MKB-vriendelijkste gemeente van Nederland 2012/2013 MKB Nederland Postbus 93002 2509 AA Den Haag november 2013
MKB-VRIENDELIJKSTE GEMEENTE 2012/2013 – LEXNOVA ADVIES EN ONDERZOEK
Voorwoord Groningen, september 2013
In dit rapport presenteren we u het in 2012 en 2013 gehouden onderzoek naar de MKBvriendelijkste gemeente van Nederland. Het resultaat van dit onderzoek is een ranglijst van alle Nederlandse gemeenten op basis van hun ondernemersklimaat. De prijsuitreiking is een initiatief van MKB-Nederland, samen met het Ministerie van Economische Zaken. De prijs dient als stimulans voor gemeenten om zich blijvend in te spannen voor het midden- en kleinbedrijf en levert een bijdrage aan een positief ondernemersklimaat. Het belang hiervan zal de komende jaren alleen nog maar toenemen. Wij zeggen graag dank aan alle ondernemers en gemeenten die hun medewerking aan dit onderzoek hebben verleend.
Drs. K.C. Boer J.B.A. Ham, MSc Y. Abrahams, MSc Lexnova Advies en Onderzoek
MKB-VRIENDELIJKSTE GEMEENTE 2012/2013 – LEXNOVA ADVIES EN ONDERZOEK
Inhoud 1 Inleiding
5
1.1 1.2
5 5
Doel van het onderzoek Populatie, steekproef en respons
2 Resultaten
6
2.1 2.2 2.3 2.4 2.5
6 6 6 7 8
Inleiding Tevredenheid van de ondernemers Het imago van de gemeente Communicatie en beleid Beoordeling prijs/kwaliteitsverhouding van de gemeentelijke lasten
3 Ranglijsten 3.1 3.2 3.3
Top drie gemeenten van Nederland Top 10 G36 (G4 en G32) Top 100 Nederland (exclusief G36)
MKB-VRIENDELIJKSTE GEMEENTE 2012/2013 – LEXNOVA ADVIES EN ONDERZOEK
9 9 10 11
1 Inleiding 1.1 Doel van het onderzoek Het onderzoek naar de ‘MKB-vriendelijkste gemeente’ vond in 2004 voor het eerst plaats in de regio Noord op initiatief van MKB-Noord. Er was een prijs aan verbonden voor de gemeente die als beste uit de bus kwam. De onderzoeksopzet was ontwikkeld in nauwe samenwerking tussen MKB-Noord en onderzoeksbureau HanzeConnect, de voorloper van Lexnovad. Vanaf 2008 voert voorheen HanzeConnect, nu Lexnova in samenwerking met MKB-Nederland tweejaarlijks een landelijk onderzoek uit naar de ‘MKB-vriendelijkste gemeente van Nederland’. Ook hieraan is een prijsuitreiking verbonden. De laatste winnaar was de gemeente Bergambacht (in2010/2011). Het oorspronkelijke doel van het onderzoek is in al die jaren niet gewijzigd: het prikkelen van gemeenten en deze stimuleren om het lokale ondernemersklimaat te verbeteren. Feitelijk behelst het onderzoek het vaststellen van een ranglijst van gemeenten. Deze ranglijst maakt de positie van iedere gemeente in Nederland zichtbaar als het gaat om het ondernemersklimaat. Het onderzoek geeft dus inzicht in de relatieve kwaliteit van dat klimaat, de prestaties van gemeenten in vergelijking met andere, en niet zozeer in de absolute prestaties van gemeenten. De rangorde is gebaseerd op vier pijlers:
De tevredenheid van de ondernemers over de eigen gemeente Het imago van de gemeente bij ondernemers buiten de gemeente De gemeentelijke communicatie en het gemeentelijke beleid met betrekking tot het midden- en kleinbedrijf De beleving van gemeentelijke lasten (prijs/kwaliteitsverhouding)
Deze vier aspecten zijn onderzocht in een kwantitatieve digitale en telefonische enquête. De onderzoeksopzet uit 2010 is ongewijzigd gebleven.
1.2 Populatie, steekproef en respons In totaal 18.218 ondernemers uit het midden- en kleinbedrijf in heel Nederland hebben hun medewerking verleend aan het onderzoek. Het aantal enquêtes per gemeente was afhankelijk van het aantal ondernemers in die gemeente. Gemeenten zijn naar ondernemersaantal verdeeld in drie categorieën, namelijk klein, middelgroot en groot. Kleine gemeenten huisvesten 1.000 ondernemers of minder, middelgrote gemeenten 1.000 tot 3.000 ondernemers en grote gemeenten meer dan 3.000 ondernemers. Bij kleine gemeenten zijn gemiddeld 30 enquêtes afgenomen, bij middelgrote gemeenten 40 en bij grote gemeenten 50. Op basis van branche, bedrijfsomvang en geografische ligging is het onderzoek representatief te noemen.
