12 Leipzig bood podium voor beurs en congres over hulpmiddelen

KWARTAALUITGAVE VAN HET NEDERLANDS PARAMEDISCH INSTITUUT

3 2010

KIJK OOK OP WWW.PARAMEDISCH.ORG

3

4

6

8

12

Leipzig bood podium voor beurs en congres over hulpmiddelen

Forse rondingen zijn mooi. Blij en tevreden zijn is gezond.

'Vette Pret' met bewegen in Amsterdam (2)

NPi-learning vanaf 5 oktober live via internet

Platform voor ‘Reuma’therapeuten

Fysio4deel is een gratis netwerk voor ondernemende fysiotherapeuten. Het netwerk heeft op basis van schaalvoordeel interessante inkoopvoordelen kunnen afspreken voor alle aangesloten fysiotherapeuten.

Fysio4deel is gratis en zonder verplichtingen

Voordelen op het gebied van scholing, verzekeringen, kantoorartikelen, trainingsapparatuur en vele andere praktijkbenodigdheden.

• • • •

Financieel voordeel Betrouwbaarheid Exclusiviteit Gemak

Wilt u weten welke voordelen Fysio4deel u kan bieden, kijk dan op www.fysio4deel.nl

W W W. F YS I O 4 D E E L . N L

A A N G E S LOT E N L E V E R A N C I E R S :

Webdesign & Video

Sluit u nu aan bij Fysio4deel en maak direct gebruik van de vele schaalvoordelen.

ONDERZOEK NODIG NAAR EVIDENCE

LEIPZIG BOOD PODIUM VOOR BEURS EN CONGRES OVER HULPMIDDELEN Meestal verbergen mensen met een prothese deze liever dan dat ze ermee te koop lopen. Zo niet in Leipzig op de beurs die daar in mei 2010 werd gehouden. Veel 'voorbeeldige' patiënten showden daar goed zichtbaar hun prothesen. In de stands op de beurs waren fancy producten in overvloed te zien: prachtige nieuwe snufjes en een grote verscheidenheid aan prothesen, orthesen, aangepaste schoenen en rolstoelen. De internationale organisatie voor prothesen en orthesen, de ISPO, hield er gelijktijdig haar 13e wereldcongres. Sprekers stelden daar de nodige vragen bij de evidence van al dat mooie materiaal. Jan Geertzen, hoogleraar in Groningen en president van ISPO International, brak als keynote speaker een lans voor meer onderzoek, met name voor praktijkonderzoek. Zorgprofessionals kunnen daar fundamenteel aan bijdragen door gegevens over het proces van verstrekken van de hulpmiddelen en de effecten ervan voor de gebruikers goed vast te leggen. Het is een

vrij eenvoudige manier om veel evidence te genereren en waar nodig verbetertrajecten te starten. Hulpmiddelenzorg vraagt steeds vaker een multiprofessionele benadering. In de presentaties noemt men veelvuldig de fysiotherapeut, podotherapeut, diëtist en ergotherapeut als keyprofessionals in het proces. Het aantal deelnemers vanuit die beroepsgroepen is nog beperkt. Wie interesse heeft in dit thema kan de proceedings van het congres vinden op www.ispo-2010-leipzig.com. Via de website van ISPO Nederland (www.ispo.nl) kan ook naar ISPO International worden doorgeklikt. Doordat Leipzig relatief dichtbij is waren er aardig wat Hollanders op het congres en op de beursvloer te vinden. Ik was er vanuit mijn betrokkenheid bij richtlijnen voor het verstrekken van hulpmiddelen. Theo Bougie (BOUGIE Revalidatie Technologie Adviesbureau) en ik verzorgden een Basic course over het gebruik van de ICF, de ISO 9999

YVONNE HEERKENS Programmaleider Classificaties & Verslaglegging NPi, Bestuurslid ISPO Nederland

en andere (merendeels technische) internationale standaarden in de zorg rond proen orthesen. Ondanks het onmogelijke tijdstip, op de allerlaatste dag, zaterdagochtend van 8.00 – 9.15 uur, was er toch nog een tiental ‘diehards’ op af gekomen en juist door de kleine groep waren er interessante discussies mogelijk en was de tijd eigenlijk te kort. In het wetenschappelijk programma kwam de term ICF behoorlijk vaak voor. Het is duidelijk dat er naast alle prachtige techniek aandacht moet zijn voor het functioneren van de cliënt in het dagelijks leven. De ICF als middel ‘to get the whole picture’ (zoals een sessie heette rond kinderen met Cerebral Palsy). Het motto voor het 14e ISPO-wereldcongres (over drie jaar in Hyderabad / India) hoeft daarom niet te verbazen: Inclusion, Participation and Empowerment (www.ispo2013.com).

Van 10 tot 15 mei 2010 vond in Leipzig het 13e ISPO World Congress plaats (ISPO betekent International Society of Prosthetics and Orthotics) en van 12 tot 15 mei de International Trade Show for Prosthetics, Orthotics, Orthopaedic Footwear Technology, Compression Therapy and Rehabilitation technology: Orthopädie + Reha-Technik 2010. Bij ISPO International zijn momenteel 28 nationale verenigingen aangesloten, met in totaal ongeveer 2800 leden. ISPO Nederland heeft het grootste aantal leden, namelijk 450.

ISSUE 3 - 2010 3

Forse rondingen zijn mooi. Blij en tevreden zijn is gezond. FYSIOTHERAPIE EN GEZOND LEVEN IN SURINAME, EEN IMPRESSIE

