Nieuw(s)jaar door: Janet van Klink / 28 december 2012 Met 31 december in aantocht ontkomen televisiekijkers er bijna niet aan. De jaaroverzichten 2012. Iedere zichzelf respecterende omroep zendt er minstens één uit. Minstens één. Want, de grote omroepen in het kleine Nederland kunnen niet meer met één jaaroverzicht voor de dag komen. Recordhouder dit jaar is de NOS. De publieke omroep heeft niet minder dan zeven jaaroverzichten: voor het Journaal, de sport, de Olympische Spelen, de Paralympische Spelen, het Koninklijk Huis, het Jeugdjournaal en de doden. Ook de commerciële omroep wil zich onderscheiden. De zender RTL brengt aparte jaaroverzichten over de onderwerpen waar die heel het jaar al in uitblinkt: de economie en de showbizz. Tja, voor ieder wat wils. Het is natuurlijk te verklaren waarom nieuwszenders een eigen jaaroverzicht hebben. De onderwerpen zijn grotendeels hetzelfde, maar ieder programma brengt het nieuws op een andere manier en heeft een eigen publiek. Een jaarlijkse terugblik is ook meer een gewoonte geworden. Zonder jaaroverzicht ben je niemand in medialand! Waarom maken de omroepen dan ook nog eens onderscheid tussen onderwerpen? Waarom moet de NOS zeven jaaroverzichten uitzenden? Wat mij betreft kunnen die beperkt worden tot het Journaal, de sport en het Jeugdjournaal. De overige vier overzichten passen daar prima in. Ik vind jaaroverzichten sowieso niet meer zo van deze tijd. In het pretelevisietijdperk blikte het Polygoon Journaal terug op het jaar. Dat was bijzonder nuttig toen we beelden alleen in de bioscoop konden zien. De jaaroverzichten waren ook nuttig toen we alleen nog televisie hadden. In het pre-internettijdperk had Nederland waarschijnlijk uitgekeken naar de spectaculaire turnoefening van Epke Zonderland tijdens de Olympische Spelen. Nu is zijn naam op Google in te tikken. Een terugblik staat 24 uur per dag, zeven dagen per week tot ieders beschikking. Jaaroverzichten hoeven natuurlijk niet alleen voor bepaalde fragmenten te worden uitgezonden. Die zijn met de nodige analyses meer evaluerend geworden en lijken antwoord te moeten geven op prangende vragen als: waar staan we met het land? Wat hebben we gepresteerd? Wanneer hebben we gefaald? We voelen ons bij het terugzien van de beelden weer even massaal trots op Epke, leven mee met prins Friso en ergeren ons aan het nieuwe kabinet. De vele jaaroverzichten maken de balans op van 2012 en maken ons trots, verdrietig en woedend.
Ik ben nu al benieuwd naar de volgende jaaroverzichten. Voor nieuws hoefde je in 2012 niet ver te zoeken. Wat gaat 2013 bieden? Voor de media is dat zonder vlammende Olympische Spelen onzeker. Tussentijdse verkiezingen zijn inmiddels meer regel dan uitzondering. Alleen iets onverwacht kan de media redden. Een troonswisseling? Eeuwige vlam door: Janet van Klink / 26 oktober 2012 Woensdag plaatste het AD eens een artikel over mij. Ik had me ingezet voor de verplaatsing van een plaquette voor oorlogsslachtoffers. Deze week was het zover. Twee jaar na de bevrijding besloten de reünisten van de hbs in Brielle dat er een blijvende herinnering aan hun 32 gevallen schoolmakkers, waaronder mijn oudoom, moest komen. Een inzamelingsactie volgde. Op 4 mei 1949 was de onthulling van de plaquette in de vestibule van het schoolgebouw. Een aanwezig familielid wist zich 62 jaar later nog te herinneren dat het zwart van de mensen zag. In die eerste jaren na de Tweede Wereldoorlog moet de plaquette een centrale rol in de school hebben gehad. Niet alleen bij dodenherdenking. Zo zou een lerares liefdevol voor een bloemetje bij het kleine monument hebben gezorgd. De hoofdingang van het schoolgebouw verplaatste echter ergens in de jaren zeventig en de plaquette raakte in de vergetelheid. Mijn opa vertelde mij jaren geleden wel over een monument in de middelbare school waar zijn op een onderzeeboot gesneuvelde oom nog op moest staan. Ik onthield dat. Vorig jaar zag ik de plaquette pas voor het eerst. Ik schrok. De ooit zo statige vestibule was nu meer een opslagruimte. Waarom hing de plaquette daar dan nog? Vrijwel