Afvalwater afvoeren en behandelen

sanilec.pmg.be

VAKBLAD VOOR DE INSTALLATEUR

Chris Jonckheere General manager Mitsubishi Electric

p.10

“Er is nog enorm veel groeipotentieel voor de warmtepomp in België”

Julien Van De Maele Zaakvoerder Van De Maele

SPECIAL KLIMATISATIE DEEL II

Verschijnt maandelijks, niet in jan, juli en aug P2A9160, nr. 143, editie juni 2012, 10 EUR (excl. btw)

Afvalwater afvoeren en behandelen

p.13

“Vooral de laatste jaren is het ronduit schrijnend geworden om kwalitatief hoogstaand personeel te vinden”

SLEUF- EN ROOSTERKANALEN UIT INOX

Raf Spee Sani Service

VETAFSCHEIDERS UIT INOX OF PE

www.aco.be

p.29

“Vergeleken met een stookolieinstallatie betaalt deze opstelling de meerkost ervan terug op een termijn van amper vier jaar”

VETBESTENDIGE OPVOERPOMPEN

ACO Passavant n.v., Preenakker 8, 1785 Merchtem, Tel. 052 38 17 70, Fax. 052 38 17 71, [email protected] Retouradres: Professional Media Group, Torhoutsesteenweg 226, Bus 2 - 8210 Zedelgem

Afgiftekantoor 9099 Gent X

Remeha GAS 310-610 ECO PRO De grote ketel die nergens te groot voor is NIEUW

Met de geheel nieuwe GAS 310-610 ECO PRO levert Remeha een hoogwaardig 100% maatwerkproduct met een vermogen van 261 kW tot meer dan 1 mW in combinatie met een beproefde techniek en nieuwe hoogwaardige elektronica. De staande condensatieketels van Remeha zijn toonaangevend in het segment van de hogere vermogens. De voordelen in het kort: • • • •

Voldoet ruimschoots aan Gaskeur HR 107 en Gaskeur SV Vermogensregeling modulerend 1:5 (20% - 100%) Warmtewisselaar uit gietaluminium leden Premix verbrandingstechniek met gas-/luchtkoppeling met ingebouwde mechanische terugslagklep

• Standaard voorzien van transportwielen • De ketels worden vanuit fabriek compleet gemonteerd en vooringesteld geleverd • Uitermate compact; door een breedte van slechts 72 cm past hij door iedere reguliere deur

Remeha

Gas 310-610 ECO PRO De staande HR-ketels van Remeha zijn toonaangevend in het segment van de hogere vermogens. De gietaluminium warmtewisselaar, de premix-verbrandingstechniek, de handige transportwielen. Het zijn succesfactoren die ervoor hebben gezorgd dat deze Remeha-ketels het warm kloppende hart vormen van talloze hotels, zorginstellingen, scholen, kantoren en andere grote gebouwen.

Remeha Mampaey nv Koralenhoeve 10 (KMO-zone Kapelleveld) B-2160 Wommelgem T 03 230 71 06 - F 03 230 11 53 E-mail [email protected] - www.remeha.be

SANILEC NR. 143 • JUNI 2012

IN DIT NUMMER Net als in de vorige editie, leggen we ook in het juninummer de nadruk op klimatisatie. Naast een uitgesproken visie van een gekende actor uit deze sector, presenteren we u een dossier rond ventiloconvectors, multisplitaircosystemen en de alom gekende manifolds. Voor onze rubriek verwarming kozen we deze keer voor een lijvig artikel over circulatiepompen en bezochten we een kasteel waar een dertigtal distributie-units werden geïmplementeerd.

DOSSIER

Philip Viane

SECTORNIEUWS................................................................5 Nieuwtjes en feiten uit de sector AANDACHT VOOR INNOVATIE OP HVAC 2012...9 HVAC 2012 nodigt professionals uit om de trends en innovaties te ontdekken bij de diverse standhouders. Daarnaast is er voor de bezoekers een randprogramma met diverse gratis seminaries “NOG GROEIPOTENTIEEL VOOR WARMTEPOMP”. 10 De warmtepomp is uitgegroeid tot een van de belangrijkste actoren binnen de verwarmingsmarkt, en niets wijst erop dat het systeem aan populariteit dreigt in te boeten, integendeel. Volgens Chris Jonckheere, general manager van Mitsubishi Electric, is er nog groeipotentieel “SCHOLIEREN TUSSEN 16 EN 18 JAAR MOETEN CONSTANT STAGE LOPEN”.................13 Julien Van De Maele startte in 1994 als zelfstandig elektricien. Door zijn ervaring heeft hij een goed zicht op de pijnpunten van diverse sectoren, zoals het tekort aan vakkennis enerzijds en de te late uitstroom uit het onderwijs anderzijds CIRCULATIEPOMPEN IN EEN CV-INSTALLATIE.....17 Halfweg vorige eeuw werkten cv-installaties volgens het thermosifonprincipe, waardoor het systeem traag op gang kwam. Sindsdien hebben de circulatiepompen een ware (r)evoltie ondergaan HANGTOILETTEN MET INBOUWSYSTEEM.............23 Het hangtoilet kan een mooi geheel vormen met de betegelde muur waar afvoer, reservoir en het duwpaneel naadloos zijn in geïntegreerd. In dit artikel geven we u een overzicht van de systemen op de markt BEDIENINGSPLATEN VOOR HANGTOILETTEN....26 Naast de kleuren en patronen van bedieningspanelen bij hangtoiletten, is er ook een grote keuze aan verschillende materialen die zorgen voor een naadloos effect binnen het badkamerdesign VAKBLAD SANILEC is een uitgave van Professional Media Group Torhoutsesteenweg 226/2-6, 8210 Zedelgem Tel.: 050/24.04.04 - Fax: 050/24.04.45 PERIODICITEIT Sanilec verschijnt 9 x per jaar ABONNEMENTEN Tel.: 050/24.04.04 - Fax: 050/24.04.45 Jaarabonnement: 90 EUR (excl. btw) = 9 nummers Intekenen via sanilec.pmg.be of mail naar [email protected] BLADMANAGER Philip Viane

sanilec.pmg.be

KASTEEL GEBRUIKT DERTIGTAL DISTRIBUTIE-UNITS 29 Kasteel Nieuwenhoven in SintTruiden kwam in 2007 in handen van Jeanne Hoogenboom. De ambitieuze eigenares koestert grootse plannen met de site, welke ook verwarming en een sanitairtechnisch luik omvatten BEPALEN VAN VERMOGEN GEEN SINECURE......33 Om het verbruik bij slecht geïsoleerde woningen op de koel- of warmtevraag in de verschillende kamers af te stemmen, is een invertergestuurde multisplitairco doorgaans de beste oplossing. Deze bestaat uit één buitengroep en meerdere binnentoestellen MULTIFUNCTIONALITEIT IS GROOTSTE TROEF....41 Een onzorgvuldig onderhoud van zowel warmtepompen als koelinstallaties doet veel milieugerelateerde inspanningen teniet. Voor de controle van de goede werking en het onderhoud van de koelinstallaties doen installateurs o.a. een beroep op de alom bekende manifolds TSM MECHELEN PROMOOT BOUWSECTOR EN -OPLEIDINGEN...........................44 Het enthousiasme van de leerlingen bij de bouw van de Chirolokalen in Weerde gaf volgens de jury de doorslag om de Bouwschoolaward 2011-2012 aan TSM Mechelen te geven BOUWBAAN BEGELEIDT DUIZENDSTE BOUWVAKKER NAAR DE SECTOR..........................45 Het project Bouwbaan heeft al meer dan duizend mensen naar een vaste baan in de bouwsector geleid. Voor de VDAB is dat een voldoende motivering om de samenwerking met de bouwsector en de stad Gent tot 2014 te verlengen PRODUCTINFO................................................................49 Nieuwigheden op de markt

REDACTIE Directie: Marianne Bouckaert Eindredactie: Magali De Cannière - Trui Ghyselen Tom Harteel - Nils Rauwoens Hoofdredactie socio-econ.: Tilly Baekelandt Kernredactie: Bart De Moor - Bart Desanghere Gauthier Geldhof - Sofie Moentjens Elise Raucy - Zoé Philippart Medewerkers: Michaël De Bie - Jan De Naeyer Emiel Denies - Peter De Puysselyer - Luc Ghijs Redactieraad: K. Beenaerts - K. Brems R. Debruyne - D. Degros - K. De Souter R. Onkelinx - C. Ottevaere - R. Praets J. Vanaken - F. Van De Vivere

REALISATIE Grafische vormgeving Pascal Claeys Publicitair materiaal Axelle Vereecke - Eva Seurinck Johan Teerlinck Drukkerij New Goff - Gent PUBLICITEITSREGIE PM Regie nv Gregory De Laere P/A Torhoutsesteenweg 226/6, 8210 Zedelgem Tel.: 050/24.04.04 - Fax: 050/24.04.45

VENTILOCONVECTORS MAKKELIJK EN FLEXIBEL BEDIENBAAR........37 BEPERKTE INERTIE ZORGT VOOR SNELLE TEMPERATUURSBIJSTELLING Ventiloconvectors die zowel kunnen koelen als verwarmen worden zowel in residentiële als in tertiaire omgevingen toegepast. Het voordeel van deze toestellen is hun beperkte inertie. Dit betekent dat ze al vrij snel na het inschakelen op vol vermogen kunnen werken. Indien gewenst, kan men de temperatuur in een bepaalde ruimte dus in een mum van tijd bijstellen. Omgekeerd geven ze vrijwel ogenblikkelijk na het uitschakelen geen warmte of koelte meer af. Dit kan erg handig zijn in ruimtes die men slechts sporadisch gebruikt

BEURZEN

INTERSOLAR 2012

13/06/12 – 15/06/12 Messe – München (Duitsland) HVAC 20/09/12 – 21/09/12

Brussels Expo – Brussel CERSAIE 2012 25/09/12 – 29/09/12

Fiere – Bologna (Italië) CHILLVENTA 09/10/12 – 11/10/12

Messe – Nürnberg (Duitsland) Verantwoordelijke uitgever Fernand Vanrie Zeeweg Zuid 5, 8211 Aartrijke Version française sur simple demande. Dit vakblad is auteursrechtelijk beschermd. Wenst u artikels te scannen, digitaal op te slaan, te kopiëren, commercieel of didactisch te gebruiken? Informeer u eerst over wat toegelaten is bij dhr. Fernand Vanrie, Torhoutsesteenweg 226/2, 8210 Zedelgem, tel.: 050/24.04.04.

Meer informatie op www.presscopyrights.be

Sanilec 143 • Juni 2012

3

NISSAN

NV400 Van 8 tot 17 m3 laadvolume 3 hoogtes / 4 lengtes Onderhoudsintervallen van 40.000 km

DE NIEUWE NISSAN NV400 KIES VOOR EEN NIEUW BUSINESSMODEL

Bent u op zoek naar een bedrijfsvoertuig dat de uitdagingen van uw beroep aankan? De nieuwe NV400 doet veel meer dan dat: hij geeft uw business meer groeikracht. Deze stoere, betrouwbare partner met een onmiskenbaar eigen stijl deinst niet terug voor zwaar werk. Bovendien combineert hij die kracht met intelligentie en rijcomfort. En ook al verbeteren uw prestaties en comfort, uw kosten blijven onder controle. Probeer hem. Hij wordt graag op de proef gesteld! Nissan. Innovation that excites.

MEER INFO OVER HET GAMMA BEDRIJFSVOERTUIGEN VAN NISSAN? SURF NAAR WWW.NISSAN.BE RAADPLEEG DE LIJST VAN DE GESPECIALISEERDE VERDELERS OP WWW.NISSAN.BE

ACTUEEL

AQUAFIX BELGIE

NIEUW MAGAZIJN WEISHAUPT

EIGEN VESTIGING GEOPEND IN LUMMEN Aquafix, fabrikant van olie/benzine-, lamellen- en vetafscheiders in Nederland, opende 2 mei 2012 een eigen vestiging in België. Het is de eerste stap van het bedrijf buiten de Nederlandse grenzen. Met de opening van deze vestiging wordt Aquafix de grootste afscheiderfabrikant van de Benelux. Onder de naam Aquafix Belgium

NIEUWE CEO VAN MARCKE

CAROLINE VAN MARCKE AANGESTELD Mevrouw Carl Van Marcke heeft Mijnheer Peter Van Marcke trekt zich uit de dagelijkse operationele zich uit de operationele activiteiten leiding van de ondernemingen van terug maar blijft aandeelhouder. Groep Van Marcke teruggetrokken. Hij blijft een actieve rol spelen voor In gezamenlijk overleg hebben de de groep als niet-uitvoerend aandeelhouders en bestuurders bestuurder in de verschillende besloten als vervanger één enkele raden van bestuur. verantwoordelijke aan te duiden Mevrouw Carl Van Marcke blijft voor de dagelijkse operationele het voorzitterschap waarnemen van leiding. Na een objectieve procede raden van bestuur van de dure uitgevoerd door een onafhan- ondernemingen van de Groep. kelijk en gespecialiseerd bureau, De familie Van Marcke: “Wij en in het kader van een perfecte scharen ons collectief achter deze verstandhouding tussen alle beslissing en we zijn verheugd dat aandeelhouders, is beslist om we in ons midden een CEO mevrouw Caroline Van Marcke hebben gevonden van zeer hoog voor onbeperkte tijd aan te stellen niveau, die het vertrouwen geniet als afgevaardigd bestuurder van van alle interne en externe belangde operationele ondernemingen hebbenden bij onze ondernevan de Groep Van Marcke. mingen.”

OVERNAME OVALCO

OOSTKAMPSE FIRMA TREKT ONLINEKAART Groothandel in sanitaire, verwarmings- en ventilatieoplossingen Ovalco werd onlangs overgenomen. De nieuwe uitbater van de Oostkampse firma, Chris De Vos, is niet van plan om af te wijken van de ingeslagen weg waarvoor de voormalige zaakvoerders destijds kozen. Toch is het de bedoeling om het uitgebreide magazijn en de ruime toonzaal van de firma ook via het internet uit te breiden. Daarvoor werkt de onderneming aan een e-commercetoepassing vanwaar vaklui bestellingen kunnen invoeren die later kunnen afgehaald of afgeleverd worden. “We zijn volop bezig met de uitbouw van een vernieuwd onlineplatform”, getuigt De Vos. “Het moderniseren van een dergelijke IT-inrichting is een werk van lange adem. We

ontwikkelen de software helemaal zelf. De bedoeling is de trouwe en de potentiële klanten een hedendaagse en toegankelijke service te bieden.” Dit jaar nog moet ook het webportaal beschikbaar zijn. Daarnaast is het de bedoeling om de naamsbekendheid verder uit te breiden. Momenteel levert de West-Vlaamse firma dagelijks de producten van ruim 85 merken in de hele kustprovincie, alsook in Oost-Vlaanderen. Daarnaast begeleidt de groothandelaar de vakman bij individuele projecten. Het bedrijf bestaat dit jaar 35 jaar en gaat prat op een doorwinterde vakkennis. Ook de vorige zaakvoerders blijven volgens De Vos nauw betrokken bij de koers die de zaak volgt. In totaal zijn er 15 mensen tewerkgesteld.

VERDELING EXPANSIEVATEN SOPER NV OFFICIELE DISTRIBUTEUR VAREM De Italiaanse firma Varem is specialist op het gebied van drukvaten voor water-, HVAC- en solartoepassingen en heeft meer dan dertig jaar ervaring. Sinds 2012 neemt de firma Soper nv de volledige vertegenwoordiging als officiële Varem

sanilec.pmg.be

distributeur voor de Benelux voor zijn rekening. Een overzicht van het totale programma kan men bekomen via www.soper.be onder de rubrieken Verwarming en Water. Op de site zijn eveneens alle nieuwe catalogi te downloaden.

bvba ondersteunt de firma vanuit Lummen de Vlaamse, de Waalse en de Noord-Franse markt. De afdeling voert het hele leveringsgamma van Aquafix Nederland, aangevuld met producten van en voor de lokale Belgische markt. Vanuit het hoofdkantoor in Mijdrecht zal Aquafix Belgium ondersteund worden.

PULMO® NU BESCHIKBAAR

TOESTELLEN TE VERKRIJGEN IN DE GROOTHANDEL AeroPulmo bvba is een Belgische fabrikant van innovatieve WTWunits met +90% warmterecuperatie. De firma meldt dat de compacte Pulmo® vanaf nu beschikbaar is bij de groothandel. Bij de ontwikkeling van deze nieuwe reeks apparaten werd er rekening gehouden met de vragen van de Belgische installateurs: de Pulmo's® zijn bijzonder compact, licht in gewicht, gemakkelijk in te regelen en probleemloos in onderhoud. De luxeversie is standaard voorzien van een bypass die onder alle omstandigheden warme en koude lucht kan mengen om een aangename binnentemperatuur te bekomen. Deze toestellen zijn gecertificeerd volgens de nieuwste normen EN 308 / EN 13141-7 / NBN EN 308. Meer informatie op www.aeropulmo.be.

WINNAAR RENSON CHEQUE DIRK VANDEMOORTELE MAG 5.000 EURO IN ONTVANGST NEMEN

OPENING 21 MEI

Vanaf 21 mei huist de firma Weishaupt in haar nieuwe centrale magazijn in de Paepsemlaan 7 in Anderlecht. Het doel van de verhuizing was een betere logistieke dienstverlening te kunnen voorzien. In het nieuwe magazijn zijn er ongeveer 1.000 palletplaatsen en vier Kardex systemen met een stockagemogelijkheid van meer dan 4.000 materialen. Er werd WMS met papierarme logistieke procedures ingevoerd dankzij onder andere scanning. Om de verhuizing zo vlekkeloos mogelijk te laten verlopen was het magazijn gesloten van 14 tot en met 18 mei. Tijdens die periode vonden geen uitgaande leveringen meer plaats vanuit het centrale magazijn. De firma vroeg haar klanten dan ook voorzorgen te nemen door alle leveringen in de week voorafgaand te laten uitvoeren. De regionale magazijnen in Luik, Antwerpen en Luxemburg bleven tijdens de verhuisperiode wel beschikbaar voor de afhaling van goederen. Vanaf 21 mei kan de klant voor afhalingen/bestellingen steeds terecht tijdens de weekdagen van 8 tot 12 u. en van 13 tot 17 u., behalve op vrijdag (tot 16 u.).

ERKENNING CALDA FLEX

GELIJKWAARDIGHEIDSATTEST TOEGEKEND De winnaar van de Batibouw wedstrijd van Renson is gekend. Op 17 april werd winnaar Dirk Vandemoortele uit Emelgem ontvangen op de hoofdzetel van het bedrijf in Waregem, waar hij officieel de cheque voor 5.000 euro ventilatie en zonwering in ontvangst nam. Heel wat mensen met bouwof verbouwplannen vonden tijdens Batibouw de weg naar de Renson stand. Ze konden er terecht voor informatie en advies over de innovatieve ventilatietechnologie met SmartZone principe en unieke TouchDisplay, alsook voor een kennismaking met de Camargue, een terrasoverkapping met waterdicht lamellendak, die outdoor living mogelijk maakt het hele jaar door.

De warmtepompboiler Zen Calda Flex heeft van het Nederlandse TNO instituut het gelijkwaardigheidsattest bekomen. Op die manier kan de reductie van de EPBberekening objectief uitgedrukt worden. Het gamma van de Zen Renewables warmtepompen wordt hiermee uitgebreid met een warmtepompboiler; een eenvoudige en doeltreffende oplossing voor het ventilatiesysteem C. De Calda Flex is een serie compacte energiezuinige warmtepompboilers die de energie van (warme) afgezogen lucht uit de woning nuttig gebruikt om het tapwater te verwarmen. Door de toepassing van een elektrische warmtepomp kan dit met een hoog rendement gebeuren. Sanilec 143 • Juni 2012

5

ACTUEEL

GRUNBECK OPENT VESTIGING

OPLOSSINGEN RECHTSTREEKS BIJ DE FABRIKANT HALEN Met de komst van Grünbeck Belgium kunnen installateurs voortaan rechtstreeks bij de fabrikant terecht voor oplossingen in waterbehandeling. Zaakvoerder Christoph Remmery over de opening van de vestiging in Gent: "Omdat we zelf fabrikant zijn, hebben we een grote controle over alle stappen in het productieproces. Daardoor kunnen we een hoge

kwaliteit garanderen en tegelijk toch zeer interessante condities voorschotelen aan de installateur. We staan te allen tijde beschikbaar voor alle mogelijke vragen rond installatie, onderhoud of herstelling. Bovendien willen we ook zelf ons steentje bijdragen tot perfecte oplossingen door gerichte opleidingen te organiseren rond actuele thema's, die

openstaan voor alle geïnteresseerde installateurs." Daarnaast lopen er momenteel verschillende promoacties. Zo biedt Grünbeck Belgium onder andere een gratis controle van alle in België geïnstalleerde Grünbeck verzachters, ongeacht waar ze aangekocht zijn. Voor meer informatie kan men terecht op het nummer 09/227.37.22.

WERELDWIJDE DUURZAAMHEID

EXCLUSIEVE SERVICEPARTNER SAMENWERKING VIEGA EN OMICRON Viega, specialist in sanitaire installatietechniek en voorwandsystemen, heeft een exclusiviteitscontract gesloten met Omicron Benelux uit Geetbets. Daarmee wordt Omicron de enige erkende Viega partner voor het onderhoud en de herstellingen van perstangen in België. Het bedrijf is in de industrie vooral gekend als leverancier (verkoop en verhuur) van lasapparatuur voor kunststof toepassingen en service voor technische toestellen zoals extruders, klemmen, rilverwijderaars,

GUY DE GROOF BIJ ARMACELL

NIEUWE MEDEWERKER IN DE BUITENDIENST Sinds begin maart wordt het Benelux-team van Armacell ondersteund door Guy de Groof. Als nieuwe medewerker in de buitendienst vertegenwoordigt hij de wereldwijd gekende producent van flexibele technische isolatiematerialen (Armaflex) in België en in het Nederlandse koel-/klimatiserings- en sanitair-/verwarmingssegment. Rudi Beck blijft actief als salesmanager Benelux voor de Belgische markt en daarnaast neemt hij overkoepelende taken in de Benelux op zich. De Groof beschikt over twintig jaar business-to-businesservaring: hij was onder andere in dienst bij een van de leidende leveranciers van buizen van koper, messing, aluminium en rvs in België en heeft daardoor goede contacten in de Belgische en Nederlandse gebouwentechniekbranche. “Om de specifieke behoeften van onze klanten beter te leren kennen, zal ik me de komende weken eerst intensief bezighouden met het persoonlijk bezoeken van klanten. Ik ben ervan overtuigd dat ik me op die manier snel kan inwerken en onze klanten de vertrouwde hoge servicekwaliteit kan bieden”, aldus De Groof.

6


werftenten, stroomgeneratoren, warmeluchtlastoestellen … Het bedrijf is inmiddels ook actief op de Nederlandse markt. Eric Schellinck van Viega Belgium: “Omicron heeft niet alleen een sterke reputatie en bewezen expertise, zij hebben ook de ervaring en voldoende mankracht om flexibel piekperiodes en dringende herstellingen op te vangen, advies te geven, een vervangservice te voorzien enzovoort. Allemaal essentieel voor installateurs in onze

sector.” Stefan De Baets, zaakvoerder Omicron: “De klemkracht van perstangen moet op elk moment 100% betrouwbaar blijven. Zeker omdat leidingen en verbindingen dikwijls verborgen zitten achter wanden, waardoor de gevolgen van een lekkende verbinding meteen een pak lastiger worden. Via de Viega apparatuur kunnen we er ook makkelijk het aantal persingen uitlezen en het vervolgonderhoud inplannen.”

SAMENWERKING GREENBRIDGE

BOUW VAN TWEEDE VLEUGEL WETENSCHAPSPARK Greenbridge, het West-Vlaamse wetenschapspark en incubator van de Universiteit Gent, breidt met de bouw van een tweede vleugel fors uit. In het nieuwe segment zal ook The Energy Box, de Vlaamse demonstrator van nieuwe energietechnologieën, gevestigd zijn. De eerste vleugel biedt ongeveer dertig kantoren en ateliers aan startende cleantechbedrijven in een bij uitstek energiegerichte en dienstverlenende omgeving. Hierbij kunnen opnieuw 25 startende of doorgroeiende energiebedrijven zich vestigen en gebruikmaken van The Energy Box. Nu de ruwbouw volledig werd opgetrokken, mag Greenbridge ook een vierde platinumsponsor verwelkomen: Mitsubishi Electric. Door de research in energieefficiëntie, productie en testmethodes is Mitsubishi Electric in staat warmtepompen te leveren

met innovatieve, betrouwbare technieken en hoge rendementen. In de nieuwbouw voorziet het bedrijf twee bodem-waterwarmtepompen die gekoppeld worden aan het Rehau boorgat-energieopslagveld, kortweg BEO-veld. Die zullen in de winter zorgen voor de warmtelevering waarbij warmte uit de ondergrond onttrokken wordt. Bij langdurige warmteonttrekking uit de ondergrond zal er koude opgebouwd worden, die in de zomer, zonder tussenkomst van een klassieke koelmachine, direct aan het gebouw geleverd wordt. Als kers op de taart wordt ook een luchtgroep toegevoegd die wordt gekoppeld aan de andere geothermische City Multi warmtepomp en een speciaal behandelde papieren warmtewisselaar bevat die werkt volgens het WTW-principe.

ebm-papst streeft ernaar om milieubescherming, duurzaamheid en efficiëntie intensiever in te bedden in de dagelijkse bezigheden en de manier van werken van alle medewerkers in de firma. Daarom heeft het bedrijf de volgende campagne bedacht en ontwikkeld: 'Every day is a GreenDay'. Het idee van de campagne is dat gedurende een jaar wekelijks een van de wereldwijde vestigingen van ebm-papst een ‘GreenWeek’ organiseert. Daarbij krijgen medewerkers verschillende groene activiteiten en evenementen aangeboden. Zo zijn er informatiestands over de essentie van duurzaamheid en behoud van bronnen, testritten met de nieuwe elektrische hybride auto en persoonlijke consultaties. Het hoogtepunt van de week zal een avondevenement zijn waarin de trainees de zogenaamde 'Selected Landmark in the Land of Ideas' prijs ontvangen. Vervolgens zal gedebatteerd worden over het onderwerp 'Ecologie – de drijfveer achter groei?' door de natuurkundige en economische journalist Ranga Yogeshwar, politicus Rezzo Schlauch, econoom Chris Boyd en klimaatonderzoeker Prof. Dr. Hans von Storch. Op 15 maart 2013 zal de wereldwijde campagne eindigen in Zuid-Korea. 'Every day is a GreenDay' kan gevolgd worden via de website www.greenday.ebmpapst.com, via www.ebmpapst.nl en via de ebm-papst Twitter en LinkedIn account.

