Docentenhandleiding Falling Dreams

Docentenhandleiding Falling Dreams


Inhoudsopgave Voorwoord

3

Informatie voor de leerkracht

4

Recensie

5

Ter voorbereiding

7

1. 2. 3. 4.

Introductie Slapen Dromen Naar het theater gaan

7 8 10 14

Na de voorstelling

15

5. Nagesprek 6. Lessuggestie Fotografie

15 16

2


Voorwoord Binnenkort bezoekt jouw klas de voorstelling Falling Dreams. Een grenzeloos avontuur voor tieners. De belangrijkste redenen voor het aanbieden van dit lespakket zijn: •

•

•

het wekken van nieuwsgierigheid bij de leerlingen voor wat er komen gaat het plezier waarmee leerlingen naar de voorstelling kijken en luisteren, te vergroten de (gezamenlijke) beleving van de voorstelling te vergroten

Mocht je naar aanleiding van de voorstelling en/of het materiaal vragen of opmerkingen hebben, dan horen wij dat graag. Wij zijn bereikbaar bij Het Filiaal: 030 273 49 56 of [email protected]. We wensen je veel plezier met de voorbereiding! Namens Het Filiaal, Nina de Hondt

Postbus 1357 3500 BJ Utrecht T 030 2734956 [email protected]

3


Informatie voor de leerkracht Het Filiaal theatermakers Het Filiaal is het grootste professionele theatergezelschap van Midden Nederland. We zijn gevestigd in Utrecht en toeren van Nieuwegein tot New York en van Moskou tot Maastricht met hartverwarmende voorstellingen voor jong én oud. Het Filiaal maakt theater voor een breed publiek, voor jong en oud, families en scholen. De producties variëren van spetterende familievoorstellingen voor een zaal van duizend mensen tot intensieve kunstprojecten op veel kleinere schaal. Rond elke voorstelling wordt omlijstend lesmateriaal voor basisscholen ontwikkeld. Niet alleen ter voorbereiding op een theaterervaring, maar ook om kinderen te verleiden buiten de lijnen te denken en ze te stimuleren om op een andere manier naar de wereld te kijken.

Korte inhoud van de voorstelling Falling Dreams Falling Dreams is een grenzeloos avontuur vol poëtische teksten, beeld, stoere muziek, gekke types en techniek. Filiaalvoorstellingen bestaan nooit puur uit tekst, er komt altijd zang, muziek of videoprojectie bij kijken. En meestal ook heel veel spullen. We houden ervan om hightech te combineren met houtje-touwtje oplossingen, dat levert ons een enorme gereedschapskist op om uit te putten. En in Falling Dreams wordt ie zo’n beetje helemaal leeggehaald. Voor je neus maken we live een film én theater én een concert. In vliegende vaart nemen we je mee in het dromende hoofd van een meisje. Gevuld met gedachten en werelden waarin zomaar alles kan gebeuren…

Lesmateriaal Ter voorbereiding op de voorstelling staan de thema’s slapen en dromen centraal. En de rol van onze hersenen tijdens het slapen, het dromen en het opgroeien als tiener. Het behandelen van bovengenoemde thema’s kan de leerling helpen beter te plaatsen waar hij/zij naar kijkt tijdens de voorstelling. Want in een (dromend) hoofd van een tiener kan het behoorlijk stormen. Hoofdstuk 2 richt zich op informatie overdracht over slapen en onze hersenen. Hoofdstuk 3 richt zich op informatie overdracht over dromen en onze hersenen. Daarin zijn twee lessuggesties voor een beeldende en een droomonderzoek plus schrijfopdracht opgenomen. Deze kunnen ook NA het bezoek aan de voorstelling uitgevoerd worden. Als leerkracht kan je zelf kiezen welke lessuggesties je behandelt. Je kan ook een selectie maken uit de aangeboden informatie.

4


Recensie

FALLING DREAMS ★★★★☆ JEUGDTHEATER

22 NOVEMBER 2015 - STADSSCHOUWBURG UTRECHT

Een trip naar dromenland Door Brechtje Zwaneveld gepubliceerd 22 november 2015 Falling Dreams van Het Filiaal theatermakers vangt het wonderlijke moment waarop je in slaap valt. De onbegrijpelijke visuele logica van dat moment wordt grandioos vertaald naar een muzikale, poëtische knutseltheater- en filmtaal. Met een even intiem als meeslepend resultaat. Met videocamera’s, instant montage en ruige livemuziek creëren twee spelers, twee muzikanten en een operator een geoliede machinerie van bizarre gebeurtenissen en beelden. Miniatuurdecortjes worden gefilmd en geprojecteerd. Ze vormen de achtergrond voor de vallende Mirthe Klieverik, die het twaalfjarige meisje speelt in wier dromende hoofd het publiek mag rondkijken. Zij denkt en spreekt in gedichten: ‘Van binnen ben ik honderd, van binnen ben ik blauw.’ Opzwepende songs (‘Do you dream of a dream of a dream come true’) gaan ongemerkt over in absurde scènes, waarin moeder maar door kakelt over een schandalige bakker die geen maanzaadbollen meer heeft terwijl vader liever de hond uitlaat. Een Russisch jabberende levensgrote kraai geeft de vallende slaapster een opzienbarende levensles die zij nooit meer zal vergeten (en die het publiek totaal niet

