Academia Regia Disciplinarum Neerlandica in Nummis Catalogus van de penningcollectie van het Trippenhuis

Academia Regia Disciplinarum Neerlandica in Nummis Catalogus van de penningcollectie van het Trippenhuis

Amsterdam, 11 februari 2015 Joeri Meijer, Erik Müller Versie: 1.0

Inhoudsopgave Inleiding ........................................................................................................................................................................................................3 De penningcollectie van het Trippenhuis ......................................................................................................................................4 Bemoeienis met het wetenschapsterrein numismatiek ..............................................................................................4 Het ontstaan van de munten penningcollectie ..............................................................................................................7 Catalogisering van de munten penningcollectie...........................................................................................................9 Het beheer van de munten penningcollectie .............................................................................................................. 10 Vermiste medailles en penningen ...................................................................................................................................... 13 Catalogus van de penningcollectie van het Trippenhuis ...................................................................................................... 14 Penningen uitgegeven door de Akademie ...................................................................................................................... 14 Penningen in de collectie van de Akademie ................................................................................................................... 26 Nederland ................................................................................................................................................................................ 26 België.......................................................................................................................................................................................... 76 China........................................................................................................................................................................................... 90 Denemarken............................................................................................................................................................................ 91 Dominicaanse Republiek ................................................................................................................................................... 92 Duitsland (en de Duitse staten) ..................................................................................................................................... 93 Finland.................................................................................................................................................................................... 102 Frankrijk ................................................................................................................................................................................ 102 Griekenland .......................................................................................................................................................................... 112 Groot-Brittannië ................................................................................................................................................................. 113 Hongarije ............................................................................................................................................................................... 119 India ......................................................................................................................................................................................... 121 Israël ........................................................................................................................................................................................ 123 Italië ......................................................................................................................................................................................... 123 Noorwegen ........................................................................................................................................................................... 124 Polen ........................................................................................................................................................................................ 128 Portugal.................................................................................................................................................................................. 129 Roemenië .............................................................................................................................................................................. 130 Sovjet-Unie ........................................................................................................................................................................... 131 Spanje ..................................................................................................................................................................................... 132 Tsjechië .................................................................................................................................................................................. 133 Vaticaanstad......................................................................................................................................................................... 134 Verenigde Staten van Amerika .................................................................................................................................... 135 Zweden ................................................................................................................................................................................... 138 Bronnen................................................................................................................................................................................................... 144 Door de Akademie uitgegeven werken over numismatiek en over de penningcollectie ........................ 144 Geraadpleegde literatuur .................................................................................................................................................... 145 Geraadpleegde archieven .................................................................................................................................................... 148 Index ......................................................................................................................................................................................................... 149 Personen ..................................................................................................................................................................................... 149 Zaken ............................................................................................................................................................................................ 152

1

2

Inleiding Na de overdracht van het beheer van de cultuur-historische bezittingen van het Trippenhuis van de afdeling Voorlichting aan de afdeling Facilitaire Dienst per 1 januari 2008, is de sectie Documentaire Informatievoorziening (DIV), als onderdeel van de Facilitaire Dienst, begonnen met het beschrijven en ontsluiten van de penningcollectie. Tegelijk is een nieuwe kast aangeschaft waarin de penningen zijn geordend op basis van de nieuwe indeling: ten eerste een groep penningen die werd uitgegeven door de Akademie en ten tweede de penningen in de collectie van de Akademie, ingedeeld naar land van herkomst. Aanvankelijk heeft Erik Müller, die tijdelijk werkzaam was bij de sectie DIV, de beschrijving van de penningen op zich genomen. Door zijn vertrek bij de organisatie heeft hij de catalogus helaas niet kunnen afmaken, waarna het werk enige tijd heeft stil gelegen. Vanaf de zomer van 2014 heeft Joeri Meijer, hoofd van de sectie Documentaire Informatievoorziening, de werkzaamheden hervat. Dit heeft geresulteerd in deze catalogus. Numismatiek (munten penningkunde) wordt tegenwoordig vaak bedreven als verzamelhobby of als belegging, maar de kennis van oude munten en penningen kan ook een wetenschappelijke waarde hebben. In de archeologie kunnen opgravingen van oude munten of penningen bijdragen aan kennis over het handelsverkeer, de datering van regeerperiodes van vorsten of over de betekenis van historische gebeurtenissen. De penningcollectie van de Akademie geeft onder meer een beeld van de internationale wetenschappelijke relaties van de Akademie in de 19de en 20ste eeuw. Daarbij zijn opvallende verschillen zichtbaar tussen verschillende landen en verschillende periodes met betrekking tot de vormgeving en stijl van de penningen. De belangrijkste waarde van de penningen in de collectie ligt echter in het feit dat ze datgene doen waar ze ooit voor werden vervaardigd: ze herinneren ons aan gebeurtenissen en personen uit het verleden. Met het slaan van een gedenkpenning, legpenning, erepenning of prijspenning gaven de opdrachtgevers uiting aan het belang dat zij aan deze personen of gebeurtenissen toekenden. In die zin vertellen de penningen ons iets over het verleden. Niet alleen de aanleiding tot het vervaardigen van een penning kan historisch interessant zijn, maar ook de wijze waarop een penning in de collectie van de Akademie is gekomen is soms wetenswaardig. Zo herinnert de herkomst van de gouden Doggersbank-penning aan de relatie tussen het KoninklijkNederlandsche Instituut voor de Wetenschappen, Letteren en Schoone Kunsten en Admiraal Jan Hendrik van Kinsbergen, die als mecenas veel heeft betekend in de beginjaren van het instituut. Het onderzoek naar de herkomst van penningen leidde in verschillende gevallen ook tot informatie over internationale bijeenkomsten waar de Akademie werd vertegenwoordigd, soms door haar bekendste leden zoals Allard Pierson, Hendrik Antoon Lorentz, Johannes Diderik van der Waals, Johanna Westerdijk of Johan Huizinga. De tien maçonnieke penningen uit de collectie van Jacob van Lennep representeren wellicht het belang dat de vrijmetselarij speelde in het leven van deze jurist, schrijver, taalkundige, politicus en uitgever. De penningcollectie van de Akademie is lang uit het zicht geweest. Sinds 1966 werd de handgeschreven inventaris niet meer bijgehouden en zijn de penningen niet meer gecatalogiseerd. Met deze catalogus willen we de kennis over dit deel van het institutioneel erfgoed van de Akademie, dat volgens de publicatie ‘Een beeld van een Akademie’ behoort tot de ‘cultureel en kunstzinnig waardevolste bezittingen van de instelling’1, beschikbaar stellen voor een groter publiek.

1

Klein, P.W. e.a. (1998).Een beeld van een academie. Amsterdam: Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, p. 148.

3

De penningcollectie van het Trippenhuis Bemoeienis met het wetenschapsterrein numismatiek Nederlandse wetenschappelijke interesse in de numismatiek ontstond toen de Delftse jurist mr. Gerard van Loon in de periode 1723-1731 een viertal boeken uitgaf onder de titel ‘Beschryving der Nederlandsche historipenningen of beknopt verhaal van ’t gene sedert de overdracht der heerschappye van Keizer Karel den vyfden op koning Philips zynen zoon, tot het sluyten van den Utrechtschen vreeden, in de zeventien Nederlandsche Gewesten is voorgevallen’. Dit werk, dat de Nederlandse penningen voor de periode 1555 tot 1716 beslaat, geldt tegenwoordig nog als hét standaardwerk voor Nederlandse penningen uit die periode. In de periode 1732-1734 werd door Frans van Mieris een drietal boeken geschreven onder de titel ‘Histori der Nederlandsche vorsten’. Deze reeks behandelde de Nederlandse penningen uit de periode van vóór 1555. Op beide werken was het nodige aan te merken en ook trof men met regelmaat penningen aan die niet eerder waren vermeld.

J. de Vries

S.Ipz. Wiselius

Op 11 juli 1816 werd in de vergadering van de Tweede Klasse van het Koninklijk-Nederlandsche Instituut voor de Wetenschappen, Letteren en Schoone Kunsten (de voorloper van de Akademie) door mr. Jeronimo de Vries het voorstel gedaan om een vervolg te schrijven op het werk van Van Loon en op deze manier, niet alleen de eerdere werken aan te vullen, maar ook de penningen uit de periode na 1716 te beschrijven. Staande de vergadering in het Trippenhuis, waar het Instituut sinds 1812 definitief was gezeteld, werd een Kommissie over een Voorstel tot verzameling van de Gedenkpenningen in ons Vaderland sedert het jaar 1716 ingesteld. Deze commissie bracht al een week later op 25 juli haar advies uit, welke in augustus 1816 werd doorgezonden aan de commissaris-generaal van het ministerie van Onderwijs 2. Het zou echter nog tot 1819 duren voordat er enige echte actie werd ondernomen. In maart van dat jaar werden er door de inmiddels opgerichte Commissie tot het penningwerk, bestaande uit mr. Jeronimo de Vries (voorzitter), mr. Samuel Iperusz. Wiselius (secretaris) en mr. David Jacob van Lennep, in de Staatscourant en in diverse lokale dagbladen oproepen geplaatst tot het toesturen van informatie ‘van zoodanige Vaderlandsche penningen, als aan de eerste deelen van van Mieris en van Loon zouden mogen geoordeeld worden te ontbreken en bij u bekend zijn of onder u berustende mogten zijn, gelijk ook van die voormelde, welke met kennelijke veranderingen of andere keerzijden zich onderscheiden’. Ook riepen zij op om informatie toe te zenden over penningen ‘loopende van het laatste jaar bij van Loon (1716) tot 1725 ingesloten’3. Gestaag kwamen de eerste penningen binnen. Op 11 november 1819 bracht de commissie een tweede rapport uit aan de vergadering. Daarin pleitte zij niet alleen tot het maken van een aanvulling, maar tevens tot een vervolging van het werk van Van Loon. Op 16 maart 1820 hakten de commissie een knoop door: er zou niet gekeken worden naar een aanvulling, maar enkel en alleen naar een vervolg! Op 7 november 1821 kon de commissie het eerste deel van dit werk aan de vergadering aanbieden. Ook werden er exemplaren aan de Koning, aan de Staten-Generaal en diverse ministers aangeboden. Het exemplaar aan de minister van Onderwijs ging vergezeld met een verzoek tot financiële ondersteuning voor het huidige een toekomstig vervolgdeel. Al op 22 januari 1822 kende minister Falck een bedrag van 4 duizend gulden toe ‘te worden gebruikt tot krachtige voortzetting van dit aangevangen werk’ . Het tweede deel verscheen in 1824, snel gevolgd door een derde deel, dat in 1827 het licht zag. Op 22 september 1827 Sanders, G.P. (1999). Het ontstaan van het Vervolg op Van Loon. Utrecht: Het Nederlands Muntmuseum, p. 3-9. Sanders, G.P. (1999). Het ontstaan van het Vervolg op Van Loon. Utrecht: Het Nederlands Muntmuseum, p. 12-13. 4 Sanders, G.P. (1999). Het ontstaan van het Vervolg op Van Loon. Utrecht: Het Nederlands Muntmuseum, p. 20-21. 2 3

4

werd de commissie uitgebreid met een nieuw lid: Jonkheer mr. Johannes Cornelis de Jonge. Deze was op 1 juli 1816 benoemd tot eerste opzichter van het Koninklijk Penningkabinet en dus beroepsmatig betrokken bij de numismatiek. Het vergroten van de commissie mocht er echter niet toe bijdragen dat er spoedig een vierde deel verscheen. Door problemen met het vinden van etsers en graveurs voor de afbeeldingen en onenigheid met de drukker, duurde het nog tot 11 juni 1840 voordat het vierde deel aan de vergadering gepresenteerd kon worden5. In de jaren van het Koninklijk Nederlandsche Instituut van Wetenschappen Letteren en Schoone Kunsten hebben de leden zich niet alleen bezig gehouden met het catalogiseren van historiepenningen, maar ook met de ontwerpen van nieuwe penningen. De Administrateur van Kunsten en Wetenschappen en de Minister van Binnenlandse Zaken vroegen de Tweede, Derde en Vierde Klasse van het Instituut met enige regelmaat daarover te adviseren6. Zo adviseerde de Vierde Klasse in augustus 1814 over een ontwerp van een gedenkpenning op de aanneming van de grondwet. De Tweede Klasse van het Instituut adviseerde in juli 1815 over de vervaardiging van een gedenkpenning op de vereniging der Nederlanden (zie no. P-NL005), in oktober 1829 over een medaille op de terugkomst van de Prins van Oranje in Holland in 1813 en in augustus 1830 over vervaardigde schetsen voor een medaille op het groot Noord-Hollandsche Kanaal. In januari 1830 adviseerde de Vierde Klasse over een schets van een medaille op het huwelijk van prinses Marianne. Verder adviseerde de Tweede, Derde en Vierde gezamenlijk over een medaille op de eedaflegging en inhuldiging van koning Willem I (december 1826), over een schets voor een medaille op de heldendood van Luitenant ter Zee Van Speijk (mei 1831), over een boetseersel voor een medaille op de Tiendaagse Veldtocht (juni 1833) en over een gedenkpenning op de verdediging van de Citadel van Antwerpen (zie no. P-NL016)7. In 1832 zijn Tweede, Derde en Vierde Klasse ook werkzaam geweest in het ontwerpen van een gedenkpenning voor het tweede eeuwfeest van het Athenaeum Illustre op verzoek van de curatoren van de illustere school (zie no. P-NL014a en b).

Jhr. J.C. de Jonge

J. de Vries Jerz.

Qua catalogisering had het moeizame proces om het vierde deel van het “Vervolg op Van Loon” uit te brengen blijkbaar geleid tot een tijdelijke non-interesse in het onderwerp numismatiek. Op 1 augustus 1844 bracht Jeronimo de Vries het onderwerp opnieuw ter zake op de vergadering. Er werd een nieuwe commissie opgericht, welke bestond uit De Vries, De Jonge en Gerrit van Orden. Nadat in juni 1845 de minister van Binnenlandse Zaken een eenmalige financiële tegemoetkoming had toegezegd en de zoon van De Vries, Jeronimo de Vries Jerz. (kassier bij de Stadsbank van Lening) tevens, net als bij het vierde deel, zijn medewerking had toegezegd, kon er een aanvang worden gemaakt. Op 20 februari 1846 plaatsten zij een oproep in de Algemeen Konst- en Letterbode. Deze oproep ging vergezeld van een lijst met de bij de commissie bekende penningen. De lijst werd gepubliceerd om te voorkomen dat men dubbele stukken zou toesturen8. Ondanks de oproep schoot het werk niet op, en wederom ontstonden hierdoor problemen met de drukker. Daarop besloot de Tweede Klasse om Jeronimo de Vries Jerz. aan te

Sanders, G.P. (1999). Het ontstaan van het Vervolg op Van Loon. Utrecht: Het Nederlands Muntmuseum, p. 24-28. Koninklijk-Nederlandsche Instituut van Wetenschappen, Letterkunde en Schoone Kunsten (1849). Beschouwingen over den aard en den werkkring van het Koninklijk-Nederlandsche Instituut van Wetenschappen, Letteren en Schoone Kunsten uitgegeven door leden van het Committé van presidenten, secretarissen en algemeenen penningmeester. Amsterdam: Johannes Muller, p. 37, 38, 41, 43, 52 en 53. 7 Koninklijk-Nederlandsche Instituut van Wetenschappen, Letterkunde en Schoone Kunsten (1835). Verslag van de Openbare Vergadering van der Tweede Klasse van het Koninklijk-Nederlandsche Instituut van Wetenschappen, Letteren en Schoone Kunsten, gehouden in de grote zaal van het Hôtel des Instituuts op den 13den maart des jaars 1835. Amsterdam: Ipenbuur & Van Seldam, p. 1113 8 Sanders, G.P. (1999). Het ontstaan van het Vervolg op Van Loon. Utrecht: Het Nederlands Muntmuseum, p. 31. 5 6

5

stellen als amanuensis, ten dienste van de commissie. Uiteindelijk werd het vijfde deel in juni 1848 uitgebracht: in goedkopere uitvoering dan de voorgaande delen. Er moest immers bezuinigd worden. En bezuinigd zou er worden! Op 26 oktober 1851 werd zelfs het gehele Koninklijk Instituut door ministerpresident Thorbecke opgeheven. In de plaats daarvan kwam er een Koninklijke Akademie van Wetenschappen, met twee afdelingen: een Afdeling Natuurkunde en een Afdeling Wiskunde. Op 23 februari 1855 werd alsnog een Afdeling Letterkunde aan de Akademie toegevoegd. Voor De Vries en De Jonge was dit evenwel te laat. Zij overleden respectievelijk op 1 en 12 juni 1853.

J. Dirks

C. Leemans

Het initiatief tot een verder vervolg op het werk van Van Loon kwam op 12 oktober 1857 van de hand van mr. Jacob Dirks. Zijn voorstel werd aangenomen en er werd een nieuwe commissie opgericht. Deze bestond uit de heren Dirks, mr. Laurens Philippe Charles van den Bergh, dr. Conradus Leemans en mr. Jacob van Lennep. Aangezien er intussen ook al door De Vries Jerz. gewerkt was aan een deel VI van het Vervolg op Van Loon ontstond er tussen Dirks en De Vries een uitgebreide correspondentie 9. Er volgde een periode van langdradig corresponderen over de drukkosten, de litho’s en de te beschrijven periode. Uiteindelijk koos men om met de beschrijvingen te blijven bij penningen die waren uitgegeven in de periode 1766-1806. De periode die daarop volgde werd immers al beschreven door graaf Nahuys 10. Ook werd er gekozen voor een nieuwe drukker: de bekende en gerenommeerde uitgever en bibliofiel Frederik Muller. In overleg met hem werd er wederom voor gekozen om een oproep te plaatsen, vergezeld van de lijst met de bij de commissie reeds bekende penningen. Deze lijst werd in 2 delen gepubliceerd op respectievelijk 20 mei en 9 juni 1858. Op 11 februari 1859 sloot men een definitief contract tussen Muller en de Akademie, waarbij het recht tot uitgave volledig bij de eerste kwam te liggen. Wederom ontstonden er problemen. Dit keer over de te kiezen papiersoort. Het geschil liep zo hoog op dat men twee leden van de Afdeling Natuurkunde vroeg de papiersoorten te laten vergelijken en daar een advies over uit te brengen. Op 27 april 1860 gaven prof.dr. Edouard Henri von Baumhauer en prof. Anthony Hendrik van der Boon van der Mesch hier gehoor aan. Daarnaast ontstond er nog een geschil over de te kiezen lithograaf. Dit werd echter met een meerderheid van stemmen (3 tegen 2) opgelost. In maart 1861 verscheen een folder waarin het publiek over de komende uitgave van het boek op de hoogte werd gesteld. Deze folder was gefabriceerd door Frederik Muller. Blijkbaar waren Van den Bergh en Leemans hiervan niet op de hoogte gesteld. Mogelijk nog met grieven over de keus van de lithograaf in het achterhoofd (zij waren tegen), dreigden zij zich te verexcuseren als lid van de commissie. Dit viel uitermate slecht bij Dirks. Hij schreef hierover op in een brief aan Van Lennep 10 december 1860: ‘Het is onmogelijk om met 4 te werken en dan nog wel 2 tegen 2 want L. stookt vdB. ook telken reize op als hij hem op de verg. van K.A.W. ontmoet. Maak er in vrede en vriendschap een einde aan: s.v.p.’11. Van Lennep wist de gemoederen blijkbaar te sussen. Wel werd er nog onderling geruzied over wiens namen op de omslag moesten komen. Uiteindelijk werden dat er geen, want zoals Van Lennep op 26 januari 1861 aan Van den Bergh schreef: ‘Naar mijn beschouwing is het een werk, dat de Academie uitgeeft en waarvan zij het redigeeren aan een 4tal leden heeft opgedragen. Hoe die nu het werk onderling verdeelen gaat, dunkt mij, noch het Publiek, noch zelfs de Academie aan.’12.

Sanders, G.P. (1999). Het ontstaan van het Vervolg op Van Loon. Utrecht: Het Nederlands Muntmuseum, p. 41-45. Sanders, G.P. (1999). Het ontstaan van het Vervolg op Van Loon. Utrecht: Het Nederlands Muntmuseum, p. 49-50. 11 Sanders, G.P. (1999). Het ontstaan van het Vervolg op Van Loon. Utrecht: Het Nederlands Muntmuseum, p. 78. 12 Sanders, G.P. (1999). Het ontstaan van het Vervolg op Van Loon. Utrecht: Het Nederlands Muntmuseum, p. 79. 9

10

6

Uiteindelijk verscheen het 6e deel in november 1861. Deel 7 verscheen in november 1862, deel 8 in 1863 en deel 9 in 1865. Deel 10 liep enigszins vertraging op doordat Dirks, als lid van de Tweede Kamer in Den Haag vertoevende, niet meer werd herkozen als lid van dit instituut. Aangezien de lithograaf Elias Spanier in Den Haag woonde, en Dirks toezicht hield op zijn werk, moest hiervoor een oplossing komen. Die kwam in de vorm van Johan Frederik George Meijer, eerste opzichter van het Koninklijk Kabinet van Munten, Penningen en Gesneden Steenen. Uiteindelijk kwam het laatste deel in december 1869 uit. Hiermee had de commissie haar werk in het beschrijven van de Nederlandse gedenk- en historiepenningen voor de periode 1766-1806 voltooid en kon zij worden opgeheven. In de 2e helft van de 19e eeuw kwam het onderwerp numismatiek nog enkele keren aan de orde binnen de Afdeling Letterkunde. Zo werd er in de Verslagen en mededeelingen van 1860 een verhandeling van dr. Henricus Christiaan Millies opgenomen over ‘eene verzameling Oostersche munten’, welke zich in het bezit der Akademie bevond. In de vergadering van 14 september 1863 hield Jhr. Jan Pieter Six een verhandeling over de munten ‘die den naam van Ptolemaeus Soter dragen’. Zeven jaar later werd in de Verslagen en mededeelingen van 1869-1870 een verhandeling door dr. Leemans opgenomen over gewijde draagpenningen. In 1876 werden de ‘numismatische mededeelingen’ van Dirks gepubliceerd en in 1882 een ‘numismatische verhandeling’ over Griekse munten door dr. Friedrich Imhoof-Blumer.

Het ontstaan van de munten penningcollectie Ook van dezen pligt moet ik mij hier nog afzonderlijk aan den Heere van Lennep kwijten: hij toch heeft niet alleen de Derde Klasse opmerkzaam gemaakt op het voor haar zoo belangrijke als noodzakelijke, om een kabinet van oude Penningen te verzamelen, en, na het daartoe genomen besluit, de besturing van hetzelve op zich genomen; maar ook op hetzelfde oogenblik tevens een aanzienlijk aantal penningen uit zijne eigene verzameling aan de Klasse geschonken, en alzoo de beginselen van een penning-kabinet daargesteld, dat, hoezeer oorspronkelijk van en voor de Derde Klasse bestemd, aan allen dienstbaar en nuttig wezen zal.’ 13

D.J. van Lennep

J. van Lennep

De eerste aanwinsten van munten en penningen voor de Akademiecollectie vonden plaats op initiatief van mr. D.J. van Lennep, hoogleraar in het Grieks en Latijn aan het Athenaeum Illustre en bibliothecaris van de Akademie. Vanaf 1817 zorgde hij ervoor dat er met regelmaat boeken, manuscripten, wetenschappelijke voorwerpen en Griekse en Romeinse munten aan de collectie van de bibliotheek werden toegevoegd. De twee grootste en belangrijkste aanvullingen werden in 1819 aangeschaft: in maart van dat jaar een bodemvondst van zilveren Romeinse munten en kort daarop een grote verzameling zeer zeldzame gouden Romeinse munten. Dat jaar werd ook een collectie legpenningen en noodmunten ingezonden door Jacobus Kantelaar, waarvan Jeronimo de Vries een rapport heeft uitgebracht14. Een andere opvallende aanwinst in 1819 betrof de gouden Doggersbank-penning (no. P-NL004) , die op 13 maart 1819 door Admiraal Van Kinsbergen werd aangeboden aan de Tweede Klasse van het Koninklijk Instituut. Van deze gouden penning ter herinnering aan de slag bij de Doggersbank werden 5 augustus Koninklijk-Nederlandsche Instituut van Wetenschappen, Letterkunde en Schoone Kunsten (1817). Proces-Verbaal van de Tiende Algemeene Vergadering van het Koninklijk-Nederlandsche Instituut van Wetenschappen, Letterkunde en Schoone Kunsten, gehouden te Amsterdam, den 25sten en 27sten van de Maand Augustus, des jaars 1817. Z.j.: z.u., p. 12-13. 14 Koninklijk-Nederlandsche Instituut van Wetenschappen, Letterkunde en Schoone Kunsten (1820). Verslag van de Openbare Vergadering van der Tweede Klasse van het Koninklijk-Nederlandsche Instituut van Wetenschappen, Letteren en Schoone Kunsten, gehouden in de grote zaal van het Hôtel des Instituuts op den 10den November des jaars 1820, des voormiddag ten elf ure. Z.j.: z.u., p. 19 13

7

1781 in totaal slechts zeven exemplaren uitgereikt: aan de schout-bij-nacht Johan Arnold Zoutman, zijn eerste officier kapitein Jan Hendrik van Kinsbergen en de scheepskapiteins Salomon Dedel, Aegidius van Braam, Wolter Jan Gerrit Bentinck, Adriaan Braak en Evert Christiaan Staring. De door Van Kinsbergen aan de KNAW geschonken Doggersbankpenning betrof echter niet zijn eigen penning maar een exemplaar dat hij kort tevoren op een veiling had gekocht. Op verzoek van de minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen werd de Doggersbank-penning uit de collectie van de Akademie op 27 december 1861 in langdurige bruikleen gegeven aan het Koninklijk Penningkabinet. Het Penningkabinet ging in 2004 op in het Geldmuseum. Na de opheffing van het Geldmuseum per 1 januari 2014 werd de Doggersbankmedaille per die datum in bruikleen gegeven aan De Nederlandse Bank als onderdeel van de Nationale numismatische collectie onder nummer PE-06251. Van de zeven gouden Doggersbank-penningen vonden nog twee andere exemplaren hun weg naar een openbare collectie, die van Bentinck bevindt zich bij Teylers Stichting en die van Zoutman in het Haags Gemeentemuseum.

J.H. Hoeufft In 1843 volgende een volgende belangrijke uitbreiding van de numismatische collectie van het Koninklijk Instituut. Toen verkreeg de het instituut de collectie van wijlen mr. Jacob Hendrik Hoeufft uit Breda. Deze collectie bestond uit 106 gouden, 1798 zilveren en honderden koperen munten, alsmede enige penningen15. De collectie Hoeufft kwam ook onder het beheer van mr. D.J. van Lennep, die haar echter pas op 31 december 1851 definitief overdroeg aan de Akademie, met de bepaling dat de collectie gescheiden diende te blijven van de rest van de munten penningcollectie. Reden daarvoor was dat ‘te eeniger tijd het penningkabinet van den Heer Hoeufft door de erfgenamen zou kunnen gereclameerd worden...’16. Rond 1860 werd een aanvang gemaakt met het fabriceren van een catalogus ten behoeve van de complete collectie numismatiek van de Akademie. Op de vergadering van de Afdeling Letterkunde van 10 juni 1861 brachten de leden dr. C. Leemans en dr. Leonhard Johannes Friedrich Janssen het advies uit de collectie Hoeufft gewoon op te nemen binnen de rest van de collectie, omdat ‘Dat legaat is eigendom der Akademie ... en behoort dus met de overige munt-collectiën der Akademie één geheel uit te maken’. De eerste catalogus van de collectie verscheen, zoals in het vorige hoofdstuk beschreven, in 1863. Na de aanwinst van de collectie van Hoeufft betrof de volgende belangrijke uitbreiding van de pennningcollectie van de Akademie de ontvangst van de verzameling afkomstig van mr. Jacob van Lennep. Naar aanleiding van het verzoek op 31 maart 1871 van de secretaris van de Afdeling Letterkunde Johan Cornelis Gerard Boot, zond mr. Willem van Lennep, de jongste zoon van Jacob van Lennep, op 13 april van dat jaar een lithografie van zijn vader en een kastje met twee sleutels naar de Akademie. In het kastje bevond zich de collectie medailles van Van Lennep. De verzameling bestond uit 42 penningen. In de handgeschreven “Inventaris der Medailles”, waarmee men vermoedelijk tussen 1880 en 1900 is begonnen, werd de verzameling van Van Lennep apart beschreven. Ook in de gedrukte “Lijst der Medailles toebehorende aan de Koninklijke Akademie van Wetenschappen” die werd afgedrukt in het Jaarboek van de Akademie van 1888 werd deze verzameling apart vermeld. In 1929 volgde een volgende belangrijke aanwinst. Dat jaar schonk Rudolf Lorentz de Akademie, naast een groot aantal documenten en oorkondes, enkele medailles en penningen uit de nalatenschap van zijn vader. De Nobelprijswinnaar Hendrik Antoon Lorentz was sinds in 1881 lid van de Koninklijke Akademie van Haak, A.C. (1960). Gold coins of the Royal Netherlands Academy. Amsterdam: Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, p. 12. 16 Koninklijke Akademie van Wetenschappen (1863). Verslagen en Mededeelingen der Koninklijke Akademie van Wetenschappen. Afdeeling Letterkunde. Zevende Deel. Amsterdam: C.G. van der Post, p. 61. 15

8

Wetenschappen. Hij was van 1909 tot 1921 voorzitter van de Afdeling Natuurkunde en in die hoedanigheid om het jaar algemeen voorzitter van de Akademie. Uit een lijst met stukken die in 1949 waren gedeponeerd in een safe bij de Incasso Bank/Amsterdamsche Bank op de Nieuwmarkt blijkt welke medailles en penningen van Lorentz zich op 28 september 1956 in de collectie van de KNAW bevonden. Het topstuk uit de nalatenschap was de gouden penning behorende bij de Nobelprijs voor de Natuurkunde van 1902. Als gevolg van een goudroof in de jaren tachtig - waarover verderop meer - bevinden zich in de huidige penningcollectie uit de nalatenschap van Lorentz helaas alleen nog de zilveren penning uitgegeven ter gelegenheid van het bestaan van de Universiteit van Parijs (no. P-FR005) en de Copley Medal van de Royal Society te Londen (no. P-GB008).

Catalogisering van de munten penningcollectie De Afdeling Letterkunde speelde in de negentiende eeuw een rol in de eerste catalogisering van de bij de Akademie berustende collectie numismatiek. Op de vergadering van de afdeling van 10 juni 1861 bracht de heer L.J.F. Janssen, namens dr. Leemans, verslag uit over een toen op handen staande catalogus. Deze werd samengesteld door Jhr. Jan Pieter Six en mr. Adriaan Justus Enschedé en zou in 1863 het licht zien onder de titel ‘Catalogue du Cabinet de monnaies et médailles de l'Académie Royale des Sciences a Amsterdam’17. De catalogus was volgens Janssen een must, daar ‘zoodanige beschrijving behooren geleerde lichamen die dergelijke verzamelingen bezitten, ten dienste van het algemeen openbaar te maken.’ Daarnaast was het de wens van de Catalogus-commissie dat er een kundig en verantwoordelijke opzichter of conservator zou worden aangesteld om de penningcollectie te onderhouden. Mocht dit niet mogelijk zijn, dan zou zij het wenselijk zien om de verzameling onder te brengen bij een Rijksverzameling. De voorzitter van de Afdeling Letterkunde stelde voor om dit als advies aan het Bestuur der Akademie te overleggen18. Het complete voorstel, dat tevens inhoudelijke adviezen bevat betreffende het taalgebruik, indeling en afwerking van de Catalogus, werd gepubliceerd in de Verslagen en Verhandelingen van 1863. Pas in 1964 (ruim 100 jaar later) werden alleen de munten uit de verzameling numismatiek in bruikleen afgestaan aan het Koninklijk Kabinet van Munten, Penningen en Gesneden Steenen te ’s-Gravenhage.

Jhr. J.P. Six

J.A. Enschedé

Vermoedelijk is de bibliothecaris van de Akademie ergens tussen 1880 en 1900 begonnen aan een handgeschreven “Inventaris der Medailles”, waarin tot 1966 de nieuw binnengekomen penningen werden bijgeschreven. In het Jaarboek van de Akademie van 1888 verscheen een gedrukte “Lijst der Medailles toebehorende aan de Koninklijke Akademie van Wetenschappen” die overeenkomt met de beschrijvingen in de handgeschreven catalogus. In de handgeschreven catalogus werd de muntencollectie niet opgenomen. Het is opvallend dat de medailles van Lorentz ook niet werden genoteerd. In december 1901 stelde de ondervoorzitter van de Afdeling Letterkunde Ursulus Philippus Boissevain voor om een vervangende catalogus te maken voor de op de pagina’s 1-24 in de catalogus van Six beschreven Griekse munten. In de begeleidende brief merkte hij op: ‘Zooals van een werk van wijlen ons medelid J.P. Six te verwachten was is deze, voor den tijd waarin hij gemaakt werd, uitmuntend. De determinering der munten is, voor zoover mijn oordeel reikt, zoo goed als onberispelijk, hoewel aan de beschrijving niet zelden het een en ander ontbreekt, maar te verwonderen is het niet dat hij niet voldoet aan Enschedé, A.J. en J.P. Six (1863). Catalogue du Cabinet de monnaies et médailles de l'Académie Royale des Sciences a Amsterdam. Amsterdam: Frederik Muller. 18 Koninklijk Akademie van Wetenschappen (1862). Verslagen en Mededeelingen der Koninklijke Akademie van Wetenschappen. Afdeeling Letterkunde. Zesde Deel. Jaargang 1862. Amsterdam: C.G. van der Post, p. 263. 17

9

de eischen, die thans aan een wetenschappelijken muntcatalogus worden gesteld ... Ik voeg hierbij eene proeve van catalogiseering, volgens de nieuwe methode, van de munten op de eerste helft van bl. 4 voorkomende ... Mocht door U de vervaardiging van een nieuwen catalogus wenschelijk geacht worden - bij mij bestaat omtrent die wenschelijkheid geen twijfel -, dan ben ik gaarne bereid deze taak voor de eerste afdeeling op mij te nemen’. Op 24 oktober 1907 schreef hij: ‘De Grieksche munten der Akademie zijn mijn indertijd ten behoeve van mijn onderwijs afgestaan, onder voorwaarde evenwel dat ik de Notice van Six door een catalogus, volgens de tegenwoordig gebruikelijke methode bewerkt, zou vervangen. ... Ik hoop het volgend jaar gereed te kunnen komen; deze helft (85 pagina’s 47) heb ik de zes eerste maanden van dit jaar bewerkt: sinds heb ik er nog niet weder aan kunnen beginnen, maar als ik December 1908 als uiterste termijn stel, waag ik mij, dunkt mij, niet op glad ijs.’ Toch zou het nog tot 1912 duren voordat deze catalogus het levenslicht zag19.

U.Ph. Boissevain Eind jaren 1950 werd een voorlopig laatste poging ondernomen de muntcollectie te beschrijven. Dit betrof echter alleen de gouden munten. Deze catalogus, ‘Gold coins of the Royal Netherlands Academy’, verschijnt in 1960 van de hand van Abraham Cornelis Haak.

Het beheer van de munten penningcollectie Op 29 juni 1938 schreef prof.mr. Paul Scholten, secretaris van de Afdeling Letterkunde, aan de secretaris van het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Munt- en Penningkunde: ‘Bij het nazien onzer numismatische verzameling is gebleken, dat een aantal penningen en munten niet is beschreven ... Te dien einde richten wij ons tot U met een verzoek om eenig bericht, in hoeverre het U eventueel mogelijk zou zijn ons in deze van advies te dienen’. Op 7 juli reageerde de heer Adolf Octave van Kerkwijk, oud-directeur van het Koninklijk Penningkabinet, dat hij de Akademie graag van advies wil voorzien en daarvoor langs wilde komen om de penningen te bekijken. Dit geschiedde al op 22 juli. Samen met administrateur Marius Erasmus ’t Hart stelde Van Kerkwijk diezelfde dag nog een advies op aan professor Scholten. In dit advies werden vijf zaken in het bijzonder vermeldt: ‘1º Een groote partij munten, die we in enkele zakken hadden aangetroffen bestaat uit volkomen waardelooze Romeinsche bronzen munten, die zoo ver zijn afgesleten, dat ze niet meer zijn te catalogiseeren. De heer Kerkwijk adviseerde tot vernietiging om verdere verwarring met de andere, wel waardevolle munten te voorkomen. 2º Onder de munten in deze zakjes bevonden zich verschillende bronzen Oostersche munten, die niet de moeite loonen om ze nauwkeurig te definieeren, maar die niettemin nog wel waard zijn om bewaard te worden. De heer K. heeft mij van al deze munten de tijden van herkomst en de landen genoemd. Wij zullen ze nu opbergen met deze aanteekeningen erbij. 3º Een partij penningen, zoomede een aantal noodgeld uit den 80-jarigen oorlog bleek eveneens namaak te zijn. Geadviseerd werd om deze curiositeitshalve apart van de verzameling te bewaren met duidelijke vermelding, dat het hier afgietsels betreft. Dit kan eveneens geschieden. 4º Een aantal looden afgietsels van medailles werd eveneens waardeloos geacht. Geadviseerd werd deze dingen op één na - een afgietsel van een zeer zeldzame penning - te vernietigen. 5º Een aantal onbekende lakstempels wist de heer K. onmiddellijk thuis te brengen. Ik heb hiervan een notitie gemaakt. We zullen deze eveneens beschrijven en bijeenbrengen.’

Boissevain, U.Ph. (1912). Beschreibung der Griechischen autonomen Münzen im Besitze der Königlichen Akademie der Wissenschaften zu Amsterdam. Amsterdam: Johannes Müller. 19

10

Blijkbaar is er met het advies tot vernietigen van de afgietsels en de Romeinse naslagen niets gebeurd. Hoewel ze niet in deze catalogus zijn beschreven, bevinden ze zich nog steeds in het Trippenhuis, opgeborgen met de na de oorlog gestaag uitgebreide penningcollectie. Een mogelijke reden voor het niet uitvoeren van het advies van Van Kerkwijk kan het feit zijn dat de collectie in de oorlogsjaren is ‘ondergedoken’. In verband met de oorlogsdreiging werd de collectie in 1939 opgeslagen bij ‘s Rijks Munt te Utrecht. Daarvoor ontving de Akademie op 6 september 1939 een ontvangstbewijs van de Muntmeester voor drie zaken: 1. een verzegelde kist met de muntcollectie van de Akademie; 2. een verzegelde kist met de verzameling medailles, legpenningen en onderscheidingen van prof.dr. H.A. Lorentz en de verzameling valse munten van de Akademie; 3. een verzegelde koperen doos met een platina standaard-meter20.

Foto van de Bestuurskamer in het Trippenhuis met links de grote muntenkast uit het legaat van J.H. Hoeufft Op 19 juni 1945 informeerde de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) bij de Muntmeester of de in bewaring gestelde goederen de oorlog hadden overleefd en eventueel langer bij ‘s Rijks Munt in bewaring kunnen blijven. Op 26 juni daarop volgend bevestigde de Muntmeester dat de collectie ongeschonden de oorlog was doorgekomen en dat de goederen nog enige tijd opgeslagen konden blijven in hun ondergrondse kluis. Op 7 maart 1947 vroeg de Muntmeester zich echter af of het niet eens tijd werd de goederen weer in eigen beheer te nemen. Het Algemeen Bestuur wees dit op 11 maart af omdat op dat moment het Trippenhuis werd verbouwd en de collectie niet veilig opgeslagen kon worden. Hoewel zich hierover geen correspondentie in het dossier bevindt, werd er door de Rijksmuntmeester blijkbaar druk uitgeoefend om de spullen terug te nemen. Op 20 september 1948 werd door het Algemeen Bestuur een brief geschreven aan de directeur van het Koninklijk Kabinet van Munten, Penningen en Gesneden Steenen in Den Haag. Hierin bood het Algemeen Bestuur de ‘verzameling antieke munten, zomede enige penningen’, inclusief een ‘fraaie antieke wortelnoten lade-kast’ in bruikleen aan. Al op 23 september liet de directeur van het Koninklijk Kabinet weten daar geen interesse in hebben, daar ‘het onder mijn beheer staand Kabinet een huisvesting niet heeft, de verzamelingen niet voor het publiek toegankelijk zijn en opgeborgen op een zolder van een der Haagsche Rijksgebouwen’. Op 21 november 1949 informeerde de Rijksmuntmeester wederom per brief of de bij hun opgeslagen goederen terug naar Amsterdam konden worden overgebracht. Na advies van het Hoofd van administratie van de Akademie M.E. ’t Hart, die graag zou zien de ‘kast met Lorentz-medailles weder enigzins te vullen’, werd op 28 november aan de Rijksmuntmeester verzocht de goederen terug te sturen naar Amsterdam. De kisten werden op 6 december 1949 door ’t Hart ontvangen. Hij bracht ze de volgende dag over naar het bijkantoor Nieuwmarkt van de Incassobank, waar de kisten in de kluis werden opgeborgen. Op 21 oktober 1950 werd door de administrateur een overzicht gemaakt van de zich in de collectie bevindende munten en penningen die werden gedeponeerd in de safe van de Incassobank. Hierin werd een onderscheid De Standaardmeter is in 1952 in bruikleen gegeven aan het Meetinstituut Bemetel TNO. In 1984 is zij overgebracht naar Oudheidskamer van de Dienst van het IJkwezen. Deze dienst is in 1989 geprivatiseerd onder de naam het Nederlands Meetinstituut N.V. Vervolgens is hun historische collectie, inclusief de standaardmeter, in beheer gegeven van de Stichting Techniek Museum Delft. Toen dit museum de deuren sloot heeft het Bestuur in 2003 besloten de standaardmeter te schenken aan het Rijksmuseum. 20

11

gemaakt tussen twee kasten, namelijk de ‘grote kast Bestuurskamer’ en de ‘kleine kast Bestuurskamer’. In de kleine kast zouden zich drie collecties bevinden, te weten: ‘Collection Hoeufft’, ‘Collection de l’Instituut (par Becker)’ en ‘Diverses Romain BR’.21 Misschien mede door het verschijnen van de catalogus van A.C. Haak, informeerde de directeur van het Koninklijk Kabinet van Munten, Penningen en Gesneden Stenen dr. Hendrik Enno van Gelder op 23 juni 1964 of het mogelijk zou zijn de verzameling Griekse en Romeinse munten in bruikleen te deponeren bij het Koninklijk Penningkabinet. Op 30 september 1964 werd hier door de waarnemend algemeen secretaris van de Akademie Hendrik Eduard Reeser instemmend op ingegaan. Op 3 maart 1966 werden 174 gouden, 1986 zilveren en 3833 koperen munten en penningen overgebracht naar Den Haag. De totale collectie werd door het Penningkabinet verzekerd voor fl. 252.700,00. Hiervoor werd op 12 november 1966 een bruikleenovereenkomst opgesteld tussen de bibliothecaris van de KNAW en het Koninklijk Penningkabinet. Op 21 november 1966 werden nog 7 zilveren en 2 koperen Griekse munten aan de bruikleen toegevoegd, die eerder over het hoofd waren gezien. Vanaf die tijd werden de regelmatig binnenkomende verzoeken van diverse numismaten uit de wereld om toestemming voor het onderzoeken van de collectie doorverwezen naar het Koninklijk Penningkabinet. Op 27 augustus 2003 ontving de Akademie een schrijven van Kees Reichardt, de directeur a.i. van het Koninklijk Penningkabinet, waarin werd medegedeeld dat het Penningkabinet per 1 november van dat jaar zou gaan fuseren met de numismatische collectie van De Nederlandsche Bank en het Nederlands Muntmuseum tot een nationaal Geld- en Bankmuseum in het gebouw van de Nederlandse Munt in Utrecht. Omdat de collectie van de KNAW een belangrijk onderdeel vormde van de nationale referentiecollectie werd verzocht om toestemming om de bruikleen over te laten gaan aan de Stichting het Geld- en Bankmuseum. Op 19 september werd daar door de algemeen directeur van de KNAW in toegestemd. Op 28 oktober 2013 deelde de toenmalige directeur van het Geldmuseum Heleen Buijs echter mee dat het museum per 1 januari haar deuren moest sluiten. Omdat de de collectie van de Akademie werd gezien als een onmisbaar onderdeel van de nationale collectie numismatiek, werd voorgesteld de bruikleen te handhaven en de bruikleenovereekomst over te laten gaan op De Nederlandsche Bank, waarnaar de totale collectie werd overgebracht. In april 2014 werd daarvoor een nieuwe bruikleenovereenkomst getekend. Hoewel de muntcollectie zich al vanaf 1966 niet meer in het Trippenhuis bevindt, is de penningcollectie daar wel achtergebleven. Van een catalogisering van de penningen was echter na 1966 geen sprake meer, omdat de nieuwe aanwinsten ook niet meer werden bijgeschreven in de catalogus. Het is opvallend dat bij een onderzoek naar voorwerpen van (kunst)historisch belang in 1985 22 niet werd gerept over een in een Trippenhuis aanwezige penningcollectie. Slechts bij de bruiklenen wordt vermeldt dat er 6003 munten aan het ‘Koninklijke Kabinet van Munten’ in bruikleen zijn vergeven. In het in 1998 verschenen boek “Een beeld van een Akademie” wordt zelfs gemeld dat: ‘de munt en penningcollectie die al sedert de begindagen van het Koninklijk Instituut tot de cultureel en kunstzinnig waardevolste bezittingen van de instelling had behoord, zou zelfs nooit meer op honk terugkeren. Zij vond tijdelijk (en dus permanent) onderdak bij het Rijkspenningkabinet, dat de verzameling nu nog steeds in bruikleen bezit.’.23 Dat is helemaal opmerkelijk te noemen omdat de in 1964 niet aan het koninklijk Penningkabinet uitgeleende munten en penningen pas bij de restauratie van het Trippenhuis in de periode 1989-1991 uit de penningkasten zijn gehaald en bij de afdeling Voorlichting in een kast zijn opgeborgen. Van 1991 tot 2008 heeft waren de penningen daar in dozen opgeborgen.