MKB-VRIENDELIJKSTE GEMEENTE 2012/2013 – LEXNOVA ADVIES EN ONDERZOEK 5
2 Resultaten 2.1 Inleiding Het onderzoek naar de MKB-vriendelijkste gemeente van Nederland richt zich, als gezegd, op vier pijlers. Hieronder geven we weer wat we bij de afzonderlijke pijlers hebben onderzocht en hoe de score tot stand is gekomen. Om een totale ranglijst te kunnen genereren zijn de scores op de vier pijlers bij elkaar opgeteld1. Ook laten we zien welke gemeente op de betreffende pijler de hoogste score heeft behaald.
2.2 Tevredenheid van de ondernemers Aan alle ondernemers is gevraagd om een rapportcijfer te geven (tussen 1 en 10) voor het ondernemersklimaat van de eigen gemeente. De waardering voor dat klimaat berust op door de gemeente beïnvloedbare factoren, zoals regelgeving, lokale belastingen, openbare voorzieningen en ondernemersvriendelijkheid. De gemeenten zijn gerangschikt op basis van het gemiddelde cijfer voor die factoren.2 De hoogste tevredenheidsscore was voor de gemeente Bergambacht. Deze gemeente kreeg van haar ondernemers een 8,4 als rapportcijfer. In het algemeen werden de gemeenten in Nederland gemiddeld gewaardeerd met een 6,4.
2.3 Het imago van de gemeente Aan alle deelnemers is gevraagd wat ze behalve de eigen gemeente de meest ondernemersvriendelijke gemeente vinden. Deze gemeenten zijn gerangschikt op basis van het aantal keren dat ze genoemd worden: de meest genoemde staat op de eerste, en de minst genoemde op de laatste plaats. De gemeente Rotterdam heeft de hoogste imagoscore behaald. In een dergelijk specifiek imago-onderzoek blijkt vaak dat gemeenten met een grote algemene naamsbekendheid veelvuldig genoemd worden en gemeenten met een geringe naamsbekendheid (bijna) niet. Bekende gemeenten hebben daardoor vaak automatisch een positief imago als het gaat om het ondernemersklimaat. Om een evenwichtige vergelijking te kunnen maken en vertekening te voorkomen is daarom een correctie toegepast in de samenstelling van de ranglijst.3.
1
Om de vier pijlers bij elkaar op te tellen is per pijler een standaardscore berekend. Met deze standaardscore is het mogelijk om scores op verschillende verdelingen te kunnen vergelijken (hier rapportcijfers en punten). Het is zodoende mogelijk ‘appels’ met ‘peren’ te vergelijken en hiermee ook de vier pijlers onderling. 2 De ranglijst is gebaseerd op het gemiddelde rapportcijfer van de ondervraagde ondernemers, voor de duidelijkheid is in de tabel het rapportcijfer afgerond en met één decimaal weergegeven. 3 In marktonderzoek gaan we uit van een normale verdeling. Doordat de scores van een aantal gemeenten buiten deze normale verdeling vallen (er ontstaat een scheve verdeling) zou de genormaliseerde score dusdanig hoog of laag uitvallen dat deze pijler te zwaar zou meetellen in de totale score. Een manier om een verdeling die scheef is te normaliseren is het toepassen van een logaritmische schaal. De onderlinge ranking verandert hierdoor niet. Voor de totale ranglijst zijn we uitgegaan van deze aangepaste standaardscore.
