8

School & Voetbal voetbal in het basisonderwijs

de Voor en groep /6 3/4, 5 8 en 7/

Kinderen willen voetballes!

Schoolactieve verenigingen

Met School & Voetbal wil de KNVB jongens en meisjes van de basisschool op een speelse manier laten kennis­maken met voetbal – en met

De doelstelling van een School & Voetbal traject is tweeledig. Enerzijds wil de KNVB kinderen en hun ouders kennis laten maken met voetbal en de lokale (zaal) voetbalvereniging. Daarnaast wil de KNVB verenigingen helpen om duurzame relaties met onderwijsinstellingen op te bouwen en blijvend schoolactief te worden.

de (zaal)voetbalvereniging uit de buurt. Door een goede samenwerking tussen de school en de voetbalvereniging te realiseren, kunnen kinderen ervaren hoe leuk het is om te voetballen. Een traject School & Voetbal bestaat over het algemeen uit drie fases. In de eerste fase geven trainers van de vereniging voetbaltraining op de school binnen de gymles. In de tweede fase worden de kinderen uitgenodigd om deel te nemen aan de naschoolse activiteiten. Deze vinden direct na schooltijd plaats in de omgeving van de school; dit kan zijn op

Het streven is om iedere fase te laten verzorgen door trainers van de voetbalvereniging. Als dat niet mogelijk is, zet de KNVB trainers in. Een School & Voetbal traject duurt gemiddeld tien weken. De organisatie blijft echter maatwerk. Dat leert niet alleen de ervaring, maar is ook wenselijk omdat iedere lokale situatie weer anders is. Ook biedt School & Voetbal mogelijk­ heden voor specifieke aandacht voor doorstroom van meisjes in de naschoolse fasen en samenwerking met het Jeugdsportfonds.

Stappenplan

Lesmap: Wij krijgen voetballes!

Dit stappenplan kan de voetbalvereniging gebruiken om een samenwerking met een school in de buurt op te starten. Het bevat praktische tips om in korte tijd de voorbereidingen te treffen voor een succesvol traject. Ook beschrijft dit draaiboek ideeën voor verenigingen die al samenwerken met een school.

De betrokken verenigingen ontvangen van de KNVB een lespakket, dat in samenwerking met Stichting Leerplan Ontwikkeling is ontwikkeld voor leerlingen in het basisonderwijs. De lesmap bestaat uit het stappenplan School & Voetbal, begeleidende lesbeschrijving, uitleg van de spelvormen, foto- en video-

Het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs zijn uiterst geschikte omgevingen om kinderen in een vroeg stadium kennis te laten maken met voetbal. Naast introductie met de voetbalsport leidt een goede samenwerking ook tot kennismaking met het verenigingsleven.

wIJ KRIJGen ! voetballes etballes wIJ KRIJGen vo

voetbal in het

basisonderw

ijs

!

School & Voetbal: • Kennismaken met voetbal tijdens gymles. • Lesmap ‘Wij krijgen voetballes!’ voor primair onderwijs. • Realiseren schoolactieve ­v oetbalverenigingen. • KNVB-ondersteuning in organisatie en op voetbaltechnisch gebied. • Realiseren doorstroom naar ­v erenigingen. • Specifieke programma’s voor ­m eisjes en ouderparticipatie.

een Playground, een KNVB Cruyff Court of een gymzaal/sporthal. In fase drie kunnen de kinderen deelnemen aan de proeftrainingen bij de verenigingen, met als uiteindelijk doel lidmaatschap van de (zaal)voetbalvereniging en structurele deelname aan de trainingen en spelen in de competitie.

Onderdeel van een School & Voetbal traject is daarom de ondersteuning van de vereniging en opleiding van de trainers. Op deze manier kunnen zij na afloop van het School & Voetbal traject de activiteiten in de toekomst zelfstandig voortzetten.

beelden etc. Ook heeft de KNVB een speciaal (kindvriendelijk en veilig) materialenpakket samengesteld, die het beschikbaar stelt aan de deelnemende School & Voetbal verenigingen. Om de kwaliteit van uitvoering te vergroten en het verenigingskader te ondersteunen is er ook deskundigheidsbevordering voor de trainers van de vereniging en/of de combinatiefunctionarissen in de gemeente.