In de fotocollectie bevinden zich onder registratienummers 3732, 3752, 3757 en 3782 negatieven van foto’s van deze kasten met als bijschrift: ‘...muntenkast uit het legaat van Jacob Hendrik Hoeufft (corresponderend lid van 27 februari 1809 tot 14 februari 1843) in de Bibliotheek van het Trippenhuis voor de restauratie van 1988-1991’. Beide kasten staan tot op heden in de Bestuurskamer. Daarnaast bevinden zich in de Thorbeckekamer nog twee kleine muntenkasten. Vermoedelijk hebben hier de zegelcollectie en de collectie naslagen van de Akademie in opgeslagen gelegen. 22 Klein, A. (1985). Rapport betreffende het roerend goed van historisch of kunstzinnig belang in het bezit van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Amsterdam, KNAW. 23 Klein, P.W. e.a. (1998).Een beeld van een academie. Amsterdam: Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. 21

12

Vermiste medailles en penningen Mogelijk werden de penningen niet genoemd in het onderzoek in 1985 naar de Akademiecollectie vanwege het pijnlijke verlies van een groot aantal gouden penningen bij een goudroof uit de kluis van het Trippenhuis in die jaren. Wanneer deze diefstal heeft plaatsgevonden is onbekend, maar ze werd in de jaren tachtig geconstateerd. In plaats van de verwachte voorwerpen trof men toen in de kluis een kleine hoeveelheid muntjes aan, afkomstig uit diverse landen. Van de gouden voorwerpen was alleen een gouden ring met een gezette steen achtergebleven die in 1957 na afloop van het KNSM congres door de M.E. ’t Hart was gevonden in de toiletkamer. Omdat de inhoud van de kluis al geruime tijd niet was gecontroleerd, bleek het onmogelijk om nog te reconstrueren wanneer de voorwerpen waren verdwenen. Door de diefstal zijn vooral uit de collectie Lorentz veel stukken verloren gegaan, waarvan de Nobelprijspenning wellicht als het grootste verlies moet worden gezien. Bij de goudroof zijn, naast een viertal gouden penningen, vermoedelijk ook een gouden vrijmetselaarsornament (een samenstel van zwaarden), een gouden snuifdoos en een gouden ganzenveer uit de nalatenschap van Jacob van Lennep gestolen. Hieronder is een volledige lijst opgenomen van twintig penningen en medailles die we als gevolg van de diefstal als verloren moeten beschouwen. Vermiste medailles en penningen uit de nalatenschap van prof.dr. Hendrik Antoon Lorentz:  de medaille behorende bij de Orde van de Nederlandse Leeuw (1900).  de penning behorende bij de Nobelprijs voor de Natuurkunde (1902);  de medaille behorende bij de Orde Pour le Mérite van Pruisen (1908) ;  de Rumford Medal van de Royal Society te Londen (1908);  de zilveren penning van de Hollandse Maatschappij van Wetenschappen;  de Franklin Medaille (1917);  de penning van 20 september 1919 ter gelegenheid van het 150‐jarig bestaan van het Bataafsch Genootschap der Proefondervindelijke Wijsbegeerte te Rotterdam;  de medaille behorende bij de Kroonorde van België (1922);  de medaille behorende bij de Ordre National de la Légion d’honneur (Legioen van Eer) (1922);  de medaille behorende bij rang van Commandeur in de Orde van Oranje Nassau (1922);  de medaille van de Medische en Chirurgische Sociëteit Amsterdam (Societas Med. Chirurg. Amstelaedamensis), uitgereikt op 31 oktober 1923 aan H.A. Lorentz als grondvester van de electronentheorie;  de tekens behorende bij het Grootkruis van de Orde van Oranje Nassau (1925); en  de medaille van de Real Academia de Ciencias de Madrid behorende bij de Echegaray Prijs die werd uitgereikt in 1925. Vermiste penningen uit de nalatenschap van mr. Jacob van Lennep:  de gouden penning uit 1814 op de inhuldiging van koning Willem I als soeverein vorst der Nederlanden;  de gouden jubileumpenning vanwege het tweede eeuwfeest van het Athenaeum Illustre (zie PNL014a en b);  de gouden maçonnieke erepenning van mr. Jacob van Lennep door Jacob Samuel Cohen Elion in 1866, met op de voorzijde zijn borstbeeld en op de keerzijde de tekst: “Officieren en Oud-Officieren van de loge Willem Frederik in het Oosten van Amsterdam aan hun Z.A.br. Jacob van Lennep. Voorz. M. van hunne werkpl. Waarin een derde eeuw geleden hem het L.a.O. geschonken werd”;  de gouden penning van de Hollandsche Maatschappij van Fraaije Kunsten en Wetenschappen aan mr. Jacob van Lennep uit 1867, met van Hendrik Lageman van een muze die de dichter wijst naar de “den tempel des Roems”. Overige vermiste penningen uit de penningcollectie van de KNAW:  een gouden exemplaar van de Prijspenning legaat J.H. Hoeufft ter bevordering Latijnse poëzie (zie PKNAW001)  een zilveren exemplaar van de Prijspenning legaat J.H. Hoeufft ter bevordering Latijnse poëzie (zie PKNAW001)  het gouden exemplaar van de Penning ter ere van Willem Bilderdijk (zie P-KNAW017a en b).

13

Catalogus van de penningcollectie van het Trippenhuis Penningen uitgegeven door de Akademie P-KNAW001

Prijspenning legaat J.H. Hoeufft ter bevordering Latijnse poëzie

Afbeelding: (Schaal: 1:1,33)

Voorzijde: Keerzijde: Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Fabricage: Datering: Bijzonderheden:

Aantal: Concordantie:

P-KNAW002

Latijnse Muze met lier lauwert een dichter. Omschrift: “CERTAM. POE. LATIN. AMSTELAED. CONSTIT.”. Langs de rand: “V.D.K.”. Binnen een lauwerkrans in 5 regels de tekst: “INSTIT. | REG. BELG. | EX. LEGATO | IACOBI. HENRICI. | HOEVFFT.”. 40,5 mm 4 mm Brons Slaan David van der Kellen Jr (1804-1879), Utrecht Rijks Munt 1843 Bij testament van 10 januari 1837 legateerde mr. Jacob Hendrik Hoeufft (1756-1843) fl. 16.000,- aan het Koninklijk Instituut met de bepaling dat de rente van dit kapitaal geheel en uitsluitend gebruikt zou worden voor het jaarlijks uitreiken van een gouden erepenning (‘ter waarde van ten minste twintig gouden ducaten’), te slaan op een stempel berustende bij ’s Rijks Munt. Deze penning werd uitgereikt aan de auteur van het best gekeurde niet vertaalde Latijnse gedicht van ten minste 50 regels, welke niet reeds in gedrukte vorm verschenen mocht zijn en ook geen gelegenheidsgedicht was. In 1954 werd besloten het legaat niet langer ‘geheel en uitsluitend’ te gebruiken voor het uitreiken van een penning voor gedichten, maar tevens te gebruiken voor het belonen van studies naar de klassieke oudheid. De prijs is in 1978 opgeheven. De gouden penning is in 1974 voor het laatst uitgereikt. 2 Handgeschreven lijst der Medailles, p. 7; Jaarboek van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen voor 1874, p. LV; Jaarboek van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen voor 1888, p. CXXXI Leeuwenhoek-medaille


14

Voorzijde:

Keerzijde:

Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Fabricage: Datering: Bijzonderheden:

Concordantie: P-KNAW003

Portret van Antoni van Leeuwenhoek naar links. Onder het portret: “J.P.MENGER F.”. Omschrift: “* ANTHONIJ VAN LEEUWENHOEK * ONTDEKKER DER MIKROSKOPISCHE WEZENS SEPT. 1675.”. Glad veld binnen een krans van laurier- en eikenloof, vanonder bijeenkomend in een Van Leeuwenhoekmicroscoop. Omschrift: “TOEGEWEZEN DOOR DE KONINKLIJKE AKADEMIE VAN WETENSCHAPPEN TE AMSTERDAM.”. 66,5 mm 5 mm Brons Slaan Johan Philip Menger (1818-1895), Utrecht Rijks Munt 1877 De Leeuwenhoek-medaille (of Leeuwenhoekmedaille of Van Leeuwenhoek Medaille) is ingesteld op 21 april 1877 door het in 1875 opgerichte Leeuwenhoekfonds. De medaille kan elke tien jaar worden toegekend aan een geleerde die zich gedurende het voorbije tienjarig tijdvak het meest verdienstelijk heeft gemaakt op het gebied van de studie van microbiologie. In 2013 werd de toekenning van de Leeuwenhoek-medaille overgedragen aan de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Microbiologie (KNVM). Handgeschreven lijst der Medailles, p. 7; Jaarboek van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen voor 1888, p. CXXXI Prijspenning legaat J.H. Hoeufft


Voorzijde: Keerzijde: Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Fabricage: Datering: Bijzonderheden: Aantal: Concordantie:

Latijnse Muze met lier lauwert een dichter. Omschrift “CERTAMINA POESOES LATINAE”. In de afsnede: “J.P. MENGER F.”. Binnen een lauwerkrans in 6 regels de tekst: “ACADEMIA REGIA | DISCIPLINARVM | NEDERLANDICA | EX LEGATO | IACOBI HOEVFFT” (de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen naar aanleiding van het legaat van Jacob Hoeufft). 74 mm 5,5 mm Brons Slaan Johan Philip Menger (1818-1895) , Utrecht Rijks Munt 1887 Zie P-KNAW001 2 Handgeschreven lijst der Medailles, p. 7; Jaarboek van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen voor 1887, p. CXXX; Jaarboek van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen voor 1888, p. CXXXI

15

P-KNAW004

Buys Ballot Medaille



Bron: P-KNAW005

Portret van Christophorus Henricus Dedericus Buys Ballot naar rechts. Omschrift: “CHRISTOPH. HENR. DID. BUIJS BALLOT.”. Langs de afsnede: “L.JÜNGER.D.” en “J.P.M.MENGER.F.”. Glad veld met in de bovenhelft een lauwerkrans samengestrikt met een palmtak. 66 mm 4,5 mm Brons Slaan Johan Philip Mathias Menger (1845-1905) , Willem Jacobus Schammer (1849-1893), Ludwig Jünger (1856-1906), Utrecht Rijks Munt 1887 In 1887 werd aan de Universiteit van Utrecht bij gelegenheid van het 40-jarig jubileum van Christophorus Henricus Dedericus Buys Ballot (1817–1890) als hoogleraar een geldbedrag bijeen gebracht met het doel uit de renteopbrengst daarvan gouden medailles toe te kennen aan prominente meteorologen. Omdat het feestcomité geen permanent lichaam was, werd het beheer van het fonds overgedragen aan de Koninklijke Akademie van Wetenschappen. De overdracht van het fonds aan de Akademie werd geregeld in een notariële akte van 10 maart 1888. De prijs kan elke tien jaar worden toegekend aan een geleerde die het meest tot de ontwikkeling der meteorologie heeft bijgedragen. Lablans, W. (2008), Achtergrond: Buys Ballot-medaille door de eeuwen heen. Geraadpleegd op 3 februari 2015 via www.knmi.nl. Lorentzmedaille


Voorzijde:

Borstbeeld van H.A. Lorentz naar links. Omschrift: “HENDRIK.ANTOON.LORENTZ.1925.”. Van onder de onderkant van de “H” tot onder de kin in kleine letters “TOON DUPUIS”.

16

Keerzijde:

Concordantie:

Glad veld met links een palmtak. In het veld in 2 regels gegraveerd: “HENDRIK ANTHONY | KRAMERS”. Omschrift: “TOEGEWEZEN DOOR DE KONINKLIJKE AKADEMIE VAN WETENSCHAPPEN TE AMSTERDAM”. 80 mm 7 mm Verguld zilver Slaan Antonius Stanislaus Nicolaas Ludovicus (Toon) Dupuis (1877-1937), 's Gravenhage Koninklijke Begeer 1925 De Lorentzmedaille werd ingesteld in 1925 ter gelegenheid van het vijftigjarig doctorsjubileum van prof.dr. Hendrik Antoon Lorentz (1853-1928). De medaille kan elke vier jaar worden toegekend aan een wetenschapsbeoefenaar wegens zijn bijzondere verdiensten op het gebied van de theoretische natuurkunde. De medaille bevindt zich in een rond kartonnen doosje van Koninklijke Begeer Voorschoten. Aan de binnenkant van de deksel staat met ball-point geschreven: “Verguld zilveren Lorentz-medaille voor het leven in bruikleen afgestaan aan Prof.Dr. H.A. Kramers. Na zijn overlijden terug te zenden aan de Koninklijke Nederlandsche Akademie van Wetenschappen te Amsterdam. Amsterdam, 4 November 1948.” en “Terugontvangen op 11 Augustus 1952”. Prof.dr. H.A. Kramers ontving de Lorentzmedaille in 1947. Aanvankelijk kon er voor de medaille in 1947 geen goud verkregen worden. Daarop werd zij in verguld zilver geslagen. Aangezien prof. Kramers op het moment van de uitreiking te ziek was om naar de Verenigde Vergadering te komen, kon de medaille pas een jaar later uitgereikt worden. Toen was er weer goud beschikbaar. De professor kreeg beide medailles, met de bepaling dat de verguld zilveren na diens overlijden aan de Akademie geretourneerd diende te worden ten behoeve van de penningencollectie. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 7

P-KNAW006

Prijspenning legaat J.H. Hoeufft


Herkomst:


Voorzijde: Keerzijde: Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Fabricage: Datering: Bijzonderheden: Aantal:

Latijnse Muze met lier lauwert een dichter. Op de tekstrol van de dichter staat te lezen: “CERTAMINA POETICA”. Omschrift “CERTAMINA POESOES LATINAE” Binnen een lauwerkrans in 6 regels de tekst: “ACADEMIA REGIA | DISCIPLINARVM | NEDERLANDICA | EX LEGATO | IACOBI HOEVFFT”. 59,5 mm 3,5 mm Brons Slaan Johan Philip Menger (1818-1895) , Utrecht Rijks Munt 1955 Zie P-KNAW001 2

17

P-KNAW007

Jubileumpenning ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen


Voorzijde:


Vrouwelijk figuur met gevleugeld hoofd, welke een opengeslagen boek voorhoudt. Aan weerszijden de tekst: “SCI | EN | TIA”. Afbeelding van een uil, over de data: “1808 | 4 mei | 1958” . Omschrift: in twee rijen de tekst “+ KONINKLIJKE + NEDERLANDSE + AKADEMIE + | VAN WETENSCHAPPEN”. 60 mm 3,5 mm Brons Slaan Liesbeth Wezelaar-Dobbelmann (1917-2003), Amsterdam Koninklijke Begeer 1958 Deze penning werd geslagen ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen en uitgereikt op 4 mei 1958. In totaal zijn er 550 stuks in brons en 1 in zilver geslagen. Het zilveren exemplaar was bestemd voor H.M. de Koningin. 3 Handgeschreven lijst der Medailles, p. 31 (no. 58)

P-KNAW008

Prijspenning legaat J.H. Hoeufft

Keerzijde: Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Fabricage: Datering: Bijzonderheden:



Koning Oedipus en profiel, de handen opgeheven naar een sfinx. Omschrift: “ΟΙΔΙΟΠΥΣ” (Oedipus). Glad veld. Omschrift: “ACAD.REG.NEERL.CERT.LITT.HOEVFFTIANVM”. 50 mm 5 mm Brons Gieten Fred Carasso (1899-1969), Amsterdam Rijks Munt 1959 Zie P-KNAW001.

18

Concordantie:

Vanaf 1959 werd een gegoten penning in zilver uitgereikt. In het gladde veld werd de naam van de begunstigde gegraveerd. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 32 (no. 59)

P-KNAW009

Gilles Holst-medaille


Voorzijde:

Concordantie:

Portet van Gilles Holst naar links. Omschrift: “GILLES HOLST”. Stukje van het Philips Natuurkundig Laboratorium te Eindhoven, waarin de letters van het omschrift in de draden zijn opgenomen. Omschrift: “DE KONINKLIJKE NEDERLANDSE AKADEMIE VAN WETENSCHAPPEN”. 65 mm 4,5 mm Brons Slaan Johannes Philip Laurens (Hans) Petri (1919-1996), Dordrecht Koninklijke Begeer 1962 Gilles Holst (1886- 1968) was een Nederlands natuurkundige. Hij verwierf bekendheid als directeur van het Philips Natuurkundig Laboratorium en zijn onderzoeken naar kwantummechanica. Hij werd op 18 mei 1926 benoemd tot lid van de Afdeling Natuurkunde. De gouden Gilles Holst-medaille, behorend bij de Gilles Holst Prijs, werd sinds 1963 elke vier jaar uitgereikt aan een bij voorkeur op het tussengebied van de natuur- en scheikunde werkzame onderzoeker van Nederlandse nationaliteit. Van deze penning zijn ook de proefslagen van voor- en keerzijde aanwezig. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 33 (no. 61)

P-KNAW010

Beijerinck Virologie-medaille



Voorzijde:

Portret van Martinus Willem Beijerinck naar rechts. Omschrift: “MARTINUS WILLEM BEIJERINCK EGREGIUS VIROLOGÆ CONDITOR” (voorbeeldige grondlegger van de virologie). Links naast het achterhoofd staat gegraveerd: “ODÉ”.

19


Herkomst:

Glad veld binnen een krans van tabaksbladeren met daartussen bloesems. 63,5 mm 3 mm Brons Slaan Arend Willem Maurits Odé (1865-1955) (voorzijde), Louis Edmond den Dooren de Jong (1897-1972) (achterzijde), Koninklijke Begeer 1966 Martinus Willem Beijerinck (1851-1931) was een Nederlands bioloog en bacterioloog. Hij werd vooral bekend door zijn onderzoeken naar diverse gisten en de ontdekking van de voornaamste veroorzaker van de stank van verontreinigde stadsgrachten. Hij werd op 6 mei 1884 benoemd tot lid van de Afdeling Natuurkunde. De Beijerinck Virologie-medaille, behorend bij de M.W. Beijerinck Virologie Prijs, werd ingesteld in 1965. De Prijs wordt driejaarlijks toegekend aan een internationale toponderzoeker, die zich heeft onderscheiden door een bijzondere prestatie op het gebied der virologie in de ruimste zin. Eén exemplaar bevindt zich in een luxe cassette en één in kartonnen doosje van Koninklijke Begeer. In de luxe cassette bevindt zich een briefje met de handgeschreven tekst: “28.10.72. Ontvangen van Prof.Dr. H.W. Julius, die deze plak ontving als mede-oprichter van de Beijerinck-Virologie-Medaille. Pr. Julius stelt er geen prijs meer op en deponeert de plak bij de Akademie."

Concordantie: Aantal:

Handgeschreven lijst der Medailles, p. 33 (no. 64) 2

P-KNAW011

Penning vanwege het bezoek van Léopold Sédar Senghor



Aantal:

Omtrek van het land Senegal. Omschrift: “LÉOPOLD + SÉDAR + SENGHOR”. Afbeelding van een uil, over de datum “24 oktober | 1974”. In 2 rijen het omschrift: “KONINKLIJKE + NEDERLANDSE + AKADEMIE + | VAN WETENSCHAPPEN”. 60 mm 3 mm Gepatineerd brons Slaan Liesbeth Wezelaar-Dobbelmann (1917-2003), Amsterdam Koninklijke Begeer 1974 Léopold Sédar Senghor (Joal, Senegal, 9 oktober 1906 - Verson, Frankrijk, 20 december 2001) was een Senegalees dichter, filosoof, schrijver en politicus. Hij was van 1960 tot 1980 president van Senegal. Deze penning werd uitgegeven ter gelegenheid van het gecombineerde bezoek van de president van Senegal en Koningin Juliana der Nederlanden aan de Verenigde Vergadering d.d. 24 oktober 1974. De penning werd tijdens de vergadering in verguld brons uitgereikt aan Senghor. Daarnaast werden slechts 3 gepatineerd bronzen penningen geslagen. 3

20

P-KNAW012

Jubileumpenning er gelegenheid van het 175-jarig bestaan van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen



Aantal: Bron:

P-KNAW013a

Afbeelding van het Trippenhuis (Kloveniersburgwal 29, Amsterdam). Omschrift: “KONINKLIJKE NEDERLANDSE AKADEMIE VAN WETENSCHAPPEN -“. In 4 regels de tekst: “1808-1983 | INGENIUM | SALUTI SOLI | COLATUR” (moge het menselijk vernuft alleen tot heil de mensheid worden aangewend). 60 mm 3 mm Brons Slaan Onbekend Koninklijke Begeer 1983 Deze penning werd geslagen ter gelegenheid van het 175-jarig bestaan van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Met weglating van de data “1808-1983” is dit tevens het ontwerp van de Akademiepenning. Van deze penning is ook een proefslag aanwezig. 8 D. de Wied (1983), De betekenis van een onafhankelijk adviesorgaan op het gebied van de wetenschappen ten dienste van de overheid, de academische gemeenschap en de maatschappij. Toespraak door Prof. Dr. D. de Wied, voorzitter van de Afdeling voor de Wis- en Natuurkundige wetenschappen. In: Verenigde Vergadering van de beide Afdelingen der Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen ter gelegenheid van de herdenking van het 175-jarig bestaan der Akademie in de Nieuwe Kerk te Amsterdam. Amsterdam: KNAW, p. 18-29. Akademiepenning


Voorzijde: Keerzijde: Diameter: Dikte: Materiaal:

Afbeelding van het Trippenhuis (Kloveniersburgwal 29, Amsterdam). Omschrift: “KONINKLIJKE NEDERLANDSE AKADEMIE VAN WETENSCHAPPEN -“. In 3 regels de tekst: “INGENIUM | SALUTI SOLI | COLATUR” (moge het menselijk vernuft alleen tot heil der mensheid worden aangewend). 60 mm 3 mm Brons 21

Techniek: Medailleur: Fabricage: Datering: Bijzonderheden:

Aantal: Bron: P-KNAW013b

Slaan Onbekend Koninklijke Begeer 1983 De Akademiepenning werd ingesteld in 1983 ter beloning van personen die zich in Nederland zeer verdienstelijk hebben gemaakt voor de bloei van de wetenschappen in ruime zin. Van 1994 tot 2006 werd de penning in de even jaren op voorstel van de Afdeling Letterkunde, in de oneven jaren op voorstel van de Afdeling Natuurkunde. Vanaf 2008 wordt de penning eens in de twee jaar uitgereikt. Hoewel de penning in zilver wordt uitgereikt, zijn er gevallen bekend dat er bronzen exemplaren zijn uitgereikt aan verdienstelijke vertrekkende medewerkers. Vanaf 2003 tot 2010 werd de bronzen penning uitgereikt bij benoemingen van Akademiehoogleraren. 3 Zie P-KNAW012 Akademiepenning ter gelegenheid van een overeenkomst met de Australian Academy for the Humanities



Zie P-KNAW013a Omschrift: "AUSTRALIAN ACADEMY OF THE HUMANITIES". Daaronder in 3 regels de tekst: “AUGUST 1987 | INGENIUM | SALUTI SOLI | COLATUR” (‘Augustus 1987, moge het menselijk vernuft alleen tot heil der mensheid worden aangewend’). 60 mm 3 mm Brons Slaan Onbekend Koninklijke Begeer 1987 Tijdens zijn bezoek aan Canberra in augustus 1987 zou David de Wied (1925-2004), president van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen een overeenkomst sluiten met de Academy of the Social Sciences in Australia en de Australian Academy for the Humanities betreffende een programma voor de uitwisseling van onderzoekers. Omdat de Australian Academy for the Humanities kort daarvoor toch geen mogelijkheid zag zich aan deze overeenkomst te committeren, is deze penning overgebleven die bedoeld was als geschenk bij de gelegenheid van ondertekening.

22

P-KNAW014

Johan de la Court-prijs



P-KNAW015

In 4 regels de tekst “KONINKLIJKE | NEDERLANDSE | AKADEMIE VAN | WETENSCHAPPEN” met daaronder een omtrek van het Trippenhuis. In 3 regels de tekst “JOHAN | DE LA COURT | PRIJS”, gevolgd door een lijn, met daaronder ruimte voor inscriptie. 60 mm 3,5 mm Brons Slaan Onbekend Koninklijke Begeer 1985 Pieter en Johan de la Court uit Leiden waren in de 17e eeuw succesvolle ondernemers en bekende vertegenwoordigers van de ‘staatsgezinde partij’. Zij waren ook bekend om hun politieke werken. Met name de 'Consideratien van staat, ofte politike weegschaal' uit 1661 (Johan was toen al gestorven) had invloed op het politieke denken van Franciscus van den Enden en Benedictus de Spinoza. De Johan de la Court- en de Pieter de la Court-prijzen werden in 1985 ingesteld. In 1999 werden zij vervangen door een enkele De la Court-prijs. Deze wordt toegekend als waardering voor wetenschappelijk onderzoek op het gebied van de alfa- en gammawetenschappen dat zonder honorarium is verricht. Pieter de la Court-prijs


Voorzijde: Keerzijde: Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Fabricage:

In 4 regels de tekst “KONINKLIJKE | NEDERLANDSE | AKADEMIE VAN | WETENSCHAPPEN” met daaronder een omtrek van het Trippenhuis. In 3 regels de tekst “PIETER | DE LA COURT | PRIJS”, gevolgd door een lijn, met daaronder ruimte voor inscriptie. 60 mm 3,5 mm Brons Slaan Onbekend Koninklijke Begeer

23

Datering: Bijzonderheden:

1985 Zie P-KNAW014

P-KNAW016

Jubileumpenning er gelegenheid van het tweede eeuwfeest van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen


Voorzijde:


Aantal: P-KNAW017

Het woord ‘WETENSCHAPPEN’ als verbinding tussen het Trippenhuis (symbool voor de KNAW) en een groep mensen (symbool voor de wetenschappers). Rechts van het Trippenhuis de drie Griekse letters α, β en γ, symbolen voor de wetenschappen. Omschrift: ‘KONINKLIJKE NEDERLANDSE AKADEMIE VAN’ De jaartallen 1808 en 2008 als de getallen ‘180’ en ‘200’, rustend tegen een grote ‘8’. 60 mm 3 mm Gepatineerd brons Slaan Gesina Christina (Christien) Nijland (*1937), Koninklijke Begeer 2008 Deze penning werd geslagen ter gelegenheid van het 200-jarig bestaan van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. In totaal zijn er 786 stuks in gepatineerd brons en 1 in zilver geslagen. De penningen zijn uitgereikt in de Nieuwe Kerk op 8 mei 2008. Het zilveren exemplaar is uitgereikt aan burgemeester Job Cohen van Amsterdam. Van deze penning zijn ook proefslagen van de voor- en keerzijde aanwezig. 2 Draagmedaille ter gelegenheid van het tweede eeuwfeest van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen


24

Voorzijde:

Aantal:

Het Trippenhuis, omgeven door een lauwerkrans. De medaille is gemonteerd met geeloranje lint en bevestigd aan een bronzen gepatineerde lintdrager met het opschrift ‘KNAW’. De tekst: ‘KONINKLIJKE NEDERLANDSE AKADEMIE VAN WETENSCHAPPEN’. 35 mm 40 bij 15 mm Gepatineerd brons Slaan Gesina Christina (Christien) Nijland (*1937), Koninklijke Begeer 2008 De draagpenning van de KNAW werd geslagen ter gelegenheid van het 200-jarig bestaan van de KNAW. De penning is in een oplage van 1000 stuks geslagen 2

P-KNAW018

Erepenning van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen

Keerzijde: Diameter: Afmeting lintje: Materiaal: Techniek: Medailleur: Fabricage: Datering: Bijzonderheden:


Voorzijde: Keerzijde:

Aantal:

Zie P-KNAW016 11 iets verhoogde en 7 iets verlaagde blokjes, waartussen ruimte voor het graveren van een naam. 60 mm 3 mm Gepatineerd brons Slaan Gesina Christina (Christien) Nijland (*1937), Koninklijke Begeer 2008 De erepenning van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen is geslagen in een oplage van 101 stuks, waarbij 1 exemplaar werd geschonken aan de ontwerper. Van deze penning zijn ook proefslagen van de voor- en keerzijde aanwezig. 2

P-KNAW019

Proefslag van de De la Court-prijs

Voorzijde:

In 4 regels de tekst “KONINKLIJKE | NEDERLANDSE | AKADEMIE VAN | WETENSCHAPPEN” met daaronder een omtrek van het Trippenhuis. In 2 regels de tekst “DE LA COURT | PRIJS”, gevolgd door een lijn, met daaronder ruimte voor inscriptie. 60 mm 3 mm Lood Slaan Onbekend Koninklijke Begeer 1999 Zie P-KNAW014



25

Penningen in de collectie van de Akademie Nederland P-NL001

Penning met Levinus Bloccenus


Voorzijde: Keerzijde: Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Datering: Bijzonderheden: Concordantie:

P-NL002

Portret van Levinus Bloccenus naar rechts. Omschrift: “LEVINVS.BLOC.GENVS A.BVRGH.”. In de afsnede: “JAC.ZAG.” Hol 45 mm 1 mm Brons Slaan Jacob Zagar, Middelburg 1666 Dit betreft een eenzijdige penningplaat. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 9 (no. 6); M.M.A.J. Enschedé en J.P. Six (1863). Catalogue du cabinet de monnaies et médailles de l'Académie Royale des Sciences à Amsterdam. Amsterdam: Frederik Muller, p. 107; Jaarboek van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen voor 1888, p. CXV Herdenkingspenning vanwege de verkiezing van Prins van Oranje en Nassau tot stadhouder


Voorzijde: Keerzijde: Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Datering: Bijzonderheden:

Portret van stadhouder Willem IV naar links. Daaronder een spreuklint met de tekst: “HET VADERLANDT”. Omschrift: “WIL. CAR. HEN. FRISO. PR. VAN. ORANJE. EN. NASSAU.” Staande gekroonde leeuw met zwaard en pijlenbundel. Omschrift: “STAD. GEN. DER. VEREENIGDE. NEEDERLANDEN.”. In de afsnede: “VOX. POLULI. VOX. DEI. | 1747”. 41 mm 1,5 mm Brons (volgens zowel Enschedé als Jaarboek), lijkt onder de oxidatie echter lood Slaan Onbekend 1747 Willem IV Karel Hendrik Friso, Prins van Oranje en Nassau (1711-1751) , werd op 3 mei 1747 tot Stadhouder der 7 Provinciën gekozen. Dit betreft een zwaar geoxideerde penning met een gat om de penning te dragen.

26

Concordantie:

Handgeschreven lijst der Medailles, p. 10 (no. 10) M.M.A.J. Enschedé en J.P. Six (1863). Catalogue du cabinet de monnaies et médailles de l'Académie Royale des Sciences à Amsterdam. Amsterdam: Frederik Muller, p. 107; Jaarboek van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen voor 1888, p. XCVI

P-NL003

Herdenkingspenning vanwege de verkiezing van Prins van Oranje en Nassau tot stadhouder


Voorzijde: Keerzijde: Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Datering: Bijzonderheden: Concordantie: P-NL004

Portretten naar rechts. Omschrift: “W.C.H.F. PRINC. AVRED. ANNA. MAC. BRIT:.” De wapenschilden van de Zeven Provinciën rond het Generaliteitswapen, met daaronder in 2 regels: “7 | PROVINTIEN”. Omschrift: “STADHOULDER . ADMIRAAL & KAPITEYN . GENERAAL . VAN”. 23,5 mm 1 mm Brons (volgens zowel Enschede als Jaarboek), lijkt onder de oxidatie echter lood Slaan 1747 Willem IV Karel Hendrik Friso, Prins van Oranje en Nassau (1711-1751), werd op 3 mei 1747 tot Stadhouder der 7 Provinciën gekozen. Dit betreft een zwaar geoxideerde penning met een gat om de penning te dragen. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 10 (no. 11); Jaarboek van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen voor 1888, p. XCVI Erepenning van de Staten-Generaal aan de bevelhebbers van de slag bij de Doggersbank



Gekroond wapen van de Republiek der Verenigde Nederlanden met twee gekroonde leeuwen als schildhouders, staande op ornament. Omschrift: "CONCORDIA RES PARVÆ CRESCUNT" (door eendracht groeit het kleine). Het gekroonde wapen van Oranje-Nassau, binnen de Orde van de Kouseband, twee gekroonde leeuwen als schildhouders, daaromheen de gekroonde wapens van de Zeven Provinciën en oranjetakken. Omschrift: "DISCORDIA MAXIMÆ DILABUNTUR" (door tweedracht gaan de grootste dingen ten onder).

27


Herkomst:

Bron:

P-NL005

Randschrift: "TER BELOONING VAN DE DAPPERHEIT, GETOONT IN DE ACTIE OP DOGGERSBANK . 5 AUG 1781". 90 mm 6,5 mm Goud Slaan Nicolaas van Swinderen (1705-1760), 's-Gravenhage Albert Johannes Thomeze, Willem de Koning 1781 De 7 gouden penningen ter herinnering aan de slag bij de Doggersbank op 5 augustus 1781 werden uitgereikt aan schout-bij-nacht Johan Arnold Zoutman (1724-1793) (met gouden ketting), zijn eerste officier kapitein Jan Hendrik van Kinsbergen (1735-1819) en een aantal scheepskapiteins (Salomon Dedel (1736-1800), Aegidius van Braam (1758-1822), Wolter Jan Gerrit Bentinck (1745-1781), Adriaan Braak (1742-1796) en Evert Christiaan Staring (1739-1813). Op 13 maart 1819 bood Admiraal Van Kinsbergen een Doggersbank-penning aan aan de Tweede Klasse van het Koninklijk Instituut van Wetenschappen, Letteren en Schone Kunsten. Het betrof echter niet zijn eigen penning, maar een exemplaar dat hij kort tevoren op een veiling had gekocht. De penning werd op 27 december 1861 in langdurige bruikleen gegeven aan het Koninklijk Kabinet van Munten en Penningen, en per 1 januari 2014 aan De Nederlandse Bank als onderdeel van de Nationale numismatische collectie (no. PE06251). Nog twee andere penningen vonden hun weg naar openbare collecties, die van Bentinck bevindt zich bij Teylers Stichting en die van Zoutman in het Haags Gemeentemuseum. Noord-Hollands Archief, toegangsnummer 64, inventarisnummer 1-2: ‘Notulen van het algemeen bestuur, No. 1, 1846-1907’ (notulen 16 november 1861); Noord-Hollands Archief, toegangsnummer 64, inventarisnummer 796: ‘Afd. Bestuur, bijlagen bij het notulenboek 1861-1870, nr. 89’. Sanders, G.P. (2013), Het present van Staat; de gouden ketens, kettingen en medailles verleend door de Staten-Generaal, 1588-1795. Hilversum: Uitgeverij Verloren BV, p. 306-318 Herdenkingspenning vanwege de vereniging van Nederland en België



Portret van koning Willem I naar links. Omschrift: “WILH: NASS: BELG: REX. LUXEMB: M: DUX:”. In de afsnede van het portret: “MICHAUT.” De Belgische Maagd, met in haar linkerarm een hoorn des overvloeds, en Nederlandse maagd, met in de linkerhand een versierd scheeproer, drukken elkander de rechterhand boven de rijkswapenborden die zijn verbonden met een Koninklijke kroon. Het linker schild toont de vuurslag en het Bourgondisch kruis, welke deel uitmaken van de Militaire Willemsorde. Het rechterschild is de Generaliteitsleeuw met zwaard en pijlenbundel.

28

Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Fabricage: Datering: Herkomst: Aantal: Concordantie:

P-NL006

Onder de voorstelling in twee regels de tekst: “POSTRID. ID. MART. | MDCCCXV.”. Omschrift: “PARIBUS SE LEGIBUS AMBAE INVICTAE GENTES AETERNA IN FOEDERA MITTUNT” (Beide onoverwinnelijke volkeren verenigen zich onder gelijke wetten tot een eeuwig verbond). 71 mm 7 mm Brons Slaan Auguste-François Michaut (1786-1879), Utrecht Rijks Munt 1815 Er zijn twee exemplaren, waarvan één van uit de verzameling van mr. Jacob van Lennep. Deze verzameling werd in 1870 aan de Akademie geschonken door mr. Willem van Lennep (1834-1897), de jongste zoon van Jacob van Lennep. 2 Handgeschreven lijst der Medailles, p. 1(no. 2) en p. 10 (no. 13); M.M.A.J. Enschedé en J.P. Six (1863). Catalogue du cabinet de monnaies et médailles de l'Académie Royale des Sciences à Amsterdam. Amsterdam: Frederik Muller, p. 107; Jaarboek van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen voor 1870, p. LXII; Jaarboek van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen voor 1888, p. CXVI en CXXV Herdenkingspenning vanwege de verrichtingen van de Prins van Oranje bij Quattre Bras



Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Datering: Bijzonderheden: Concordantie:

Bron:

Aantal:

Portret van de Prins van Oranje, iets naar rechts gedraaid. Omschrift: “WILH: ER: C: L: ARAUS. REGNI BELGICI PRINC. HEREDITAR.”. Vrouwelijk krijger met speer en lauwerkrans, temidden van krijgsattributen. Omschrift: “VIS VIRTUTE REPRESSA” (Het geweld door dapperheid bedwongen). In de uitsnede in 3 regels: “AD QVATRES BRAS | D. XVI. JUNII. | MDCCCXV” (bij Quattre Bras op 16 juni 1815). 41 mm 2 mm Lood Slaan Adriaan Bemme (1753-1831), Rotterdam 1815 Dit betreft een loden naslag van Adriaan Bemme. Helaas was de stempel gebroken. Over de voorzijde loopt een duidelijke breuklijn. Van de twee exemplaren is er één zwaar geoxideerd. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 10 (no. 15); M.M.A.J. Enschedé en J.P. Six (1863). Catalogue du cabinet de monnaies et médailles de l'Académie Royale des Sciences à Amsterdam. Amsterdam: Frederik Muller, p. 107; Jaarboek van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen voor 1888, p. CXVI Koninklijk-Nederlandsche Instituut van Wetenschappen, Letteren en Schoone Kunsten (1822), Verslag van de vierde openbare vergadering der Tweede Klasse van het Koninklijk-Nederlandsche Instituut van Wetenschappen, Letteren en Schoone Kunsten. Amsterdam: (z.u.), p. 19 2

29

P-NL007

Jubileumpenning vanwege het 25-jarig ambtsjubileum van Jeronimo de Vries



Concordantie:

P-NL008

In 8 regels de tekst: “HIERONYMUS. | DE. VRIES. | PER. XXV ANNOS. | MIGISTRAT. AMSTEL | A. TABULIS. ET. | SECRETIS. | DIE. III. APRIL. | MDCCCXIX.”. In 7 regels de tekst: “HOC. | GRATIANIMI. | MONUMENTUM | FAUTORIBUS. | SOCIIS. | AMICIS. | D.D.D.”. 30 mm 3 mm Brons Slaan Jean Henri Simon (1752-1834), Jeronimo de Vries (1776-1853) (ontwerp), 1819 Penningverzamelaar, rechtsgeleerde en letterkundige Jeronimo de Vries (1776-1853) werd op 18 juli 1808 lid van het Koninklijk Instituut van Wetenschappen, Letteren en Schoone Kunsten. De Vries was van 1830-1851 griffier van de algemene secretarie van Amsterdam 1830-1851, van 1820-1852 lid van het bestuur van de Koninklijke Akademie voor Beeldende Kunsten en van 1844-1847 lid van de commissie van toezicht van het Trippenhuis. Ter gelegenheid van zijn 25-jarige ambtsvervulling aan de algemene secretarie van Amsterdam liet hij deze penning in zilver vervaardigen om aan zijn ambtgenoten en vrienden uit te reiken. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 10 (no. 17); M.M.A.J. Enschedé en J.P. Six (1863). Catalogue du cabinet de monnaies et médailles de l'Académie Royale des Sciences à Amsterdam. Amsterdam: Frederik Muller, p. 107; Jaarboek van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen voor 1888, p. CXVI Penning vawege de oprichting van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten



Portret van Willem I naar links. Omschrift: “WILLEM I KONING DER NEDERLANDEN”. Glad veld binnen opstaande rand met in het veld in 9 regels de tekst: “KONINKLIJKE | AKADEMIE | VAN | BEELDENDE | KUNSTEN | TE | AMSTERDAM | 8 MAART | 1820 ”. 42 mm 3,5 mm Zilver Slaan David van der Kellen Sr. (1764-1825) , Utrecht Rijks Munt 1820 De Koninklijke Akademie van Beeldende Kunsten werd op 8 maart 1820 opgericht. In 1870 werd zij opgeheven en vervangen door de Rijksakademie van Beeldende Kunsten.

30

Herkomst Concordantie:

P-NL009

Uit de verzameling van mr. Jacob van Lennep. Deze verzameling werd in 1870 aan de Akademie geschonken door mr. Willem van Lennep (1834-1897), de jongste zoon van Jacob van Lennep. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 1 (no. 3); Jaarboek van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen voor 1870, p. LXII; Jaarboek van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen voor 1888, p. CXXV Herdenkingspenning vanwege het overlijden van Wilhelmina van Pruisen



Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Datering: Bijzonderheden:

Concordantie:

Bron:

P-NL010

Portret van Wilhelimina van Pruisen naar links. Omschrift: “FR. S. WILH: PRINC. ARAUS. GUIL. V BELG. FOED. GUBERNAT. VIDUA” Tombe met asurn met aan weerszijden een geknield figuur. De linker houd een spiegel met slang vast; de rechter een Bijbel. Onder dit tafereel in 2 regels: “ OBIIT D. IX JUNII | MDCCCXX”. Daaronder in kleine kapitalen: “A. BEMME F”. Omschrift: “DEPLORAT PATRIA MATREM”. 56 mm 7 mm Lood Slaan Adriaan Bemme (1753-1831), Rotterdam 1820 Frederica Sophia Wilhelmina, Prinses van Pruisen (1751-1820) huwde op 4 oktober 1767 met Stadhouder Willem V. Zij was de moeder van koning Willem I der Nederlanden. Dit betreft een loden naslag van Adriaan Bemme. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 11 (no. 19); M.M.A.J. Enschedé en J.P. Six (1863). Catalogue du cabinet de monnaies et médailles de l'Académie Royale des Sciences à Amsterdam. Amsterdam: Frederik Muller, p. 107; Jaarboek van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen voor 1888, p. CXVII Koninklijk-Nederlandsche Instituut van Wetenschappen, Letteren en Schoone Kunsten (1822), Verslag van de vierde openbare vergadering der Tweede Klasse van het Koninklijk-Nederlandsche Instituut van Wetenschappen, Letteren en Schoone Kunsten. Amsterdam: (z.u.), p. 19 Beloningspenning voor de strijd om Palembang


Voorzijde:

Portret van Koning Willem I naar links. Omschrift: “WILH: NASS: BELG: REX: LUXEMB: M: DUX:”. In de afsnede van het portret: “MICHAUT”.

31

Keerzijde:

Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Fabricage: Datering: Bijzonderheden: Concordantie:

P-NL011

Een krijger uit de oudheid in een lichte wapenuitrusting staand op de boeg van een schip. Aan zijn linkerarm een schild en in zijn geheven rechterarm een werpspeer. Vanuit het vaste land komt de Overwinning aangevlogen, welke in haar linkerhand een palmtak en in haar rechterhand een lauwerkrans houdt. Omschrift: “HOSTIUM MUNIMENTUS EXPUGNATIS, SATRAPE CAPTO, BELLO CONFECTO” (de vijandelijke werken overmeestert, de Sultan gevangen genomen, de oorlog aan een eind gebracht). In de uitsnede staat in 2 regels: “AD PALEMBANG | D. XXIV JUNII MDCCCXXI”. Daaronder in kleine kapitalen: “BRAEMT.F.”. 41 mm 4 mm Brons Slaan Auguste-François Michaut (1786-1879), Jozef Pieter Braemt (1796-1864), Brussel Rijks Munt 1821 De beloningspenning voor de strijd om Palembang werd aan de mariniers en schepelingen gegeven die in 1821 de kust van Palembang bombardeerden en zo de Sultan tot overgave wisten te dwingen. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 11 (no. 20); M.M.A.J. Enschedé en J.P. Six (1863). Catalogue du cabinet de monnaies et médailles de l'Académie Royale des Sciences à Amsterdam. Amsterdam: Frederik Muller, p. 107; Jaarboek van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen voor 1888, p. CXVII Herdenkingspenning vanwege het vierde eeuwfeest van de uitvinding van de boekdrukkunst


Voorzijde:


Herkomst:

Naakte engel (de genius der mensheid) met toorts en wapenschild van het geslacht Brederode. Daarachter een drukmachine, met diverse boeken en het wapenschild van Haarlem. Onder dit tafereel in een uitsnede: “MCCCCXX - MCCCCXXV”. In de afsnede: “BRAEMT FECIT.” Omschrift: “LAUS URBI LUX ORBI.”. Dit omschrift is van de hand van Abraham de Vries. In 6 regels, binnen een lauwerkrans, de tekst: “SAECULARE IV | TYPOGRAPHIAE | INVENTAE | HARLEMI | A | LAUR. JANI F. COSTERO”. Omschrift: “CELEBRATUM HARLEMI X JULII MDCCCXXIII”. 41 mm 3 mm Brons Slaan Jozef Pieter Braemt (1796-1864), Brussel Rijks Munt 1823 Het vierde eeuwfeest van de uitvinding boekdrukkunst door Laurens Janszoon Coster (1523-1823) werd van stadswege gevierd op 10 en 11 juli 1823 te Haarlem. De koning ontving ter gelegenheid van deze viering een gouden exemplaar van deze gedenkpenning. Aan alle aanwezigen werd door de stad Haarlem een bronzen afslag aangeboden. Vanuit het Koninklijk Instituut van Wetenschappen, Letteren en Schoone Kunsten was een commissie ingesteld die betrokken was bij de feestelijkheden, bestaande uit J.F. Serrurier, mr. D.J. van Lennep, mr. J.H. van Reenen en J. de Vos wz. .