'Je leefstijl veranderen' ontmoet in Suriname andere of meer uitgesproken 'hobbels' dan in Nederland. Een groot deel van de bevolking kampt met leefstijlgerelateerde aandoeningen zoals overgewicht / obesitas, hoge bloeddruk en hart- en vaatziekten, en diabetes. Medicatie zoals insuline is niet altijd verkrijgbaar. Er is één diëtist in Suriname. Veel mensen zijn niet verzekerd voor ziektekosten en mensen in de binnenlanden worden niet bereikt met fysiotherapie. Maar, het is een prachtig land met een grotendeels vrolijke, swingende en super-gastvrije bevolking! En binnenkort een Masteropleiding Fysiotherapie! Bewegen met de auto Bij feestjes swingt men binnen een mum van tijd volop, dat is wel heel gezond. Daar staat tegenover dat een 'beetje wandelen' in Suriname betekent 'een rondje met de auto rijden'. Te voet ergens naar toe gaan lijkt - in ieder geval in de stad - niet gebruikelijk. Het is ook niet erg aantrekkelijk: stoepen zijn vaak kapot en dienen vooral voor het parkeren van de auto's. Het is overdag te warm om flink door te stappen en 's avonds is het snel donker en onveilig vanwege ontbrekende straatverlichting en hard rijdende automobilisten die niet op voetgangers letten. Schoolsport is grotendeels wegbezuinigd. In de (qua natuur prachtige) binnenlanden dan? Kan men daar gezond leven? Misschien, tot op zekere hoogte. Er is minder 'kant en klaar', maar wellicht ook onvoldoende gevarieerd voedsel beschikbaar en in veel dorpen is geen schoon drinkwater. De vissen uit de meren en rivieren lijden onder het door goudzoekers gebruikte kwik.

Lekkere maaltijd in Frederiksdorp, Suriname foto: Dorine van Ravensberg

4 ISSUE 3 - 2010

AGEING WITH JOY Proefschrift van Chang Ming Sing Chang alias Tony Chang

Mensen vinden 'forse rondingen' gewoon erg mooi. "Niet altijd zo gezond? Jammer dan." Eten is, ook uit sociaal oogpunt, erg belangrijk. Veel Surinamers verstaan de kunst om overal een feestje van te maken. "Vind je het eten lekker? Ben je blij en tevreden? Nou dan is het gezond!"

DORINE VAN RAVENSBERG programmaleider Kwaliteit & Doelmatigheid NPi

Gezond leven in Suriname? Er zijn vele uitdagingen voor de Surinaamse fysiotherapeuten, artsen en de overheid voor verandering van attitude bij de bevolking en het bieden van voldoende mogelijkheden voor gezond leven en sporten / meer bewegen. Masteropleiding Fysiotherapie in Surinaamse fysiotherapie De huidige opleiding fysiotherapie gaat in november 2010 over in een vijfjarige Professional Master binnen de Faculteit Medical Science, uitmondend in een Master thesis en kleinschalig praktijkonderzoek. Daarnaast werkt men aan het vergroten van de wetenschappelijke kennis van de reeds in Suriname en in andere Caribische gebieden werkzame fysiotherapeuten door de ontwikkeling van een 'distant learning'-programma met bijvoorbeeld eenmaal per jaar een intensief programma in Suriname. Met het oog daarop is van het docententeam Tony Chang vorig jaar gepromoveerd in Groningen en volgen momenteel drie docenten de International Master of Science in Leuven, waarna zij een promotietraject ingaan. Er is samenwerking met de Katholieke Universiteit Leuven en met de Faculteit Bewegingswetenschappen van de Vrije Universiteit Amsterdam wat betreft het (net opgezette) laboratorium voor 'gang' onderzoek. Daarnaast onderzoeken zij mogelijkheden voor samenwerking met het Amsterdams Medisch Centrum, de Hogeschool van Amsterdam en het NPi.

Van 21 - 24 april jl. vond in Suriname de regionale WCPT-bijeenkomst plaats (regio Noord-Amerika, Canada en de Caribische landen (NACCR). Daaraan gekoppeld organiseerde de Surinaamse Vereniging voor Fysiotherapie (SVvF), die dit jaar haar 40-jarig bestaan viert, een congres voor fysiotherapeuten in de Caribische regio. Organisatoren en gastheer / -vrouw waren Tony Chang (Anton de Kom Universiteit, Opleiding Fysiotherapie), in samenwerking met mw. Doesje de Boer (voorzitter SVvF en docent). Op donderdag hield ik op uitnodiging van de organisatie een dagvullende workshop met als onderwerpen 'Gezond leven' en 'Trainen bij multimorbiditeit'. Marion Chang en Mireille Bugwandass assisteerden bij de workshop en verzorgden het beweeggedeelte voor de deelnemers.

Infectieziekten zijn er niet meer de grootste bedreiging van de gezondheid. Ook in Suriname hebben de leefstijlgerelateerde aandoeningen zoals hart- en vaatziekten, diabetes mellitus type 2 en obesitas toegeslagen. Fysiotherapeut en sinds 23 september 2009 dr. Tony Chang onderzocht de effecten van een beweegprogramma op het welzijn van ouderen in vijf verzorgingshuizen in Paramaribo, uniek voor de Caribische regio. Hij ging bij 317 ouderen (25% mannen) van vijf verzorgingshuizen met een gemiddelde leeftijd van ruim 78 jaar (range 60-92 jaar) effecten na van het beweegprogramma. Onderdelen van dat programma waren bijvoorbeeld bewegen op muziek, fitness en balspelen, deels ook in circuitvorm. Bij de start van dat programma bleek bijna 90% van de deelnemers in hun vrije tijd fysiek inactief. De interventiegroep kreeg een beweegprogramma van tweemaal per week, aangeboden in drie sessies van ieder 15 weken; de controlegroep stond acht maanden op een wachtlijst en kreeg daarna het programma aangeboden. Viermaal per jaar werden effecten gemeten via vragenlijsten en fitheidstests. De experimentele groep bleek op verschillende variabelen een significant betere score te hebben dan de wachtlijst-controlegroep, met name ook wat betreft zelf ondernomen activiteiten. Ook uitten zij minder gezondheidsklachten. Tony houdt, waar hij maar kan, warme pleidooien om een meer gezonde leefstijl aan te nemen, en óók ouderen daartoe te stimuleren, om leefstijlprogramma's door zorgverzekeraars vergoed te krijgen of premiekorting te krijgen als iemand kan aantonen gezond te leven. Hij ziet ook een belangrijke taak voor de overheid voor het creëren van meer mogelijkheden om buiten te lopen en te sporten. Drie stellingen van Tony Chang • De term 'gezondheidszorg' wordt vaak verward met de term 'medische zorg'. Gezondheidszorg is altijd goedkoper dan medische zorg. • Never confuse movement with action (Hemingway). • Jong is degene die het hoofd nieuwsgierig opricht en de horizon aftast naar het avontuur. Oud is degene die het hoofd berustend laat hangen.