niemand zou die 32 namen lezen. We moeten toch een beetje respect hebben voor oorlogsslachtoffers die vaak niet eens een graf hebben. Niet iedereen ziet het belang in van een blijvende herinnering. Zo bleek al eerder in familiekring. Een herinneringsplaat voor mijn in Indië onthoofde achterneef belandde ooit tussen het afval! Waarom doen mensen dit? Ik vermoed dat een dergelijke lakse houding geen kwestie van willekeur is. Het past eerder bij de Nederlandse volksaard. Neem het Nationaal Monument op de Dam in Amsterdam. Dat staat centraal bij de jaarlijkse Nationale Dodenherdenking op 4 mei. Zelfs de koningin rouwt daar om alle gevallenen. De rest van het jaar luiert iedereen gewoon op het belangrijkste oorlogsmonument van het land. Hoe anders vereert men oorlogsslachtoffers in het buitenland. Geen denken aan dat ik ooit het graf van de onbekende soldaat in Warschau betreed. Word
ik meteen door twee militairen in de kraag gegrepen! Dat zal ik om dezelfde reden ook maar niet in Rome of Moskou proberen. Daarnaast branden eeuwige vlammen. Nooit zal de bevolking vergeten wat er in die donkere dagen is gebeurd. Kortom, in vele andere hoofdsteden worden nationale monumenten met groot respect behandeld. Alleen in het land van dominees en kooplui gaat men na 4 mei gewoon weer over tot de orde van de dag. Brielle vergeet de omgekomen oud-leerlingen de komende jaren vast en zeker niet. De plaquette verhuist volgend jaar naar het onlangs geopende schoolgebouw. Dan krijgt die eindelijk weer een plek tussen de leerlingen. Saillant detail: naast de 32 namen staat een vlam afgebeeld. Ook hier blijft het vuur dus - voorlopig - voor altijd branden. Verkiezingsmoe door: Janet van Klink / 17 september 2012 De Tweede Kamerverkiezingen zijn hoogtijdagen voor politicologen. Althans, dat zou zo moeten zijn. In werkelijkheid ben ik blij dat Nederland heeft gestemd. In de weken voor 12 september was er werkelijk geen ontkomen meer aan: overal in de media doken lijsttrekkers en overige kandidaten op. Vooral televisiemakers waren dol op de verkiezingen. Wat is daar mis mee? Bij de actualiteitenprogramma's kan en moet je hun aanwezigheid ook verwachten. Reportages bieden ons inzicht in de warrige wereld van politiek. Waar staan alle partijen voor? Wie zijn die mensen die ons zo nodig willen vertegenwoordigen? Hoe de steken campagnes in elkaar? Bovendien kunnen debatten in een maatschappij met zwevende kiezers veel duidelijkheid scheppen. Kiezers konden door de vele scherpe discussies op televisie bewuste keuzes maken. Zo viel er op 12 september echt iets te kiezen. Die keuzes waren nodig. Maanden geleden vroegen bekenden mij: 'weet jij op wie ik straks moet stemmen? Ik stem altijd op dezelfde partij, maar nu weet ik het echt niet meer.' Helaas! Stemadvies geven doe ik (uiteraard) niet. Daar zijn campagnes voor! Wat bleek? Mijn bekenden waren maanden later nog in verwarring. Dat niet alleen. Ze kotsten op dinsdagavond 11 september van al die koppen op tv. Dacht je na 'EenVandaag' tot 'Nieuwsuur' drie uur zonder verkiezingen te kunnen kijken; dan had je het mis. Bij 'De Wereld Draait Door' waren de lijsttrekkers wekenlang aan. Nee, dus weer met die hand naar de afstandsbediening om noodgedwongen te zappen naar een ander zender. Terwijl je hiermee al bij 'Koffietijd' was begonnen. Een bekend Engels gezegde luidt: 'less is more'. Voor menig kiezer ging deze regel in aanloop naar 12 september blijkbaar op. Alle media-aandacht was