ALDES & SANUTAL

VERDELING VAN ALDES GAMMA DOOR SANUTAL Sinds kort heeft Sanutal de vertegenwoordiging van de firma Aldes uit Frankrijk. Het Franse bedrijf is producent van ventilatiesystemen en bezit een sterke marktpositie in Europa. De groep bestaat uit 1.200 medewerkers en heeft overal ter wereld vestigingen. Sinds 1925 zijn ze gestart met ventilatie en hebben vandaag een van de meest complete gamma’s beschik-

baar. De firma produceert meer dan 90% van haar artikelen in haar verschillende vestigingen. Dit gamma bevat zowel alle toebehoren als alle groepen in Klasse C & D. Sanutal is dan ook vereerd deze producten te mogen verdelen aan de groothandel. Dit zowel qua voorraad als technische ondersteuning op de werf en alle berekeningen.

sanilec.pmg.be

Luchtafvoer Buitenzonwering

Duco Comfort System ‘Plug & Play’ met Vraaggestuurde Ventilatie

Nachtventilatie

Doorvoerventilatie

De standaard voor woningventilatie

Dagventilatie

Het Duco Comfort System garandeert een gezond en comfortabel binnenklimaat dankzij de CO2- en vochtmeting, direct bij de bron. De snelle en eenvoudige installatie zorgt mee voor een minimale investering, maar een maximaal rendement. De communicatie verloopt volledig draadloos, waardoor het systeem zich perfect integreert bij zowel nieuwbouw als renovatie.

freduc,vent

VERKRIJGBAAR BIJ UW REXEL FILIAAL > www.rexel.be

0,75 freduc,vent

0,46

E-peil

-16

tot

We inspire at www.duco.eu

VEA

GEKEURD!

punten

E-peil

-21

tot

punten

20101221_Sanilec.indd 3

12/03/12 09:32

ALFÉA

LUCHT/WATER SPLIT WARMTEPOMP

LUCHT, EEN ONUITPUTTELIJKE SCHONE ENERGIEBRON

COP 4 ,5

COAXIALE WARMTEWISSELAAR UNIEK

tot

ipv een platenwisselaar

Koelvloeistof CV-water

Warmtepomp Alféa • • •

Lucht/water Split of Monobloc met SWW boiler of in optie

De + Punten • • • • • • •

Bij nieuwbouw of renovatie Inverter Technologie Siemens regeling Laag geluidsniveau Aansturing van 2 verwarmingskringen Gebreveteerde coaxiale warmtewisselaar 12 voorgeprogrammeerde configuraties

Atlantic Belgium N.V. - avenue Château Jaco, 1 - 1410 Waterloo Tel: 02/357.28.28 - Fax: 02/353.21.82 [email protected]

A

A B

A Klasse

C D E F G

www.atlanticbelgium.be

www.begetube.com

Alpex® meerlagenbuis en het Begetube perssysteem … een hechte verbintenis

Al meer dan 30 jaar is Begetube een belangrijke en betrouwbare speler op de Belgische markt, voor vloeren wandverwarming, buizen, kraanwerk en toebehoren voor sanitair en centrale verwarming. Wij bieden een 10-jarige systeemgarantie voor ons hele gamma.

BEGETUBE N.V. Kontichsesteenweg 53 - 55 B-2630 Aartselaar t + 32 3 870 71 40 f + 32 3 877 55 75

member of

BEURZEN

VEEL AANDACHT VOOR INNOVATIE OP HVAC 2012 SAVE LABELS ZETTEN PRODUCTEN IN DE KIJKER Brussels Expo is op donderdag 20 en vrijdag 21 september het toneel voor HVAC 2012. De vakbeurs rond energieprestatie, binnenklimaat en installatietechnieken nodigt professionals uit om de nieuwste innovaties en trends te ontdekken bij de diverse standhouders. Exposanten kunnen met de SAVE labels hun gamma extra in de kijker zetten en kans maken op een nominatie voor de HVAC 2012 Awards. Daarnaast is er voor de bezoekers een aanvullend randprogramma met diverse gratis seminaries. Door Sofie Moentjens Standhouders begeleiden de bezoekers met professionele uitleg en advies

HVAC 2012 HVAC is een nationale onafhankelijke vakbeurs rond energieprestatie, klimatisering en installatietechnieken. Er worden uitsluitend professionele bezoekers verwacht. Op die manier kunnen zowel standhouders en bezoekers waardevolle contacten leggen met bestaande en nieuwe klanten. Bovendien is de beurs een etalage voor nieuwe ontwikkelingen, waarbij de laatste jaren vooral aandacht wordt besteed aan duurzaamheid en milieuvriendelijkheid.

SAVE LABELS Energie en tijd besparen Om tijden energiebesparende producten in de kijker te zetten, werden het SAVE time en SAVE energy label in het leven geroepen. Alle exposanten die innovaties

(nieuwe producten, diensten of initiatieven) hebben op het vlak van: • energie-efficiëntie: duurzame energieproductie of rationeel verbruik (SAVE energy label) • functionaliteit: tijds- en kostenefficiëntie (SAVE time label) kunnen één of beide labels aanvragen.

INNOVATION BOULEVARD Uit alle deelnemers met een SAVE label zullen tien genomineerden worden geselecteerd voor de Innovation Boulevard. Deze bevindt zich centraal op de beursvloer over de volledige lengte van de hal en zal een 'hotspot' zijn voor alle bezoekers en exposanten. Alle geselecteerde innovaties op de Innovation Boulevard zijn eveneens de genomineerden voor de HVAC 2012 Awards.

HVAC 2012 AWARDS Op donderdag 20 september om 19 u. worden tijdens een netwerkevent de HVAC 2012 Awards uitgereikt. De presentatie wordt verzorgd door Nic Balthazar en de awards zelf worden toegekend door partners: Bouwunie Installateurs, ICS en De Onderneming. Volgende prijzen zijn te winnen: • Energy efficiency award HVAC 2012. Deze award wordt uitgereikt aan de exposant met de innovatie die het meest energieefficiënt is; • Time efficiency award - HVAC 2012. Deze award wordt uitgereikt aan de exposant met de innovatie die het meest efficiënt is op het vlak van tijdbesparing bij de verwerking of budgetbesparing. Het stemmen op innovaties verloopt

HVAC PRAKTISCH W AAR? Brussels Expo Hal 6 WANNEER? Donderdag 20 september:

van 10 u. tot 19 u. (na 19 u. is er een drink op uitnodiging) Vrijdag 21 september:

van 10 u. tot 18 u. HOE INSCHRIJVEN? De toegang is gratis en enkel voor professionele bezoekers. Laatstejaarsstudenten worden alleen toegelaten mits uitnodiging. C ONTACT www.easyfairs.com/HVAC

De beurs biedt verschillende bedrijven de kans om nieuwe contacten te leggen

sanilec.pmg.be

via de registratiemodule, een onlinestemmodule die voorafgaand aan de beurs wordt gepromoot en een stemmodule op de Innovation Boulevard. De genomineerde innovatie met het meeste aantal unieke stemmen wint de Award.

INSTALLATEURSPRIJS Tijdens beide beursdagen kunnen bezoekers eveneens deelnemen aan een wedstrijd rond de Installateursprijs. Op basis van enkele vragen waarvan de antwoorden te vinden zijn bij de deelnemende exposanten, worden er prijzen verloot.

RANDPROGRAMMA De bezoekers krijgen opnieuw de kans om deel te nemen aan een uitgebreid aanbod gratis seminaries. Deze worden gehouden door onafhankelijke sprekers en spelen in op de algemene thematiek van de vakbeurs. Het programma van de lezingen wordt opgesteld in samenwerking met Bouwunie Installateurs, ICS, Syntra West, Escala en Van Marcke College.

HVAC SAMEN MET ECL 2012 Bezoekers van de vakbeurs HVAC 2012 kunnen gelijktijdig ook de vakbeurs ECL 2012 bezoeken. Deze vindt plaats in hall 9 van Brussels Expo en geeft professionals betrokken in het ontwerp en de realisatie een jaarlijks overzicht van innovaties op het vlak van elektrotechniek, verlichting, automatisering en beveiliging van gebouwen. Sanilec 143 • Juni 2012

9

VISIE VAN

WORDT ENERGIELEVERANCIER BINNENKORT BUITENSPEL GEZET? “WIE DROOMT NIET VAN DE TOTALE ONAFHANKELIJKHEID?” Na enkele valse starts is de warmtepomp uitgegroeid tot een van de belangrijkste actoren binnen de verwarmingsmarkt. De toestellen hebben een bepaalde volwassenheid bereikt, en niets wijst erop dat de warmtepomp aan populariteit dreigt in te boeten, integendeel. Chris Jonckheere, general manager van Mitsubishi Electric: “Er is nog enorm veel groeipotentieel voor de warmtepomp in België.” Salesmanager Olivier Vanopstal bevestigt die bevinding: “We zien vooral een belangrijke toekomst weggelegd voor de combinatie van de warmtepomp met zonne-energiesystemen.” We vroegen beide heren naar hun visie over o.a. certificering, toekomstige uitdagingen en het verdwijnen van R22. Door Philip Viane UIT DE GROND GESTAMPT Dhr. Jonckheere verlaat begin jaren 90 de BME Hogeschool in Gent met een diploma industrieel ingenieur op zak. Zijn eerste 'professionele strepen' verdient hij in een bedrijf dat zich voornamelijk toelegt op automatiseringsprocessen. Na een zevental maanden verlaat hij de onderneming om bij een fabrikant te gaan werken die hem voor het eerst laat kennismaken met de sector waarin hij uiteindelijk zijn gading zal vinden. In 1996 richt hij, in opdracht van een Nederlandse holding, Belklima op. “Op vraag van deze financierder stampte ik eigenhandig deze organisatie voor het verdelen van producten van Mitsubishi Electric in België uit de grond. Bij de opstart van de onderneming stond ik er alleen voor, later drong de noodzaak zich op om extra mensen aan te trekken, Olivier was een van de eerste die bij ons aan de slag ging. De eerste twee jaar runden we de zaak met een drietal personen, ondertussen zijn het er al een stuk meer”, vertelt dhr. Jonckheere. Mitsubishi Electric concentreert zich voornamelijk op de verkoop van airconditioningsystemen en warmtepompen, maar ook luchtbehandelingsoplossingen behoren tot het gamma.

PIEKEN TIJDENS ZOMER Als we het hebben over Mitsubishi Electric, denken we in eerste instantie aan airconditioning. Maar sinds de millenniumovergang specialiseert de onderneming zich

10


Links general manager Chris Jonckheere, rechts Olivier Vanopstal, salesmanager

ook in warmtepomptoestellen. “In tegenstelling tot wat vandaag gebeurt, noteerden we in het verleden tijdens de zomer enorme pieken in de verkoop van airconditioningsystemen”, zegt de general manager. “Voor de hype rond warmtepompen verkochten we van mei tot september grote aantallen aircosystemen. Op vijf maanden tijd haalden we soms tot 80% van de omzet van een volledig jaar binnen”, vult dhr. Jonckheere aan. Nu is de verkoop veel minder seizoensgebonden.

TERUG BOVEN WATER Lucht-luchtwarmtepomp Na de jaren 90 komt de warmtepomp pas echt terug met het hoofd boven water. Dhr. Jonckheere: “Vanaf de jaren 2000 zijn we luchtluchtwarmtepompen als volwaardige verwarming gaan promoten. We hebben vanaf het begin de aandacht gevestigd op de verwarmingscapaciteiten van de toestellen, aangevuld met de mogelijkheid tot koelen. Van de lucht-waterwarmtepomp voor de particuliere markt was alsnog geen sprake. Nemen we de installaties voor grotere capaciteiten – denken we hierbij o.a. aan VRF-systemen – dan moeten we vaststellen dat die al veel eerder in de kijker stonden als hoofdverwarming dan de luchtwaterwarmtepomp bij de particulier. Vooral in de retail- en commerciële sector deden en doen deze systemen het meer dan behoorlijk.”

Voor particulier gebruik De lucht-luchtwarmtepomp als antwoord op de warmtevraag van de particulier komt dus pas later de kop opsteken. “Maar nu zien we ze wel steeds meer opduiken in deze markt. Een kanttekening die we hierbij moeten maken, is dat in veel gevallen geopteerd wordt voor de oplossing 'heating only'. De mogelijkheid om te koelen wordt veelal geblokkeerd, omdat de subsidies op zo'n manier zijn georganiseerd dat het onvoordelig is om die functie ten volle te benutten”, voegt dhr. Jonckheere er nog aan toe. Kiest een klant toch voor een warmtepomp voor verwarmen en koelen, dan wordt dat afgestraft, omdat net koeling extra CO2-uitstoot genereert. “Volledig onterecht!”, antwoordt dhr. Vanopstal. “Het koelaspect is een niet te onderschatten pluspunt voor de eindklant. De marginale meeruitstoot van CO2 van deze comfortfunctie is in onze contreien te verwaarlozen. We zijn overtuigd dat een positieve campagne van verschillende onafhankelijke instanties omtrent de mogelijkheden van de lucht-luchtwarmtepomp een positief effect zou opleveren. De totale winst in CO2-uitstoot zal België namelijk helpen om zijn globale doelstelling omtrent zijn ecologische voetafdruk te behalen.” Nog heel wat groei mogelijk Volgens dhr. Jonckheere heeft de markt nog heel wat groeimarge. “De helft van het te halen potentieel is nog niet bereikt. Vergelijken we de Belgische markt met de situatie in een land als Zweden, dan heeft ons

land nog een lange weg af te leggen. Als je weet dat 80% en meer van de verwarmingsvraag in Zweden wordt ingevuld door het gebruik van een warmtepomp, dan begrijp je dat deze manier van verwarmen onze contreien nog moet veroveren. En ook in Engeland, Frankrijk en Duitsland zijn deze toestellen razend populair.”

WEINIG INVLOED Na de berichtgeving rond het terugschroeven van bepaalde ondersteunende maatregelen heerste blijkbaar wat paniek in de sector. “Maar niet bij ons. Uiteindelijk heeft deze beslissing voor ons weinig tot geen invloed gehad op de verkoopcijfers van warmtepompen.” Verkeerd signaal “De technologieën die blijvend subsidies nodig hebben om door te breken of om te overleven, hebben naar mijn mening weinig bestaansrecht.” Dhr. Jonckheere: “De belangrijkste steunmaatregelen zijn weggevallen, maar we mogen niet vergeten dat de klant wel nog een bescheiden steun kan genieten van de netbeheerder. Een schamele troost misschien, maar iets is beter dan niets. Het helpt om de warmtepomp in de 'picture' te plaatsen. Er is echter nog heel wat werk nodig om dit nog beter te doen.” Naar Duits of Engels model Het toekennen van subsidies lijkt voor Mitsubishi Electric dus niet alleen zaligmakend. Dhr. Jonckheere richt zijn blik eerder naar initiatieven

sanilec.pmg.be

VAN NIEUWS ONDERVISIE DE ZON? die in andere landen worden toegepast. “In Duitsland biedt men speciale warmtepomptarieven aan. En die liggen een stuk lager dan het standaardtarief voor elektriciteit. Het is een manier van werken die zeer goed toepasbaar zou kunnen zijn in onze contreien.” Is een bestraffend beleid een oplossing? “Voor heel wat particulieren zeker niet, maar voor de warmtepompmarkt kan het een extra stimulans zijn”, antwoordt de general manager. Dhr. Vanopstal: “Het geld is op! Het is plausibel dat politieke organen er in de toekomst voor zullen opteren om

COP WORDT SCOP Al jaren wordt de term COP gebruikt als het gaat om de prestaties van de warmtepomp. Het gebruik van de term werd vaak aan de kaak gesteld, maar daar komt weldra een einde aan. “Binnenkort zal niet meer over COP gesproken worden, maar wel over SCOP (Seasonal Coefficient Of Performance). Er zal een volledige berekening gemaakt worden waaruit zal moeten blijken wat het meest realistische seizoensrendement is van het systeem. De installateur en de eindklant zullen op die manier een correcter beeld krijgen van het energieverbruik. En dat is goed nieuws voor alle partijen!”, vertelt dhr. Vanopstal.

CO2-vervuiling af te straffen i.p.v. milieuvriendelijke investeringen te belonen.”

R22 OP STERVEN NA DOOD Met de uitfasering van R22-koelmiddelen staat ook Mitsubishi Electric voor een belangrijke uitdaging. Er wordt dan wel onderzoek gedaan naar het best mogelijke alternatief, maar volgens dhr. Vanopstal is er voorlopig geen enkel ander koelmiddel dat over dezelfde kenmerken beschikt als het R22-koelmiddel. “R22 was en is nog steeds een zeer goed koelmiddel! Het is een ware zonde dat het verdwijnt.” De koelmiddelen die nu onderzocht worden, hebben zo elk hun voor- en nadelen. Dhr. Jonckheere: “In theorie is CO2 een geschikte opvolger. Het grootste struikelblok echter is dat het COP voorlopig onvoldoende is, en dat ook de drukken niet ideaal zijn.” Dhr. Vanopstal vult aan: “CO2 lijkt inderdaad over de beste papieren te beschikken. Het heeft heel wat kenmerken om het ideale koelmiddel te kunnen zijn. Het spijtige aan het verdwijnen van R22 is dat het koelmiddel volledig doorontwikkeld is. Hopelijk wordt ons vanboven af geen koelmiddel opgelegd waarmee we van vooraf aan moeten beginnen.” Wat uiteindelijk het alternatief zal zijn, ligt volledig in handen van de koelmiddelfabrikanten. “Als die onderling een

consensus bereiken, dan moeten de fabrikanten zich daar- naar schikken. Is het product milieuvriendelijk en wordt het ondersteund door het nodige lobbywerk, dan moeten wij willens nillens volgen”, besluit dhr. Jonckheere.

“Wat de toestellen zelf betreft, kijkt men vooral naar hoe men de systeemrendementen kan optimaliseren. Los van de technologie, zal men naar mijn gevoel in de toekomst vooral inspelen op de combinatie van verschillende technologieën.” Volgens dhr. Vanopstal blijven de fotovoltaïsche zonnepanelen, meer nog dan de zonneboiler, de perfecte partner voor de warmtepomp. “Het doel is om uiteindelijk tot een nulfactuur te komen. De investeringskosten voor een dergelijk opzet zijn ongetwijfeld een stuk hoger dan die van de de klassieke installaties, maar wie wil de dag van vandaag niet de totale onafhankelijkheid?” Dhr. Vanopstal ziet vooral deze trend de komende jaren verder evolueren.

CERTIFICERING Een aspect dat dhr. Jonckheere voor de borst stoot, is de extra opleiding die gepaard gaat met het behalen van een certificaat. “Iemand die afstudeert aan de opleiding koeltechniek is frigorist! Hij is geslaagd voor het examen en heeft een eindwerk afgeleverd. Wat voor zin heeft het om die afgestudeerde nogmaals te onderwerpen aan een examen? Dat de installateur moet kunnen aantonen dat hij een sluitende koelmiddelboekhouding heeft, daar kan ik nog inkomen. Enkel zo kunnen we de lekdichtheid van de bestaande installaties bewaken. De rest is een brug te ver”, besluit dhr. Jonckheere. “Voor ons betekent de certificering van de koeltechnicus niet meteen dat de cowboys verdwenen zijn. Er zitten er ongetwijfeld ook bij de gecertificeerde vakmensen. Jammer.” Charter is goed initiatief Het charter moet dienen als een tool om de diverse partijen de belofte te laten maken om samen te werken met erkende installateurs.

Flexi Shop The right place at the right time • Haal uw ventilatiemateriaal af op het ogenblik dat het u best past. Het is absoluut niet nodig om op voorhand te bestellen. Alles is steeds in voorraad.

Dhr. Jonckheere: “Er blijven nog steeds fabrikanten bestaan die een opstart geven aan bedrijven die niet gecertificeerd zijn, of die via een tussenkanaal leveren aan nietgecertificeerde bedrijven. De toestellen komen dus vaak nog in verkeerde handen terecht. Het is trouwens ook niet ondenkbaar dat een gecertificeerd installateur een warmtepomp koopt, maar het dan laat installeren door iemand anders. Hoe kunnen de fabrikanten en verdelers hierop een controle uitoefenen? Die controle moet komen van de overheid, niet van ons.”

Flexi Shops Kortrijk Gent Sint-Niklaas Luik

• Flexi Shop is open 7 dagen op 7, jaar in, jaar uit. U komt wanneer het u best uitkomt, dag en nacht. En zelfs tijdens het bouwverlof bent u meer dan welkom.

NE

W

EL SS f U BR vana 2 1 0 6/

• Dankzij een open-rek systeem en een handige handscanner neemt u zelf wat en hoeveel u nodig heeft, niets meer en niets minder. • U vindt de Flexi Shops binnenkort in de meeste steden van het land aan een vlot bereikbare invalsweg. Efficiëntie en tijdswinst, dat is wat telt voor ons en voor u. Interesse in het Flexi Shop concept? Contacteer ons op [email protected] of 09 385 50 11.

Lindab

Flexi Shop 24/7/365 - selfservice

sanilec.pmg.be

LIND-2279_Sanilec_NL.indd 1


11

16/03/12 09:53

GRIFFON de verbinding tussen vakmanschap en vakwerk Goed materiaal is van essentieel belang, vooral voor de installateur. Griffon begrijpt dat als geen ander. Als specialist in verbindingstechnieken voor leidingsystemen van metaal en kunststof biedt Griffon een compleet en hoogwaardig assortiment kwaliteitsproducten, voorzien van

toonaangevende keuren. Daarnaast is Griffon constant op zoek naar nieuwe, betere oplossingen. Door middel van uitgebreide research en nauw contact met installateurs en leidingfabrikanten introduceert Griffon keer op keer innovatieve oplossingen voor knellende problemen.

Griffon. Griffon is een merk van Bison International.

Verbonden met vakwerk.

www.griffon.be

TEN HUIZE VAN

“SCHOLIEREN TUSSEN 16 EN 18 JAAR MOETEN CONSTANT STAGE LOPEN” JULIEN VAN DE MAELE LAAT LICHT SCHIJNEN OVER PIJNPUNTEN SECTOR Van eenmanszaak tot kmo met 120 werknemers en 60 onderaannemers. Het had evengoed de titel boven dit artikel kunnen zijn. Julien Van De Maele startte in 1994 immers als zelfstandig elektricien en bouwde zijn activiteiten in de loop der jaren heel sterk uit. Door die jarenlange ervaring heeft hij evenwel ook een goed zicht op de pijnpunten van diverse sectoren. Een aantal daarvan komen overal terug, met name het tekort aan vakkennis enerzijds en de te late uitstroom uit het onderwijs anderzijds. Een gesprek met deze uitzonderlijke zaakvoerder. Door Jan De Naeyer De activiteiten van Van De Maele Multitechniek zijn zeer heterogeen. “In eerste instantie blijven we trouw aan de activiteiten waarmee ik begonnen ben, met name elektriciteit”, begint Julien Van De Maele zijn verhaal. “Daarnaast zit ook centrale verwarming en sanitair in ons gamma. We zijn ook actief op het vlak van HVAC, maar dan vooral wat de elektrische componenten ervan betreft, met name de borden, de sturing en de bekabeling. Sinds kort heb ik ook ventilatie in het aanbod opgenomen. Enkele personen met ervaring in ventilatie hebben zich hier spontaan aangeboden. Hun aanbod leek me wel wat, met als gevolg dat we nu ook geïnvesteerd hebben in een uitgebouwde afdeling rond ventilatie. Voor onze industriële klanten hebben we de divisie ‘piping and mechanical’ uitgebouwd, waarbij we instaan voor compressorinstallaties, industriële leidingen enz. Vorig jaar hebben we dan ook het woord ‘multitechniek’ aan onze bedrijfsnaam toegevoegd, net omdat onze ploegen multi-inzetbaar zijn voor heel wat verschillende technieken.”

HYPE IS VOORBIJ Enkele jaren geleden sprong Van De Maele Multitechniek ook op de kar van de hernieuwbare energie, vooral dan op het vlak van de zonnepanelen, maar met het wegvallen van een groot deel van de subsidies en belastingaftrekken lijkt die hype nu voorbij. “Het is inderdaad echt een hype geweest”, bevestigt Van De Maele. “Op een gegeven moment waren in die divisie een projectleider en vijf ploegen fulltime aan de slag.

sanilec.pmg.be

Vandaag de dag draait die sector op een zeer laag pitje en worden die werken gewoon geïntegreerd in onze reguliere elektriciteitsactiviteiten. De hype is dus voorgoed voorbij. Volgens mij heeft de sector van de hernieuwbare energie wel degelijk nog toekomst, maar dan vooral omdat bouwheren niet anders zullen kunnen als ze willen voldoen aan alle geldende regels. Het E-peil moet alsmaar lager worden waardoor men er op een gegeven moment niet meer zal komen met zonnepanelen alleen. Er zal bijvoorbeeld ook met een warmtepomp gewerkt moeten worden. De combinatie van verschillende technieken zie ik als de belangrijkste evolutie qua hernieuwbare energie.”

Julien Van De Maele, zaakvoerder Van De Maele Multitechniek: “Ik wil me niet in een ivoren toren opsluiten”

VAN DE MAELE MULTITECHNIEK IN CIJFERS JURIDISCHE VORM

nv

OPRICHTINGSJAAR

1994

LOCATIE

Meulebeke

ZAAKVOERDER

Julien Van De Maele

PERSONEELSAANTAL 2011

92

ACTIVITEITEN

Multitechniek: elektro, verwarming, sanitair, ventilatie, regelgeving, mechanical piping

WAGENPARK

90

PERSONEELSEVOLUTIE

OMZET 2007 - 2010

VAN ERKENNINGSKLASSE 1 NAAR 7 Julien Van De Maele startte in 1994 als zelfstandig elektricien. “In die beginjaren bediende ik vooral particulieren. Geleidelijk aan kwam ik in contact met bouwpromotoren en nam ik mijn eerste werknemers aan. De klemtoon lag toen nog altijd op elektriciteit. Omdat na enkele jaren de prijzen in de particuliere markt sterk onder druk kwamen te staan, hebben we onze focus ook gericht op de industriële en overheidssector. Toen zijn we ook stapsgewijs beginnen te groeien, wat resulteerde in een evolutie van erkenningsklasse 1 naar onze huidige klasse 7. Rusthuizen, scholen, banken, en dergelijke waren vaste klanten van Van De Maele. Geleidelijk aan werden de activiteiten uitgebouwd tot waar Van De Maele Multitechniek vandaag de dag voor staat.”

25% particulieren

50% overheid

25% bedrijven


13

TEN HUIZE VAN

Van De Maele biedt een combinatie van alle soorten technieken aan

"Na het wegvallen van de belastingaftrek is de hype van de zonnepanelen voorbij"

“TECHNOLOGISCHE EVOLUTIES NIET OVERSCHATTEN”

Aan de andere kant moet je die technologische evoluties niet overschatten. Akkoord, een warmtepomp is iets nieuws, maar het buizen- en leidingennetwerk daarrond is nog grotendeels hetzelfde als vroeger. Idem dito wat domotica betreft, het kabelwerk is niet veranderd omdat er ergens een intelligente module tussen geplaatst wordt.”

leveranciers en de klanten. Ik wil de feeling met alle geledingen van mijn bedrijf behouden. Eerder dan me te laten leiden of eventueel misleiden, hou ik liever zelf de touwtjes in handen. Maar toegegeven, ik draai werkdagen van 5 uur ’s morgens tot 9 uur ’s avonds. En op zaterdagen neem ik zaken ter harte die tijdens de werkweek blijven liggen zijn. Tja, dat hoort er nu eenmaal bij.”

LANGE WERKDAGEN

VAKMANSCHAP NEEMT AF

Op amper 18 jaar groeide Van De Maele Multitechniek uit van een eenmanszaak tot een uit de kluiten gewassen kmo met 120 werknemers en een 60-tal onderaannemers. Veel installateurs vinden het in dienst nemen van hun eerste werknemer nog vaak een te hoge drempel. Hoe is Van De Maele erin geslaagd die drempel te overschrijden en afstand te nemen van ‘zijn’ werkvloer? “Eerst wil ik opmerken dat ik nog zeer regelmatig op de werkvloer aanwezig ben”, zegt hij. “Ik heb de vloer nooit echt losgelaten, ook niet vandaag wanneer we in totaal met 120 mensen werken. Ik steek evenmin onder stoelen of banken dat die aanpak heel veel energie vergt. Maar ik wil me niet in een ivoren toren opsluiten. Ik ben graag van alles op de hoogte, gaande van managementtaken over de boekhouding tot contacten met de

120 kwalitatieve werknemers vinden en bij elkaar houden, het is niet iedereen gegeven. “Vooral de laatste jaren is het ronduit schrijnend geworden om kwalitatief hoogstaand personeel te vinden”, bevestigt Van De Maele. “Daarom hadden we geen andere keuze dan ook buitenlandse werknemers in te schakelen. En die aanpak valt best mee. Enkele weken geleden hebben we onder onze werknemers eens enkele testen uitgevoerd en daaruit bleek dat ons buitenlands personeel op heel wat technische vlakken beter scoort dan de autochtone werknemers. Maar daarnaast vermindert ook het vakmanschap bij de Belgische werknemers. Het probleem is dubbel: enerzijds is er een absoluut tekort en anderzijds is er een nijpend gebrek aan vakkennis bij de scholieren die wel nog uitstromen.”