32

Concordantie:

Bron:

P-NL012

Handgeschreven lijst der Medailles, p. 11 (no. 21); M.M.A.J. Enschedé en J.P. Six (1863). Catalogue du cabinet de monnaies et médailles de l'Académie Royale des Sciences à Amsterdam. Amsterdam: Frederik Muller, p. 107; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXVII; Loosjes, V. (red.) (1824), Gedenkschriften wegens het vierde eeuwgetijde van de uitvinding der boekdrukkunst door Lourens Janszoon Koster van stadswege gevierd te Haarlem den 10 en 11 julij 1823. Haarlem: Vincent Loosjes, p. 46 en 71. Maçonnieke penning vanwege het huwelijk van Prins Frederik der Nederlanden en Prinses Louisa van Pruisen


Voorzijde:

Keerzijde:

Op een platform Latomia (de genius van de Vrijmetselarij) met diadeem bij een brandend altaar. Op haar hoofd een stalend driehoekig diadeem. In de driehoekige diadeem de letter “G” (symbool voor God of geometrie). In haar opgeheven rechterhand een acaciatak (symbool voor idee overleeft de dood). Met haar linkerhand houdt zij een rozenkrans boven twee schilden met de letters “F” en “L” (Frederik en Louisa). Zij wordt geflankeerd door 2 sokkels met de letters “J” en “B” (staand voor twee van kolommen voor de poort van de tempel van Solomo Jachin en Boaz). Aan de rand van de verhoging liggen een aantal maçonnieke werktuigen. Langs de rand van de penning in maçonnieke tekens de tekst “ORNAT ET AUGET” (zij versiert en vermeerdert). In de afsnede: “BRAEMT FECIT.” Driehoek met in het midden een “G” liggend op een stralenkrans. Omschrift in maçonnieke tekens: “IN MEMORIAM AUGUSTISSIMARUM NUPTIARUM FRATRUM LIBERE AC FIDELI SILENTII LEGE OPERANTIUM FLORENTISSIMA IN BELGIO SOCIETAS” (het in de Nederlanden bloeiende Vrijmetselaars-Genootschap dat vrij en

Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Datering: Bijzonderheden: Herkomst: Concordantie: Bron:

onder de getrouw gehouden wet der stilzwijgendheid werkt, ter gedachtenis van het doorluchtig huwelijk). 45 mm 3,5 mm Brons Slaan Jozef Pieter Braemt (1796-1864), Brussel 1825 Deze penning werd uitgegeven ter herinnering aan het huwelijk van Prins Frederik der Nederlanden (1797-1881), Grootmeester van de Nederlandse Vrijmetselarij, met zijn nicht prinses Louisa van Pruisen (1808-1870) op 21 mei 1825 te Berlijn. Uit de verzameling van mr. Jacob van Lennep. Deze verzameling werd in 1870 aan de Akademie geschonken door mr. Willem van Lennep (1834-1897), de jongste zoon van Jacob van Lennep. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 7 (no. 37); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1870, p. LXII Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXX Marvin, W.T.R. (1880). The Medals of the Masonic Fraternity. Boston: Privately printed, p. 28

33

P-NL013

Herdenkingspenning vanwege het bedwingen van de Belgische opstand


Voorzijde:

Keerzijde: Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Datering: Herkomst: Concordantie:

P-NL014a

De godin Minerva, met staf en lauwerkrans, haar hand uitstrekkend over een altaar. Achter haar een sokkel met het portret van Koning Willem I naar links. In de voet van de sokkel “BRANDT F.”. Rechts van de vrouw een uil. Onder dit tafereel: “MDCCCXXX”. Omschrift: “SAPIENTIA GVILIELMI I NASSAVII” (de wijze Willem I van Nassau). Eikenkrans waarbinnen in 7 regels de tekst: “AESTVANTE | EVROPA | BELG. FOEDER | STABILIS PACIS | ARX | ET | PRAESIDIVM” (in een onrustig Europa een verbond met de Belgen standvastig bedwongen onder zijne hoge bescherming). 50 mm 4 mm Brons Slaan Henri François Brandt (1789-1845), Berlijn 1830 Uit de verzameling van mr. Jacob van Lennep. Deze verzameling werd in 1870 aan de Akademie geschonken door mr. Willem van Lennep (1834-1897), de jongste zoon van Jacob van Lennep. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 1 (no. 5); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1870, p. LXII; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXV Jubileumpenning vanwege het tweede eeuwfeest van het Athenaeum Illustre (zilver)


Voorzijde:

Keerzijde:

Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur:

De Amsterdamse stedenmaagd, staande naast haar troon, een arm om Minerva geslagen, die op een voetstuk naast een brander geplaatst is. Omschrift: “HANC NON DIMITTAM.” (haar zal ik niet laten gaan). In een uitsparing aan de onderzijde: “D.X JANUA MDCCCXXXII” (op de 10e januari 1832). Langs de rand in kleine kapitalen: “VAN DER KELLEN F.”. In 5 regels de tekst: “CELEBRATA | SAECVLARIA | ALTERA | VOTA | TERTIA.” (het tweede eeuwfeest is gevierd, om het derde is gebeden). Omschrift: “ILLVSTRIS AMSTELODAMENSIVM ATHAENAEI”. (Amsterdamse Athenaeum Illustre). 51,5 mm 2 mm Zilver Slaan David van der Kellen Jr. (1804-1879) , Utrecht

34



P-NL014b

1832 Uitgegeven ter gelegenheid van het 200-jarig bestaan van het Athenaeum Illustre. De herdenkingsrede voor de viering werd gehouden door David Jacob van Lennep (17741853), bibliothecaris van het Koninklijk Instituut van Wetenschappen, Letteren en Schoone Kunsten. Na afloop ontving hij een gouden exemplaar van deze medaille. Zijn zoon, Jacob van Lennep (1802-1868), schreef ter gelegenheid van de jubileumviering een toneelstuk: “Een Amsterdamse winteravond”. Uit de verzameling van mr. Jacob van Lennep. Deze verzameling werd in 1870 aan de Akademie geschonken door mr. Willem van Lennep (1834-1897), de jongste zoon van Jacob van Lennep. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 2 (no. 6); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1870, p. LXII; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXVI Jubileumpenning vanwege het tweede eeuwfeest van het Athenaeum Illustre (brons)

Afbeelding: (Schaal: 1:1)

Voorzijde: Keerzijde: Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Datering: Bijzonderheden: Herkomst: Concordantie:

Zie P-NL014a Zie P-NL014a 51,5 mm 4 mm Brons Slaan David van der Kellen Jr. (1804-1879) , Utrecht 1832 Zie P-NL014a Zie P-NL014a Zie P-NL014a

P-NL015

Huldepenning vanwege bewezen diensten tijdens de cholera-uitbraak


Voorzijde:

Keerzijde: Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur:

Wapen van Amsterdam. Omschrift: “CHOLERA-COMMISSIE TE AMSTERDAM”. Onder het wapen: “MDCCCXXXII.”. Langs de onderrand in kleine kapitalen: “ IP.SCHOUBERG F.”. Langs de bovenrand: “BLIJK VAN ERKENTENIS”. Daaronder: “AAN” en in het veld in 2 regels gegraveerd: “Mr | JB VAN LENNEP”. 30 mm 1 mm Zilver Slaan Johannes Petrus Schouberg (1798-1864), Utrecht

35

Fabricage: Datering: Bijzonderheden: Herkomst: Concordantie:

P-NL016

Rijks Munt 1832 Deze penning werd uitgereikt aan mr. Jacob van Lennep (1802-1868) voor bewezen diensten tijdens de cholera-uitbraak van 1831. Uit de verzameling van mr. Jacob van Lennep. Deze verzameling werd in 1870 aan de Akademie geschonken door mr. Willem van Lennep (1834-1897), de jongste zoon van Jacob van Lennep. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 2 (no. 7); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1870, p. LXII; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXVI Huldepenning vanwege de verdediging van de Citadel van Antwerpen en de Schelde


Voorzijde:


Herkomst: Concordantie: Bron:

Strijder uit de oudheid, met schild en gebroken zwaard. Met het schild probeert hij de ruïnes van een stad te beschermen tegen een pijlenregen. Onder dit tafereel in 3 regels: “ANTWERPEN | DECEMBER | MDCCCXXXII.”. Omschrift: “WAT OOK VAL, TROUW STAAT PAL.”. In de afsnede: “VAN DER KELLEN F.” Krans van eikenbladeren. Daarbinnen zijn vijf rozetten geslagen. 51 mm 5 mm Brons Slaan David van der Kellen Jr. (1804-1879) , Louis Moritz (1773-1850) (ontwerp), Utrecht Rijks Munt 1833 Bij schrijven van 12 juli 1833 vroeg de Commissie van Erkentenis voor de strijders op de Citadel van Antwerpen en de Schelde het Koninklijk Instituut van Wetenschappen, Letteren en Schone Kunsten om behulpzaam te zijn bij het ontwerp en de tekening op te leveren. De penning is uitgereikt in goud (11) aan de Koning, aan twee prinsen en aan de leden van de Raad van Verdediging; in zilver (193) aan de overige officieren en in brons (4425) aan onderofficieren en manschappen. Daarnaast zijn er bronzen penningen bekend aan steden en speciale afslagen voor verzamelaars en collecties (met vijf ingeslagen rozetten). Het exemplaar is in 1833 aan de Akademie geschonken door Commissie van Erkentenis voor de strijders op de Citadel van Antwerpen en de Schelde. M.M.A.J. Enschedé en J.P. Six (1863). Catalogue du cabinet de monnaies et médailles de l'Académie Royale des Sciences à Amsterdam. Amsterdam: Frederik Muller, p. 107; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXVII Koninklijk-Nederlandsche Instituut van Wetenschappen, Letteren en Schoone Kunsten (1834), Verslag van de tiende openbare vergadering der Vierde Klasse van het Koninklijk-Nederlandsche Instituut van Wetenschappen, Letteren en Schoone Kunsten. Amsterdam: (z.u.) p. 25

36

P-NL017a

Penning ter ere van Willem Bilderdijk (zilver)


Voorzijde:


Herkomst:

Concordantie: Bron:

P-NL017b

Portret van Bilderdijk naar links. Onder het portret in kleine kapitalen: “ VAN DER KELLEN F.”.

Omschrift: “GVIL. BILDERDIJK NAT. AMSTEL. VII SEPT. MDCCLVI OBIT HARL. XVIII DEC. MDCCCXXXI.” (Willem Bilderdijk, geboren te Amsterdam op 7 september 1756, overleden te Haarlem op 18 december 1831). Lauwerkrans, waarbinnen in 3 regels: “SECVLI | SVI | DECVS” (het sieraad zijner eeuw). 61,5 mm 6,5 mm ZIlver Slaan David van der Kellen Jr. (1804-1879) , Utrecht Rijks Munt 1834 Willem Bilderdijk (1756-1831) was een Nederlands advocaat, dichter en letterkundige. Bilderdijk werd 4 mei 1808 benoemd tot lid van de Tweede Klasse van het Koninklijk Instituut. De penningen bevind zich in een luxe foedraal, welke plaats biedt voor drie penningen (brons, zilver en goud). Het gouden exemplaar is echter niet meer aanwezig. De penning is afkomstig uiit de Bilderdijk-verzameling van Bastiaan Klinkert (17941853). Op 18 juni 1855 werd op de buitengewone vergadering van de afdeling Letterkunde van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen bekend gemaakt dat Jane Klinkert-Baker, de weduwe van Bastiaan Klinkert, de Bilderdijk-verzameling van haar man aan de Akademie wilde overdragen. In de vergadering van 8 oktober werd de notariële akten met de voorwaarden voorgelezen. Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXVII; Boekerij er Koninklijke Akademie van Wetenschappen (1887), Catalogus der verzamelingen Bilderdijk en Van Lennep. Amsterdam: J. Müller, p. 57 Koninklijke Akademie van Wetenschappen (1856). Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen, Afdeeling Letterkunde, Eerste deel. Amsterdam: C.G. van der Post, p. 163 Penning ter ere van Willem Bilderdijk (brons)


37


Zie P-NL017a Zie P-NL017a 61,5 mm 6,5 mm Brons Slaan David van der Kellen Jr. (1804-1879) , Utrecht Rijks Munt 1834 Zie P-NL017a

P-NL018

Maçonnieke penning vanwege de tewaterlating van het koopvaardijschip "Broedertrouw"



Herkomst: Concordantie: Bron: P-NL019

Klaar anker en een scheepsroer gekruist over een twee accacia-takken. Op het roer “BROEDERTROUW”. Langs de onderrand: “I.P.S.F.” Lauwerkrans, waarbinnen in 5 regels: “ ERKENTENIS | VOOR | BROEDERTROUW | XXI NOVEMBER | MDCCCXXXVI”. 37 mm 2 mm Zilver Slaan Johannes Petrus Schouberg (1798-1864), Utrecht Rijks Munt 1836 Op 21 november 1836 liep het schip "Broedertrouw"" van stapel, dat werd gebouwd door Johann Schouten, voorzittend meester van de vrijmetselaarsloge en tevens rederij "La Flamboyante" te Dordrecht. Rederij "La Flamboyante" was de enige rederij waarvan de aandeelhouders en bestuurders, de bouwer van de schepen en zelfs de kapiteins vrijmetselaar waren. Deze penning werd uitgedeeld aan de aanwezigen bij de tewaterlating. Uit de verzameling van mr. Jacob van Lennep. Deze verzameling werd in 1870 aan de Akademie geschonken door mr. Willem van Lennep (1834-1897), de jongste zoon van Jacob van Lennep. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 2 (no. 8); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1870, p. LXII; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXVI Marvin, W.T.R. (1880). The Medals of the Masonic Fraternity. Boston: Privately printed, p. 90 Jubileumpenning vanwege het tweede eeuwfeest van de Amsterdamse Stadsschouwburg


38

Voorzijde:

Keerzijde:


Herkomst: Concordantie:

P-NL020

Een lauwerkrans, ontspruitend uit een bijenkorf en bijeenkomend bij het wapenschild van Amsterdam. Binnen de lauwerkrans in 7 regels de tekst: “TER HERINNERING | AAN HET | TWEE HONDERD JARIG | BESTAAN VAN | HET AMSTERDAMSCH | STADS | SCHOUW TONEEL”. Omschrift: “DOOR YVER IN LIEFDE BLOEIENDE”. Onder een roos, in 10 regels de tekst: “COMMISSARISSEN | MR P.J. VAN NAAMEN VAN SCHERPENZEEL. | P. VAN MASELIS HARTSINCK. | MR J.E. PAULY. | A. DE NEUFVILLE. | - | SECRETARIS | MR A. TAUNAY. | - | PENNINGMEESTER | C.W. THONE.”. Omschrift: “AMSTERDAM MDCCCXXXVIII”.

44 mm 4,5 mm Brons Slaan David van der Kellen Jr. (1804-1879) , Utrecht Rijks Munt 1838 "Door yver in liefde bloeiende" was het devies van de Amsterdamse Schouwburg. Het dateert van 1632, toen de rederijkerskamer De Eglantier, dat een blazoen voerde met Christus aan het kruis en het devies "In liefde bloeyende", samenging met de Nederduytsche Academie van Samuel Coster, die een korf met in- en uitvliegende bijen in haar blazoen voerde met de zinspreuk "Yver". Uit de verzameling van mr. Jacob van Lennep. Deze verzameling werd in 1870 aan de Akademie geschonken door mr. Willem van Lennep (1834-1897), de jongste zoon van Jacob van Lennep. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 2 (no. 9); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1870, p. LXII; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXVI Strooipenning vanwege de inhuldiging van Koning Willem II


Voorzijde: Keerzijde: Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Fabricage: Datering: Bijzonderheden: Concordantie:

Gekruiste staf en scepter en een Koninklijke kroon, boven de Grondwet. Omschrift: “INGEHULDIGD XXVIII NOV. MDCCCXL.”. In 5 regels de tekst: “WILLEM | II | KONING | DER | NEDERLANDEN”. 23 mm 1,5 mm Brons Slaan Johannes Petrus Schouberg (1798-1864), Utrecht Rijks Munt 1840 Enschedé vermeldt een zilveren en een bronzen exemplaar. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 11 (no. 23); M.M.A.J. Enschedé en J.P. Six (1863). Catalogue du cabinet de monnaies et médailles de l'Académie Royale des Sciences à Amsterdam. Amsterdam: Frederik Muller, p. 107; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, CXVII

39

P-NL021

Maçonnieke penning vanwege het 25-jarig jubileum van Prins Frederik als Grootmeester van de Orde der Vrijmetselaren in Nederland



Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Fabricage: Datering: Bijzonderheden: Herkomst: Concordantie: Bron: P-NL022

Portret van prins Frederik naar rechts. Omschrift: “WILLEM FREDERIK KAREL PRINS DER NEDERLANDEN.”. Onder het portret in kleine kapitalen: “I.:P.:SCHOUBERG. F.:”. Stralende dubbele vijfpuntige ster met in het midden een “G” in een cirkel. Vanaf een lint hangt een masoniek symbol. Binnen het lint in 5 regels de tekst: “HEM | BESTRALE STEEDS | HET LICHT | UIT | DEN HOOGE.”. Onder het symbool in drie regels: “HULDE DER | BROEDERSCHAP. | MDCCCXLI”. Omschrift: “XXV. J.: GR.: NAT.: D.: O.: V.: VV.: MM.: IN. NED.: O.: L.: EN. KOL.:”. 51 mm 5 mm Brons Slaan Johannes Petrus Schouberg (1798-1864), Utrecht Rijks Munt 1841 Vrijmetselaarspenning, uitgegeven ter gelegenheid van het 25-jarig jubileum van Prins Frederik (1797-1881) als Grootmeester van de Orde der Vrijmetselaren in Nederland. Uit de verzameling van mr. Jacob van Lennep. Deze verzameling werd in 1870 aan de Akademie geschonken door mr. Willem van Lennep (1834-1897), de jongste zoon van Jacob van Lennep. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 2 (no. 10); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1870, p. LXII; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXVI Marvin, W.T.R. (1880). The Medals of the Masonic Fraternity. Boston: Privately printed, p. 25 Herdenkingspenning vanwege de onthulling van het standbeeld van Michiel de Ruyter


Voorzijde:

Keerzijde: Diameter: Dikte: Materiaal:

Wapen van Vlissingen. In een verhoogde rand de tekst: “RVYTERI MANIBVS STATVAM VLISSINGAE PIA POSTERITAS DICAVIT”. Onder: “MDCCCXLI”.

Standbeeld van M.Azn. De Ruyter met het omschrift “ TERROR HOSTIVM PATRIAE DECVS”. In kleine kapitalen onder de sokkel: “AD ROIJERI STATVM FACVD. VAN DER KELLEN”. 34 mm 2,5 mm Brons

40

Techniek: Medailleur: Fabricage: Datering: Bijzonderheden:


Bron: P-NL023

Slaan David van der Kellen Jr. (1804-1879) , Utrecht Rijks Munt 1841 Michiel Adriaenszoon de Ruyter (1607-1676) was een Nederlands admiraal. Het door Louis Royer (1793-1868) gemaakte standbeeld van De Ruyter werd op 25 augustus 1841 onthuld. Voor het ontwerp van het standbeeld werd de Vierde Klasse van het Koninklijk Instituut van Wetenschappen, Letteren en Schone Kunsten enkele malen geraadpleegd. De aldaar aanwezige hoogleraar Abraham des Amorie van der Hoeven (1798-1855), lid van de Tweede Klasse van het Koninklijk Instituut, die ook een rede hield bij de onthulling, ontving een bronzen exemplaar van de herdenkingspenning. Ook de maker van het beeld Louis Royer, lid van de Vierde Klasse, ontving een bronzen exemplaar. De penning werd in 1841 aan de Akademie geschonken door Vlissingsche Departement der Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 11 (no. 24); M.M.A.J. Enschedé en J.P. Six (1863). Catalogue du cabinet de monnaies et médailles de l'Académie Royale des Sciences à Amsterdam. Amsterdam: Frederik Muller, p. 107; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXVIII De Commissie tot de Oprigting (1842), Gedenkschrift der oprigting van het standbeeld van M.A. de Ruyter plegtig ontbloot. Vlissingen: P.C. Verhoeff, p. 110-111 Maçonnieke penning vanwege de 60ste verjaardag van Jhr. mr. Johan Willem van Vredenburg




Portret van Jhr. mr. J.W. van Vredenburgh naar rechts. Onder het portret in kleine kapitalen: “I.P.SCHOUBERG.F.”. Omschrift: “JONKHR MR JOHAN WILLEM VAN VREDENBURGH GEB: VI AUG: MDCCLXXXII.”. Vlak. In het veld in 2 regels gegraveerd: “Z.A.Br. | 2e Gr. Opziener”. 53 mm 6 mm Brons Slaan Johannes Petrus Schouberg (1798-1864), Utrecht Rijks Munt 1842 Johan Willem van Vredenburg (1782-1849) , burgemeester van Rijswijk, werd op 19 oktober 1809 corresponderend lid van de Eerste Klasse van het Koninklijk Nederlandsche Instituut. De 2e Grootopziener is een hoofdbestuurslid van de Orde van Vrijmetselaren onder het Grootoosten der Nederlanden. Uit de verzameling van mr. Jacob van Lennep. Deze verzameling werd in 1870 aan de Akademie geschonken door mr. Willem van Lennep (1834-1897), de jongste zoon van Jacob van Lennep. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 06 (no. 34); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1870, p. LXII; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXX

41

P-NL024

Jubileumpenning vanwege het 50-jarig doctoraat in medicijnen van Gerardus Vrolik


Voorzijde:


Herkomst: Aantal: Concordantie:

P-NL025

Borstbeeld van Gerard Vrolik binnen een parelrand. Omschrift: “VITAM.IMPENDERE.VERO” (boven) en “NATVS.LVGDVNI.BATAVORVM XXV.APRILIS.MDCCLXXV”. Langs de onderzijde van het portret is te lezen: “ SCHOUBERG F.”. Twee takken van mirre- en eikenloof, aan de onderzijde samengebonden met een lint. In het veld in 9 regels de tekst: “GERARDO.VROLIK | SVMMOS | IN.MEDICINA.HONORES | ADEPTO | DIE.X.DECEMBRIS | MDCCXCVI | FILII.ET.GENERI | DIE.X.DECEMBRIS | MDCCCXLVI”. 56 mm 6 mm Brons Slaan Johannes Petrus Schouberg (1798-1864), Utrecht Rijks Munt 1846 Gerardus Vrolik (1775-1859) was een hoogleraar in de anatomie en botanie aan het Athenaeum Illustre te Amsterdam. Op 12 mei 1808 werd hij benoemd tot lid van de Eerste Klasse van het Koninklijk Instituut. De penning is op last zijn zonen en schoonzonen geslagen op 10 december 1846, bij de viering van zijn 50-jarig doctoraat in medicijnen. Één exemplaar is afkomstig uit de verzameling van mr. Jacob van Lennep. Deze verzameling werd in 1870 aan de Akademie geschonken door mr. Willem van Lennep (1834-1897), de jongste zoon van Jacob van Lennep. 2 Handgeschreven lijst der Medailles, p. 2 (no. 12) en p. 12 (no. 25); M.M.A.J. Enschedé en J.P. Six (1863). Catalogue du cabinet de monnaies et médailles de l'Académie Royale des Sciences à Amsterdam. Amsterdam: Frederik Muller, p. 107; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1870, p. LXII; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXVIII en CXXVI Jubileumpenning vanwege het 50-jarig jubileum van de Curatoren der Nederlandsche Scholen binnen Amsterdam


Voorzijde: Keerzijde: Diameter:

Wapen van Amsterdam, met aan weerszijden: “1797” en “1847”. Omschrift: “STADS - ARMEN - SCHOLEN” (boven) en “VERBETERD ONDERWIJS.” (onder). Tussen een olielamp en een rozet in 4 regels de tekst: “ONDERWIJS | EEN SCHAT VOOR_ | EEN SCHILD TEGEN | ARMOEDE.” 40 mm

42

Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Datering: Bijzonderheden:


P-NL026a

4 mm Brons Slaan Onbekend 1847 In 1797 werd door de Raad van Amsterdam een commissie ingesteld onder de naam ‘’Curatoren der Nederlandsche Scholen binnen Amsterdam’’. Onder haar toezicht werd een tweede commissie belast met het bestuur der stads publieke armenscholen. Deze armenscholen waren speciale scholen voor de allerarmsten in de stad. Er hoefde dan ook geen schoolgeld betaald te worden. Uit de verzameling van mr. Jacob van Lennep. Deze verzameling werd in 1870 aan de Akademie geschonken door mr. Willem van Lennep (1834-1897), de jongste zoon van Jacob van Lennep. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 3 (no. 13); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1870, p. LXII; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXVII Maçonnieke penning vanwege het 25-jarig huwelijk van prins Frederik met prinses Louise van Pruisen (zilver)


Voorzijde:

Keerzijde:

Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Fabricage: Datering: Bijzonderheden: Herkomst: Concordantie: Bron:

De portretten van prins Frederik en Louise van Pruisen naar links. In de afsnede van het voorste portret: “IP. SCHOUBERG. F.”. Omschrift: “GVIL. FRED. CAR. NEDERL. PRINC. ET. LVDOV. AVG. GVIL. AMAL. BORVSS. PRINC.” (boven) en “D.XXI.M.MAJI. MDCCCXXV.|MDCCCL.”. Een op een lauwerkrans rustende driehoek, waarbinnen in 8 regels onder een pentagram: “FREDER. PR. | MA.MAGISTRO | OPTIMO. FRATRI. | FELICISS. CONJVGII | EXACT. QVINTVM. LVSTRVN | CELEBRANTI | FRATRES | LIBERI. CAEMENT. NEDERL.” (de maçonnieke broeders van Nederland aan broeder Frederik, prins, grootmeester, bij het vieren van het vijfde lustrum van een zeer gelukkig huwelijk). Aan de drie zijden van de driehoek: “FAVSTE | FELICITER | PROSPERE” (fortuinlijk, gelukkig, voorspoedig). 58 mm 5 mm Zilver Slaan Johannes Petrus Schouberg (1798-1864), Utrecht Rijks Munt 1850 Vrijmetselaarspenning, uitgegeven ter gelegenheid van het 25-jarig huwelijk van Willem Frederik Karel, Prins van Oranje-Nassau (1797-1881) en Louisa Augusta Wilhelmina Amalia, Prinses van Pruisen (1808-1870). Uit de verzameling van mr. Jacob van Lennep. Deze verzameling werd in 1870 aan de Akademie geschonken door mr. Willem van Lennep (1834-1897), de jongste zoon van Jacob van Lennep. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 3 (no. 14); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1870, p. LXII; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXVII Marvin, W.T.R. (1880). The Medals of the Masonic Fraternity. Boston: Privately printed, p. 84

43

P-NL026b

Maçonnieke penning vanwege het 25-jarig huwelijk van prins Frederik met prinses Louise van Pruisen (brons)


Voorzijde: Keerzijde: Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Fabricage: Datering: Bijzonderheden: Herkomst: Concordantie:

Zie P-NL026a Zie P-NL026a 58 mm 7 mm Brons Slaan Johannes Petrus Schouberg (1798-1864), Utrecht Rijks Munt 1850 Zie P-NL026a Zie P-NL026a Handgeschreven lijst der Medailles, p. 3 (no. 14); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1870, p. LXII; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXVI

P-NL027

Prijspenning voor verdiensten van Nederlandse toondichters


Voorzijde: Keerzijde: Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Fabricage: Datering:

Portret van een jonge Koning Willem III naar rechts. Omschrift: “WILHELMUS.III.NEERLANDIAE.REX.LUXEMB.M.DUX”. Onder het portret in kleine kapitalen: “VAN DER KELLEN F.”. Binnen een slang, welke zijn eigen staart eet, een gelauwerde harp. Door de harp is een lint gewoven met het opschrift: “ARTI ET INGENIO” (aan kunst en genie). Boven de harp een vijfpuntige ster en de tekst: “BENE MERENTIBUS” (voor verdienste). 68 mm 10 mm Brons Slaan David van der Kellen Jr. (1804-1879) , Utrecht Rijks Munt 1850

44

Bijzonderheden:


P-NL028

Op 1 juni 1850 werd via de Staatscourant bekend gemaakt dat Willem III een prijs had ingesteld ter bevordering van de "Nederlandsche Dramatische Kunst", en meer in het bijzonder de aanmoediging van de Nederlandse toondichters (componisten). Daartoe werd deze jaarlijkse prijspenning geslagen. Uit de verzameling van mr. Jacob van Lennep. Deze verzameling werd in 1870 aan de Akademie geschonken door mr. Willem van Lennep (1834-1897), de jongste zoon van Jacob van Lennep. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 6 (no. 36); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1870, p. LXII; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXX Jubileumpenning vanwege het 50-jarig jubileum van het hoogleraarschap van Caspar Georg Carl Reinwardt


Voorzijde:

Keerzijde:


Concordantie:

Borstbeeld van Caspar George Carl Reinwardt naar links. Omschrift: “RESPONDENT VLTIMA PRIMIS” (de laatste dingen beantwoorden aan de eerste). Onder het borstbeeld in kleine kapitalen “V.D.K.”. Daaronder langs de rand: “AET. LXXVIII”. Twee palmtakken, aan de onderzijde met een lint samengebonden. Daarboven in 7 regels de tekst: “C.G.C. REINWARDTIO | NATVRAB.INVESTIGATORI | ET.INETRPRETI | PER. L. ANNOS. PROFESSORI | AMICI. ET. DISCIPLVLI | D. X. IVNII | MDCCCLI” (aan C.G.C. Reinwardt, onderzoeker en verklaarder der natuur, gedurende vijftig jaar hoogleraar, zijn vrienden en leerlingen, 10 juni 1851). 52 mm 4 mm Brons Slaan David van der Kellen Jr. (1804-1879) , Utrecht Rijks Munt 1851 Caspar Georg Carl Reinwardt (1773-1854) was een natuur- en geneeskundige. Op 18 juli 1808 werd hij benoemd tot lid van de Eerste Klasse van het Koninklijk Instituut. Van 1819 tot 1845 was hij tevens hoogleraar botanie, natuurlijke historie en scheikunde aan de Universiteit te Leiden. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 12 (no. 29); M.M.A.J. Enschedé en J.P. Six (1863). Catalogue du cabinet de monnaies et médailles de l'Académie Royale des Sciences à Amsterdam. Amsterdam: Frederik Muller, p. 107; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXVIII

45

P-NL029

Penning vanwege de onthulling van het standbeeld van Rembrandt van Rijn te Amsterdam


Voorzijde:

Keerzijde:



P-NL030

Standbeeld van Rembrandt Harmenszoon van Rijn. Omschrift: “ONTHULD IN TEGENWOORDIGHEID VAN Z.M. DEN KONING WILLEM III OP DEN 27STEN MEI 1852”. Links van het standbeeld: “ROYER. | SCULP.”. Rechts van het standbeeld: “HART FECIT”. Allegorische voorstelling met een schilderspalet, penselen en het tekstlint: “ HULDE VAN HET DANKBARE NAGESLACHT”. Omschrift: “AAN REMBRANDT VAN RYN, GEBOREN TE LEYDEN, 15 JULY 1606, BEGRAVEN TE AMSTERDAM, 8 OCT. 1669.”. 72 mm 8 mm Brons Slaan Louis Royer (1793 -1868), Laurent Joseph Hart (1810-1860), Brussel 1852 Rembrandt Harmenszoon van Rijn (1606 of 1607-1669) was een Nederlands kunstschilder. Zijn standbeeld, ontworpen door Louis Royer, werd geplaatst in Amsterdam, aan de rand van wat toen nog de Botermarkt heette. Nadat het beeld in 1876 naar het midden van het plein was verplaatst, werd het plein omgedoopt in Rembrandtplein. Uit de verzameling van mr. Jacob van Lennep. Deze verzameling werd in 1870 aan de Akademie geschonken door mr. Willem van Lennep (1834-1897), de jongste zoon van Jacob van Lennep. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 3 (no. 18); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1870, p. LXII; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXVII Penning vanwege de onthulling van het standbeeld van Rembrandt van Rijn te Amsterdam


Voorzijde: Keerzijde: Diameter:

Portret van Rembrandt Harmenszoon van Rijn naar links. Onder het portret: “DE VRIES J F”. Boven de baret een stralende ster. Omschrift: “REMBRANDT VAN RHYN.”. Het standbeeld van Rembrandt Harmenszoon van Rijn. Omschrift in 2 regels: “PLEGTIG ONTHULD TE AMSTERDAM | 27 MEI 1852.”. 27 mm

46

Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Datering: Bijzonderheden: Herkomst: Concordantie:

P-NL031

1 mm Nikkel Slaan Moses Eliasar Cohen Fantaas de Vries jr. (1807-1883), Amsterdam 1852 Zie P-NL030 Uit de verzameling van mr. Jacob van Lennep. Deze verzameling werd in 1870 aan de Akademie geschonken door mr. Willem van Lennep (1834-1897), de jongste zoon van Jacob van Lennep. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 4 (no. 19); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1870, p. LXII; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXVIII Jubileumpenning vanwege het eeuwfeest van de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen





Minerva en de stedenmaagd, gezamenlijk gezeten naast een zuil. Omschrift: “DEO ET PATRIÆ.” (God en vaderland). Lauwerkrans, aan de onderzijde samengebonden met een lint, waarop: “SOCIETAS SCIENT. HOLL.”. Binnen de lauwerkrans, in 6 regels: “FESTIS. | SAECVLARIBVS. | CELEBRATIS. | HARLEMI. | DIE. XXI. MAII. | MDCCCLII.”. Omschrift: “PER. SAECVLVM. FLORVIT. PER. SAECVLA. CRESQAT.” (tot bloei gekomen in een mensenleven, gegroeid gedurende mensenlevens) 55 mm 5 mm Brons Slaan Johan Georg Holtzhey (1729-1808), Utrecht Rijks Munt 1852 De Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen werd in 1752 opgericht. Haar doel is het bevorderen van de wetenschap, in de ruimste zin van het woord. De penning werd uitgereikt bij de maaltijd van het eeuwfeest op 22 mei 1852 in de schilderijenzaal van het Paviljoen in den Hout. De president en secretaris ontvingen een zilveren exemplaar en alle aanwezigen werd een exemplaar in brons aangeboden. De koning werd deze penning in goud aangeboden, hem overhandigd door Mr. D.J. van Ewyck van Oostbroek en de Bilt, Commissaris van de Koning in Noord-Holland, bij gelegenheid van een audiëntie te Amsterdam. Uit de verzameling van mr. Jacob van Lennep. Deze verzameling werd in 1870 aan de Akademie geschonken door mr. Willem van Lennep (1834-1897), de jongste zoon van Jacob van Lennep. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 3 (no. 17); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1870, p. LXII; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXVII Dr. J.A. Bierens de Haan (1970), De Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen 17521952. Haarlem: H.D. Tjeenk Willink & Zoon N.V., p. 107

47

P-NL032

Penning vanwege het bezoek van koning Willem III aan de Rijks Munt


Voorzijde: Keerzijde: Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Fabricage: Datering: Bijzonderheden: Herkomst: Concordantie: P-NL033

Portret van Koning Willem III naar rechts. Daaronder in kleine kapitalen: “V.D.K.”. Omschrift: “WILLEM III KONING DER NEDERLANDEN.”. In 8 regels de tekst: “’S RIJKS MUNT | DOOR | KONING | WILLEM III | MET EEN BEZOEK | VEREERD | SEPTEMBER | 1853.” 37 mm 4 mm Brons Slaan David van der Kellen Jr. (1804-1874) , Utrecht Rijks Munt 1853 Op 17 september 1853 bezocht Koning Willem III de stad Utrecht. Hij bezocht daar ook de Rijks Munt, waar hij zich liet informeren over de diverse activiteiten. Daarbij werd deze gelegenheidspenning geslagen. Uit de nalatenschap van Antoine Corneille Oudemans (1831-1895), directeur van de Polytechnische school Delft en vanaf 3 mei 1869 lid van de Afdeling Natuurkunde van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 19 (no. 70); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1891, p. XCV Penning vanwege de onthulling van het standbeeld van Laurens Janszoon Coster te Haarlem


Voorzijde:

Keerzijde: Diameter: Dikte: Materiaal:

Standbeeld van Laurens Janszoon Coster. Omschrift: “DE ORBE MERVIT PATRIA POSVIT” (boven) en “TYPOGRAPHIAE PATER” (vader van de drukkunst, van de wereld heeft hij ontvangen, het Vaderland heeft hem hooggeschat). In kleine kapitalen langs het standbeeld: “S.C.ELION.F.” Zonnestralen door een wolkendek. Daaronder in 4 regels de tekst: “DISPVLSIS NEBVLIS | FVLGET | ILLVSTRIOR | IN AVG. XVI IVL. MDCCCLVI” (door verspreide wolken schijnt het lichter). 75 mm 5,5 mm Brons

48

Techniek: Medailleur: Datering: Bijzonderheden:


P-NL034

Slaan Jacob Samuel Cohen Elion (1812-1880), Amsterdam 1856 Laurens Janszoon Coster (ca. 1370-1440) wordt in Nederland gezien als een van de uitvinders van de boekdrukkunst. In zijn geboorteplaats Haarlem werd op 16 juli 1856 op de Grote Markteen standbeeld onthuld, ontworpen door Louis Royer (1793-1868). Binnen wetenschappelijke kringen wordt het bestaan van Coster en zijn rol in de uitvinding van de boekdrukkunst betwist. Uit de verzameling van mr. Jacob van Lennep. Deze verzameling werd in 1870 aan de Akademie geschonken door mr. Willem van Lennep (1834-1897), de jongste zoon van Jacob van Lennep. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 11 (no. 21); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1870, p. LXII; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXVIII Penning vanwege het afscheid van Maurits Cornelis van Hall als voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg te Amsterdam




Portret van Maurits Cornelis van Hall naar links. Onder het portret in kleine kapitalen: “S.C. ELION F.”. Omschrift: “MAVRITIO CORNELIO VAN HALL CVRIAE AMSTEL. PRAESIDI AET. LXXXVIII.” (Maurits Cornelis van Hall, president van het hof van Amsterdam 88). In 7 regels de tekst: “IVRIS CONSVLTORVM | NESTORI. | CAVSARVM PATRONI | ET | PROCVRATORES | AMSTELOD. | MDCCCLVI.” (advocaat, nestor, beschermheer en procurator Amsterdam 1856). 62 mm 6 mm Brons Slaan Jacob Samuel Cohen Elion (1812-1880), Amsterdam 1856 Mr. Maurits Cornelis van Hall (Vianen 4 februari 1768 – Amsterdam 19 januari 1858), was een Nederlands jurist, auteur en politicus. Hij was van 1831 tot 1856 president van de arrondissementsrechtbank te Amsterdam. Deze penning werd aangeboden op zijn 88e verjaardag door de Amsterdamse advocaten en procureurs. Uit de verzameling van mr. Jacob van Lennep. Deze verzameling werd in 1870 aan de Akademie geschonken door mr. Willem van Lennep (1834-1897), de jongste zoon van Jacob van Lennep. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 28 (no. 50); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1870, p. LXII; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXVIII

49

P-NL035

Penning vanwege de meerderjarigheid van de prins van Oranje-Nassau




P-NL036

Portret van de kroonprins naar rechts. Omschrift: “GUIL. NICOL. ALEX. FRED. CAR. HENR. ARAUS. P.”. Onder het portret in kleine kapitalen: “M.C. DE VRIES JR.”. Twaalf schilden met de provinciewapens. Binnen deze schilden in 7 regels de tekst: “NEERLANDIA | PRINCIPE REGIO | SUO | MAJORI FACTO | GRATULATUR. | D. IV. SEPTEMBRIS | MDCCCLVIII.” (ter felicitatie van de Nederlandse kroonprins bij zijn meerderjarigheid). 62 mm 5 mm Brons Slaan Moses Eliasar Cohen Fantaas de Vries jr. (1807-1883), Amsterdam 1858 Willem Nicolaas Alexander Frederik Karel Hendrik (1840- 1879), prins der Nederlanden, prins van Oranje-Nassau, werd op 17 maart 1849 de Prins van Oranje. Hij zou echter nooit koning worden omdat hij eerder overleed dan zijn vader. Deze penning werd uitgegeven ter gelegenheid van zijn 18de verjaardag. Uit de verzameling van mr. Jacob van Lennep. Deze verzameling werd in 1870 aan de Akademie geschonken door mr. Willem van Lennep (1834-1897), de jongste zoon van Jacob van Lennep. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 4 (no. 23); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1870, p. LXII; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXVIII Jubileumpenning vanwege het 225-jarig bestaan van de Utrechtse Hogeschool


Voorzijde:

Keerzijde:

Diameter: Dikte:

De Utrechtse stedenmaagd lauwert een zuil met het portret van Minerva. Achter haar een zetel, waartegen het wapenschild van Utrecht rust. Op de zuil in 2 regels: “MDCXXXVI | MDCCCLXI”. Omschrift: “QVIS. SEPARABIT” (wie zal ons scheiden). Lauwerkrans, waarbinnen in 7 regels: “ACADEMIAE | TRAIECTINAE | XLV. LVSTRIS. FERACTIS | HVNG. NVMMVM | CIVITAS. TRAIECTINA | DAGAVIT | MDCCCLXI.” (bij de viering van het 45e lustrum van de Utrechtse universiteit heeft de Utrechtse burgerij deze penning gewijd, 1861). 52 mm 4 mm 50

Materiaal: Techniek: Medailleur: Fabricage: Datering: Bijzonderheden: Herkomst: Concordantie: P-NL037

Brons Slaan Johan Philip Menger (1818-1895) , Utrecht Rijks Munt 1861 Uitgegeven ter gelegenheid van het 225-jarig bestaan van de Universiteit van Utrecht. Uit de nalatenschap van Antoine Corneille Oudemans (1831-1895), directeur van de Polytechnische school Delft en vanaf 3 mei 1869 lid van de Afdeling Natuurkunde van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 21 (no. 81); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1896, p. CII Maçonnieke penning vanwege het eeuwfeest van de loge la Persévérance van Maastricht



In 8 regels de tekst: “EEUWFEEST | DE A.: □.: | LA PERSÉVÉRANCE | IN HET O.: | VAN MAASTRICHT | DEN 1E D.: 1E M.: | VAN HET J.:D.:W.:L.: | 5863”. Driehoek met het alziend oog, daaronder, tussen twee pilasters, in 15 regels: “FEESTVIERING | ONDER HET BESTUUR | DER BB.: OFFICIEREN | VAN GEUSAU VOORZ.: M.: | LE BRON DE VEXELA1.: OPZ.: | VON DAEHNE 2.: OPZ.: | MULLER. VAN DER NOORDA. | SLUYSKEN. | QUARLES DE QUARLES. | MEYER. ENTRUP. | VAN GYTENBEEK. VORAGE. | ARMAND. | VAN HALEN. | BLOEMENDAL. KEMMERLING. | ROSENKRANZ. | DEWEILLE. BRÜCK.”.

Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Datering: Bijzonderheden: Herkomst: Concordantie:

P-NL038

Daaronder een troffel en hamer in een driehoekige lineaal. Op de pilasters “B” (links) en “J” (rechts). 45 mm 4 mm Koper Slaan Onbekend 1863 De penning heeft als jaartal 5852, omdat volgens de Vrijmetselaren de jaartelling begint bij 4000 voor Christus. Uit de verzameling van mr. Jacob van Lennep. Deze verzameling werd in 1870 aan de Akademie geschonken door mr. Willem van Lennep (1834-1897), de jongste zoon van Jacob van Lennep. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 5 (no. 27); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1870, p. LXII; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXIX Jubileumpenning vanwege het 50-jarig bestaan van het Letterlievend Genootschap “Demosthenes” te Deventer


51



P-NL039

Wapenschild met kroon. Op het schild een “D”. Onder het schild: “DEVENTER”. Omschrift: “LETTERLIEVEND GENOOTSCHAP: DEMOSTHENES” ”. Gekroonde adelaar. Boven: “26 APRIL 1814”, onder: “26 APRIL 1864”. 35 mm 2,5 mm Tin Slaan Onbekend Firma A.J. Wilhelm, Deventer 1864 Uitgegeven ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van het Letterlievend Genootschap “Demosthenes” te Deventer. Volgens het KNAW jaarboek van 1867 zouden er twee exemplaren zijn ontvangen, één in tin en één in brons. Het bronzen exemplaar ontbreekt en het tinnen exemplaar is zwaar geöxideerd. Deze penning werd in 1866 aan de Akademie geschonken door Volkert Simon Maarten van der Willigen. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 14 (no. 40); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1867, p. CIX; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXX Penning vanwege het overlijden van Anna Paulowna Romanova, koningin der Nederlanden



Borstbeeld van Koningin Anna Paulowna met diadeem naar rechts. Omschrift: “ANNA.PAVLI. F. IMP. RVSS. GVLIELMI. II REG. NEDERL. CONIVX.”. Onder het borstbeeld in kleine kapitalen: “J. ELION. F.” Glad veld met in 4 regels de tekst “GENERIS MAIESTATEM AEQVAVIT VIRTVTIBVS”. Het Omschrift luidt: ”N. PETROP. XIX. IAN. MDCCXCV. D. HAGAE. GOM. KAL. MART. MDCCCLXV.” (geboren Sint Petersburg 19 januari 1795, overleden Den Haag 1 maart 1865) 65 mm 6 mm Brons Slaan Jacob Samuel Cohen Elion (1840-1893), Amsterdam 1865 Anna Paulowna, Grootvorstin van Rusland (1795-1865), een dochter van tsaar Paul I, huwde op 21 februari 1816 met de Prins van Oranje en was Koningin der Nederlanden van 1840 tot de dood van haar man koning Willem II in 1849. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 14 (no. 41a); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXX

52

P-NL040

Prijspenning voor de tentoonstelling van tuinbouw te Amsterdam



Herkomst: Concordantie: P-NL041

De godin Fortuna met lauwerkrans en de hoorn des overvloeds, staand op de wereldbol. Op deze wereldbol in 2 regels: “1865 | AMSTERDAM”. Langs de onderrand: “LEOPOLD WIENER” en “BRUXELLES”. Lauwerkrans van bloemen, vruchten en bladeren. Onderaan in het midden het Rijkswapen. 56 mm 4 mm Koper Slaan Leopold Wiener (1823-1891), Brussel 1865 De 'Algemeene Tentoonstelling van Voortbrengselen van Tuinbouw', georganiseerd door de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot aanmoediging van den Tuinbouw, werd gehouden van 7 tot 12 april 1865 in het Paleis van Volksvlijt te Amsterdam. De tentoonstelling vond plaats onder bescherming van de koning, waarbij Z.K.H. de Prins van Oranje de erevoorzitter van het bestuur was. Uit de nalatenschap van Antoine Corneille Oudemans (1831-1895), directeur van de Polytechnische school Delft en vanaf 3 mei 1869 lid van de Afdeling Natuurkunde van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 19 (no. 72); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1891, p. XCV Maçonnieke penning vanwege het 50-jarig Grootmeesterschap van Prins Frederik



Diameter: Dikte:

Portret van prins Frederik naar links. Onder het portret in kleine kapitalen: “J. ELION F.”. Omschrift: “GVL. FREDERICVS. CAROL. PER L ANNOS M. AP. CAEM. BAT. MAG.”. Alziend oog straalt licht over een gekroonde vrouw met het Rijkswapen op haar jurk. In haar linkerhand houdt zij een winkelhaak en passer. Met haar rechterhand legt zij een lauwerkrans op een tombe met de jaartallen 1816 en 1866. Op de tombe ligt het halslint van een Grootmeester van de Orde der Vrijmetselaren. 61 mm 4 mm

53

Materiaal: Techniek: Medailleur: Datering: Bijzonderheden:


P-NL042

Zilver Slaan Jacob Samuel Cohen Elion (1840-1893), Amsterdam 1866 Willem Frederik Karel (1797-1881), Prins der Nederlanden, Prins van Oranje-Nassau, werd in 1816 Grootmeester van de Nederlandse Orde van Vrijmetselaren. Deze functie zou hij tot aan zijn dood houden. Deze penning werd uitgegeven ter gelegenheid van zijn 50-jarig jubileum als Grootmeester van de Orde van Vrijmetselaren onder het Grootoosten der Nederlanden. Uit de verzameling van mr. Jacob van Lennep. Deze verzameling werd in 1870 aan de Akademie geschonken door mr. Willem van Lennep (1834-1897), de jongste zoon van Jacob van Lennep. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 5 (no. 28); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1870, p. LXII; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXIX Penning vanwege de onthulling van het standbeeld van Joost van den Vondel


Voorzijde:



Portret van Joost van den Vondel, met lauwerkrans langs de slapen, naar rechts. Omschrift: “JOOST VAN DEN VONDEL GEB. TE KEULEN 17 NOV. 1587, OVERL. TE AMSTERDAM 5 FEB. 1679.”. Onder het portret in kleine kapitalen: “J.F. VAN DER KELLEN F.”. Afbeelding van het standbeeld van Van den Vondel. Daaronder in 2 regels: “ONTHULD | TE AMSTERDAM 18 OCTOBER 1867.”. Omschrift: “VAN NEDERLANDS DICHTEREN DE VADER EN DE VORST.”. 58 mm 5,5 mm Brons Slaan Johan Philip van der Kellen (1831-1906) , Utrecht Rijks Munt 1867 Geslagen ter gelegenheid van de onthulling van het door Louis Royer ontwerpen standbeeld van Joost van den Vondel (1587-1679) in het Nieuwe Park te Amsterdam op 18 oktober 1867. Door de aanwezigheid van het standbeeld werd dit park in 1880 hernoemt in Vondelpark. Bij de onthulling sprak Mr. J. van Lennep, voorzitter van de commissie die het beeld tot stand had gebracht, een feestrede uit. De penning werd in 1868 aan de Akademie geschonken door het Ministerie van Binnenlandse Zaken in 1868 Handgeschreven lijst der Medailles, p. 14 (no. 42); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1869, p. LVII; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXX

54

P-NL043

Vondelpenning




P-NL044

Portret van Joost van den Vondel naar rechts. Onder het portret: “M.C. DE VRIES JR F.” Omschrift: “IUSTUS VONDELIUS.”. Muze wijzend op een sokkel met het opschrift: “SCRIP | SIT | AETER | NITA | TI.” (hij schreef voor de eeuwigheid) houdt een lauwerkrans richting het standbeeld van Vondel. Aan de voet van dit standbeeld drie wapenschilden. Rechts van de muze een zwaan. Omschrift: “BATAVAE DECUS ET LAUS PRIMA CAMOENAE.” (eer en roem van Hollands dichterscharen). In de afsnede: “NAT. COL. AGRIPP. | XVII NOV. MDLXXXVII. | DEN. AMSTELLOD. | V. FEBR. MDCLXXIX.”. Langs de rand: “MC.D.V.JR. INV. ET F.” 62 mm 6,5 mm Brons Slaan Moses Eliasar Cohen Fantaas de Vries jr. (1807-1883), Amsterdam 1868 Joost van den Vondel (1587-1679) was een Nederlands dichter en toneelschrijver. De tekst "scripsit aeternitati" komt van een lofspraak van Vossius op Vondel en "Batavae decus et laus prima camoenae" komt uit een lofdicht van Barlaeus. Uit de verzameling van mr. Jacob van Lennep. Deze verzameling werd in 1870 aan de Akademie geschonken door mr. Willem van Lennep (1834-1897), de jongste zoon van Jacob van Lennep. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 5 (no. 31); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1870, p. LXII; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXIX Erepenning voor Mr.dr. Jan Abrahamszoon Heemskerk


55




P-NL045

Portret van Jan Abrahamszoon Heemskerk links. Onder het portretin kleine kapitalen: “J. ELION F.”. Omschrift: “INTAMINATIS FVLGET HONORIBVS.” (hij schijnt met onbezoedelde eer). Vrouw met een schrijftablet. Op het tablet in 7 regels: “SCALDIS | CVRSVM | CORREXIT | DOMVIT | PESTILENTIAM | PECORIS. | MDCCCLXVII”. (de Schelde natuurlijk gecorrigeerd, overwon de ziekte bij runderen) Omschrift: “JANO HEEMSKERK ABR. F. OB REM PVBLICAM EGREGIE GESTAM GRATI CIVES F. C.”. In de afsnede: “MDCCCLXVIII”. 70 mm 6,5 mm Zilver Slaan Jacob Samuel Cohen Elion (1840-1893), Amsterdam 1868 Mr.dr. Jan Abrahamszoon Heemskerk (1818-1897) was een Nederlands politicus. Tussen 1866 en 1888 bekleedde hij diverse ministersposten. Hij speelde met J.P.J.A. graaf van Zuylen van Nijevelt (minister van Buitenlandse Zaken) een belangrijke rol in de Conflictperiode (1866-1868), waarbij er strijd was tussen de Tweede Kamer en de Koning en diens Kabinet. Uit de verzameling van mr. Jacob van Lennep. Deze verzameling werd in 1870 aan de Akademie geschonken door mr. Willem van Lennep (1834-1897), de jongste zoon van Jacob van Lennep. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 6 (no. 32); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1870, p. LXII; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXX Erepenning voor Mr. Julius graaf van Zuylen van Nijevelt


Voorzijde:

Keerzijde:

Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Datering:

Portret van Julius graaf van Zuylen van Nijevelt naar links. Onder het portret in kleine kapitalen: “J. ELION F.”. Omschrift: “LIVOR NON ERIPIET LAVDIS CONSCIENTIAM.” (afgunst prijst het geweten niet). Vrouw met een schrijftablet. Op het tablet in 7 regels: “IVRA | PATRIAE | DEFENDIT | CONTVDIT | MARTIS | MINAS. | MDCCCLXVII” (verdedigt de rechten van het land, verplettert Mars zijn bedreigingen). Omschrift: “J.P.J.A. COMTI DE ZUYLEN A NYEVELT OB SERVATAM EVROPAE QVIETEM GRATI CIVES F.C.”. In de afsnede: “MDCCCLXVIII”. 70 mm 6,5 mm Zilver Slaan Jacob Samuel Cohen Elion (1840-1893), Amsterdam 1868 56

Bijzonderheden:


P-NL046

Mr. Julius Philip Jacob Adriaan graaf van Zuylen van Nijevelt (1819-1894) was een Nederlands regent en politicus. Hij had als minister van Buitenlandse Zaken (1 juni 1866 - 4 juni 1868) een belangrijk aandeel in de Akte van Mannheim (vrije scheepvaart op de Rijn) alsmede in het losmaken van Luxemburg en Limburg als onderdeel van de Duitse Bond. Bismarck zou over dit laatste tegen Van Zuylen van Nijevelt hebben gezegd: “Vous avez sauve la paix de l'Europe”. Ook speelde hij samen met J. Heemskerk Azn. (minister van Binnenlandse Zaken) een belangrijke rol in de Conflictperiode (1866-1868), waarbij er strijd was tussen de Tweede Kamer en de Koning en diens Kabinet. Uit de verzameling van mr. Jacob van Lennep. Deze verzameling werd in 1870 aan de Akademie geschonken door mr. Willem van Lennep (1834-1897), de jongste zoon van Jacob van Lennep. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 6 (no. 33); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1870, p. LXII; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXX Jubileumpenning vanwege het 250-jarig bestaan van de Remonstrantse Broederschap


Voorzijde:

Twee vrouwsfiguren. De linker in haar handen een olijftak houdend. De rechter, staand op verbroken ketens, houdt een boek vast met de tekst " BIBLIA | SACRA" (de Bijbel). Op de verhoging waarop zij staan de tekst: “GAL:V:6” (Galaten V:6). Onder de verhoging in 2 regels: “EPISC. SCRIPTA SYNOD. | P. 33” (blz. 33 van het bisschoppelijk schrijven aan de kerkvergadering). Daaronder in kleine kapitalen: “J.ELION.F.” Omschrift in 2 regels: “NIHIL SPECTAVIMVS , NIHIL OPTAVIMVS, NIHIL QVAESIVIMVS ALIVD, QVAM AVREAM ILLAM | ET QVAE INTER SERVITVTEM ET LICENTIAM MEDIA INTEREST LIBERTATEM.” (niets anders hebben wij bedoeld, niets gewenst, niets gezocht dan de

Keerzijde: Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Datering: Bijzonderheden: Herkomst: Concordantie:

gulden vrijheid en die staat midden tussen slavernij en losbandigheid) Een krans van palmtakken, waarbinnen in 5 regels de tekst “ SOCIETATIS

REMONSTRANTIVM | NATALIS | DVCENTESIMVS QVINQVAGESIMVS | CELBRATVS ROTERODAMI | KAL. JVN. MDCCCLXIX.”.

60 mm 3,5 mm Brons Slaan Jacob Samuel Cohen Elion (1840-1893), Amsterdam 1869 Het 250-jarig bestaan van de Remonstrantse Broederschap werd gevierd in Rotterdam op 1 en 2 juni 1869. De penning werd in 1871 door hen aan de Akademie geschonken. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 14 (no. 43); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1871, p. LV; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXX

57

P-NL047

Jubileumpenning vanwege het eeuwfeest van het Bataafsch Genootschap der Proefondervindelijke Wijsbegeerte


Voorzijde:

Keerzijde:


Herkomst:


P-NL048

Staand vrouwsfiguur, verbeeldende de ondervinding, met in haar rechterhand een zeilsteen met een anker. In haar linkerhand een staf met een vaandel omslingerd. Op het vaandel staat te lezen: “RERVM MAGISTRA” (meesteres der dingen). Aan de linker zijde van de vrouw staat een brandende urna met een smeltkroes. Aan haar rechterzijde staat een piëdestal met het wapenschild van Rotterdam en bovenop een weegschaal. Omschrift: “CERTOS FERET EXPERIENTIA FRUCTUS” (de ondervinding zal betrouwbare voortbrengselen geven). Onder de voorstelling in kleine kapitalen: “J.P.MENGER F.”. Een slang, in een cirkel, zijn eigen staart verslindend. Hierbinnen in 8 regels: “SOCIETAS | PHILOSOPHIAE | EXPERIMENTALIS | BATAVA | ROTERODAMI | CETESIMUM | NATALEM | CELEBRANS.” Omschrift: “IN MEMORIAM STEPHANI HOOGENDIJK FUNDATORIS. MDCCLXIX - MDCCCLXIX”.

40 mm 3,5 mm Brons Slaan Johan Philip Menger (1818-1895) , Utrecht Rijks Munt 1869 Op 3 juni 1769 werd het Bataafsch Genootschap der Proefondervindelyke Wysbegeerte te Rotterdam opgericht. Steven Hoogendijk, één van de oprichters, liet op die dag tevens in zijn testament opnemen dat na zijn dood een stichting tot bevordering van de proefondervindelijke wijsbegeerte de opbrengsten uit zijn riante vermogen zou krijgen. Steven Hoogendijk (1698-1788) was een Rotterdamse horloge- en instrumentmaker en natuurkundige. Hij werd vooral bekend door zijn pogingen de stoommachine in Nederland te introduceren. Één exemplaar is afkomstig uit de nalatenschap van Antoine Corneille Oudemans(1831-1895), directeur van de Polytechnische school Delft en vanaf 3 mei 1869 lid van de Afdeling Natuurkunde van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen. 2 Handgeschreven lijst der Medailles, p. 15 (no. 44) en p. 22 (no.84); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. LXII; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXI; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1896, p. CII Penning vanwege het 25-jarig huwelijk van J.A. Smits van Nieuwerkerk met J.P.D. Bouvy


58

Voorzijde:

Keerzijde:


P-NL049

Twee wapenschilden met de familiewapens van Smits van Nieuwerkerk en Bouvy, gesteund door twee fretten. Boven de schilden een gevleugelde helm. Onder de schilden twee met een strik samengebonden palmtakken. Onder de palmtakken in kleine kapitalen: “J.F.”. Keerzijde: In 19 regels de tekst: “JAN ANTHONY | SMITS VAN NIEUWERKERK | GEB. DEN 4

OCTOBER 1820, SECRET. RENTM. | V.H. GENEESK. GEST. V. KRANKZINNIGEN 28 SEPT. 1841, | KAND. NOTARIS 20 MEI 1844, LID DER D.D. SCHUTTERY | 15 AUG. 1845, ADMIN. V.D. ALGEM. BEGRAAFPL. 10 OCT. 1846, | OFFICIER DER D.D. SCHUTTERY, MAJ. 25 OCT. 1860, | MAJOOR KOMM. DIER SCHUTT. 28 JUNI 1861, LID DER STATEN V. | D. PROV. ZUID HOLLAND 15 MAART 1864, OFF. D. LA FLAMBOYANTE | 19 JUNI 1866, KERKVOOGD D. NED. HERV. GEM. 18 MEI 1865 & | VOORZITTER MILITIERAAD ..F. MIL.DISTR. IN DE PROVINCIE | ZUID HOLLAND 19 JAN. 1871, ALLES TE DORDRECHT. | OFFICIER VAN DE ORDE VAN DE EIKENKROON. | EN | JACOBA PETRONELLA DOROTHEA BOUVY | GEB. TE BERGEN TE NOORWEGEN 23 JAN. 1820 | 1 JULI 1871 25 JAREN | TE DORDRECHT VEREENIGD.”.

42 mm 3 mm Brons Slaan Jacob Samuel Cohen Elion (1840-1893), Amsterdam 1871 Jan Anthonij Smits van Nieuwerkerk (Dordrecht, 1 oktober 1820 - Dodrecht 17 oktober 1893), huwde op 1 juli 1846 te Dordrecht met Jacoba Petronella Dorothea Bouvy (Bergen (Noorwegen), 23 januari 1820 - Den Haag, 20 november 1877). De penning werd in 1872 aan de Akademie geschonken door Jan Anthony Smits van Nieuwerkerk. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 15 (no. 45); Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (1872). Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, Afdeeling Letterkunde. Tweede reeks, tweede deel, derde stuk. Amsterdam: C.G. van der Post, p. 17; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXI Jubileumpenning vanwege het derde eeuwfeest van de inname van Den Briel



Een gaande leeuw, met aan zijn voorpoten gebroken ketens. Daarboven “ 1572”. Omschrift: “DOOR GODS ZEGEN, ORANJES HULP EN NEERLANDS EENDRACHT.”. Lauwerkrans. Daarbinnen in 4 regels: “1872 | VRIJHEID | EN | ORDE”. 30 mm 2 mm Verguld zilver Slaan Jacob Samuel Cohen Elion (1840-1893), Amsterdam 1872 De penning is uitgegeven door de feestcommissie van Amsterdam. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 15 (no. 46); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXI

59

P-NL050

Jubileumpenning vanwege het derde eeuwfeest van de Leidsche Hoogeschool


Voorzijde:

Keerzijde:


P-NL051

Een vrouwsfiguur van voren. Haar linkerhand op het hart, haar rechter hand een fakkel dragend. Aan weerszijden van haar de verticale woorden, links: “QVACVMQVE INCEDO” en rechts: “PELLO TENEBRAS” (waar ik heen ga verdrijf ik de duisternis). Aan de onderzijde aan weerszijde in kleine kapitalen: “C. WIENER” (links) en “FECIT.” (rechts). Glad veld, met binnen een opstaande rand, in 8 regels: “ REGNANTE | GVILIELMO III | IN

FERIIS TRISAECVLARIB. | VNIVERSITATIS LVGD. BAT. | A GVILIELMO I CONDITAE | CVRATORES | HVNC NVMMVM | F.C.” (onder de regering van Willem III hebben Curatoren bij de

viering van het derde eeuwfeest van de Leidse Hogeschool deze penning laten slaan). 51 mm 4,5 mm Brons Slaan Charles Wiener (1832-1888) , Brussel 1875 Deze penning werd uitgereikt door de Curatoren van de Leidse Universiteit aan o.a. de buitenlandse gasten die de festiviteiten bijwoonden. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 16 (no. 52); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1875, p. LIV; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXII Penning vanwege de provinciale tentoonstelling van Nijverheid en Kunst in Noord-Brabant


Voorzijde:

Keerzijde:

Diameter: Dikte:

Vrouw met palmtak lauwert zuil met bijeenkorf. Op de zuil een harp in een lauwerkrans. Op de achtergrond diverse ambachtelijke werktuigen. Omschrift: “PROVINCIALE TENTOONSTELLING VAN NYVERHEID EN KUNST IN NOORDBRABANT”. Aan de onderzijde: “D. DE PATOUL”. Lauwerkrans met de wapenschilden van Noord-Brabant (boven) en Breda (onder). Binnen de krans in 14 regels de tekst: “COMMISSIE | DER TENTOONSTELLING | -.- | J.A. VAN DER BERG, EEREVOORZITTER | J.F. DE BOOY, VOORZITTER. | LEDEN | J.E. VREEDE, R.J. SCHELLEKENS | J.F. DE VOLDER, J.C. ROSU PIRON PM | JAN PHILIPSEN SECS | VEREENIGING | VAN INDUSTRIEELEN EN | WERKBAZEN | C. VERMEULEN, VOORZ. | W.J. SLECHTRIEM. SECS. ”. Omschrift: “ZELFSTANDIGE ONDERNEMING DER VEREENIGING VAN INDUSTRIEELEN EN WERKBAZEN BREDA * 1875 *”.

45 mm 4 mm

60

Materiaal: Techniek: Medailleur: Datering: Bijzonderheden: Herkomst: Concordantie: P-NL052

Brons Slaan D. de Patoul, Breda 1875 De Provinciale Tentoonstelling van Nijverheid, Landbouw en Kunst in Noord-Brabant werd gehouden van 13 juli tot 13 augustus 1875 in Breda. De tentoonstelling was georganiseerd door de Vereeniging van Industriëlen en Werkbazen. Uit de nalatenschap van Antoine Corneille Oudemans (1831-1895), directeur van de Polytechnische school Delft en vanaf 3 mei 1869 lid van de Afdeling Natuurkunde van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 21 (no. 82); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1896, p. CII Penning vanwege de opening van het sociëteitsgebouw Phoenix te Delft




Een feniks rijst op uit het vuur. Omschrift: “* SOCIETEIT PHOENIX TE DELFT * OPGERICHT 1 MAART 1847”. Societeitsgebouw. Omschrift: “GEOPEND 30 NOVEMBER 1877”. In de afsnede: “P. SOMERWIL | LEIDEN”. 32 mm 3 mm Goud Gieten P. Somerwil, Leiden 1877 In 1842 wordt de "Academie tot opleiding van burgerlijke ingenieurs zoo voor 's Lands Dienst als voor de nijverheid en van kwekelingen voor de handel" opgericht. Om voor de studenten een ruimte te hebben waar zij kunnen converseren na colleges en het harde studeren wordt in 1847 het gebouw Societeit "Phoenix" geopend. Het huidige pand aan de Phoenixstraat nummer 30 te Delft, werd in 1877 opgeleverd. Uit de nalatenschap van Antoine Corneille Oudemans (1831-1895), directeur van de Polytechnische school Delft en vanaf 3 mei 1869 lid van de Afdeling Natuurkunde van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 22 (no. 83); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1896, p. CII Jubileumpenning vanwege het eeuwfeest van de Maatschappij ter Bevordering van Nijverheid


61

Voorzijde:

Keerzijde:


P-NL054

Staande Nederlandse Maagd, kijkend naar rechts, met in haar rechter uitgestrekte hand een lauwerkrans en haar linkerhand rustend op een schild met het Rijkswapen. In een verhoging het omschrift: “NEDERLANDSCHE MAATSCHAPPIJ TER BEVORDERING VAN NIJVERHEID”. Krans van eikenloof waarin verwerkt het wapenschild van Haarlem, met de banderol met opschrift “VICIT VIM VIRTVS”, en symbolen van nijverheid (een eg, een spinwiel en een zeilschip). Binnen de lauwerkrans in 5 regels de tekst: “ HAAR | EEUWFEEST | GEVIERD | JULIJ | 1877”. In een verhoging het omschrift: “VERMEERDERING VAN VOLKSWELVAART HET DOEL DER MAATSCHAPPIJ”. 62 mm 5 mm Brons Slaan Johan Philip Menger (1818-1895) , Utrecht Rijks Munt 1877 Penning geslagen ter gelegenheid van het eerste eeuwfeest der Maatschappij ter Bevordering van de Nijverheid. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 16 (no. 55); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1878, p. XCIV; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXII Penning vanwege de verheffing van het Athenaeum Illustre tot Universiteit van Amsterdam


Voorzijde:

Keerzijde:

Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Fabricage: Datering: Bijzonderheden: Herkomst:

Drie staande vrouwsfiguren. De linker houdt een door een slang omwonden handspiegel vast (staande voor Filosofie), de middelste de Bijbel en een palmtak (staande voor Godgeleerdheid) en de rechter een zwaard en weegschaal (staande voor Rechtsgeleerdheid). Op de afsnede: “J.P.MENGER F.”. Het wapen van Amsterdam met daaronder in 3 regels: “ ACADEMIA AMSTELODAMENSIS | IN ILL. ATHENAEI LOCVM SVCCESSIT | ID. OCTOB. MDCCCLXXVII” (de Universiteit van Amsterdam is in de plaats gekomen van het Athenaeum Illustre). Langs de rand staan de symbolen van de vijf faculteiten. 65 mm 6 mm Zilver Slaan Johan Philip Menger (1818-1895), Utrecht Rijks Munt 1877 Geslagen ter gelegenheid van de verheffing van het Athenaeum Illustre tot Universiteit van Amsterdam op 15 oktober 1877. De penning werd in 1878 aan de Akademie geschonken door Universiteit van Amsterdam.

62

Concordantie:

Handgeschreven lijst der Medailles, p. 16 (no. 57); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1879, p. XCIII; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXII

P-NL055

Jubileumpenning vanwege het eeuwfeest van het Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen te Batavia


Voorzijde:

Keerzijde:


Concordantie:

P-NL056

In het vlak een palmboom tegen twee een achtergrond van twee bergen. Op de stam van de palmboom het wapenschild van Batavia. In een verdieping de omschriften: “TEN NUTTE VAN ’T GEMEEN” (boven) en “BATAVIA’S GENOOTSCHAP” (onder). In een krans van bladeren en bloemknoppen in 5 regels de tekst: “ SOCIETAS. | ART.SCIENT.BAT. | IN.MEMORIAM. | I.SAEG.FEL. | CLAVSI.” Onder de krans in kleine kapitalen: “FR. WIENER BRUXELLES”. Op een verhoging de omschriften: “A.D.VIII.K.MAI.” (boven) en “MDCCLXXVIII MDCCCLXXVIII” (onder), aan weerszijden gescheiden door drie kleine balkenkruisjes. 60 mm 5 mm Brons Slaan Charles Wiener (1832-1888), Brussel Koninklijke Munt van België 1878 Het (Koninklijk) Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen werd op 24 april 1778 opgericht. Na de soevereiniteitsoverdracht aan Indonesië in 1949 heeft het genootschap nog bestaan tot 1962 onder de naam Lembaga Kebudajaan Indonesia. Het museum van het Koninklijk Bataviaasch Genootschap is tegenwoordig het Nationaal Museum van Indonesië. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 17 (no. 58); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1879, p. XCIII; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXIII Penning vanwege de lustrumviering 1881 van de Utrechtse Hogeschool



Naakte man in zegewagen met een span van vier paarden, naar rechts rijdend door de wolken. Omschrift: “SPEM. ADFERT. MATHIAS. 1881” (Mathias brengt hoop). Een ommuurde stad met torens, waarboven een komeet. Omschrift: “1578: OFFENSI. NVMINIS. ASTRVM.” (ster van de gegriefde godheid).

63


Concordantie: P-NL057

43 mm 3 mm Brons Slaan Johan Philip Menger (1818-1895) , Johan Philip Matthias Menger (1845-1912) , Utrecht Rijks Munt 1881 Uitgegeven in 1881 ter gelegenheid van het 49ste lustrum van de Universiteit van Utrecht. Op 19 mei 1880 besloot het Utrechtsch Studenten Corps op voordracht van de maskeradecommissie als thema van de maskerade van het aanstaande lustrum van de Academie in 1881 te kiezen: de intocht van Aartshertog Matthias van Oostenrijk als landvoogd in Brussel op 18 januari 1578. De penning beeld deze intocht uit. De penning is vervaardigd in navolging van de penning van Aartshertog Mathias van Oostenrijk. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 22 (no. 85); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXIII Penning vanwege de aanneming van de wet tot de verlegging van de uitmonding van de Maas


Voorzijde:

Keerzijde:


Knielende vrouw, een wapenschild van Noord-Brabant vastklemmend, kijkt op naar een man op een troon, voorstellende de wetgever. De man houdt in zijn hand een tekstrol met het opschrift: “WET VAN | 26 JANUARI | 1883 | STAATSBLAD N. 6”. Aan weerszijden cherbijnen met schoppen en pikhouweel. Op de onderste tree van de verhoging in kleine kapitalen: “L.JÜNGER INV.”. Onder het tableau een meetinstrument en “F.BAETES.FEC.” (links) en “A.NIVER.P.”. Binnen een versierde rand in 15 regels de tekst: “IN HET | 34E JAAR DER | REGEERING

VAN | KONING WILLEM III | ONDER HET BESTUUR | VAN DEN | MINISTER VAN WATERSTAAT | JONKHR G.J.G. KLERCK | IS DE WET | VAN 26 JANUARI 1883 | TOT VERLEGGING | VAN DE | UITMONDING DER MAAS | TOT STAND | GEKOMEN.”.

Daaromheen 8 vijfpuntige sterren. 75 mm 8 mm Brons Slaan Ludwig Jünger (1856-1906), François Ignace Baetes (1826-1890) (stempelsnijder), Antwerpen A. Niver 1883 Omdat het samenvloeien van de Waal en de Maas 's winters som voor ernstige overstromingen zorgden, besloten de Provinciale Staten van Noord-Brabant tot een bijdrage van 1 miljoen gulden aan het Rijk om een scheiding van Maas en Waal te realiseren. Dit resulteerde in de 'Wet tot het verleggen van de uitmonding der rivier de Maas’ van 26 januari 1883. Het grootschalige rivierverbeteringsproject dat hiermee

64


P-NL058

van start kon gaan, wordt wel het “Deltawerk van de 19e eeuw” genoemd. De penning werd in 1885 aan de Akademie geschonken door Jhr. mr. J. de la Court. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 17 (no. 62); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1885, p. CVII; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXIII Jubileumpenning vanwege het 250-jarig bestaan van de Utrechtse Hogeschool


Voorzijde:

Keerzijde:


P-NL059

Minerva zwaait naar de zon. Ze wordt geflankeerd door de in lauwerkransen gevatte wapens van Utrecht (links) en het Koninkrijk (rechts). In het veld in 2 regels: “SOL ILLVSTRA | IVSTITIÆ NOS". Omschrift: “FAVSTA.SVB.LVCE LÆTA.SÆCVLA.SVRGANT” (mogen onder een gunstig licht blijde eeuwen komen). In de afsnede: “W.SCHAMMER F.”. Binnen een eikenkrans in 6 regels de tekst: “CELEBRANDIS | QVINTIS SEMISACVLARIB. | VNIV. RHENO-TRAJECT. | AVSPICIIS R. AVG. GVILIELMI III | P.P.G. | AO MDCCCLXXXVI” (ter viering van het vijfde halve eeuwfeest der Utrechtse universiteit onder de regering van de doorluchtige Koning Willem III in het jaar 1886). 56 mm 4 mm Brons Slaan Johan Philip Mathias Menger (1845-1905) , Willem Jacobus Schammer (1849-1893), Utrecht Rijks Munt 1886 Uitgegeven ter gelegenheid van het vijfde halve eeuwfeest van de Universiteit van Utrecht. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 17 (no. 63); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1887, p. CXXX; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXIII Jubileumpenning vanwege het 40-jarig professoraat van Christophorus Henricus Didericus Buys Ballot


65



Portret van Christophorus Henricus Didericus Buys Ballot naar rechts. Omschrift: “CHRISTOPH. HENR. DID. BUIJS BALLOT.”. Langs de afsnede: “L.JÜNGER.D.” en “J.P.M.MENGER.F.”. In de bovenhelft een lauwerkrans samengestrikt met een palmtak. Daaronder in 7 regels: “HULDE | NA XL JAREN | VAN VRUCHTBARE | AKADEMISCHE | WERKZAAMHEID | XVI NOV. | MDCCCXLVII - MDCCCLXXXVII.”. Langs de onderrand: “W.S.”. 66 mm 4,5 mm Brons Slaan Johan Philip Mathias Menger (1845-1905) , Willem Jacobus Schammer (1849-1893), Ludwig Jünger (1856-1906), Utrecht Rijks Munt 1887 Christophorus Henricus Didericus Buys Ballot (1817-1890) was een Nederlands wis-, natuur-, schei- en sterrenkundige. Hij was één van de oprichters van het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut. Hij werd op 6 april 1855 benoemd tot gewoon lid van de Afdeling Natuurkunde van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen. In 1887 werd aan de Universiteit Utrecht bij gelegenheid van het 40-jarig jubileum van Christophorus Buys Ballot als hoogleraar een geldbedrag bijeen gebracht met het doel uit de renteopbrengst daarvan gouden medailles toe te kennen aan prominente meteorologen. De penning werd in 1893 aan de Akademie geschonken door de Universiteit Utrecht. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 20 (no. 77); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1893, p. LXXXIX Jubileumpenning vanwege het 50-jarig bestaan van het Koninklijk Zoölogisch Genootschap Natura Artis Magistra



Een panter (of tijger), olifant en leeuw tussen een krans van laurierbladeren. Daar tussenin rustend twee wapenschilden (Rijkswapen en het wapen van Amsterdam), bijeengebonden met een lint. Twee takken van laurierloof. Daarboven in het veld in 3 regels de tekst: “1838 | 1 MEI | 1888”. Omschrift: “KONINKLIJK ZOOLOGISCH GENOOTSCHAP NATURALIS ARTIS MAGISTRA”. 47 mm 3 mm Brons Slaan Jacques Joseph François Verdonck (1823-1878), Amsterdam 1888 Artis werd op 4 mei 1838 onder de naam Natura Artis Magistra opgericht door de heren Gerardus Frederik Westerman(1807-1890), Johann Wilhelm Heinrich Werlemann (1807-1877) en Johannes Wilhelmus Wijsmuller (1806-1882). Na de London Zoo was het de tweede publieke dierentuin in Europa. Tot dan toe waren het voornamelijk privé-instellingen. De originele versie van deze penning werd ca. 1870 geslagen. Ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van de dierentuin werd deze penning in 1888 opnieuw uitgegeven met bijpassende oorkonde waarin de penning kon worden opgeborgen.

66

Concordantie:

Handgeschreven lijst der Medailles, p. 18 (no. 65); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXIV; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1889, p. CV

P-NL061

Penning vanwege de 70ste verjaardag van Franciscus Cornelis Donders





P-NL062

Portret van Franciscus Cornelis Donders naar rechts. Omschriften: “FRANCISCVS CORNLIVS DONDERS” (boven) en “D. XXVII MAII A.MDCCCXVIIIMDCCCLXXXVIII”. Onder het portret in kleine kapitalen: “L.JÜNGER.D. J.P.M.MENGER.F.”. Krans van laurierbladeren, met daarbinnen in 5 regels de tekst: “PER | VARIAS GENTES | ILLVSTRIS BATAVI | ADMIRATIONE | JVNCTI” (al degenen die in de verschillende volkeren verbonden zijn door bewondering voor de vermaarde Nederlander). Omschrift: “IN MEMORIAM DIEI QVO CONDITVM PIVM CORPVS IPSIVS NOMINE INSIGNE” (Ter herinnering aan de dag waarop in het leven geroepen werd de weldadige stichting vermaard door juist zijn naam). In kleine kapitalen, onder een vijfbladige rozet: “W.SCHAMMER.F.” 65 mm 5,5 mm Brons Slaan Johan Philip Mathias Menger (1845-1905) , Willem Jacobus Schammer (1849-1893), Ludwig Jünger (1856-1906), Utrecht Rijks Munt 1888 Franciscus Cornelis Donders (Tilburg, 17 mei 1818 - Utrecht, 24 maart 1889) was een Nederlands hoogleraar geneeskunde en fysiologie. Hij werd vooral bekend door zijn studie naar de oogfysiologie. Op 9 april 1847 werd hij geïnstalleerd als corresponderend lid van de Eerste Klasse van het Koninklijk Instituut. Op 26 oktober 1851 werd hij benoemd tot buitengewoon lid en bij de overgang naar de Koninklijke Akademie van Wetenschappen in 1855 tot gewoon lid van de Afdeling Natuurkunde. De penning werd in 1888 aan de Akademie geschonken door de Rijksuniversiteit Groningen. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 18 (no. 66); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXIV; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1889, p. CV Penning voor de feestcommissie voor het 40-jarig regeringsjubileum van koning Willem III


67

Voorzijde: Keerzijde: Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Fabricage: Datering: Herkomst: Concordantie: P-NL063

Voorzijde: Wapenschild van Delft. Daaronder in kleine kapitalen: “BEGEER”. Omschrift: “*1849 MEI 1889* HULDE AAN DE FEEST COMMISSIE VAN DELFTSCH BURGERS”. Krans van oranjeloof. Daarbinnen in 6 regels: “TER | HERINNERING | AAN DE | 40 JARIGE REGEERING | VAN | Z.M. WILLEM III” 32 mm 3 mm Zilver Slaan Onbekend Begeer 1889 Uit de nalatenschap van Antoine Corneille Oudemans (1831-1895), directeur van de Polytechnische school Delft en vanaf 3 mei 1869 lid van de Afdeling Natuurkunde van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 22 (no. 86); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1896, p. CII Penning vanwege het bezoek van regentes Emma en koningin Wilhelmina aan Amsterdam van 26 tot 29 mei 1891




De portretten van Koningin-Regentes Emma en Prinses Wilhelmina naar links. Daaronder: “BART V. HOVE.” en “J.P.M. MENGER.”. Omschrift: “HET VADERLAND GETROUWE TOT IN DEN DOOD”. Het wapen van Amsterdam. Omschrift: “* 26-29 mei 1891 * aan hare majesteiten de stad amsterdam”. Daaronder: “W. SCHAMMER”. 66 mm 5,5 mm Brons Slaan Bartholomeus Wilhelmus Maria van Hove (1850-1914), Johan Philip Mathias Menger (1845-1905) , Willem Jacobus Schammer (1849-1893) , Amsterdam Rijks Munt 1891 Na de dood van koning Willem III (1817-1890) brachten koningin Wilhelmina (18801962) en haar moeder regentes Emma van Waldeck-Pyrmont (1858-1934) tussen 1891 en 1898 bezoeken aan alle provincies en grotere steden, onder het motto: "Wij zijn er nog". Daarbij verrichtte koningin Wilhelmina op 28 mei 1891 haar eerste officiële daad als koningin met het leggen van de eerste steen voor het Wilhelminagasthuis in Amsterdam, het nieuwe stadsziekenhuis. De penning werd in 1891 geschonken aan de Akademie door de Stad Amsterdam. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 19 (no. 73); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1892, p. XC

68

P-NL064

Penning vanwege het staatsbezoek van De Duitse Keizer van 1 tot 3 juli 1891


Voorzijde:

Keerzijde:

Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Fabricage: Datering: Bijzonderheden: Herkomst: Concordantie: P-NL065

Het Rijkswapen met de naar elkaar gewende portretten van Koningin-Regentes Emma en Prinses Wilhelmina. Onder de portretten: “J. SCHULMAN INV” en “J.D. POSTHUMUS FEC.”. Omschrift: “* EMMA KONINGIN-WEDUWE REGENTES * WILHELMINA KONINGIN DER NEDERLANDEN”. Een keizerskroon met de naar elkaar gewende portretten van Keizer Willem II en Keizerin Augusta Viktoria van Duitsland. Omschrift: “*AMSTERDAM 1-3 JULI 1891 * WILHELM II DEUTSCHER KAISER AUGUSTA VIKTORIA KAISERIN”. 45 mm 3 mm Brons Slaan Jacob Schulman (1849-1914) (ontwerp), Jan Daniel Posthumus (1839-1919) (stempelsnijder), Amsterdam Firma J.D. Posthumus 1891 Van 1 tot 3 juli 1891 vond in Nederland het officiële staatsbezoek plaats van de Duitse keizer Wilhelm II (1859-1941) en keizerin Auguste Victoria (1858-1921). De penning werd in 1891 geschonken aan de Akademie door de Stad Amsterdam. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 19 (no. 74); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1892, p. XC Penning vanwege het bezoek van regentes Emma en koningin Wilhelmina aan Groningen in juni 1892



Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur:

Portretten van Prinses Wilhelmina en Koningin-Regentes Emma naar rechts. Omschrift: “DE LIEFDE IS BIJ HET AANSCHOUWEN VERMEERDERD”. Het Rijkswapen en het wapen van Groningen, binnen een lauwerkrans, en samenkomend bij een Koninklijke kroon. Hieronder: “BEGEER”. Omschrift: “EERSTE BEZOEK VAN NEERLANDS KONINGINNEN AAN GRONINGEN, JUNI 1892”. 57 mm 4,5 mm Brons Slaan Onbekend

69

Fabricage: Datering: Bijzonderheden:


Koninklijke Begeer 1892 Na de dood van koning Willem III (1817-1890) brachten koningin Wilhelmina (18801962) en haar moeder regentes Emma van Waldeck-Pyrmont (1858-1934) tussen 1891 en 1898 bezoeken aan alle provincies en grotere steden, onder het motto: "Wij zijn er nog". Van 23 tot 25 juni 1892 bezochten zij Groningen. De penning werd in 1892 aan de Akademie geschonken door de stad Groningen. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 20 (no. 76); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1893, p. LXXXIX Penning vanwege de Tentoonstelling van geneeskrachtige en nuttig planten te 's Gravenhage in 1895


Voorzijde:


Concordantie: P-NL067

Links een groep van diverse planten, waaronder papavers, kamille en eikenbladeren, waarop galnoten. In 8 regels de tekst: “TENTOONSTELLING | VAN | GENEESKRACHTIGE | EN | NUTTIGE PLANTEN | TE ’S GRAVENHAGE | 1895”. Lege plaquette in fantasievorm omgeven door eiken-, palm- en lauwertakken. In de rechteronderhoek: “B.U.”. 32 mm 3 mm Brons Slaan Onbekend Begeer (B.U. staat voor 'Begeer Utrecht') 1895 De 'Tentoonstelling van geneeskrachtige en nuttig planten', gehouden in het gebouw van het Koninklijk Zoölogisch Botanisch Genootschap van Acclimatie, werd op 8 juli 1895 geopend door de minister van Binnenlandse Zaken S. van Houten en duurde tot 16 juli van dat jaar. Het Koninklijk Zoölogisch Botanisch Genootschap van Acclimatie was opgericht op 14 november 1861 met als doel "het gewennen en aankweken van dieren en planten, voornamelijk uit Neerlands buitenlandse bezittingen, tot uitbreiding en veredeling der nuttige inlandsche dieren en planten". Dit was de eerste stap tot de oprichting van de Haagse Diergaarde die bestond van 1863 tot 1943. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 23 (no. 87); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1896, p. CII Rumphius-medaille


70

Voorzijde:

George Everhard Rumphius in de tijd van zijn blindheid, zittend aan een tafel met kruidenplanten. Onder de tafel: “PLINIVS INDICVS” (de Plinius van Indië). Achter de man langs in 12 regels de tekst: “CÆCVS HABENS | OCVLOS TAM | GNAVÆ

MENTIS | ACVTOS VT NEMO | MELIVS DETEGAT | AUT VIDEAT | RVMPHIVS | HIC VVLTU EST | GERMANVS ORIGINE TOTVS BELCA FIDE | ET CALAMO CETERA | DICIT OPVS” (Blind was 't

Keerzijde:



lichaamlijk oog, doch helder 't kloek verstand van hem, wiens groot vernuft nog niemand evenaarde. Zijn naam is Rumphius; was Duitsch 't geboorteland, Hollandsch was hart en taal; zijn werk tuigt U zijn waarde). Gezicht op de rede van Ambon. Omschrift: “IN MEMORIAM G.E. RUMPHILN ANTE SÆCVLIS VITA DEFVNCTI” (in herinnering aan G.E. Rumphius voordat de wereld sterft). Onderste helft in 6 regels de tekst: “KRUIDBOEK | RARITEITKAMER | AMBONSCHE HISTORIE | LANDBESCHRYVING | LAND, LUCHT EN ZEEGEDIERTE | 1902”. Dit alles tussen twee wapenschilden (links: het door J.P. Coen ingestelde en algemeen geldend Nederlands-Indisch wapen, rechts: Batavia) en de data “1627” en “1702”. Langs de onderrand in kleine kapitalen: “KOLONIAAL MUSEUM HAARLEM” 50 mm 3,5 mm Brons Slaan Jacobus Jan van Goor (1874-1956), Utrecht Koninklijke Begeer 1902 Deze penning werd geslagen ter gelegenheid van de 200ste sterfdag van Georg Everhard Rumphius (1627-1702), een Nederlands bioloog. Hij werd met name bekend door twee boeken: ‘Amboinsch kruid-boek’ en ‘D'Amboinsche rariteitkamer’. Zijn bijnaam was Plinius Indicus. De penning werd in 1902 aan de Akademie geschonken door het Koloniaal Museum Haarlem in 1902. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 24 (no. 91); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1903, p. CX Jubileumpenning vanwege het derde eeuwfeest van de Rijksuniversiteit Groningen


Voorzijde:

Keerzijde:

Minerva spreekt de Nederlandse maagd aan. Haar woorden staan in het omschrift: “NON SINE ME TIBI PARTVS HONOS” (ook ik heb bijgedragen tot uwe eer). In de afsnede: “MDCXIV - MCMXIV”. Rechts van de Nederlandse maagd: “TD”. Het oude wapen van de Academie, gevormd door dat van de Provincie Groningen, waarover de Bijbel ligt opengeslagen met de tekst "VERB | DNI | LV | CERNA | PEDIB | NRIS (verbum domini lucerna pedibus nostris = het woord des Heren is een lamp voor onze voeten).

71

Omschrift: “LIBER . CORDA . CONCILIAVI . AQVILAE” (het boek houdt stad en landen, adelaar en harten, bijeen). Daaronder in 6 regels: “ACADEMIA . GRONINGANA | AB . VRBE . PAGISQVE | HAVD . FACILE . CONCORDANTIBVS | POST . SAECVLA . CONDITA | POST . SAECVLA . III | FELIX . FORTIS . FIRMA”

Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Fabricage: Datering: Bijzonderheden: Concordantie: P-NL069

(moeilijk kwam eertijds de eendracht van de beide leden der provincie: Stad en Ommelanden, tot stand; hier was de eendracht bereikt en zou ook het werk sterk en duurzaam blijken). 70 mm 3,5 mm Brons Slaan Antonius Stanislaus Nicolaas Ludovicus (Toon) Dupuis (1877-1937), 's Gravenhage Koninklijke Begeer 1914 De penning werd uitgegeven door de Academische Senaat der Rijksuniversiteit Groningen, aangeboden aan de gasten bij de viering van het derde eeuwfeest van de universiteit op 29 juni 1914. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 25 (no. 98)

Jubileumpenning vanwege het 75-jarig bestaan van het Koninklijk Instituut van Ingenieurs



Concordantie:

Minerva gezeten met speer en schild. Voor haar een tekstrol met het opschrift: “KON. | BESLUIT | W. 4 FEB. | 1848 | N. 81.”. Omschrift: “KONINKLIJK INSTITUUT VAN INGENIEURS.”. Lauwerkrans, daarbinnen in 4 regels de inscriptie: “1847-1922 | AAN DE | KONINKLIJKE AKADEMIE | VAN WETENSCHAPPEN”. Onder de krans in kleine kapitalen: “BEGEER”. 47 mm 3,5 mm Brons Slaan Onbekend Koninklijke Begeer 1922 Het Instituut van Ingenieurs is opgericht op 31 augustus 1847. Al een jaar later mochten zij het predicaat Koninklijk aan hun naam toevoegen. Op 1 juli 2004 is het Instituut gefuseerd met de Nederlandse Ingenieursvereniging tot het Koninklijk Instituut van Ingenieurs KIVI NIRIA. Op 8 september 1922 vond een bijeenkomst plaats ter viering van het 75-jarig bestaan. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 26 (no. 100)

72

P-NL070

Jubileumpenning vanwege het eeuwfeest van het Koninklijk Instituut van Ingenieurs


Voorzijde:

Keerzijde:

Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Datering: Bijzonderheden: Herkomst: Concordantie: P-NL071

Twee zittende mannen, voorstellende de overdracht van kennis van de oudere op de jongere generatie. De een met een hamer en tang, de ander wijzend op een tekstrol, welke zij beiden vasthouden. Omschrift (onderlangs): “SCHEPPEND . DENKEN * SCHOUWEND DOEN.”. Rechts van de voet de signatuur "DB". Keerzijde: Drie wapenschilden (Batavia, Rijkswapen en …), met daarboven: “ 18471947”. Omschrift (onderlangs): “KONINKLIJK . INSTITUUT . VAN . INGENIEURS”. In het veld gegraveerd: “AAN DE | KONINKLIJKE AKADEMIE | VAN WETENSCHAPPEN”. 87 mm 3 mm Brons Slaan Dirk Bus (1907-1978), 's Gravenhage 1947 Het ontwerp van deze penning is later gebruikt voor de Speurwerkmedaille, die voor het eerst werd uitgereikt in 1954 aan prof.ir. Bernard D.H. Tellegen (1900-1990). Bij de viering van het honderdjarig bestaan van het Koninklijk Instituut van Ingenieurs op 23 september 1947 te ’s Gravenhage werd de Akademie vertegenwoordigd door Albert Jan Kluyver (1888-1956). Handgeschreven lijst der Medailles, p. 28 (no. 51) Jubileumpenning vanwege het 150-jarig bestaan van het Amsterdamsch Genootschap ter bevordering der koepok-inenting voor minvermogenden


73



Herkomst:

Concordantie: Bron:

P-NL072

Portret van Phoebus Hitzerus Themmen naar rechts. Omschrift: “PHŒBUS HITZERUS THEMMEN M.D. INSTITUIT” (boven) en “MDCCCIII” (onder) (opgericht door Phoebus Hitzerus Themmen, Medicinæ Doctor, in 1803). Binnen een lauwerkrans, cirkelvormig de tekst: “MDCCCIII - INOV. MCMLIII”. Omschrift: “SOCIETAS AMSTELODAMENSIS AD PROPAGANDAM VACCINIAE INSITIONEM IN USUM INDIGENTIUM”. (het Amsterdamsch Genootschap ter bevordering der koepokinenting voor minvermogenden). 60 mm 4 mm Brons Slaan Hendrik Lageman (1765-1816), vergroot door Begeer Begeer, Voorschoten 1953 Het Amsterdamsch Genootschap ter bevordering der koepok-inenting voor minvermogenden werd opgericht op 1 november 1803 door Phoebus Hitzerus Themmen (1757-1830), een Nederlands arts en dichter, tezamen met de medicinae doctores A. Ypey, G. Vrolik, C.H. à Roy en H. Haakman en de chirurg B. Hussem. Mr. D.C. van Lennep was penningmeester. Van deze herdenkingspenning werden door het Amsterdamsch Genootschap ter bevordering der koepok-inenting voor minvermogenden in 1953 zilveren exemplaren aangeboden aan H.M. de Koningin, de Commissaris van de Koningin in Noord-Holland, de burgemeester van Amsterdam en het Koninklijk Penningkabinet, en bronzen exemplaren aan de KNAW, de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot Bevordering van de Geneeskunst, het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde en aan de leden van het genootschap. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 30 (no. 56) Veldhuyzen, W.F. (1954). Het Amsterdamsch Genootschap ter bevordering der koepokinenting voor minvermogenden. In: Nederlands Tijdschrift der Geneeskunde 98 III 36, p. 2514 (4 september 1954) Penning vanwege het emeritaat van Carolina MacGillavry als hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam




Portret van Carolina Henriette Mac Gillavry naar links. Omschrift: “CAROLINA H MACGILLAVRY”. Keerzijde: Elektronendichtheidspatroon van een deel van de keten van een vitamine A type molecuul, zich bevindend in het gedeelte van de zogenaamde eenheidscel in de kristalstructuur van de vaste stof. Omschrift “HOOGLERAAR KRISTALLOGRAFIE 1950-1972”. 65 mm 14 mm Brons Gieten Onbekend 1972

74

Bijzonderheden:

Carolina Henriette MacGillavry (1904-1993) was een Nederlands scheikundige en kristallografe. In 1950 werd zij benoemd tot buitengewoon hoogleraar aan haar universiteit in de chemische kristallografie. Op 5 juni 1950 werd Carolina MacGillavry als eerste vrouw benoemd tot lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, waar zij van 1961 tot 1969 secretaris-penningmeester was van de Afdeling Natuurkunde. Van 1957 tot 1972 was zij hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam. Op 11 maart 1972 van dat jaar had ze onder grote belangstelling haar afscheidscollege 'verantwoording' gegeven, waarin MacGillavry onder meer pleitte voor het zo vroeg mogelijk betrekken van studenten bij 'grensverleggend onderzoek'.