Tony Chang met WCPT-dankbetuiging

ISSUE 3 - 2010 5

'VettePret' MET BEWEGEN IN AMSTERDAM (2)

Voor kinderen is elke beweging al bewegen 'Ik kleed mij aan en strek me uit en dan beweeg ik en dan span ik mij in', schrijft een meisje van negen in het ‘Beweeg- en eetdagboek VettePret’. Zij heeft overgewicht en doet mee aan het Amsterdamse kinderleefstijlprogramma 'VettePret’. Hierin stimuleren (kinder)fysiotherapeuten en diëtisten kinderen met overgewicht om meer te bewegen en gezonder te eten. Zestien kinderen in de leeftijd van 6 - 12 jaar beantwoordden gedurende zeven dagen het beweeg- en eetdagboekje en noteerden wat ze die dag hadden gegeten en hoeveel ze hadden bewogen.

Om voor elkaar te krijgen dat de kinderen meer gaan bewegen en gezonder gaan eten moeten ze eerst weten hoeveel ze nu bewegen en wat ze zoal eten. Als ze zich dat bewust zijn en ze weten hoe het anders zou moeten is de basis gelegd voor verandering en het volhouden ervan. Het kinderleefstijlprogramma 'VettePret' helpt de kinderen daarbij. Het NPi ontwikkelde er een beweeg- en eetdagboekje voor. Van de 16 kinderen die een dagboekje invulden hebben er negen een Marokkaanse achtergrond, twee een Nederlandse, twee een Surinaamse, en dan waren er een kind met een Ierse, een Macedonische en een Turkse achtergrond. De jongste kinderen (6-8 jaar) konden nog onvoldoende lezen en schrijven om het boekje zelf in te kunnen vullen, zij werden daarbij geholpen. De kinderen van 9-12 jaar konden het zelf invullen. De antwoorden geven inzicht in de belevingswereld van de kinderen. Interactieve uitleg over het dagboekje Tijdens een les ' VettePret' is met de kinderen op interactieve wijze het beweeg- en eetdagboekje toegelicht. Zo is duidelijk gemaakt hoe lang 10 minuten bewegen 'voelt', en welke fysieke kenmerken 'matig intensief' en 'zwaar intensief' bewegen zij bij zichzelf kunnen waarnemen. Daarna is hun gevraagd om het dagboekje helemaal in te vullen, voor alle zeven dagen van de week, en het daarna bij de fysiotherapeut in te leveren. Deze heeft de boekjes aan het NPi gezonden, en heeft de kinderen gevraagd wat zij leuk, lastig, of niet leuk vonden, en eventueel waarom zij het boekje niet of onvolledig hadden ingevuld. In het algemeen werd duidelijk dat de ouders de kinderen niet konden helpen bij het invullen, "omdat deze geen Nederlands kunnen lezen".

6 ISSUE 3 - 2010

'Bewegen' is hetzelfde als iets doen Het begrip 'bewegen' is moeilijk voor deze kinderen. Een aantal kinderen noteert bijvoorbeeld ook activiteiten die weinig te maken hebben met (matig) intensief bewegen maar waar zij misschien wel moe van worden, zoals 'leren', 'bidden', 'brood halen' en 'winkelen in de stad'. Een meisje (9 jaar) redeneert: 'Ik kleed mij aan en strek me uit en dan beweeg ik en dan span ik mij in.' Ook het verschil tussen 'matig intensief' en 'zwaar intensief' lijkt niet voor alle kinderen duidelijk te zijn. De verschillen zijn uitgelegd aan de hand van wat het kind bij zichzelf kan waarnemen (hijgen, zweten, hart klopt sneller), en ze moeten het invullen aan de hand van twee symbolen: een poppetje met twee gewichtjes in de hand en een poppetje dat zeer moe lijkt te zijn. Uit wat is ingevuld lijken de kinderen in het weekend in het algemeen niet veel beweegactiviteiten uit te voeren, en dat wat zij doen van korte duur is. Slechts één kind noteert op beide dagen 60 minuten bewegen: een kind met ouders van Nederlandse afkomst dat in het weekend de hond uitlaat en met zijn Wii Fit bezig is. Eten: alle kinderen weten wat eten is Het begrip 'eten' blijkt veel concreter en duidelijker te zijn dan 'bewegen'. De meeste kinderen vullen in dat zij drie maaltijden per dag nuttigen. Opvallend: de Marokkaanse kinderen blijken dagelijks heel veel fruit te eten, van allerlei soorten, zowel bij ontbijt, lunch, avondeten en ook als tussendoortje. Soms zelfs wellicht minder gezond qua hoeveelheid calorieën: zoals drie tot vijf appels of vier mandarijnen per dag als tussendoortje naast ander fruit, andere tussendoortjes en de gewone maaltijden. De andere kinderen lijken weinig fruit te eten: afgaand op wat is

ingevuld nuttigen zij niet de aanbevolen twee stuks fruit per dag. Er wordt veel gesnoept in deze groep kinderen met overgewicht. Koekjes, snoepjes, chocola en chips worden op de meeste dagen van de week genuttigd. Ook melden zij regelmatig 'extra maaltijden' zoals frietjes en pizza's als tussendoortjes. En ook frisdrank wordt op de meeste dagen wel gedronken. Melk lijkt niet erg populair: de meeste kinderen noemen het drinken van melk slechts op één of enkele dagen per week. Quiz De kinderen zijn tevreden over hun beweeg- en eetgedrag De meeste kinderen lijken zelf tevreden over hun beweeg- en eetgedrag, vinden dat dat bij hen in balans is en overeenkomt met de Nederlandse norm, ook als uit verschillende antwoorden blijkt dat dat niet het geval is. Een meisje vermeldt dat zij op grond van wat zij deze week in het dagboekje heeft ingevuld niet voldoende beweegt, "maar anders echt wel hoor". De kinderen noemen vooral zwemmen als de leukste/meest favoriete vorm van actief bewegen. Dagboekje is aanzet tot bewustwording De belangrijkste conclusie is dat het invullen van het dagboekje niet meer is dan een aanzet voor het ontwikkelen van inzicht in hun beweeg- en eetgedrag in relatie tot wat gezond is. Dat geldt met name voor het onderdeel 'bewegen'. Het invullen van het dagboekje inclusief de quiz is bedoeld als hulpmiddel in het geheel van het kinderleefstijlprogramma. De therapeuten hebben op het gebied van bewustmaking een belangrijke taak. Aanbevelingen voor gebruik van het dagboekje Het gebruik van dit beweeg- en eetdagboekje vergt ons inziens een goede voorbereiding van het kind op het invullen, een gefaseerde wijze van invulling en een duidelijke nabespreking. Mogelijk geldt dat ook voor het gebruik van andere beweeg- of eetdagboekjes. De voorbereiding vergt voldoende tijd en aandacht over een langere periode, waarbij aandacht nodig is voor de gevoelens c.q. waarneembare kenmerken van 'matig intensief bewegen' en 'zwaar intensief bewegen'. Deze 'soorten' bewustwording (tijd, wat is 'echt bewegen, wat is meer inspannend dan andere bewegingsactiviteiten) zijn uitermate belangrijk om het kind inzicht te geven in wat het moet doen en voelen in het kader van gezond bewegen. Pas als het kind de begrippen begrijpt en beheerst kan het dagboekje worden gebruikt. Het lijkt ons dan het beste om de in te vullen 'beweeg- en eet'bladen in eerste instantie 'los' te gebruiken. De therapeut