gewoon teveel. Toch is de kijker niet alles ontgaan. De rol van de peilingen lijkt wel van groot belang. VVD en PvdA hebben niet voor niets aanzienlijk gewonnen en veel middenpartijen 'leeggezogen'. De campagnes werden de laatste dagen neergezet als een titanenstrijd en dat begrepen de kiezers. Mijn kennissen kondigden het vooraf en achteraf ook al klip en klaar aan. 'Nee, ik ga toch geen SGP stemmen, maar lekker strategisch.' Een D66'er vertelde dat ze dit keer een uitstapje naar de VVD heeft gemaakt. Alles om maar te voorkomen dat de 'linkse bende' de verkiezingen zou winnen. In die overvloed aan informatie waren de nodige analyses. Ik vond die van het programma 'Man Bijt Hond' ronduit treffend. Een verveelde caissière zei: 'wij wachten altijd tot op het laatste moment met stemmen. Dan stemmen we op de grootste partij in de peilingen en hebben gegarandeerd een leuke avond.' Gezien de uitslag hebben de meeste kiezers net als zij een 'leuke avond' gehad. Goud voor Oranje door: Janet van Klink / 10 augustus 2012 De opening van de Olympische Spelen in Londen was met Queen Elizabeth, James Bond, Rowan Atkinson en Paul McCartney één groot Brits feest. Dat bleef het de volgende twee weken. Van de 204 vlaggen die het stadion werden binnengedragen domineerde er één de media: the Union Jack. NOS-correspondent Arjen van der Horst neemt iedere ochtend de Britse kranten door. Zijn analyses leveren opmerkelijke resultaten op. De Olympische successen van het thuisland worden breed uitgemeten. Voorpaginanieuws! Terecht. Een gouden plak verdient een ereplaats in de krant. Buitenlandse winnaars krijgen echter opmerkelijk minder aandacht. Op een gigant als sprinter Usain Bolt na. Hij won donderdag na de 100 meter ook de 200 meter. Of zou dat zijn geweest om het 9-2 verlies van de Britse hockeyers tegen Nederland diezelfde avond te verbloemen? Slechts één krant berichtte over de vreselijke nederlaag in de halve finale van het Olympisch hockeytoernooi bij de mannen. Een nieuwsbericht dat zich beperkt tot een aantal regels is voor een winnaar vernederend. Wielrenster Marianne Vos overkwam erger. Columniste Jan Moir van Daily Mail noemde haar botweg 'some bitch from Holland', nadat de Nederlandse haar landgenote tijdens de wegwedstrijd versloeg. Schrijven vanaf een pc is altijd de veiligste weg. Een uitnodiging van RTL4 sloeg Moir af. Wel volgde een e-mail, maar zonder excuses. Een bezoek van oud-judoka Dennis van der Geest aan het kantoor van Daily Mail leverde weinig op.
Mevrouw was niet aanwezig. Van de Britse kranten is het onprofessioneel om zo te schrijven. Ook in de sportjournalistiek moet verslaggeving enigszins evenwichtig zijn. In ieder geval met de nodige aandacht voor verliezen en successen van alle nationaliteiten. Nog erger is een journalist die voor het oog van de natie een landgenoot afvalt. Mart Smeets lijkt op het eerste gezicht een vaderlandsgetrouwe man. 'Wij hebben weer goud!' Ik hoor hem die zin zo vaak uitspreken. Niets is minder waar. Hij weet eveneens wat schofferen is. Volleybalster Manon Flier plaatste zich met de nationale ploeg niet voor de Olympische Spelen. Reden genoeg voor Smeets om haar genadeloos aan te pakken. De reacties in het land liegen er niet om: afzeiktelevisie! Uit een poll blijkt dat bijna driekwart van de Telegraaflezers vindt dat hij nu echt weg moet. Op het internet geven kijkers hun ongezouten mening. 'Mart Smeets is een volgevreten zakkenwasser die allang zonder gouden handdruk weggeschopt had moeten wezen.' Eén persoon wist Mart Smeets tijdens de Olympische Spelen van zijn troon te stoten. Kroonprins Willem-Alexander gaf hem er tijdens een televisie-interview onverwacht van langs. Hij had Smeets acht jaar geleden horen zeggen dat hij paardensport geen sport vond. De zelfverzekerde journalist sputterde na deze confrontatie even tegen en schakelde snel over op een ander onderwerp. Goud voor Oranje! De familiepremier door: Janet van Klink / 10 juli 2012 Weg met die vrijgezel! Nederland heeft in deze tijden behoefte aan een familiepremier. Een vader die weet wat zijn volk echt nodig heeft. Diederik Samsom lijkt er klaar voor. De PvdA-lijstrekker laat zich in het verkiezingsspotje zien als een keurige huisvader, die liefdevol boterhammen voor zijn twee kinderen smeert. Hij kreeg in de afgelopen weken echter harde kritiek op zijn optreden. Samsom mag zijn kinderen niet als stemmentrekkers gebruiken. Op tv, in de dagbladen en op Twitter verschenen negatieve berichten van zowel bekende als onbekende Nederlanders. Terecht. Nederlanders krijgen pas op hun achttiende actief en passief kiesrecht. Deze minderjarigen doen volop mee in de campagne. Natuurlijk, ze zijn niet de eerste kinderen die voor hun vader stemmen moeten trekken. Lilian Marijnissen stond in 1989 al op een verkiezingsaffiche. Samsom is wel de eerste politicus die zijn gehandicapte kind inzet. Hij spreekt vol bewondering over zijn dappere dochter Benthe, die haar beperkingen weet te overwinnen. Zij is zijn 'drive'. Samsom laat zo duidelijk zien dat hij anders is