MKB-VRIENDELIJKSTE GEMEENTE 2012/2013 – LEXNOVA ADVIES EN ONDERZOEK 6
2.4 Communicatie en beleid Aan alle ondernemers is gevraagd of hun gemeente: een aanspreekpunt heeft voor ondernemers regelmatig investeert in voorzieningen ten behoeve van het bedrijfsleven structureel overleg voert met ondernemers specifiek beleid heeft voor het midden- en kleinbedrijf bedrijven ondersteunt met subsidies of stimuleringsregelingen op haar website informatie heeft voor ondernemers beleid heeft voor startende ondernemingen. Op deze stellingen konden de ondernemers ‘ja’, ‘nee’, of ‘weet niet’ antwoorden. De antwoordcategorie ‘ja’ kreeg vier punten, ‘nee’ kreeg geen punten en ‘weet niet/misschien’ kreeg één punt. Ondernemers antwoorden op basis van hun kennis van de aanwezigheid van bepaalde voorzieningen. Die kennis kan gebaseerd zijn op zowel eigen ervaring met de voorziening in kwestie, als op het feit dat ze weten dat de gemeente die voorziening aanbiedt (bijv. door communicatie van de zijde van de gemeente). Het antwoord ‘weet niet’ hoeft niet te betekenen dat de voorziening in kwestie niet aanwezig is. Om die reden krijgt de gemeente in de score voor dit antwoord het voordeel van de twijfel (het antwoord levert 1 punt op). Al met al wordt de score op dit onderdeel dus mede bepaald door het beeld dat ondernemers hebben van de aanwezigheid van gemeentelijke voorzieningen en niet alleen door het werkelijk aanwezig zijn daarvan. Weging In het onderzoek uit 2010 is in een aselecte steekproef van 1.000 ondernemers gevraagd welke van de bovenstaande zeven aspecten men het meest belangrijk vond. Op basis hiervan zijn de aspecten gewogen. De bovenstaande stellingen zijn in volgorde van deze weging weergegeven. Dit betekent dat ondernemers het aanspreekpunt voor ondernemers als belangrijkste aspect zien en het beleid voor startende ondernemingen als minst belangrijke aspect. De maximumscore op dit onderdeel is theoretisch 4,0 punten. In Nederland is de hoogste score behaald door Bergambacht met gemiddeld 3,37 punten. Gemiddeld krijgen de gemeenten in Nederland 2,03 punten.
MKB-VRIENDELIJKSTE GEMEENTE 2012/2013 – LEXNOVA ADVIES EN ONDERZOEK 7
2.5 Beoordeling prijs/kwaliteitsverhouding van de gemeentelijke lasten Alle ondernemers is gevraagd om een rapportcijfer (tussen 1 en 10) te geven voor de prijskwaliteitsverhouding van gemeentelijke producten en belastingen, oftewel voor het aspect ‘waar voor uw geld’. Het gaat bij deze verhouding om lasten als onroerende zaak belasting, rioolheffing en leges voor vergunningen, tegenover investeringen in openbare voorzieningen, bedrijfsterreinen, citymarketing en dergelijke. Op basis van het gemiddelde cijfer zijn de gemeenten op dit onderdeel gerangschikt. De hoogste tevredenheidsscore was voor de gemeente Bergambacht. De prijs/ kwaliteitsverhouding van de gemeentelijke lasten in deze gemeente kreeg van de eigen ondernemers een 7,9 als rapportcijfer. Gemiddeld wordt de prijs/kwaliteitsverhouding in Nederland gewaardeerd met een 6,1.
MKB-VRIENDELIJKSTE GEMEENTE 2012/2013 – LEXNOVA ADVIES EN ONDERZOEK 8
3 Ranglijsten 3.1 Top drie gemeenten van Nederland De totaalscore is berekend door de scores op de vier verschillende pijlers4 bij elkaar op te tellen en hieruit een ranglijst samen te stellen. Alle pijlers wegen in dit onderzoek even zwaar. Uit een steekproef in 2010 onder 1.000 ondernemers is gebleken dat ze alle pijlers even belangrijk vinden. Op basis van de eindscore is de rangorde bepaald. Net als bij een allround-kampioenschap schaatsen, kan in theorie de totaalwinnaar een gemeente zijn die op geen enkel onderdeel eerste is, maar in de breedte kennelijk het beste presteert. In dit geval is een gemeente als eerste uit de bus gekomen die op drie van de vier pijlers de hoogste score heeft behaald. Hieronder staan de totaalscores van de Nederlandse top drie en is weergegeven op welke manier de scores op de vier pijlers berekend zijn: Top drie gemeenten in Nederland – MKB-vriendelijkste gemeente 2012/2013 Communicatie & Beleid
standaard score (=c)
c*0,25 (=d)
rang
standaard score (=e)
e*0,25 (=f)
rang
standaard score (=g)
g*0,25 (=h)
rang
Totaal
rang
Lasten
a*0,25 (=b)
Imago
standaard score (=a)
Tevredenheid
(b)+(d) + (f)+(h)
1 Bergambacht
4,04
1,01
1
1,13
0,28
4
3,09
0,77
1
4,11
1,03
1
3,09
2 Rijssen-Holten
3,39
0,85
2
1,02
0,26
9
2,36
0,59
5
2,85
0,71
3
2,41
3 Stadskanaal
2,87
0,72
4
0,46
0,11
100
2,41
0,60
4
3,23
0,81
2
2,24
4
Zoals al eerder genoemd is van de vier pijlers een genormaliseerd getal (‘standaardscore’) berekend om ze op één noemer te kunnen brengen.