P-NL073

Jubileumpenning vanwege de 300-Jarige herdenking op de oversteek naar Engeland van Willem III en Mary



Herkomst: Bron:

Portretten van Willem III en Mary Stuart onder de koningskroon. Omschrift: "Nederland Engeland" (boven) en "Willem III & Mary" (onder). In het midden de jaartallen “1688” en “1988” en middenonder de rijksappel en scepter. De contouren van Engeland en Nederland met daartussen de zeilende vloot. Midden boven staat het gekroonde monogram van Willem en Mary. 60 mm 3 mm Gepatineerd bronsrons Slaan Rinus Cornelis (Rudi) Augustinus (*1939), Voorschoten Koninklijke Begeer 1988 In 1988 en 1989 vierde Engeland en Nederland 300 jaar betrekkingen, omdat driehonderd jaar daarvoor de Glorious Revolution plaatsvond en stadhouder Willem III (1650-1702) en zijn vrouw Maria Stuart (1662-1694) de Engelse troon bestegen. Op 28, 29, en 30 september 1988 organiseerden de Royal Society, Brittish Academy en de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen het symposium ‘Wetenschap en Cultuur onder Willem en Mary’ met paleis-lezingen en voordrachten in het Scheepvaartmuseum. Bij de feestelijke afsluiting van het herdenkingsjaar op 3 juli 1989 te 's Gravenhage werd de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen vertegenwoordigd door mw. Helena Cornelia Cassee (1947-2013). Deze penning werd geslagen in opdracht van Stichting Willem III en Mary De penning werd in 1988 aan de Akademie geschonken door het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, Jaarboek 1990. Amsterdam: N.V. Noord-Hollandsche Uitgeversmaatschappij, p. 107

75

België P-BE001

Penning ter ere van Christoph, Graaf van Manderscheid en abt van Stavelot



P-BE002

Wapenschild, met aan weerszijden “15” en “59”. Omschrift: “*CHRIST*CO*A*MAND*D*G*AB*STAB*ET*PRVM*” (afkorting voor: “Christophorus Comes a Manderscheid Dei Gratia Abbas Stabulensis et Prumtensis”). Sint Christoffel, wadend door het water. Op zijn hoed een cherubijn, welke hem de weg wijst. Omschrift: “GODT.HELF.MICH” (uit Psalm 69, vers 6). 31 mm 1 mm Brons Slaan Onbekend 1559 Christoph, Graaf van Manderscheid was abt van Stavelot (1546-1576). Handgeschreven lijst der Medailles, p. 9 (no. 1); M.M.A.J. Enschedé en J.P. Six (1863). Catalogue du cabinet de monnaies et médailles de l'Académie Royale des Sciences à Amsterdam. Amsterdam: Frederik Muller, p. 107; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXV Penning met Floris Alewijn



Eenzijdige penningplaat met een portret van Floris Alewijn naar rechts. Omschrift: “FLORIS.ALEWIIN.ÆT.37.1559.”. In de afsnede gegraveerd: “M.H.”. Hol 73 mm 1,5 mm Lood Slaan Etienne de Hollande (Steven Cornelisz. van Herwijck, ca. 1530-ca. 1566), Antwerpen 1559 Enkelzijdige penningplaat. Floris Alewijn huwde in 1559 Cesilia Veeselar (zie PBE003). Handgeschreven lijst der Medailles, p. 9 (no. 2); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXV

76

P-BE003

Penning met Cesilia Veeselar




Concordantie: P-BE004

Portret van Cesilia Veeselar naar links. Omschrift: “CESILIA.VEESELAR.ÆT.37.A.O.1559.”. Vrouwsfiguur op de rug gezien. In haar rechterhand een kruis. Om haar linker arm is een slang gekronkeld. Zij staat op een rotsblok, waar een diamantvormig wapenschild tegen is geplaatst. Omschrift: “TROP.FIER.ABVSE.C.V.”. In de afsnede gegraveerd: “M.H.”. 72 mm 3,5 mm Lood Slaan Etienne de Hollande (Steven Cornelisz. van Herwijck, ca. 1530-ca. 1566), Antwerpen 1559 Cesilia Veeselar was de dochter van Joris Veselaer, een vermogende handelaar in Vlaamse tapijten. Hij was gedurende 23 jaar verbonden aan de Antwerpse Munt, eerst als "prévost", later als "Muntmeester-Generaal". Cesilia Veeselar (geboren in 1522) huwde in 1559 Floris Alewijn. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 9 (no. 3); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXV Penning met Maria Leonara, Hertogin van Mantua


Voorzijde: Keerzijde: Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek:

Eenzijdige penningplaat met een portret van de Maria Leonora, Hertogin van Mantua naar rechts. Omschrift: “MARIA LEONORA DVCISSA ÆT: XVI”. In de afsnede van de mouw “1566”. Hol 65 mm 1,5 mm Lood Slaan

77

Medailleur: Datering: Bijzonderheden: Concordantie:

Onbekend 1566 Eenzijdige penningplaat. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 9 ( no. 4); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXV

P-BE005

Penning van de Compagnie d’Assurances d’Anvers Sécuritas S.A. .



P-BE006

Slapende Minerva met een speer op een zetel met het stadswapen van Antwerpen en het opschrift: “29A DIE MARTIS | 1819”. Op de penning: “SECVRITAS” (boven) en “ANTVERPIA” (onder). Gekroonde krans van laurierloof met daarbinnen in 4 regels: “NAVES | ET | ÆDES | ASSECURATÆ” (schepen en gebouwen verzekerd). 29 mm 2 mm Zilver Slaan Onbekend 1819 Penning van de in 1819 opgerichte Compagnie d’Assurances d’Anvers Sécuritas S.A. (Antwerpsche zee- en brandverzekering). Handgeschreven lijst der Medailles, p. 10 (no. 16); M.M.A.J. Enschedé en J.P. Six (1863). Catalogue du cabinet de monnaies et médailles de l'Académie Royale des Sciences à Amsterdam. Amsterdam: Frederik Muller, p. 107; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXVI Herdenkingspenning vanwege het overlijden van geneesheer Jean-FrançoisLaurent van Hende


Voorzijde:

Keerzijde: Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Datering: Bijzonderheden:

Portret van Jean-François-Laurent van Hende naar links met rechts daarvan een aesculapiusstaf. Omschrift: “VAN HENDE M.D. NATUS THORALTI MDCCXXXVIII MORTUUS BRUGIS MDCCCXIX.” (Van Hende geboren Thorhout 1738 gestorven Brugge 1819). Onder het portret: “F. DE HONDT. F.”. Krans van eikenloof. Daarbinnen in 2 regels: “PROFUIT PROXIMO” (volgende resultaat). 40 mm 3,5 mm Brons Slaan Franciscus Johannes de Hondt (1786-1862), Brugge 1819 Penning op het overlijden van de medicus Jean-François-Laurent van Hende (17381819) op 29 december 1819 te Brugge. Van Hende was voorzitter van de Provinciale Geneeskundige Commissie West-Vlaanderen.

78

Concordantie:

Handgeschreven lijst der Medailles, p. 10 (no. 18); M.M.A.J. Enschedé en J.P. Six (1863). Catalogue du cabinet de monnaies et médailles de l'Académie Royale des Sciences à Amsterdam. Amsterdam: Frederik Muller, p. 107; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXVII

P-BE007

Prijspenning van de Société d'Agriculture et de Botanique te Gent (Floramedaille)


Voorzijde:


Concordantie:

P-BE008

Hoofd van de godin Flora naar rechts met haar haren achteraan samengebonden en vooraan versierd met bloemen, vruchten en graanhalmen, alles samengehouden met een lint. Daaronder: “BRAEMT F.”. Omschrift: “SOC. REG. AGRICULT. ET BOTAN. GAND.” Krans. 36 mm 4 mm Brons Slaan Jozef Pieter Braemt (1796-1864), Gent 1841 De Floramedaille met deze achterzijde is tussen 1818 en 1849 in verschillende maten en versies uitgevoerd. De penning werd zodanig veel uitgereikt dat de keerzijden niet altijd gegraveerd werden. De laureaten konden dit, indien gewenst, zelf laten doen. Ter gelegenheid van de 40ste verjaring van de tentoonstellingen werd in 1849 een jubileumeditie georganiseerd waarvoor de medaille van een aangepaste keerzijde werd voorzien. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 18 (no. 69); M.M.A.J. Enschedé en J.P. Six (1863). Catalogue du cabinet de monnaies et médailles de l'Académie Royale des Sciences à Amsterdam. Amsterdam: Frederik Muller, p. 107; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXIV Huwelijkspenning vanwege het huwelijk van de Hertog van Brabant met Aartshertogin Maria-Hendrika van Oostenrijk


Voorzijde:

Keerzijde:

Diameter:

Portret van Koning Leopold I van België naar links. Omschrift: “LEOPOLD PREMIER ROI DES BELGES”. Onder het portret in kleine kapitalen: “L. WIENER”. Randschrift: “*** DIEU PROTEGE LA BELGIQUE”. Portretten van de Hertog en Hertogin van Brabant naar rechts. Omschrift: “L.L. PH.M.V. DUC DE BRABANT M.H.A. DUCHESSE DE BRABANT 21.22 AOUT. 1853”. Onder het portret van de Hertog in kleine kapitalen: “LEOP. WIENER”. 36 mm

79

Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Datering: Bijzonderheden: Concordantie: P-BE009

2 mm Verzilverd koper Slaan Leopold Wiener (1823-1891), Brussel 1853 Strooipenning, geslagen ter gelegenheid van het huwelijk van kroonprins Leopold Lodewijk Filips Maria Victor van België (1835-1909) met Aartshertogin Marie Henriëtte van Oostenrijk (1836-1902) op 21-22 augustus 1853. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 18 (no. 30); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXVIII Jubileumpenning vanwege het vierde eeuwfeest van de instelling der dekens van het Sint-Lucasgilde


Voorzijde:


P-BE010

Wapen van het Sint Lucas Gilde met tekstlint: “VVT JONSTEN VERSAEMT” (uit genegenheid bijeengekomen). Omschrift: “S. LUCAS GILDE ANTWERPEN”. Langs de linker rand: “G. WILDIERS.”. Lauwerkrans. Daarbinnen in 8 regels de tekst: “VIERHONDERDJARIG | JUBELFEEST | VAN DE | INSTELLING | DER | DEKENS | -.- M.D.CCC.LIV”. 50 mm 4 mm Verzilverd brons Slaan G. Wildiers, Antwerpen 1854 Op 26 augustus 1382 werd het ambacht van de kunstenaars, later Sint-Lucasgilde genoemd, in Antwerpen opgericht. In 1484 werd het ambt van deken in het gilde ingesteld. Het oorspronkelijke gilde is op 21 november 1791 afgeschaft. Uit de verzameling van mr. Jacob van Lennep. Deze verzameling werd in 1870 aan de Akademie geschonken door mr. Willem van Lennep (1834-1897), de jongste zoon van Jacob van Lennep. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 4 (no. 20); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1870, p. LXII; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXVIII Jubileumpenning vanwege het tweede eeuwfeest van rederijkerskamer "De Wyngaerd" te Brussel


80

Voorzijde:

Keerzijde:

Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Datering: Herkomst: Concordantie:

P-BE011

Gekroond wapenschild met een druiventros versierd met een lauwerkrans en in een rand van bladeren en een spiraalrand het tekstlint: “GROEIJEN EN BLOEIJEN”. Omschrift: “DE WYNGAERD TE BRUSSEL” . Onder het lint in kleine kapitalen: “N.D.”. Dit alles binnen een rijk versierde rand. Vrouwsfiguur met lauwerkrans lauwert een sokkel met tableau. Op dit tableau de data “1657 | 1857”. Omschrift: “TWEEHONDERDJARIG JUBELFEEST”. In kleine kapitalen onderaan de medaille: “N. DARGENT F.”. 51 mm 3 mm Brons Slaan Jean-Nicolas Dargent (1817-1871), Brussel 1857 Uit de verzameling van mr. Jacob van Lennep. Deze verzameling werd in 1870 aan de Akademie geschonken door mr. Willem van Lennep (1834-1897), de jongste zoon van Jacob van Lennep. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 4 (no. 22); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1870, p. LXII; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXVIII Penning vanwege de onthulling van het standbeeld van Jacob van Maerlant te Damme




Portret van Koning Leopold I van België naar links. Omschrift: “LEOPOLD I KONING DER BELGEN”. Onder het portret in kleine kapitalen: “LEOPOLD WIENER”. Binnen versierde rand in 7 regels de tekst: “INHULDIGING | VAN | JACOB | VAN MAERLANT’S | STANDBEELD | TE DAMME | DEN 9 SEPT. 1860”. 50 mm 4,5 mm (62 mm. hoog met oog en ring) Verguld brons Slaan Leopold Wiener (1823-1891), Brussel 1860 Het standbeeld van Jacob van Maerlant (ca. 1235 - ca. 1300) van Hendrik Pickery (1828-1894) dat is geplaatst op de markt voor het stadhuis van Damme, werd bekostigd door de Belgische regering. Jacob van Maerlandt (ca. 1235 - ca. 1300) was een Dietse kroniekschrijver en leerdichter. Bij de onthulling was de Koninklijke Akademie van Wetenschappen vertegenwoordigd door Matthias de Vries (1820-1892), die de daarbij ontvangen penning in de vergadering van de Afdeling Letterkunde van 8 oktober 1860 aan de Akademie schonk. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 13 (no. 36); M.M.A.J. Enschedé en J.P. Six (1863). Catalogue du cabinet de monnaies et médailles de l'Académie Royale des Sciences à Amsterdam. Amsterdam: Frederik Muller, p. 107; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXIX

81

Bron:

Koninklijke Akademie van Wetenschappen (1862). Verslagen en Mededelingen der Koninklijke Akademie van Wetenschappen, Afdeeling Letterkunde, Zesde deel. Amsterdam: C.G. van der Post, p. 127

P-BE012

Penning vanwege het Antwerps kunstfeest van 1861




P-BE013

Allegorische afbeelding van de stedenmaagd van Antwerpen die de muze Thalia de stadspoort van de citadel binnenlaat. In de afsnede: “WELKOM”. Wapen van Antwerpen met stierenkop en lint met tekst: “ WT JONSTEN VERZAEMT” (uit genegenheid bijeengekomen). Omschrift: “ANTWERPENS KUNSTFEEST” (boven) en “XVIII. XIX. XX. OOGST. M.DCCC.LXI.” (onder). 58 mm 7 mm Brons Slaan Leopold Wiener (1823-1891), Brussel 1861 Uit de verzameling van mr. Jacob van Lennep. Deze verzameling werd in 1870 aan de Akademie geschonken door mr. Willem van Lennep (1834-1897), de jongste zoon van Jacob van Lennep. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 5 (no. 25); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1870, p. LXII; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXIX Penning vanwege de ontmoeting van koning Leopold I van België en koning Willem III der Nederlanden te Luik op 19 oktober 1861


Voorzijde:

Portretten van Leopold I en Willem III naar links. Omschrift: “LEOPOLD I ROI DES BELGES . GUILLAUME III ROI DES PAYS BAS”. Onder de portretten in kleine kapitalen: “LEOP. ET CH. WIENER”.

82

Keerzijde:


P-BE014

De Vrede, staande tussen België en Nederland die elkaar de hand reiken, alle drie voorgesteld als vrouwen in een antiek gewaad. De Vrede heeft een lauriertak in de hand. Naast België staat het Belgische wapenschild en een kolom geflankeerd door de letters "LG". Nederland houdt een roer in de hand en naast haar staat een anker en het Nederlandse wapenschild. Omschrift: “ENTREVUE DES SOUVERAINS A LIEGE”. In de afsnede: “19 OCTOBRE 1861”. 70 mm 7 mm Brons Slaan Leopold Wiener (1823-1891), Charles Wiener (1832-1887), Brussel 1861 Uit de verzameling van mr. Jacob van Lennep. Deze verzameling werd in 1870 aan de Akademie geschonken door mr. Willem van Lennep (1834-1897), de jongste zoon van Jacob van Lennep. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 4 (no. 24); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1870, p. LXII; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXVIII Maerlants penning vanwege 7de Nederlandsche Taal- en Letterkundig Congres te Brugge


Voorzijde: Keerzijde: Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Datering: Herkomst: Concordantie:

Portret van Jacob van Maerlant rechts. Onder het portret in kleine kapitalen: “LEOP. WIENER”. Omschrift: “JACOB VAN MAERLANT, DIE VADER DER DIETSCHER DICHTEREN ALGADER”. Lauwerkrans, waarbinnen in 8 regels de tekst: “VII.E | NEDERLANDSCHE | TAAL- EN | LETTERKUNDIG | KONGRES | BRUGGE | 8, 9 & 10 SEPT. | 1862 ”. 50 mm 4 mm Brons Slaan Leopold Wiener (1823-1891), Brussel 1862 Uit de verzameling van mr. Jacob van Lennep. Deze verzameling werd in 1870 aan de Akademie geschonken door mr. Willem van Lennep (1834-1897), de jongste zoon van Jacob van Lennep. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 5 ( no. 26); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1870, p. LXII; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXIX

83

P-BE015

Jubileumpenning vanwege het eeuwfeest van de Académie royale des sciences, des lettres et des beaux-arts de Belgique





P-BE016

Portret van Keizerin Maria Theresia naar links. Omschrift: “IMP. MARIA. THERESIA. AGAD. CONDIT.”. Glad veld, met in 10 regels de tekst: “ACADEMIA | SCIENT. LIT. ET. ART. BELGICA | AB. AVG. IMP. MARIA. THERESIA | ANNO. MDCCLXXII. INSTITVTA | A. GVILIELMO. I. REGE. AVGVSTO | ANNO. MDCCCXVI. RESTITVTA | A. LEOPOLDO. I. REGE. AVG. | ANNO. MDCCCXLV. AVCTA | FESTA. SECVLARIA. AGIT | ANNO. MDCCCLXXII”.

50 mm 5 mm Brons Slaan Onbekend 1872 In de Zuidelijke Nederlanden, die in de achttiende eeuw aan Oostenrijk behoorden, werd in 1769 te Brussel met goedvinden van Maria Theresia van Oostenrijk (17171780) een Société littéraire opgericht. De 'Société littéraire' werd in 1772 omgevormd tot de Keizerlijke en Koninklijke Academie van Wetenschappen en Letteren van Brussel. De penning werd in 1872 aan de Akademie geschonken door de Académie royale des sciences, des lettres et des beaux-arts de Belgique. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 15 (no. 47); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1873, p. LV; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXI Jubileumpenning vanwege het 40-jarig hoogleraarschap te Leuven van PierreJoseph van Beneden



Wapen van Mechelen, met bandelier “IN FIDE CONSTANS” (standvastig in geloof). Daaronder in kleine kapitalen: “J. WIENER”. In 9 regels de tekst: “CIVI CUO | PRÆCLARO | P.J. VAN BENEDEN | PER ANNOS XL IN UNIV. |

Diameter: Dikte: Materiaal:

universiteit van Leuven 40 jaar hoogleraar in de natuurwetenschappen - Stad Mechelen - Opgedragen in het jaar 1877). 50 mm 4 mm Brons

LOVAN.DOCENTI SCIENTIIS | NATURALIBUS DOCTISSIMO | CIVITAS MECHLINIENSIS | DEDICAVIT | AO MDCCCLXXVII” (haar roemrijke burger P. J. Van Beneden, aan de

84

Techniek: Medailleur: Datering: Bijzonderheden: Herkomst: Concordantie:

P-BE017

Slaan Jacob (Jacques) Wiener (1815-1899), Brussel 1877 Pierre-Joseph van Beneden (1809-1894) was een Belgisch zoöloog en natuurhistoricus. Hij was hoogleraar aan de Universiteit van Leuven en President van de Koninklijke Belgische Academie. De penning werd in 1877 aan de Akademie geschonken door de stad Mechelen. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 16 (no. 53); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1878, p. XCIV; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXII Jubileumpenning vanwege het 50-jarig hoogleraarschap te Leuven van PierreJoseph van Beneden



Voorzijde: Portret van P.J. van Beneden naar links, binnen een parelrand. Onder het portret in kleine kapitalen: “ED.GEERTS.F.”. Boven in het veld een door linten bijeengebonden tak van laurier- en eikenloofbladeren. Op de linten staan van links naar rechts: “PALÆONILOGICA”, “ANATOMIA” en “ZOOLOGICA”. Daaronder staat in 8 regels de tekst: “VIRO | DOCTISSIMO ET CELEBERRIMO | P.J. VAN BENEDEN | PER DECEM JAM LUSTRA | IN UNIVERSITATE CATHOLICA | LOVANIENSI | PROFESSORI | MDCCCXXXV - MDCCCLXXXVI”.


P-BE018

55 mm 3 mm Brons Slaan Edouard Louis Geerts (1846-1889), Brussel 1886 Pierre-Joseph van Beneden (zie P-BE016) vierde op 20 juni 1886 zijn 50-jarig professoraat aan de Universiteit van Leuven. Bij die gelegenheid heeft de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen hem schriftelijk hulde gebracht. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 18 (no. 64); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1887, pagina XCIV; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXIV Penning vanwege de internationale tentoonstelling voor Microscopie te Antwerpen van 1891


85

Voorzijde: Keerzijde: Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Datering: Bijzonderheden: Concordantie: P-BE019

Wapen van Antwerpen. Omschrift: “EXPOSITION INTERNATIONALE D’ANVERS * 1891 *”. Onder het wapen in kleine kapitalen: “M. VERMEIREN”. Een telescoop en andere wetenschapsinstrumenten tussen diverse bloemen en planten en onder een stralende ster. 50 mm 3 mm Verguld koper Slaan Michel Vermeiren (*1842) 1891 In 1891 organiseerde de industrieel, plantkundige en celbioloog Henri-Ferdinand van Heurck (1838-1909) de tentoonstelling voor Microscopie te Antwerpen. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 21 (no. 79) Jubileumpenning vanwege het 25-jarig bestaan van de Koninklijke Vlaamsche Academie voor Taal en Letterkunde





Koningin Elisabeth van België in een bibliotheek. Langs de afsnede: “LEROY HIPP”. In 8 regels de tekst: “HERINNERING | AAN | DE PLECHTIGE FEESTVIERING | -VIII OCTOBER MDCCCCXI - | VAN HAAR VIJF-EN-TWINTIGJARIG | BESTAAN | --- | M.D.CCCLXXXVI M.D.CCCCXI”. Omschrift: “KONINKLIJKE VLAAMSCHE ACADEMIE VOOR TAAL EN LETTERKUNDE”.

58 mm 3,5 mm Brons Slaan Hippolyte Le Roy (1857-1943), 1911 De Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde is een Belgische vereniging die in 1886 werd opgericht met als bedoeling het culturele en literaire leven in Vlaanderen te stimuleren. In 1974 werd de naam omgedoopt in Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde. Elisabeth in Beieren (1876-1965) was als echtgenote van koning Albert I, de derde koningin der Belgen. De penning werd in 1911 aan de Akademie geschonken door de Koninklijke Vlaamsche Academie voor Taal en Letterkunde. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 25 (no. 98); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1912, p. CXXXV

86

P-BE020

Jubileumpenning vanwege het 150-jarig bestaan van de Académie royale des sciences, des lettres et des beaux-arts de Belgique


Voorzijde:

Keerzijde:

Afmeting: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Fabricage: Datering: Bijzonderheden: Herkomst:

Concordantie: Bron: P-BE021

Portret van koning Albert I van België (1875-1934) naar rechts. Tektsvlak met in 4 regels de tekst: “ALBERTO I REGNANTE | ACADEMIA SCIENT. LITT. ET ART. | BELGISCA CENTESIMUM QUINQUACESIMUM | NATALEM SUUM CELEBRAT ANNO MCMXXII”. In de onderste rand: “J. FONSON”.

Muziekmakende vrouwen beklimmen een trap naar een tempel. In de rechterbovenhoek in 4 regels de tekst: “PROSIT PATRIAE | LABOR PROSIT | ET HUMANO | GENERI” (ten voordeel van het land, de industrie en het menselijke ras). In de linkeronderhoek in kleine kapitalen: “VICTOR ROUSSEAU.” H 72 x B 50 mm 2 mm Brons Slaan Victor Léopold Rousseau (1865-1954), Brussel Atelier J. Fonson 1922 Zie P-BE015 Bij de herdenking van het 150-jarig bestaan van de Belgische academie op 23 en 24 mei 1922 werd de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen vertegenwoordigd door van Cornelis van Vollenhoven (1874-1933) en Hendrik Antoon Lorentz (1853-1928). Handgeschreven lijst der Medailles, p. 26 (no. 99) Abbaye de Forest (1992). Exposition retrospective Victor Rousseau. Forest: Abbaye de Forest, p. 3 Jubileumpenning vanwege het eeuwfeest van de Koninklijke Commissie voor Geschiedenis van België


87

Voorzijde:

Keerzijde: Afmeting: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Fabricage: Datering: Bijzonderheden:


P-BE022

Drie vrouwen, waarvan een met boeken en lauwerkransen. In het tekstvlak: “FONTIVM INDAGATIO SCIENTIAE ADIVTRIX” (gevestigd ter ondersteuning van wetenschappelijk onderzoek). In kleine kapitalen gegraveerd: “VICTOR ROUSSEAU”. In de onderste rand: “J. FONSON”. In 5 regels de tekst: “CENTIEME ANNIVERSAIRE | DE LA FONDATION | DE LA COMMISSION | ROYALE D’HISTOIRE | MCCMXXXIV - MCMXXXIV”. H 79 x B 57 mm 2 mm Verguld brons Galvanoplastiek Victor Léopold Rousseau (1865-1954), Brussel Atelier J. Fonson 1934 De Koninklijke Commissie voor Geschiedenis van België (Commission Royale d'Histoire) werd opgericht op 22 juli 1834. Zij heeft tot doel de schriftelijke bronnen met betrekking tot de geschiedenis van België op te sporen, te registreren, uit te geven en te onderzoeken, kritische studiën over deze bronnen te publiceren en werkinstrumenten ter beschikking van de geschiedkundigen te stellen. Bij het eeuwfeest in 1934 te Gent werd de Koninklijke Akademie van Wetenschappen vertegenwoordigd door Johan Huizinga (1872-1945). Handgeschreven lijst der Medailles, p. 26 (no. 101) Jaarboek der Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1934-35, p. 140 Abbaye de Forest (1992). Exposition retrospective Victor Rousseau. Forest: Abbaye de Forest, p. 5 Jubileumpenning vanwege het 50-jarig jubileum van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde




Portretten van Jean Baptist David en Jan Frans Willems naar links. Links: “J.B. DAVID”, rechts: “J.F. WILLEMS”. Pand van de academie. Aan weerszijden in 7 regels de tekst: “DE KONINK | LIJKE VLAAMSCHE | ACADEMIE | VOOR TAAL | EN LETTER | KUNDE | DOOR Z.M. KONING | LEOPOLD II | GESTICHT”. Rechts van het pand een monogram. Onder het pand: “1886-1936”. 65 mm 5 mm Koper Slaan Karel Lateur (1873-1949), Brussel Atelier Fisch & Cie 1936 Jean-Baptist David (1801-1866) en Jan Frans Willems (1793-1846) waren voormannen van de Vlaamse Beweging die zich richtte op de emancipatie van het Vlaamse volk. Hun wetenschappelijk werk richtte zich op de Nederlandse taal.

88

Herkomst:

Concordantie: Bron: P-BE023

Deze penning werd aangeboden aan de koning Leopold III tijdens de plechtige openbare zitting van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde (zie P-BE019) op 6 oktober 1936 in het Paleis der Academiën. Daarbij was de Koninklijke Akademie van Wetenschappen vertegenwoordigd door Johan Huizinga (1872-1945), voorzitter van de Afdeling Letterkunde. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 27 (no. 104) Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde, Gedenkboek 1886-1936; Jaarboek der Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1935-36, p. 80 Penning vanwege de 75ste verjaardag van Henri Alfred Lavachery



Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Datering: Bijzonderheden: Herkomst: Concordantie: Bron: P-BE024

Portret van Henri Alfred Lavachery naar links met onder het portret een monogram. Omschrift: “- HENRI-ALFRED - - LAVACHERY -“. Wapenschild van de Academie met daaromheen: “A. SON. SECRETAIRE. PERPETUEL. 19571960”. Onder de data een monogram. Omschrift: “L’ACADEMIE. ROYALE. DES. SCIENCES. LETTRES. ET. DES. BEAUX-ARTS. DE. BELGIQUE-“. 70 mm 5 mm Brons Slaan Armand Bonnetain (1883-1973), Brussel 1960 Henri Alfred Lavachery (1885 - 1972) was een Belgisch archeoloog. Hij was van 1957 tot 1960 permanent secretaris van de Académie royale des sciences, des lettres et des beaux-arts de Belgique. Op vergadering van de Belgische Academie van 10 december 1960 vertegenwoordigde Bernard Abraham van Groningen (1894-1987) de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Mogelijk ontving hij bij die gelegenheid deze penning. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 32 (no. 60) Jaarboek der Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen 1960-61, p. 113 Jubileumpenning er gelegenheid van het tweede eeuwfeest van de Académie royale des sciences, des lettres et des beaux-arts de Belgique


89

Voorzijde: Keerzijde: Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Datering: Bijzonderheden: Herkomst: Bron:

Portret van Keizerin Maria Theresia naar links. Omschrift: “IMP. MARIA. THERESIA. AGAD. CONDIT.”. In 5 regels de tekst: “ACADEMIE ROYALE | DES SCIENCES, DES LETTRES | ET DES BEAUXARTS | DE BELGIQUE | 1772-1972”. 50 mm 3 mm Verzilverd brons Slaan Onbekend 1972 Zie P-BE020. Bij het tweede eeuwfeest van de Belgische Academie in 1972 werd de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen vertegenwoordigd door Hendrik Eduard Reeser (1908-2002). Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, Jaarboek 1972. Amsterdam: N.V. Noord-Hollandsche Uitgeversmaatschappij, p. 108

China P-CN001

Penning vanwege de expositie van een 2000-jaar oud rijtuig van de erewacht van de Chinese keizers




Een atoom en de Chinese muur. Het randschrift: “CHINA INTERNATIONAL CONFERENCE CENTER FOR SCIENCE AND TECHNOLOGY” in het Engels en het Chinees. Gestilleerde voorstelling van een koets met paarden. Daaronder in tekst: “ MILEAGE DRUM CHARIOT | 2000 YRS. OLD | CAST”. In een gesloten rand het randschrift: “CHINA ASSOCIATION FOR SCIENCE AND TECHNOLOGY” in het Engels en in het Chinees. 50 mm 2,5 mm Brons Slaan Onbekend 2002 Penning ter gelegenheid van de expositie in het Chinese Museum van Geschiedenis te Beijing van een 2000-jaar oud rijtuig dat gebruikt werd door de erewacht van de Chinese keizers uit de Zhou dynastie. De penning werd uitgegeven ter gelegenheid van de China International Conference Center for Science and Technology (CICCST) die plaatsvonden onder auspiciën van de De China Association for Science and Technology (CAST) met als doel om wetenschap en techniek te bevorderen De penning bevindt zich in een gestoffeerd doosje met ivoren sluiting.

90

Denemarken P-DK001

Jubileumpenning vanwege het vierde eeuwfeest van de Universiteit van Kopenhagen


Voorzijde:

Keerzijde: Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Datering: Bijzonderheden: Concordantie:

P-DK002

Een staande godin Athene met een uil op haar rechterarm schudt de hand van een zittend vrouwsfiguur wiens linkerarm rust op het rijkswapen van Denemarken, een schild met drie gaande leeuwen. Onder dit tafereel de tekst: “VNIVERSITAS HAVNIENSIS”. Omschrift: “QUATTVOR EXEGIT SPERAT NOVA SAECVLA VIVAX” (vier eeuwen hopend op een nieuwe wereld vol leven). Portretten van de Koningen Christiaan IX en I van Denemarken naar rechts. Omschrift: “CHRISTIANVS IX CHRISTIANVS I MDCCCLXXIX”. In de afsnede van het portret van Christian IX staat te lezen: “H. CONRADSEN”. 46 mm 5 mm Brons Slaan Harald Conradsen (1817-1905), Kopenhagen 1879 De Universiteit van Kopenhagen, één van de oudste universiteiten van Europa, werd in 1479 door koning Christiaan I ingewijd. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 17 (no. 59); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1880, p. CXXIX; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXIII Penning vanwege de 70ste verjaardag van Julius Thomsen




Portret van Julius Thomsen naar links. Onder deze portret: “A.V. SAABYE FC. GUNNAR IENSEN SC.”. Omschrift: “IULIUS THOMSEN 1826 16 FEBRR. 1896.”. Een chemicus of alchemist zit aan een tafel met chemische instrumenten, op een stoel met daaronder enige boeken. Een muze met een roos in haar linker hand buigt zich over zijn schouder. Op de tafel staat een pentagram afgebeeld. Langs de rand 2 runen, gevolgd door: “INV. GUNNAR I. EXC.”. 58 mm 5 mm Brons

91

Techniek: Medailleur: Fabricage: Datering: Bijzonderheden: Herkomst: Concordantie:

Slaan August Vilhelm Saabye (1823-1916), Gunnar Jensen (1863-1948), Kopenhagen Den Kongelige Mønt te Kopenhagen 1896 Hans Peter Jørgen Julius Thomsen (1826-1909) was een Deens scheikundige. Hij werd vooral bekend door de uitvinding van het Thomsen-Berthelot Principe, welke hypothesis gebruikt wordt in de thermochemie. Uit de nalatenschap van Antoine Corneille Oudemans (1831-1895), directeur van de Polytechnische school Delft en vanaf 3 mei 1869 lid van de Afdeling Natuurkunde van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 23 (no. 88); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1896, p. CII

Dominicaanse Republiek P-DO001

Penning van de Universiteit van Santo Domingo vanwege de dertiende Conferencia Sanitaria Panamericana


Voorzijde:


Herkomst:

Concordantie: Bron:

Wapenschild van de Universiteit van Santa Domingo boven een ruïne en oude brug. Aan de onderzijde een band met daarop de tekst: “REINA DE LA 1A. UNIVERSIDAD | DE AMERICA”. Omschrift: “UNIVERSIDAD DE SANTO DOMINGO” (boven) en “1538 . 1950” (onder). Een aesculapiusstaf met de tekst “SEDE XIII”. Daaronder een banderol met de tekst “CONFERENTIA SANITARIA PANAMERICANA”. Omschrift: “PRO SALUTE NOVI MUNDI”. 62,5 mm 3 mm Messing Slaan Onbekend 1950 De Universidad Autónoma de Santo Domingo werd opgericht door Karel I van Spanje als leerschool voor katholieke monniken van de Dominicaanse Orde. Op 28 oktober 1538 kreeg de school van Paus Paulus III een bul, waarbij zij werd gereorganiseerd tot de “Universidad Santo Tomás de Aquino”. Deze naam komt nog steeds terug in het wapenschild van de universiteit. Bij de Conferencia Sanitaria Panamericana van 1 tot 10 oktober 1950 bestond de Nederlandse delegatie uit dr. N.H. Swellengrebel, dr. C.A.F. Bruyning, Dr. F.J. Rutten. Dr. Nicolaas Hendrik Swellengrebel (1885-1970) schonk zijn daar ontvangen penning aan de KNAW in de zitting van de Afdeling Natuurkunde van 28 oktober 1950. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 29 (no. 53) La Oficina Sanitaria Panamericana (1950), Décimotercera Conferencia Sanitaria Panamericana, Comité Regional, Organización Mundial de la salud. In: Boletín de la Oficina Sanitaria Panamericana, p. 191-217

92

Duitsland (en de Duitse staten) P-DE001

Penning ter herinnering aan de onderdrukking van de opstand te Münster door bisschop Christoph Bernard von Galen in 1661



Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Datering: Bijzonderheden: Concordantie: P-DE002a

Wapenschild. Omschrift: “PROTECTOR. MEVS. EI. IN. IPSOSPER. AVIQVI. SVBDIT. POPVIVM. MEVMSVB. ME. P.”. Stadsgezicht. Daaronder in 3 regels: “MONAST. WESTPH. | ADOBEDREDVC | TVM”. Boven de stad in de wolken St. Paulus met zwaard. Daarbij: “S PAVL PATRON”. Omschrift: “CHRISTOPH.BERN.EP.ET.PRINCIPE.MONAST. A.O MDCLXI R.IIIO CEI.SIIIO DD.”. 47,5 mm 2 mm Brons Slaan Onbekend 1661 Sterk versleten Handgeschreven lijst der Medailles, p. 9 (no. 5); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXV Penning vanwege de 200ste geboortedag van Gottfried Wilhelm von Leibniz (zilver)




Portret van Gottfried Wilhelm von Leibniz naar rechts. Omschrift: “GODOFR. WILH. L.B. DE LEIBNIZ NATVS D. XXI.IVN. I.IVL. MDCXXXXVI”. Staand vrouwsfiguur, met in haar linkerhand een palmtak welke op de linkerschouder rust. In haar rechterhand houdt zij een lauwerkrans welke zij op een met twee figuren met een globe versierde sokkel legt. In de lucht een adelaar met bandelier. Onder de sokkel de tekst “MDCCCXXXXVI D.I.IVL.”. Omschrift: “ACADEMIA REGIA BORVSS. SCIENT. PRIMO PRAESIDI SVO”. 53 mm 4 mm Zilver Slaan Johann Karl Fischer (1802-1865), Berlijn 1846

93

Bijzonderheden:

Concordantie: P-DE002b

Gottfried Wilhelm von Leibniz (1646- 1716) was een Duits wiskundige, filosoof, logicus, natuurkundige, historicus, rechtsgeleerde en diplomaat. Hij ontwikkelde een eigen stijl van wiskunde, bekend staand onder de term ‘calculus’. Hij was tevens de eerste president van de Koninklijke Pruisische Akademie van Wetenschappen. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 12 (no. 26); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXVIII Penning vanwege de 200ste geboortedag van Gottfried Wilhelm Leibniz (brons)



Zie P-DE002a Zie P-DE002a 53 mm 4 mm Brons Slaan Johann Karl Fischer (1802-1865), Berlijn 1846 Zie P-DE002a Handgeschreven lijst der Medailles, p. 12 (no. 26); M.M.A.J. Enschedé en J.P. Six (1863). Catalogue du cabinet de monnaies et médailles de l'Académie Royale des Sciences à Amsterdam. Amsterdam: Frederik Muller, p. 107 (vermeldt alleen bronzen exemplaar); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXVIII

P-DE003

Jubileumpenning vanwege het 50-jarig jubileum van het doctoraat van Friedrich Tiedemann




Portret van Friedrich Tiedemann naar rechts. Omschrift: “FRIDERICUS TIEDEMANN” (boven) en “NAT. D. XXIII AVG. MDCCLXXXI” (onder). Onder het portret in kleine kapitalen: “C. VOIGT”. Afbeelding van een vijfarmige zeester met tussen de onderste armen in 2 regels de tekst “FRANCOF. A.M. | D. X MART. MDCCCLIV”. Omschrift: “VIRO DE AVGENDA NATVRAE SCIENTIA PER X LVSTRA EGREGIE MERITO SODALES”. 44 mm 4 mm Brons Slaan Carl Friedrich Voigt (1800-1874), München 1854

94

Bijzonderheden: Herkomst: Concordantie:

P-DE004a

Friedrich Tiedemann (1781-1861) was een Duitse anatomist en fysiologist. Hij werd vooral bekend vanwege zijn studies naar het menselijk brein. De penning werd in 1866 aan de Akademie geschonken door Carel Joannes Matthes (1811-1882). Handgeschreven lijst der Medailles, p. 13 (no. 31); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1867, p. CIX; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXIX Penning ter herdenking van Carl Friedrich Gauß (zilver)


Voorzijde:

Keerzijde: Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Datering: Bijzonderheden: Concordantie:

P-DE004b

Voorzijde: Portret van Carl Friedrich Gauß naar rechts. Omschrift: “CAROLVS FRIDERICVS GAVSS” (boven) en “NAT. MDCCLXXVII APR. XXX OB. MDCCCLV FEB. XXIII” (onder), de beide omschriften gescheiden door een vijfpuntige ster aan weerszijden. Onder het portret in kleine kapitalen: “BREHMER. F.”. Een krans van gelobte bladeren, met daarbinnen in 4 regels: “ GEORGIVS V | REX HANNOVERAE | MATHEMATICORVM | PRINCIPI”. Omschrift: “ACADEMIAE SVAE GEORGIAE AVGVSTAE DECORI AETERNO”. 70 mm 6 mm Zilver Slaan Heinrich Friedrich Brehmer (1815-1889), Hannover 1855 Carl Friedrich Gauß (1777-1855) was een Duits wiskundige. Hij werd vooral bekend om zijn studie naar elektromagnetisme. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 13 (no. 32); M.M.A.J. Enschedé en J.P. Six (1863). Catalogue du cabinet de monnaies et médailles de l'Académie Royale des Sciences à Amsterdam. Amsterdam: Frederik Muller, p. 107; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXIX Penning ter herdenking van Carl Friedrich Gauss (brons)


95


Zie P-DE004a Zie P-DE004a 70 mm 7 mm Brons Slaan Heinrich Friedrich Brehmer (1815-1889), Hannover 1855 Zie P-DE004a Handgeschreven lijst der Medailles, p. 13 (no. 32); M.M.A.J. Enschedé en J.P. Six (1863). Catalogue du cabinet de monnaies et médailles de l'Académie Royale des Sciences à Amsterdam. Amsterdam: Frederik Muller, p. 107; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXIX

P-DE005

Jubileumpenning vanwege het eeuwfeest van de Beierse Academie van Wetenschappen


Voorzijde:

Bron:

Portret van Koning Maximiliaan II van Beieren naar rechts. Omschrift: “MAXIMILIANVS II BAVARIAE REX”. Onder het portret in kleine kapitalen: “C. VOIGT”. In een krans van eikenloof, in 7 regels de tekst: “IN | MEMORIAM | ACADEMIAE BOICAE | D.XXVIII MARTIS | ANNI MDCCLIX | FUNDATAE | MDCCCLIX” 48 mm 4 mm Brons Slaan Carl Friedrich Voigt (1800-1874), Johan Adam Ries (1813-1889), Berlijn Loos, Berlijn 1859 Maximiliaan II Jozef (1811-1864) was van 1848 tot zijn overlijden in1864 koning van Beieren. De Bayerische Akademie der Wissenschaften werd in 1759 opgericht door keurvorst Maximiliaan III Jozef. Deze penning werd uitgegeven ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van de Academie. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 13 (no. 34); M.M.A.J. Enschedé en J.P. Six (1863). Catalogue du cabinet de monnaies et médailles de l'Académie Royale des Sciences à Amsterdam. Amsterdam: Frederik Muller, p. 107; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXIX Wesche, M. (2009), Dem Verdienste seine Kronen. In: Akademie Aktuell 02/2009, p. 77

P-DE006

Penning ter herdenking van Friedrich Wilhelm von Thiersch


Concordantie:


96

Voorzijde:

Bron:

Portret van Friedrich Wilhelm von Tiersch naar rechts. Onder het portret in kleine kapitalen: “J. RIES”. Binnen een versierde richel: “FRIDERICVS THIERSCH PHILOLOGVS”. Omschrift: “NATVS D.XIV.M.JVNII MDCCLXXXIV” (boven) en “OBIIT D. XXV. M. FEBRVUARII MDCCCLX” (onder). 48 mm 5 mm Brons Slaan Johann Adam Ries (1813-1889), München 1860 Friedrich Wilhelm von Thiersch (1784- 1860) was een Duits literatuurhistoricus en filosoof. Hij is vooral bekend geworden door zijn radicale hervormingen in het onderwijs in Beieren. Deze penning is geslagen door de Beierse Academie van Wetenschappen in een oplage van 150 stuks. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 13 (no. 35); M.M.A.J. Enschedé en J.P. Six (1863). Catalogue du cabinet de monnaies et médailles de l'Académie Royale des Sciences à Amsterdam. Amsterdam: Frederik Muller, p. 107; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, CXIX Wesche, M. (2009), Dem Verdienste seine Kronen. In: Akademie Aktuell 02/2009, p. 77

P-DE007

Penning ter herdenking van Friedrich Christoph Schlosser


Concordantie:


Voorzijde:


Portret van Friedrich Christoph Schlosser naar rechts. Omschrift: “* FRIEDRICH CHRISTOPH SCHLOSSER *” (boven) en “GEB. Z. JEVER 17 NOV. 1776 GEST. Z. HEIDELBERG 23 SEPT. 1861”. Onder het portret in kleine kapitalen: “CHR. SCHNITZSPAHN F.”. Glad veld binnen opstaande rand. Op het veld in 8 regels: “* * * | GESCHICHTSFORSCHER | GESCHICHTSSCHREIBER | UND | ÖFFENTLICHER LEHRER IN | JEVER FRANKFURT A|M UND | HEIDELBERG | * * *”.