R de voo epen GRo , 5/6 3/4 7/8 en

Samenwerking tussen de voetbalvereniging en school loont. Uit ervaring en onderzoek blijkt dat het zogenaamde KVD-model zeer succesvol is en bij goede uitvoering kan leiden tot ledengroei bij de vereniging. Het KVD-model staat voor; -K  ennismaken (4 voetballessen tijdens de gymles. Aan deze lessen nemen alle kinderen deel, dus ook kinderen die al lid zijn van een andere vereniging.).

R de voo epen GRo , 5/6 3/4 7/8 en

2   |   School & Voetbal

al.nl www.voetb

School & Voetbal   |   3

-V  erdiepen (4 trainingen na schooltijd. Bijvoorbeeld in de gymzaal, op een playground, Cruyff-court of veld in de buurt). - D oorstromen (4 trainingen op de vereniging). Wat zijn de voordelen voor de vereniging? - D e voetbalvereniging bereikt de kinderen al in een vroeg stadium. - D oordat kinderen al op een vroege leeftijd lid worden van de vereniging, wordt de binding groter. - H et bereiken van ouders die in de toekomst mogelijk een rol binnen de vereniging kunnen vervullen. Ouders van jonge kinderen zijn vaak gemotiveerd om vrijwilligerstaken te bekleden. - Meer binding met de jeugd betekent een betere uitstraling van de vereniging. - E en samenwerking met een school betekent dat de vereniging maat­ schappelijk betrokken is. - S cholen vormen voor de vereniging een potentiële wervings­b ron. Een samenwerking met een school kan resulteren in andere samenwerkingsvormen, bij­voorbeeld sportdagen op de vereniging. - Veel leden in de onderbouw bij de vere­n iging maakt de vereniging stabieler.

De volgende tien stappen geven richting aan een succesvol School & Voetbal project.

Stap 1 - Startpunt Onderzoek of er binnen de vereniging behoefte is aan een samenwerking met een school en wat het doel is van deze samenwerking. Stem dit af met het hoofdbestuur, de jeugdcommissie en de technisch jeugdcoördinator. Nadat het draagvlak binnen de vereniging daar is, kan het na­denken over de uitvoering en de ontwikkeling van de activiteiten starten. Wie neemt de leiding? Welke school benaderen we en wie kan de trainingen verzorgen op de school?

Tip: Hoe kleiner de fysieke afstand tussen de school en de vereniging is, hoe makkelijker de samenwerking verloopt en hoe beter het resultaat zal zijn.

‘Het aanbieden van goede voetbal­ activiteiten in het primair onderwijs is ontzettend belangrijk. Het bekende wedstrijdje, waar het vaak mee begint, is niet voor iedereen de beste manier om kennis te maken met het spel. Door de juiste spelvormen te gebruiken kunnen kinderen op een veilige en plezierige manier kennis maken met het voetbal.’ Robert Theunissen, Combinatiefunctionaris, Nijmegen

4   |   School & Voetbal

Stap 2 - Creëren van voorwaarden Het opstarten van een nieuwe activiteit binnen een vereniging is lang niet altijd eenvoudig. Daarom is het belangrijk ­betrokken vrijwilligers te vinden die het initiatief willen nemen en andere leden kunnen enthousiasmeren. Als er een jeugdcommissie aanwezig is binnen de vereniging, is het aan te raden daarbinnen een ‘School & Voetbal coördinator’ te benoemen.

Stap 3 - Breng de situatie in kaart Nadat de voorwaarden zijn gecreëerd, is het belangrijk de situatie in de wijk/ stadsdeel in kaart te brengen. Vaak zijn er combinatiefunctionarissen of buurtsportwerkers actief. Deze partijen kunnen een bijdrage leveren tijdens de voorbereidingen en uitvoering van School & Voetbal activiteiten. Informeer bij de afdeling Sport van de gemeente naar de aanwezige partijen die een bijdrage kunnen leveren aan de tot­standkoming van het School & Voetbal traject. Selecteer als vereniging scholen waar draagvlak is voor het project en die interessant zijn voor de vereniging. Interessant zijn ­scholen met een duidelijk aanspreekpunt, die ondersteunen in de communicatie, die gunstig gelegen zijn en kunnen en willen ondersteunen in de begeleiding van de School & Voetbal activiteiten.