dan vrijgezel Mark Rutte, de liberale tegenstander. Hij neemt ook een andere houding in dan zijn voorganger bij de PvdA. Job Cohen, nog niet zo lang geleden de gedoodverfde premier, heeft een gehandicapte vrouw. Meer dan dit feit is de Nederlandse kiezer bijna niet over haar te weten gekomen. Ik waardeer het als mensen geen gebruik of zelfs misbruik maken van een handicap. Beperkingen overkomen je, maar zijn zeker geen eigenschappen om trots op te zijn en om mee te koop te lopen. Voor de jonge Benthe Samsom hoop ik vooral dat zij geen schade van het spotje ondervindt. Zowel nu als later. Theodor Holman van het Parool waarschuwt haar vader dat zij onderdeel van discussies kan uitmaken. Samsom zegt als volgens hem als het ware: 'als ik Nederland niet goed verander, als ik andere, rechtse partijen de kans geef, loopt het slecht af met mijn dochter'. Reden genoeg voor politieke tegenstanders om te zeggen dat zijn standpunten niet goed zijn en wat wel goed is voor Benthe. Metro columnist Luuk Koelman diende zelfs een officiële klacht in bij de Reclame Code Commissie. De PvdA'er heeft in Nederland een Amerikaanse manier van campagnevoeren ingevoerd. In de VS is het normaal dat kinderen 'in the picture' te staan. Het kan nog veel gekker. Onze zuiderburen hebben voor de gemeenteraadsverkiezing op 14 oktober aanstaande een verstandelijk gehandicapte op de lijst staan. Didier Peleman spreekt en schrijft moeilijk, zo meldt Het Laatste Nieuws, maar wil wel een plaats in de gemeenteraad van Gent. 'Omdat mensen als ik hun stem moeten kunnen laten horen.' Hij staat twintigste op de lijst van CD&V. De gemeenteraad telt 51 leden. Het is niet erg waarschijnlijk dat Peleman wordt gekozen, maar volgens zijn lijsttrekker is dit geen goedkope manier om stemmen binnen te halen. Levert het inzetten van gehandicapten in verkiezingstijd iets op? Politicologen waarschuwen dat zij juist een negatief effect op de gunst van de kiezer kunnen hebben. Geen goed nieuws dus voor de PvdA; die er toch al niet goed voor staat in de peilingen. Voetbal is geen oorlog door: Janet van Klink / 8 juni 2012 Vandaag begint het Europees kampioenschap voetbal 2012 in Oekraïne en Polen. Oranje bezocht voor aanvang van het toernooi de verschrikkelijkste plek op aarde. Voetbal is geen oorlog. 'Onze jongens' zijn zich hier nu zeker van bewust. Het Nederlands elftal gaat naar het voormalig vernielingskamp AuschwitzBirkenau. Ik had vooraf al moeite met dit bezoek. Direct na afloop nog meer.
De vrijgegeven beelden laten een weerzinwekkend contrast zien. Jonge, hip geklede, rijke mannen lopen door de beruchte toegangspoort, langs het prikkeldraad, de spoorlijn, de wachttorens en de ovens. Misschien bedoelen ze het goed, maar hun bezoek komt op mij over als (weer) een stukje 'vercommercialisering' van de Holocaust. De plaats waar de grootste massamoord in de geschiedenis van de mensheid is gepleegd staat volop in de belangstelling tijdens een voetbaltoernooi! 'Onbeschrijflijk', 'heftig en 'onvergetelijk'. De reacties van de voetballers zijn natuurlijk oprecht en voorspelbaar. Ik heb het kamp nog nooit bezocht, maar ook ik begrijp hun gevoelens. Waarschijnlijk weet bijna iedereen - ongeacht of hij of zij een bezoek heeft gebracht - wat zich daar in Polen heeft afgespeeld. Oranje in Auschwitz is dus eigenlijk helemaal geen nieuwsitem. Het NRC Handelsblad heeft een uitstekend artikel gepubliceerd over het bezoek van de voetballers. De krant vergeleek het wereldberoemde vernietigingskamp met de vrijwel onbekende Babi Jar monumenten in buurland Oekraïne. Een plaats bij de hoofdstad Kiev waar in diezelfde oorlog meer dan honderdduizend mensen zijn vermoord. Wat zou het mooi zijn geweest als