51 mm 6 mm Brons Slaan Christian Schnitzspahn (1829-1877), Darmstadt 1861 Friedrich Christoph Schlosser (1776-1861) was een Duits historicus en onderwijskundige. De penning werd in 1866 aan de Akademie geschonken door Carel Joannes Matthes (1811-1882). Handgeschreven lijst der Medailles, p. 14 (no. 39); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1867, p. CIX; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXX

97

P-DE008

Jubileumpenning vanwege 50-jarig jubileum van het doctoraat van Carl Friedrich Philipp von Martius


Voorzijde:

Bron:

Portret van Carl Friedrich Philipp von Martius naar links. Omschrift: “CAR. FR. PH. MARTIVS.” Aan de onderkant van het portret in kleine kapitalen: “A. STANGER F.”. Verdiept glad veld met in 8 regels de tekst: “VIRO | IN BOTANICA PRINCIPI | STVDIO FIDE CONSILIO | SIBI PROBATISSIMO | ACADEMIA KALEND. APRIL. | MD CCC LXIIII.”. Het Omschrift, in een verhoogd veld: “CANDIDE ET FORTITER.” (boven) en “RERVM. COGNOSCERRE CAVSAS.” (onder) 47 mm 5 mm Brons Slaan Alois Stanger (1836-1870), München 1864 Carl Friedrich Philipp von Martius (1794-1868) was een Duits natuurkundige, plantenkundige, etnograaf en ontdekkingsreiziger. Hij werd vooral bekend door zijn werken over de flora in Brazilië en in het bijzonder de Amazonegebieden. Tot 1864 was professor in de Botanica aan de Universiteit van München. De penning werd in 1867 aan de Akademie geschonken door de Beierse Academie van Wetenschappen. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 14 (no. 41); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1867, p. CIX; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXX Wesche, M. (2009), Dem Verdienste seine Kronen. In: Akademie Aktuell 02/2009, p. 79

P-DE009

Penning vanwege de 70ste verjaardag van Rudolf Ludwig Carl Virchow

Keerzijde:




98

Voorzijde:



P-DE010

Portret van Rudolf Ludwig Carl Virchow naar rechts. Links van het borstbeeld: “ÆTAT.” en rechts: “LXX”. In de arm van het borstbeeld staat gegraveerd: “A Scharff”. Omschrift: “RVDOLPHVS.VIRCHOW.POMERANVS. CIVIS.BEROLINENSIS”. Allegorische voorstelling met twee vrouwen en wetenschapsmiddelen. Aan de onderzijde van de voorstelling de tekst: “OMNIS.CELLVLA.A.CELLVLA” (alle cellen komen voort uit bestaande cellen). 175 mm 15 mm Brons Galvanoplastik Anton Scharff (1845-1903), Wenen 1891 Rudolf Ludwig Carl Virchow (1821-1902) was een Duitse arts, antropoloog, etnoloog en politicus. Hij staat bekend als de “Vader van Pathalogie”. Zijn belangrijkste wapenfeiten waren de ontdekking van leukemie en het vinden van de oorzaak van trombose. Virchow was vanaf 8 mei 1860 Buitenlands Lid van de Afdeling Natuurkunde van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen te Amsterdam. De penning werd in 1892 aan de Akademie geschonken door Barend Joseph Stokvis. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 20 (no. 75) Koninklijke Akademie van Wetenschappen (1892). Verslagen en Mededelingen van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen, Afdeling Natuurkunde, Derde Reeks. Negende Deel. Amsterdam: Johannes Müller, p. 426 Plaquette vanwege de 80ste verjaardag van Theodor Mommsen


99

Voorzijde:

Keerzijde: Afmeting: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Datering: Bijzonderheden:

Herkomst: Concordantie: P-DE011

In een verdiepte cirkel een portret van Theodor Mommsen schuin naar rechts. Naast het portret: “B KRUSE”. Aan de onderzijde van de cirkel een halve lauwerkrans. Omschrift: “THEODORO MOMMSEN OCTOGENARIO DECORI SVO”. Daaronder in een kader in vier regels: “PIETATIS.ERGO |ACADEMIA.SCIENTIARVM | BORVSSICA | XXX NOV. MDCCCXCVII”. Hol H 164 x B 96,5 mm 3,5 mm Brons Slaan Bruno Friedrich Emil Kruse (1855-1906), Hamburg 1897 Christian Matthias Theodor Mommsen (1817-1903) was een Duits klassiek onderwijzer, historicus, jurist, politicus, journalist, archeoloog en schrijver. Hij ontving in 1902 de Nobelprijs voor de Literatuur voor zijn werken over de klassieke oudheid en die over de Romeinse geschiedenis in het bijzonder. Mommsen was vanaf 4 mei 1859 Buitenlands Lid van de Afdeling Letterkunde van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen te Amsterdam. De penning werd in 1897 aan de Akademie geschonken door Pruisische Academie van Wetenschappen. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 23 (no. 89); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1898, p. CII Plaquette vanwege het tweede eeuwfeest van de Pruisische Academie van Wetenschappen in Berlijn


Voorzijde:

Keerzijde: Afmeting Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur:

Drie tableaus. Achter alle drie de tableaus loopt een kustlijn met een branding. In het linker tableau het jaartal “1700” binnen een lauwerkrans. Daaronder in 8 regels: “v LEIBNIZ | FRIEDRICH CR | DE MAUPERTUIS | EULER | LA CRANCE | A.W. HUMBOLDT | SCHLEIERMACHER | NIEBUHR”. Middelste tableau: arend opstijgend naar een sterrenhemel boven een opkomende zon. Daarboven in twee regels: “COCNATA AD SIDERA | TENDIT” (de kennis streeft naar de sterren). Rechter tableau: het jaartal “1900” binnen een lauwerkrans. Daaronder in 8 regels: “v BUCH | GEBR. GRIMM | v SAVIGNY | BOECKH | JOH MUELLER | V HELMHOLTZ | VIRCHOW | MOMMSEN”. Rechtsonder: “AVOGELFc”. Vijf vrouwen in een badhuis. De middelste vrouw zit op een verhoging en houdt een handspiegel voor. Zij personifieert het onderzoek. De overige vier vrouwen personifiëren de verschillende disciplines van de wetenschap. H 165 x B 198 mm 4,5 mm Platina Slaan August Vogel (1859-1932), Berlijn

100


Herkomst: Concordantie: P-DE012

1900 De Pruisische Academie van Wetenschappen ( Königlich-preußische Akademie der Wissenschaften) werd op 11 juli 1700 te Berlin gesticht als de 'KurfürstlichBrandenburgische Societät der Wissenschaften' door keurvorst Friedrich III (later koning Frederik I van Pruisen). Bij de grootse viering van het 200-jarig bestaan in maart 1900 werd de Afdeling Natuurkunde van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen vertegenwoordigd door Barend Joseph Stokvis (1834-1902). De penning werd in 1905 aan de Akademie geschonken door de Duitse regering. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 24 (no. 94); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1905, p. CX Porseleinen médaille vanwege het 175-jarig bestaan van de Akademie van Wetenschappen van de DDR



Herkomst:

Portret van Gottfried Wilhelm von Leibniz naar rechts gericht. Daaronder diens handtekening. Omschrift: “AKADEMIE DER WISSENSCHAFTEN DER DDR”. Vlak met onder in het midden het teken van Meissen (twee gekruiste zwaarden). 129 mm 10 mm Porselein Keramiek Onbekend Meissen Porseleinfabriek, Meissen 1975 De Academie van Wetenschappen van de DDR werd op 1 juli 1946 opgericht als de Duitse Akademie van Wetenschappen te Berlijn. Zij zette voor een deel de tradities voort van de Pruisische Academie van Wetenschappen. Op 7 oktober 1972 werd de naam gewijzigd in Akademie van Wetenschappen van de DDR. Op 3 oktober 1990 werd het Verdrag van Eenheid tussen de beiden Duitslanden gesloten, waarmee de DDR ophield te bestaan. De medaille is vervaardigd bij de porseleinfabriek van Meissen in 1975 in een oplage van 1000 stuks. De penning bevindt zich in een blauwe cassette. Op de deksel zit een aantekening geplakt: “Geschenk ontvangen van de Akademie der Wissenschaften der D.D.R. t.g.v. ondertekening overeenkomst op 5 april 1990.”

101

Finland P-FI001

Penning van de Finse Academie van Wetenschappen ter herinnering aan het varen van de 'Noord-Oost Passage' door Adolf Erik Nordenskiöld





Portret van Adolf Erik Nordenskiöld naar rechts. Omschrift: “ADOLPHUS ERICUS NORDENSKIÖLD”. Aan de onderzijde van het portret in kleine kapitalen: “ W. RUNEBERG C. JAHN SC.”. Een staand vrouwfiguur, in haar rechterhand een brandende olielamp houdend, trekt een doek van de wereldbol af. Links van haar staan diverse nautische instrumenten. Onder de voorstelling staat in 3 regels de tekst: “ IN HONOR. POPULARIS SUI | SOC. SCIENT. FENNICA | CUD. CUR.”. Omschrift: “ASIA CIRCUM= NA= VIGATA”. Links in de rand in kleine kapitalen: “J. AHRENSBERG DEL.” en rechts: “W. RUNEBERG C. JAHN SC.”. 55 mm 4 mm Brons Slaan Walter Magnus Runeberg (1838-1920) en Carl Jahn (1844-1912), Helsinki 1882 Adolf Erik Nordenskiöld (Helsinki, 18 november 1832 - Dalby, 12 augustus 1901) was een Fins geoloog, mineraloog en ontdekkingsreiziger. Hij werd vooral bekend vanwege zijn expedities naar Antarctica, Spitzbergen en Groenland. In 1878-1879 werd hij beroemd vanwege zijn tocht langs de 'Noord-Oost Passage' van Europa naar Azië aan boord van het schip de Vega. De penning werd in 1882 aan de Akademie geschonken door de Finse Academie van Wetenschappen. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 17 (no. 60); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1883, p. CVI; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXIII

Frankrijk P-FR001

Munt ter herdenking van de Slag om Senef



Gelauwerd portret van Koning Lodewijk XIV naar rechts. Omschrift “LVDOVICVS.MAGNVS.REX”. Engel met bannier en lauwerkrans, vliegend over krijgsattributen. Omschrift: “PVCNA AD.SENEFFAM.”.

102



P-FR002

25 mm 1 mm Koper Slaan Onbekend 1674 Dit is een gedenkmunt voor de Slag om Senef op 11 augustus 1674, waarbij het Franse leger onder leiding van de Prins van Condé door de geallieerde troepen onder leiding van Prins Willem III van Oranje werd bedwongen. De Slag had geen duidelijke grondwinst en werd dan ook door beide partijen als overwinning beschouwd. 2 M.M.A.J. Enschedé en J.P. Six (1863). Catalogue du cabinet de monnaies et médailles de l'Académie Royale des Sciences à Amsterdam. Amsterdam: Frederik Muller, p. 106; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXV Munt vanwege de kroning van Lodewijk XV te Rheims



P-FR003

Portret van Lodewijk XV naar rechts. Omschrift: “LUDOVICVS XV. D. G. FR. ET NAV. REX”. Omschrift: “REX COELESTI OLEO UNCTUS”. In de uitsnede in 2 regels: “REMIS 25 OCT. | 1722” (de heilige koning werd gezalfd te Rheims op 25 oktober 1722) 24 mm 1 mm Koper Slaan Onbekend 1722 Strooipenning, uitgegeven ter gelegenheid van de zalving (kroning) van Lodewijk XV te Rheims tot Koning van Frankrijk. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 10 (no. 9); M.M.A.J. Enschedé en J.P. Six (1863). Catalogue du cabinet de monnaies et médailles de l'Académie Royale des Sciences à Amsterdam. Amsterdam: Frederik Muller, p. 106 Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXVI Penning vanwege de Wereldtentoonstelling van 1855 te Parijs


Voorzijde:

Portret van Keizer Napoleon III naar links. Onder het portret in kleine kapitalen: “E.A.OUDINÉ”. In de rand staat een meesterteken en de tekst “CUIVRE”. Omschrift: “NAPOLEON III EMPEREUR”.

103

Keerzijde:

Het Palais de l’Industrie. Daarboven langs de rand “PALAIS DE L’INDUSTRIE”. Daaronder in 7 regels: “COMMENCE FEVRIER 1855 ACHEVÉ AVRIL 1855 | NAPOLEON III

EMPEREUR | A. FOULD, MAGNE MINISTRES | VTE DE ROUVILLE DIRECT: | ARDOIN, RICARDO, BOUISSIN ADMRS | VIEL ARCHT: BARRAULT INGR | WORK GOLDSMID CONSTR: ”. Langs de rand: “GERVAIS ET CIE EDIT:”.


Herkomst: Concordantie: P-FR004

49 mm 4,5 mm Koper Slaan Eugène André Oudiné (1810-1887), Parijs 1855 Het Palais de l’Industrie was een tentoonstellingshal in Parijs, die speciaal werd gebouwd voor de Wereldtentoonstelling van 1855. Het ontwerp was van de architecten Jean-Marie-Victor Viel and Alexandre Barrault. Het pand maakte in 1900 plaats voor het Grand Palais, dat voor de Wereldtentoonstelling van 1900 werd gebouwd. De penning werd in 1891 aan de Akademie geschonken door Cornelis Antonie Jan Abraham Oudemans (1825-1906). Handgeschreven lijst der Medailles, p. 19 (no. 71); Jaarboek 1891, p. XCV Jubileumpenning vanwege het eeuwfeest van de École Polytechnique te Parijs


Voorzijde:

Keerzijde:

Vrouw met ontbloot bovenlijf, omringd door voorwerpen van technische vooruitgang. Omschrift: “x ECOLE POLYTECHNIQUE x”. Langs de onderrand: “MA. BOURGEOIS”. Man met hoed, de mantel om zich heengeslagen. In het veld in 12 regels: “1794-1894 | - | FONDATION DE L’ECOLE | DECRECT DU XX.

VENTISE ANI. | - | CENTENAIRE | X. MARS MDCCCLXXXXIV | CARNOT | - (PROMTE .DE 1867.) - | ETANT | PRESIDENT | DE LA REPUBLIQUE FRANÇAISE”. Omschrift: “x LAMBLARDIE x MONGE x CARNOT x PRIEUR x”.


Aan de onderzijde, rustend op een palmtak, een plaat met de inscriptie: “A L’ACADEMIE DES SCIENCES | DES PAYS-BAS | L’ECOLE POLYTECHNIQUE”. Rechtsonder: “MB” 68 mm 3,5 mm Platina Slaan Maximilien Louis Bourgeois (1839-1901), Parijs 1894 De École Polytechnique werd in 1794 opgericht door Lazare Carnot en Gaspard Monge. Onder Napoleon kreeg de school een militair karakter. De studenten gingen mee in de veldtocht naar Egypte (1798) en participeerden in de verdediging van Parijs (1814). In 1817 werd de militaire status van de school gehaald.

104

Concordantie:

Handgeschreven lijst der Medailles, p. 21 (no. 80); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1895, p. XCVIII

P-FR005

Jubileumpenning vanwege het 680-jarig bestaan van de Universiteit van Parijs


Voorzijde:

Keerzijde: Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Datering: Bijzonderheden: Herkomst:

P-FR006

De verpersoonlijking van de universiteit, gezeten op een troon, aan weerszijden begeleidt door een student, links een schrijvende vrouw en rechts een man met schort voor laboratoriumapparatuur. Aan de voet van de troon staat het wapen van Parijs. Op de achtergrond is het universiteitsgebouw zichtbaar. Omschrift: “UNIVERSITE DE PARIS 1215 1895”. In de afsnede: “J.C. CHAPLAIN”. Het koggeschip, als verwijzig naar het Wapen van Parijs. Omschrift: “FLVCTVAT NEC MERGITVR” (het drijft en zinkt niet). 65 mm 3,5 mm Zilver Slaan Jules-Clément Chaplain (1839-1909), Parijs 1895 De penning uitgegeven ter gelegenheid van het 680-jarig bestaan van de Universiteit van Parijs. 1215 was het jaar dat paus Innocentius III de universiteit officieel erkende. De penning komt uit de nalatenschap van Hendrik Antoon Lorentz (1853-1928) en werd in 1929 aan de Akademie geschonken door diens zoon Rudolf Lorentz (18951977). Penning vanwege de wereldtentoonstelling van 1900 te Parijs



Mariannekop naar rechts. Op de achtergrond een boom, de bruggen over de Seine een een gezicht op Parijs. Omschrift: “REPUBLIQUE FRANÇAISE”. Engel met palmtak en lauwerkrans draagt man met fakkel over het Grand Palais te Parijs. Rechts: “1900”. Omschrift: “EXPOSITION. UNIVERSELLE. INTERNATIONALE.”.

105


Herkomst: Literatuur: P-FR007

In een tekstvak onderaan, in 2 regels en reliëf: “ACADÉMIE ROYALE DES | SCIENCES AMSTERDAM”. Onder de engel in kleine kapitalen: “J.C.CHAPLAIN”. 63 mm 4 mm Brons Slaan Jules-Clément Chaplain (1839-1909), Parijs 1900 Uitgegeven ter gelegenheid van de Wereldtentoonstelling in Parijs in 1900. Namens Nederland verrees bij deze wereldtentoonstelling een reconstructie van gips van de Candi Sari, een uit de negende eeuw daterende boeddhistische tempel uit MiddenJava. De penning werd in 1903 aan de Akademie geschonken door de Directie van de Wereldtentoonstelling te Parijs. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 24 (no. 93); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1903, p. CX Jubileumpenning vanwege het 50-jarig jubileum als wetenschapper van Marcellin Berthelot


Voorzijde:



Portret van Marcellin Berthelot naar links. Daarboven: “MARCELIN BERTHELOT”. Daaronder in 2 regels: “LA SYNTHESE CHIMIQUE. | LA.SCIENCE.GUIDE.L’HUMANITE”. Links langs de rand in 2 regels: “J.C.CHAPLAIN | 1901”. Berthelot zittend achter een tafel met scheikundige instrumenten. Daarachter twee vrouwsfiguren. Één met bannier en een lauwerkrans, de ander met een spiegel. Aan de onderzijde: “1851.POUR.LA.PATRIE.ET.LA.VERITE.1901”. H 70 x B 57 mm 4 mm Brons Slaan Jules-Clément Chaplain (1839-1909), Parijs 1901 Pierre Eugène Marcellin Berthelot (1827-1907) was een Frans scheikundige en politicus. Hij was vanaf 10 mei 1881 Buitenlands Lid van de Afdeling Natuurkunde van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. De penning werd uitgegeven ter gelegenheid van zijn 50-jarig jubileum als wetenschapper (in 1851 werd Berthelot aangenomen bij het onderzoeksinstituut Collège de France als assistent van Antoine Jerome Balard). De penning werd in 1902 aan de Akademie geschonken door het Collège de France. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 24 (no. 92); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1903, p. CX

106

P-FR008

Penning vanwege de internationale academische conventie te Parijs in 1901



Afmeting: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Datering: Bijzonderheden:

Herkomst: Concordantie: P-FR009

Een groep jongelingen luistert naar de voordracht van twee anderen. In de rechter onderhoek: “F. VERNON”. Binnen een rechthoekige lauwerkrans in 8 regels de tekst: “FŒDERATÆ ACADEMIÆ | PRIMVM HABVERE CONVENTVM | PRÆSIDENTE G. DARBOVX | ACADEMIÆ | PARISIENSIS SCIENTIARVM | SECRETARIO | PARISIIS MENSE APRILI | ANN MCMI”.

In de lauwerkransen zitten linten verwerkt met de namen van de universiteitssteden: “ROMA”, “PETROPOLI”, “LONDINIVM”, “LIPSIA”, “BRUXELLA”, “HOLMIA”, “WASHINGTONIA”, “GOETTING”, “VINDOBONA”, “LVTETIA”, ”HAFNIA”, “MONACHIVIA”, “BVDA”, “AMSTELODAMVM”, “BEROLINVM” en “CHRISTIANIA” H 57 x B 79 mm 3 mm Brons Slaan Frédéric-Charles-Victor de Vernon (1858-1911), Parijs 1901 In april 1901 hield de in 1899 opgerichte International Association of Academies (1899-1913) haar eerste van vijf internationale conventies te Parijs. Deze organisatie was de voorloper van de 'International Council for Science' (ICSU). Haar eerste president was de Nederlandse oriëntalist Michael Jan de Goeje (1836-1909), lid van de Afdeling Letterkunde van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. De penning werd in 1907 aan de Akademie geschonken door de International Association of Academies. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 25 (no. 96); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1908, p. CX Jubileumpenning vanwege het derde eeuwfeest van de Académie française


Voorzijde:

Portret van Kardinaal Richelieu naar links gericht. Aan weerszijden de data “1635” en “1935”

107


Herkomst: Concordantie: Bron: P-FR010

Staand vrouwfiguur met gespreide armen. Langs de bovenrand “A L IMMORTALITE”. Langs de onderrand gegraveerd in kleine kapitalen “P.M. DAMMANN”. 80 mm 10 mm Brons Slaan Paul-Marcel Dammann (1885-1939), Montgeron Monnaie de Paris 1935 De Académie française werd opgericht door Koning Lodewijk XIII op 22 februari 1635. Initiatiefnemer was Armand Jean du Plessis, Cardinal-Duc de Richelieu et de Fronsac (1585-1642). Het motto van de van de academie is 'a l'immortalité' (voor de onsterfelijkheid). Bij het derde eeuwfeest in 1935 werd de Koninklijke Akademie van Wetenschappen vertegenwoordigd door Jan van der Hoeve (1878-1952). Handgeschreven lijst der Medailles, p. 27 (no. 102) Jaarboek der Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1935-36, p. 143 Jubileumpenning vanwege het 20-jarig jubileum van de Societé de Chimie Industrielle


Voorzijde:



In 6 vlakken verdeelt: 1. Portret naar rechts, met bijschrift: “JEAN GERARD” 2. Brandende bunsenbrander met schaaltje, waar rook uit komt 3. Portret naar links, met bijschrift: “PAUL KESTNER”. 4. Fabrieken 5. Stoomlocomotief, vrachtwagen en transportschip 6. Landbouwer met trekker ploegt het land. Rechtsonderin gergraveerd in kleine kapitalen: “N. ARONSON”. In 7 regels de tekst: “VINGTIEME - | - ANNIVERSAIRE | DE LA SOCIETE | DE | - CHIMIE - | INDUSTRIELLE | PARIS - MCMXXXVII”. H 65,5 x B 90 mm 5 mm Brons Galvanoplastiek Naoum Aronson (1872-1943), Parijs 1937 De Societé de Chimie Industrielle werd in 1917 opgericht door onder meer Paul Kestner en Jean Gérard met als doel alle professionals op het gebied van de industriële chemie met elkaar in verbinding te brengen. De vereniging zit in het Maison de la Chimie aan de Rue Saint Dominique nummer 28 te Parijs. De viering van het 20-jarig jubileum vond plaats parallel aan het 17de congres van de Societé. Daarbij werd de Koninklijke Akademie van Wetenschappen vertegenwoordigd door Hugo Rudolph Kruyt (1882-1959). Handgeschreven lijst der Medailles, p. 27 (no. 105) Jaarboek der Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1937-38, p. 119

108

P-FR011

Penning vanwege de viering van de 100ste geboortedag van Albert Calmette in de Instituten Pasteur te Parijs en Rijssel


Voorzijde: Keerzijde: Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Fabricage: Datering: Bijzonderheden: Herkomst: Concordantie: Bron:

P-FR012

Portret van Albert Calmette. Boven rechter schouder: “P. TURIN”. Omschrift: “ALBERT CALMETTE”. In de afsnede: “1863-1933”. In 2 regels:”CENTENAIRE 1963”. Omschrift: “INSTITUT PASTEUR” en “PARIS . LILLE”. 66 mm 8,5 mm Brons Slaan Pierre Louis Aristide Turin (1891-1968), Parijs Monnaie de Paris 1963 Léon Charles Albert Calmette (1863–1933) was een Franse fysicus bacterioloog and immunoloog, en een medewerker van het Pasteur Instituut. Hij ontdekte de Bacillus Calmette-Guérin welke wordt gebruikt in als het BCG vaccin tegen tuberculose. De penning is in 1963 aan de Akademie geschonken door het Institut Pasteur. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 33 (no. 62) Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (1963). Verslagen van de Gewone Vergadering van de Afdeling Natuurkunde, Deel LXXII, no. 9. Amsterdam: N.V. Noord-Hollandsche Uitgeversmaatschappij, p. 119 Penning vanwege de viering van de 100ste geboortedag van Marie Curie


Voorzijde: Keerzijde: Diameter: Dikte:

Portret van Marie Curie. Links daarvan langs de rand: “MARIE CURIE | 1867-1934”. Rechts naast het portret “1967”. Daaronder in de rand: “J.H. COËFFIN”. Een kom op een plat vlak. Boven de kom in aan glad ovaalvormig veld “ RADIUM | 1898”. Daarboven in een ruw vlak gegraveerd: “POLONIUM”. 67 mm 6,5 mm

109

Materiaal: Techniek: Medailleur: Fabricage: Datering: Bijzonderheden:

Bron:

Brons Slaan Josette Hébert-Coëffin (1906-1973), Parijs Monnaie de Paris 1967 Maria Salomea (Marie) Skłodowska-Curie (1867-1934) was een Frans radioloog van Pools-Russiche origine. Zij werd bekend door de theorie van radio-activiteit, technieken om radioactieve isotopen te isoleren en de ontdekking van de elemenenten polonium en radium. Tevens deed zij als eerste onderzoek naar de bestrijding van kanker door radio-actieve straling. In 1903 ontving zij de Nobelprijs voor de Natuurkunde en in 1911 de Nobelprijs voor de Scheikunde. Hiermee was zij de eerste vrouwelijke ontvanger van een Nobelprijs en tevens de eerste persoon die twee Nobelprijzen kreeg toegekend. Op 24 en 25 oktober 1967 werd in Parijs haar honderdste geboortedag gevierd. Bij de viering werd de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen vertegenwoordigd door Hendrik Brugt Gerhard Casimir (1909-2000). De penning werd bij die gelegenheid aan de Akademie geschonken door het Comité pour le Centième Anniversaire de la Naissance de Marie Curie Jaarboek der Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1967-68, p. 127

P-FR013

Jubileumpenning vanwege het 350-jarig bestaan van de Académie française

Herkomst:


Voorzijde: Keerzijde: Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Fabricage: Datering: Bijzonderheden: Herkomst: Bron:

Zie P-FR009 Vlak veld. Omschrift: “ACADEMIE FRANÇAISE” (boven) en “1635-1985” (onder). In de rand het meesterteken van Arthus Bertrand en “BRONZE”. 80 mm 6 mm Brons Slaan Paul-Marcel Dammann (1885-1939), Parijs Arthus Bertrand, Parijs 1985 De penning bevindt zich in een groene cassette met op de deksel in goudkleur de opdruk: “ACADÉMIE FRANÇAISE | - 1635 - 1985 -“. Bij de viering van het 350-jarig bestaan op 12 december 1985 in Parijs werd de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen vertegenwoordigd door Dirk Jan (Dick) van der Kaa (1933). Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, Jaarboek 1985. Amsterdam: N.V. Noord-Hollandsche Uitgeversmaatschappij, p. 166

110

P-FR014

Jubileumpenning vanwege het derde eeuwfeest van de Académie des Sciences



Herkomst:

Een gehelmde Mariannekop naar rechts. Omschrift: “ACADÉMIE DES SCIENCES DE L’INSTITUT DE FRANCE”. Onder het portret gegraveerd: “24 FEVRIER 1986”. Minerva, zittend tussen wetenschapsartikelen. Omschrift: “NATURAE INVESTIGANDAE ET PERFIC. ARTIB.”. In de uitsnede: “REGIA SCIENTIARUM | ACADEMIA. INST. | M.DC.LXVI.” 58 mm 6 mm Zilver Slaan Jean Mauger (1648-1712), Parijs Monnaie de Paris 1986 (1966) De Académie des Sciences werd op 22 december 1666 opgericht naar het idee van de wetenschapper Jean-Baptiste Colbert (1619-1683). In 1816 werd de Academie een onderdeel van het Institut de France. De keerzijde is eerder gebruikt voor een penning uit 1666. De penning bevindt zich in een leren blauwe cassette, aan de binnenzijde voorzien van opdruk “MONNAIE DE PARIS”. Deze penning was een geschenk ter gelegenheid van de ondertekening op 24 februari 1986 te Parijs van een overeenkomst inzake wetenschappelijke samenwerking tussen de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen en de Académie des Sciences de l’Institut de France. De ondertekenaars waren de president van de KNAW David de Wied (1925-2004) en de voorzitter van de Académie des Sciences André Blanc-Lapierre (1915-2001).

111

Griekenland P-GR001

Plaquette behorende bij de Olympiaprijs van de Stichting Alexander S. Onassis


Voorzijde:

Keerzijde: Afmeting: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Datering: Bijzonderheden: Herkomst:

Bron:

Eenzijdige plaquette met aan de voorzijde het opschrift: “IΔPYMA | AΛEENΔPOΣ Σ. ΩNAΣHΣ| BPABEIO | “OΛMΠIA” | BAΣIΛIKH OΛΛANΔHMIA | EΠIΣTHMΩN & TEXNΩN”. Daaronder een op de plaquette gesoldeerde zilveren zegel, waarop twee lauwertakken met de letters “ΔΩ” en het randschrift “IΔPMA . AΛΣΞΔNΔPOS S. ΩNASHS”. Daaronder staat gegraveerd het jaartal “1985”. In de rechter onderhoek staan drie stempels met “925” (links) en “C42” (rechts). Vlak, vastgeplakt aan cassette. H 150 x B 120 mm 32 mm (inclusief cassette) Zilver op vilt en leer Slaan Onbekend 1985 Presentcassette, waarbinnen deze eenzijdige plaquette zit vastgeplakt. Op de deksel van de blauw-lederen cassette staat hetzelfde zegel als op de plaquette in zilver gedrukt. De Olympiaprijs van de Stichting Alexander S. Onassis (Athene) werd in 1985 toegekend aan de Erasmuscommissie van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen voor de uitgave van Erasmus’ Opera omnia. De uitreiking vond plaats op 21 november 1985 in Amsterdam waarbij de prijs in ontvangst werd genomen door Samuel (Sem) Dresden (1914-2002) en Cornelis (Kees) Reedijk (1921-2000). Bij de Olympiaprijs hoort een oorkonde op perkament van de genoemde stichting. Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, Jaarboek 1986. Amsterdam: Noord-Hollandsche Uitgeversmaatschappij, p. 166

112

Groot-Brittannië P-GB001

Sir Walter Scott Laudatory Medal


Voorzijde:

Keerzijde:

Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Fabricage: Datering: Bijzonderheden: Herkomst: Aantal: Concordantie:

P-GB002

Portret van Sir Walter Scott naar rechts gericht. Links van zijn hoofd in verticale kapitalen “SCOTT”. Langs de opstaande rand een krans van pijlvormige bladeren. In de afsnede van het portret de naam “A.J. STOTHARD F.”. Onder het portret in kleine kapitalen: “RAD.”. Staand vrouwfiguur (muze), leunend op een pilaar, waar vanaf een lint met de tekst “TO GREAT MEN”. Op de sokkel: “PUB.D BY S PARKER LONDON”. Daaronder de datum “MDCCCXXVII”. Langs de opstaande rand “T. STOTHARD RAD.” en “A.J. STOTHARD F.”. Langs de rand: “BARDORUM CITHARAS PATRIO QUI REDDIDIT ISTRO”. 62 mm 6 mm Brons Slaan Alfred Joseph Stothard (1794-1864), Londen S. Parker, Londen 1827 Sir Walter Scott (1771-1832) was een Schots advocaat, dichter en schrijver van historische romans. De penning was onderdeel van de penningenserie “Great Men”. Uit de verzameling van mr. Jacob van Lennep. Deze verzameling werd in 1870 aan de Akademie geschonken door mr. Willem van Lennep (1834-1897), de jongste zoon van Jacob van Lennep. 2 Handgeschreven lijst der Medailles, p. 1 (no. 4); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1870, p. LXII; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXV Penning van de Engelse vereniging tot afschaffing van sterke dranken


113

Voorzijde: Keerzijde: Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Fabricage: Datering: Herkomst: Concordantie:

P-GB003

Twee echtelieden met drie kleine kinderen, lopend door een landschap. De man houdt een boek vast. In de afsnede: “DAVIS BIRM”. Huiselijk tafereel. In een uitsnede aan de onderzijde in 2 regels: “FRUITS OF | TEMPERANCE”. Links: “DAVIS”, rechts “BIRM.”. 60 mm 4 mm Nikkel Slaan Joseph Davis († 1857), Birmingham Birmingham Mint 1840 Uit de verzameling van mr. Jacob van Lennep. Deze verzameling werd in 1870 aan de Akademie geschonken door mr. Willem van Lennep (1834-1897), de jongste zoon van Jacob van Lennep. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 6 (no. 35); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1870, p. LXII; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXX Penning vanwege het 'Grand Convention of friends of universal peace' van 22 tot 26 juni 1843


Voorzijde:

Keerzijde:


Concordantie: Bron:

Portret van de Markies van Rochefoucauld naar links. Onder het portret in kleine kapitalen: “W. GRIFFIN LONDON”. Omschrift: “MARQUIS DE LA ROCHEFOUCAULD” (boven) en “DISTINGUISHED FOR HIS UNIVERSAL PHILANTHROPHY”. Vrouw met wereldbol en palmtak huldigt mannen en vrouwen die hun wapens in het vuur gooien. Omschrift: “PEACE ON EARTH GOOD WILL TOWARDS MEN”. Langs de onderrand: “J. TAYLOR S. RM. & W. GRIFFIN LONDON”. 42 mm 3 mm Nikkel Slaan J.Taylor, W. Griffin 1843 Het eerste 'International Congress of the Friends of Peace' (Congress of Peace) werd gehouden op 22 juni 1843 te Londen, geïnitieerd door Joseph Sturge als een congres tegen slavernij. Daarbij waren 337 gedelegeerden van vredesbewegingen van de hele wereld bij aanwezig. Alexandre, marquis de la Rochefoucauld (1767-1841) was een Frans politicus en filosoof. Van 1808 tot 1810 was hij ambassadeur in Den Haag, waar hij de unie tussen Holland en Frankrijk bepleitte. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 18 (no. 68); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXIV Peace Society’s Office (1843). The Proceedings of the First General Peace Convention held in London, June 22, 1843, and the two following days. London: Tyler & Reed Printers

114

P-GB004

Keith Medal van het Koninklijk Genootschap van Edinburgh



Concordantie:

P-GB005

Portret van John Napier of Merchistoun naar links. Omschrift: "IOANNES NEPERUS DE MERCHISTON". Langs de afsnede: "C.F. CARTER SCULP." Binnen een lauwerkrans in 4 regels de tekst: “INGENII | FELICITER EXCULTI | PRÆMIUM | KEITHIANUM”. Omschrift: “ADJUDICAVIT SOC: REG: EDIN:”. 45 mm 5,5 mm Brons Slaan Charles Frederick Carter (*1805), Birmingham 1851 John Napier of Merchistoun (rond 1550-1617) was een schots wis- en scheikundige en astronoom. Hij werd vooral bekend door zijn uitvinding van de logaritmen. De Keith Medal werd ingesteld in 1827, nadat Alexander Keith of Dunnottar £ 600 naliet aan de Royal Society of Edinburgh. De medaille wordt uitgegeven door de Royal Society of Edinburgh aan een auteur van een wetenschappelijk artikel in één van hun tijdschriften, bij voorkeur een artikel in de wiskunde (gepubliceerd in de Proceedings, serie A) of aardwetenschappen (gepubliceerd in de Handelingen), en bij voorkeur betreffende een recente ontdekking. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 18 (no. 67); M.M.A.J. Enschedé en J.P. Six (1863). Catalogue du cabinet de monnaies et médailles de l'Académie Royale des Sciences à Amsterdam. Amsterdam: Frederik Muller, p. 107; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXIV Penning vanwege de Wereldtentoonstelling van 1851 te Londen


Voorzijde:

Keerzijde:

De portretten van Albert en Victoria naar links. Omschrift: “QUEEN VICTORIA & PR. ALBERT”. Daaromheen de keten van de Orde van de Kouseband, bovenaan samenkomend in de Lesser George en de Kroonregalia. Het geheel is omgeven door een lauwerkrans. Een gezicht op Cristal Palace. Omschrift: “THE INTERNATIONAL INDUSTRIAL EXHIBITION”. Daaronder: “LONDON, 1851.”. In de onderste helft in 10 regels de tekst: “PROPOSED BY HRH PRINCE ALBERT | DESIGNED BY JOSEPH PAXTON ESQ. F.L.S. | ERECTED BY FOX, HENDERSON & CO. | LENGTH 1848 FEET, WIDTH 456 FEET, | HEIGHT OF PRINCIPAL ROOF 66 FEET, | HEIGHT OF TRANSEPT 108 FEET, | GLAZED SURFACE 900,000 SUP FEET, | OCCUPIES 18 ACRES | OF

115

GROUND, | ESTIMATED VALUE £150.000.”.



P-GB006

In de afscheiding tussen de beeltenis en de tekst: “ALLEN & MOORE” en “BIRM”. 52 mm 4,5 mm Nikkel Slaan Allen & Moore (Joseph Moore (1817-1895) and John Allen), Birmingham Macphail and Niven wholesale stationers 1851 Het Crystal Palace was een door Joseph Paxton ontworpen gebouw voor de eerste Wereldtentoonstelling in 1851. Het pand bestond uit staal en glas en was een indrukwekkend staaltje industriële nijverheid. Het brandde op 30 november 1936 tot de grond toe af. Uit de verzameling van mr. Jacob van Lennep. Deze verzameling werd in 1870 aan de Akademie geschonken door mr. Willem van Lennep (1834-1897), de jongste zoon van Jacob van Lennep. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 2 (no. 16); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1870, p. LXII; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXVII Davy Medal van het Koninklijk Genootschap te Londen





Borstbeeld van Humphry Davy naar rechts, met in de afsnede in kleine kapitalen: “A.N. JOY. Sc. N. MACPHAIL. F.”. In 14 regels de tekst “THE | ROYAL SOCIETY | TO | ROBERT WILHELM BUNSEN. | GUSTAV ROBERT KIRCHHOFF. | IN ACCORDANCE WITH THE WILL OF | HUMPHRY DAVY | WHO DEVOTED THE TESTIMONIAL | PRESENTED TO HIM BY THE | COALOWNERS OF THE TYNE AND WEAR | TO THE ENCOURAGEMENT OF | CHEMICAL RESEARCH | - | 1877”.

75 mm 8 mm Brons Slaan Albert Bruce-Joy (1842-1924) (ontwerp), Neil MacPhail (ca. 1844) (stempelsnijder), Londen Macphail and Niven wholesale stationers 1877 Dit is de Davy Medal van de Britse Royal Society. Zij werd in 1877 ingesteld als beloning voor de meest opmerkelijkste ontdekking in elke tak van de chemie. De eerste twee ontvangers waren Robert Wilhelm Bunsen (1811-1899) en Gustav Robert Kirchhoff (1824-1887). Zij ontvingen de medaille voor hun onderzoek en ontdekkingen op het gebied van de spectrum analyses. De penning werd in 1878 aan de Akademie geschonken door de Royal Society. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 16 (no. 54); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1879, p. XCIII; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXII

116

Bron:

Koninklijke Akademie van Wetenschappen (1878). Verslagen en Mededelingen van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen, Afdeling Natuurkunde, Tweede Reeks, Dertiende Deel, Overzicht van de Boekwerken. Amsterdam: Johannes Müller, p. 36

P-GB007

Jubileumpenning ter gelegenheid aan het 50-jarig jubileum George Gabriel Stokes als hoogleraar aan de universiteit van Cambridge




Portret van George Gabriel Stokes naar links. Omschrift: “GEORGE GABRIEL STOKES b. 1819”. In de afsnede: “G.W. de Savlles.”. Lauwerkrans, waarbinnen in 17 regels: “VIRO | ILLVSTRI | ET DE PHILOSOPHIA |

EGREGIE MERITO | GEORGIO GABRIELI STOKES | NEWTONI CATHEDRAM | APVD CANTABRIGIENSES | ANNVM IAM LM OBTINENTI | ET SVA ACADEMIA | ET MVLTAE ACADEMIAE | SALVTEM AMICISSIME PRECANTVR | TAM SIBI ODAM | IPSI | DE TALI VITA | TANTO INGENIO | GRATVLANTES | KAL. IVN. | A.S. MDCCCXCIX”.

Concordantie: Bron:

62,5 mm 5 mm Brons Slaan George William De Saules (1862-1903), Londen 1899 George Gabriel Stokes (1819-1903), was een Iers wis- en scheikundige. Hij was een van de uitvinders van de Navier-Stokes vergelijkingen, partiële differentiaalvergelijkingen die de stroming van fluïda beschrijven. Op 1 en 2 juni 1899 werd een viering georganiseerd vanwege het 50-jarig hoogleraarschap van Stokes op de 'Lucasian Chair of Mathematics' van de Universiteit van Cambridge. Daarbij werd de Nederlandse Akademie vertegenwoordigd door Johannes Diderik van der Waals (1837-1923). Handgeschreven lijst der Medailles, p. 23 (no. 90) Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1901, p. CV

P-GB008

Copley Medal

Herkomst:



Voorzijde: Minerva, gezeten tussen artikelen van wetenschap. Omschrift: “G. COPLEY BAR.T DIGNISSIMO.”. In de afsnede in 3 regels: “PROF. HENDRIK A. LORENTZ | FOR. MEM. R.S. | 30 NOV: 1918”. Wapen van de Royal Society of London met randschrift: “ SOCIETAS REG. LONDINI.”. In de afsnede een spreuklint met het opschrift: “NULLIUS IN VERBA” (niet op iemands woord). 117


Herkomst:

P-GB009

42 mm 2,2 mm Koper Slaan John Sigismund Tanner (1705-1775), Londen 1918 De Copley Medal Copley Medal, genoemd naar de filantroop Sir Godfrey Copley, is de hoogste prijs die de Royal Society of London uitreikt voor een belangrijke wetenschappelijke prestatie. Het is tevens de oudste onderscheiding van het genootschap (de eerste uitreiking was in 1731). De winnaar kan uit elk veld van de wetenschap komen. In 1918 won prof.dr. Hendrik Antoon Lorentz de Copley Medal van de Royal Society “On the ground of his distinguished researches in mathematical physics”. De penning komt uit de nalatenschap van Hendrik Antoon Lorentz (1853-1928) en werd in 1929 aan de Akademie geschonken door diens zoon Rudolf Lorentz (18951977). Dit is een koperen exemplaar van de originele gouden medaille. Draagmedaille ter herinnering aan het tweede internationale congres van de microbiologie in juli 1936 te Londen




Portret van Antonie van Leeuwenhoek naar voren. Omschrift: “ANTONY VAN LEEUWENHOEK” (boven) en “1632-1723” (onder). Glad veld, met in 6 regels: “SECOND | INTERNATIONAL | CONGRESS OF | MIRCROBIOLOGY | LONDON | 1936”. 20 mm (Hanger is 30 mm breed, 13 mm hoog en 3 mm dik) 2 mm Witmetaal Slaan Onbekend 1936 Draagpenning aan hanger met speld aan achterzijde. Penning ter gelegenheid van 'the Second International Congress of Microbiology' van 25 juli tot 1 augustus 1936 te Londen. Tijdens deze conferentie werd de naam 'International Society for Microbiology' (ISM) gewijzigd in 'Internationional Association of Microbiologists' (IAM). Tijdens de conferentie werd, op advies van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen, Nederland vertegenwoordigd door Albert Jan Kluyver (18881956), Wilhelm August Paul Schüffner (1867-1949), Johanna Westerdijk (18831961), Paul Christiaan Flu (1884-1945) en Johannes Jacobus (Jochem) van Loghem (1914-2005). Het is niet bekend welke van deze vijf deelnemers zijn draagmedaille heeft afgestaan aan de Akademie. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 27 ( no. 103) Jaarboek der Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1936-37, p. 71

118

P-GB010

Jubileumpenning vanwege het vijfde eeuwfeest van de Universiteit van Glasgow


Voorzijde: Keerzijde: Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Datering: Bijzonderheden: Herkomst: Concordantie:

Portret van Paus Nicolaas V (1397-1455) naar links. Omschrift: “NICOLAVS. V. PONT. MAX. CNVI. GLASG. CONDIDIT. A. D. VII. ID. IAN. A. S. MCCCCLI”. Wapenschild van de Universiteit van Glasgow met spreuklint “VIA VERITAS VITA” (de weg, de waarheid, het leven). Daarboven in 3 regels: “UNIV. | GLASG. | MCCCCLI - MDCCCCLI”. 63,5 mm 5 mm Brons Slaan Onbekend 1951 De Universiteit van Glasgow werd in 1451 gesticht door Koning James II van Schotland. Deze wist Paus Nicolaas V te overtuigen een bul uit te vaardigen, waarmee Bisschop William Turnbull van Glasgow een Universiteit kon stichten. Bij de viering van het 500-jarig bestaan van 17 tot 24 juni 1951 werd de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen vertegenwoordigd door Eduard Maurits Meijers (1880-1954). Handgeschreven lijst der Medailles, p. 30 (no. 55)

Hongarije P-HU001

Penning vanwege de voltooing van de uitgave van het Groot woordenboek van de Hongaarse taal




De portretten van János Fogarasi (links) en Gergely Czuczor (rechts) naar links. Omschrift: “CZUCZOR GERGELY FOGARASI JANOS”. Onder de portretten in kleine kapitalen: “C RADNITZKY”. In 8 regels de tekst: “A | MAGYAR NYELV | SZÓTÁRA | BEFEJEZÉSÉNEK | EMLËKEÜL | A MÁGYAR TUDOMÁNYOS | AKADEMIA | MDCCCLXXIV” (ter herinnering aan de voltooiing van het woordenboek der Hongaarse Taal, De Hongaarse Academie van Wetenschappen, 1874) 42 mm 3 mm Verguld brons

119

Techniek: Medailleur: Datering: Bijzonderheden:

Herkomst: Concordantie: P-HU002

Slaan Carl Radnitzky (1818-1901), Wenen 1874 János Fogarasi (1801-1878) en Gergely Czuczor (1800-1866) waren Hongaarse filologen, die vooral bekend zijn geworden vanwege hun Groot woordenboek van de Hongaarse taal (Zes delen, 1861–1874). Czuczor en Fogarasi waren beiden lid van de Hongaarse Academie van Wetenschappen. De penning werd in 1874 aan de Akademie geschonken door de Hongaarse Academie van Wetenschappen. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 15 (no. 50); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXI Jubileumpenning vanwege het 150-jarig bestaan van de Hongaarse Academie van Wetenschappen




Academiegebouw te Budapest met Omschrift (boven): “ MAGYAR TUDOMANYOS AKADÉMIA” en (onder) “1825 . 1975”. In 8 regels de tekst: “A TUDO | -MÁNYOS | EMBERFÖ | MENNYISÉGE | IGAZI | HATALMA | SZÉCHENYI | ISTVÁN”. Rechts van deze tekst is een stilistisch weergegeven afbeelding van graaf István Széchenyi . In dit figuur de initialen “CSR”. 70 mm 7 mm Brons Slaan Csíkszentmihályi Róbert (*1940) 1975 Graaf István Széchenyi (1791-1860) was een Hongaarse politicus en schrijver. In 1825 steunde Széchenyi het voorstel om een Hongaarse Academie van Wetenschappen te stichten en hij doneerde daarvoor 60.000 florijnen. De penning bevindt zich in een met vilt bedekte blauwe cassette. Bij de penning zit een wit kaartje met in 6 regels de opdruk: “A MAGYAR TUDOMÁNYOS AKADÉMIA | FENNÁLLÁSÁNAK 150. ÉVFORDULÓJA | ALKALMÁBOL | A MAGYAR | TUDÓMANYOS AKADÉMIA | ELNÖKSÉGE” (ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan van de

Hongaarse Academie van Wetenschappen, de voorzitter).

120

India P-IN001

Plaquette van Indian National Science Academy


Voorzijde:

Keerzijde: Afmeting: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Datering: Bijzonderheden: Herkomst:

Zilverkleurige plaat, op de plaat een bronzen penning gemonteerd. Op de penning een zon met stralen en een randschrift in een Indiasche taal. De penning is 63 mm. in en 4 mm. dik. Op de plaat, ingedrukt met rode letters de teksten: “INDIAN NATIONAL SCIENCE ACADEMY | NEW DELHI” (boven de penning) en “FROM THE PRESIDENT AND FELLOWS | 1985” (onder de penning). Vastgeplakt op houten staander. H 158 x B 111 mm, vastgeplakt op een houten staander van 201 x 163 mm 1 mm. (20,2 mm inclusief de houten staander en penning) Brons, blik en hout Slaan Onbekend 1985 De afbeelding en tekst op de penning zijn gelijk aan de 'Indira Gandhi Prize for Popularization of Science', ingesteld in 1986. De penning bevindt zich in een luxe blauwe pluche cassette. Op 24 en 25 november 1985 bezochten prof. C.N.R. Rao, president van de Indian National Science Academy, en dr. A.K. Bose, de uitvoerend secretaris, voor een bezoek aan de Akademie en Stichting voor Fundamenteel Onderzoek der Materie (FOM) . Op 25 november werd een overeenkomst ondertekend met betrekking tot wetenschappelijke samenwerking tussen beide academies. Bij die gelegenheid werd deze penning aan de Akademie geschonken.