Een veelheid aan technieken aan de klanten kunnen aanbieden heeft ontegensprekelijk zijn voordelen. De keerzijde van de medaille is evenwel dat er ook een veelheid aan vakkennis en opvolging noodzakelijk is om constant mee te zijn met de snel evoluerende sectoren. “Vaktijdschriften zijn daarbij een belangrijke bron van informatie”, bevestigt Julien Van De Maele. “Daarnaast zijn we ook regelmatige bezoekers van beurzen. En tot slot mogen ook de avondopleidingen van onze diverse leveranciers niet vergeten worden. Constant zijn onze werknemers bezig met bijscholing en opleiding. Daar besteden we bij Van De Maele Multitechniek heel wat aandacht aan. Eveneens een bron van informatie zijn onze contacten met studiebureaus. Soms schrijven ze bepaalde installaties voor die voor ons ook nieuw zijn. Dan gaan we met hen aan de tafel zitten, al dan niet met de leverancier erbij, en bekijken we de beste manier van aanpakken. Door die snelle evoluties wordt het mijns inziens voor een kleine installateur steeds moeilijker om een waaier van diensten aan te bieden. Zijn toekomst ligt volgens mij in specialisatie.

ONDERWIJS MEDE SCHULDIG De kwaliteit van het onderwijs is er volgens Van De Maele mee de oorzaak van dat de vakkennis bij afstuderende scholieren veel te wensen overlaat. “Vroeger had je nog echte praktijkleerkrachten die eerst enkele decennia een eigen zaak hadden geleid en de werkvloer door en door kenden. Daarna wilden ze het wat rustiger aan doen en gingen ze in het onderwijs. Die mensen hadden evenwel heel wat stielkennis die ze op gedreven wijze konden overdragen op de jongeren. Vandaag de dag zijn de leraars nauwelijks ouder dan de leerlingen, hebben ze geen praktijkervaring en kunnen ze dus vooral theorie overbrengen. Ik pleit dus voor een leerplicht tot 18 jaar met dien verstande dat de scholieren tussen hun 16 en 18 het grootste deel van hun tijd op stage bij bedrijven doorbrengen. Enkel op die manier zullen ze vaktechnische praktijkervaring opdoen.”

“ACHTER EEN PC AAN EEN BUREAU” Daarnaast is er volgens Van De Maele ook veel aan de opvoeding gelegen. “Je ziet bijvoorbeeld dat heel wat personen die afstudeerden als elektricien momenteel aan de slag zijn als bijvoorbeeld

TRENDS GAZELLE 2012 Zijn ingesteldheid leverde Van De Maele Multitechniek onlangs de titel van ‘Trends Gazelle 2012’ op. “Voor het toekennen van een dergelijke erkenning baseert Trends zich louter op de cijfers in de balansen. En die mogen dan ook gezien worden”, aldus een trotse Julien Van De Maele. “In 2009 draaiden we een omzet van ongeveer 5 miljoen euro. In 2011 sloten we af op 15 miljoen euro. Dat is een verdrievoudiging op amper twee jaar tijd. Het verder uitbreiden van ons pakket technieken bleek dus de goede keuze. En het moet eigenlijk nog allemaal beginnen. De uitrol van de combinatie van diverse technieken start in feite pas nu. Nu pas staat immers de structuur op poten inzake calculatie, offertes, kostprijsberekeningen … om op een efficiënte manier te kunnen werken.” Een batterij gasmeters zorgt voor een correcte energiefactuur in een appartementsblok

14


sanilec.pmg.be

Zuivere lucht is onontbeerlijk in de O.L.V.-kliniek van Waregem

magazijnier, heftruckbestuurder en dergelijke. De bereidheid om echt de mouwen op te stropen in de bouwsector is blijkbaar volledig weg. Volgens mij heeft dat veel te maken met de opvoeding. Blijkbaar wil elke ouder zijn kinderen achter een pc aan een bureau zien eindigen. Maar als iedereen zo denkt, dan gaat ons land achteruit in plaats van vooruit. Die ingesteldheid heeft ervoor gezorgd dat een goeie vakman vandaag de dag goud waard is.”

MEER PROJECTLEIDERS Door dat verminderde vakmanschap is het niet altijd evident om sluitende offertes op te maken. “Minder vakmanschap betekent per definitie minder rendement”, aldus Van De Maele. “Maar als wij een offerte opmaken voor 1.000 werkuren, dan moeten we er wel voor zorgen dat we het project rond krijgen in dat urenpakket. Zo niet scheuren we er onze broek aan. Om die rendementen op de werkvloer omhoog te krijgen, heb ik al geïnvesteerd in meerdere projectleiders die de projecten van heel nabij opvolgen. Vroeger had elke projectleider een zestal projecten onder zijn hoede. In de voormiddag was hij aanwezig op de werven voor vergaderingen en

werkopvolging en ’s namiddags spendeerde hij zijn tijd aan administratie en bestellingen. Momenteel lopen hier zelfs projectleiders rond die maar één project meer kunnen opnemen, net omdat de opvolging op de werven zoveel intensiever moet zijn wegens de ontbrekende vakkennis. Dat levert vanzelfsprekend opnieuw extra kosten op waardoor ik me de vraag stel of alles op de duur nog betaalbaar zal blijven voor de klanten. Een eventuele oplossing kan erin bestaan dat we deelactiviteiten beginnen uit te besteden.”

IN HANDEN VAN CFE Momenteel is Van De Maele Multitechniek voor 65% eigendom van de bouwgroep CFE. “Enkele jaren geleden contacteerden de mensen van CFE me met het voorstel tot een intensieve samenwerking, inclusief een gedeeltelijke overname. 35% van Van De Maele Multitechniek is nog steeds in mijn handen. Het is de bedoeling dat op termijn CFE voor de volle 100% eigenaar wordt van dit bedrijf, maar eerst ga ik nog enkele jaren het beste van mezelf geven, ook al betekent dat bijzonder lange werkdagen draaien. Zo willen we zeker de trein van kleinschalige windturbines niet missen. Ik denk dat die ook een belangrijke rol zullen spelen in het opwekken van alternatieve energie.”

HARDER EN ONPERSOONLIJKER

Het rvt van Gullegem werd uitgerust met een hypermoderne technische ruimte

Hallo SOLOLIFT2 Vaarwel vuile handen…

Dankzij een verbeterde flexibiliteit, aanpasbaarheid en capaciteit bieden de SOLOLIFT2 opvoerinstallaties van Grundfos de meest betrouwbare verwerking van afvalwater voor elke willekeurige combinatie van toilet, bidet, gootsteen, douche en wasmachine.

Vergeleken met vroeger vindt Van De Maele dat de bouwsector veel onpersoonlijker en harder geworden is. “Vroeger waren werfvergaderingen leuke momenten”, herinnert Van De Maele zich. “Dat is vandaag de dag wel even anders. Nu moet je als het ware een jurist zijn om aan dergelijke vergaderingen deel te nemen. Je moet bovendien constant op je hoede zijn of er sluipen kleine lettertjes in werfverslagen die je de nek kunnen omwringen. Het is allemaal veel harder geworden.”

sanilec.pmg.be

http://moderncomfort.grundfos.com

Sanilec 143 • Juni 2012 sololift2 ad no more dirty hands 94x276 NL.indd 1

15

13/01/2012 15:36:47

SoluCalc

®

Zacht water verzacht het harde leven

De oplossing tegen kalk

> Dakdoorvoeren > Kabelgoten

• Efficiënt • • Economisch • • Milieuvriendelijk • • Welzijn •

> Dak supportframes > Muurkonzolen > Drainpipes

Gemakkelijk te installeren en bedrijfszeker

> Fix-It foot > H - frames > B1 PU schuim Logo Fire rated

B1 BS 476 P AR T

5

hours*

DIN 4102

EN ISO

**

20

71

*

7 -1

58 dB B1

**

Logo Fire rated

71

cond ... lossingen voor kasten, ventilatiekanalen,fo. Vrijstaande op ehandelings en robuust ! Vraag in tb ch lu F, B2 VR nt ië VRV/ 58 dB n. Kosteneffic op platte dake

Westfalen

Tel.: +32 (0)2/888.70.80 [email protected] www.solucalc.com

Tel.: +32 (0)53/64.10.70 [email protected] www.westfalen.be

WWW.LINUM.EU © Linum • 12.030

Hydro-Bio nv

Balansventilatie met warmteterugwinning Gezond leefmilieu binnen en buiten

Isol

er e

I s ol e le i ding systemen

Excellent

3/8/2012 2:53:03 PM

• Continu verse binnenlucht. • De hoeveelheid lucht die wordt afgevoerd is gelijk aan de hoeveelheid lucht die binnen komt = balansventilatie. • Door warmteterugwinning wordt de energie van de af te voeren warme lucht overgedragen aan de verse, frisse buitenlucht. • 95% van de warmte blijft behouden.

> Beschikbaar in 2 versies Air Excellent 35 & Air Excellent 55

tve Lu c h

iflex

ed akdoor voeren

Linum Europe nv Vijverhoek 53 • 8520 Kuurne T: 056/35 92 94 • F: 056/35 88 47 E-mail: [email protected]

r

de

elk anale n

Ubbink nv Jan Samijnstraat 9, 90 050 Gentbrugge | Tel: 09 237 11 00 | www.ubbink.be

LDL.BE

ren

nd

Ub

EN ISO

Officiee

12.030 Sanilec.indd 1

de

41

-1 teurDIN. s distri7buille em st Sy t rs, or pp ch l Big Foot Su ensing units,

02

Door CO2 Protadur van Westfalen aan het water toe te voegen, lost u de kalk in het water op.

B2

VERWARMING

CIRCULATIEPOMPEN IN EEN CV-INSTALLATIE EEN STAND VAN ZAKEN Halfweg de vorige eeuw werkten cv-installaties volgens het thermosifonprincipe. Dit principe had echter een aantal nadelen, zoals de traagheid waarmee het systeem op gang kwam en de noodzaak om leidingen met grote diameter te gebruiken om de stromingsweerstand tot een minimum te beperken. Geen wonder dus dat iemand op het idee kwam om de circulatie 'een duwtje in de rug' te geven. De circulatiepompen hebben sindsdien een ware (r)evolutie ondergaan. Een stand van zaken.

Drukverlies (mbar/m)

Drukverliesdiagram

2.500

1.500

Door Michael De Bie (ICS)

DEFINITIE Circulatiepompen zorgen ervoor dat het warmtedragende medium, meestal water, door een verwarmingsinstallatie circuleert. Voor toepassingen tot en met middelgrote vermogens gebruikt men een technologie waarbij de verpompte vloeistof doorheen een gedeelte van de motor stroomt en daarbij zorgt voor de smering en de koeling van de motor. Voor dit type pompen spreekt men van 'natlopercirculatoren'. Zij hebben als voordeel dat zij nagenoeg niet kunnen lekken en een uiterst stille werking hebben.

WERKING De circulator moet een debiet leveren dat hoog genoeg is om de ruimtes op een afdoende manier te kunnen verwarmen. Daarbij moet

Debiet (l/h)

deze pomp eveneens voldoende druk leveren om de ladingsverliezen (zeg maar wrijvingsverliezen) in de rechte leidingen, bochten, toebehoren (kleppen, afsluiters …) en warmtelichamen (radiatoren, convectors, vloerverwarming ...) te kunnen overwinnen. De fabrikanten gingen al snel over tot het vervaardigen van circulatoren met een keuzeschakelaar voor verschillende snelheden (meestal 3). Zo kon men met een relatief klein aantal pomptypes toch een groot vermogensbereik afdekken. Lastenboeken schrijven tot vandaag nog vaak voor dat de pomp op middelste snelheid moet worden geselecteerd. Zo kan men de gekozen pomp blijven inzetten zelfs als tijdens de uitvoering van de installatie wordt afgeweken van wat oorspronkelijk was voorzien. In de praktijk zien we echter dat de circulatiepompen korte tijd na de

opvoerhoogte. Het benodigde indienststelling door onbevoegden debiet wordt uitgedrukt in m³/u en op maximaal toerental worden hangt af van de warmtebehoefte geschakeld. Aangezien er bij de van de woning. De opvoerhoogte is berekeningen nog tal van veiligde druk die de pomp moet leveren heidsmarges worden toegepast, om de drukverliezen in de installatie moet het ons niet verwonderen dat het overgrote deel OMZETTING EENHEDEN van de circulatoren overgedimensioneerd 1 bar 1.000 mbar 100 kPA 10,1971 m WK is, een factor 3 is hierbij geen uit1 l/s 60 l/min 3.600 l/u 3,6 m³/u zondering. Dit heeft te kunnen trotseren. Ze wordt nefaste gevolgen: meestal uitgedrukt in m WK (meter • een vroegtijdige slijtage van de waterkolom). Andere eenheden zijn circulator en van andere kPa (kilopascal) of mbar. onderdelen, zoals de thermostatische kranen; Bepaling van het debiet • een storend stromingsgeruis; Aan de hand van onderstaande • een hoog elektriciteitsverbruik. formule wordt het debiet bepaald: Q = (Φ x 0,86) / ΔT, met: DIMENSIONERING • Φ = warmteverliezen uitgedrukt in Om een pomp te dimensioneren, kW; moeten twee parameters gekend • 0,86 = de conversiefactor van zijn: het debiet en de kW naar kcal/uur;

DRUKVERLIEZEN PER M BUISLENGTE, IN FUNCTIE VAN DEBIET EN DIAMETER (FIG. 2) DOORMETER 14

DOORMETER 16

DOORMETER 18

DOORMETER 20

DOORMETER 26

DOORMETER 32

Snelheid

Drukverlies

Snelheid

Drukverlies

Snelheid

Drukverlies

Snelheid

Drukverlies

Snelheid

Drukverlies

Snelheid

Drukverlies

(M/S)

(MBAR/M)

(M/S)

(MBAR/M)

(M/S)

(MBAR/M)

(M/S)

(MBAR/M)

(M/S)

(MBAR/M)

(M/S)

(MBAR/M)

Vermogen

Debiet

(KW/H)

(L/H)

67

2881

10,2

771,4

7,08

318,32

5,2

150,97

3,98

79,24

2,55

27,05

1,51

7,67

68

2924

10,35

792,65

7,19

327,04

5,28

155,09

4,04

81,39

2,59

27,78

1,53

7,88

70

3010

10,66

835,94

7,4

344,8

5,44

163,48

4,16

85,78

2,66

29,27

1,58

8,3

71

3053

10,81

857,99

7,51

353,85

5,51

167,75

4,22

88,01

2,7

30,03

1,6

8,51

72

3096

10,96

880,31

7,61

363

5,59

172,07

4,28

90,27

2,74

30,8

1,62

8,73

73

3139

11,11

902,9

7,72

372,26

5,67

176,44

4,34

92,56

2,78

31,58

1,64

8,95

74

3182

11,26

925,75

7,82

381,63

5,75

180,86

4,4

94,87

2,82

32,36

1,67

9,17

75

3225

11,42

948,87

7,93

391,1

5,82

185,33

4,46

97,21

2,85

33,15

1,69

9,39

76

3268

11,57

972,25

8,03

400,68

5,9

189,86

4,52

99,57

2,89

33,96

1,71

9,62

77

3311

11,72

995,9

8,14

410,37

5,98

194,43

4,58

101,96

2,93

34,77

1,73

9,85

78

3354

11,87

1019,82

8,25

420,17

6,06

199,05

4,64

104,38

2,97

35,59

1,76

10,08

79

3397

12,03

1044

8,35

430,07

6,14

203,72

4,7

106,82

3,01

36,42

1,78

10,31

80

3440

12,18

1068,44

8,46

440,08

6,21

208,44

4,76

109,28

3,04

37,25

1,8

10,55

sanilec.pmg.be


17

www.volkswagen.be

BlueMotion Technology voor minder brandstofverbruik en minder CO2-uitstoot. Is kostenbesparing een van uw grootste zorgen en vereisten? Wilt u ook in uw wagenpark efficiënt bezuinigen? Dit nieuws zal uw dag goedmaken: vanaf nu zijn de Caddy®, de Transporter en de Crafter beschikbaar met BlueMotion Technology. Deze technologie verenigt een hele reeks energiebesparende maatregelen: start-stopsysteem, intelligent motormanagement, banden met een lage rolweerstand en remenergierecuperatie. Deze helpen u het brandstofverbruik en de CO2-uitstoot te verlagen. Maar eigenlijk bespaart u al vóór u de eerste keer achter het stuur plaatsneemt. Voertuigen met BlueMotion Technology kosten namelijk bij de aankoop minder dan u denkt. Hoeveel minder? Stap binnen bij uw Volkswagen Bedrijfsvoertuigen-verdeler, hij zal persoonlijk voor u uitrekenen hoe rendabel uw wagenpark kan rondrijden.

® De productnaam Caddy is eigendom van de Caddie NV en wordt door Volkswagen Commercial Vehicles gebruikt met de vriendelijke toestemming van Caddie® NV. Milieu-informatie (KB 19/03/2004): www.volkswagen.be

HULPSTUKKEN

EQUIVALENTE BUISLENGTE/M

DIAMETER GEBOGEN BOCHT BOCHT 90°

T-STUK 90°

T-STUK STROOMSCHEIDING T-STUK DOORGANG

T-STUK TEGENLOOP BIJ STROOMSCHEIDING

Fig. 3

T-STUK TEGENLOOP BIJ STROOMVERENIGING

Fig. 4

Fig. 5

Fig. 6

Fig. 7

VERWARMING

14

16

18

20

26

32

0,74

0,65

0,61

0,5

0,49

-

1,65

1,5

1,35

1,2

1,1

1

1,65

1,6

1,55

1,5

1,45

1,35

1,6

1,3

1

0,7

0,75

0,6

1,9

1,7

1,5

1,3

1,25

1,2

1,9

1,7

1,5

1,3

1,25

1,2

Fig. 8 11 dagen aan 100% 22 dagen aan 75% 44 dagen aan 50% 153 dagen aan 25% Dagen

Fig. 10 Opvoerhoogte H [m]

Opvoerhoogte H [m]

Fig. 9

Debiet (m³/h)

sanilec.pmg.be

Debiet (m³/h)

• ΔT = Tf-Tr = het verschil tussen de temperatuur in de vertrekleiding en de temperatuur in de retourleiding, uitgedrukt in °C. Men moet dus eerst de warmtebehoefte van de woning berekenen en vervolgens hiermee het debiet bepalen. De warmtebehoefte is op haar beurt afhankelijk van de hoeveelheid warmte die naar buiten lekt, de warmteverliezen. Deze worden als volgt bepaald: Φ = U x A x (Ti-Tu), met: • Φ = het warmteverlies (W); • U = de warmteoverdrachtscoëfficiënt (W/m² per °C); • A = de wandoppervlakte (m²); • Ti = de binnentemperatuur (°C); • Tu = de buitentemperatuur (°C); • U is afhankelijk van het materiaal. Een goed geïsoleerde muur zal een lage U-waarde hebben, een venster met enkel glas zal een hoge Uwaarde hebben. Men zal voor elk materiaal de warmteverliezen berekenen en deze vervolgens optellen. Vereenvoudigd kan men ook met een gemiddelde U-waarde werken, voor zover deze oordeelkundig kan worden bepaald. Een gemiddelde U-waarde ≤ 0,4 wijst op een zeer goede isolatie. U > 1,8 duidt op een slechte isolatie. In een hedendaagse goed geïsoleerde woning zal men ook rekening houden met bijkomende warmteopbrengsten van invallend zonlicht en plaatselijke warmteproductie afkomstig van elektrische apparaten (kookfornuis, televisie, pc ...). Aangezien dergelijke woningen voorzien zijn van een ventilatie, worden de ventilatieverliezen eveneens in rekening gebracht. Vroeger werd traditioneel gewerkt met Tf = 90 °C en Tr = 70 °C. Vandaag probeert men de vertrektemperatuur zo laag mogelijk te houden om de stilstandsverliezen zo veel mogelijk te beperken. Aangezien een condenserende ketel slechts condenseert bij temperaturen lager dan ongeveer 60 °C, zal men ernaar streven om gedurende een zo lang mogelijke periode van het stookseizoen met vertrektemperaturen te werken ≤ 60 °C. Bepaling van de opvoerhoogte De drukverliezen nemen kwadratisch toe met de vloeistofsnelheid (dus met het debiet). Ze worden opgesplitst in drukverliezen in rechte leidingen en drukverliezen in hulpstukken (bochten, kleppen, verwarmingslichamen, ketel, afsluiters …). • Drukverliezen in rechte leidingen: voor een gegeven debiet zijn de verliezen afhankelijk van de lengte én de diameter van de leiding. Ook de ruwheid van de binnenwand van de leidingen heeft een invloed op het drukverlies. Fabrikanten van leidingen stellen grafieken (fig. 1)

of tabellen (fig. 2, gedeeltelijke weergave) ter beschikking waarop de drukverliezen kunnen worden afgelezen per m buislengte en dit in functie van debiet en diameter.

• De overige drukverliezen

(bochten, verwarmingslichamen, afsluiters …): ook

hiervoor bestaan grafieken en/of tabellen. Een veelgebruikte methode bestaat erin om deze drukverliezen om te zetten in een extra aantal meter buis (fig. 3, gedeeltelijke weergave). Deze worden dan gewoon bij de effectieve buislengte opgeteld. De combinatie van al deze onderdelen resulteert in een totaal drukverlies in het verwarmingssysteem. De leidingverliezen van de installatie kunnen ook in een grafiek worden afgebeeld. Deze worden aangegeven als leidingkarakteristiek. Aangezien de verliezen kwadratisch toenemen met het debiet, is de leidingkarakteristiek een exponentieel stijgende curve. Een voorbeeld hiervan zien we in fig. 4. Indien de installatie is opgebouwd uit verschillende kringen, zal men de opvoerhoogte bepalen voor de meest benadeelde kring. De andere kringen zullen dan met een strangregelventiel worden ingeregeld om alle kringen in evenwicht te brengen. In tegenstelling tot de leidingkarakteristiek wordt de pompkarakteristiek gekenmerkt door een dalende curve, want hoe lager de weerstand, hoe meer debiet de pomp zal leveren. Fig. 5 is een typisch voorbeeld van een circulator met drie snelheden.

TRAPLOZE SNELHEIDSREGELING Opdat we het voldoende warm zouden hebben het hele jaar door, wordt de circulator gedimensioneerd voor een buitentemperatuur van -10 °C. Fig. 8 stelt het benodigde debiet voor (in %) over een kalenderjaar gespreid. Hieruit blijkt dat de circulator slechts gedurende 11 dagen het maximale debiet moet leveren. Voor de grootste periode (153 dagen) werkt hij op een regime van slechts 25%. Merk op dat de schaal van de x-as vanaf 100 dagen kleiner wordt. Concreet betekent dit dat het veld aan 25% in werkelijkheid veel langer is dan wat hier is afgebeeld. Uit fig. 6 en 7 zien we dat werken bij deellast nauwelijks enige energiebesparing oplevert met een klassieke circulator (zie grafieken 6 en 7 - P1 rechtsonder). De pompfabrikanten hebben hierop een antwoord geboden door het toerental van de pompen regelbaar te maken. Aan de hand van een keuzeschakelaar stelt men de maximaal benodigde opvoerhoogte in zoals die berekend werd bij de Sanilec 143 • Juni 2012

19

VERWARMING Besparing bij leidingcompensatie

REKENVOORBEELD

Systeemweerstand compensatie

Installatiecurve

Fig. 12

Fig. 11

dimensionering. De elektronica in de pomp zal de snelheid zo aanpassen dat deze opvoerhoogte bij eender welke deellast behouden blijft, zoals te zien is op fig. 9 (bovenste rode horizontale lijn). Men noemt dit een ΔP-c (delta-P constant) regeling. We kunnen echter nog een stap verder gaan: aangezien de leidingverliezen kwadratisch afnemen bij afnemend debiet, kan men de opvoerhoogte laten dalen bij afnemend debiet, dit is de ΔP-v (delta-P variabel) regeling, ook gekend als regeling met leidingcompensatie of proportionele druk. Deze regelmethode wordt weergegeven in fig. 10. De elektronica laat de helling van de rode lijn afnemen van rechts naar links. Rechts heb je de ingestelde opvoerhoogte bij vollast, links (snijpunt met de y-as, dus bij nuldebiet) de helft van de ingestelde waarde. De energiebesparing die hierbij wordt gerealiseerd ten opzichte van een ongeregelde pomp, wordt in fig. 11 voorgesteld door de gearceerde oppervlakte. Deze energiebesparing kan soms meer dan 50% bedragen! Bij oudere installaties gebeurt het vaak dat de circulator niet wordt aangestuurd door de kamerthermostaat. De pomp blijft bijgevolg 24 uur op 24 Fig. 13

20

onder spanning. Het gevolg laat zich raden: op het ingestelde tijdstip gaat de thermostaat over op nachtverlaging, de ruimte koelt af en de thermostatische kranen gaan open. De elektronica in de circulator reageert hierop en de pomp gaat naar maximumsnelheid. De besparing die overdag werd gerealiseerd, wordt hierdoor grotendeels tenietgedaan. Daarom worden deze pompen voorzien van een keuzeschakelaar. Om met bovenstaand fenomeen rekening te houden, kiest men de automatische nachtverlaging (gesymboliseerd door een zon en een maan, zie fig. 12). In deze situatie zal de elektronica ook de temperatuur van de verpompte vloeistof bewaken. Indien nu een daling van deze temperatuur wordt waargenomen, schakelt de pomp over op minimumtoerental. Zodra de temperatuur 's ochtends bij het opstarten van de ketel toeneemt, schakelt de circulator over op de normaal geregelde functie.

DE A-LABELCIRCULATOREN Sinds eind 2007 worden in Europa A-labelcirculatoren op de markt gebracht. Het betreft hoogstandjes van technologisch kunnen. Fig. 14

Q = 1,5 m³/u

Q = 0,751 m³/u

H=2m

H = 1,5 m

Verpompte vloeistof = cv-water

Verpompte vloeistof = cv-water

Vloeistoftemperatuur = 60 °C

Vloeistoftemperatuur = 60 °C

Dichtheid: 983,2 kg/m³

Dichtheid: 983,2 kg/m³


Niet alleen zijn ze allen voorzien van de hierboven besproken elektronische regeling, het hydraulische en elektrische rendement werd ook aanzienlijk opgetrokken. Het gebruik van hoogwaardige materialen is hier niet vreemd aan. Op hydraulisch vlak werden de leidingverliezen teruggedrongen, dankzij het gebruik van krachtige 3Dontwerpprogramma’s. Op elektrisch vlak werd de grootste vooruitgang geboekt door de klassieke stator, bestaande uit koperwindingen, te vervangen door een permanente magneet. Dit heeft ertoe geleid dat een A-labelcirculator voor een klassieke woning tot 80% minder verbruikt dan de standaard-D-labelcirculator van pakweg 10 jaar geleden. Het opgenomen vermogen schommelt rond 15 W bij vollast en daalt tot een schamele 4 à 5 watt bij minimumsnelheid. Fig. 13 en 14 stellen het werkingspunt voor van een A-labelpomp voor respectievelijk 1,5 m³/u en 0,75 m³/u. De energiewinsten ten opzichte van fig. 6 en fig. 7 zijn aanzienlijk, het verbruik bedraagt nu respectievelijk 21,2 W en 10,2 W.

WAT KOST DAT? De tabellen op de laatste pagina tonen de energie- en geldbesparing die wordt gerealiseerd wanneer een standaardcirculator wordt vervangen door een A-labelpomp: voor de energieprijs werd € 0,18 per kWh aangenomen. Bij een levensduur van 15 jaar bedraagt de besparing (50,53 x 15) – (12,42 x 15) = 757,95 – 186,30 = € 571,65. Rekening houdend met de aanschafprijs van beide pompen (respectievelijk € 387 en € 217), is de nettowinst € 402. Hierbij is echter geen rekening

We wensen in de woning 20 °C (=Ti) en we gaan ervan uit dat de temperatuur buiten op de koudste dag van het jaar tot -10 °C (=Tu) zakt. Het temperatuurverschil Ti-Tu is dus 30 °C. Voor de oppervlakte van de bouwschil (de oppervlakte van alle wanden die de grens vormen tussen de verwarmde ruimten en de buitenwereld) kiezen we 950 m² en voor U kiezen we 1,2: • Warmteverliezen Φ = U x A x (Ti-Tu) = 1,2 x 950 x 30 = 34.200 W = 34,2 kW.