MARLOUS BUINING

DORINE VAN RAVENSBERG

projectmedewerker NPi

programmaleider Kwaliteit & Doelmatigheid NPi

kan dan zo'n blad samen met de hele groep invullen. 'Wat heb jij vanochtend/gisteren voor beweegactiviteit gedaan? Hoe lang was dat? Hoe inspannend was dat? Waar vul ik dat in? En wat heb jij gegeten - en jij- en jij etc.?" Gezien de noodzakelijke balans tussen voeding en bewegen lijkt het ons goed dat ook de fysiotherapeut daar aandacht aan schenkt, en niet alleen de diëtist. Kinderen moeten zich er expliciet van bewust worden dat de beide onderwerpen voeding en bewegen nauw samenhangen en in hun combinatie van belang zijn voor hen. Als een kind nog niet of onvoldoende kan lezen en schrijven moet een alternatief worden overwogen. Mogelijk moet de therapeut dan de ouders/moeder apart instrueren. Ook daar moet voldoende tijd voor worden vrijgemaakt. Het mooiste is wanneer de moeders bij de lessen ter voorbereiding op het invullen aanwezig zouden kunnen zijn. Dan kan het kind thuis beter worden ondersteund. De nabespreking is eveneens een essentieel onderdeel van het toepassen van het dagboekje. Ook met de ouders/moeders moet bij voorkeur worden besproken wat is ingevuld en hoe zij het kind kunnen begeleiden en stimuleren richting gezonder leven.

Innoveren doe je met het NPi Het dagboekje is ontwikkeld met behulp van een zorginnovatievoucher van Agentschap NL. Wilt u ook een product door het NPi laten ontwikkelen ter ondersteuning van uw praktijk? Vraag een innovatievoucher aan bij Agentschap NL (voorheen SenterNovem)!

2) Voor Deel 1 zie Issue 2, 2010

ISSUE 3 - 2010 7

Vanaf 5 oktober live via internet Op 5 oktober wordt gestart met een pilot e-learning live. Prof. Thierry Troosters zal stilstaan bij enkele actuele ontwikkelingen op het terrein van COPD revalidatie. Voor deze pilot zullen abonnees op de CursistenService 'Hart en longen' worden uitgenodigd om gratis deel te nemen. Op basis van de resultaten van deze pilot zullen keuzes gemaakt worden betreffende zowel de inhoudelijke invulling als de technische aspecten van de volgende live-sessies. LIVE Vanaf oktober start het NPi in het kader van NPi-learning met live-uitzendingen via internet waarbij de tien thema's van de NPi-CursistenService centraal staan. Het doel van deze live-sessies is dat oudcursisten snel en efficiënt op de hoogte worden gebracht van actuele ontwikkelingen. De live-sessies zullen plaatsvinden in de avonduren en ongeveer een uur duren. Deelnemers kunnen thuis achter hun eigen PC inloggen zonder dat speciale software noodzakelijk is. De meerwaarde van deze live-sessies is de interactie tussen de deelnemers en de docent/trainer. Zo kunnen bijvoorbeeld vanuit het programma door de deelnemers vragen worden gesteld en kunnen de sprekers stellingen in stemming brengen.

NPi-CURSISTENSERVICE In het kader van NPi-learning zijn reeds NPi-CursistenService is ontwikkeld voor meerdere praktijkopdrachten ontwikkeld deelnemers aan NPi-cursussen die na op het gebied van sportrevalidatie, bekkenafloop geïnformeerd willen blijven over bodemklachten, osteoporose, COPD, ergometrie, hartrevalidatie, inspanningsfysiologie relevante zaken betreffende het thema van de cursus die ze hebben gevolgd. De hoofden hoofdpijn. Deze producten zijn gratis doelstelling van de CursistenService is beschikbaar voor NPi-cursisten op de bijblijven, ook na afloop van cursussen. website www.npi-learning.nl. De CursistenService is gratis. Abonnees NPi-cursisten ontvangen na afloop van ontvangen via e-mail per thema per jaar cursussen de gegevens om in te loggen acht maal nieuws, relevante websites, en kunnen vervolgens de desbetreffende literatuur en samenvattingen van relevante praktijkopdrachten maken. De praktijkwetenschappelijke artikelen vertaald in het opdrachten zijn geaccrediteerd door het Nederlands en gericht op het specifieke KNGF en leveren dus extra accreditatiethema. punten op. Alle NPi-learning-producten zijn ondergebracht in de 10 categorieën NADERE INFORMATIE van de NPi-CursistenService: Heeft u belangstelling voor interactieve 1. Bekken live-uitzendingen van e-learning van het 2. Hart en longen NPi, kijk op www.npi-learning.nl. 3. Sport en bewegen 4. Neurologie 5. Orthopedie, Traumatologie, Reumatologie 6. Pijn 7. Psychosomatiek THUIS INLO 8. Lymfologie GGEN ACHTER EIG 9. Ouderen EN COMPUTER 10. Kinderen. , GEEN SPEC IALE SOFTWARE NODIG

E-learning is een verzamelnaam voor leren met behulp van informatie- en communicatietechnologie (in het bijzonder internettechnologie). Het NPi heeft in dit kader gekozen voor de term NPi-learning. Het uitgangspunt bij NPi-learning is dat deelnemers aan NPi-cursussen ter voorbereiding op een cursus, of na afloop van een cursus in hun eigen tijd achter hun eigen PC digitale praktijkopdrachten kunnen maken.