121

P-IN002

Plaquette vanwege de 100ste geboortedag van Jawaharlal Nehru


Voorzijde:

Goudkleurige plaat, op de plaat een bronzen penning gemonteerd. Op de penning een zon met stralen en een randschrift in een Indiasche taal. De penning is 63 mm. in en 4 mm. dik. Op de plaat, ingedrukt met zwarte letters, de teksten: “INDIAN NATIONAL SCIENCE ACADEMY” (boven de penning) en “PRESENTED TO | ROYAL NETHERLANDS ACADEMY OF ARTS & SCIENCES | ON THE OCCASSION OF | JAWAHARLAL NEHRU CENTENARY | 1989 ”.


Herkomst:

Vastgeplakt op houten staander H 158 x B 112 mm, vastgeplakt op een houten staander van 200 x 148 mm 1 mm (23,5 mm. inclusief de houten staander en penning) Brons, blik en hout Slaan Onbekend 1989 Jawaharlal Nehru (1889-1964) was een sleutelfiguur in de onafhankelijkheidsbeweging van India en minister president van 1947 tot zijn dood. De afbeelding en tekst op de penning zijn gelijk aan de 'Indira Gandhi Prize for Popularization of Science', ingesteld in 1986. De penning bevindt zich in een rode, imitatie-lederen, cassette. Op deze cassette zit een aantekening geplakt: “14 november 1989 aangeboden aan Prof.dr. C. de Jager, secretaris buitenland”. De plaquette werd op 14 november 1989 aangeboden aan prof. dr. C. de Jager, secretaris buitenland van de KNAW, bij diens deelname aan het Jawaharlal Nehru Centenary International Seminar on “Science & Technology for National Development – International and Regional Cooperation”.

122

Israël P-IL001

Penning vanwege het Symposium vanwege de 100ste geboortedag van Albert Einstein




Herkomst:

Portret van Albert Einstein. Omschrift “ALBERT . EINSTEIN 1879-1955”, in het Hebreeuws en Engels. Wiskundige formule in het handschrift van Albert Einstein. Binnen het randschrift “. JERUSALEM CENTENNIAL SYMPOSIUM MARCH 1979” (eerst in het Engels en daarna in het Hebreeuws). In de rand staat gegraveerd: “STATE OF ISRAEL” (in het Engels en Hebreeuws), “0020” en “STERLING 935” (935 in het Engels en Hebreeuws). 45 mm 3 mm Sterling zilver Slaan Nathan Karp (1934, ontwerper), Moshe Nov (penningsnijder), Jerusalem S. Kretschmer & Sons 1979 Penning ter gelegenheid van het Symposium vanwege de 100ste geboortedag van Albert Einstein (1879-1955) onder auspiciën van de Israëlische Academie van Wetenschappen. De penning bevindt zich in een kartonnen doosje met opdruk van de fabrikant. Op de deksel zit een aantekening geplakt: “Ontvangen t.g.v. ondertekening overeenkomst met Israëlische Academie op 5 juni 1990”.

Italië P-IT001

Penning ter gelegenheid van het congres in Modena voor het eeuwfeest van de Accademia nazionale delle scienze


Voorzijde:

Keerzijde:

Een adelaar met uitgevouwen vleugels en de kop geven naar de brandende zon, rustend op een brandende stapel hout. Omschrift: “SOCIETA’ ITALIANA DELLE SCIENZE” (boven) en “FONDATA NEL 1782” (onder). Onder de stapel hout in kleine kapitalen: “INSENGA”. Een krans van eiken- en laurierloof. Daarbinnen, binnen een opstaande richel, in 5 regels de tekst: “LA SOCIETA’ ITALIANA | DELLE SCIENZE | NELL’ AN. 1882 | CENTENARIO | BELLA FONDAZIONE”. 123



55 mm 5 mm Brons Slaan Insenga Leopoldo (1840-na 1902), Napels 1882 De Accademia nazionale delle scienze werd in 1782 opgericht in Verona ala de Società Italiana en bestond uit 40 vooraanstaande wetenschappers uit verschillende delen uit Italië. De academie wordt ook wel 'L’Accademia Nazionale delle Scienze detta dei XL' (de academie van 40). De penning werd in 1883 aan de Akademie geschonken door de Accademia Nazionale delle Scienze detta dei XL. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 17 (no. 61); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1884, p. CIX; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXIII

Noorwegen P-NO001

Penning vanwege het afscheid van Christopher Hansteen van de Koninklijke Frederik-Universiteit (Universiteit van Oslo)





Portret van christopher Hansteen naar links. Omschrift: “CHRISTOPHORO HANSTEEN.”. Onder het portret in kleine kapitalen: “B. BERGSLIEN. F.” Een laurierloof en eikenlooftak, aan de onderzijde bijeengebonden met een lint. De taken komen bijeen bij een vijfpuntige ster. Binnen de krans in 3 regels de tekst: “SPLENDET IN ORBE DECUS” (schijnt in de wereld van de schoonheid). Omschrift: “SOLENNIA SEMISECULARIA GRATULATUR.” (boven) en “UNIV.REG.FRED. MDCCCLVI.” (onder). 37 mm 3 mm Brons Slaan Brynjulf Bergslien (1830-1898), Kopenhagen 1856 Christopher Hansteen (1784-1873) was een Noors astroloog en scheikundige. Hij werd vooral bekend door zijn onderzoek naar geomagnetisme. Deze penning werd geslagen op last van de koning van Zweden en Noorwegen bij zijn 50-jarig ambtsjubileum. De penning werd in 1857 aan de Akademie geschonken door de Koninklijke Frederik-Universiteit (Universiteit van Oslo). Handgeschreven lijst der Medailles, p. 13 (no. 33); M.M.A.J. Enschedé en J.P. Six (1863). Catalogue du cabinet de monnaies et médailles de l'Académie Royale des Sciences à Amsterdam. Amsterdam: Frederik Muller, p. 107; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1858, p. 27; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXIX

124

P-NO002

Penning vanwege de kroning van koning Karel XV van Zweden (Karel IV van Noorwegen)


Voorzijde:

Keerzijde:

Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Fabricage: Datering: Bijzonderheden: Herkomst:

Concordantie:

Bron:

P-NO003

Portretten van Koning Karel en Koningin Louise van Noorwegen en Zweden naar rechts. Omschrift: “CAROLUS ET LOUISA NORV. SVEC. REX ET REGINA.”. Onder de nek van de koning in kleine kapitalen: “G. LOOS DIR.”. In de rand: “C. SCHNITSZPAHN FEC.”. Een naar rechts lopende Athene, met in haar handen een tekst op perkament. Voor haar vliegt een uil. In de verhoogde rand de omschriften: “VOVENS ET MEMOR.” (boven) (in herinnering aan de gelofte) en “UNIVERSITAS REGIA FREDERICIANA” (onder). 42,5 mm 3,5 mm Zilver Slaan Christian Schnitzspahn (1829-1877), Darmstadt Loos, Berlijn 1861 Geslagen door de Koninklijke Frederik-Universiteit (Universiteit van Oslo) ter gelegenheid van de kroning van koning Karel XV van Zweden (Karel IV van Noorwegen, 1826-1872). Het ontvangst van deze penning wordt genoemd in het verslag van de vergadering van de Afdeling Letterkunde van 8 oktober 1860. Enschedé en Six vermelden een gouden en zilveren exemplaar. Het gouden exemplaar is waarschijnlijk het exemplaar dat werd geschonken door Carel Joannes Matthes (1811-1882), zoals genoemd in het jaarboek van 1866. Deze bevindt zich niet meer in de collectie. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 14 (no. 38); M.M.A.J. Enschedé en J.P. Six (1863). Catalogue du cabinet de monnaies et médailles de l'Académie Royale des Sciences à Amsterdam. Amsterdam: Frederik Muller, p. 107; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1867, p. CIX; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXX; Koninklijke Akademie van Wetenschappen (1862). Verslagen en Mededelingen der Koninklijke Akademie van Wetenschappen, Afdeeling Letterkunde, Zesde deel. Amsterdam: C.G. van der Post, p. 126 Jubileumpenning vanwege het 50-jarig jubileum van de Koninklijke FrederikUniversiteit (Universiteit van Oslo)


Voorzijde:

Beeld van Ganymedes, de wijnschenker op de berg Olympus. Een naakte mannenfiguur zittend op een over een rots gedrapeerd kleed. In zijn handen houd hij een waterkom, welke hij aanbiedt aan een staande leeuw.

125

Keerzijde: Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Fabricage: Datering: Bijzonderheden: Herkomst: Concordantie:

P-NO004

Omschrift: “EX HAUSTU OLYMPICO VALENTIOR” (uit een slok Olympische kracht). Onder het tafereel in kleine kapitalen: “G. LOOS D. KULLRICH F.” Een krans van laurierloof. In 5 regels de tekst: “ACADEMIAE | REGIAE NORV. FRIDERICIANAE | SACRA SEMISSECULARIA | D. II SEPTBR. | MDCCCLXI”. 42 mm 3,5 mm Verguld zilver Slaan Friedrich Wilhelm Kullrich (1821-1887), Berlijn Loos, Berlijn 1861 De Universiteit van Oslo werd opgericht in 1811 als Universitas Regia Fredericiana (Koninklijke Frederik-Universiteit) en was gemodelleerd naar de kort daarvoor gevestigde Friedrich-Wilhelms-Universität in Berlijn. De penning werd in 1867 geschonken door de Koninklijke Frederik-Universiteit (Universiteit van Oslo). Handgeschreven lijst der Medailles, p. 13 (no. 37); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1867, p. CIX; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXIX Penning vanwege het millenniumfeest van het Koninkrijk Noorwegen


Voorzijde:


Zittende vrouwelijke krijger. In haar rechterhand een speer, welke rust op haar rechterschouder. Haar linkerarm rustend op een schild, waarop de Noorse leeuw met bijl. Op de rots waarop zij zit in 2 regels de tekst: “M | ANNI”. In kleine kapitalen op de afsnede van deze voorstelling: “MIDDELTHUN. INV: CONRADSEN. SCULP.”. Onder de voorstelling “MDCCCLXXII”. Omschrift: “TEMPORI SVPERSTES” (de tijd overlevend). Binnen een krans van laurierbladeren in 5 regels de tekst: “REGNI NORVEGICI | ANNVM MILLESIMVM | PIA CELEBRAT | VNIVERSITAS REGIA | FREDERICIANNA ”. 52 mm 5 mm Brons Slaan Julius Olavus Middelthun (1820-1886), Harald Conradsen (1817-1905), Kopenhagen 1872 Op het huidige Noorse grondgebied bestonden ongeveer 30 koninkrijken, die in 872 voor het eerst werden verenigd door de eerste Noorse koning Harald Schoonhaar. De penning werd in 1872 aan de Akademie geschonken door de Koninklijke Frederik-Universiteit (Universiteit van Oslo). Handgeschreven lijst der Medailles, p. 15 (no. 48); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXI

126

P-NO005

Penning vanwege de kroning van koning Oscar II van Zweden en Noorwegen


Voorzijde:

Keerzijde:

Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Fabricage: Datering: Bijzonderheden: Herkomst: Concordantie:

P-NO006

De naar rechts gewende portretten van Koning Oscar II en Koningin Sophia van Noorwegen en Zweden. Omschrift: “OSCAR II ET SOPHIA NOR. SUEC. REX ET REGINA.”. Onder de nek van de koning in kleine kapitalen: “G. LOOS D.”. Onder de portretten: “MDCCCLXXIII”. In de rand staat in kleine kapitalen: “W. KULLRICH F.”. De muse van de historie Clio, zittend in een halfopen krans van laurierbladeren met pen en perkament. Daaronder de afkorting: “U.R.F.” (Universitais Regia Fredericiana). Omschrift: “VETAT MORI” (verbiedt te sterven). In de rand staat in kleine kapitalen: “E. WEIGAND FEC.”. 51,5 mm 4 mm Verguld brons Slaan Friedrich Wilhelm Kullrich (1821-1887), Emil Weigand (1837-1906), Berlijn Loos, Berlijn 1873 Geslagen door de Koninklijke Frederik-Universiteit (Universiteit van Oslo) ter gelegenheid van de kroning van koning Oscar II van Zweden en Noorwegen (18291907). De penning werd in 1875 aan de Akademie geschonken door de Koninklijke Frederik-Universiteit (Universiteit van Oslo). Handgeschreven lijst der Medailles, p. 15 (no. 49); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1875, p. LIV; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXI Penning ter herdenking van Cato Maximilian Guldberg


Voorzijde:

Keerzijde:

Portret van Cato Maximilian Guldberg naar rechts. Omschriften: “CATO MAXIMILIAN GULDBERG . 1836-1902” (boven) en “SOCIUS NOSTER” (ons medelid) (onder). Rechts langs de pand van het portret: “H. RUI 1904”. Randschrift: “925 S H. RUI”. Het wapen van de Koninklijke Noorse Academie van Kunsten en Wetenschappen: de Noorse leeuw met gesplitste staart en hellebaard, rustend voor laurierboom. In het veld het motto “ÆMULA LAURI” (de rivaal van de laurierboom). Omschrift: “DET KGL. NORSKE VIDENSKABERS SELSKAB * 1760 *”.

127


Herkomst:

Concordantie: Bron:

35 mm 1,5 mm Zilver Slaan Halfdan Rui (1905-1978), Christiana (Oslo) 1964 Het Koninklijk Noors Wetenschappelijk Genootschap (Kongelige Norske Videnskabers Selskab) geeft vanaf 1927 ieder jaar op haar verjaardag op 26 februari een herdenkingspenning uit waarop steeds andere wetenschappers worden afgebeeld. Tot 1977 werden deze penningen gemaakt door Halfdan Rui (19051978). In 1964 werd een penning van Cato Maximilian Guldberg (1836-1902) geslagen in een oplage van tien zilveren en 80 bronzen exemplaren. Guldberg was een Noors wis- en scheikundige. Harald Nicolai Storm Wergeland (1912-1987), een Noorse Natuurkundige aan de Technische Hogeschool Trondheim, schonk een zilveren exemplaar aan de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen bij gelegenheid van zijn lezing in de Gewone Vergadering van de Afdeling Natuurkunde op 26 juni 1965. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 33 (no. 63); Jaarboek der Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1965-66, p. 161 Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (1965), Verslagen van de gewone vergaderingen der Afdeling Natuurkunde, Deel LXXIV, no. 6. Amsterdam: N.V. Noord-Hollandsche Uitgeversmaatschappij, p. 75; Kvist, M (2001). I vitenskapens tjeneste, In: Norsk Numismatisk Tidsskrift 1-2001. Oslo: Norsk Numismatisk Forening, p. 26-33

Polen P-PL001

Jubileumpenning vanwege het 20-jarig jubileum van Wacław Sierpinski als voorzitter van het Wetenschappelijk Genootschap van Warschau




Portret van Wacław Franciszek Sierpinski naar links. In de afsnede van het portret in kleine kapitalen: “AVMIILLER”. Omschrift: “WACŁAW SIERPINSKY PREZES T.N.W.” (boven) en “1931-1951” (onder). Een lezende vrouw in stoel. Voor de stoel zit een uil, die als vogel van Minerva de wetenschap voorstelt. In het veld in 2 regels de tekst: “A GENIO | LVMEN” (genie van kunst en licht). Omschrift: “SOCIETAS SCIENTIARUM VARSAVIENSIS” (Wetenschappelijk Genootschap van Warschau). 54 mm 3 mm Brons Slaan Józef Aumiiller (1892-1963), Warschau Mennicy Państwowej w Warszawie (Nationale Munt in Warschau) 1951 Wacław Franciszek Sierpinski (1882-1969), was een Pools wiskundige. Hij was de ontdekker van het vierkant-, het tapijt-, de kromme- en de driehoek van Sierpinski, wat allemaal fractalen (meetkundige figuren) zijn.

128


Hij was van 1931 tot 1952 voorzitter van de het Wetenschappelijk Genootschap van. De penning is uitgegeven ter gelegenheid van zijn 20-jarig voorzitterschap. Sierpinski was vanaf 27 mei 1961 Buitenlands Lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. De penning werd in 1951 aan de Akademie geschonken door het Wetenschappelijk Genootschap van Warschau Handgeschreven lijst der Medailles, p. 30 (no. 54)

Portugal P-PT001

Jubileumpenning vanwege het tweede eeuwfeest van de Wetenschappelijke Academie van Lisabon


Voorzijde:

Keerzijde:


Herkomst:

Afbeelding van Koningin Maria I van Portugal met scepter. Links van haar hoofd het jaartal “1779”, rechts het jaartal “1979”. Langs de bovenrand, lopend van schouder naar schouder: “II CENTENÁRIO DA ACADEMIA DAS CIÊNCIAS DE LISBOA”. Bij de rechterschouder staat en reliëf in kleine kapitalen “CABRAL ANTUNES”. In het midden een medaillon Pallas Athene in zitstand, haar linkerhand rustend op een schild (zie omschrijving volgend stuk), de speer rustend over haar linkerschouder. In haar rechterhand houdt zij een aesculapiusstaf, voorzien van het Alziend Oog. Aan haar voeten rust een uil. Vanaf de uil, tot aan de rand van het schild het omschrift “NISI UTILE EST QUOD FACIMUS STULTA EST GLORIA” (als hetgeen we doen niet bruikbaar is, is onze glorie dwaas). In de afsnede: “ACADEMIA SCIENT. | LUSITANA”. In de rand gegraveerd: “472|1000” 90 mm 9 mm Brons Slaan Cabral Antunes (1916-1986), Coimbra 1979 De Wetenschappelijke Academie van Lisabon werd opgericht op 24 december 1779 als 'Academia Real das Ciências' tijdens de regering van koningin Maria I van Portugal. Het is sinds 1833 gehuisvest in het Klooster van Christus van de Derde Orde van Sint Franciscus. Dit is exemplaar 472 van 1000. De penning bevindt zich in een wit kartonnen doosje met zwart houtnerfmotief. De penning werd aan de Akademie geschonken door de Wetenschappelijke Academie van Lisabon.

129

P-PT002

Erepenning van de Wetenschappelijke Academie van Lisabon


Voorzijde:

Keerzijde: Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Fabricage: Datering: Bijzonderheden: Herkomst:

Pallas Athene met speer, met haar linker hand rustend op een wapenschild. Het wapenschild is gearceerd met in het midden een schild met vijf schilden, in kruisvorm geplaats, elk van de schilden voorzien van een soortgelijk motief. In de rand van het wapenschild staan zeven burgttorens. De vrouw strooit met haar rechter hand zeven lauwerkransen uit over twee boeken en een aesculapiusstaf. Aan de top van de esculaap is een Alziend Oog geplaatst. Langs de bovenrand het omschrift: “NISI UTILE EST QUOD FACIMUS STULTA EST GLORIA” (als hetgeen we doen niet bruikbaar is, is onze glorie dwaas). Onder de boeken staat in kleine kapitalen gegraveerd: “J. SOUSA”. Gestileerde banier (als graveervlak), op een krans van laurierbladeren. Langs de bovenrand het omschrift: “ACADEMIA DAS CIENCIAS DE LISBOA”. In de rand staat gegraveerd: “V. MORATALLA & C.A - BRONZE 199|500”. 88 mm 6,5 mm Brons Slaan J. Sousa, Lissabon Viçoso, Moratalla & Cª. Onbekend De penning bevindt zich in een kartonnen doosje, voorzien van het nummer “199”. Vermoedelijk betekent dit dat het penning nummer 199 van 500 is. De penning werd aan de Akademie geschonken door de Wetenschappelijke Academie van Lisabon.

Roemenië P-RO001

Jubileumpenning vanwege het eeuwfeest van de Roemeense Academie van Wetenschappen


130



Portret van de godin Minerva naar rechts. In de afsnede van de afbeelding: “N. Culluri”. Omschrift: “ACADEMIA REPUBLICII SOCIALISTE ROMANIA”. Gebouw van het astronomisch instituut van de Roemeense Academie, met daarboven “1866” en onder rustend op twee samengebonden rechte takken van laurierloof “1966”. 60 mm 4 mm Koper Slaan Nestor Culluri (1912-1987), 1966 De Roemeense Acaddemie van Wetenschappen werd op 1 april 1866 opgericht als de het Roemeens Literair Genootschap. Op 1 augustus 1867 werd zij omgedoopt tot het Roemeense Academisch Genootschap en in 1879 de Roemeense Academie van Wetenschappen. De penning bevindt zich in een luxe cassette van rood gevlekt leer. Op de cassette staat in 3 regels de opdruk “CENTVM ANNI | ACADEMIAE REI PVBLICAE | SOCIALISTE ROMANIAE”. De penning werd in 1966 aan de Akademie geschonken door de Roemeense Academie van Wetenschappen. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 33 (no. 65)

Sovjet-Unie P-RU001

Penning van de Academie van Medische Wetenschappen van de USSR


Voorzijde:

Keerzijde: Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Datering: Bijzonderheden: Herkomst: Aantal:

Het Academiegebouw te Leningrad (Sint Petersburg). Daaronder de tekst: “AKAДEMИЯ | MEДИЦИHCKИX | HAYK CCCP”. Links onder het gebouw in kleine letters: “BИTTE ЛA” en rechts een stempel, gevolgd door het cijfer “76”. In het midden de tekst: “AMH CCCP | YЧPEЖДEHA | B1944 Г”. Het randschrift luidt: “MEДИЦИHCKAЯ HAYKA HA CПYЖБE ЗДOPOВЬЯ ЧEПOBEKA” (medische wetenschap om de menselijke gezondheid te verbeteren). 55 mm 4,5 mm Brons Slaan Л.А. Витте 1976 De Academie van Medische Wetenschappen van de USSR werd opgericht in 1944. Deze penning is uitgebracht in een oplage van 1001 stuks. De Akademie beschikt over 2 die zich beiden bevinden zich in een rode cassette. In een van de cassettes bevindt zich een briefje met de tekst: “Penning ontvangen t.g.v. ondertekening “Letter of intent” met de Academie van Medische Wetenschappen van de USSR d.d. 13 september 1990”. 2

131

Spanje P-ES001

Penning vanwege het 400-jarig jubileum van de ontdekking van Amerika.


Voorzijde:

Keerzijde:

Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Fabricage: Datering: Bijzonderheden: Herkomst: Concordantie: Bron: P-ES002

Columbus komt met het nieuws van de ontdekking van Amerika bij zijn vorst en vorstin. Op de achtergrond indianen. Op het wapenkleed “JF”. In de afsnede: “CUARIO CENTENARIE. | M.DCCC.XCII.”. Tevens in de afsnede in kleine kapitalen: “B. MAURA” en “MADRID 1892”. Columbus wijzend vanaf het scheepsdek, pratend met een groep schepelingen, met op de achtergrond een schip. Op de achtergrond een ander schip. Bij de scheepstros: “B. MAURA”. Omschrift: “Christobal Colon descubrio el nuevo Mundo el doce de Octubre de mil cuatrocientos noventa y dos, reinando en Castilla y Aragon Dona Isabel y Don Fernando ”. 70 mm 7 mm Brons Slaan Bartolomé Maura y Montaner (1844-1926), Madrid Fábrica Nacional de la Moneda y Timbre 1892 Uitgegeven ter gelegenheid van het 400-jarig jubileum van de ontdekking van Amerika. Allard Pierson (1831-1896) bezocht in 1892 het 'International Congress of Americanists (ICA)' te Huelva, waar deze penning werd uitgereikt aan de deelnemers. Achteraf heeft hij de penning geschonken aan de Akademie. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 20 (no. 78) Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1894, p. LXXXVIII Jubileumpenning vanwege het eeuwfeest van de Koninklijke Spaanse Academie van Exacte wetenschappen, fysica en natuurwetenschappen


Voorzijde:

Portret van koningin Isabella II naar links. In het veld: “ISABEL II | REINA” (links) en “FUNDADORA | 26-11-1847” (rechts). Omschrift: “REAL ACADEMIA D CIENCIAS EXACTAS FISICAS Y NATURALES”.

132

Keerzijde:


Mansfiguur met passer, spiegel en steen gadegeslagen door het alziend oog. In het veld de tekst: “OBSERVACION | Y CALCULO”. Daaronder in kleine kapitalen: “J. HIEJERAS | 1947”. Omschrift: “1847 - PRIMER CENTENARIO D SUFANDACION - 1947”. 50 mm 5 mm Brons Slaan Jacinto Higueras (1877-1954), Madrid 1947 De Koninklijke Spaanse Academie van Wetenschappen (Real Academia de Ciencias Exactas, Físicas y Naturales) werd in 1847 opgericht onder het bewind van koningin Isabella II Maria Louisa van Spanje (1830-1904). De penning werd in 1949 aan de Akademie geschonken door Real Academia de Ciencias Exactas Fisicas y Naturales Handgeschreven lijst der Medailles, p. 29 (no. 52)

Tsjechië P-CZ001

Jubileumpenning vanwege het vijfde eeuwfeest van de Karelsuniversiteit Praag




Het monument voor Keizer Karel IV, beschermheer van de universiteit van Praag. Omschrift: “VNIVERSITAS CAROLO FERDINANDEA”. Binnen een krans van laurierloof een tekst van 5 regels: “ EXACTIS | CENTVM | AB ORIGINE | LVSTRIS | MDCCCXLVIII”. 51 mm 4 mm Brons Slaan Václav Jan Seidan (1817-1870), Praag 1848 De Karelsuniversiteit Praag is op 26 januari 1347 gesticht door Paus Clementius VI. Op 7 april 1348 riep Koning Karel IV van Bohemen (1316-1378) zich uit tot beschermheer van de Universiteit en gaf ze een Gouden Bul waarin ze werden beschermd tegen de seculiere macht. Op 14 januari 1349 bevestigde hij dit beschermheerschap als Keizer Karel IV van het Heilige Roomse Rijk. De penning werd in 1879 aan de Akademie geschonken door de Karelsuniversiteit Praag. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 12 (no. 28); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1880, p. CXXXIX; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXVIII

133

Vaticaanstad P-VA001

Penning vanwege de 80ste verjaardag van paus Alexander VIII



P-VA002

Portret van Paus Alexander VIII naar rechts. Omschrift: “ALEXAN. VIII. PONT. MAX.”. Persoon op troon met esculaap en hoorn des overvloeds. Onder de troon: “1690”. Omschrift: “NOSTRA FELICITAS”. 32 mm 2 mm Brons Slaan Gioacchino Francesco Travani (ca. 1634-1675) 1690 Alexander VIII, geboren Pietro Ottoboni (1610- 1691), werd op 6 oktober 1689 met steun van koning Lodewijk XIV tot paus gekozen. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 9 (no. 8); M.M.A.J. Enschedé en J.P. Six (1863). Catalogue du cabinet de monnaies et médailles de l'Académie Royale des Sciences à Amsterdam. Amsterdam: Frederik Muller, p. 107 Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXVI Penning vanwege het Conclaaf van 1774-1775



Wapenschild van Giovanni Archinto. Daarboven kardinaalshoed met baldakijnen. In 9 regels: “* | IO. ARCHIVTO | ARCH |. PHILIPPENSIS | S. PAL. APOST. | PRÆFECTVS | ET. CONCLAVIS | GVBERNATOR | SEDE. VACAN. | 1774”. 29 mm 1 mm Brons Slaan Onbekend 1774 Giovanni Archinto (1736- 1799) was ten tijde van het Conclaaf van 1774-1775 prefect (bewindvoerder) van het Apostolische Paleis. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 10 (no. 12); M.M.A.J. Enschedé en J.P. Six (1863). Catalogue du cabinet de monnaies et médailles de l'Académie Royale des Sciences à Amsterdam. Amsterdam: Frederik Muller, p. 107; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXVI

134

P-VA003

Jubileumpenning vanwege het 50-jarig bestaan van de Pauselijke Academie van Wetenschappen


Voorzijde:

Keerzijde: Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Fabricage: Datering: Bijzonderheden: Herkomst: Bron:

Vrouw, gezeten op wereldbol, omgeven door diverse symbolen van sterrenkunde en het randschrift: “SAPIENTIAE CVPIDI” (liefde voor de wijsheid). In de rechter bovenhoek “HΨ=EΨ” (de Schrödinger vergelijking). Onder de voet van de vrouw het embleem van een “ S” met daar overheen “IPZ”. Het gebouw van de Pauselijke Akademie van Wetenschappen met het randschrift “PONTIFICIA ACADEMIA SCIENTIARVM | MCMCCCVI . PIVS XI . IOANNIS PAVLVS II . MCMLXXXVI”. Rechtonder: “VEROI”. 60 mm 3,5 mm Brons Slaan Guido Veroi (1926-2013), Rome Istituto Poligrafico e Zecco dello Stato S.P.A., Rome 1986 De Pontificia Academia Scientiarum werd in 1936 opgericht. De penning bevindt zich in een blauw doosje met opdruk pontificaal wapen in goudkleur. Aan de binnenkant van het doosje op wit fluweel in goudopdruk: “ IPZS”. Bij de viering van het 50-jarig jubileum van de academie op 27 en 28 oktober 1986 te Vaticaanstad werd de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen vertegenwoordigd door haar president David de Wied (1925-2004). Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, Jaarboek 1987. Amsterdam: N.V. Noord-Hollandsche Uitgeversmaatschappij, p. 82

Verenigde Staten van Amerika P-US001

Penning vanwege de 200ste geboortedag van Benjamin Franklin van de American Philosophical Society


135

Voorzijde:

Keerzijde:

Portret van Benjamin Franklin naar links. Rechts daarvan in 2 regels: “1706 | 1906”. Daaronder in 3 regels: ”PRINTER.PHILOSOPHER. |SCIENTIST.STATESMAN. | DIPLOMATIST.”. Boven langs de rand: “BENJAMIN FRANKLIN”. Aan weerzijden langs de rand een lauwertak. Vrouwde geschiedenis op een kleitablet schrijvend, zittend op een verhoging voor drie mannen welke literatuur, wetenschap en filosofie uitbeelden. Daarboven: “. HISTORY . | LITERATVRE . | . SCIENCE . PHILO- | -SOPHY”. Boven langs de rand

in 2 regels: “STRVCK . BY . ACT . OF . THE . CONGRESS . | . OF . THE . VNITED . STATES .”. Onder in een uitsnede: “. TO . COMMEMORATE . THE . TWOHUNDRETH . | . ANNIVERSARY . OF . THE . BIRTH . OF . | . BENJAMIN . FRANKLIN . | M.C.M.V.I.”.


Herkomst: Concordantie: Bron P-US002

100 mm 8 mm Brons Slaan Louis Saint-Gaudens (1854-1913) en Augustus Saint-Gaudens (1848-1907), Washington D.C. United States Mint 1906 Benjamin Franklin (Boston, 17 januari 1706 - Philadelphia, 17 april 1790) was een Amerikaans politicus, wetenschapper en moralist. Hij werd als wetenschapper vooral bekend vanwege zijn publicaties over elektriciteit en zijn uitvinding van de bliksemafleider. De penning werd in 1907 aan de Akademie geschonken door de American Philosophical Society Handgeschreven lijst der Medailles, p. 25 (no. 95) Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1907, p. XC en CXII Jubileumpenning vanwege het 90-jarig bestaan van de National Academy of Sciences


Voorzijde:

Keerzijde: Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Fabricage:

Vrouwsfiguur met wapperende mantel, tussen de wolken. In haar rechterhand draagt zij een brandende fakkel. Om haar lichaam een sjerp met het opschrift: “LET THERE BE LIGHT”. Omschrift: “NATIONAL ACADEMY OF SCIENCES OF THE UNITED STATES OF AMERICA.” (boven) en “FOUNDED 1863” (onder). Een kolonist leidt een indiaan voor de godin Minerva. Omschrift: “THE AMERICAN PHILOSOPHICAL SOCIETY PHILADELPHIA”. In de afsnede: “NULLO DISCRIMINE | MDCCXXVII” (geen verschil 1727). 76 mm 4,5 mm Brons Slaan Onbekend Medallic Art Company, New York

136


Herkomst: Aantal: Concordantie: P-US003

1953 Uitgegeven ter gelegenheid van het 90-jarig bestaan van de Nationale Academie van Wetenschappen der Verenigde Staten. Het jaar 1727 slaat op het jaar waarin Benjamin Franklin met een groep van zijn kennissen de Junto vormde, een groep jonge mannen die discussieerde over politiek, moraal en natuurwetenschappen. De penning werd uitgereikt op 28 april 1953 bij de 90ste jaarvergadering, waar de Akademie werd vertegenwoordigd door haar algemeen voorzitter prof.dr. Bernard Abraham van Groningen (1894-1987), die er een toespraak hield. 2 Lijst der Medailles toebehorende aan de Koninklijke Akademie van Wetenschappen: no. 57 Plaquette vanwege het tweede eeuwfeest van de Universiteit van Columbia


Voorzijde:

Keerzijde:

Vrouw, gezeten op een troon met omhoog geheven gespreide armen. In haar rechter hand houdt zij een scepter. Op haar schoot ligt een opengeslagen boek. Aan weerzijden van haar hoofd de data “1754” en “1954” en daarboven de tekst: “COLUMBIA UNIVERSITY”. Onder de afbeelding boven een tak van laurierloof met een leeuwenkop in 4 regels de tekst: “MAN’S RIGHT TO | KNOWLEDGE AND | THE FREE USE | THEREOF.”. Op de hoeken vier bolvormige objecten welke als ‘pootjes’ van de penning dienen. Van boven naar beneden: een kroon, omgeven door een lauwertak, met wijd uitwaaierende linten en in 11 regels de tekst: “KING’S COLLEGE | 1754 | COLUMBIA COLLEGE | 1784 | COLUMBIA | UNIVERSITY | IN THE | CITY OF NEW YORK | 1912 | BICENTENNIAL YEAR | 1954”.

Afmeting: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Fabricage: Datering: Bijzonderheden: Herkomst:

Bron:

H 102 x B 57 mm 4 mm zonder en 5 mm mét pootjes aan keerzijde Brons Slaan Peppino Mangravite (1896-1978), New York Medallic Art Company, New York 1954 De penning bevindt zich in een rechthoekig lichtblauw doosje met opdruk: “ COLUMBIA UNIVERSITY BICENTENNIAL MEDAL”. Bij de academische demonstratie ter gelegenheid van het 200-jarig bestaan van de Columbia University in New York op 31 oktober 1954 werd de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen vertegenwoordigd door Frederik (Frits) Zernike (1888-1966), Felix Andries Vening Meinesz (1887-1966) en Benjamin Hunningher (1903-1991). Jaarboek der Koninlijke Akademie van Wetenschappen 1954-55, p. 118

137

P-US004

Penning vanwege de 200ste geboortedag van James Smithson




Herkomst:

Bron:

Portret van James Smithson naar links. Randschrift: “JAMES SMITHSON” (boven) en “1765-1829” (onder). Rechts naast het portret in kleine kapitalen: “P. VINCZE”. Afbeelding van het Smithsonian Institution, met daaronder in vier regels de tekst: “PRESENTED AT | THE BICENTENNIAL OF | JAMES SMITHSON | 1765-1965”. Randschrift: “FOR THE INCREASE AND DIFFUSION OF KNOWLEDGE AMONG MEN” (boven), “SMITHSONIAN INSTITUTION” (onder). 64 mm 5,5 mm Brons Slaan Paul Vincze (1907-1994), New York Medallic Art Company, New York 1965 James Smithson (Parijs, 1765 - Genua, 27 juni 1829) was een Brits mineraloog en scheikundige. Smithson liet na zijn dood een som geld na aan de regering van de Verenigde Staten om een instituut te vestigen ter verspreiding van kennis en wetenschap. Met dit nalatenschap is het Smithsonian Institution opgericht. Bij de viering van het tweehonderdste geboortedag van Smithson op 16-19 september 1965 in het Smithsonian Institute te Washington DC werd de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen vertegenwoordigd door Anton Eduard van Arkel (1893-1976). Jaarboek der Koninlijke Akademie van Wetenschappen te Amsterdam 1965-66, p. 134; Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (1965). Verslagen van de Gewone Vergadering van de Afdeling Natuurkunde, Deel LXXIV, no. 10. Amsterdam: N.V. Noord-Hollandsche Uitgeversmaatschappij, p. 120

Zweden P-SE001

Maçonnieke penning vanwege 25-jarig regeringsjubileum van koning Karel XIV Johan van Zweden


138



Herkomst: Concordantie: Bron: P-SE002

Portret van koning Karel XIV Johan van Zweden naar rechts. Omschrift: “CAROLUS XIV JOHANNES REX. SVEC. ET NORV. SUPR. MAG. ET. PROTECTOR.”. Langs de onderzijde in kleine kapitalen: “L.P. LUNDGREN F.”. Een sokkel, waarop liggend de kroon en scepters van het koninkrijk. Op de sokkel “XXV” binnen een lauwerkrans. Aan de voet van de sokkel liggen een passer en een pyramide. Naast de sokkel staat een standaard met een bannier. Links straalt de zon. Omschrift: "HAUD DIMINUTO SPLENDORE" (met onverminderde pracht). In de afsnede in 3 regels: “IN MEM. ANNI JUBILARI | MDCCCXLIII | LL.FR.MUR.SVRCI.”. In de rand staan met de klok mee de volgende teksten: “ SEPTE*NTRIO”, “ORI*ENS”, “MERI*DIES” en “OCCI*DENS” (noord, oost, zuid, west). 55 mm 6 mm Brons Slaan Ludvig Persson Lundgren (1789-1853), Stockholm Kungliga Myntet 1843 Koning Karel XIV Johan van Zweden (1763-1844) werd in 1763 geboren als JeanBaptiste Jules Bernadotte. Hij werd maarschalk van Frankrijk ten tijde van het Franse keizerrijk. In 1810 werd hem de functie van kroonprins van Zweden aangeboden. Op 7 september 1818 werd hij koning van Noorwegen en in 1818 erfde hij de Zweedse kroon. Uit de verzameling van mr. Jacob van Lennep. Deze verzameling werd in 1870 aan de Akademie geschonken door mr. Willem van Lennep (1834-1897), de jongste zoon van Jacob van Lennep. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 2 (no. 11); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1870, p. LXII; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXVI Marvin, W.T.R. (1880). The Medals of the Masonic Fraternity. Boston: Privately printed, p. 176 Berzelius medaille van de Koninklijke Zweedse Academie van Wetenschappen



Portret van Jöns Jacob Berzelius naar rechts. Omschrift: “JACOBUS BERZELIUS” (boven) en “NAT. MDCCLXXIX. DEN. MDCCCXLVIII.” (onder). Zittende vrouw met sluier, welke met haar rechter arm een kind en met haar linker arm haar ogen beschermd tegen het licht dat wordt geproduceerd door een vliegende engel met fakkel (de genius van het licht ontsluiert de godin van de natuur). Links van de vrouw op de grond diverse scheikundige instrumenten. Onder dit tafereel in 3 regels de tekst: “SOCIO LONGE NOBILISSIMO | PER ANNOS XXX SECRETARIO | ACAD. REG. SCIENT. SVEC.” (de Koninklijke Zweedse Academie van Wetenschappen voor zijn meest bekende, de secretaris voor 30 jaar). Omschrift: “APERIT AENIGMATA CONDITA LUSTRAT” (hij suggereert mysteries, hij wijst op het verborgene). Langs de onderzijde staat in kleine kapitalen: “C.G. QVARNSTROM INV.” (links) en “P.H. LUNDGREN FEC.”.

139



P-SE003

56 mm 5,5 mm Zilver Slaan Carl Gustav Qvarnström (1810-1867) (ontwerp), Pehr Henrik Lundgren (18241855) (stempelsnijder), Stockholm Kungliga Myntet 1849 Jöns Jacob Berzelius (1779-1848) was een Zweedse chemicus. Hij is verantwoordelijk geweest voor de ontdekking van diverse elementen, waaronder silicium. De Berzelius medaille is ingesteld door de Koninklijke Zweedse Academie ter herinnering aan de beroemde Zweedse wetenschapper. De penning werd in 1850 aan de Akademie geschonken door de Koninklijke Zweedse Academie van Wetenschappen Handgeschreven lijst der Medailles, p. 12 (no. 27); M.M.A.J. Enschedé en J.P. Six (1863). Catalogue du cabinet de monnaies et médailles de l'Académie Royale des Sciences à Amsterdam. Amsterdam: Frederik Muller, p. 107 (vermeldt materiaal als zijnde brons); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXVIII Maçonnieke penning vanwege Huwelijk van Karel XV, Koning van Zweden en Noorwegen, met prinses Louise der Nederlanden


Voorzijde:

Keerzijde: Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Datering: Bijzonderheden: Herkomst: Concordantie: Bron:

Twee elkaar schuddende handen in stralen van licht. Dit tafereel boven een zuil met “G” binnen davidsster en een kroon. Omschrift: “AUREA VENTURIS SOL PORRIGE GAUDDIA LUSTRIS” (zon, verbreid uw gouden stralen over hun toekomstige jaren). In de afsnede in 2 regels de tekst: “LL.FR. MURATORES SVECI | D. XIX JUNII MDCCCL.” Daaronder in kleine kapitalen: “P.H.L." Een “C” en een “L” binnen een lauwerkrans. Omschrift: “IN AUGUSTOS PRINCIPUM CAROLI ET LUDOVICAE HYMENAEOS.” (ter ere van het huwelijk van prins Karel en Louise in augustus). 43 mm 3,5 mm Brons Slaan Pehr Henrik Lundgren (1824-1855), Stockholm 1850 Vrijmetselaarspenning, uitgegeven ter gelegenheid van Huwelijk van prins Karel Lodewijk Eugenius van Zweden en Noorwegen (later koning Karel XV) met prinses Louise der Nederlanden. Uit de verzameling van mr. Jacob van Lennep. Deze verzameling werd in 1870 aan de Akademie geschonken door mr. Willem van Lennep (1834-1897), de jongste zoon van Jacob van Lennep. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 3 (no. 15); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1870, p. LXII; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXVII Marvin, W.T.R. (1880). The Medals of the Masonic Fraternity. Boston: Privately printed, p. 177

140

P-SE004

Jubileumpenning vanwege het vierde eeuwfeest van de Universiteit van Uppsala





P-SE005

Portret van Koning Oscar II van Zweden en Noorwegen. Omschrift: “OSCAR II REX SVECIÆ ET NORVEGIÆ.”. Onder het portret in kleine kapitalen: “A. LINDBERG”. Voorstelling van een vrouw op een troon. In haar rechterhand houdt zij een olielamp met vlam en haar linkerarm rust op een harp. Rechts achter de troon licht een leeuw. Links van de troon is een slang zichtbaar. Boven de vrouw straalt een ster en rechts van haar vliegt een vleermuis. Onder deze voorstelling in 4 regels de tekst: “PERACTA QUATUOR SECULA | CELEBRAVIT UNIVERSITAS | UPSALIENSIS | MDCCCLXXVII” (bij viering van het vierde eeuwfeest van de Universiteit van Upsala 1877). Omschrift: “EX TENEBRIS PER UMBRAS AD LUCEM.” (van het donker door de schaduw naar het licht). 55 mm 4 mm Brons Slaan Johan Adolf Lindberg (1839-1916), Eskilstuna Myntverket Eskilstuna 1877 De Universiteit van Uppsala (Uppsala universitet) werd in 1477 gesticht en is daarmee de oudste universiteit van Scandinavië. De penning bevindt zich in een blauw doosje, met aan de binnenzijde voorzien van een opdruk van de “Myntverket Eskilstuna”. De penning werd in 1877 aan de Akademie geschonken door de Universiteit van Uppsala. Handgeschreven lijst der Medailles, p. 16 (no. 56); Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1878, p. XCIV; Jaarboek voor de Koninklijke Akademie van Wetenschappen 1888, p. CXXII Penning vanwege de 200ste geboortedag van Carolus Linnaeus


141

Voorzijde:

Keerzijde:

Diameter: Dikte: Materiaal: Techniek: Medailleur: Datering: Bijzonderheden: Herkomst:

Bron: P-SE006

Portret van Linnaeus naar rechts tussen bloemen, planten en vogels met om het hoofd het randschrift “CAROLUS . LINNÆUS . NAT . MDCCVII . OB . MDCCLXXVIII”. In de afsnede: “MEMORIAM . BISÆCULAREM | PIE . CELEBRANS | R. ACAD. SCIENT. SUEG. | MCMVII”. Linnaeus, zittend tegen een boom,iets op een papiertje schrijvend. Zijn tas ligt open links van hem en aan zijn voeten ligt een bijeengebonden map met papieren. Tussen de bomen en een rotspartij komt de zon op. In een vlakke rand staat te lezen: “E.TENEBRIS.TANTIS.TAM.CLARUM.EXTOLLERE.LUMEN.QUI.PRIMUS.POTUIT” (gij die als eerste uit het duister helder schijnend licht ontstoken hebt). Aan de onderzijde van de vlakke rand is een vlak om iets in te graveren. Hieronder staat in kleine kapitalen en reliëf: “ERIK . LINDBERG”. In de rand staan diverse stempels: “MV”, “G”, (drie kroontjes: 2 boven, 1 onder), “S”, “925”, “G10”. 65 mm 4 mm Zilver Slaan Johan Erik Lindberg (1873-1966), Stockholm 1907 Carolus Linnaeus (1707-1778) was een Zweedse arts, plantkundige, zoöloog en geoloog. Zijn publicatie Species plantarum (1753) en Systema naturae (1758) gelden als beginpunt van respectievelijk de botanische en zoölogische nomenclatuur. Bij de viering van de tweehonderdste geboortedag van Linnaeus door Universiteit van Upsala en van de de Koninklijke Zweedse Academie van Wetenschappen te Stockholm werd de Koninklijke Akademie van Wetenschappen vertegenwoordigd door Jan Willem Moll (1851-1933). Jaarboek KNAW 1907, p. XC Glazen penning vanwege het 250-jarig bestaand de Koninklijke Zweedse Academie van Wetenschappen


142


Herkomst:

Bron:

Bol vlak. In zwart gedrukt diverse cirkel- en stervormige figuren. In de rand gegraveerd: “Kungliga Vetenskaps akademien 250 År 1989” en een cirkeltje met de inscriptie “L3”. 110 mm 17 mm Glas Gemengde techniek Liss Eriksson (1919-2000), Stockholm Orrefors Sweden 1989 De Kungliga Vetenskapsakademien (KVA) werd in 1739 opgericht door Carolus Linnaeus (bioloog), Jonas Alströmer (landbouwkundige en industrieel), Mårten Triewald (technisch ingenieur), en de politicus Anders Johan von Höpken. De penning bevindt zich in een blauwe kunstlederen cassette, met spiegel en kunststof voering. Op de deksel het zegel van de Zweedse Koninklijke Wetenschappelijke Akademie. Bij de viering van haar 250-jarig bestaan op 30 en 31 maart 1989 in Stockholm werd de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen vertegenwoordigd door haar president David de Wied (1925-2004) en secretaris Pieter Johan Diederik Drenth (1935). Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, Jaarboek 1990. Amsterdam: N.V. Noord-Hollandsche Uitgeversmaatschappij, p. 106

143

Bronnen Door de Akademie uitgegeven werken over numismatiek en over de penningcollectie Boissevain, U.Ph. (1911). Over een munt van Hadrumetum in de verzameling der Akademie. In: Verslagen en Mededeelingen der Koninklijke Akademie van Wetenschappen. Afdeeling Letterkunde. Vierde Reeks. Tiende Deel. Amsterdam: C.G. van der Post, p. 360-371. Boissevain, U.Ph. (1912). Beschreibung der Griechischen autonomen Münzen im Besitze der Königlichen Akademie der Wissenschaften zu Amsterdam. Amsterdam: Johannes Müller. Dirks, J. (1876). Numismatische mededeeling. In: Verslagen en Mededeelingen der Koninklijke Akademie van Wetenschappen. Afdeeling Letterkunde. Tweede Reeks. Vijfde Deel. Amsterdam: C.G. van der Post, blz. 44-49. Enschedé, A.J. en J.P. Six (1863). Catalogue du Cabinet de Monnaies et Médailles de l’Académie Royale des Sciences à Amsterdam. Amsterdam: Frederik Muller. Haak, A.C. (1960). Gold Coins of the Royal Netherlands Academy. Amsterdam: Koninklijke Akademie van Wetenschappen. Imhoof Blumer, F. (1882). Monnaies Grecques. In: Verhandelingen der Koninklijke Akademie van Wetenschappen. Afdeeling Letterkunde. Veertiende Deel. Amsterdam: Johannes Müller. Koninklijke Akademie van Wetenschappen (1861). Beschrijving van Nederlandsche Historie-Penningen ten vervolge op het werk van Mr. Gerard van Loon. Zesde stuk. Amsterdam: Koninklijke Akademie van Wetenschappen (Afdeling Letterkunde). Koninklijke Akademie van Wetenschappen (1862). Beschrijving van Nederlandsche Historie-Penningen ten vervolge op het werk van Mr. Gerard van Loon. Zevende stuk. Amsterdam: Koninklijke Akademie van Wetenschappen (Afdeling Letterkunde). Koninklijke Akademie van Wetenschappen (1863). Beschrijving van Nederlandsche Historie-Penningen ten vervolge op het werk van Mr. Gerard van Loon. Achtste stuk. Amsterdam: Koninklijke Akademie van Wetenschappen (Afdeling Letterkunde). Koninklijke Akademie van Wetenschappen (1865). Beschrijving van Nederlandsche Historie-Penningen ten vervolge op het werk van Mr. Gerard van Loon. Negende stuk. Amsterdam: Koninklijke Akademie van Wetenschappen (Afdeling Letterkunde). Koninklijke Akademie van Wetenschappen (1869). Beschrijving van Nederlandsche Historie-Penningen ten vervolge op het werk van Mr. Gerard van Loon. Tiende stuk. Amsterdam: Koninklijke Akademie van Wetenschappen (Afdeling Letterkunde). Koninklijke Akademie van Wetenschappen (1888). Lijst der Medailles toebehoorende aan de Koninklijke Akademie van Wetenschappen. In: Jaarboek van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen gevestigd te Amsterdam voor 1888. Amsterdam: Johannes Müller. Koninklijk-Nederlandsche Instituut van Wetenschappen, Letteren en Schoone Kunsten (1844). Over het werktuiglijk afteekenen en in plaat brengen van Medailles, Basreliefs, enz. volgens de manier van den Heer Steuerwald in ‘s Gravenhage. In: Het Instituut, of Verslagen en Mededeelingen, uitgegeven door de Vier Klassen van het Koninklijk Nederlandsche Instituut van Wetenschappen, Letterkunde en Schoone Kunsten over den jare 1844. Amsterdam: Johannes Müller, p. 358-359. Leemans, C. en L.J.F. Janssen (1863). Advies aangaande den catalogus enz. der muntverzameling van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen, uitgereikt in de vergadering van 10 junij 1861 door de leden C. Leemans en L.J.F. Janssen. In: Verslagen en Mededeelingen der Koninklijke Akademie van Wetenschappen, Afdeeling Letterkunde. Eerste Reeks. Zevende Deel. Amsterdam: G.C. van der Post, p. 59-65.