• Debiet Q = (Φ x 0,86) / ΔT Uitgangspunt: Tf= 70 °C en Tr = 50 °C, dus: ΔT = 20 °C. Dan bedraagt het vereiste debiet: Q = (34,2 x 0,86)/20 = 1,4706 m³/u = 1,5 m³/u (afgerond). • De opvoerhoogte

Laat ons veronderstellen dat we werken met een leiding DN 32, waarbij de totale lengte (dus met inbegrip van de in lengte omgezette toebehoren) 80 m bedraagt. Op de x-as van fig. 1 zoeken we 1,5 m³/u op. Vanuit dit punt gaan we verticaal naar omhoog (rode pijl) tot we de schuine lijn van DN 32 aantreffen (roze). Als we nu vanuit dit snijpunt horizontaal naar links gaan (blauwe pijl), lezen we op de y-as een leidingverlies af van 2,5 mbar per lopende m, dit is 0,25 m WK per lopende m buis. Hieruit leiden we het leidingverlies af als volgt: H = 0,25 m/ lopende m x 80 m buislengte = 2 m WK. Voor ons rekenvoorbeeld moeten we dus op zoek gaan naar een circulatiepomp die een debiet levert van 1,5 m³/u bij 2 m WK. In de catalogi van de pompenfabrikanten, of – beter nog – a.d.h.v. hun elektronische selectieprogramma’s, vinden we een pomp die hieraan voldoet. De grafiek van fig. 6 komt aardig in de buurt. We kunnen eruit afleiden dat de pomp geselecteerd wordt op de hoogste snelheid. Het werkelijke debiet en de werkelijke opvoerhoogte zullen iets hoger zijn, respectievelijk 1,57 m³/u en 2,16 m WK. Onderaan zien we nog dat de circulator een vermogen van 43,6 kW opneemt. Wanneer de woning opgewarmd raakt, zullen een aantal thermostatische kranen gedeeltelijk of zelfs volledig sluiten. Sluitende kranen verhogen de weerstand, waardoor het debiet (en dus de warmteoverdracht naar de ruimte) afneemt; bijgevolg zal de ketel minder brandstof verbruiken. Op elektrisch vlak echter blijft het verbruik van de pomp nagenoeg onveranderd. De grafiek fig. 7 toont voor dezelfde pomp het werkingspunt bij de helft van het nominale debiet. De energiewinst is echter verwaarloosbaar (41,3 kW i.p.v. 43,6 kW). Bovendien lijden de thermostatische kranen onder de hoge druk.

sanilec.pmg.be

VERWARMING GRUNDFOS ALPHA 2 (A-LABEL)

TOTAAL/ JAAR

DEBIET (%)

100

75

50

25

OPVOERHOOGTE (%)

100

88

75

63

21

15

OPGENOMEN VERMOGEN (W) OPGENOMEN VERMOGEN (KW)

0,02 0,015

10

7

0,01

0,007

TIJD (UREN/JAAR)

410

ENERGIEVERBRUIK/JAAR (KWH)

8,61 15,39 23,94 21,07

1.026 2.394 3.010 69,01

PRIJS (€)

1,55

12,42

2,77

4,31

3,79

GRUNDFOS UPS 25/40

TOTAAL/ JAAR

DEBIET (%)

100

75

50

25

OPVOERHOOGTE (M WK)

1,5

2,67

3,1

3,5

OPGENOMEN VERMOGEN (W)

44

43

41

40

0,04

0,04

OPGENOMEN VERMOGEN (KW)

0,04

0,04

TIJD (UREN/JAAR)

410

1.026 2.394 3.010

ENERGIEVERBRUIK/JAAR (KWH)

18,04

44,12 98,15 120,4

280,71

PRIJS (€)

3,25

7,94

50,53

EUROPA LEGT EEN STRAK SCHEMA OP Hoewel A-labelcirculatoren al een tijd op de markt zijn en intussen hun deugdelijkheid hebben bewezen, gaan er toch nog heel wat traditionele circulatoren van type C, D of erger, over de toonbank. Vaak is de aankoopprijs de doorslaggevende factor. Europa stelt echter voorop dat er tegen 2020 jaarlijks 23 gigawattuur energie (dit is 11 miljoen ton CO2) bespaard moet worden. De tot nu toe gehanteerde A-G-energieschaal wordt vanaf 1 januari 2013 vervangen door De EEI (Energy Efficiency Index). Hieraan zal het toekennen van de CE-markering gebonden worden. Het mag een geruststelling wezen dat de huidige A-labelpompen van de bekende fabrikanten vandaag al aan die EEI voldoen.

Fig. 15

sanilec.pmg.be

17,67 21,67

gehouden met de stijgende trend van de energieprijzen, die naar schatting jaarlijks met 6% omhoog zullen gaan. In dat geval is de meerprijs voor de A-labelpomp op 2 à 3 jaar terugverdiend, nadien maakt men alleen maar winst! Ook voor ons milieu is dit een weldaad: wetende dat 1 kWh elektriciteit ongeveer 0,7 kg CO2 produceert, stoot de standaard- pomp in ons voorbeeld jaarlijks zowat 196 kg CO2 uit, terwijl dit bij de elektronische variant beperkt blijft tot minder dan 48 kg. Op zich geen spectaculaire cijfers, tot men dit op Europese schaal gaat uitvergroten!

WAT BRENGT DE TOEKOMST Of men nu met een klassieke ketel stookt, of met een warmtepomp of een micro-wkk al dan niet gecombineerd met een thermische zonneboiler, men zal steeds circulatiepompen nodig hebben. We moeten de komende jaren geen technologische revoluties

Elektronische circulatiepomp van DAB bestemd voor centrale verwarmings- en airconditioningsystemen, gebouwd volgens Energieklasse A, conform de Europese Richtlijnen 2013 en 2015 ErP 2009/125/CE

verwachten voor wat de natlopercirculatoren betreft: • De prijzen zullen onder invloed van de massaproductie constant blijven of zelfs lichtjes dalen. • In Duitsland commercialiseert Wilo de Geniax (fig. 15), dit is een soort miniatuurpomp die op elke radiator wordt gemonteerd en er de thermostatische kraan vervangt. Dit systeem verbruikt niet zozeer minder elektriciteit, maar de cv-installatie zou wel tot 20% minder gas of stookolie verbruiken. Het is nog even afwachten of dit systeem ook in ons land zal doorbreken. • Grundfos van zijn kant rust zijn circulatoren uit met de zgn. 'AutoAdapt'-functie. De elektronica zoekt op regelmatige tijdstippen zelf uit in wat voor kring de pomp is ingebouwd en stelt daar automatisch haar ideale werkingspunt op af. • Ook voor kringen met constant debiet (bijvoorbeeld omlooppomp van een ketel), zullen de elektronische pompen aan belang

winnen, omdat men de snelheid traploos kan instellen op het gewenste werkingspunt en bijgevolg slechts die energie wordt verbruikt die nodig is. • Voor de echt grote debieten worden circulatiepompen ingezet die met een geventileerde motor werken (zgn. drooglopers). Europa legt voor deze motoren minimale rendementen op, die met de tijd strenger zullen worden. • Een andere noviteit (fig. 16) is die van Lowara waar een sferische balmotor en ECM-technologie in plaats van de conventionele permanentmagneetmotoren worden ingezet. De elektronische commutatie resulteert in een energiebesparing bij hetzelfde vermogen. De basis voor een hoger rendement is de sferomagnetische balmotor. Het magnetische veld rondom de rotor is permanent aanwezig en hoeft dus niet gecreëerd te worden, met de gebruikelijke energieverliezen tot gevolg.

Fig. 16 Sanilec 143 • Juni 2012

21

Uw elektro-afval afdanken: wie van de drie is uw ideale partner?

Deze stoere mannen zien er alledrie even sympathiek uit. Maar om uw elektro-afval te recycleren, is de Recupel-partner de ideale man. Waarom? Omdat een Recupel-partner een erkende ophaler of vergunde verwerker is, met een onberispelijke service. Omdat hij voldoet aan strenge eisen inzake correcte recyclage, milieuvergunningen en efficiënte bedrijfsorganisatie. Omdat hij bewijst dat de liefde en het respect voor de afvalwetgeving ook van zijn kant komen. Omdat hij niks verbergt voor u en alles selecteert, ontmantelt, verwijdert en recycleert zoals het hoort.

Vraag op www.recupel.be/recupel-partner een vrijblijvende offerte.

SANITAIR

HANGTOILETTEN MET INBOUWSYSTEEM VOOR ELKE BOUWSITUATIE FABRIKANTEN BIEDEN OPLOSSINGEN VOOR ELKE RUIMTE WAARIN MEN EEN HANGTOILET WIL INSTALLEREN Wie op het vlak van design overal wil uitblinken kan dit natuurlijk ook in de badkamer. Wat vaak als onbelangrijk wordt beschouwd, heeft nu het potentieel om de kroon van de badkamer te spannen: het hangtoilet. Het kan een mooi geheel vormen met de betegelde muur waar de afvoer, het reservoir en het duwpaneel naadloos zijn in geïntegreerd. In dit artikel geven we u een overzicht van welke systemen er op de markt zijn en overlopen we de montagemogelijkheden van elk systeem. Door Bart De Moor ESTHETISCH EN EENVOUDIG IN ONDERHOUD Hangtoiletten hebben een enorm voordeel voor de eindgebruiker. Ze zijn niet alleen esthetischer, ook het schoonmaken van de badkamer of de toiletruimte wordt een stuk eenvoudiger. Het 'nadeel' is voor de installateur. Die moet ervoor zorgen dat het grootste deel van het toiletsysteem in de muur zit weggewerkt. De fabrikanten snellen gelukkig ter hulp: steeds nieuwere en steeds betere systemen worden ontwikkeld om de installatie van hangtoiletten te vereenvoudigen.

STABILITEIT BELANGRIJK Belangrijk aandachtspunt is de stabiliteit. De krachten die op een hangend toilet worden uitgeoefend zijn namelijk erg groot. Daarenboven worden die krachten

versterkt door een hefboomeffect (wanneer men de kracht uitoefent op de punt van het toilet). De fabrikanten berekenen de stabiliteit van hun producten met krachten tot 400 kg. Een correcte installatie zorgt ervoor dat die krachten helemaal opgevangen kunnen worden.

DRIE SYSTEMEN Er zijn drie soorten systemen op de markt. Het eerste systeem wordt gebruikt bij natbouw. De unit wordt ingemetseld in of tegen een muur. Een tweede systeem is de zogenaamde zelfdragende unit. Dergelijk systeem wordt voor een muur geplaatst en vervolgens ingewerkt met gipsplaten. Een derde mogelijkheid is het uitgebreid droogbouwsysteem. Bij de toiletunit hoort een volledige set van rails en verbindingsstukken

Een scheidingswand kan gecreëerd worden met metalen profiel en metselwerk

sanilec.pmg.be

om een lichte wand op te bouwen. Natbouw Ondanks het werkintensieve karakter van natbouw kent dit procedé toch fervente aanhangers. Het grootste nadeel voor de installateur ligt voor de hand: er moet gemetseld worden. Een goede werfcommunicatie en vlotte samenwerking is dus erg belangrijk bij de installatie van dit type hangtoiletten. Het grote voordeel is de plaatswinst die gehaald kan worden. Wanneer de architect slechts weinig ruimte voorziet voor het toilet kan dit type systeem dan ook een oplossing bieden. En toch worden ze nog te vaak verkeerdelijk toegepast. De grootste fout die wordt gemaakt is dat men een muur voor een muur metst, en dan vervalt het voordeel. Voor natbouw wordt gebruikgemaakt van jachtbakken

Pneumatisch spoelsysteem

(reservoirs uit kunststof) die ingewerkt zitten in metalen frames of ingegoten worden in schuimbeton. Beide systemen hebben voorzieningen om metselwerk stabiel te verbinden met het frame. De basismodellen moeten achteraf nog bepleisterd worden. Andere systemen zijn onmiddellijk na installatie tegelklaar. Bij laatstgenoemde komt het soms voor dat er boven de afvoerbuis slechts twee centimeter is afgedekt. Er bestaat dus een gevaar voor breuk van de betegeling door de last van het toilet. De oplossing, bij de meeste fabrikanten, bestaat uit een dwarsrail op die plaats. Zelfdragende units Het installeren van zelfdragende units is erg eenvoudig. Men bevestigt het frame met behulp van de montageset aan de wand of in de hoek. Belangrijk is dat het

Zelfdragend systeem Sanilec 143 • Juni 2012

23

SANITAIR INNOVATIE IN TOILETHYGIENE Op de plaats waar men zich opfrist zijn er best geen onaangename geuren aanwezig. Daarom zijn er verschillende mogelijkheden om geurhinder tegen te gaan. De welbekende traditionele zijn: een raam, een ventilator, een toiletblokje of zelfs een spuitbus. Het nadeel is natuurlijk dat er bij het openzetten van een raam warmte verloren gaat, een ventilator het nodige energieverbruik vereist, een toiletblokje vuil aantrekt en een spuitbus niet altijd even gezond is. Daarom bestaan er verschillende innovatieve alternatieven die de geurhinder tegengaan: GEINTEGREERD TOILETBLOKJE IN HET SPOELRESERVOIR EN

wordt een aangename geur verspreid. Door het elektronisch gestuurde geurextractiemechanisme worden alle onaangename geuren via een secundaire ontluchtingsbuis weggenomen. Dit mechanisme bevindt zich in de bedieningsplaat en onttrekt de lucht rondom het toilet en zuivert deze met de geïntegreerde koolstoffilter en stuwt de gezuiverde lucht daarna terug de ruimte in. De combinatie van deze twee technieken zorgt voor een aangename en frisse geur.

ACTIEVE KOOLSTOFFILTER GEINTEGREERD IN DE BEDIENINGSPLAAT

Het aanpasstuk van de bedieningsplaat is uitgerust met een scharnier zodat het kan worden geopend. Daarin kan het toiletblokje in een houder geplaatst worden zodat het systeem niet verstopt kan geraken door 'rondzwervende' brokjes. Bij elke spoelbeurt frame – met verstelbare voeten die aan de grond verankerd worden – waterpas wordt uitgelijnd. Tot slot volgt de omkasting. Meestal volstaat een gewone gipsplaat niet en moet een extra dikke plank (18 mm) of een dubbele plank (2 x 12,5 mm) gebruikt worden. Ook 12 mm dikke gipsvezelplaten worden door fabrikanten aangeboden. Door de grote last van het toilet zou scheurvorming in de gipsplaat kunnen ontstaan. De gipsplaten kunnen zoals gebruikelijk afgewerkt worden. Zo'n voorwandmontage is vooral geschikt bij de renovatie van een badkamer: zonder enig breek- of kapwerk kan de sanitaire wand worden geïnstalleerd vóór de bestaande muur. Zeker wanneer het om een installatie in een buitenmuur gaat, is voorwandmontage aangewezen om vorstproblemen te voorkomen. Nadeel is echter dat er kostbare ruimte verloren gaat, zo'n vijftiental centimeter. Boven op het voorzetgedeelte komt vaak een betegelde tablet. Deze kan gebruikt worden om allerlei badkamer- of toiletaccessoires op te plaatsen. Het gamma van dergelijke zelfdragende units wordt steeds groter. Er bestaan ondertussen ook heel wat verschillende soorten frames. Zo zijn er specifieke frames met een lagere hoogte, bedoeld voor die gevallen waar een raam of een ander obstakel de normale hoogteopbouw belet. De meeste fabrikanten bieden ook hoekoplossingen aan. In kleinere ruimtes kan het toilet dan makkelijk op 45° in de hoek gemonteerd worden. Tot slot zijn er ook modellen ontworpen voor montage in een nis. Het wc-element is in de breedte instelbaar tot zo'n 130 cm, zodat het in een keer tussen twee zijmuren geplaatst kan worden. Andere evoluties in deze markt zijn de steeds eenvoudiger wordende montage. In sommige

24


gevallen zelfs zonder gereedschap, in de meeste gevallen kan het makkelijk door één persoon gebeuren. De fabrikanten voorzien hulp bij de uitlijning. Ook de modulaire opbouw (onder meer voor semipublieke ruimten) wordt steeds eenvoudiger. Droogbouwsysteem Steeds vaker wordt geopteerd voor een compleet andere manier van installeren, namelijk tijdens een veel latere bouwfase. Zelfs na het pleisteren en het voorzien van alle aansluitingen kan een scheidingswand met metalen profielen en gipskartonnen platen worden geconstrueerd. Hierbij wordt dus niet meer gemetseld, wat heel wat minder coördinatieproblemen meebrengt. Deze installatietechniek vindt steeds meer toepassing voor wanden in ziekenhuizen, verzorgingscentra, hotels. Het systeem maakt bovendien rug-aan-rugmontage in de wanden mogelijk. Zo'n systeem is erg handig wanneer een hele sanitaire muur gebouwd moet worden: een combinatie van verschillende toiletten, of een toilet, een wastafel, een bad ... aan dezelfde muur. De fabrikanten bieden elk hun eigen modulair systeem aan. De verschillende elementen van één merk zijn zo ontworpen dat ze makkelijk met elkaar te verbinden zijn. Telkens streeft de fabrikant naar een maximale flexibiliteit met zo weinig mogelijk verschillende montagestukken. Het droogbouwsysteem heeft het voordeel dat alle aansluitingen makkelijk in de muur weggewerkt kunnen worden. Voor het dichtmaken van de muur volstaat een enkele gipskartonplaat.

EIGENSCHAPPEN Watertoevoer De wateraansluiting wordt bij

voorkeur aan het waterreservoir bevestigd, om te voorkomen dat ze bij herstellingswerken in de muur verdwijnt. Voor een maximale flexibiliteit inzake plaatsing zijn bij sommige modellen diverse mogelijke aansluitingspunten: links, rechts, achteraan of bovenaan. Een voorgemonteerde wateraansluiting met flexibele wanddoorvoering verhoogt het plaatsingsgemak. Afvoer De afvoer is volledig in de wand ingewerkt, sifon inbegrepen. De afvoerbuis kan naargelang van de situatie naar de muur of de ondergrond worden geleid. Door gebruik te maken van reductiestukken kunnen verschillende afvoertypes (90/110) aangesloten worden. Een in de hoogte verstelbare afvoerbuis kan de plaats innemen van twee traditionele afvoerbuizen. Vaak zorgt de afvoer voor de meeste geluidshinder. Overlast kan ontstaan doordat het systeem te veel gaat trillen. Het overgrote deel van de fabrikanten besteedt dan ook heel wat aandacht aan het trillingsvrij maken van het frame. Als installateur let u er het best op de correcte beugels te gebruiken voor het vastmaken van de afvoerleiding. Een vaker voorkomend probleem bij wandtoiletten is het vermijden van geurhinder na het spoelen. Het ontbreken van een secundaire ontluchting is hier vaak de oorzaak. In de regel moet op elke afvoerleiding een ontluchter geplaatst worden. Beter is het nog om een secundaire ontluchtingsbuis te voorzien. Indien deze niet opgenomen is in het ontwerp van het huis, kunt u alsnog een secundaire ontluchtingsleiding of ontluchter voorzien. Waterreservoir Het waterreservoir wordt in de

wand of een voorzetwand geïnstalleerd. Sommige montagesystemen voorzien meerdere hoogten voor het reservoir, wat de inbouw onder hellende daken of ramen mogelijk maakt. Een geluidsarm reservoir verdient de voorkeur, zeker wanneer het in of tegen een binnen- of tussenmuur wordt geïnstalleerd. Om ook tijdens het spoelen een minimum aan lawaai te hebben kan een geluidsarm spoelgarnituur worden aangewend. Een grote afvoercapaciteit gekoppeld aan twee of meer spaarfuncties zorgt voor een grotere hygiëne en gereduceerd waterverbruik. Spoelreservoirs voorzien daarom meerdere mogelijke spoelvolumes (3 l - 4,5 l - 6 l 9 l). Bovendien bestaat de mogelijkheid spoelbeurten te onderbreken (spoelstopfunctie). Om reeds geïnstalleerde inbouwreservoirs te voorzien van de tweetoetsenspoeltechniek kunt u gebruikmaken van een ombouwset voor inbouwspoelreservoirs. In de plaats van mechanisch kan ook pneumatisch worden gespoeld, wat staat voor een meer geruisloze werking. Een ander spoelsysteem, voornamelijk bestemd voor openbare gebouwen, werkt dan weer volgens het principe van een drukvat (2,5 bar), waarbij het water via een smal buisje onder hoge druk tot in de sifon gespoten wordt. Dit resulteert in een grondige spoeling tot ver in de afvoerleiding. Een dergelijk systeem moet echter in combinatie met een specifieke, aangepaste toiletpot worden geplaatst. Bij het reservoir is altijd al een inspectieschacht voorzien. Deze is of moet worden afgesloten tijdens de montage om bouwstof en vuil tegen te houden. Bij sommige inbouwsystemen kan het inspectiegat na plaatsing volgens de dikte van de tegels worden uitgesneden.

SPOELSYSTEMEN Spoelsystemen voor hangtoiletten zijn verkrijgbaar in verschillende mechanismen: • infrarooddetectie met netvoeding. Deze spoeling heeft plaats wanneer de gebruiker na enige tijd het toilet verlaat; • infrarooddetectie met batterijvoeding. De werking is identiek aan deze met een netvoeding maar bevat een batterij die het mechanisme aanstuurt; • pneumatische bediening met handbediening. De handdrukknop stuurt het pneumatisch ventiel aan; • pneumatische bediening met voetbediening. De voetdrukknop stuur het pneumatisch ventiel aan.

sanilec.pmg.be

Heeft u problemen met corrosie, vervuiling, afzettingen of biologie in uw verwarming of koelsysteem? Waterkwaliteit is onze specialiteit! Wij analyseren uw installatiewater en stellen het SpiroCare stappenplan op! Stap 3 Onderhouden! Stap 2 Beschermen! Stap 1 Reinigen!

Ik adviseer u Spirotech voor een zuinige en bedrijfszekere installatie.

Vraag vrijblijvend informatie: Spirotech België bvba, Essenschotstraat 1, 3980 Tessenderlo Tel 0800 78 888

Fax 0800 99 988

[email protected]

Gasabsorptie warmtepompen

Bedrijfswageninrichtingen voor Professionals VRIJBLIJVENDE OFFERTE VOLLEDIG OP MAAT OF PROFITEER VAN ONZE PROMOMEUBELS

UÊ}ÃÌiÊ Ê ÀiìiÌÃ>ÃÃiÊ³³³ UÊ,iìiÌiÊÌÌÊ£Çä¯ UÊ6iÀ}iÃÊÛ>>vÊÎx 7Ê Ê iÌÊÜ>ÌiÀÌi«iÀ>ÌÕÀiÊ Ê Û>ÊÇäc

tage* atis monchtingen r g t e m Nu imo inri

w Sort voor al u 1.500 excl. BTW a n va f €

Eigen inbouwstations te Vilvoorde, Tessenderlo en nabij Waregem. * montage in één van onze inbouwstations t.w.v. max 10 % van de inrichting/Actie geldig vanaf 1 april tem 30 juni 2012/actie is niet cumuleerbaar met ander mogelijke promoties en/of andere condities

GRATIS TEL. 0800 857 59 CoolingWays BVBA - Uitbreidingstraat 56, 2600 Antwerpen T +32 3 218 77 50, F +32 3 281 87 50 [email protected], www.coolingways.be

fax 0800 857 60 · [email protected]

13.01.12 11:56

SANITAIR

FABRIKANTEN STEEDS CREATIEVER BIJ HET ONTWERPEN VAN EEN BEDIENINGSPLAAT BEDIENINGSPLATEN GEVEN HET HANGTOILET EEN ESTHETISCHE 'TOUCH' Het oog wil ook wat. Zo denken ook fabrikanten van bedieningspanelen. De mogelijkheden op het vlak van design zijn hierbij bijna eindeloos. Zo kan u o.a. kiezen uit bedieningsplaten met een afbeelding van George Clooney of met ingebouwde ledverlichting. Naast de kleuren en patronen is er ook een grote keuze aan verschillende materialen die zorgen voor een mooi en naadloos effect binnen het badkamerdesign. Door Bart De Moor MATERIALEN Drukpanelen zijn verkrijgbaar in verschillende materialen en uitvoeringen: rvs, veiligheidsglas (ESG), kunststof, metaal, al dan niet verchroomd, een combinatie van voorgaande materialen. Zo wordt bijvoorbeeld een glasplaat aangebracht op een metalen plaat die de indruk wekt dat de glasplaat 'zweeft'.

INTEGRATIE IN DE WAND Bedieningsplaten kunnen helaas niet helemaal verborgen worden. Verzonken bedieningspanelen zijn hiervoor het best benaderende alternatief.

Er bestaan drukpanelen in verschillende kleuren en patronen

Ze zorgen immers voor een naadloze overgang van de eigenlijke bedieningsplaat en de wand.

ACCESSOIRES Kleuren Op het vlak van kleur is de keuze heel breed. Natuurlijk zijn wit, beige en zwart de meest courante omdat deze kleuraccenten toch het meest voorkomen in het hedendaagse badkamerdesign. Naast deze traditionele kleuren is er uiteraard ook nog keuze uit een grote waaier van kleuren, afhankelijk van het aanbod van de fabrikant.

Afbeelding of patroon Zoals de foto bovenaan toont, kunnen ook patronen of zelfs afbeeldingen op de drukpanelen worden aangebracht. De vrijheid van keuze is hierbij groot, zo kan er zelf gekozen worden welke afbeelding of patroon er wordt gebruikt. Ledverlichting Als eyecatcher kan een drukplaat met geïntegreerde ledverlichting een meerwaarde bieden aan het hangtoilet. Het kleurbereik kan uit meer dan 200 kleuren bestaan en men kan kiezen tussen één stilstaande kleur of een overgang van verschillende kleuren.

Stofbekleding Het drukpaneel kan bekleed worden met stof of leder voor een meer luxueus uitzicht. De keuze bestaat uit verschillende kleuren die passen bij verschillende badkamerdesigns. Reliëf Na de vele kleuren en patronen kan er ook gekozen worden voor een drukpaneel waarin een reliëf is in verwerkt. Vingerafdrukvrij Door een aangebrachte coating op de bedieningspanelen zijn er geen vingerafdrukken zichtbaar. Dit geeft een hygiënische toets aan het toiletgebeuren.

GROHE – COSMO IN LEDER GROHE Cosmopolitan leder is een unieke bedieningsplaat die een vleugje cosmopolitan design in de badkamer brengt. Het doorstikte of zuivere leder is verkrijgbaar in vier modieuze kleuren – zwart, wit, rood en bruin. Natuurlijke materialen voegen net dat ietsje meer toe aan de badkamer.

GROHE – NOVA LIGHT GROHE – COSMO in leder

GROHE Nova Light maakt het mogelijk om de bedieningsplaat te personaliseren door de kleur van de lichtgevende rand aan te passen. De leds, die zo’n 200 verschillende kleurnuances kunnen produceren, kunnen ingesteld worden op jouw favoriete kleur of op een kleur die perfect past bij de inrichting van de badkamer.

GROHE – NOVA LIGHT

VIEGA – VISIGN FOR MORE 104

VIEGA – VISIGN FOR MORE 104

Onmiskenbaar bij Visign For More is de inspiratie uit de architectuur en moderne designwereld. Behalve de look is ook de techniek fascinerend, met zijn lichtlopendheid en korte activeringswegen bij een maximale betrouwbaarheid.