E-LEARNING 8 ISSUE 3 - 2010

VOLG DE NIEUWSBERICHTEN VAN HET NPi NU OOK VIA TWITTER TWITTER.COM/PARAMEDISCH

NIEUWE CURSUS

CYSTIC FIBROSIS

"De afgelopen twee decennia is er in de behandeling van mensen met cystic fibrosis (CF) veel veranderd." Aan het woord is dr. Lianne van der Giessen, sinds 1993 als kinderfysiotherapeut werkzaam in het Erasmus MC Sophia Kinderziekenhuis. Al die tijd is zij betrokken bij de zorg voor kinderen met CF. In oktober 2009 promoveerde zij op haar onderzoek ‘Optimizing and assessment of airway clearance in children with cystic fibrosis’.

“Cystic fibrosis (CF) is een autosomaal recessieve aandoening met een verkorte levensverwachting. Het is de meest voorkomende erfelijke aandoening in Nederland. Het is een chronisch, complex ziektebeeld waarbij verschillende organen, zoals longen, alvleesklier en lever zijn aangedaan. Door deze complexiteit is CF een aandoening die bij uitstek een multidisciplinaire zorg eist. Chronische longinfectie en -ontsteking resulteren in verdikking van de luchtwegwand en verstopping van de kleine luchtwegen met purulente secreties.

Het is een enorme uitdaging voor de patiënt en het CF-team om te bereiken dat de therapietrouw zo groot mogelijk is.

Het belangrijkste doel van de CF-therapie op het gebied van de longen is om zo lang mogelijk een normale structuur van de longen te behouden en schade te voorkomen. De behandeling behelst regelmatig gebruik van antibiotica, mucoactieve medicatie, airway clearance-technieken (ACT) en sport. De laatste twintig jaar is de zorg voor patiënten met CF verbeterd. Hierdoor bereiken de meeste patiënten de volwassen leeftijd. De mediane levensverwachting voor patiënten met CF is op dit moment 40 jaar. De behandeling duurt het gehele leven en vergt continue therapietrouw aan een complexe en tijdrovende therapie.

Tijdens de NPi-cursus ‘Cystic fibrosis’ komen verschillende onderwerpen aan bod. De cursus is geschikt voor (kinder)fysiotherapeuten die werken met patiënten met CF. De cursus zal bestaan uit interactieve lesvormen en praktische workshops. De deelnemer krijgt kennis over onder meer: • het ziektebeeld gedurende de verschillende leeftijdsfases • mucustransport en CF • het (kinder)fysiotherapeutische onderzoek ten aanzien van inspanning en ACT • de (kinder)fysiotherapeutische behandeling gericht op sport en ACT • het effect van een chronische ziekte op de psyche • gesprekstechnieken ter bevordering van therapietrouw. Data cursus De cursus ‘Cystic fibrosis’ zal plaatsvinden op 18 en 19 maart 2011 op Papendal. Inschrijven kan via de cursuskalender NPi (www.paramedisch.org). dr. Lianne van der Giessen

Promotie fysiotherapeut Florus van der Giesen Fysiotherapeut Florus van der Giesen promoveerde op dinsdag 1 juni jl. aan de Universiteit Leiden op zijn onderzoek getiteld ‘Rehabilitation strategies to improve physical functioning in patients with musculoskeletal diseases’. Florus is als kerndocent betrokken bij de NPi-cursussen ‘Reumatische aandoeningen’ en de ‘Reumatische hand’.

Florus van der Giesen (m) met zijn paranimfen Jorit Meesters (l) en Frank de Vetten

ISSUE 3 - 2010 9

Promotie fysiotherapeut Carel van Wetering Op donderdag 8 juli jl. heeft Carel van Wetering zijn proefschrift ‘Clinical evaluation and cost-effectiveness of a community-based COPD management program’ succesvol verdedigd. Hij beschrijft in zijn dissertatie de opzet, uitvoering en resultaten van een gerandomiseerd prospectief onderzoek naar de klinische effecten en kosteneffectiviteit van een transmuraal, interdisciplinair COPD-managementprogramma. Dr. Carel van Wetering promoveerde aan de Universiteit Maastricht. Carel van Wetering is als fysiotherapeut en onderzoeker verbonden aan de Afdeling Longziekten van het Máxima Medisch Centrum in Eindhoven en Veldhoven. Hij is tevens lid van de COPD-expertgroep en één van de docenten van de NPiMasterclass ‘Implementatie van de KNGF-richtlijn COPD’.

36 JAAR INZET VOOR KENNIS COPD, INTENSIVE CARE EN LONGTRANSPLANTATIES

Erepenning Erasmus MC en symposium voor Bill Paterson Ruim 36 jaar was hij werkzaam als fysiotherapeut bij de Afdeling Revalidatiegeneeskunde en Fysiotherapie van het Erasmus MC in Rotterdam. Op 16 juni jl. nam hij afscheid en ontving hij de erepenning van het Erasmus MC en werd hij tijdens een speciaal voor hem georganiseerd afscheidssymposium met de titel 'Reflections' in het zonnetje gezet. Bill Paterson was mede-ontwikkelaar van fysiotherapeutische kennis en vaardigheden in het bijzonder op het gebied van COPD, Intensive Care en longtransplantaties. Van daaruit is Bill sinds 1985 een zeer gewaardeerd docent en cursusleider bij diverse NPi-cursussen. Voor zijn afscheidssymposium koos Bill zelf de sprekers, allen eveneens al vele jaren docent/cursusleider van NPi-cursussen, die graag hun medewerking gaven. Prof. dr. Rik Gosselink, hoogleraar Revalidatiewetenschappen aan de Katholieke Universiteit Leuven, nam de aanwezigen mee in een reis door de tijd, ‘Van CARA naar COPD; van tapotage naar fitnessrage’. Vervolgens maakte prof. dr. Thierry Troosters, hoogleraar Fysiotherapie in Leuven, met zijn bijdrage over het effect van longtransplantatie: "A new life does not begin easily"

10 ISSUE 3 - 2010

duidelijk dat naast de longtransplantatie ook een gedragsverandering noodzakelijk is opdat 'nieuwe' mogelijkheden optimaal worden gebruikt. Dr. Cees van der Schans, lector Transparante Zorgverlening Hanzehogeschool Groningen, brak met een interessante bijdrage over de ‘Clinical Inertia’ een lans voor de brug tussen wetenschap en praktijk, namelijk onderwijs om de beschikbare kennis daadwerkelijk bij de professional te brengen. Bill Paterson zet nog geen punt achter al zijn werkzaamheden. Ook de NPi-cursisten kunnen voorlopig nog van zijn kennis, vaardigheden en aimabele persoonlijkheid blijven genieten.