het elftal (ook) Babi Jar had bezocht. Dan zou hun bezoek veel meer dan een bezoek zijn geweest. Een bezoek aan Babi Jar is helaas voor het Nederlands elftal inmiddels ook niet echt meer nodig. De echte boodschap van Auschwitz (en Babi Jar!) drong enkele uren na het bezoek al tot de spelers door. Poolse voetbalsupporters maakten in Krakau oerwoudgeluiden richting spelers met een donkere huidskleur. Bondscoach Bert van Marwijk verplaatste de training direct naar een ander deel van het veld. De Holocaust mag absoluut niet met deze vorm van racisme vergeleken worden. Ik vind de oerwoudgeluiden desondanks ronduit schokkend nieuws. De gruwelijkheden in Auschwitz vonden plaats in een uitzonderlijke tijd. In een bezet land. We leven anno 2012. In een vrij en democratisch land. Een mens zou beter moeten weten. De oorlog 'leeft' in Polen. Auschwitz is nooit vergeten. Het voormalig vernietigingskamp is vandaag de dag een wereldberoemde toeristische trekpleister. De supporters, die waarschijnlijk slechts enkele tientallen kilometers verderop wonen, lijken hier weinig van te hebben geleerd. Laten zij in navolging van Oranje eens een bezoek brengen. Land van hekken en prikkeldraad door: Janet van Klink / 17 mei 2012 Nederland is het land van de hoge hekken en het prikkeldraad. Veel monumenten en natuurgebieden zijn hermetisch afgesloten voor het
publiek. We mochten toch eens een paar oude stenen en takken vernielen. Vorig jaar bezocht ik de kloosterruïne Foutains Abbey in het graafschap North Yorkshire in Engeland. Een prachtig monument, gelegen in een even mooi, goed onderhouden park. Het viel me meteen op dat bezoekers bijna overal dwars door de overblijfselen van dit eeuwenoude bouwwerk heen mogen lopen. Niet alleen toeristen aanschouwen dit werelderfgoed. Hele Britse gezinnen brengen na het kopen van een entreebewijs of het tonen van hun lidmaatschapkaart hun vrije dag in Fountains Abbey door. Spelend, wandelend of zittend aan 'a cup of tea' in één van de theehuizen. Genietend van de cultuur en de natuur. The National Trust zorgt goed voor haar leden en Yorkshire staat op de kaart. Hoe anders is het thuis. Zo staat in Oostvoorne de Jacobaburcht, vernoemd naar de beroemde gravin Jacoba van Beieren. Op een enkele feestdag na is daar nooit een bezoeker te ontdekken. De ruïne bevindt zich achter een gesloten hek. Alleen bij het VVV kantoor is tegen een borgsom de sleutel af te halen. Een niet bepaald uitnodigende houding. De Rijksgebouwendienst houdt de toegang voor de massa gesloten. Gelukkig kan tegenover de burcht op het Landgoed Mildenburg van het Zuid-Holland Landschap altijd vrij worden gewandeld. Wat een gemiste kans! De burcht en het landgoed zouden net als Fountains Abbey gezamenlijk een ware publiekstrekker zijn. Waarom maakt Nederland dan monumenten niet toegankelijker? Natuurorganisaties kunnen er ook een houtje van. Menig toegangsweg is ter bescherming van de natuur met een hek en prikkeldraad afgesloten. Of er loopt een dolle stier. Misschien ligt het aan het eigendom en het beheer. Nederland heeft geen overkoepelende cultuur- en natuurorganisatie. Daarnaast is monumentenzorg in dit land altijd veel meer een kwestie van subsidies en overheid geweest. In Engeland is de 'commerciële uitbuiting' van het erfgoed noodzakelijk om dat in stand te kunnen houden. Het feit dat er in Nederland verschillende eigenaren en meer subsidiestromen zijn wil echter niet zeggen dat de toegangspoorten gesloten moeten blijven. Ik denk dat de houding meer een gevolg is van de Nederlandse volksaard. Zowel organisaties als burgers zijn bang dat mensen alleen komen om de boel even te vernielen en te vervuilen. 'Gelukkig is het niet toegankelijk. Ik zou dat nooit toestaan. Dan komen ze met al die honden en ruimen niets op,' zei een mevrouw vorig jaar bij de opening van een nieuw natuurgebied achter haar huis. Ze staarde me met grote ogen aan toen ik vertelde dat ook bij mij een nieuw natuurgebied was aangelegd en ik nooit last van de bezoekers heb. Alsof er niet meer zoiets bestaat als simpelweg genieten van de natuur!