144

Leemans, C. (1871). Gewijde draagpenningen. In: Verslagen en Mededeelingen der Koninklijke Akademie van Wetenschappen. Afdeeling Letterkunde. Tweede Reeks. Eerste Deel. Amsterdam: C.G. van der Post, p. 4565. Leemans, C. (1871). Penningplaten met het opschrift: abstrusam tenebris tempus me educit in auras. In: Verslagen en Mededeelingen der Koninklijke Akademie van Wetenschappen. Afdeeling Letterkunde. Tweede Reeks. Eerste Deel. Amsterdam: G.C. van der Post, p. 98-112. Lennep, D.J. van (1841). Verslag omtrent twee Verzamelingen van Romeinsche Penningen, behoorende tot het Penning-Kabinet des Instituuts. In: Het Instituut, of Verslagen en Mededeelingen, uitgegeven door de Vier Klassen van het Koninklijk Nederlandsche Instituut van Wetenschappen, Letterkunde en Schoone Kunsten over den jare 1841. Amsterdam: Johannes Müller, p. 329-335. Mees, W.C. (1869). De muntstandaard, in verband met de pogingen tot invoering van eenheid van munt. In: Verslagen en Mededeelingen der Koninklijke Akademie van Wetenschappen. Afdeeling Letterkunde. Eerste Reeks. Twaalfde Deel. Amsterdam, C.G. van der Post, p. 209-252. Millies, H.C. (1860). Onderzoek over een verzameling Oostersche munten. In: Verslagen en Mededeelingen der Koninklijke Akademie van Wetenschappen. Afdeeling Letterkunde. Eerste Reeks. Vijfde Deel. Amsterdam, C.G. van der Post, p. 388-401. Six, J.P. (1863). Over de munten, die den naam van Ptolemaeus Soter dragen. In: Verslagen en Mededeelingen der Koninklijke Akademie van Wetenschappen. Afdeeling Letterkunde. Eerste Reeks. Zevende Deel. Amsterdam, C.G. van der Post, p. 285-288. Six, J.P. (1869). Over de oudere munten van Lycië. In: Verslagen en Mededeelingen der Koninklijke Akademie van Wetenschappen. Afdeeling Letterkunde. Eerste Reeks. Twaalfde Deel. Amsterdam: C.G. van der Post, p. 510. Six, J.P. (1877). Over oude munten van Phenicië. In: Verslagen en Mededeelingen der Koninklijke Akademie van Wetenschappen. Afdeeling Letterkunde. Tweede Reeks. Zesde Deel. Amsterdam: C.G. van der Post, p. 287-292.

Geraadpleegde literatuur Abbaye de Forest (1992). Exposition retrospective Victor Rousseau. Forest: Abbaye de Forest. Bax, W.F. (1973). Ridderorden, eereteekenen, draagteekens en penningen, betreffende de Weermacht van Nederlanden Koloniën (1813-heden). Integrale herdruk 1973 uit de jaarboeken 1932, 1933, 1934, 1936 en 1940, met toestemming van het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Munt- en Penningkunde. Maastricht: A.G. van der Dussen B.V. Bierens de Haan, J.A. (1970), De Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen 1752-1952. Haarlem: H.D. Tjeenk Willink & Zoon N.V Bloembergen, M. (2001) Koloniale vertoningen: de verbeelding van Nederlands-Indië op de wereldtentoonstellingen (1880-1931). Geraadpleegd via: http://dare.uva.nl/record/220390 De Commissie tot de Oprigting (1842), Gedenkschrift der oprigting van het standbeeld van M.A. de Ruyter plegtig ontbloot. Vlissingen: P.C. Verhoeff. De Lakenhal, Stedelijk Museum (1969). Penningparade. Penningen uit eigen bezit. 12 juli - 31 augustus 1969. Leiden: Stedelijk Museum ‘De Lakenhal’. Forrer, L. (1907). Biographical Dictionary of Medallists, Coin-, Gem- and Seal-Engravers Mint-Masters, &c. With references to their works B.C. 500 – A.D. 1900. Volume III, I-MAZ. London: Spink & Son Ltd. Geerts, T. (z.j.). Collecties belicht. De Bilderdijk-verzameling van Bastiaan Klinkert in de Akademiebibliotheek. Geraadpleegd op 28 maart 2008 via www.iisg.nl.

145

Haar, B. ter (1853). Levensberigt van Mr. Jeronimo de Vries. In: Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde, 1853. Geraadpleegd op 2 april 2008 via www.dbnl.nl. Heeckeren van Brandsenburg, F.J. van (1840). Beschryving en afbeeldingen van Nederlandsche gedenkpenningen welke sedert 1815 tot 1838 aan 's Ryks Munt te Utrecht zijn geslagen en verkrijgbaar gesteld. Utrecht: Robert Natan. Heussner, F. (1860). Catalogue des monnaies et médailles formant le cabinet de feu M.J.B.Th. de Jonge, Officier de l’Ordre de Léopold. Brussel: F. Heussner. Hofstee, N.F. (1980). Academia Lugduno Batava in Nummis. Catalogus van penningen en plaquettes betrekking hebbende op de Rijksuniversiteit te Leiden van 1575 tot 1980, samengesteld door Mr N.F. Hofstee, oud-secretaris van de Universiteit. Leiden: Academisch Historisch Museum. Hofstee, N.F. (1986). Geschiedenis van de Utrechtse Universiteit in penningen. Academia Rheno-Trajectina in Nummis. Catalogus van penningen en plaquettes betrekking hebbend op de Rijksuniversiteit te Utrecht van 1636 tot 1986. Utrecht: Bureau Rijksuniversiteit te Utrecht / Utrechts Universiteitsmuseum. Klein, A. (1985). Rapport betreffende het roerend goed van historisch of kunstzinnig belang in het bezit van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Amsterdam: KNAW. Klein, P.W., M.A.V. Klein-Meijer en I.J. van Houten. Een beeld van een academie. Mensen en momenten uit de geschiedenis van het Koninklijk Instituut en de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen 18081998. Amsterdam: Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (1872). Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, Afdeeling Letterkunde. Tweede reeks, tweede deel. Amsterdam: C.G. van der Post. Koninklijke Akademie van Wetenschappen (1878). Verslagen en Mededelingen van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen, Afdeling Natuurkunde, Tweede Reeks, Dertiende Deel, Overzicht van de Boekwerken. Amsterdam: Johannes Müller. Koninklijke Akademie van Wetenschappen (1892). Verslagen en Mededelingen van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen, Afdeling Natuurkunde, Derde Reeks. Negende Deel. Amsterdam: Johannes Müller. Koninklijke Nederlandsche Akademie van Wetenschappen (1920). Naam- en Zaakregister van de Verhandelingen en Bijdragen in de werken der Koninklijke Akademie van Wetenschappen te Amsterdam. Afdeeling Letterkunde enz. tot Juni 1920. Met register der van 1859-1920 verschenen Levensberichten. Amsterdam: Johannes Muller. Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (1963). Verslagen van de Gewone Vergadering van de Afdeling Natuurkunde, Deel LXXII. Amsterdam: N.V. Noord-Hollandsche Uitgeversmaatschappij. Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (1965), Verslagen van de gewone vergaderingen der Afdeling Natuurkunde, Deel LXXIV. Amsterdam: N.V. Noord-Hollandsche Uitgeversmaatschappij. Koninklijke Akademie van Wetenschappen (1858-1879), Jaarboek van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen gevestigd te Amsterdam voor [jaargang]. Amsterdam: C.G. van der Post. Jaargangen: 1858, 1867, 1869, 1870, 1871, 1873, 1874, 1875, 1878, 1879. Koninklijke Akademie van Wetenschappen (1880-1912), Jaarboek van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen gevestigd te Amsterdam voor [jaargang]. Amsterdam: Johannes Müller. Jaargangen: 1883, 1884, 1885, 1887, 1888, 1889, 1891, 1892, 1893, 1894, 1895, 1896, 1898, 1901, 1903, 1905, 1907, 1908, 1912.

146

Koninklijke Akademie van Wetenschappen (1934-1938), Jaarboek der Koninklijke Akademie van Wetenschappen te Amsterdam. Amsterdam: N.V. Noord-Hollandsche Uitgeversmaatschappij. Jaargangen: 1934-35, 1935-36, 1936-37, 1937-38. Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (1954-1968), Jaarboek der Koninklijke Akademie van Wetenschappen. Amsterdam: N.V. Noord-Hollandsche Uitgeversmaatschappij. Jaargangen: 1954-55, 1960-61, 1965-66, 1967-68. Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (1972-1990), Jaarboek. Amsterdam: N.V. NoordHollandsche Uitgeversmaatschappij. Jaargangen: 1972, 1985, 1986, 1990. Koninklijk-Nederlandsche Instituut van Wetenschappen, Letteren en Schoone Kunsten (z.j.). Bijlage II. Lijst der Verslagen aan ’s Lands Regering door het Instituut ingediend, met opgave der Onderwerpen en der dagteekening hunner aanbieding, van den Jare 1808 af tot op den 1 April 1849. In: Processen-Verbaal en Losse Stukken betreffende ’t Instituut. Amsterdam: z.u. Koninklijke Vlaamsche Academie voor Taal- en Letterkunde (1936). Gedenkboek 1886-1936. Ledeberg/Gent: N. V. Drukkerij Erasmus. Kvist, M (2001). I vitenskapens tjeneste, In: Norsk Numismatisk Tidsskrift 1-2001. Oslo: Norsk Numismatisk Forening, p. 26-33 Lablans, W. (2008). Achtergrond: Buys Ballot-medaille door de eeuwen heen. Geraadpleegd op 3 februari 2015 via www.knmi.nl. Loosjes, V. (red.) (1824). Gedenkschriften wegens het vierde eeuwgetijde van de uitvinding der boekdrukkunst door Lourens Janszoon Koster van stadswege gevierd te Haarlem den 10 en 11 julij 1823. Haarlem: Vincent Loosjes. Nilsson, H. (2011), Erik Wallers medaljsamling. In: Uppsala University Coin Cabinet. Working Papers. Uppsala: Uppsala Universitet Oficina Sanitaria Panamericana, la (1950), Décimotercera Conferencia Sanitaria Panamericana, Comité Regional, Organización Mundial de la salud. In: Boletín de la Oficina Sanitaria Panamericana, p. 191-217 Marvin, W.T.R. (1880). The Medals of the Masonic Fraternity. Boston: Privately printed. Mertens, F.H. en K.L. Torfs (1849). Geschiedenis van Antwerpen sedert de stichting der stad tot onze tyden. Vyfde deel. Antwerpen: Rederykamer de Olyftak. Peace Society’s Office (1843). The Proceedings of the First General Peace Convention held in London, June 22, 1843, and the two following days. London: Tyler & Reed Printers Sanders, G.P. (1999). Het ontstaan van het Vervolg op Van Loon. Utrecht: Het Nederlands Muntmuseum. Sanders, G.P. (2013). Het present van Staat; de gouden ketens, kettingen en medailles verleend door de Staten-Generaal, 1588-1795. Hilversum: Uitgeverij Verloren BV Scheepen, E. van (1992). Universiteit op de penning. Penningen van het Athenaeum Illustre en Universiteit van Amsterdam 1632-1992. Bussum/Amsterdam: Laurens Schulman bv/Amsterdam University Press. Sepp, C. (1863). Levensschets van Abraham de Vries. In: Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde, 1863. Geraadpleegd op 2 april 2008 via www.dbnl.nl. Veldhuyzen, W.F. (1954) Het Amsterdamsch Genootschap ter bevordering der koepok-inenting voor minvermogenden. In: Nederlands Tijdschrift der Geneeskunde 98 III 36, p. 2514 (4 september 1954) Wesche, M. (2009), Dem Verdienste seine Kronen. In: Akademie Aktuell 02/2009. München: Bayerische Akademie der Wissenschaften, p. 76-79.

147

Wied, D. de (1983), De betekenis van een onafhankelijk adviesorgaan op het gebied van de wetenschappen ten dienste van de overheid, de academische gemeenschap en de maatschappij. Toespraak door Prof. Dr. D. de Wied, voorzitter van de Afdeling voor de Wis- en Natuurkundige wetenschappen. In: Verenigde Vergadering van de beide Afdelingen der Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen ter gelegenheid van de herdenking van het 175-jarig bestaan der Akademie in de Nieuwe Kerk te Amsterdam. Amsterdam: Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, p. 18-29.

Geraadpleegde archieven Noord-Hollands Archief, toegangsnummer 64, inventarisnummer 1-2: ‘Notulen van het algemeen bestuur, No. 1, 1846-1907’. Noord-Hollands Archief, toegangsnummer 64, inventarisnummer 330: ‘Medailles, stukken betreffende de door de KNAW uitgereikte medailles, betreffende verzoeken om inlichtingen over medailles en betreffende aanbiedingen van medailles, 1926, 1928, 1932, 1933, 1937, z.j.’ Noord-Hollands Archief, toegangsnummer 64, inventarisnummer 337: ‘Ingekomen brieven en doorslagen van uitgaande brieven betreffende de muntenverzameling van de KNAW’. Noord-Hollands Archief, toegangsnummer 64, inventarisnummer 796: ‘Afd. Bestuur, bijlagen bij het notulenboek 1861-1870, nr. 89’. Archief van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, dossiernummer 4214: ‘Munten- en Penningencollectie 1939-‘.

148

Index Culluri, N. ......................................................................................131 Curie, M.S. Skłodowska ............................................... 109, 110 Czuczor, G. ......................................................................... 119, 120 Dammann, P.M. ............................................................... 108, 110 Dargent, J.N.................................................................................... 81 David, J.B. ........................................................................................ 88 Davis, J............................................................................................114 Davy, H...........................................................................................116 De Saules, G.W............................................................................117 Dedel, S. .......................................................................................8, 28 Dirks, J. ................................................................................. 6, 7, 144 Donders, F.C. ................................................................................. 67 Dooren de Jong, L.E. den ......................................................... 20 Drenth, P.J.D. ...............................................................................143 Dresden, S. ...................................................................................112 Dupuis, A.S.N.L. ..................................................................... 17, 72 Einstein, A. ...................................................................................123 Elion, J.S.C. ........................................ 13, 49, 52, 54, 56, 57, 59 Enno van Gelder, H. ................................................................... 12 Enschedé, A.J. ......................................................................... 9, 144 Eriksson, L. ..................................................................................143 Ewyck van Oostbroek en de Bilt, D.J. van........................ 47 Falck, A.R. .......................................................................................... 4 Fischer, J.K. ............................................................................. 93, 94 Flu, P.C. ..........................................................................................118 Fogarasi, J. ......................................................................... 119, 120 Franklin, B..........................................................................135-137 Galen, C.B. von .............................................................................. 93 Gauß, C.F. ........................................................................................ 95 Geerts, E.L. ..................................................................................... 85 Geerts, T. .......................................................................................145 Gérard, J. .......................................................................................108 Goor, J.J. van .................................................................................. 71 Griffin, W.......................................................................................114 Groningen, B.A. van ......................................................... 89, 137 Guldberg, C.M. ................................................................. 127, 128 Haak, A.C. ...................................................................... 10, 12, 144 Haakman, H. .................................................................................. 74 Haar, B. ter ...................................................................................145 Hall, M.C. van ................................................................................ 49 Hansteen, C. .................................................................................124 Hart, M.E. 't ..................................................................... 10, 11, 13 Hébert-Coëffin, J........................................................................110 Heeckeren van Brandsenburg, F.J. van ..........................145 Heemskerk, J. Azn................................................................ 55-57 Hende, J.F.L. van .......................................................................... 78 Herwijck, S.C. van ................................................................ 76, 77 Heurck, H.F. van .......................................................................... 86 Heussner, F. .................................................................................145 Higueras, J. ...................................................................................133 Hoeufft, J.H. .........................................................8, 14, 15, 17, 18 Hofstee, N.F. ..................................................................... 145, 146 Hollande, E. de ...................................................................... 76, 77 Holst, G............................................................................................. 19 Holtzhey, J.G. ................................................................................. 47 Hondt, J. de..................................................................................... 78 Hoogendijk, S. ............................................................................... 58 Hopken, A.J. von ........................................................................143 Houten, I.J. van ...........................................................................146 Hove, B.W.M. van ........................................................................ 68 Huizinga, J. ......................................................................... 3, 88, 89 Hunningher, B. ...........................................................................137 Hussem, B. ...................................................................................... 74

Personen Alewijn, F. ................................................................................ 76, 77 Allen, J. ........................................................................................... 116 Alströmer, J. ................................................................................ 143 Amorie van der Hoeven, A. des .............................................41 Antunes, C. ................................................................................... 129 Archinto, G. .................................................................................. 134 Arkel, A.E. van ............................................................................ 138 Aronson, N. .................................................................................. 108 Augustinus, R.C. ............................................................................75 Aumiiller, J. .................................................................................. 128 Baake, A.............................................................................................. 8 Baetes, F.I. .......................................................................................64 Balard, J.A. .................................................................................... 106 Barrault, A. ................................................................................... 104 Baumhauer, E.H. von ................................................................... 6 Bax, W.F. ....................................................................................... 145 Beieren, E.G.V.M. Hertogin van .............................................86 Beijerinck, M.W. ................................................................... 19, 20 Bemme, A. ............................................................................... 29, 31 Beneden, P.J. van .................................................................. 84, 85 Bentinck, W.J.G. .......................................................................8, 28 Bergh, L.P.C. van den.................................................................... 6 Bergslien, B. ................................................................................ 124 Berthelot, P.E.M. ........................................................................ 106 Bertrand, A. ................................................................................. 110 Berzelius, J.J. ................................................................................ 139 Bilderdijk, W. ......................................................................... 13, 37 Blanc-Lapierre, A. ..................................................................... 111 Bloccenus, L. ..................................................................................26 Boissevain, U.P...................................................................... 9, 144 Bonnetain, A...................................................................................89 Boon van der Mesch, A.H. van der ......................................... 6 Boot, J.C.G. ......................................................................................... 8 Bose, A.K. ...................................................................................... 121 Bourgeois, M.L. .......................................................................... 104 Bouvy, J.P.D. ........................................................................... 58, 59 Braak, A. ...........................................................................................28 Braam, A. van............................................................................8, 28 Braemt, J.P. ..................................................................... 32, 33, 79 Brandt, H.F. .....................................................................................34 Brehmer, H.F.......................................................................... 95, 96 Bruyning, C.A.F. ............................................................................92 Bunsen, R.W. ............................................................................... 116 Bus, D. ...............................................................................................73 Buys Ballot, C.H.D. ....................................................... 16, 65, 66 Calmette, L.C.A. .......................................................................... 109 Carasso, F.A. ...................................................................................18 Carnot, L........................................................................................ 104 Casimir, H.B. ................................................................................ 110 Cassee, H.C. .....................................................................................75 Chaplain, J.C...................................................................... 105, 106 Cohen, M.J........................................................................................24 Colbert, J.B. .................................................................................. 111 Columbus, C................................................................................. 132 Conradsen, H. ..................................................................... 91, 126 Copley, G. ...................................................................................... 118 Coster, L.J. ........................................................................ 32, 48, 49 Coster, S. ..........................................................................................39 Court, J. de la ..................................................................................23 Court, P. de la.................................................................................23

149

Imhoof-Blumer, F. ............................................................... 7, 144 Jager, C. de.................................................................................... 122 Jahn., C. .......................................................................................... 102 Janssen, L.J.F. .............................................................................. 8, 9 Jensen, G...........................................................................................92 Jonge, J.C. de ................................................................................ 5, 6 Joy, A.B. .......................................................................................... 116 Julius, H.W. ......................................................................................20 Jünger, L. ...................................................................16, 64, 66, 67 Kaa, D.J. van der......................................................................... 110 Kantelaar, J. ...................................................................................... 7 Karp, N. .......................................................................................... 123 Keith of Dunnottar, A.............................................................. 115 Keizer Napoleon III.................................................................. 103 Keizer Wilhelm II van Duitsland ..........................................69 Keizerin Augusta Viktoria van Duitsland ........................69 Kellen Jr, D. van der ..............................14, 34-40, 44, 45, 48 Kellen Sr, D. van der ...................................................................30 Kellen, J.Ph. van der ....................................................................54 Kerkwijk, A.O. van .......................................................................10 Kestner, P. .................................................................................... 108 Kinsbergen, J.H. van ......................................................... 3, 7, 28 Kirchhoff, G.R.............................................................................. 116 Klein, A. ......................................................................................... 146 Klein, P.W. .................................................................................... 146 Klein-Meijer, M.A.V. ................................................................. 146 Klinkert, B. ......................................................................................37 Klinkert-Baker, J. .........................................................................37 Kluyver, A.J. ......................................................................... 73, 118 Koning Albert I van België ......................................................87 Koning Christiaan I van Denemarken ...............................91 Koning Christiaan IX van Denemarken.............................91 Koning Frederik I van Pruisen ........................................... 100 Koning Harald Schoonhaar.................................................. 126 Koning James II van Schotland .......................................... 119 Koning Karel I van Spanje .......................................................92 Koning Karel IV van Bohemen ........................................... 133 Koning Karel XIV Johan van Zweden ................... 138, 139 Koning Karel XV van Zweden .................................. 125, 140 Koning Leopold I van België .................................. 79, 81, 82 Koning Leopold II van België ......................................... 79, 80 Koning Leopold III van België ...............................................89 Koning Lodewijk XIII van Frankrijk ................................ 108 Koning Lodewijk XIV van Frankrijk ..................... 102, 134 Koning Lodewijk XV van Frankrijk .................................. 103 Koning Maximiliaan II van Beieren ....................................96 Koning Maximiliaan III Jozef van Beieren .......................96 Koning Oscar II van Zweden .................................... 127, 141 Koning Willem I der Nederlanden ......................................31 Koning Willem I der Nederlanden .. 5, 13, 28, 30, 31, 34 Koning Willem II der Nederlanden..................... 29, 39, 52 Koning Willem III der Nederlanden ... 44-46, 48, 60, 64, 65, 67, 68, 70, 82 Koning, W. de.................................................................................28 Koningin Anna Paulowna Romanova ................................52 Koningin Isabella II van Spanje ......................................... 132 Koningin Maria I van Portugal ........................................... 129 Koningin Victoria van Engeland........................................ 115 Koningin Wilhelmina der Nederlanden ................... 68-70 Kramers, H.A. .................................................................................17 Kruse, B.F.E. ................................................................................ 100 Kruyt, H.R. .................................................................................... 108 Kullrich, F.W. ................................................................... 126, 127 Lageman, H. ............................................................................ 13, 74 Lateur, K. .........................................................................................88 Lavachery, H.A. .............................................................................89

Le Roy, H. ........................................................................................ 86 Leemans, C. ........................................................................ 6-9, 144 Leeuwenhoek, A. van ...................................................... 15, 118 Leibniz, G.W. von ...................................................... 93, 94, 101 Lennep, D.C. van .......................................................................... 74 Lennep, D.J. van ...........................................4, 7, 8, 32, 35, 144 Lennep, J. van..... 3, 6, 8, 13, 29, 31, 33-36, 38-43, 45-47, 49-51, 54-57, 80-83, 113, 114, 116, 139, 140 Lennep, W. van ... 8, 29, 31, 33-36, 38-43, 45-47, 49-51, 54-57, 80-83, 113, 114, 116, 139, 140 Leopoldo, I. ..................................................................................124 Lindberg, J.A. ...............................................................................141 Lindberg, J.E. ...............................................................................142 Linnaeus, C.............................................................. 141, 142, 143 Loghem, J.J. van ..........................................................................118 Loon, G. van ............................................................................ 4, 144 Lorentz, H.A. ..................... 3, 9, 11, 13, 16, 17, 87, 105, 118 Lorentz, R. .................................................................... 8, 105, 118 Lundgren, L.P..............................................................................139 Lundgren, P.H. ............................................................................140 MacGillavry, C.H. .................................................................. 74, 75 MacPhail, N. .................................................................................116 Maerlant, J. van ..................................................................... 81, 83 Manderscheid, C. graaf van .................................................... 76 Mangravite, P..............................................................................137 Mantua, M.L. Hertogin van ..................................................... 77 Martius, C.F.Ph. von ................................................................... 98 Matthes, C.J. ................................................................. 95, 97, 125 Mauger, J. ......................................................................................111 Maura y Montaner, B. .............................................................132 Mees, W.C. ....................................................................................145 Meijer, J............................................................................................... 3 Meijer, J.F.G. ...................................................................................... 7 Meijers, E.M. ................................................................................119 Menger, J.Ph. ........................................... 15, 17, 51, 58, 62, 64 Menger, J.Ph.M. ..............................................................16, 64-68 Mertens, F.H. ...............................................................................146 Michaut, A.-F. ......................................................................... 29, 32 Middelthun, J.O. .........................................................................126 Mieris, F. van .................................................................................... 4 Millies, H.C. ............................................................................. 7, 145 Moll, J.W. .......................................................................................142 Mommsen, C.M.Th. ..................................................................... 99 Monge, G. ......................................................................................104 Moore, J. ........................................................................................116 Moritz, L. ......................................................................................... 36 Müller, E.H. ....................................................................................... 3 Muller, F. ............................................................................................ 6 Nahuys, M.T.C.F.N. graaf ............................................................. 6 Napier of Merchistoun, J. ......................................................115 Nassau-Weilburg, S.W.M.H. van ........................................127 Nehru, J. .........................................................................................122 Nijland, G.C. ............................................................................ 24, 25 Nordenskiöld, A.E. ....................................................................102 Nov. M. ...........................................................................................123 Odé, A.W.M..................................................................................... 20 Onassis, A.S. .................................................................................112 Oostenrijk, M. van....................................................................... 64 Oostenrijk, M.H. Aartshertogin van ............................ 79, 80 Oostenrijk, M.Th. Aartshertogin van .......................... 84, 90 Oranje, Willem III Prins van ........................................ 75, 103 Oranje-Nassau, W.B. Prins van............................................. 31 Oranje-Nassau, W.F.A.A.L. Prinses van ............... 125, 140 Oranje-Nassau, W.F.K. Prins van ... 33, 40, 43, 44, 53, 54 Oranje-Nassau, W.K.H.F. Prins van ............................. 26, 27

150

Oranje-Nassau, W.N.A.F.K.H. Prins van..................... 50, 53 Orden, G. van ................................................................................... 5 Oudemans, A.C. ...............................48, 51, 53, 58, 61, 68, 92 Oudemans, C.A.J.A. ................................................................... 104 Oudiné, E.A. ................................................................................. 104 Patoul, D. de ...................................................................................61 Paus Alexander III .................................................................... 134 Paus Alexander VIII ................................................................. 134 Paus Clementius VI .................................................................. 133 Paus Innocentius III ................................................................ 105 Paus Nicolaas V ......................................................................... 119 Paus Paulus III ..............................................................................92 Paxton, J. ....................................................................................... 116 Petri, J.Ph.L. ....................................................................................19 Pickery, H. .......................................................................................81 Pierson, A. ............................................................................... 3, 132 Posthumus, J.D. .............................................................................69 Pruisen, Koningin Frederica Sophia Wilhelmina van 31 Pruisen, prinses L.A.W.A. van ........................................ 33, 43 Qvarnström, C.G. ....................................................................... 140 Radnitzky, C. ............................................................................... 120 Rao, C.N.R. .................................................................................... 121 Reedijk, C. ..................................................................................... 112 Reeser, H.E. .....................................................................................12 Reichardt, C.Ch. ............................................................................12 Reinwardt, C.G.C. .........................................................................45 Rheenen, J.H. van .........................................................................32 Richelieu, A.J. du Plessis, Cardinal-Duc de........ 107, 108, 110 Ries, J.A. ............................................................................................96 Rijn, R.H. van..................................................................................46 Róbert, C. ...................................................................................... 120 Rochefoucauld, A. marquis de ............................................ 114 Rousseau, V.L......................................................................... 87, 88 Roy, C.H. à........................................................................................74 Royer, L. ....................................................................41, 46, 49, 54 Rui, H. ............................................................................................. 128 Rumphius, G.E. ..............................................................................71 Runeberg, W.M. ......................................................................... 102 Rutten, F.J. .......................................................................................92 Ruyter, M.A. de...................................................................... 40, 41 Saabye, A.V. ....................................................................................92 Saint-Gaudens, A....................................................................... 136 Saint-Gaudens, L. ...................................................................... 136 Sanders, G.P................................................................................. 146 Saxen-Coburg en Gotha, A. van .......................................... 115 Schammer, W.J. ..............................................................16, 65-68 Scharff, A..........................................................................................99 Scheepen, E. van........................................................................ 146 Schitzpahn, C. ............................................................................. 125 Schlosser, F.C. ................................................................................97 Schnitzpahn, C...............................................................................97 Scholten, P. .....................................................................................10 Schouberg, J.P. ................................................................35, 38-44 Schouten, J. .....................................................................................38 Schüffner, W.A.P........................................................................ 118 Schulman, J. ....................................................................................69 Scott, W. ........................................................................................ 113 Seidan, V.J. .................................................................................... 133 Senghor, L.S. ...................................................................................20 Sepp, C. .......................................................................................... 146 Serrurier, J.F. ..................................................................................32 Sierpinski, W.F. .......................................................................... 128 Simon, J.H. .......................................................................................30 Six, J.P. ........................................................................7, 9, 144, 145 Smithson, J. .................................................................................. 138

Smits van Nieuwerkerk, J.A. ........................................... 58, 59 Somerwil, P.................................................................................... 61 Sousa, J. ..........................................................................................130 Spanier, E........................................................................................... 7 Stanger, A. ...................................................................................... 98 Staring, E.C. ....................................................................................... 8 Staring, E.Chr. ............................................................................... 28 Stokes, G.G. ...................................................................................117 Stokvis, B.J. ...................................................................................100 Storm Wergeland, H.N. ..........................................................128 Stothard, A.J.................................................................................113 Stuart, Maria ................................................................................. 75 Sturge, J. ........................................................................................114 Swellengrebel, N.H. .................................................................... 92 Swinderen, N. van....................................................................... 28 Széchenyi, graaf I. .....................................................................120 Tanner, J.S. ...................................................................................118 Taylor, J. ........................................................................................114 Tellegen, B.D.H. ............................................................................ 73 Themmen, Ph.H. .......................................................................... 74 Thiersch, F.W. von ............................................................... 96, 97 Thomeze, A.J. ................................................................................ 28 Thomsen, H.P.J.J.................................................................... 91, 92 Thorbecke, J.R. ................................................................................ 6 Tiedemann, F. ........................................................................ 94, 95 Torfs, K.L. ......................................................................................146 Travani, G.F. ................................................................................134 Triewald, M. ................................................................................143 Turin, P.L.A. .................................................................................109 Turnbull, W. ................................................................................119 Veeselar, C............................................................................... 76, 77 Veeselar, J. ...................................................................................... 77 Vening Meinesz, F.A. ...............................................................137 Vermeiren, M. ............................................................................... 86 Vernon, F.C.V...............................................................................107 Veroi, G. .........................................................................................135 Viel, J.M.V. .....................................................................................104 Vincze, P. .......................................................................................138 Virchow, R.L.C. ...................................................................... 98, 99 Vogel, A. .........................................................................................100 Voigt, C.F. ................................................................................. 94, 96 Vollenhoven, C. van ................................................................... 87 Vondel, J. van den ................................................................ 54, 55 Vos wz, J. de ................................................................................... 32 Vredenburg, J.W. van ................................................................ 41 Vries Jerz., J. de .......................................................................... 5, 6 Vries jr., M.E.C.F. de .................................................... 47, 50, 55 Vries, A. de ..................................................................................... 32 Vries, J. de .............................................................................. 4-7, 30 Vries, M. de .................................................................................... 81 Vrolik, G. ................................................................................... 42, 74 Waals, J.D. van der ............................................................... 3, 117 Waldeck-Pyrmont, A.E.W.Th. van ................................ 68-70 Weigand, E. ..................................................................................127 Werlemann, J.W.H. ..................................................................... 66 Westerdijk, J. .......................................................................... 3, 118 Westerman, G.F. .......................................................................... 66 Wezelaar-Dobbelmann, E. ............................................... 18, 20 Wied, D. de ......................................................... 21, 22, 111, 135 Wiener, C. ........................................................................ 60, 63, 83 Wiener, J.......................................................................................... 85 Wiener, L. .........................................................................53, 80-83 Wijsmuller, J.W. ........................................................................... 66 Wildiers, G...................................................................................... 80 Willems, J.F. ................................................................................... 88 Willigen, V.S.M. van der ........................................................... 52

151

Wiselius, S.I. ..................................................................................... 4 Witte, L.A. ..................................................................................... 131 Ypey, A. .............................................................................................74 Zagar, J. .............................................................................................26 Zernike, F...................................................................................... 137 Zoutman, J.A. .............................................................................8, 28 Zuylen van Nijevelt, J.P.J.A. graaf van......................... 56, 57

De Nederlandsche Bank .............................................. 8, 12, 28 De Wyngaerd (rederijkerskamer) ............................... 80, 81 Doggersbank-penning............................................. 3, 7, 27, 28 École Polytechnique de Paris .............................................104 Engelse vereniging tot afschaffing van sterke dranken .......................................................................... 113 Erasmus’ Opera omnia...........................................................112 Erasmuscommissie ..................................................................112 Finse Academie van Wetenschappen .............................102 Firma J.D. Posthumus ............................................................... 69 Flamboyante, la (Vrijmetselaarsloge) .............................. 38 Floramedaille ............................................................................... 79 Gemeentemuseum Den Haag............................................8, 28 Gilles Holst-medaille ................................................................. 19 Glorious Revolution .................................................................. 75 Grand Convention of friends of universal peace .......114 Groot woordenboek van de Hongaarse taal ..... 119, 120 Hollandsche Maatschappij van Fraaije Kunsten en Wetenschappen..................................................................... 13 Hongaarse Academie van Wetenschappen ..................120 Indian National Science Academy ....................................121 Inname van Den Briel ............................................................... 59 Institut de France .....................................................................111 Institut Pasteur ..........................................................................109 International Association of Academies........................107 International Congress of Americanists (ICA) ...........132 International Congress of Microbiology ........................118 Internationale tentoonstelling voor Microscopie 85, 86 Israëlische Academie van Wetenschappen ..................123 Jawaharlal Nehru Centenary...............................................122 Johan de la Court-prijs ............................................................. 23 Karelsuniversiteit Praag .......................................................133 Keith Medal .................................................................................115 Koloniaal Museum Haarlem .................................................. 71 Kommissie over een Voorstel tot verzameling van de Gedenkpenningen in ons Vaderland sedert het jaar 1716 ..................................................................... 4 Kongelige Norske Videnskabers Selskab ......................128 Königlich-Preußische Akademie der Wissenschaften ....................................................... 94, 100, 101 Koninklijk Instituut van Ingenieurs ........................... 72, 73 Koninklijk Kabinet van Munten, Penningen en Gesneden Steenen ...........5, 7-9, 11, 12, 28 Koninklijk Nederlands Genootschap voor Munten Penningkunde ........................................................................ 10 Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut ....... 66 Koninklijk Noors Wetenschappelijk Genootschap ...128 Koninklijk Zoölogisch Botanisch Genootschap van Acclimatie .............................................................................. 70 Koninklijk Zoölogisch Genootschap Natura Artis Magistra........................................................................................... 66 Koninklijke Akademie voor Beeldende Kunsten ........ 30 Koninklijke Begeer ....................... 17-25, 68, 70-72, 74, 75 Koninklijke Commissie voor Geschiedenis van België ............................................................................... 87, 88 Koninklijke Frederik-Universiteit ..........................124-127 Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen ........................................................................... 47 Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot aanmoediging van den Tuinbouw ...................................... 53 Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Microbiologie ................................................................................ 15 Koninklijke Vlaamsche Academie voor Taal en Letterkunde.............................................................. 86, 88, 89 Koninklijke Zweedse Academie van Wetenschappen ......................................... 139, 140, 142, 143

Zaken International Council for Science ..................................... 107 Academia Scientiarum Fennica ......................................... 102 Académie des Sciences .......................................................... 111 Académie française ............................................ 107, 108, 110 Académie royale des sciences, des lettres et des beaux-arts de Belgique ..84, 85, 87, 89, 90 Academie van Medische Wetenschappen van de USSR.................................................................................131 Accademia nazionale delle scienze ....................... 123, 124 Accademia Nazionale delle Scienze detta dei XL ...... 124 Akademie der Wissenschaften der DDR ....................... 101 Akademiepenning ............................................................... 21, 22 Allen & Moore ............................................................................ 116 American Philosophical Society ............................. 135, 136 Amsterdamsch Genootschap ter bevordering der koepok-inenting voor minvermogenden.........73, 74 Antwerps kunstfeest..................................................................82 Atelier Fisch & Cie .......................................................................88 Atelier J. Fonson ................................................................... 87, 88 Athenaeum Illustre .................................... 5, 7, 13, 34, 35, 62 Australian Academy for the Humanities ..........................22 Bataafsch Genootschap der Proefondervindelijke Wijsbegeerte ..........................................................................13, 58 Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen te Batavia..................................................... 63 Bayerische Akademie der Wissenschaften ..... 96, 97, 98 Beijerinck Virologie-medaille........................................ 19, 20 Belgische opstand .......................................................................34 Birmingham Mint ..................................................................... 114 Boekdrukkunst ..................................................................... 32, 49 Broedertrouw, koopvaardijschip ........................................38 Buys Ballot Medaille ..................................................................16 Catalogus-commissie ................................................................... 9 China Association for Science and Technology (CAST) .............................................................................................. 90 China International Conference Center for Science and Technology ...........................................................90 Chinese Museum van Geschiedenis te Beijing...............90 Cholera ..................................................................................... 35, 36 Citadel van Antwerpen ........................................................5, 36 Collège de France ..................................................................... 106 Columbia University ............................................................... 137 Comité pour le Centième Anniversaire de la Naissance de Marie Curie............................................................................ 110 Commissie tot het penningwerk ............................................ 4 Commissie van Erkentenis voor de strijders op de Citadel van Antwerpen en de Schelde ................. 36 Compagnie d’Assurances d’Anvers Sécuritas S.A. .......78 Conferencia Sanitaria Panamericana.................................92 Copley Medal ......................................................................... 9, 117 Crystal Palace .................................................................. 115, 116 Curatoren der Nederlandsche Scholen binnen Amsterdam .................................................................................... 43 Davy Medal .................................................................................. 116 De la Court-prijs ...........................................................................25

152

Kungliga Vetenskapsakademien .................. 139, 142, 143 Leeuwenhoek-medaille .................................................... 14, 15 Leidsche Hoogeschool ..............................................................60 Letterlievend Genootschap ‘Demosthenes’ ....................51 Lorentzmedaille ................................................................... 16, 17 Maatschappij ter Bevordering van Nijverheid ...... 61, 62 Macphail and Niven wholesale stationers.................... 116 Maerlants Penning ......................................................................83 Magyar Tudományos Akadémia ....................................... 120 Medische en Chirurgische Sociëteit Amsterdam .........13 Militaire Willemsorde ...............................................................28 Monnaie de Paris ...................................... 108, 109, 110, 111 National Academy of Sciences ................................ 136, 137 Nederlands Muntmuseum ......................................................12 Nederlandsche Taal- en Letterkundig Congres ............83 Nobelprijspenning .................................................................9, 13 Olympiaprijs ............................................................................... 112 Ontdekking van Amerika ...................................................... 132 Palais de l’Industrie ................................................................. 104 Palembang .............................................................................. 31, 32 Pauselijke Academie van Wetenschappen ................... 135 Persévérance van Maastricht, la (Vrijmetselaarsloge) ................................................................. 51 Philips Natuurkundig Laboratorium .................................19 Phoenix (sociëteitsgebouw)...................................................61 Pieter de la Court-prijs .............................................................23 Platina standaard-meter ..........................................................11 Polytechnische school ...............................................................61 Pontificia Academia Scientiarum...................................... 135 Prijspenning legaat J.H. Hoeufft ter bevordering Latijnse poëzie ............................13-15, 17, 18 Prijspenning voor verdiensten van Nederlandse toondichters ...................................................... 44 Provinciale Geneeskundige Commissie WestVlaanderen..................................................................................... 78 Provinciale tentoonstelling van Nijverheid en Kunst in Noord-Brabant.............................................60, 61 Quattre Bras...................................................................................29 Real Academia de Ciencias de Madrid ..............................13 Real Academia de Ciencias Exactas, Físicas y Naturales .................................................................................. 133 Rembrandtplein ...........................................................................46 Remonstrantse Broederschap ..............................................57 Rijks Munt ................................. 11, 14-18, 29, 30, 32, 36-45, 47, 48, 51, 54, 58, 62, 64-68 Rijksakademie van Beeldende Kunsten ...........................30 Rijksuniversiteit Groningen ................................... 67, 71, 72 Roemeense Academie van Wetenschappen ..... 130, 131 Royal Society ....................................................... 9, 13, 116, 118

Royal Society of Edinburgh .................................................115 Rumphius-medaille ............................................................ 70, 71 S. Parker, Londen......................................................................113 Sint-Lucasgilde ............................................................................ 80 Sir Walter Scott Laudatory Medal ....................................113 Slag bij de Doggersbank .......................................................... 28 Slag om Senef................................................................... 102, 103 Smithsonian Institute .............................................................138 Société d'Agriculture et de Botanique te Gent ............. 79 Societé de Chimie Industrielle ...........................................108 Spaanse Academie van Exacte wetenschappen, Fysica en Natuurwetenschappen ........................... 132, 133 Stadhouder Willem IV .............................................................. 27 Stadsschouwburg Amsterdam ...................................... 38, 39 Stichting Alexander S. Onassis ...........................................112 Stichting Geld- en Bankmuseum .....................................8, 12 Tentoonstelling van geneeskrachtige en nuttig planten te 's Gravenhage .......................................................................... 70 Teylers Stichting .....................................................................8, 28 Tiendaagse Veldtocht .................................................................. 5 Universidad Autónoma de Santo Domingo .................... 92 Université de Paris...................................................................105 Universiteit van Amsterdam ................................................. 62 Universiteit van Columbia....................................................137 Universiteit van Kopenhagen ............................................... 91 Universiteit van Oslo .............................. 124, 125, 126, 127 Universiteit van Parijs................................................................. 9 Universiteit van Santa Domingo ......................................... 92 Universiteit van Uppsala............................................ 141, 142 University of Cambridge .......................................................117 University of Glasgow ............................................................119 Uppsala universitet ...................................................... 141, 142 Utrechtsch Studenten Corps ................................................. 64 Utrechtse Hogeschool ................................ 50, 63, 64, 65, 66 Verdonck, J.J.F. ............................................................................. 66 Vereeniging van Industriëlen en Werkbazen ............... 61 Verlegging van de uitmonding van de Maas.................. 64 Vlissingsche Departement der Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen ........................................................... 41 Vondelpark .................................................................................... 54 Vondelpenning............................................................................. 55 Vrijmetselarij ......... 3, 13, 33, 38, 40-44, 51, 53, 138, 140 Wereldtentoonstelling van 1851 te Londen .... 115, 116 Wereldtentoonstelling van 1855 te Parijs ........ 103, 104 Wereldtentoonstelling van 1900 te Parijs ........ 105, 106 Wetenschappelijk Genootschap van Warschau........................................................................... 128, 129 Wetenschappelijke Academie van Lisabon ...... 129, 130

153

Academia Regia Disciplinarum Neerlandica in Nummis Catalogus van de penningcollectie van het Trippenhuis

Recommend Documents