Stap 4 - Benader de school Het maken van goede afspraken met alle partijen is belangrijk. Afhankelijk van de

situatie kunnen de afspraken gemaakt worden met een combinatiefunctionaris of vakleerkracht. Vaak komt het voor dat (ouders van) leden een functie bij een basisschool hebben, bijvoorbeeld binnen de medezeggenschapsraad. Probeer gebruik van deze bestaande contacten te maken. Als er nog geen contacten zijn tussen leden van de vereniging, is het raadzaam om in contact te treden met de directeur van de school. Tijdens dit telefonisch of persoonlijk onderhoud kan de vereniging het programma uitleggen en kan de schooldirecteur aangeven wie de contactpersoon vanuit de school is. Bespreek met deze contactpersoon vervolgens de praktische zaken.

Stap 5 - Zoek trainers De kennismakingslessen vinden plaats onder schooltijd, in de gymzaal of rondom de school. Om deze reden is het belangrijk een persoon te vinden die enkele weken een dagdeel beschikbaar is op dit tijdstip. Probeer onder de huidige trainers te inventariseren wie er voor een dagdeel beschikbaar zijn. Neem in de inventarisatie ook de A-junioren en seniorleden mee.

Tip: Omdat er vaak sprake is van grote groepen in een kleine gymzaal, is het wenselijk om twee trainers per dagdeel beschikbaar te hebben. We adviseren één trainer op iedere twaalf kinderen. Studenten van de ALO, CIOS of Sport & Bewegen-opleiding zijn vaak goed in staat de voetballessen aan te bieden. Deze studenten hebben vaak al ervaring met het geven van gymlessen. School & Voetbal   |   5

Voor kinderen is het belangrijk dat zij wennen aan een persoon waardoor het wenselijk is dat er twee vaste docenten voor de groep staan. Probeer te inventariseren of de vereniging studenten van deze opleidingen in kan zetten.

Tip: In de online bibliotheek op KNVB.nl kan je zowel een voorbeeld van een leeg activiteitenplan, als een compleet ingevuld activiteitenplan downloaden.

Stap 6 - Leg de afspraken vast in een activiteitenplan

Wanneer de afspraken in een activiteitenplan zijn vastgelegd, volgt de daadwerkelijke uitvoering. In de lesmap ‘Wij krijgen voetballes’ staan verschillende voetbalvormen uitgewerkt. Deze voetbalvormen zijn afgestemd op de verschillende leeftijdsgroepen en op het trainen met een grote groep kinderen in een relatief kleine ruimte. Belangrijk bij de uitvoering van de kennismakingslessen is om de kinderen zorgvuldig van ‘kennismaken’ naar ‘verdiepen’ te begeleiden. Een advies is om te werken met inschrijvingen. De verdiepingslessen kunnen na schooltijd plaatsvinden in een gymzaal bij de school of een nabij gelegen sportveld. Wanneer het sportveld dichtbij de school ligt, kan de keuze gemaakt worden om de verdiepingslessen bij de voetba­l­ vereniging te houden. Bij de verdiepingslessen zijn de kinderen aanwezig die erg geïnteresseerd zijn in het voet­ ballen. Probeer deze kinderen zorgvuldig te begeleiden naar de ‘doorstroomfase’, de trainingen bij de voetbalvereniging. Omdat ouders vaak beslissen over een eventueel lidmaatschap, is het belangrijk de ouders blijvend te informeren.

Als er gesproken is met een school in de buurt en met de trainer van de vereniging, is het aan te raden alle afspraken vast te leggen in een activiteitenplan. Dit plan beschrijft alle fases, tijden, locaties, verantwoordelijkheden en eventuele kosten. Vervolgens wordt dit activiteitenplan rondgestuurd naar alle betrokkenen (school, gemeente en vereniging), zodat iedereen goed op de hoogte is.

Tip:

Het is verstandig om activiteiten zo in te plannen dat deze niet worden onderbroken door vakantie- of feest­d agen. In de praktijk blijkt namelijk dat enkele kinderen na een onderbreking afhaken.