De terughoudendheid om eigendommen open te stellen voor publiek houdt niet op bij organisaties. Veel burgers stellen zich eveneens argwanend op tegenover hun medemens. Maar, in het geval van monumenten en natuurgebieden gaat het niet altijd om beschermen. De Nederlandse mentaliteit lijkt eerder: 'geen pottenkijkers'. Democratie op de proef gesteld door: Janet van Klink / 21 maart 2012 Koningin Beatrix deed vrijdag vrijwilligerswerk in het kader van de actie NLDOET. Misschien heeft ze die dag de nodige inspiratie opgedaan om haar vrije tijd goed te besteden. De Tweede Kamer ontneemt haar immers een belangrijke regeringstaak. Het staatshoofd speelt bij de volgende Tweede Kamerverkiezingen waarschijnlijk geen belangrijke rol meer bij de vorming van een nieuwe regering. Een ruime meerderheid in de Tweede Kamer is het eens over een wijziging van het Reglement van Orde. Hierdoor nemen de volksvertegenwoordigers straks het heft in handen. Voorbij zijn de televisiebeelden van fractieleiders die achtereenvolgens de koningin bezoeken. Op basis van hun adviezen wees zij een informateur en formateur aan en gaf opdrachten mee. Beatrix had en nam daarin soms ruimte om het proces te sturen. Volgens sommigen zelfs te veel. Het moet daarom allemaal democratischer. Na de volgende verkiezingen komt er binnen één week een debat in de Tweede Kamer, waarin wordt beslist wie het formatieproces zal leiden. Over de rol van de monarchie in Nederland wordt al langer dan vandaag gesproken. Al gaat het nu niet om een wetswijziging; de Tweede Kamer laat zo zien veranderingen te willen en door te zetten. Tweede Kamerlid Pierre Heijnen (PvdA) stelt dat de verandering zelfs beter voor het staatshoofd zelf is. De formatie in 2010 heeft laten zien dat het van belang is om het 'boven de partijen staan' van het koningshuis te beschermen, omdat de coalitiepartijen de koningin toen 'in het hemd hebben gezet'. Tweede Kamerlid Ineke van Gent (GroenLinks) noemt de verandering 'pure winst voor de democratie'. Iedereen kan meekrijgen wie welke opdracht meegeeft om een kabinet samen te stellen. Van Gent sluit overigens niet uit dat de partijen voor het debat in de Kamer al geheim overleg hebben. Ik betwijfel of de formatie met deze wijziging democratischer wordt. Sterker, het nieuwe systeem lijkt eerder achterkamertjespolitiek in de hand te werken. Iedere partij wil ook in de Kamer winnen. Kamerlid Van Gent geeft al aan dat er achter de schermen onderhandelingen komen. Misschien werkt een formatie
zonder monarch goed in een stabiel land met een tweepartijenstelsel, maar in een consensusdemocratie als Nederland is het toch anders onderhandelen. Zeker met een minderheidskabinet is een persoon die boven alle partijen staat praktisch onmisbaar. Er zijn te veel politici met verschillende achtergronden en motieven die hunkeren naar macht. Als er tijdens de onderhandelingen een patstelling ontstaat, moet iemand die kunnen doorbreken. Een door de politiek geregeerde formatie vraagt dus om sterke partijen en sterke personen die niet enkel voor zichzelf in Den Haag zitten en ruzie met elkaar maken. De democratie wordt door het intrekken van de rol van het staatshoofd tijdens de formatie op de proef gesteld. Als het aan de kersverse partijleider van de PvdA ligt komt dat moment nog sneller dan gepland. Diederik Samson stuurde na de bekendmaking van het vertrek van PVV-Kamerlid Hero Brinkman aan op verkiezingen. Tweede Kamer, wees dan als de koningin. Handel sterk en vanuit landsbelang. Doctor is watching you door: Janet van Klink / 1 maart 2012 Twee Nederlandse media gingen bijna letterlijk over lijken om te kunnen scoren. Het televisieprogramma 'Tussen leven en dood' van Eyeworks op RTL4 leverde misselijkmakende beelden op. Ik kotste echt van de berichtgeving over prins Johan Friso in NRC Handelsblad. Zo nu en dan zie ik op donderdagavond bekenden op televisie. Op Nederland 1 wordt dan namelijk 'Het Kinderziekenhuis' uitgezonden. De televisiemakers volgen patiëntjes voor, tijdens en na hun behandeling. Vaak komen de meest complexe ingrepen met de nieuwste technieken aan bod. Het Kinderziekenhuis vergeet nooit de menselijke kant van het verhaal. Als oud-patiënt herken ik veel en ken ik sommige artsen. Kortom, een leerzaam en mooi en integer gemaakt televisieprogramma. Eyeworks ging daarentegen bijna crimineel te werk door patiënten zonder toestemming te filmen. Bovenal begrijp ik het VU medisch centrum niet. Voor iedere deelname aan een wetenschappelijk onderzoekje in een academisch ziekenhuis moet ik mijn handtekening zetten. Mijn ouders mogen zelfs niet naar de huisarts voor de uitslag van mijn bloedonderzoek bellen. In Amsterdam gaf de ziekenhuisdirectie ineens hun medewerking aan een sensatiebeluste productiemaatschappij. Het ziekenhuis moet juist een plek zijn en blijven waar ze zich veilig voelen. Topscorder op het gebied van onethische praktijken is NRC Handelsblad. Van een populair dagblad als De Telegraaf zou een dergelijke berichtgeving over Friso heel erg zijn geweest, maar van dé kwaliteitskrant van Nederland is dit ronduit schandalig. De redactie vindt scoops blijkbaar even belangrijker dan