CURSUS

‘Onderbeen-, enkelen voetklachten; a state of the art’ 'Meer dan alleen kennisoverdracht' De cursus ‘Onderbeen-, enkel- en voetklachten; a state of the art' die op vrijdag 18 en zaterdag 19 juni plaatsvond in het Hotel en Congrescentrum Papendal was afgaande op de evaluatie een succes. Cursisten waren fysiotherapeuten, podotherapeuten en podologen.

De kennisoverdracht betrof het gebied van orthopedisch chirurgische mogelijkheden, therapeutisch onderzoek en de behandeling van diverse pathologieën en pijnsyndromen. Ook de richtlijn ‘enkelletsel’ stond op het programma. Maar er was ‘meer’. Aan de hand van casuïstiek gingen de cursisten in groepen met elkaar in debat. Aan elke groep deed in ieder geval één podoloog/podotherapeut mee. De casus werd besproken en de cursisten kregen inzicht in elkaars kennis, kunde en vaardigheden. De onbekendheid met elkaars werkdomein was opvallend te noemen. Dit onderdeel bleek een grote meerwaarde te hebben voor de deelnemers, die tevoren niet was voorzien. In de praktijk komt dat de patiënt ten goede: "Als we als behandelaars weten wat onze collega’s in de ‘aanpalende’ beroepsdomeinen kunnen betekenen voor de patiënt zal er minder tijd verloren gaan voordat de patiënt de voor hem meest adequate zorg krijgt." Uit de evaluatie blijken de cursisten dit aspect als zeer waardevol te hebben ervaren. Het gemiddelde evaluatiecijfer was nagenoeg gelijk: de fysiotherapeuten scoorden 7,3 en de podologen/-therapeuten 7,4. Praktijk tijdens de cursus

Snijzaaldag 'Onderbeen, enkel en voet' Naast deze ‘state of the art’-cursus zal er bij voldoende belangstelling een snijzaaldag ‘Onderbeen, enkel en voet’ worden georganiseerd, waarop het verdiepen van de basiskennis betreffende het onderbeen, de enkel en de voet centraal staat. Anatomische, biomechanische en kinesiologische aspecten van deze structuren worden in relatie gebracht met het fysieke functioneren en het klinisch onderzoek van de cliënt met onderbeen-, enkel- en voetklachten. Via de cursuskalender op www.paramedisch.org kunt u zich vrijblijvend aanmelden voor deze snijzaaldag.

ISSUE 3 - 2010 11

PLATFORM VOOR ‘REUMA’-THERAPEUTEN

Deelnemers aan de NPi-cursussen ‘Reumatische aandoeningen’ hebben al langer

Praktijk tijdens RAPIT-programma. RAPIT staat voor Reumatoïde Artritis Patiënten In Training.

de wens om in het kader van netwerkvorming deel te nemen aan een platform van ‘Reuma’-therapeuten voor samenwerking en informatie-uitwisseling. Een dergelijk platform richtte het NPi al eerder op van COPD-therapeuten en wordt ook door het NPi onderhouden. Dit krijgt nu gezelschap van een 'Reuma-platform'. Het platform is bestemd voor fysio- en oefentherapeuten die zich toegelegd hebben op de behandeling van patiënten met reumatische aandoeningen. Het doel van het platform is tweeledig. Het gaat erom te bevorderen dat deze therapeuten elkaar weten te ‘vinden’ en ten tweede dat zij informatie uitwisselen met elkaar.

Dies Boonman en Alex Vaassen, cursusleiding cursus 'Reumatische aandoeningen'

12 ISSUE 3 - 2010

Naast dit platform zal een expertgroep worden opgericht van therapeuten met wetenschappelijke expertise ten aanzien van de behandeling van patiënten met reumatische aandoeningen en tevens een ruime werkervaring hebben. De bedoeling is dat deze expertgroep gevormd wordt met therapeuten uit verschillende regio's om een efficiënte informatiestroom op

gang te brengen van en naar de ‘Reuma’therapeuten die participeren in het platform. De opzet van de Reuma-expertgroep is vergelijkbaar met de succesvolle COPDexpertgroep (zie ook Issue 2, 2010). Belangstelling voor deelname? Fysiotherapeuten en oefentherapeuten die de achtdaagse cursus ‘Reumatische aandoeningen’ (of een vergelijkbare cursus of opleiding) hebben gevolgd en deel willen nemen aan het Reuma-platform of de Reuma-expertgroep kunnen zich aanmelden bij Frans Lanting van het NPi ([email protected]).

Groot Keypoint-congres op zaterdag 27 november 2010 'LEREND VANUIT HET VERLEDEN, WERKEND NAAR DE TOEKOMST' Algemene informatie over de Studiegroep Neurorevalidatie / Keypoint De Studiegroep stelt zich ten doel de ontwikkelingen op het gebied van de Neurorevalidatie zo nauwkeurig mogelijk op de voet te volgen en uit te dragen, zodat zij kennis en inzichten in de behandelmethode kan uitwisselen onder de leden van de Studiegroep. Hiertoe organiseert de Studiegroep tenminste eenmaal, en gewoonlijk tweemaal per jaar een studiedag voor de leden. Daar komen dan zowel theoretische als praktische behandelmogelijkheden aan bod. Bovendien verschijnt driemaal per jaar het ledencontactblad ‘KEYPOINT’, waarin de redactie een selectie maakt van nationale en internationale artikelen, voordrachten en ontwikkelingen.