MKB-VRIENDELIJKSTE GEMEENTE 2012/2013 – LEXNOVA ADVIES EN ONDERZOEK 9
3.2 Top 10 G36 (G4 en G32) Hieronder is de top 10 opgenomen van gemeenten die behoren tot de G32 of de G4. Ranglijst Top 10 G36 – MKB-vriendelijkste gemeente 2012/2013 Rang Rang Rang 2012/ 2010/ tevredenheid 2013 2011 Gemeente (rapportcijfer) Rang Imago 1 3 Zwolle 1 (7,4) 10 2 4 Zoetermeer 2 (7,2) 20 3 6 Enschede 4 (7) 12 4 7 Ede 3 (7,1) 20 5 1 Helmond 5 (6,9) 18 6 35 Alkmaar 6 (6,9) 20 7 5 Deventer 7 (6,8) 20 8 2 Eindhoven 9 (6,6) 2 9 12 Groningen 12 (6,5) 6 10 30 Amsterdam 8 (6,7) 3
Rang Communicatie & Beleid
Rang Lasten
5 2 4 6 1 8 9 10 3 14
3 5 4 1 7 1 6 11 19 22
MKB-VRIENDELIJKSTE GEMEENTE 2012/2013 – LEXNOVA ADVIES EN ONDERZOEK 10
3.3 Top 100 Nederland (exclusief G36) In de tabel hieronder is de top 100 van Nederlandse gemeenten opgenomen, exclusief de G32 en de G4. Ranglijst Top 100 (exclusief G36) – MKB-vriendelijkste gemeente 2012/2013 Rang Rang Rang Rang 2012/ 2010/ Rang tevredenheid Rang Communicatie 2013 2011 2008 Gemeente (rapportcijfer) Imago & Beleid 1 1 10 Bergambacht 1 (8,4) 1 1 2 7 20 Rijssen-Holten 2 (8) 3 5 3 124 80 Stadskanaal 4 (7,8) 66 4 4 3 6 Roermond 6 (7,5) 2 7 5 4 4 Bunschoten 3 (7,9) 25 12 6 21 5 Renswoude 5 (7,6) 111 9 7 14 159 Barneveld 9 (7,4) 37 6 8 157 341 Gilze en Rijen 11 (7,4) 162 3 9 308 292 Vianen 19 (7,2) 239 2 10 60 90 Amstelveen 7 (7,5) 22 38 11 61 70 Veghel 8 (7,4) 11 15 12 31 37 Hardenberg 33 (7) 6 10 13 2 3 Skarsterlân 18 (7,2) 47 19 14 47 76 Duiven 10 (7,4) 49 32 15 24 33 Veenendaal 27 (7,1) 4 24 16 110 156 Reimerswaal 13 (7,3) 203 30 17 174 244 Assen 32 (7) 17 28 18 144 136 Zaltbommel 21 (7,1) 203 13 19 6 31 Etten-Leur 23 (7,1) 30 29 20 11 9 Wijchen 26 (7,1) 33 34 21 10 7 Horst a/d Maas 28 (7,1) 19 36 22 136 282 Capelle a/d IJssel 25 (7,1) 66 35 23 158 221 Naarden 40 (7) 97 11 24 100 177 Weert 74 (6,8) 33 22 25 8 45 Overbetuwe 30 (7,1) 135 18 26 16 205 Tholen 22 (7,1) 97 62 27 213 397 Waddinxveen 16 (7,2) 239 55 28 207 171 Borsele 52 (6,9) 162 33 29 39 86 Heerhugowaard 35 (7) 14 20 30 109 12 Kapelle 12 (7,4) 239 138 31 59 239 Oss 100 (6,7) 47 21 32 97 62 Bronckhorst 61 (6,9) 81 17 33 9 84 Goes 56 (6,9) 9 47 34 56 235 Zeewolde 70 (6,8) 37 67 35 211 231 Heumen 14 (7,3) 162 142 36 151 272 De Wolden 15 (7,2) 81 177 37 5 15 Leek 62 (6,8) 8 77
Rang Lasten 1 3 2 5 6 7 7 7 12 11 51 22 14 26 39 23 34 37 44 31 36 23 57 33 56 23 29 19 111 17 47 66 61 21 32 20 40
MKB-VRIENDELIJKSTE GEMEENTE 2012/2013 – LEXNOVA ADVIES EN ONDERZOEK 11
Rang 2012/ 2013 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79
Rang 2010/ Rang 2011 2008 19 30 74 67 55 214 22 63 132 42 236 84 15 321 80 50 155 18 167 142 168 149 310 94 152 129 51 78 32 160 13 75 194 334 48 27 150 218 165 117 33 69