het recht op privacy. Ik heb geleerd dat de journalistiek bijdraagt aan het algemeen belang. Nederland moet inderdaad weten wat Friso is overkomen. Hij is een prins en staat dus in de belangstelling. Het volk hoeft weer niet tot in de details te weten hoe het met hem gaat. Sterker, op basis van deze informatie was het niet mogelijk om uitspraken over de gezondheidstoestand van de prins te doen. Ik vond het dom van haar echtgenoot - de emeritus hoogleraar - om over een patiënt te oordelen die je niet persoonlijk hebt gezien. Artsen verschillen vaak van mening over een diagnose en een behandeling. Omstandigheden kunnen bovendien snel veranderen. Goed, het echtpaar had een betrouwbare bron. Of toch niet? In het geval van 'Tussen leven en dood' was de bron duidelijk. Het VU medisch centrum had toestemming gegeven voor het plaatsen van de camera's. De berichtgeving over prins Friso is heel anders. Het eerste wat ik me afvroeg nadat ik het bewuste artikel in NRC Handelsblad had gelezen was waar die Oostenrijkse arts bleef. Nu ontkent hij informatie over de patiënt aan de journaliste te hebben verstrekt. Zijn weerwoord maakt de zaak nog veel erger dan die al is. De altijd vlijmscherpe columnist Youp van 't Hek omschreef het echtpaar als dementerend. Persoonlijk vind ik dit een te groot compliment. De journaliste en haar artsechtgenoot wisten natuurlijk heel goed wat ze deden. Ik kan onmogelijk oordelen of die Oostenrijker iets heeft gezegd, maar ik blijf van mening dat als hij dat wel heeft gedaan de journaliste er in ieder geval niet mee naar buiten had mogen komen. Van een emeritus hoogleraar - iemand die het goede voorbeeld moet tonen - had ik anders verwacht. Gelukkig valt er iets moois uit de discussie over de berichtgeving op te maken. Voor de wet is en blijft iedereen gelijk. Ieder mens heeft recht op (medische) privacy. Of je nu prins bent of niet. Overtreders van de wet door: Janet van Klink / 11 februari 2012 Nederland was de afgelopen week in de ban van de Elfstedentocht. Tot verdriet van de schaatsliefhebbers trad de dooi voor de tocht der tochten te snel in. In dezelfde week bleek ook dat ijskonijn Heinrich Boere na bijna zeventig jaar nog steeds niet is ontdooid. De zaak Boere had bijna zeventig jaar geleden al in Nederland afgesloten moeten zijn. Twee journalisten van het actualiteitenprogramma EenVandaag stonden anno 2012 door zijn toedoen voor de Duitse rechter. De oorlogsmisdadiger beschuldigde de mannen van huisvredebreuk, omdat ze hem met een verborgen camera hadden gefilmd. Op 9 februari oordeelde de rechter dat de aantasting van zijn privacy niet opweegt tegen het belang van
vrije nieuwsgaring. De vrijgesproken journalisten Jan Ponsen en Jelle Visser hebben altijd de hoop gehad dat de rechter zou inzien dat het maatschappelijk belang in deze zaak zwaarder telt dan de Duitse regelgeving. Het is 'een bevestiging dat het goed en belangrijk is dit verhaal te vertellen, vooral ook voor de nabestaanden.' Het vertellen van het verhaal aan een groot publiek is in deze zaak uitermate belangrijk, want de oude man was in zijn jonge jaren niet bepaald een lieverdje. Boere was tijdens de Tweede Wereldoorlog lid van een moordcommando. Hij is in Nederland veroordeeld voor het doodschieten van drie Nederlandse burgers in 1944 en vluchtte naar Duitsland. Als dank voor zijn trouw aan de Führer werd hij Duits staatsburger. Duitsland levert geen eigen oorlogsgevangen uit. Zo leidde de man die zeer ernstige misdaden heeft gepleegd decennia lang een ongestoord leven. De 90-jarige Boere zit nu pas een levenslange gevangenisstraf uit in een gevangenishospitaal. De zaak Boere maakt me boos en verdrietig. Natuurlijk zijn er de Duitse privacywetten, maar er zijn ook internationale wetten die de schending van mensenrechten niet toestaan. Ik vind het niet moeilijk om te beslissen welk recht zwaarder weegt. Het is wat mij betreft van de zotte dat journalisten niet met alternatieve