Het programma van de najaarsstudiedag van de Studiegroep Neurorevalidatie/Keypoint staat in het teken van het 50-jarig bestaan van de Studiegroep. De dag wordt georganiseerd in samenwerking met het Nederlands Paramedisch Instituut (NPi) en gehouden op 27 november 2010 in het Congrescentrum Papendal te Arnhem.

Tevens zijn in het ochtend- en middagprogramma interessante workshops opgenomen. In vier parallelsessies komen onder andere de volgende onderwerpen aan de orde:

De congrescommissie, bestaande uit Rob Oostendorp, Pieteke van Weperen, Hans Bruin en Jan Oechies, heeft een prachtig programma samengesteld. Binnen- en buitenlandse sprekers komen naar Arnhem. Wij noemen de namen en het onderwerp van hun voordracht:

•

• • • •

• • •

• •

Prof. dr. Lex Cools (UMC St Radboud, Nijmegen): Neuroplasticiteit Prof. dr. Sander Geurts (UMC St Radboud, Nijmegen): Van NDT naar Neurorevalidatie Prof. dr. Willy De Weerdt, Katholieke Universiteit Leuven: Revalidatie van CVA-patiënten in een internationaal perspectief Prof. dr. Derick Wade, Oxford Centre for Enablement, UK: Measuring case complexity in neurological rehabilitation.

COLOFON

ISSUE is de gratis kwartaaluitgave van het Nederlands Paramedisch Instituut en verschijnt in februari, mei, augustus en november in een oplage van ruim 20.000 exemplaren. Issue is ook volledig op internet te vinden onder Issue Online op www.paramedisch.org

Revalidatietechnologie Kinderrevalidatie Klinimetrie in de neurorevalidatie bij kinderen en bij volwassenen De comateuze patiënt na een hersentrauma Motorisch leren Family Centred Service in de revalidatie.

Zoals bij alle studiedagen is de kwaliteit-prijsverhouding uitstekend en zeker voor deze feestelijke studiedag. De kosten voor deelname aan deze dag zijn € 35,voor leden van de Studiegroep en € 75,- voor niet-leden.

U komt toch ook om deze mijlpaal van d e Studiegroep te vieren?!

Inschrijven kan via de website www.neurorevalidatie-keypoint.nl

Redactie H.E. Askes H.W.A. Wams E. Wieberdink Vormgeving Idem Dito, Kampen

Advertenties H.E. Askes E [email protected] ISSN 1383-5947 © Nederlands Paramedisch Instituut

Contact Postbus 1161 3800 BD Amersfoort T (033) 421 61 00 F (033) 421 61 90 I www.paramedisch.org E [email protected] twitter.com/paramedisch

Foto omslag Muziekanten en dansers in Berg en Dal, Suriname foto: Dorine van Ravensberg ISSUE 3 - 2010 13

CURSUS 'SYSTEMATISCH ZOEKEN VAN LITERATUUR OP INTERNET' Meld u vrijblijvend aan op www.paramedisch.org via de cursuskalender (trefwoorden: systematisch zoeken). Bij minimaal 18 belangstellenden wordt de cursus georganiseerd. Het is ook mogelijk de cursus 'in company' te organiseren. Aan de paramedicus wordt in toenemende mate gevraagd zijn handelen wetenschappelijk te onderbouwen. Er zijn veel referentiedatabanken voorhanden waarin gezocht kan worden naar relevante publicaties in de vorm van wetenschappelijke literatuur of protocollen. Bij veel paramedici ontstaat er echter verwarring tussen het zoeken in databanken en het zoeken op internet. Is dat nu hetzelfde, of niet? Cursus Steeds meer paramedici beschikken op hun werkplek over internet. Het internet kan een goed hulpmiddel zijn om het handelen van de paramedicus wetenschappelijk te onderbouwen, want via het internet is het mogelijk daarvoor relevante informatie te vinden. Hierbij wordt aangetekend dat het internet vaak wordt gezien als een superbibliotheek met informatie, waarbij de zoekmachine fungeert als bibliothecaris die aan een paar losse termen voldoende heeft om te vinden wat wordt gevraagd. Dat is helaas niet zo. Een zoekmachine dekt nog niet de helft van wat door iedereen op het internet is gepubliceerd, is aangetoond onbetrouwbaar en heeft zijn zoektermen uit de context in een ongecontroleerde index staan, inclusief alle taal-, spel- en foutvarianten. In de NPi-cursus komen onderwerpen aan bod als: • Wat is internet? • Welke informatiebronnen zijn er en welke zijn relevant voor paramedici? • Zoektechnieken: gebruik van indextermen, vrije termen, Booleaanse operatoren; • Interpretatie van internetbronnen. Er wordt gewerkt met een voorbereidende thuisstudie, hoorcollege, responsiecollege, werkopdrachten, demonstratie en casuïstiek. Het aantal contacturen is zes evenals het aantal studiebelastingsuren. Doel: Na de cursus kan de cursist beschikbare en voor hem / haar relevante informatiebronnen op het internet vinden en verschillende zoektechnieken toepassen om deze bronnen te doorzoeken. Tevens kan de cursist op basis van de informatie uit de cursus de kwaliteit van de informatiebronnen beoordelen. Docenten: F. de Meijer, literatuuronderzoeker en mw. S.P. van den Heuvel, senior vakreferent / literatuuronderzoeker Kosten: € 275,- inclusief koffie, thee, lunch en cursusmateriaal, respectievelijk € 250,- met NPi-kortingskaart. Doelgroep(en): Diëtisten, ergotherapeuten, fysiotherapeuten, huidtherapeuten, logopedisten, mondhygiënisten, oefentherapeuten, optometristen, orthoptisten, podotherapeuten en verpleegkundigen. 14 ISSUE 3 - 2010

De drie zoekmethoden in DocOnline de Literatuurdatabank van het Nederlands Paramedisch Instituut

Handleiding voor optimale zoekresultaten In de DocOnline-databank Literatuur van het NPi kunt u op drie manieren zoeken, namelijk eenvoudig, uitgebreid en het zogenaamde deskundig.