SANITAIR VIEGA – VISIGN FOR STYLE 12 Zoals het de Visign for Style reeks betaamt past het met zijn strakke, heldere lijnen harmonieus in het geheel en maakt het plaatje volledig. Hierbij benadrukt de designlijn op sober elegante wijze het raakvlak tussen mens en techniek. De technische competentie blijkt uit het nieuwe, uitzonderlijke bedieningsgemak.

VIEGA – VISIGN FOR STYLE 12

WISA – XS LUGA

WISA – XS LUGA

Design en techniek komen samen in de nieuwste reeks bedieningspanelen van WISA XS inbouwsystemen. De panelen zijn flinterdun, compact en zo gemaakt dat ze visueel loskomen van de muur. Eén systeem voor mechanische of pneumatische bediening. De manier van bediening wordt bepaald door de keuze van de toets.

WISA – XT KANTOS WISA XT bedieningspanelen kennen twee varianten. De mechanische bedieningspanelen, kenmerkend door het rechthoekige design. De pneumatische toetsen herkent u aan de ronde knoppen. De bedieningspanelen zijn aan de voorzijde te plaatsen of aan de bovenzijde als planchetbediening.

WISA – XT KANTOS

TECE – SQUARE TECEsquare is gebaseerd op het effect van de integratie van supervlakke bedieningsplaat opgebouwd in de moderne badkamerarchitectuur. Drie smalle naden markeren de toetsen voor de spoelactivering, een brede toets voor een volledige spoeling en een smalle voor beperkte spoeling. TECE – SQUARE

TECE – LOOP TECEloop is voorzien van dubbele spoeltechniek en met zijn formele uitstraling haast minimalistisch te noemen. Verschillende uitvoeringen kunnen worden gerealiseerd door de keuze van uiteenlopende materiaal- en kleurcombinaties voor het sierpaneel, de toetsen en de unieke mogelijkheid om het totaal vlak in te bouwen.

TECE – LOOP

GEBERIT – SIGMA01 De nieuwe bedieningsplaat Sigma01 zal de plaats innemen van de meest succesvolle bedieningsplaat Samba uit het Geberit assortiment. Het nieuwe design is zeker geen breuk met het succesvolle verleden: de rondingen zijn cirkelvormig en strakker geworden.

GEBERIT – SIGMA01

GEBERIT – SIGMA80 Deze bedieningsplaat voldoet aan de hoogste eisen qua design, hygiëne en gebruiksgemak. Zodra je in de buurt bent, komt de plaat tot leven. Als je je hand voor deze lichtbalken houdt, wordt het toilet gespoeld en zodra je de toiletruimte verlaat, schakelt de bedieningselektronica achter de glasplaat terug naar stand-bymodus en verdwijnen de lichtvelden. GEBERIT – SIGMA80

Daar zit systeem in: waterbesparende (> 50 %) spoeltechniek + duwplaten TECEsquare

Unieke voordelen: Alle TECE duwplaten passen probleemloos Waterbesparend spoelventiel voor duospoeltechniek. 3 liter kleine spoeling, volspoeling naar keuze 4,5 / 6 / 7,5 of 9 liter Geen intrede van bouwvuil dankzij verzegeling spoelkast Montage gereed dankzij volledig gemonteerd binnenwerk Geen geluidsklachten dankzij laag geluidsniveau (voldoet aan testnorm DIN 4109/AG1) Bediening aan de frontzijde of via het planchet Spoeldruk aan te passen op 110, 100, 90 of 80 % door keuze drosselring

Intelligente Haustechnik

Bijpassende duwplaten voor urinoirs

TECE Belgium T: +32 (0)2 401 61 37 E: [email protected] I: www.tece.be

Nieuwsgierig? Bel voor de brochure of kijk op onze nieuwe website.

Bulex innoveert…

met zijn hybride warmtepompen

Efficiënte oplossingen. Verwarming. Warm Water.

Tel. 02 555 13 13 - www.bulex.be

4686_P_BU_136x192_NL_sanilec.indd 1

11/04/12 12:08

VERWARMING

KASTEEL MAAKT GEBRUIK VAN DERTIGTAL DISTRIBUTIE-UNITS 16 WONINGEN, 15 GASTENKAMERS EN EEN KASTEEL VERWARMD VANUIT CENTRALE STOOKPLAATS Kasteel Nieuwenhoven in Sint-Truiden bevindt zich op een prachtige plek tussen de bossen en de landerijen in het zuiden van Limburg. Vanaf de 11e eeuw hebben hier achtereenvolgens twee hoeves en vier kastelen gestaan. In 2007 kwam het hele domein in handen van Jeanne Hoogenboom, die grootse plannen heeft met de site. Die plannen hebben ook een verwarming en sanitair-technisch luik, en daarover zat uw vakblad samen met eigenares Jeanne Hoogenboom, installateur Raf Spee, technisch adviseur verwarmingstechnieken Chris Gielen van groothandel Varey en Patrick Hagen van leverancier Caleffi. Door Jan De Naeyer GROOTSE PLANNEN

op installateur Raf Spee van Sani Service. “In 2007 ben ik hier Eerste een kort stukje geschiedenis. gestart met het uitvoeren van kleine In den beginne was Kasteel aanpassings- en verbeteringswerken Nieuwenhoven een buitenverblijf om enkele wooneenheden voor benedictijnen. Na de Franse bewoonbaar te maken. Naarmate Revolutie kwam het in handen van de plannen voor het totale project de adel, toen alle kerkelijke duidelijker werden, hebben ze me eigendommen werden onteigend. dan ook gevraagd om de volledige Vanaf die tijd is het landgoed verwarmings- en sanitaire installatie gedurende drie generaties steeds voor mijn rekening te nemen. Ik ben langs vrouwelijke lijn dan op zoek gegaan doorgegeven, tot aan naar partijen die me de dood in 2004 van D OOR PLAATSING VAN hierin konden de laatste barones op helpen”, begint Spee. WARMTEMETERS EN het kasteel. Door de “Zo kwam ik onder WATERTELLERS WORDT verkoop in 2007 aan andere bij IEDER VERBRUIK VAN Jeanne Hoogenboom, groothandel Varey ZOWEL VERWARMING , de huidige eigenares, terecht.” Chris Gielen WARMWATERBEREIDING , van groothandel werd de vrouwelijke lijn van eigenaars Varey vervolgt: “Na KOUD WATER ALS voortgezet. En, zoals mijn eerste bezoek REGENWATER PER al vermeld, de nieuwe aan de site, werd het WOONEENHEID eigenares heeft mij vrij snel duidelijk WEERGEGEVEN VIA HET grootse plannen met dat dit een uniek NETWERK de site. Op en in het project was, in domein van het weinig of niets Kasteel Nieuwenhoven in Sintvergelijkbaar met de doorsneeTruiden komen immers in totaal woningbouwinstallaties. We kregen 16 woningen, een gastenverblijf de volledige vrijheid van de met 15 kamers, een café-restaurant, eigenares om een concept te tentoonstellingsruimtes, een kantoor, bedenken en er waren slechts twee winkel en seminariecentrum. In voorwaarden, het moest uiteraard totaal zal hier 6.000 m² verwarmd rendabel zijn en zo ecologisch worden. Eigenares Jeanne mogelijk. We hebben ervoor Hoogenboom verwacht dat de gezorgd dat voor het hele project volledige site afgewerkt en een cluster gevormd werd met de operationeel zal zijn in 2016. juiste leveranciers en fabrikanten die allemaal zouden meedenken over het totale project en niet enkel over SAMENWERKING hun eigen product. Daarom hebben Eigenares Jeanne Hoogenboom we verschillende mogelijkheden deed voor de verwarming en het grondig onderzocht en besproken sanitair van de hele site een beroep met alle partijen om uiteindelijk tot

sanilec.pmg.be

Van links naar rechts: Chris Gielen (groothandel Varey), eigenares Jeanne Hoogenboom, Glenn Bammens (Caleffi), Raf Spee (Sani Service), Patrick Hagen (Caleffi)

Kasteel Nieuwenhoven in Sint-Truiden bevindt zich op een prachtige plek tussen de bossen en de landerijen in het zuiden van Limburg Sanilec 143 • Juni 2012

29

VERWARMING

De automatisch gevoede houtvergassers met naverbranding hebben een rendement van 90% door een permanente restzuurstofmeting in de rookgassen d.m.v. een lambdasonde

de huidige installatie te komen, waarbij zowel de installateur, de bouwheer als ikzelf een goed gevoel hadden.”

VERWARMINGSCONCEPT Er is geopteerd voor één centrale stookplaats met twee houtsnipperketels van elk 200 kW (HDG) van waaruit het warm cvwater richting twee buffervaten van elk 5.000 liter wordt gestuurd. Deze staan opgesteld in de centrale technische ruimte. Voorts zijn er decentraal over het volledige project verschillende buffervaten van 2.000 liter of meer geplaatst en verbonden d.m.v. een ondergronds distributienetwerk van zwaar geïsoleerde terreinleidingen met de immense buffervaten in de centrale technische ruimte. De afstanden van deze verschillende leidingen en dus ook de verschillende gebouwen bedragen tussen de 50 en 100 m. In de kleine technische ruimtes van ieder gebouw zal er een ringleiding gebouwd worden om opnieuw een warmtetransport naar de wooneenheden in het gebouw mogelijk te maken. Deze ringleiding

Oppervlaktes per gebouw gelijkvloers

30


zal verbonden worden met de zogenaamde distributie-units, misschien meer bekend onder de benaming ‘satellietunits’. De unit zal d.m.v. warm cv-water uiteindelijk instaan voor de productie van sanitair warm water alsook de laagtemperatuurafgiftesystemen als vloeren wandverwarming van de desbetreffende woning. De inhoud van de decentrale buffers is geselecteerd volgens het benodigde vermogen, waarbij de verschillende gebouwen één uur op zichzelf kunnen functioneren zonder bijkomend warm cv-water vanuit de centrale buffervaten. “Op die manier slagen we erin om het totale vermogen van de houtsnipperketels te beperken tot 400 kW en toch de pieken te kunnen opvangen”, vertelt Gielen.

MEER CENTRALE LOCATIE VAN STOOKPLAATS “Aanvankelijk hadden we het plan opgevat om de twee ketels in een andere kelder te plaatsen”, dixit Gielen. “Op dat moment hadden we evenwel nog niet berekend welk vermogen we in totaal nodig

zouden hebben. Toen bleek dat we TWEE HOUTSNIPPERKETELS VAN ELK 200 KW uiteindelijk uitkwamen op 400 kW, groeide al snel het besef dat we die De automatisch gevoede houttoestellen nooit in de initieel vergassers met naverbranding bedoelde kelder zouden hebben een rendement van 90%, kwijtkunnen. Daarom zijn we door een permanente restzuurstofuiteindelijk uitgeweken naar de meting in de rookgassen d.m.v. een kelders onder de schuur. Bijkomend lambdasonde. Daardoor zal de voordeel was dat we de bunkers voor de houtsnippers dan mooi aan verbranding zich aanpassen aan elke houtsoort. Deze de voorzijde van het kasteel konden “V ERGELEKEN MET kan bestaan uit houtsnippers, pellets, ingraven, wat de EEN STOOKOLIE spanen of spanenlevering van de INSTALLATIE BETAALT briketten. De installatie snippers moet DEZE OPSTELLING DE vereist een minimaal vergemakkelijken. We MEERKOST ERVAN onderhoud omdat ze hebben ook onderzocht voorzien is van een of het mogelijk was om TERUG OP EEN de snippers binnen en TERMIJN VAN AMPER automatisch reinigingssysteem. Deze niet ondergronds op te VIER JAAR ”, ALDUS biomassa-installatie zal slaan, maar opnieuw AF S PEE R dan ook volledig op bleek dat de afstand gemonitord ondergrondse opslag te worden om tijdig eventuele verkiezen was. storingen te kunnen verhelpen. Een bijkomend voordeel van de “Daarnaast is de installatie uitgerust huidige locatie van de stookplaats met een gsm-module, waarbij is dat die meer centraal gelegen is verschillende personen een sms en we dus minder lange ontvangen als er een storing ondergrondse leidingen moesten optreedt”, vertelt Spee. “De leggen, hetgeen de benodigde ruimte werd voorzien, warmteverliezen dan weer alsook de bunker voor een beperkt.”

Ketelhuis van het kasteel

sanilec.pmg.be

VERWARMING een lagere retourtemperatuur aan de primaire zijde, wat noodzakelijk is voor condensatie in de warmtebron. “Eigenlijk kan je het systeem perfect vergelijken met een combigasketel, maar dan zonder de gas, vlam of schouw”, zegt Patrick Hagen van Caleffi. Door plaatsing van Conteca warmtemeters en watertellers, wordt ieder verbruik van zowel verwarming, warmwaterbereiding, koud water als regenwaterverbruik per wooneenheid weergegeven via het netwerk, waardoor de energiefactuur exact opgesteld kan worden.

Gaten waardoor de houtsnippers tot in de ketels gebracht zullen worden

Schacht waarin de leiding komt die warm water vanuit de ketels zal pompen naar de twee grote buffervaten op de achtergrond

WEINIG ALTERNATIEVEN

optionele derde ketel. Omdat het project in fasen gerealiseerd wordt, kan de invulling nog licht wijzigen waardoor we eventueel meer vermogen nodig zouden hebben.”

900 M³ HOUTSNIPPERS PER JAAR Voor de opslag van de houtsnippers werden in totaal drie bunkers ingegraven die samen een capaciteit van 120 m³ hebben. “We schatten dat – als eenmaal alle woningen en andere gebouwen aangesloten zullen zijn op de verwarmingsinstallatie – we jaarlijks zo’n 900 m³ houtsnippers nodig zullen hebben. Daarnaast hebben we berekend hoelang we met één bunker voortkunnen bij zeer negatieve buitentemperaturen. Daarbij kwamen we uit op een zevental dagen. Bij een strenge winter is het evenwel mogelijk om de bunkers vol te storten met houtpellets waarvan de verbrandingswaarde veel beter is, zodat je met dezelfde hoeveelheid veel langer kunt verwarmen. De houtsnipperketels kunnen perfect werken met houtpellets. Indien

Als alternatief voor de houtsnipperketels werd aanvankelijk ook gedacht aan de installatie van warmtepompen, mede door de interesse van eigenares Jeanne Hoogenboom. “We hebben 30-TAL DISTRIBUTIE-UNITS & berekend dat we hier – zonder te ENERGIEMETING over- of onderdimensioneren – een De distributie-units van vermogen van in totaal Caleffi zijn compacte 400 kW nodig units die gebruikt hebben”, zegt Chris Z OWEL OP worden in installaties Gielen. “De installatie FINANCIEEL ALS met een centrale van een warmtepomp ECOLOGISCH VLAK stookplaats waarbij van pakweg 60 kW of BLEEK DE INSTALLATIE men lokaal kan zelfs meerdere VAN DE verwarmen en sanitair warmtepompen in HOUTSNIPPERKETELS warm water kan cascade, waarbij DE TE VERKIEZEN aanmaken. De aanvoerwarmte uit de nabijtemperatuur heeft een gelegen vijver zou OPLOSSING vaste instelling en kan worden onttrokken, zou worden ingesteld binnen limieten totaal ontoereikend geweest zijn om afhankelijk van de toepassingen. aan de warmtevraag te voldoen. De warmwaterfunctie heeft voorrang Een gasgestookte installatie was op de verwarmingsfunctie die enkel mogelijk met vloeibaar geactiveerd wordt door de propaangas, maar dit was geen stromingsschakelaar. Door het optie. Een ander alternatief was om plaatsen van modulerende kleppen te gaan werken met thermische op de primaire zijde van de zonne-energie, maar ook dat is verwarmingswisselaar en de afgesprongen, vooral wegens het sanitaire warmwaterwisselaar, exuberante kostenplaatje dat aan wordt de afname van de primaire een dergelijke installatie hing en zijde afgestemd op de vraag aan wegens het lagere rendement t.o.v. de secundaire zijde. Het resultaat is de lage kostprijs van de

mogelijk werken we om budgettaire redenen vanzelfsprekend zo veel mogelijk met houtsnippers.”

Energievergelijking kasteel

houtsnippers. Uiteindelijk bleek de keuze voor de houtsnipperketels zowel financieel als ecologisch het meest interessant. Ook omdat we met deze installatie onafhankelijk zijn van stookolie- of gasleveranciers. Indien nodig kunnen we zelfs zorgen voor onze eigen houtsnippers. Alternatieven werden overwogen, maar finaal werd gekozen voor de huidige volledig geautomatiseerde installatie met zo weinig mogelijk onderhoud.”

MEERKOST OP VIER JAAR TERUGVERDIEND Zowel op financieel als ecologisch vlak bleek de installatie van de houtsnipperketels de te verkiezen oplossing. “Vergeleken met een stookolie-installatie betaalt deze opstelling de meerkost ervan terug op een termijn van amper vier jaar”, aldus Spee. “Daarbij zijn we uitgegaan van een jaarlijks verbruik van ongeveer 80.000 liter stookolie, dit komt overeen met 800 m³ à 900 m³ gedroogde houtsnippers afhankelijk van het vochtgehalte. Om u een idee te geven, 885 liter mazout of huisbrandolie (HBO) à € 0,75/l kost € 663,75, terwijl hetzelfde vermogen hiervan in houtsnippers slecht € 225 kost. Het volledige kostenplaatje, inclusief alle toestellen, werkuren en vloerverwarmingen in de woningen, komt uit op 812.000 euro.”

TER INFO Ter info voor de geïnteresseerde installateur, groothandel, studiebureau …: de mogelijkheid bestaat om dit project in SintTruiden te bezoeken. Info is te verkrijgen via eigenares Jeanne Hoogenboom of via een van de onderstaande websites. www.kasteelnieuwenhoven.be www.rafspee.be www.varey.be www.caleffi.be www.chrisgielen.be

Snippers

sanilec.pmg.be

Pellets

Aardgas

HBO

Propaan

Elektra Sanilec 143 • Juni 2012

31

V

E

N

T

I

L

A

T

I

E

Dee Fly Hygro

Vochtgestuurde balansventilatie : Dee-Fly Hygro Besparen, Ja… maar niet op comfort! De oplossing met de voordelen van 2 technologiën  Vochtgestuurdeventilatie  Balansventilatie Vochtgestuurde balansventielatie : Dee-Fly Hygro

Beter rendement van de warmtewisselaar

Balansventielatie : Dee-Fly Auto

 Vermindering van het gemiddelde ventilatie debiet  Tot 37% winst op de energie factuur in vergelijking met een systeem C

-37 % -35 %

Systeem C Hygro -22 %

Systeem C

Aldes 60, rue Jean Verkruyts - B 4680 Oupeye - Tel. 02 725 13 80 - Fax 02 725 17 53

www.aldes.com 1243_12-ann ALDES-NAV-324*229.indd 1

20/03/12 10:18

Huren met service is koelen met verstand SHOPPING CENTRA INDUSTRIËLE KOELING OPENBARE GEBOUWEN IT KAMERS Chillers van 25 kW tot 1,5 MW

OPSLAGHALLEN, KANTOORGEBOUWEN HOTELS, BANKEN TENTEN

Exclusieve “Clivet” verdeler

• 40 MW aan koelcapaciteit beschikbaar • In enkele uren inzetbaar • Geluidsarme apparatuur • eigen transport met kraanwagens en diepladers • Alle toebehoren beschikbaar zoals o.a. buffervaten, pompen, luchtverdeelslangen, warmtewisselaars, ... • Mobiele verwarming • Dieselgeneratoren

Wereldrecord kaassculptuur Oostende 2010

VERHUUR – VERKOOP – SERVICE 24/7

Koeling & Verwarming Lange Ambachtstraat, 13 – 9260 Oosterzele – Tel 09 362.74.87 [email protected] – www.delta-temp.com

AdVerhuur192x136(nl).indd 1

Vraag naar onze overzichtsbrochure “Koeling & Verwarming”

04/04/12 19:40

KLIMATISATIE

BEPALEN VAN CORRECT VERMOGEN GEEN SINECURE DIMENSIONERING EN INSTALLATIE VAN MULTISPLITAIRCO'S Een onderkoeld of een oververhit binnenklimaat komt vaak voor bij slecht geïsoleerde woningen of huizen met grote glaspartijen. Omdat de geijkte oplossingen zoals een betere isolatie of het aanbrengen van externe zonnewering niet altijd mogelijk zijn, gaat men vaak zijn toevlucht zoeken tot airconditioning. Om het verbruik zo goed mogelijk op de koel- of warmtevraag in de verschillende kamers af te stemmen, is een invertergestuurde multisplitairco doorgaans de beste oplossing. Die bestaat uit één buitengroep en meerdere binnentoestellen. Door Bart Desanghere

PRINCIPE Particulieren die in alle ruimtes zowel tijdens de winter als tijdens de zomer een optimaal, comfortabel en snel bij te stellen binnenklimaat wensen, zullen doorgaans kiezen voor een invertergestuurde multisplitairco. Die installatie bestaat uit een enkele buitenunit en meerdere binnenunits. Warmtepompprincipe Een airco werkt volgens het warmtepompprincipe: tussen de buitenunit en de binnenunits wordt een technisch medium met een kookpunt van ca. -40 °C rondgepompt. Dat medium brengt tijdens de winter de warmte van buiten naar binnen en tijdens de zomer van binnen naar buiten. Voor de wintersituatie verloopt het proces op de volgende manier: in de warmtewisselaar van de buitenunit verdampt het vloeibare technische medium tot een gas. Op dat punt

wordt dus warmte-energie uit de buitenlucht aan het systeem toegevoegd. Vervolgens pompt een compressor het gasvormige medium in de persleiding zodat zowel de temperatuur als de druk toeneemt. Via de warmtewisselaars van de binnenunits komt het gas in contact met de koudere binnenlucht. Het gas geeft zijn warmte-energie af en condenseert naar een vloeibare toestand. Het technische medium stroomt vervolgens doorheen een expansieventiel waardoor de druk en de temperatuur opnieuw gevoelig afnemen. De lagere druk in de zuigleiding zorgt ervoor dat het technische medium aan de kook gaat en dus verdampt. De cyclus kan nu opnieuw van start gaan. Dat gaat zo door tot de gewenste binnentemperatuur bereikt is. In de zomer kan dankzij een elektronisch ventiel (vierwegklep) de werking van dat systeem omgekeerd worden zodat de warmtewisselaars in de binnenunits nu de verdamperfunctie

Bij een multisplitairco met directe expansie is een buitengroep aangesloten op meerdere binnentoestellen. Tussen het buiten- en het binnentoestel wordt een technisch medium rondgepompt dat de warmte van binnen naar buiten of vice versa brengt

vervullen en de warmtewisselaar in de buitenunit de condensatorfunctie op zich neemt. Invertersturing Dankzij de invertersturing (ook wel frequentieregeling genoemd) van de compressor en het gebruik van een elektronisch expansieventiel kan men de werking van het systeem traploos instellen zodat het vermogen steeds perfect in verhouding is met wat op dat moment van het systeem gevraagd wordt. Zelfs bij een erg geringe warmteof koudevraag zal het systeem dus op een gepast vermogen kunnen werken zodat frequent in- en uitschakelen en de daarmee gepaard gaande start- en stopverliezen zo veel mogelijk vermeden worden. Volgens bepaalde fabrikanten verbruiken toestellen met een dergelijke invertersturing tot 30% minder elektrische energie dan hun traditionele tegenhangers.

ZUIGGASWARMTEWISSELAAR Sommige toestellen zijn uitgerust met een zuiggaswarmtewisselaar. Die brengt de restwarmte van het soms nog niet volledig gecondenseerde technische medium (net voor het expansieventiel) over op datzelfde nog niet helemaal verdampte technische medium (net voor de compressor). Door die uitwisseling stijgt de druk aan de primaire (koude) kant en daalt de druk aan de secundaire (warme) kant. Het kleinere drukverschil tussen beide kanten zorgt ervoor dat de compressor minder arbeid moet leveren. Hierdoor stijgt het rendement van de warmtepomp met zo'n 5%. Bovendien vermijdt men zo ook vloeistof in de compressor.

sanilec.pmg.be

HOE DIMENSIONEREN? Van binnen naar buiten Het dimensioneren van de installatie gebeurt steeds van binnen naar buiten. Om het vermogen van de buitengroep te kennen, moeten we dus eerst de vermogens van de binnenunits bepalen. Die vermogens dienen afgestemd te zijn op de warmteverliezen (wintersituatie) of de koellasten (zomersituatie) van deze ruimtes bij een bepaald verschil in temperatuur tussen deze ruimte en de aanpalende ruimtes. Twee rekenmethodes Om de binnenunits te dimensioneren zijn er twee rekenmethodes met een verschillende graad van nauwkeurigheid. De eerste en meest eenvoudige methode bestaat erin om de betrokken ruimte op te meten en per m³ een vast verwarmingsvermogen te voorzien. Voor een doorsneewoning is die waarde doorgaans

STEEDS KLEINERE VENTILOCONVECTORS

Basisschema van het lucht-luchtwarmtepomppincipe: voor de productie van 3 kWh thermische energie (warmte of koude) is slechts 1 kWh elektrische energie nodig. De rest wordt gratis aan de buitenlucht onttrokken. De verhouding tussen het thermische vermogen en het opgenomen elektrische vermogen noemt men de COP (Coefficient of Performance). De COP voor verwarmen zal steeds hoger liggen in de zomer dan in de winter. Voor koelen is dat net omgekeerd

Bij een multisplitairco zijn de binnenunits in feite ventiloconvectors die via een ventilator een luchtstroom op gang brengen. Deze luchtstroom gaat over de warmtewisselaar binnen in het toestel en neemt zo de warmte of koude op. De laatste jaren concentreerden veel fabrikanten zich op het ontwikkelen van steeds kleinere toestellen die ook minder lawaai produceren voor de residentiële markt. Daar zien we immers een trend naar grotere leefruimtes en kleinere slaapkamers en burelen. Bij toestellen voor deze ruimtes is ook het beperken van de geluidsproductie van groot belang. Sanilec 143 • Juni 2012

33

DIENST

ADVIES

COLLECTIEVE VERWARMING

BRANDERS

RESIDENTIËLE VERWARMING

Al

90 jaar

BOILERS

in het getouw... en klaar voor de volgende ronde !

WARMTEPOMPEN

THERMISCHE ZONNE-ENERGIE

Riello N.V. - Waverstraat 15 - 9310 Moorsel - T: 053/769.030 - F: 053/789.440 - [email protected] - www.riello.be

KLIMATISATIE

Leefruimtes worden steeds groter, terwijl slaapkamers steeds kleiner worden. Zorg voor elke ruimte steeds voor een toestel met een aangepast vermogen

ca. 40 à 50 W. Voor het koelvermogen kiest men het best een waarde van ca. 100 W/m². Daarna kan men wat gaan corrigeren door de specifieke omstandigheden van de ruimte in rekening te brengen: • De interne warmtewinsten, waarbij het kan gaan om personen of om elektrische toestellen zoals een computer, een televisietoestel, een koelkast ... • De situering van de ruimte binnen het huis: een kamer aan de noordkant zal kouder zijn dan een kamer aan de zuidkant. • De oriëntatie en de isolatiegraad van de ramen: de U-waarde zegt iets over de warmtetransmissie, de g-waarde over de zontoetredingsfactor van het glas. • De isolatiegraad (R-waarde) van de oppervlakken die aan de buitenlucht (muren of dak) of aan de volle grond grenzen. • De gemiddelde temperatuur in aanpalende ruimtes en de warmtetransmissie doorheen de binnenwanden. Natuurlijk neemt men hierbij het zekere voor het onzekere en zal men de binnenunits steevast iets te groot dimensioneren. Indien het gaat om een kleinere ingreep en u weet dat u de enige aangesproken installateur bent, dan is dat misschien een snelle en goede oplossing. Vanaf het moment dat er

echter ook andere installateurs aangeschreven worden, zult u merken dat de anderen preciezer en dus krapper dimensioneren, waardoor uw voorstel algauw te duur wordt. De tweede methode is de meest nauwkeurige, maar ook de meest tijdrovende. Waar u bij de eerste methode de opgesomde factoren nog met de natte vinger of op basis van opgedane ervaring verrekent, dient u ze bij deze methode vrij exact te becijferen. Hiertoe kan men een zelfgemaakt rekenblad of een gespecialiseerd softwarepakket gebruiken. Behoefte van de eindgebruiker Een belangrijke bemerking die hierbij moet worden gemaakt, is dat het berekende warmteverlies en dus ook het benodigde vermogen sterk gerelateerd zijn aan de gewenste condities. De eindgebruiker die bij een buitentemperatuur van -10 °C een comfortabele binnentemperatuur van 25 °C wenst, heeft logischerwijze behoefte aan een groter verwarmingsvermogen dan de gebruiker die bij diezelfde buitentemperatuur al met een binnentemperatuur van 20 °C tevreden is. Dergelijke zaken dient u heel duidelijk aan uw klant uit te leggen. Ook hebt u de verantwoordelijkheid om uw klant een passend advies te geven.