maatregelen mogen komen om dergelijke misstanden aan de kaak te stellen. Misstanden waar overheden weinig tot niets aan doen. Welk fatsoen zou je überhaupt voor mensen als Boere moeten hebben? Een andere journalist oordeelde dat EenVandaag wel boven alle fatsoensnormen handelde. Hij spoorde Boere al in 2000 op, die vervolgens 'spijt' betuigde. Wat mij betreft kan deze zaak niet vaak genoeg in het nieuws komen. Ik schrijf deze woorden als nabestaande. Onlangs ontdekte ik een gruwelijk feit. Mijn opa heeft niet alleen een oom tijdens de Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië verloren. Altijd heb ik gedacht dat zijn volle neef met een koopvaardijschip is ondergegaan. Hij bleek drie weken later zonder enige vorm van proces door de jappen te zijn geëxecuteerd. Zijn ouders kwamen hier pas jaren na de oorlog achter. Er waren immers geen overlevenden die het verhaal konden navertellen. De daders zijn waarschijnlijk nooit voor de rechter verschenen. Niet dat mijn familie weet. Hopelijk durft EenVandaag weer op oorlogspad te gaan. Als nabestaande wil ik de verantwoordelijken met hun misdaad confronteren en de lugubere dood van mijn verre neef aan de wereld vertellen. Het is ook fijn om te ontdekken hoe het Boere in die jaren in Duitsland is vergaan. Wijsheid komt met de jaren, zo blijkt. Intussen weet hij wat van de wet wel en niet mag en moreel gezien wel en niet kan. Met de zaak wilde Boere volgens zijn advocaat 'slechts een signaal afgeven dat je in Duitsland
niet zomaar met een verborgen camera mag filmen.' Hij beseft bovendien maar al te goed dat overtreders van de wet niet zomaar achter de tralies komen. De betekenis van tolerantie door: Janet van Klink / 17 januari 2012 Na de commotie over 'de hoofddoek van de koningin' heeft ook Voorne een 'Hoe ver moet je je aanpassen?' discussie. Vrijwilligers van VluchtelingenWerk Brielle vinden niet dat vluchtelingen met een Arabische achtergrond naar een synagoge hoeven. De gemeenteraad is nu 'boos en verdrietig'. In de gemeente Brielle wonen ongeveer honderd vluchtelingen. Een enthousiast team van zeven vrijwilligers maakt de nieuwe inwoners wegwijs in de Nederlandse samenleving. Ook met een op handen zijnde verhuizing springen ze voor hun vluchtelingen in de bres. VluchtelingenWerk moet van de gemeente van een eigen pand naar een voormalige synagoge verhuizen. De vrijwilligers vrezen dat dit punt voor een vluchteling met een Arabische achtergrond gevoelig kan liggen. In het gebouw zijn nog duidelijke joodse kenmerken te zien. Het argument 'dat moet kunnen in Nederland; het is een kwestie van aanpassen' is voor de vrijwilligers een brug te ver. De vrijwilligers dachten bij de politiek steun te vinden om de verhuizing een halt toe te kunnen roepen. Hun opmerking schoot bij bijna alle raadsleden echter in het verkeerde keelgat, want tolerantie staat in Nederland centraal. Dit gegeven moeten ze de vluchtelingen meegeven! Wat is een betere plek voor bezinning en ontmoeting dan deze voormalige synagoge? Het gebouw is bijna acht jaar geleden door verzoening ontstaan. Joodse en Palestijnse jongeren uit Israël hebben de verwaarloosde voormalige synagoge gezamenlijk gerestaureerd. Zeventig jaar geleden zaten er nog mensen die zelfs niet konden vluchten. Geen van de Brielse Joden is uit de kampen teruggekeerd. De politici nemen een moralistisch standpunt in. Het woord tolerantie betekent dat leden van bepaalde groepen ondanks hun afwijkend en door de meerderheid verwerpelijk geachte gedrag niet worden gediscrimineerd. Eeuwenlang leefden hier inderdaad mensen met verschillende achtergronden. Het is wat mij betreft echter de vraag of tolerantie aanpassing inhoudt. Vluchtelingen zouden juist om die reden eveneens het recht hebben om te weigeren naar een synagoge te gaan. Misschien is het zelfs onze plicht respect voor hun overtuigingen te hebben. Overigens was niet erg lang geleden in dit land het volgende gezegde van kracht: 'twee geloven op één kussen daar
slaapt de duvel tussen'. Veel Nederlanders leefden niet met elkaar, maar naast elkaar. Filosofisch gezien kom ik niet uit deze kwestie. Laat ik die dan praktisch benaderen. De wil van de politieke meerderheid geldt in Nederland. Vluchtelingen moeten dus naar de voormalige synagoge. Ik ben geen filosoof of expert op het gebied van integratie, maar wel verslaggever en wil feiten weten. Twee vragen zie ik graag beantwoord: 'hebben de vluchtelingen na de verhuizing moeite met hun nieuwe onderkomen?' 'Zo ja, kunnen en willen ze zich aanpassen?' Ik volg het onderwerp kritisch.