44 26 68 419 234 176 28 196 103 119 50 30 39 398 185 500 69 115 149 162 203 13 164 245 191 364 34 193 72 140 300 217 11 312 276 180 182 163 81 113 38 307
Gemeente
Rang tevredenheid (rapportcijfer)
Noord-Beveland Tytsjerksteradiel Staphorst Dantumadeel Veere Geldrop-Mierlo Hoogeveen Veendam Baarle-Nassau Barendrecht Wierden Urk Veldhoven Onderbanken Venray Peel en Maas Gorinchem Heerenveen Lansingerland Haren Heemstede Dalfsen Waalre Zevenaar Nijkerk Bergeijk Houten Ooststellingwerf Smallingerland Woerden Cuijk Zoeterwoude Beesel Midden-Drenthe Leusden Son en Breugel Winterswijk Tiel Oost Gelre Oisterwijk Someren Meppel
39 (7) 82 (6,8) 84 (6,8) 80 (6,8) 59 (6,9) 31 (7,1) 171 (6,5) 124 (6,7) 55 (6,9) 37 (7) 44 (6,9) 48 (6,9) 53 (6,9) 83 (6,8) 87 (6,7) 35 (7) 159 (6,6) 68 (6,8) 50 (6,9) 41 (6,9) 72 (6,8) 76 (6,8) 78 (6,8) 88 (6,7) 144 (6,6) 20 (7,1) 37 (7) 116 (6,7) 77 (6,8) 79 (6,8) 53 (6,9) 63 (6,8) 67 (6,8) 34 (7) 24 (7,1) 136 (6,6) 147 (6,6) 135 (6,6) 105 (6,7) 114 (6,7) 71 (6,8) 60 (6,9)
Rang Imago
Rang Communicatie & Beleid
Rang Lasten
111 111 37 289 81 289 30 66 239 12 135 239 37 239 7 81 19 4 74 81 135 54 289 49 22 239 66 135 15 57 33 203 239 57 162 239 289 57 162 37 203 13
46 48 109 16 86 45 23 25 98 69 150 14 82 139 37 31 43 68 74 153 131 84 80 64 65 116 123 52 213 42 146 208 66 124 156 61 41 112 83 111 85 171
58 35 15 42 27 45 64 75 13 129 16 132 71 7 137 187 68 165 96 52 38 77 28 105 87 83 111 81 48 188 92 18 84 159 103 61 59 69 74 93 88 124
MKB-VRIENDELIJKSTE GEMEENTE 2012/2013 – LEXNOVA ADVIES EN ONDERZOEK 12
Rang 2012/ 2013 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100
Rang 2010/ Rang 2011 2008 180 224 88 128 115 203 108 77 233 25 145 154 81 268 37 134 66 208 121 317 38
154 236 51 107 252 343 310 197 87 25 284 286 293 223 60 42 204 302 255 394 178
Gemeente
Rang tevredenheid (rapportcijfer)
Bergen op Zoom Noordwijk Schagen Soest Bloemendaal Uithoorn Montferland Opsterland Kampen Stede Broec Papendrecht Zuidhorn Achtkarspelen Hof van Twente Oosterhout Bladel Aalburg Landerd Haaksbergen Voerendaal Harderwijk
100 (6,7) 164 (6,5) 110 (6,7) 127 (6,6) 45 (6,9) 134 (6,6) 48 (6,9) 133 (6,6) 73 (6,8) 17 (7,2) 58 (6,9) 116 (6,7) 93 (6,7) 124 (6,7) 95 (6,7) 42 (6,9) 29 (7,1) 209 (6,4) 167 (6,5) 47 (6,9) 168 (6,5)
Rang Imago
Rang Communicatie & Beleid
Rang Lasten
162 162 25 97 111 162 203 239 111 135 289 203 111 97 135 135 135 289 162 289 25
50 53 97 103 203 40 243 81 216 286 175 212 95 164 73 154 264 8 63 117 58
138 90 136 82 72 164 45 65 52 73 50 30 134 66 154 141 76 224 120 104 210
MKB-VRIENDELIJKSTE GEMEENTE 2012/2013 – LEXNOVA ADVIES EN ONDERZOEK 13