AANSLUITING OP BUFFERVAT In dit artikel gaan we uit van een multisplitairco met directe expansie waarbij een buitenunit op verschillende binnenunits is aangesloten. Uiteraard zijn er nog heel wat andere mogelijke installaties waarmee men een woning kan koelen én verwarmen. Een ervan is het systeem waarbij de buitengroep aangesloten is op het buffervat van de centrale verwarming. Het verwarmde of afgekoelde water kan vervolgens via het waterbuizenstelsel de woning rond gepompt worden. Ventiloconvectors met een waterzijdige batterij zorgen vervolgens voor de gewenste verwarming of koeling.

sanilec.pmg.be

Dimensionering buitenunit Zodra u de benodigde vermogens voor de binnenunits kent, kunt u het vermogen van de buitenunit bepalen. Dat doet u door eenvoudig alle vermogens op te tellen en die som te vermenigvuldigen met een gelijktijdigheidsfactor (bv. 0,7). Die laatste factor is nodig omdat het vrijwel ondenkbaar is dat de eindgebruiker alle toestellen tegelijk op vol vermogen zal laten werken (tenzij de installatie enkel als basisverwarming wordt gebruikt). Door hiermee rekening te houden, is het dus mogelijk de installatie heel wat krapper en dus goedkoper te dimensioneren.

INSTALLATIE Koeltechnisch gecertificeerd Het installeren, vullen en onderhouden van een installatie waar een technisch medium mee gemoeid is, moet gebeuren door een technicus die daarvoor een speciale opleiding gevolgd heeft. Concreet wordt een onderscheid gemaakt tussen vier verschillende categorieën: • Categorie 1: deze persoon mag alle werkzaamheden uitvoeren aan alle koelinstallaties, ongeacht het gebruikte koelmiddel. • Categorie 2: deze persoon mag koelinstallaties installeren, onderhouden of reviseren en ozonafbrekende stoffen of gefluoreerde broeikasgassen terugwinnen als het gaat om koelinstallaties met een nominale koelmiddelinhoud van minder dan 3 kg of om hermetisch afgesloten systemen die als zodanig zijn gelabeld, met een nominale koelmiddelinhoud van minder dan 6 kg. Ook de wettelijk voorgeschreven lekdichtheidscontroles mogen uitgevoerd worden, op voorwaarde dat daarbij het koelmiddelcircuit dat gefluoreerde broeikasgassen of ozonafbrekende stoffen bevat, niet wordt geopend. • Categorie 3: deze persoon mag gefluoreerde broeikasgassen uit koelinstallaties terugwinnen als

het gaat om koelinstallaties met een nominale koelmiddelinhoud van minder dan 3 kg of om hermetisch afgesloten systemen die als zodanig zijn gelabeld, met een nominale koelmiddelinhoud van minder dan 6 kg. • Categorie 4: deze persoon mag de wettelijk voorgeschreven lekdichtheidscontroles uitvoeren op voorwaarde dat daarbij het koelmiddelcircuit dat gefluoreerde broeikasgassen of ozonafbrekende stoffen bevat, niet wordt geopend. Een certificaat is vijf jaar lang geldig en kan men bekomen door een examen met zowel een theoretisch als een praktisch gedeelte af te leggen in een gecertificeerd examencentrum. Na vijf jaar kan het certificaat verlengd worden indien men slaagt in een actualisatieproef. Ontwerp leidingen Ook het ontwerp en de dimensionering van de benodigde koperen leidingen verdienen speciale aandacht. Standaard is het zo dat alle binnenunits via een eigen, apart circuit op de buitengroep worden aangesloten. Zeker bij grotere projecten kan dat echter twee nadelen met zich meebrengen: • Er zijn op de buitengroep te weinig aansluitingen voor het aantal binnenunits. • Er moeten te veel meters koperleidingen geplaatst worden: grotere kosten. In dat geval zal men ervoor opteren om te werken met enkele hoofdleidingen vanwaaruit vervolgens afgetakt wordt naar de verschillende binnenunits. Het nadeel hiervan is dan weer dat het iets meer braseerwerk vergt. Het vullen van de installatie Tot slot is het vullen van de installatie zeker geen sinecure. Als koelmiddel kiezen de fabrikanten vandaag meestal voor R410A vanwege het uitstekende rendement. Men dient de installatie te vullen aan de hogedrukzijde net na de compressor.

FREQUENTE AFKORTINGEN BTU: British Thermal Units: eenheid voor het bepalen van het drukvermogen. Dat wordt ook wel uitgedrukt in watt, waarbij 1 watt gelijk is aan 3,4121 BTU. COP: Coefficient of Performance (efficiëntiecoëfficiënt). Die geeft het verwarmingsvermogen van de installatie (in watt) weer ten opzichte van het opgenomen elektrische vermogen (in watt). EER: Energy Efficiency Ratio (energiecoëfficiënt). Die geeft het koelvermogen van de koelinstallatie (in watt) weer ten opzichte van het opgenomen elektrische vermogen (in watt). GWP: Global Warming Potential: hiermee wordt aangegeven wat het zogenaamde broeikaseffect is van het koudemiddel uitgedrukt in equivalente CO2 in een tijdvak van honderd jaar. ODP: Ozone Depletion Potential: dat geeft aan in welke mate het koudemiddel de ons omringende ozonlaag afbreekt in vergelijking met het vroegere R11, dat factor 1,0 heeft. Sanilec 143 • Juni 2012

35

Luchtzuivering

Verstand van ventilatie. Slim met energie.

Zehnder - J.E. StorkAir vertaalt vakkennis en milieubewustzijn in innovatieve en energiebesparende ventilatiesystemen die perfect inspelen op de eisen van duurzaam bouwen. Met passende ventilatieoplossingen voor nieuwbouw en renovatie, voor kleine én grote projecten, is Zehnder - J.E. StorkAir de ideale partner voor energie-efficiënte binnenklimaatoplossingen.

Ventilatie

Voor meer info: www.zehnder.be.

Systeem D met warmteterugwinning

Dakventilatoren

Luchtverdeelsystemen

Verwarming

Koeling

Systeem C met vraagsturing

[ Lucht ] [ Water ] [ Aarde ] [ Buderus ]

Uw energiekosten beperken en zo zorg dragen voor het milieu, bij Buderus is dat een dagelijkse uitdaging. Daarom zijn onze condensatieketels op stook olie en gas geconcipieerd om in perfecte harmonie te functioneren met onze toestellen voor de benutting van gratis of hernieuwbare energie, zoals warmtepompen, houtketels, thermische of fotovoltaïsche zonnepanelen.

Warmte is ons element

PUB-alg_A5HOR_2012.indd 1

16/04/2012 10:44:49

KLIMATISATIE

VENTILOCONVECTORS MAKKELIJK EN FLEXIBEL BEDIENBAAR BEPERKTE INERTIE ZORGT VOOR SNELLE TEMPERATUURBIJSTELLING Ventiloconvectors die zowel kunnen koelen als verwarmen, worden zowel in residentiële als in tertiaire omgevingen toegepast. Het grote voordeel van deze toestellen is hun erg beperkte inertie. Dat betekent dat ze al vrij snel na het inschakelen op vol vermogen kunnen werken. Indien gewenst kan men de temperatuur in een bepaalde ruimte dus in een mum van tijd bijstellen. Omgekeerd geven ze vrijwel ogenblikkelijk na het uitschakelen geen warmte of koelte meer af. Dat kan erg handig zijn in ruimtes die men slechts sporadisch gebruikt. Een ventiloconvector hoeft zeker geen storend element in het interieur te zijn. Er bestaan immers talloze designmodellen die aansluiten bij ieders smaak

Door Bart Desanghere VENTILOCONVECTORS In tegenstelling tot radiatoren en vloerverwarming, die de warmte via straling overdragen, maken ventiloconvectors gebruik van convectie. De warmtewisselaar binnen in het toestel brengt de warmte of koude over op de lucht en een ventilator blaast die lucht de kamer in. We maken een onderscheid tussen twee verschillende types ventiloconvectors: de toestellen die werken via directe expansie van een technisch medium en de toestellen die werken met een waterzijdige batterij. Directe expansie (lucht/lucht) Deze toestellen werken steeds volgens het warmtepompprincipe (zie figuur 1) en bestaan dus uit een buitenunit (de eigenlijke warmtepomp) en een binnenunit (een of meerdere ventiloconvectors). Een technisch medium met een kookpunt van ongeveer -40 °C circuleert in

een gesloten circuit tussen beide units. Dat circuit kan men opsplitsen in een gedeelte met lage druk, waarin het koude, vloeibare technische medium verdampt door warmte aan de buitenlucht te onttrekken (1), en een gedeelte met hoge druk waarin het warme, gasvormige technische medium condenseert en zijn warmte aan de binnenlucht afgeeft (2). Tussen het 'koude' en het 'warme' gedeelte zit een compressor die de druk en dus ook de temperatuur van het gas gevoelig verhoogt (3). Tussen het 'warme' en het 'koude' gedeelte zit dan weer een expansieventiel dat de druk en dus ook de temperatuur van het gecondenseerde gas verlaagt (4). Om te koelen draait men het proces eenvoudigweg om. De warmte wordt nu onttrokken aan de binnenlucht (de condensor fungeert nu als verdamper), opgepompt en afgegeven aan de buitenlucht (waar de verdamper nu fungeert als condensor).

Waterzijdige batterij (lucht/water) In plaats van gebruik te maken van een condenserend technisch medium onttrekt dit type ventiloconvector de warmte aan een batterij gevuld met warm water. Nu zijn er twee verschillende mogelijkheden. Eerst en vooral kan deze batterij via het watercircuit aangesloten zijn op de centrale verwarming van het gebouw. Deze centrale

verwarming kan dan bestaan uit een gasketel, zonneboiler, pelletketel, warmtepomp ... of een combinatie van twee of meerdere technieken. Om te koelen laat men koud water door het watercircuit lopen. Dat koude water kan aangemaakt worden d.m.v. een warmtepomp of een chiller. Wil men tegelijkertijd in iedere ruimte onafhankelijk van de andere ruimtes op ieder moment kunnen koelen of verwarmen, dan moet men werken met twee aparte circuits (vierpijpsysteem) en dient men hiertoe aangepaste ventiloconvectors

te kiezen. Ten tweede kan de batterij ook rechtstreeks via een watercircuit aangesloten zijn op een buiten opgestelde warmtepomp. Het gesloten circuit

van de warmtepomp bevindt zich in dat geval volledig in deze buitenunit (monoblok), waar de warmte of koude via een warmtewisselaar op het watercircuit overgebracht wordt. Deze oplossing is een alternatief voor het systeem met directe expansie en is ideaal voor installateurs die niet koeltechnisch gecertificeerd zijn of voor bouwheren die niet wensen dat er buizen met een technisch medium doorheen het gebouw lopen. Vanzelfsprekend kan men hier in de zomer ook koud water mee aanmaken om te gaan koelen.

WAAROM INTERESSANT? Beperkte inertie De ventiloconvector onderscheidt zich van de klassieke radiator door

FILTERS ZORGEN VOOR ZUIVERE LUCHT

1. 2. 3. 4.

Figuur 1: het warmtepompprincipe met de verdamper (1), de pomp (2), de condensor (3) en het expansieventiel (4)

sanilec.pmg.be

SYSTEMEN VOOR LUCHTTOEVOER Voor de luchttoevoer zullen de eenvoudige standaardtoestellen gebruikmaken van de binnenlucht. In meer geavanceerde oplossingen kan deze binnenlucht nog verder gemengd worden met buitenlucht. De ventiloconvector fungeert dan als onderdeel van een ventilatiesysteem D, waarbij de extractielucht via een warmtewisselaar de toevoerlucht eventueel nog kan voorverwarmen of afkoelen. DIVERSE FILTERS VOORHANDEN Welke oplossing de klant ook kiest, steeds zullen er in het toestel een of meerdere filters ingebouwd zitten die de toevoerlucht zuiveren. • Standaardluchtfilters die het grove stof opvangen. • Een negatieve-ionengenerator zorgt ervoor dat stof en pollen in de lucht geneutraliseerd worden. • Een fotokatalytische sterilisatiefilter maakt de lucht vrij van bacteriën, ziektekiemen, geurtjes. • Een apatietfilter is zeer effectief bij het opvangen van ziektekiemen, huismijt, pollen, vuil en stof. Sanilec 143 • Juni 2012

37

In geval van nood? Bieden wij u de oplossingen

www.vandenbergh.be

Sanitair - Verwarming - Waterbehandeling - Hernieuwbare energie

KLIMATISATIE zijn beperktere inertie. Terwijl men bij radiatoren toch een tijdje moet wachten vooraleer die op vol vermogen verwarmen, is dat bij ventiloconvectors al vrij snel het geval. Omgekeerd, bij het uitschakelen van de verwarming, zal de radiator nog een tijdje warmte afgeven, terwijl de gebruiker de kamer al verlaten heeft en die warmte dus niet meer nodig heeft. Een ventiloconvector daarentegen zal bij het uitschakelen veel sneller stoppen met de afgifte van warmte. Terwijl radiatoren dus een goede oplossing vormen voor ruimtes die de hele dag door in gebruik zijn (woonkamers, leefruimtes ...), is een ventiloconvector het ideale toestel voor ruimtes waar men slechts sporadisch en kort verblijft (vergaderzalen, slaapkamers ...). Koelen Hoewel radiatoren in principe ook kunnen koelen, wordt dat in de praktijk zelden toegepast. Een ventiloconvector kan immers, op voorwaarde dat die hiertoe uitgerust is (lekbak voor condenswater ...), veel sneller, dieper en efficiënter koelen. Ideaal dus voor ruimtes waar de temperatuur overdag te hoog kan oplopen of voor ruimtes waar een vrij constante temperatuur noodzakelijk is (woonkamers, klaslokalen, winkelruimtes ...). Ontvochtigen en bevochtigen In de zomer is er het risico dat niet alleen de temperatuur te hoog is, maar dat ook de vochtigheidsgraad oploopt. Ventiloconvectors die de ruimte koelen, zullen automatisch ook de vochtigheidsgraad verlagen via de in het toestel optredende condensatie. In de winter kennen we dan weer de omgekeerde situatie, waarbij de vochtigheidsgraad te laag kan zijn. Echter, sommige ventiloconvectors, aangesloten op een warmtepomp, kunnen zelfs de vochtigheid in de binnenruimte regelen door middel van een luchtslang tussen de buitengroep en het binnentoestel.

MAKKELIJKE EN FLEXIBELE BEDIENING Invertertechnologie Bij sommige ventiloconvectors kan het toerental van de ventilator traploos en elektronisch ingesteld worden via de invertertechnologie. Op die manier kan een intelligente sturing de werking van het toestel heel precies gaan afstemmen op de reële warmtebehoefte in de kamer en verbruikt men minder energie ten opzichte van traditionele toestellen waarvan het toerental van de ventilator slechts in enkele trappen of zelfs helemaal niet instelbaar is. Temperatuurmeting De toestellen met een elektronisch stuurbare ventilator worden steeds gecombineerd met een ingebouwde of externe temperatuursensor die de temperatuur in de ruimte nauwkeurig monitort. Het is precies de wisselwerking tussen de elektronisch stuurbare ventilator en de nauwkeurige temperatuurmeting die een brede waaier aan nieuwe bedieningsfuncties in het leven heeft geroepen. Hieronder geven we enkele voorbeelden. Verwarmen in functie van het comfort Twee zaken waarvoor eindgebruikers bang zijn als het over ventiloconvectors gaat, is de tochtvorming in de betrokken ruimte en de eventuele geluidsoverlast. Die klachten kunnen inderdaad zeer terecht zijn op het moment dat de toestellen op vol vermogen werken. Dankzij de elektronische sturing kan het echter ook anders. Dat kan geïllustreerd worden aan de hand van een voorbeeld. Stel dat de temperatuur in een vergaderzaal 15 °C bedraagt. Iemand beslist op een bepaald moment om binnen vijf minuten een vergadering te houden en wil de ruimtetemperatuur op 20 °C brengen. Hij wil echter geen tocht- of geluidsoverlast tijdens de vergadering zelf. Een mooie oplossing zou zijn om het toestel zodanig in te stellen dat die tijdens de eerste vijf minuten op vol

De luchtstroom kan via kleppen gestuurd worden. Om te verwarmen richt men de luchtstroom het best zo veel mogelijk naar beneden

vermogen werkt. Hierdoor stijgt de temperatuur tot pakweg 17 °C. Na vijf minuten, dus op het ogenblik dat de vergadering begint, schakelt het toestel terug naar een lager vermogen (om tocht- en geluidsoverlast te vermijden) en het neemt dan een twintigtal minuten de tijd om de gewenste temperatuur te bereiken. Indien dat scenario vaak voorkomt, kan men hier een programma voor maken dat herhaalbaar is ongeacht de aanvangs- en eindtemperatuur. Spaarmodus In normale toestand zal het toestel zijn werking kiezen in functie van een maximaal comfort. Het is echter ook mogelijk om het toestel zo in te stellen dat het altijd voor de meest energiezuinige oplossing zal kiezen. Bewegingsmelder Een ander voordeel van een elektronische sturing is de mogelijkheid om die te koppelen aan automatiseringsprocessen. Zo kan het toestel zichzelf automatisch in werking stellen op het moment dat een bewegingsmelder de aanwezigheid van een persoon opmerkt in een bepaalde ruimte. Dat kan een mooie oplossing zijn in hotelkamers. Nemen we een zomersituatie waarbij de temperatuur

overdag zonder tussenkomst van de ventiloconvector zou schommelen tussen 24° C en 30 °C. De uitbater kan het toestel zo instellen dat een maximale kamertemperatuur van 26 °C op elk moment van de dag gegarandeerd is. Vanaf 16 uur (dus nadat de kamermeisjes hun ronde hebben gedaan en voordat de hotelgasten terugkomen) zal het toestel de ruimte verder koelen tot 23 °C, maar enkel en alleen op het ogenblik dat een bewegings-melder de aanwezigheid van de gasten opmerkt. Indien er na verloop van pakweg 20 minuten geen verdere beweging opgemerkt wordt, veronderstelt het toestel dat de gasten ofwel opnieuw zijn uitgegaan, ofwel in slaap zijn gevallen. De extra koeling valt dan weg. Lokalisering van de aanwezigen in de ruimte Een meer geavanceerd model van bewegingsmelder kan niet alleen de aanwezigheid van een persoon in de ruimte detecteren, maar ook zijn locatie. Bij sommige toestellen is het vervolgens mogelijk om via een gecontroleerde klep de verwarmde of gekoelde lucht gericht in de kamer te brengen. Uiteraard zal het toestel de luchtstroom zó richten dat de aanwezige persoon er geen last van krijgt.

BEDIENING VIA PC, TABLET, SMARTPHONE OF DOMOTICA

Boven: vloermodel op voetjes Onder: wandmodel

sanilec.pmg.be

De bedieningsmogelijkheden zijn de laatste jaren sterk uitgebreid

Veel fabrikanten van verwarmings- en/of koelingstoestellen zijn bezig of klaar met het ontwikkelen van onlineapplicaties waarmee een gebruiker via het internet zijn airco of verwarmingsinstallatie kan aansturen. Daartoe zit in de sturing van de ventiloconvector een elektronische chip die draadloos of via een kabel aangesloten is op de homerouter. Deze oplossing biedt interessante mogelijkheden voor de eindgebruiker. Enkele voorbeelden: • Wie op een koude dag van het werk naar huis vertrekt, kan via zijn smartphone de verwarming al aanleggen zodat het mooi warm is op het moment dat hij thuiskomt. • Indien de gebruiker 's morgens vroeger dan zijn kinderen het huis uit is, kan hij van een afstand nog even controleren of de kinderen de verwarming wel hebben uitgeschakeld. • Indien het toestel defect is, zal de gebruiker een foutmelding ontvangen waardoor hij eventueel kan beslissen om zijn installateur op te bellen voor een herstelling. • Handig is ook dat er heel wat data rond het verbruik in duidelijke cijfers en grafieken beschikbaar zijn. Sanilec 143 • Juni 2012

39

duijvelaar pompen

innovatieve drukverhogingsinstallaties Duijvelaar Pompen is al sinds 1955 producent en leverancier van hoogwaardige pompen en drukverhogingsinstallaties. Een dynamisch product als water vraagt om slimme oplossingen. Duijvelaar Pompen levert een grote diversiteit aan pompen en installaties wereldwijd. Jaarlijks zo’n 70.000. Van standaard tot volledig op maat gemaakt.

Hydro-Unit Cube Met de Hydro-Unit Cube hebben onze engineers een uniek concept ontworpen. De drukverhogingsinstallatie van de toekomst. 

Zeer compact



Voorzien van lekwaterdetectie



Energiezuinig (tot 40% besparing)



Geluidsarm



Vloer- en wandmontage

Betrouwbaarheid, innovatie, service, support en kwaliteit zijn de kernwoorden bij Duijvelaar Pompen. En toch zullen wij u aangenaam verrassen met onze prijs. Vraag nu een offerte bij ons aan. Kijk voor meer informatie op onze website of neem contact op met: Philip Maertens tel. 0800 78480, GSM 0476 264 751, [email protected].

de dynamiek van water

www.duijvelaar-pompen.be

GEREEDSCHAPPEN

MULTIFUNCTIONALITEIT IS GROOTSTE TROEF DIGITALE MANIFOLDS: (NOG) NIET VERPLICHT, WEL NAUWKEURIG EN TIJDBESPAREND Ecologie en energie worden steeds belangrijker. Zeker in de bouwsector is er een regelrechte groene hype aan de gang. Getuige daarvan zijn passiefwoningen, E-peilverlagingen, doorgedreven isolatie, warmtepompen en dergelijke meer. Ook koelinstallaties worden steeds efficiënter. Een onzorgvuldig onderhoud van zowel warmtepompen als koelinstallaties doet evenwel veel milieugerelateerde inspanningen teniet. Voor de controle van de goede werking en het onderhoud van de koelinstallaties doen installateurs o.a. een beroep op de alom bekende manifolds. Maar er zit nogal wat verschil op. Voor het opslaan en verwerken van meetgegevens zijn moderne digitale manifolds uitgerust met een pc-interface

Door Jan De Naeyer BELANGRIJKE TOOL Een van de belangrijkste werkinstrumenten van de installateurfrigorist is de manifold. Ondanks het feit dat heel wat installateurs nog steeds zweren bij de klassieke analoge toestellen, is de digitale variant ook al een hele tijd beschikbaar. Het Vlaamse decreet van 1 januari 2009 schrijft het gebruik van het ene of andere toestel niet voor, dus zijn ook de analoge manifolds nog steeds toegelaten voor het controleren van koeltechnische installaties.

ANALOGE MANIFOLD De zogenaamde analoge manifold bestaat al sinds mensenheugenis. Deze toestellen meten de relevante

drukken door ze te verbinden met de koelinstallatie via vulslangen. Door hun constructie zijn ze evenwel enkel geschikt voor het meten van de pers- en zuigdruk in de installatie. Indien ook temperaturen moeten gemeten worden is een extra meetapparaat noodzakelijk. Eenmaal de metingen uitgevoerd, dienen alle afzonderlijke gemeten waarden geanalyseerd en geïnterpreteerd te worden. Bij analoge meetapparaten wordt het meetproces dan ook vaak in verschillende stappen uitgevoerd, en dat is uiteraard tijdrovend. Twee- en vierkraansmanifolds Wat de analoge manifolds betreft, worden er hoofdzakelijk twee soorten gebruikt: de tweekraans- en de vierkraansmanifold. Een

tweekraansmanifold heeft drie tot vijf aansluitingen en twee kranen, namelijk één aansluiting voor lage druk, één voor hoge druk en een centrale flesaansluiting/vacuümaansluiting. Dit toestel is volgens de Waalse wetgeving niet toegelaten. Daarom opteert men er, net als de hedendaagse koeltechnicus, voor een vierkraansmanifold. Het grote voordeel is dat er geen manipulatie meer nodig is tussen de vacuüm- en koudemiddelslang. Er zijn namelijk vier slangaansluitingen en vier kranen. Tevens is de aansluiting voor de vacuümpomp een 3/8”aansluiting i.p.v. een 1/4”, waardoor er driemaal sneller gevacumeerd wordt. Bij analoge manometers moet men er wel op letten dat ze steeds voor gebruik op nul worden ingeregeld. Via een klein instelschroefje kan men de wijzer op nul bar relatief zetten, op zeeniveau is de luchtdruk absoluut 1 bar en relatief 0 bar. De gemeten waarden worden steeds in relatief uitgedrukt. Wanneer men echter een berekening maakt op een diagram of drukverhoudingen bepaalt, gebruikt men steeds absolute druk. Dit is dus de relatieve druk +1 bar. Denk maar aan een bandendrukmeter. Die geeft ook geen 1 bar aan als hij nog niet aangesloten is.

DIGITAAL TIJDPERK

Het Vlaamse decreet van 1 januari 2009 schrijft het gebruik van het ene of andere toestel niet voor, dus zijn ook de analoge manifolds nog steeds toegelaten

sanilec.pmg.be

De digitale techniek heeft intussen in zowat alle sectoren zijn intrede gedaan. Er zijn nauwelijks sectoren te bedenken waarin het digitale tijdperk nog niet is doorgedrongen. In de koeltechniek is het primordiaal

voor de installatie en opstart van een installatie dat steevast de juiste drukken en temperaturen worden bereikt. Een foute vulling/regeling van een koelinstallatie kan heel wat problemen veroorzaken. Deze vlieger gaat op voor zowat alle apparaten in de koudetechniek, gaande van een klassieke koelinstallatie over een warmtepomp tot een klimaatinstallatie. Op de markt zijn tegenwoordig diverse compacte meetinstrumenten voorhanden die zowel de temperatuur als de druk van een installatie in kaart brengen.

DIGITALE MANIFOLD Sinds enkele jaren kan de installatiemarkt evenwel ook opteren voor de zogenaamde digitale manifolds. Het grote voordeel van deze toestellen is dat ze verschillende parameters, waaronder druk én temperatuur, kunnen weergeven. De meeste digitale manifolds beschikken namelijk eveneens over twee temperatuuringangen waarmee je een berekening en weergave van de benodigde oververhitting en onderkoeling van het koelmiddel kunt weergeven om het systeem zo met maximaal rendement te laten functioneren. Ook de verschiltemperaturen kunnen opgevraagd worden. Een derde element is het gegeven dat sommige digitale manifolds zelfs over een geïntegreerde vacuümmeting (relatief of absoluut) beschikken ter controle van het vacuüm in een installatie. Aangezien water en koelgas niet samen in een installatie mogen Sanilec 143 • Juni 2012

41

SolarWP_94x276_NLB 09.02.10 09:57 Seite 1



uw leverancier van zonneboilers met vacuümbuizen hoog rendement, het hele jaar door        10 jaar garantie op collector               5 jaar garantie op boiler                        gemakkelijke montage                                 Duitse kwaliteit                                          scherpe prijzen

Zandvoordestraat 503 8400 Oostende 059 85 97 41 [email protected] www.vacusolar.eu

rechtstreekse verkoop aan installateurs

wanneer kwaliteit zich bewijst in de praktijk

Onze belofte: het behoud van onze natuurlijke bronnen

> > > > >

Bedrijfswageninrichting Duurzame antislip vloeren Zijwandbekleding Bagagerekken Side-bars / dorpelbescherming

Weishaupt blijft inspanningen leveren om alle producten nog energiezuiniger en milieuvriendelijker te maken. Bovendien is het efficiënte gebruik van onze natuurlijke bronnen één van de sterkste punten van de firma. Zo kunt u dankzij een uitgekiende warmtepomptechniek tot 75 % van de nodige verwarmingsenergie gratis uit de lucht, de aarde of het grondwater halen. U kunt ook uw bestaande verwarmingsinstallatie met een Weishaupt zonnesysteem aanvullen om gratis energie van de zon te gebruiken. Weishaupt n.v., Paepsemlaan, 7, B-1070 Brussel, tel: 02/343.09.00, fax: 02/343.95.14, [email protected].