‘Voor lokale verenigingen is er vaak maar één kans om hun sport te ­p romoten. Met deze voetballessen kunnen de schoolactieve verenigingen alle leerlingen in het primair ­o nderwijs op een passende wijze verschillende voetbalactiviteiten ­laten beleven.’

Stap 7 - Start met de activiteiten

Tip: Op de website van de KNVB kan je onder andere de volgende documenten vinden: - een voorbeeld van een inschrijf­ formulier voor de verdiepings­lessen; -e  en voorbeeld van een inschrijf­ formulier voor de d ­ oorstroomlessen; - een voorbeeld van een artikel, met als doel de ouders te betrekken, voor in de nieuwsbrief en/of website van de school.

op de voetbalvereniging. Tijdens de trainingen in de doorstroom­fase kan de vereniging dieper ingaan op de intakeprocedure, de inschrijving en de verantwoordelijkheden van lid, ouders en de verenging.

Tip: In de online bibliotheek, op de web­ site van de KNVB, kan je een voorbeeld van een uitnodiging voor een informatiebijeenkomst bij de vereniging vinden.

Stap 8 - Het lidmaatschap Natuurlijk is het mooi wanneer de kinderen een negental goede en leuke voetbal­ activiteiten hebben gehad. Nog mooier is het wanneer de kinderen hun leven lang blijven voetballen. Deze mogelijkheid kan de vereniging bieden. Nadat duidelijk is geworden welke kinderen meedoen aan de verdiepingslessen, kan de vereniging –eventueel via de schooleen brief versturen aan de ouders van de kinderen. In deze brief worden de ouders uitgenodigd voor een informatiebijeenkomst tijdens de eerste training

Specifieke aandacht voor de meisjes! Binnen het School & Voetbal traject voetballen niet alleen jongens. Het meisjesvoetbal is de snelst groeiende sport in Nederland. Om uiteindelijk meisjes te werven is het belangrijk de meisjes specifieke aandacht te geven. Dit kan bijvoorbeeld door bij de verdiepingslessen een aparte trainingsgroep voor de meisjes te creëren. Als een trainster deze training leidt, kan dat resulteren in een nog hogere opkomst!

Jorg Radstake, projectleider Sport en Onderwijs (NOC*NSF)

6   |   School & Voetbal

School & Voetbal   |   7

Stap 9 - Optioneel: Organiseer een 4tegen4 toernooi Als afsluiting van het School & Voetbal traject is het voor de kinderen natuurlijk erg leuk om af te sluiten met een toernooi. Een mogelijkheid is om een 4tegen4 toernooi met individuele winnaar te organiseren. Tijdens dit toernooi spelen de kinderen steeds met en tegen andere kinderen. Uiteindelijk komt er een ronde­ winnaar. Ook is het een optie om gedurende de drie trainingen bij de vereniging iedere keer dit 4tegen4 toernooi te organiseren. Zo krijg je niet alleen rondewinnaars, maar ook een eindklasse­m ent! De laatste activiteit kan je afsluiten met een prijsuitreiking.

Tip: In de online bibliotheek - op de website van de KNVB - vind je een draaiboek om een 4tegen4 toernooi te organiseren. Je vindt hier ook draaiboeken van andere activiteiten, zoals ‘goalmaster’ en ‘vriendinnendag’.

8   |   School & Voetbal

Stap 10 - Zorg dat je de kinderen bindt Wanneer kinderen vanuit het School & Voetbal traject lid worden van de voetbalvereniging, is het belangrijk om de kinderen binnen de vereniging te ­h ouden. Zorg er daarom voor dat de vereniging voldoende voetbalaanbod heeft en het kader schoolt. Dit alles om de kinderen met plezier (nog) beter te laten voetballen. Informeer voor de mogelijk­ heden bij de afdeling voetbaltechnische zaken binnen je KNVB-district.

Informatie De KNVB loopt met de aanpak School & Voetbal vooruit op het actieplan School & Sport - onderdeel van de nieuwe sport­agenda 2012-2016 van NOC*NSF - en hoopt hiermee een bijdrage te leveren aan de sportieve gewoonte­v orming van kinderen in het basisonderwijs. Kijk voor meer informatie op www.knvb.nl/sporten­ onderwijs