EENVOUDIG ZOEKEN 'Eenvoudig zoeken' werkt zoals in een gemiddelde internetzoekmachine bijvoorbeeld Google. U typt het woord of de naam waarop u wilt zoeken in het invoervak Zoek. Een gedeelte van een woord of meerdere woorden tegelijk mag ook (in het laatste geval moeten alle woorden voorkomen in een resultaat). Tussen twee woorden typt u een spatie. Met een klik op de knop ZOEKEN start de zoekopdracht. Als u binnen de resultaten van een eerdere zoekopdracht op een ander woord verder wilt zoeken is het handig de optie Zoek binnen resultaten te markeren. UITGEBREID ZOEKEN U gebruikt 'Uitgebreid zoeken' als u graag op meer dan één woord of naam tegelijk zoekt, en per zoekwoord ook wilt kunnen aangeven waar het moet voorkomen (in welke velden), bijvoorbeeld Woorden uit de titel van bijvoorbeeld een artikel, de Tijdschrifttitel van de bron, of in een Auteursnaam. DESKUNDIG ZOEKEN Met deze optie maakt u optimaal gebruik van de DocOnline-databank. Als u van de hoed en de rand weet als het op zoeken in databases aankomt, en complexe zoekopdrachten wilt kunnen opgeven, dan is Deskundig zoeken voor u waarschijnlijk de juiste zoekmethode. Op het tabblad ZOEKEN kunt u op meerdere woorden en gecombineerd via Booleaanse operatoren zoeken. HANDLEIDING Om ervoor te zorgen dat gebruikers een optimaal resultaat krijgen met hun zoekacties is een handleiding opgesteld. Deze is te downloaden via www.paramedisch.org/doconline/3zoekmethoden.pdf.

De ijzersterke pluspunten van de unieke Paramedische Databank DocOnline

KOSTEN MULTI-USERABONNEMENT

• De enige paramedisch brede databank in • Meer dan 123.000 literatuurreferenties van Nederland, dus hét startpunt voor het zoeken voor paramedische zorg relevante artikelen uit naar paramedische informatie! Nederlandse én internationale tijdschriften. Ook veel niet in andere databanken opgenomen • Alleen al de grootste collectie Nederlandse & referenties uit internationale tijdschriften en Vlaamse paramedische referenties in vergereferenties van casuïstiek, rapporten & nota's. lijking met welke andere databank dan ook. • De enige specifieke bron voor wetenschappe• Nederlandse paramedische trefwoorden: lijke informatie over oefentherapie Cesar en snel en handig! Mensendieck. • Drie themadatabanken: Literatuur, Meetin• Meer dan 2.200 referenties van inhoudelijke, strumenten, Protocollen/richtlijnen. procesmatige, mono- en multidisciplinaire • Wordt uitgebreid met Databank Paramedisch protocollen en richtlijnen op paramedisch gebied. Onderzoek. • Meer dan 450 referenties van meetinstrumenten • Een portal met fraai overzicht van andere voor paramedische zorg: vragenlijsten, observavoor paramedici relevante databanken. tielijsten en antropometrische instrumenten.

Hogescholen met paramedische opleiding(en) met: < 500 studenten paramedische opleiding: € 250 per jaar excl. BTW. > 500 studenten paramedische opleiding: € 1.000 per jaar excl. BTW.

BIJBLIJVEN? Neem een abonnement op DocOnline.nl de Paramedische Databank van het NPi Al ruim 5.000 collega's gingen u voor

Streek- en basisziekenhuizen, verpleeg-/ verzorgingshuizen, revalidatiecentra en andere organisaties in de gezondheidszorg of het onderwijs: € 150 per jaar excl. BTW.

NADERE INFORMATIE EN AANMELDING www.paramedisch.org > DocOnline databanken > Informatie/abonneren

Geniet van het gemak van de meest gebruikte en vertrouwde vingerpulsoximeter ter wereld. De Onyx vingerpulsoximeter is bedoeld voor snelle en nauwkeurige éénmalige controles en geeft nauwkeurige SpO2en hartfrequentiemetingen op een duidelijk afleesbaar scherm.

ART KORTINGSKA

Nonin WristOx® 3100

medicus naam: P.A. Ra 5 nummer: 1234

De WristOx 3100 saturatiemeter is klein, krachtig en gemakkelijk te gebruiken en is ideaal voor de zes minuten looptest en elk type ambulante bewaking. Met de Nonin nVISION® software kunnen gegevens achteraf worden gedownload voor het genereren van rapporten.

10 december 20 geldig tot: 31

€ 50,-

Nonin Palmsat® 2500

per jaar

• 10% korting op NPi-cursussen

De Palmsat is een handheld pulsoximeter en kan gebruikt worden voor éénmalige controles en voortdurende bewaking bij volwassenen, kinderen en pasgeborenen in diverse omstandigheden. Naast de basis uitvoering met geheugen is er ook de 2500A met geheugen en alarm.

• 30% korting op NPi-congressen • 10% korting op NPi-publicaties • vrije toegang tot DocOnline Zie: www.paramedisch.org

www.paramedisch.org

Topklinische ziekenhuizen: € 500 per jaar excl. BTW.

Nonin Onyx® 9550

isch.org www.paramed

NPi-KORTINGSKAART

Universiteitsbibliotheken: € 500 per jaar excl. BTW.

PT Medical BV Tel: +31 (0)594 587 280 [email protected] www.pt-medical.nl advertentie

ISSUE 3 - 2010 15

PA P E N D A L

E E N COMPLE E T GR O E N-AR R ANGE ME NT VANAF F 89,- PER PERSOON

Arnhem Groenste Stad

HOTEL EN CONGRESCENTRUM PAPENDAL

LIGT AAN DE VOET VAN HET GROENE HART

VAN NEDERLAND: ‘NATIONAAL PARK DE

Het Groen-arrangement bestaat uit:

HOGE VELUWE’. MAAR WIST U OOK DAT

• overnachting in een 2-persoons kamer

ARNHEM TOT GROENSTE STAD VAN

EUROPA IS VERKOZEN?

• uitgebreid ontbƃtbuffet • een 3-gangendiner in Restaurant 20 28 • jetsverhuur met jetsroutes rond Papendal en omgeving De prƃzen voor dit arrangement, op basis van 2 personen per kamer, zƃn: • € 99,- per persoon, per nacht voor Hotel Papendal**** (4 sterren) • € 89,- per persoon, per nacht voor Hotel Papendal*** (3 sterren)

Dit arrangement is online te reserveren via www.papendal.nl