Dat is betrouwbaarheid

> Veiligheidsverlichting > Diefstalwerende raamroosters

[email protected] www.LRB.be +32 [0]3 315 90 90

> Maatwerk in hout en staal

www.weishaupt.be

LRB_Luc Ryvers bedrijfswageninrichting & toebehoren

Schakel over op de brandstof van de toekomst: kies voor pellets en ÖkoFEN !

Specialist in Europa voor pelletverwarming

www.okofen.be

voorkomen, kan via de manifold met behulp van een vacuümpomp het water uitgedampt worden door de installatie onder diepvacuüm te brengen. Tot slot is ook een temperatuurgecompenseerde dichtheidstest mogelijk. Draadloze sensoren Naast het meten met de klassieke sensoren is er bij de high-enduitvoeringen ook de mogelijkheid om draadloze metingen uit te voeren. De keuze bestaat uit een buisvoeler, dompel-, steek- en luchtvoeler. Die draadloze sensoren maken het mogelijk om op verschillende plaatsen metingen uit te voeren, niet beperkt door kabels. Die sensoren meten bijvoorbeeld de omgevingstemperatuur, de temperatuur van de koelcel en de uitblaastemperatuur van de verdamper ... Multifunctioneel Een digitaal meetinstrument met zo veel meetmogelijkheden betekent een aanzienlijke vereenvoudiging van de werkzaamheden die vereist zijn om alle noodzakelijke resultaten te bekomen. De multifunctionaliteit van de digitale manifolds zorgt dan ook voor een snelle en efficiënte meting ter plaatse. Sommige fabrikanten beschikken over meetinstrumenten die niet enkel meten en weergeven, maar ook automatisch registreren en uitschrijven. Dit biedt de gebruiker de mogelijkheid om 'in realtime' metingen uit te voeren en de meetresultaten doorlopend in kaart te brengen. Dat komt vanzelfsprekend het opsporen van systeemfouten ten goede. Eenvoudige bediening Ondanks de talrijke technische toepassingsmogelijkheden is de bediening van de meetinstrumenten aangepast aan de praktijk van de koeltechnici. De veelal robuuste en schokbestendige behuizing zorgt voor een veilige bescherming tijdens het gebruik ter plaatse. De bediening gebeurt door middel van

slechts enkele toetsen waarmee de installateur intuïtief en met veel gemak door de menustructuur kan laveren. Nauwkeurige meetresultaten In het kader van de huidige discussies over het rationele energieverbruik van technische installaties en de vermindering van CO2-emissies stijgt ook het belang van de nauwkeurigheid van meetresultaten. Door het ontbreken van voldoende voorschriften voor de metingen, bestaat er ook geen eenduidigheid voor het evalueren van het energieverbruik van een koelinstallatie. Zo zijn er bijvoorbeeld de 'Coefficient of Performance' (COP) of de 'Energy Efficiency Ratio' (EER). Verschillende fabrikanten maken gebruik van verschillende specificaties voor hun eigen koelinstallaties. Ongeacht de gebruikte methode voor het berekenen van de efficiëntie van de apparaten: hoe nauwkeuriger de meetresultaten, hoe betrouwbaarder het energieverbruik van de installatie bepaald kan worden. Pc-interface Voor het opslaan en verwerken van de meetgegevens zijn de moderne, meest gesofisticeerde digitale manifolds tevens uitgerust met een pc-interface. Met behulp van gespecialiseerde software kunnen elektronisch gedocumenteerde meetresultaten en rapporten opgeslagen en ontsloten worden. De gespecialiseerde software bevat eveneens de mogelijkheid om onlinemetingen en een computergestuurde bewaking van de installatie uit te voeren over langere periodes. Op die manier kan een gedetailleerde probleemanalyse gemaakt worden die met individuele meetinstrumenten veel tijdsintensiever zou zijn. Ook fouten of symptomen die slechts sporadisch voorkomen, kunnen veel sneller opgespoord en opgelost worden, wat uiteindelijk leidt tot een optimale werking van de installatie. Via de software kunnen meetreeksen live weergegeven worden in grafieken of tabellen. Vervolgens kunnen deze meetgegevens opgeslagen worden voor een betrouwbaar overzicht van de handeling. Hiervoor moet de manifold in kwestie gelijktijdig aangesloten worden op de koelinstallatie en de laptop of de pc. De handelingen kunnen dan rechtstreeks van de pc afgelezen worden.

UPDATE VAN KOELMIDDELEN

Sinds enkele jaren kan men opteren voor de zogenaamde digitale manifolds

sanilec.pmg.be

Het aantal beschikbare koelmiddelen is de laatste jaren afhankelijk van het toepassingsgebied, bijvoorbeeld de voedingsindustrie, enorm gestegen. De schaalverdeling op analoge manifolds bevat doorgaans slechts drie tot maximaal vijf koelmiddelen

ELEKTRONISCH RAPPORT I.P.V. SYSTEEMLOGBOEK De uitgevoerde handelingen voor het onderhoud en de gemeten parameters moeten worden bijgehouden in een systeemlogboek. Het elektronisch meten en documenteren is echter niet verplicht. Daarom ook worden de metingen nog vaak uitgevoerd met analoge meetinstrumenten en worden de meetwaarden manueel in het logboek genoteerd. Toch is er bij de systeemoperatoren en fabrikanten een stijgende tendens om een elektronisch rapport te creëren als bewijs van de uitgevoerde handelingen aan de koelinstallaties en de warmtepompen. Deze tendens is het gevolg van de ervaring dat elektronische gegevens en documentering meetfouten tot een minimum herleiden en een positief effect hebben op de levenscyclus en het energieverbruik van de installatie. om de theoretische verdampings- en condensatietemperaturen weer te geven. Indien het meetinstrument niet beschikt over het gebruikte koelmiddel in de installatie, dan moet de overeenkomstige verdampings- en condensatietemperatuur bepaald worden aan de hand van een berekeningstabel. Dat is niet alleen tijdrovend maar mogelijke fouten zijn ook niet uitgesloten. Digitale meetinstrumenten bieden hier een veel ruimere ondersteuning, vermits de gegevens van zowat alle gangbare koelmiddelen standaard in het instrument opgeslagen zijn. Bovendien kunnen de digitale meetinstrumenten steeds geüpdatet worden met de nieuwste koelmiddelen. Hiervoor zijn verschillende procedures van toepassing, afhankelijk van de fabrikant en de versie. Sommige meetinstrumenten dienen hiertoe naar de service van de fabrikant teruggestuurd te worden. Voor andere instrumenten kunnen de nieuwste koelmiddelen via de website van de fabrikant gedownload worden.

CONCLUSIE Zowel bij de digitale als de analoge manifolds moet men er zorg voor dragen dat emissie van koelmiddel vermeden wordt in geval van loskoppelen van de slangen van de installatie. Hiervoor bestaan snelkoppelingen, serviceventielen, slangen met automatische terugslagklep of slangen met geïntegreerde kraantjes. Manifolds zowel analoog als digitaal moeten met zorg behandeld worden, vooral tegen schokken. In principe moeten ze telkens worden opgeborgen in de originele koffer. Er moet ook steeds op gelet worden dat wanneer men drukken gaat meten op verschillende koelinstallaties met

GEREEDSCHAPPEN

Het grote voordeel van digitale manifolds is dat ze verschillende parameters, waaronder druk én temperatuur, kunnen weergeven

verschillende oliën en gassen, deze telkens worden gespoeld met stikstof om te voorkomen dat er een mengeling ontstaat van bv. minerale en synthetische oliën. Als die in het koelsysteem komen, kan dit tot een chemische reactie met de compressorolie leiden, waardoor deze verzuurd wordt en onherstelbare schade kan veroorzaken. Sommige installateurs ervaren dat de digitale manifold naar reactietijd toe te traag reageert bij het instellen van een start- en stopdruk op een installatie. Bij een analoge meettechniek ziet men de naald namelijk daadwerkelijk bewegen, waardoor men het gevoel heeft meer 'anticiperend' te kunnen werken. Sinds jaren hebben analoge meetinstrumenten hun diensten bewezen voor de controle van klimaat- en koelinstallaties. Door de technologische vooruitgang, de elektronische gegevensverwerking en de toenemende regelgeving inzake rationeel energieverbruik en milieuvoorschriften biedt de digitale meettechniek een sterk alternatief voor de koudetechniek. Digitale manifolds zijn niet alleen nauwkeurig en multifunctioneel, zij kunnen – indien overeenkomstig uitgerust – over langere periodes complexe berekeningen uitvoeren en een overzicht van de goede werking van een installatie weergeven. Dankzij nieuwe softwareprogramma’s kunnen meetgegevens ook grafisch weergegeven worden en naar een pc bewaard worden, en men kan er ook de nodige attesten mee afdrukken. Ook een update van nieuwe koelmiddelen is eenvoudig. Met dank aan ITE nv, O.L.V. Ter Duinen campus Zeebrugge, Syntra West en testo Sanilec 143 • Juni 2012

43

OPLEIDING

TSM MECHELEN PROMOOT BOUWSECTOR EN -OPLEIDINGEN ... EN WINT BOUWSCHOOLAWARD 2011-2012 Het enthousiasme van de leerlingen bij de bouw van de Chirolokalen in Weerde gaf volgens de jury de doorslag om de Bouwschoolaward 20112012 aan TSM Mechelen te geven. Door Tilly Baekelandt BOUWSCHOOLAWARD Bouwunie organiseerde ondertussen voor de zesde keer de Bouwschoolward, die naar de school gaat die het best promotie voert voor het imago van de bouwsector en -opleidingen. De scholen konden een beschrijving van hun project(en) indienen voor een of meerdere van de vier sectoren (Bouw, Schrijnwerkerij, Installatietechnieken, Afwerking). Een jury bestaande uit vertegenwoordigers van de aannemers, architecten, fabrikanten en vakpers beoordeelde de ingediende projecten op basis van een livepresentatie door de leerlingen. Hieruit werden de laureaten gekozen, om uiteindelijk de Bouwschoolward toe te kennen aan de beste van de sectorlaureaten. Beoordelingscriteria zijn het bevorderen van de instroom van jongeren naar de bouwopleidingen en de doorstroming naar de sector, de aansluiting van de lesinhoud op de bouwpraktijk en de ondernemerszin, de creativiteit en de jobfierheid van de leerlingen. Aan de award hangt een prijzenpakket vast ter waarde van 2.500 euro. De laureaten ontvangen een prijzenpakket ter waarde van 500 euro. De uitreiking vond op 7 maart plaats op Batibouw tijdens een show op maat van de jongeren: met een liveoptreden van Brahim. "Positief signaal geven" Geert Ramaekers (directeur Hout en Opleiding Bouwunie): “We willen met dit initiatief een duidelijk positief signaal geven en hebben geprobeerd het geheel

44


Het project van TSM Mechelen (Chirolokalen in Weerde) was voor de jury het perfecte antwoord op de vraag: welk project draagt de bouwsector het warmste hart toe?

De uitreiking vond plaats tijdens een show op maat van de jongeren

Het KTA Gito Groenkouter Sintaantrekkelijk te maken. De Amandsberg realiseert op dit leerlingen konden hun project op moment een circusachtige een van de twee motivatiedagen woonwagen (De Babbelbox) die aan de jury voorstellen. We zal dienstdoen als ontmoetingsplek hebben hierbij vooral gelet op de voor de leerlingen en voor drijfkracht van de jongeren en de leerlingenbegeleiding. In deze scholen die het trotst naar voren privéruimte zal op een kwamen. We willen hierbij vooral gemoedelijke manier worden meegeven dat de bouwsector een gepraat over eventuele sector is waar we trots op zijn en moeilijkheden op vergeet niet dat men in school. Het project de bouwsector als doorsneearbeider meer "D IT PROJECT HEEFT wordt in samenwerking HET HART VAN DE met diverse andere verdient dan een afdelingen doorsneebediende.” JURY GESTOLEN , gerealiseerd, zoals NIET IN HET MINST Metaal en Elektriciteit. DOOR HET LAUREATEN Vooral het sociale ENTHOUSIASME VAN Bouw: aspect charmeerde DE LEERLINGEN " VITO Hoogstraten de jury. De tweede (project: laureaat, het VTI voetbalcomplex en megabalk) Zandhoven, scoorde bij de jury Het VITO Hoogstraten diende twee met het project van het eiken projecten in voor de sector Bouw: bijgebouw. de realisatie van een voetbal“De manier waarop de leerlingen complex voor KFC Zoersel en de dit aanpakken, leunt enorm dicht ontwikkeling van een megabalk aan bij de werkelijkheid. Er moet van ongeveer 45 m lang en worden gewerkt op vraag van een 80 ton zwaar. 'klant' met specifieke eisen en De jury selecteerde de projecten moeilijkheden waarmee de vanwege de hoge techniciteit en leerlingen bij de ontwikkeling van moeilijkheidsgraad. Via een het project rekening moeten doorschuifsysteem kreeg elke houden. Dit is een mooi staaltje leerling de kans om zich te van teamwork. profileren als ploegbaas en veel De leerlingen zorgen niet alleen competenties aan te werven. voor de effectieve ontwikkeling van het eiken bijgebouw, maar ook Schrijnwerk: voor de doorgedreven • KTA Gito Groenkouter voorbereiding met duidelijk veel Sint-Amandsberg tijd en ruimte voor research, (project: babbelbox) ontwerp en een verdere bespreking • VTI Zandhoven met de klant. Daarnaast ligt de (project: eiken bijgebouw) techniciteit van deze realisatie Omdat het volgens Geert enorm hoog. Ramaekers onmogelijk was om Het is een project dat zeer maar één laureaat te kiezen binnen duidelijk aantoont wat leerlingen deze sector, werden er bij kunnen als ze er met hart en ziel uitzondering twee projecten tegenaan gaan”, alsnog Geert geselecteerd. Ramaekers.

Afwerking: TNA Londenstraat Antwerpen (project: Couleur Canal) De laatstejaars van de TNA Londenstraat uit Antwerpen gaven een aantal gevels, speeltuigen en het plaatselijke schoolgebouw in de wijk Kronenburg een nieuw kleurtje. Dat gebeurde met de ondersteuning van de lagere afdelingen. De laatstejaars waren elk verantwoordelijk voor een gevel en moesten de jongere leerlingen sturen en begeleiden. De grote positieve uitstraling naar de gemeenschap toe charmeerde de jury op bijzondere wijze.

WINNAAR In tegenstelling tot voorgaande jaren selecteerde de jury een vijfde winnaar: de Chirolokalen in Weerde van TSM Mechelen. De leerlingen waren van bij de voorbereiding tot de uiteindelijke realisatie actief betrokken. Geert Ramaekers motiveert: “We hebben nooit zoveel gediscussieerd als dit jaar. Wat het verschil maakte? In dit project zit alles waar we als sector voor staan: positieve uitstraling, maatschappelijk engagement, team- en rollenspel, alsook de aspecten waarmee een modern bedrijf rekening moet houden. Dit project heeft het hart van de jury gestolen, niet in het minst door het enthousiasme van de leerlingen. Op deze manier wordt een bouwopleiding maximaal gepromoot binnen de gemeenschap. Het was voor ons duidelijk dat het het perfecte antwoord was op de vraag 'welk project draagt de bouwsector het warmste hart toe' en zet de sector hierdoor in een extra positief daglicht?”

sanilec.pmg.be

OPLEIDING

BOUWBAAN BEGELEIDT DUIZENDSTE BOUWVAKKER NAAR DE SECTOR “SECTORSPECIFIEKE BEGELEIDING RESULTEERT IN WERKNEMER OP WIE DE WERKGEVER KAN BOUWEN” Het project Bouwbaan, dat in 2005 in Gent ontstond, heeft al meer dan duizend mensen naar een vaste baan in de bouwsector geleid. Voor de VDAB is dat een voldoende motivering om de samenwerking met de bouwsector en de stad Gent tot 2014 te verlengen. Bovendien zullen er bijkomende accenten gelegd worden. Investeren in een bijkomende bemiddeling met de bouwsector blijft volgens de initiatiefnemers (VDAB, stad Gent, fvb) immers lonen, zelfs in economisch ongunstige tijden. Door Johan Van Geyte en Tilly Baekelandt

BOUWBAAN Bouwbaan ontstond uit een samenwerking van de dienst Werk van de stad Gent, het Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid Oost-Vlaanderen en de VDAB OostVlaanderen. Sindsdien waaierde het initiatief uit naar Kortrijk en Roeselare. Eind vorig jaar stapte ook de provincie Oost-Vlaanderen in Bouwbaan. Sofie Bracke (Gentse schepen van Innovatie en Werk, Open Vld): “De stad Gent trok in 2011 meer dan 90.000 euro uit om de werking van Bouwbaan tot eind 2012 te verzekeren. Intussen werd er beslist om het project voort te zetten. Bouwbaan richt zich vooral tot laagopgeleiden en langdurig werklozen die minder kansen op werk hebben. Ze worden via een gerichte opleiding toch klaargestoomd voor een van de 33 bouwberoepen. Het resultaat is een werknemer op wie de werkgever kan bouwen.” Sofie Bracke wees nog op de ongunstige economische situatie:

“Er hangen donderwolken boven de sector, maar we blijven in Bouwbaan geloven. We moeten nu, meer dan ooit, proberen om nieuwe wegen in te slaan.”

Via een eenvoudige structuur worden de doelstellingen bereikt. De kunst bestaat erin om de toekomstige medewerkers goed voor te bereiden.”

“Verruiming doelgroep” De doelgroep wordt verruimd. Er verdwijnen nog te veel jongeren met een bouwopleiding uit de sector omdat ze elders aan de slag gaan, aldus Bruno Vandenwijngaert (directeur-generaal sectorfonds fvb Constructiv): “Daarom zullen we hen de komende maanden beter volgen. We zullen de veertig bouwvakscholen in het Gentse bezoeken en de 650 laatstejaars aanspreken en begeleiden. Het is een enorm arbeidsintensief werk, maar we moeten hen de kortste weg naar een job in de bouw tonen. Dat is een noodzaak, als we onze knelpuntvacatures ingevuld willen krijgen.” Bruno Vandenwijngaert benadrukte verder het belang van een goede voorbereiding: “1 plus 1 is meer dan 2. Bouwbaan brengt deze formule meer dan ooit tot uiting.

“Inzetten op jeugdwerkloosheid De 22-jarige Stein Lenaerts moet in de steden” niet meer overtuigd worden van het Gedelegeerd bestuurder van de nut van een project als Bouwbaan. VDAB, Fons Leroy, zag nog een Via deze weg werd hij begeleid andere reden om de inspanningen naar een vaste job binnen de voort te zetten. bouwsector: “Omdat “De economische crisis ik de schoolbanken doet de jeugd "H ET IS EEN ENORM moe was, ging ik op werkloosheid weer mijn zestiende werken ARBEIDSINTENSIEF oplopen. En dat als stukadoor, dat op WERK , MAAR WE manifesteert zich basis van een leerMOETEN OOK DE vooral in de steden. contract, in combinatie JONGEREN DE Daarom zullen we met een opleiding bij KORTSTE WEG NAAR meer inzetten op Syntra. Ik heb toen EEN JOB IN DE Antwerpen en Gent. ongeveer een jaar We moeten ervoor in vast dienstverband BOUW TONEN " zorgen dat de gewerkt. jongeren er extra Daarna was ik kansen krijgen op de arbeidsmarkt.” anderhalf jaar werkloos. Dat ik Fons Leroy beklemtoonde geen rijbewijs heb, was voor veel aansluitend het belang van het werkgevers een reden om me niet afleveren van 'groene' arbeidsaan te nemen. krachten: “Op een groene manier Ik ben toen naar de werkwinkel bouwen is een gigantische van de VDAB gegaan, waar ik uitdaging. We moeten ervoor in contact kwam met Bouwbaan. zorgen dat de mensen die in We hebben toen bekeken wat de sector terechtkomen, daar mijn interesses zijn. Stellingbouw voldoende op voorbereid zijn.” behoorde tot de mogelijkheden en “Elk initiatief om meer mensen er startte net een opleiding in het naar de bouwsector aan te trekken, CLW (Centrum Leren en Werken, is welkom. We appreciëren de nvdr). inspanningen van de overheden Onlangs mocht ik een contract ten zeerste. ondertekenen bij een Gents Het is vaak moeilijk om goede stellingbouwbedrijf. Het mobiliteitsmensen te vinden. Men moet ofwel probleem werd opgelost, in die zin adverteren in de regionale pers, dat ik opgehaald word. Ik doe mijn ofwel naar een uitzendbureau job graag en de werksfeer is heel stappen en dat is niet altijd goed. Bovendien verdien ik goed goedkoop”, vulde Karel Derde mijn boterham.”

“HOU 45-PLUSSERS IN DE SECTOR” “We mogen de ervaring die al in de sector zit, niet verloren laten gaan”, zei directeur Bruno Vandenwijngaert van fvb Constructiv. “Daarom zijn we bezig met een project voor outplacement in de sector. Mensen die ouder zijn dan 45 jaar en bijvoorbeeld hun job zouden verliezen, nu het economisch iets moeilijker gaat, zouden we binnen de sector aan een nieuwe baan moeten kunnen helpen. Anders riskeren we dat er veel ervaring en opleidingsinspanningen verdwijnen.” “Voor de bouw is het ook belangrijk om een duurzame tewerkstelling te kunnen aanbieden. Daarom moeten we in de loopbaan van onze werknemers blijven investeren door hen te blijven opleiden. We moeten immers vermijden dat ze de sector verlaten”, alsnog Bruno Vandenwijngaert.

sanilec.pmg.be

Stein Lenaerts (22) (op de foto met collega's en Gentse Schepen van Innovatie en Werk, Sofie Bracke) is de duizendste bouwvakker die via Bouwbaan naar de sector begeleid werd

(voorzitter fvb Oost-Vlaanderen en gedelegeerd bestuurder Derde Construct nv) aan.

DUIZENDSTE BOUWVAKKER


45

BUSINESS LINKS SANITAIR AQUA-CLARO DR.F. DE WACHTERLAAN 24 Tel: 03/860.77.77 Fax: 03/886.70.82

--

BWT LEUVENSESTEENWEG 633 -Tel: 02/758.03.10 Fax: 02/758.03.33 FRAICHE EAU CHAUSSEE DE WAVRE 151 -Tel: 010/84.25.50 Fax: 081/84.25.51

BE-2870 PUURS

BE-1930 ZAVENTEM

BE-1390 GREZ-DOICEAU

GRUNDFOS BELLUX BOOMSESTEENWEG 81 -Tel: 03/870.73.00 Fax: 03/870.73.01

BE-2630 AARTSELAAR

IDEAL STANDARD IKAROSLAAN 18 -Tel: 02/325.66.00 Fax: 02/463.36.32

BE-1930 ZAVENTEM

KERAMAG MECHELSESTEENWEG 588A -Tel: 02/725.55.20 Fax: 02/251.30.21 ORAS STEENWEG 3 -Tel: 013/35.36.10 Fax: 013/66.46.86

VERWARMING

BE-1800 VILVOORDE

BE-3540 HERK DE STAD

TEC7 INDUSTRIELAAN 5B -Tel: 014/85.97.37 Fax: 014/85.97.38

BE-2250 OLEN

ATAG VERWARMING LEO BAEKELANDSTRAAT 3 -- BE-2950 KAPELLEN (ANTW.) Tel: 03/641.64.40 Fax: 03/227.23.43 ATLANTIC INTERNATIONAL AVENUE G. LECLERC 58 -- FR-92340 BOURG LA REINE Tel: +33(0)1/46.83.60.69 Fax: +33(0)1/46.83.60.01

BEGETUBE KONTICHSESTEENWEG 53-55 -Tel: 03/870.71.40 Fax: 03/877.55.75

BE-2630 AARTSELAAR

BUDERUS VERWARMING AMBACHTENLAAN 42 -Tel: 016/40.30.20 Fax: 016/40.04.06 DE MEYER STEENWEG 253 -Tel: 055/42.31.94 Fax: 055/42.67.94 GASCOMPONENTEN PASTOOR LEGRANDSTRAAT 27 Tel: 016/35.94.94 Fax: 016/35.94.95

--

HENCO TOEKOMSTLAAN 27 -Tel: 014/28.56.60 Fax: 014/21.87.12

M-M-T SZAMOTULYSTRAAT 5 -Tel: 051/72.42.88 Fax: 051/72.56.03

BE-9880 AALTER

BRANDERS & KETELS ATLANTIC AVENUE DU CHATEAU JACO 1 -Tel: 02/357.28.28 Fax: 02/353.21.82

BE-1410 WATERLOO

BAXI BELGIUM CHAUSSEE DE TUBIZE 487 -- BE-1420 BRAINE-L'ALLEUD Tel: 02/366.04.00 Fax: 02/366.06.85 BUDERUS VERWARMING AMBACHTENLAAN 42 -Tel: 016/40.30.20 Fax: 016/40.04.06 ELCO Z.1 RESEARCHPARK 60 -Tel: 02/463.19.05 Fax: 02/463.17.05

BE-3001 HEVERLEE

BE-1731 ZELLIK

SCHWANK TITIAANSTRAAT 49 -Tel: 02/732.79.25 Fax: 02/732.67.83 SPIROTECH ESSENSCHOTSTRAAT 1 -Tel: 013/35.37.80 Fax: 013/67.42.47 TA HYDRONICS BOOMSE STEENWEG 28 -Tel: 03/640.33.80 Fax: 03/640.33.83

BE-2800 MECHELEN

--

BE-3060 BERTEM

BE-1000 BRUSSEL

BE-3980 TESSENDERLO

BE-2627 SCHELLE

WERF- & ATELIERINRICHTING GIACOMINI RUE PROVINCIALE 273 -- BE-1301 BIERGES (WAVRE) Tel: 010/42.06.50 Fax: 010/42.06.99 M-M-T SZAMOTULYSTRAAT 5 -Tel: 051/72.42.88 Fax: 051/72.56.03

BE-8700 TIELT

THERCON KONTICHSESTEENWEG 52 -Tel: 03/451.24.24 Fax: 03/451.24.12 VENTILAIR PIETER VERHAEGHESTRAAT 8 Tel: 056/36.21.20 Fax: 056/36.21.21

SAINT-ROCH COUVIN RUE DE LA GARE 36 -Tel: 060/34.56.51 Fax: 060/34.56.58

DE WITTE TECHNICS EKSAARDSERIJWEG 159 -Tel: 09/251.80.80 Fax: 09/251.80.43

BE-5660 COUVIN

--

BE-1070 BRUXELLES

DEHON SERVICE BELGIUM CARTON DE WIARTLAAN 79 -BE-1090 BRUSSEL Tel: 02/421.01.70 Fax: 02/426.96.62

VENTILINE NIJVERHEIDSLAAN 1524 -Tel: 089/50.40.02 Fax: 089/41.49.43 VENTOMATIC CHRYSANTENSTRAAT 59B -Tel: 09/231.45.00 Fax: 09/230.21.81

BE-3660 OPGLABBEEK

BE-9820 MERELBEKE

BOSCH KONIJNENBERG 60 -NL-4825 BD BREDA Tel: 02/588.05.90 Fax: +31(0)76/579.54.94 EURO-INDEX LEUVENSESTEENWEG 607 -Tel: 02/757.92.44 Fax: 02/757.92.64 HITACHI KONINGIN ASTRIDLAAN 51 -Tel: 02/460.17.20 Fax: 02/460.25.42

AUTOINRICHTING.BE DIESTERSTEENWEG 273 -- BE-3510 KERMT (HASSELT) Tel: 011/31.66.31 Fax: 011/59.15.59 Email: [email protected] Web: www.grce.be HENKEL NL AFD BOUWTECHNIEK BRUGWAL 11 -NL-3432 NZ NIEUWEGEIN Tel: +31(0)30/607.32.28 Fax: +31(0)30/604.70.39 SORTIMO SCHAARBEEKLEI 207 -Tel: 02/355.03.70 Fax: 02/355.03.71

BE-1930 ZAVENTEM

SOUDAL EVERDONGENLAAN 20 -Tel: 014/42.42.31 Fax: 014/42.65.14

BE-1780 WEMMEL

VTC AVENUE DE L'EAU VIVE 2 -Tel: 056/55.49.66 Fax: 056/34.86.62

HUURLAND KORTRIJKSESTEENWEG 1067 -- BE-9051 SINT-DENIJSWESTREM Tel: 09/222.77.37 Fax: 09/221.05.73 Email: [email protected] Web: www.huurland.be

VOOR BOUW EN RENOVATIE, INDUSTRIE, HUIS EN TUIN.

BE-2300 TURNHOUT

BE-7700 MOUSCRON

GROEP DELTA T CVBA BERGENSESTEENWEG 423 -- BE-1600 SINT-PIETERS-LEEUW Tel: 02/521.16.60 Fax: 02/521.06.58

INFORMAZOUT DAUWSTRAAT 12 -Tel: 078/15.21.50 Fax: 02/523.97.88

VERHURING VAN MACHINES MET AD V IES

BE-1800 VILVOORDE

DIENSTEN

HANDSOFT ROLWAGENSTRAAT 82 -Tel: 0800/926.42 Fax: 03/230.58.07

www.huurland.be T . 0800 94999

BE-8530 HARELBEKE

BE-8520 KUURNE

BE-1300 WAVRE

BE-9041 OOSTAKKER

ABECO DEERLIJKSESTEENWEG 101 -Tel: 056/70.56.08 Fax: 056/70.57.63 Email: [email protected] Web: www.abeco.be

BE-2630 AARTSELAAR

KLIMATISATIE & VENTILATIE DAIKIN AVENUE FRANKLIN 1B -Tel: 010/23.72.23 Fax: 010/24.49.10

BE-8501 KORTRIJK-HEULE

RIDGID INTERLEUVENLAAN 50 -- BE-3001 HAASRODE-LEUVEN Tel: 016/38.02.80 Fax: 016/38.03.81

GEREEDSCHAPPEN & MACHINES BE-8700 TIELT

LECOT VIERLINDEN 7 -Tel: 056/36.45.11 Fax: 056/35.44.38

METABO 'T HOFVELD 3 -BE-1702 GROOT-BIJGAARDEN Tel: 02/467.32.10 Fax: 02/466.75.28

THERMAD-BRINK LUCHTVERWARMING VAN LOENOUTSTRAAT 38 -BE-2100 DEURNE Tel: 03/326.24.84 Fax: 03/326.27.23

OERTLI DISTRIBUTION BELGIQUE DELLINGSTRAAT 34 -BE-2800 MECHELEN Tel: 015/45.18.30 Fax: 015/45.18.34

WEISHAUPT BOULEVARD PAEPSEM 7 -Tel: 02/343.09.00 Fax: 02/343.95.14

BE-3012 WILSELE

BE-2200 HERENTALS

VIGOTECAKATHERM SCHOONMANSVELD 52 -Tel: 03/860.01.90 Fax: 03/860.01.99

ROTH BELGIUM TERVUURSESTEENWEG 32A Tel: 016/48.17.89 Fax: 016/49.04.08

BE-3001 HEVERLEE

BE-9572 LIERDE

INOFER GULDENDAL 17 -Tel: 015/40.91.11 Fax: 015/42.21.49

WAVIN LEON BEKAERTLAAN 30 -Tel: 09/325.95.11 Fax: 09/374.06.06

BE-8630 VEURNE

BAXI BELGIUM CHAUSSEE DE TUBIZE 487 -- BE-1420 BRAINE-L'ALLEUD Tel: 02/366.04.00 Fax: 02/366.06.85

VIEGA TOLLAAN 101 BC -- BE-1932 SINT-STEVENS-WOLUWE Tel: 02/551.55.10 Fax: 02/503.14.33 BE-2870 PUURS

DUCO HANDELSSTRAAT 19 -Tel: 058/33.00.33 Fax: 058/33.00.44 Email: [email protected] Web: www.duco.eu

BE-2018 ANTWERPEN

BE-1070 BRUSSEL

UW BEDRIJF

in deze rubriek? Contacteer Tine Delameillieure

050/24.04.04 - [email protected]

ADVERTORIAL

EURO-INDEX EXCLUSIEF IMPORTEUR VAN MODULUS EEN KWALITATIEVE POMPGROEP VOOR ELKE TOEPASSING EURO-INDEX is een in Zaventem gelegen fabrikant, importeur en distributeur van componenten en meetinstrumenten voor de HVAC-sector. Het bedrijf werd opgericht in 1968 en verkoopt haar producten via bijna alle Belgische in verwarming en sanitair gespecialiseerde groothandels. EURO-INDEX is ook exclusief importeur van het ModuluS pompgroepengamma van BRV. Deze Italiaanse fabrikant levert kwalitatieve en eenvoudig te installeren pompgroepen voor elke toepassing.

BRV

Bonetti Rubinetterie Valduggia S.r.l. is een Italiaanse fabrikant die sinds 1971 onderdelen voor verwarmingsinstallaties verdeelt op de internationale markt. Het productengamma gaat van basiscomponenten zoals kogelkranen tot uitgebreidere producten zoals de ModuluS pompgroepsystemen. De ontwikkelingsafdeling van BRV streeft steeds naar innovatie, efficiëntie en kwaliteit. Deze doelstellingen worden ook in de algemene bedrijfsvoering gehanteerd, wat het bedrijf in 2003 een ISO 9001-certificering opleverde.

MODULUS

Uitgebreide toepassingen

Waar enkele jaren geleden nog de focus werd gelegd op basispompgroepen voor sanitaire en verwarmingsinstallaties, breidt het ModuluS gamma zich steeds verder uit naar complexere systemen. De noodzaak aan hernieuwbare energie, het streven naar energie-efficiëntie en de

gevolgen hiervan op de internationale markt zorgen ervoor dat ook pompgroepen zich aan nieuwe behoeften en reglementeringen moeten aanpassen. Zo heeft BRV naast de standaardmodules nu ook pompgroepen voor o.a. geothermische en vloerverwarmingssystemen, installaties op vaste brandstof en zonneboilers. Daarnaast werden recent ook collectoren ontwikkeld voor de verwerking van debieten tot 7,25 m³/h en vermogens tot 165 kW.

Kwaliteit, tijdwinst en design

De doorvoeronderdelen van de ModuluS pompgroepen zijn volledig vervaardigd uit messing, wat een hoge betrouwbaarheid en duurzaamheid garandeert. Thermometers, kogelkraan, mengkraan, bypass- klep, terugslagklep, motor, pomp, weersafhankelijke regeling en warmtewisselaar zijn, afhankelijk van het gekozen model, in de module geïntegreerd. Doordat de groepen al grotendeels

geassembleerd worden geleverd, zijn ze zeer snel en eenvoudig te installeren. De systemen zijn beschikbaar inclusief circulatiepomp maar kunnen ook gecombineerd worden met de meeste circulatiepompen op de markt. Ook aan de ‘looks’ werd aandacht besteed. De elegant gevormde isolatieschalen met uitsnijdingen voor thermometers, pomp en motor geven de modules een modern en stijlvol design.

Collectoren

De ModuluS collectoren zijn vervaardigd van staal en thermisch geïsoleerd volgens DIN 4102-82. Ze zijn beschikbaar met aansluitingen voor twee tot zes pompgroepen, waardoor ze zowel voor beperkte als zeer uitgebreide installaties geschikt zijn. Aan de collectoren kan ook een evenwichtsfles, veiligheidsgroep, expansievat en/of aflaatkraan worden gekoppeld. Muurbevestigingsbeugels met Silent Blocs zorgen voor een stevige muurverankering waarbij

de trillingen van de pompgroep worden opgevangen.

Energie-efficiëntie

De goede isolatie van de ModuluS pompgroepen en collectoren zorgt ervoor dat er zo weinig mogelijk warmte verloren gaat. Ook de circulatiepomp dient een zo hoog mogelijke energie-efficiëntie te behalen. In juli 2005 werd er in dit verband een Europese verordening goedgekeurd die het efficiënt verbeteren van energieverbruikende toestellen tot doel stelt, de EuP-richtlijn (Energy using Products). Concreet houdt deze in dat een pakkingloze, standalonecirculatiepomp (m.u.v. pompen die specifiek zijn ontworpen voor de hoofdcircuits van thermische zonnesystemen en warmtepompen) vanaf 1 januari 2013 een Energy Efficiency Index (EEI) moet hebben van maximaal 0,27. De fabrikant van de in de ModuluS pompgroepen geïnstalleerde circulatiepompen beschikt al geruime tijd over pompen die voldoen aan deze richtlijn. Samen gaan we een energie-efficiënte toekomst tegemoet.

EURO-INDEX

Leuvensesteenweg 607 1930 Zaventem Tel.: 02/757.92.44 Fax: 02/757.92.64 [email protected] www.euro-index.be


47

ADVERTORIAL

GRUNBECK BELGIUM INVESTEERT IN SOLIDE PARTNERS TECHNISCHE ONDERSTEUNING VOOR INSTALLATE URS VOOR EN NA VERKOOP Hoewel Grünbeck nog weinig naamsbekendheid geniet op de Belgische markt, is deze Duitse fabrikant verre van een groentje in waterbehandeling. Het bedrijf werd opgericht in 1949 en ontwerpt en produceert sinds 1967 zelf hoogkwalitatieve producten voor filtering, dosering, waterverzachting en bescherming van verwarmingsinstallaties. Sinds 1 februari 2012 kent Grünbeck ook een Belgische poot. Christoph Remmery, Chris Bruyneel en Peter Mahieu zetten vol enthousiasme hun schouders onder dit project. Samen hebben ze meer dan 50 jaar ervaring in waterbehandeling en 20.000 herstellingen onder de gordel. Het ideale team dus om u als installateur vakkundig bij te staan. MADE IN GERMANY

Het geloof in de producten van Grünbeck was de spreekwoordelijke druppel voor Christoph Remmery om zich in dit avontuur te storten. Met het kwaliteitslabel 'Made in Germany' en een voortdurend streven naar innovatie, onderscheidt dit merk zich immers moeiteloos van concurrenten. De oplossingen van Grünbeck vinden hun oorsprong in de industrie, wat zich vertaalt in een meerwaarde voor het huishoudelijke gamma met bijvoorbeeld zelfdiagnosefuncties, de mogelijkheid tot het aansluiten op een alarmcentrale en de uitzonderlijke ecologische prestaties.

BELGISCHE VESTIGING

De oprichting van een Belgische tak moet daar nu nog het element dienstverlening aan toevoegen. Zaakvoerder Remmery: “Waterbehandeling vormt een specifieke niche voor de sanitaire installateur. Tegelijkertijd is het soms een heel complexe materie, wat maakt dat de groothandel niet altijd het best geplaatst is om technische vragen van installa-

48


teurs te beantwoorden. Net dit punt willen wij tot onze troefkaart maken. Onze uitgebreide technische expertise staat ter beschikking van installateurs, zowel voor als na verkoop. We streven ernaar om de installateur zo snel mogelijk een antwoord te geven op zijn vragen en hem ook de nodige tools te geven (zoals gepersonaliseerde infobrochures) om onze gedeelde kennis in de praktijk toe te passen en zo extra omzet te genereren bij tevreden klanten.”

WIN-WIN-WINSITUATIE

Grünbeck Belgium denkt op die manier te kunnen evolueren naar een volwaardig partnerschap tussen installateur en leverancier. Remmery: “We willen een situatie creëren waar alle partijen bij winnen: de installateur, de leverancier en vanzelfsprekend ook de klant. We streven naar langdurige relaties in vertrouwen en met wederzijds respect tussen alle belanghebbenden. Correcte condities waardoor zowel installateur als leverancier zijn deel van het werk met de grootst

mogelijke kwaliteit kan voeren, past ook in dit partnerschapverhaal. Bovendien willen we in alle regio's werken met actieve partners, zodat wanneer een klant ons rechtstreeks benadert, wij hem in contact kunnen brengen met een installateur uit de buurt. Klantentevredenheid dwing je dan weer af door een perfect werkende installatie. Daarom geven we installateurs technische opleidingen van een halve dag rond actuele thema's, zodat ze de installaties perfect onder de knie krijgen. We hebben hiervoor een opleidingsruimte met werkende toestellen voorzien. Wie niet tot hier geraakt, kan ook genieten van een intensieve oneon-one stoomcursus ter plaatse. Met andere woorden, we willen graag onze tijd en onze kennis investeren in solide partners.”

GRÜNBECK BELGIUM Industrieweg 122-A1 9032 Gent Tel.: 09/227.37.22 Fax: 09/227.37.33 [email protected] www.gruenbeck.be

DE INNOVATIEMACHINE Grünbeck heeft in Duitsland niet voor niets de reputatie een innovatiemachine te zijn. Vijftig ingenieurs gaan elke dag op zoek naar productverbeteringen en vernieuwende prototypes. Met resultaat, getuige daarvan de 23 patenten, die stuk voor stuk voldoen aan de Europese en Duitse normen. Enkele recente voorbeelden. ONTHARDINGSINSTALLATIE DELTA-P Deze volautomatische drievoudige onthardingsinstallatie werkt volgens het procedé van ionenuitwisseling voor het leveren van volledig of gedeeltelijk onthard water met volumetrisch gestuurde regeneratie. De gebruiker krijgt een bijzonder compacte oplossing die enorme besparingen in zout- en energieverbruik mogelijk maakt. Bovendien zijn ingewikkelde berekeningen verleden tijd: men kiest de uitvoering in functie van de diameter van de buizen voor een constante druk en debiet. AVRO 125 Avro 125 is een installatie voor omkeerosmose. Het water wordt in de module behandeld met een kleine elektrische gelijkstroom. Dit resulteert in de vorming van kernkristallen van calciumcarbonaat op een speciaal hiervoor ontwikkelde kathode. Na uitspoelen beschermen deze kristallen het membraan tegen de vorming van een kalklaag. De installatie behoeft geen voorbehandeling of waterverzachter.

PRODUCTINFO

STALVENTILATOR

BADSERIE HALL

CIRCULATIEPOMPEN MAGNA3

REGO3000

Energie-efficiënte ventilatoren worden steeds belangrijker in de agrarische sector. Daarom worden nieuwe series axiaalventilatoren gelanceerd, voorzien van de energiebesparende EC-technologie. De ventilatoren zijn verkrijgbaar in diameters van 500 mm tot 1.250 mm, met een luchtprestatie tot 58.000 m³/h. Ze zijn ontwikkeld voor o.a. stallen, agrarische applicaties (broed- en voedapparatuur), kassen voor de tuinbouw en voedselopslag. Een as, schroeven en bevestigingsmiddelen van rvs bieden extra bescherming. Ook de elektronica op de printplaat is extra beschermd en de HyBlade bladen (kunststof) worden gedragen door gecoat aluminium.

De Hall badkameruitrusting werd ontwikkeld met compacte elementen om plaats te besparen in de badkamer. De serie werd nu uitgebreid met een nieuwe wastafel, toilet, bidet en een waterloze urinoir. Ook baden en douchewanden in hygiënisch sanitairacryl behoren tot de mogelijkheden. Alle badkamerelementen kunnen naar wens verkregen worden met een MaxiClean coating. Technische gegevens: - Breedte wastafel: 750 mm, losstaand of hangend model - Verbruik toilet: drie liter - Zachte sluiting zodat bijvoorbeeld kinderen niet met de vingers klem zitten - Badschermen: 1.700 x 750 mm, 1.800 x 800 en 1.500 x 1.000 mm

Er is een nieuwe serie circulatiepompen: MAGNA3. Deze elektronische pompen beschikken over een Autoadapt functie, die zorgt voor een optimaal evenwicht tussen comfort en energie-efficiëntie. Er is ook een Flowadapt regelmodus en een Flowlomit functie, waardoor inregelafsluiters in de meeste gevallen overbodig worden. De ingebouwde warmte-energiemeter kan de verdeling en het verbruik van de warmte-energie van het systeem bewaken. Technische gegevens: - Debiet van 70 m³/h - Maximale opvoerhoogte van 18 m - Behandelen van vloeistoffen tot -10 °C

De Komfovent Kompakt REGO3000 V(H)W-EC is een plug-and-play WTWunit uitgerust met warmtewiel, 2 x F5filter (F7 optioneel), EC-ventilatoren, waterverwarmingsbatterij en geïntegreerde sturing (C3) met lcd-touchscreen. De unit is beschikbaar voor binnen- en buitenopstelling en voldoet aan de strengste energie-eisen. Technische gegevens: - Isolatiedikte: 50 mm - Gelakt RAL7035 - Thermisch rendement: 85% (EN308) - Verwarmingscapaciteit: 10,5 kW (bij regime 70/50 °C) - Max. debiet: 3.000 m³h bij 300 Pa - Conform SFP klasse 2 - Afmetingen verticaal (l x b x h): 1,8 x 1,15 x 1,22 m

EBM-PAPST BELGIUM 016/39.62.00

LAUFEN 070/22.30.90

GRUNDFOS BELLUX 03/870.73.00

VENTILAIR 056/36.21.20

ALFEA S EXCELLIA DUO

COMBI 185 L-S EC

COBRA II-SERIE HRE-WU

MOBIEL SOFTWAREPAKKET

De Duo versie van de Alféa S Excellia is vooral ontworpen voor de renovatiemarkt. Dankzij het hoge rendement wordt een watervertrektemperatuur van 60 °C geleverd voor het verwarmingscircuit en een SWW-temperatuur van 55 °C, enkel door de warmtepomp. Dat kan door de integratie vaneen nieuwe regeling die de hele thermodynamische cyclus controleert. Technische gegevens: - Efficiënte ‘A-Klasse’-circulatiepomp - COP-waarden tot 4,3 - 2 eenfasige modellen van 11 en 14 kW - 3 driefasige modellen van 11 tot 16 kW - 1 of 2 verwarmingskringen

De Combi 185 L-S EC combineert een ventilatietoestel (370 m³/h-100 Pa) voor balansventilatie met een statische luchtwarmtewisselaar (rendement tussen 75% en 95%) en een warmtepomp om het sanitair water tot nominaal 52 °C te verwarmen. De warmtepomp heeft zowel een luchtgekoelde condensor in de toevoerlucht als een watergekoelde condensor rond een geëmailleerde boiler van 185 liter. De restwarmte uit de afgezogen lucht wordt als primaire warmte gebruikt om de boiler op te warmen of om de verse buitenlucht voor te verwarmen. De elektronische regeling zorgt dat de drie ventilatiesnelheden van toevoer- en extractieventilatoren apart ingesteld kunnen worden.

De Cobra II HRe-WU is een luchtbehandelingskast die in combinatie met een R-vent Chiller compleet gemonteerd op een frame wordt geleverd. Zo is er geen aanvullend installatiewerk onder lastige weersomstandigheden en zijn er geen communicatieproblemen of verkeerde parameters. De kast is hoofdzakelijk ontworpen voor het ventileren van kantoren, scholen, winkels, kinderdagverblijven etc. De unit heeft energiezuinige ventilatoren met EC-techniek en een hoogrendementstegenstroomwisselaar (90%). De COP-waarden variëren van 3.2 tot 4.0 bij een omgevingstemperatuur van -6 °C tot en met -20 °C. Uitgevoerd in klasse T2/TB2 (conform NEN 1886).

Via dit softwarepakket kunnen installatie- en distributiebedrijven efficiënter en sneller werken. Als aanvulling zorgt de mobiele toepassing Plenion Mobile voor een verbinding tussen de medewerkers op kantoor en de externe medewerkers op de baan, met een paperless administratie tot gevolg. Diverse attesten en meetverslagen kunnen probleemloos aangemaakt worden, waarbij de historiek van zowel de interventies als de meetresultaten van een bepaald toestel beschikbaar zijn voor de externe medewerkers. Een dynamische kalendertool laat bedrijven toe om hun servicemedewerkers vlot in te plannen.

ATLANTIC 02/357.28.28

ARTIKLIMA 052/41.25.41

R-VENT 09/366.00.56

PLENION 09/384.89.00

sanilec.pmg.be


49

PRODUCTINFO

YORK YVAA 1.225 KW

VISIGN FOR STYLE 12

HISSO'

SPHINX 320 COLLECTIE

De capaciteit van de York YVAA luchtgekoelde, toerentalgeregelde schroefkoelmachine werd nu verhoogd tot 1.225 kW. Het toestel kan worden afgesteld om ontwerpefficiënties tot 3.4 EER te bereiken en een geïntegreerde waarde bij gedeeltelijke belasting (ESTEER) tot 4.8 EER. Het gebruikte HFC-134a koudemiddel heeft geen uitfaseringsdatum en een ozonafbrekend potentieel (ODP) van nul. Een gepatenteerde vallendefilmverdamper en geavanceerde microkanaalcondensorbatterijen reduceren de koudemiddelinhoud met 15%. Technische gegevens: - Geluidsreductie tot 16 dBA

Dit gamma van minimalistische bedieningsplaten werd uitgebreid met negen nieuwe uitvoeringen in de materiaalcombinaties glas/glas en glas/kunststof. De platen met fijne vormgeving zitten naadloos en strak in het muurvlak. Het glas maakt de Visign for Style 12-bediening ideaal voor gebruik in de moderne toilet- en badkamerarchitectuur. Bij de druktoetsen is er keuze tussen veiligheidsglas, verchroomde kunststof of alpinewitte kunststof, gecombineerd met een ESG-plaat in helder/lichtgrijs, helder/muntgroen of Parsol/zwart veiligheidsglas. Met een optioneel verkrijgbaar inbouwframe verdwijnt het basislichaam van de bedieningseenheid volledig in de wand, terwijl de bedieningsplaat naadloos op de tegels aansluit.

De collectie Hisso' bestaat uit één meubel dat met de douchewand verkleefd werd. Wanneer het meubel weggelaten wordt, heeft men nog een douchecabine. De aanvoer van de mengkraan vertrekt onder aan de douche-installatie en ook de waterafvoer werd verenigd met die van de douche. Het gamma beschikt onder meer over een douchebak, verchroomde voeten, glazen kanten en een spiegel. Hisso' is toepasbaar bij nieuwe badkamers, maar ook in het geval van een renovatie. Technische gegevens: - 140 x 170 x 65 cm - Totale diepte mét meubel: 120 cm

Met de Sphinx 320 collectie is er nu de mogelijkheid om een openbare sanitaire ruimte, een hotelbadkamer of de privébadkamer in stijl in te richten, door de hoogwaardige designuitstraling en de minimalistische sfeer van het gamma. Kenmerkend zijn de brede wastafelrand, het strakke kraanwerk en de licht opstaande rand aan de muurzijde. Technische gegevens: - Breedtes wastafel: 55, 60, 65 en 85 cm, te combineren met een keramische sifonkap of een wastafelonderbouw. Dubbele wastafel mogelijk - Wandcloset (diepspoel) met bijpassende zitting en deksel met rvsscharnieren - Hoge kast in de maatvoering 39 x 1,73 x 36 cm

JOHNSON CONTROLS 02/709.43.02

VIEGA 02/551.55.10

DEVINORM 0475/84.45.32

DE SPHINX MAASTRICHT 02/725.55.20

ECOVENT SU EN III

MULTIFORM ECO

De Ecovent SU is een nieuwe compacte hoogrendementsWTW-luchtbehandelingsunit met een hoge externe druk. Het toestel kan door de geringe inbouwhoogte van 395 mm eenvoudig in een verlaagd plafond worden geplaatst. Hij is leverbaar in drie types en geschikt voor zowel een binnen- als een buitenopstelling. Een andere uitbreiding, de Ecovent III, is zowel binnen als buiten te plaatsen en kan worden ingezet bij luchtverplaatsingen tot 15.000 m³/h. Beide units staan garant voor een laag energieverbruik bij een hoog comfort en worden plug-and-play geleverd.

Energie-efficiënte cassettefilters met een filtermedium dat bestaat uit microglasvezels. Door vier in plaats van drie cassettes te gebruiken, zijn de initiële drukverschillen lager. Verder beschikken de filters over een condensafvoer in het frame die de overtollige vloeistof snel afvoert en over handgrepen die instaan voor een zorgvuldig transport en bovendien heeft het frame geen duur afdichtingsmateriaal nodig. Technische gegevens: - Verkrijgbaar in de filtergraden M5, M6 en F7 - Drie verschillende groottes: 592 x 592 x 289 mm, 592 x 490 x 287 mm en 592 x 287 x 289 mm - Eurovent Certificaat Energie-efficiëntie: klasse A

De nieuwe Tece inbouwspoelkasten zijn uitgerust met een kunststof spoelventiel waarmee de gebruiker eenvoudig met de hand de spoelhoeveelheid kan instellen op 4,5 / 6 / 7,5 of 9 liter. Bij toepassing van de duospoeltechniek kan men met de kleine toets drie liter spoelen. Via een drosselring is het mogelijk om de spoeldruk in te stellen op 110%, 100% , 90% of 80%. Op die manier wordt opspattend water uit het toilet voorkomen. Alle spoelkasten hebben hetzelfde binnenwerk en kunnen probleemloos uitgerust worden met passende duwplaten.

Metaalwerkers, vloerleggers en ook sanitair- en verwarmingsinstallateurs kunnen met de nieuwe accubandzaag GCB 18 V-LI zaagsnedes met hoge precisie uitvoeren, dankzij een trillingsarme zaagbladloop. Het toestel is uitgerust met een ergonomisch gevormde handgreep met softgrip en een verstelbare extra greep voor een comfortabele bediening. Technische gegevens: - Gewicht: 3,8 kg - Lengte van 343 mm - Zaagdiepte van 63,5 mm - Accuspanning: 18 volt - Onbelast toerental: 162 m/min - Zaagbladafmetingen: 730 x 12,7 x 0,5 mm

BO-AIR LUCHTBEHANDELING +31(0)416/38.72.50

GEA HAPPEL 02/240.61.61

TECE 02/401.61.37

BOSCH 02/588.05.90

50


TECE INBOUWSPOELKASTEN

ACCUBANDZAAG GCB 18 V-LI

sanilec.pmg.be

Geef uw activiteiten een extra dimensie: word Erkend Electrabel Partner. Maak uw zaak nog sterker met een minimale inspanning en zonder kosten. Bundel uw krachten met Electrabel. Zo verbindt u uw naam en uw dienstverlening meteen met de kwaliteit die Electrabel aan al haar klanten garandeert. U maakt dan ook deel uit van ons professioneel partnernetwerk van meer dan 2 000 Erkend Electrabel Partners. U wordt ook praktisch ondersteund. Onze vaste contactpersoon bij Electrabel helpt u alle aanvragen, aansluitingen, enzovoort, vlotjes te verwerken. Daarnaast bieden we u gerichte infosessies, commerciële en technische informatie en het nodige ondersteunde materiaal. En het spreekt verder vanzelf dat we u een mooie commissie bieden op onze producten en diensten die door u verkocht worden. Redenen genoeg dus om Erkend Electrabel Partner te worden.

Word Erkend Electrabel Partner. Bel de PartnerLine op 078 35 35 30.

Daikin altherma : een natuurlijke keuze voor Verwarming • sanitair warm water • koeling

extra besparing op energie kosten

snelle & eenvoudige regeling

stille buitenunit

design

&

compact

Daikin, innoverend in warmtepompen !  0800 840 22

www.daikin.be

ook voor lage energie woningen

Afvalwater afvoeren en behandelen

Recommend Documents