5


kan begrijpen). Hilarische blauwe poppen die in een berg elektradraden graaien, worden in het hoofd van het meisje geprojecteerd. Deze blauwe ‘stemmen in haar hoofd’ confronteren haar – slap van het lachen – met haar eigen bedachte denkregels. Er is geen samenhangend verhaal te vertellen over deze voorstelling. Falling Dreams kijkt als een trip met een eigen, perfecte logica, op een manier die wie zijn eigen dromen goed kan onthouden ongetwijfeld zal herkennen. Er wordt mooi en ritmisch, met geweldige articulatie en dynamiek gemusiceerd en gezongen. Het thema van de ongrijpbare tijd, die als abstract gegeven zoveel merkwaardige vragen oproept en die zo ingewikkeld te controleren valt (zeker voor creatieve, dwalende geesten), komt regelmatig langs. De sfeer varieert van beklemmend tot geestig en uiteindelijk eindigt alles toch geruststellend. Het meisje beseft dat ze weliswaar alleen is in haar ongestructureerde denkhoofd, maar dat de anderen dat ook zijn. En dat ze haar ouders niet alles hoeft te vertellen. Wat in haar hoofd zit is van haar. De vloeiende manier waarop de vijf performers zo veel techniek moeiteloos hanteren om tot verbluffende, sfeervolle beelden en muziek te komen, is sensationeel. Falling Dreams is een droom die je zelf niet beter had kunnen dromen. Foto: Joris van Bennekom

6


Ter voorbereiding 1. Introductie Doel: korte kennismaking met de voorstelling Falling Dreams. Benodigdheden: posters en trailer filmpje Tijd: ±5 minuten

1.1 De voorstelling Falling Dreams Vertel de klas dat jullie uitgenodigd zijn door Het Filiaal theatermakers om de voorstelling Falling Dreams te komen bekijken. Via de post hebben jullie twee posters gehad om op te hangen in de klas en de school. Bekijk met elkaar en de trailer op onze website www.hetfiliaal.nl. Vertel de klas dat Filiaalvoorstellingen nooit puur uit tekst bestaan, er komt altijd zang, muziek of videoprojectie bij kijken. Voor je neus maken we live een film én theater én een concert. In vliegende vaart nemen we het publiek mee in het dromende hoofd van een meisje. Gevuld met gedachten en werelden waarin zomaar alles kan gebeuren… Voor jullie de voorstelling bezoeken kunnen jullie een klein onderzoek doen naar slapen en dromen. Want wat gebeurt er eigenlijk allemaal wanneer we rustig in bed liggen?

7


2. Slapen Klassengesprek Doel: Algemene kennis vergaren over de functie van slaap. Wat is de rol van onze hersenen tijdens de slaap? Wat verandert er bij tieners aan hun slaapritme. Duur 2.1: 10 minuten Duur 2.2: 15-30 minuten (afhankelijk van keuze filmpjes) Benodigdheden: gespreksvragen & digibord met online filmpjes.

2.1 Slaap Gespreksvragen:  Kan een mens zonder slaap? Slapen is niet alleen lekker, maar ook erg belangrijk voor je gezondheid. Zonder slaap kunnen we niet leven: iemand sterft eerder aan slaapgebrek dan aan honger. Gemiddeld overlijdt iemand al na 10 dagen zonder slaap.  Hoe weet je lichaam wanneer het op moet staan en moet gaan slapen? Het lijkt wel alsof er een soort klok in zit. Een klok die zegt wanneer het bedtijd is en wanneer het weer tijd is om op te staan. Een echte klok is het niet, maar je lichaam heeft wel een ritme dat elke vierentwintig uur opnieuw begint. Via stofjes in de hersenen maakt het je ’s avonds moe en ’s ochtends wakker.  Waarom slaap je ’s nachts? In de basis zijn mensen dagdieren die buiten leven.Je hebt dan ook licht nodig om oplettend te zijn, je te kunnen concentreren, goede reactiesnelheid te hebben. Bij onvoldoende licht ontstaan er vaak problemen en krijg je te weinig energie.  Hoeveel slaap je gemiddeld in je leven? Gemiddeld slapen we 1/3 deel van ons leven.

Korte filmclip over ‘waarom we slapen’. Duur: 1 ½ minuut. http://ntracademie.nl/clips/clip/show /1019-waarom-slapen-we.html

8


2.2 Slapen onze hersenen? Bespreek met de leerlingen onderstaande tekst, of pak het op in vraagvorm. Vraag: Wanneer we in bed liggen te slapen, liggen onze hersenen dan ook te slapen? Waarom wel, waarom niet? Het lijkt er op dat we tijdens onze slaap uitstaan, maar niets is minder waar. De ogen zijn dicht en het lichaam beweegt niet. Maar we staan niet uit, integendeel– afhankelijk van hoe diep de slaap is – zijn onze hersenen zeer actief of juist minder actief. Wat doen onze hersenen? Ademen, lopen, eten, drinken, dromen, dansen, voetballen, rekenen, nadenken…Al deze dingen worden geregeld in je hoofd. Je hersenen zijn dag en nacht voor jou aan het werk. Eigenlijk zonder dat je daarbij hoeft na te denken. De hersenen zijn lange tijd een groot raadsel geweest. Zo dachten ze vroeger dat de hersenen bedoeld waren om het hart te koelen. Onze kennis van het brein is sinds de jaren 90 van de vorige eeuw flink toegenomen. Met behulp van de nieuwste hersenscantechnieken brengen we steeds meer van ons brein in kaart: de functie van slaap, de werking van het geheugen, of hoe emoties ontstaan in het brein. Wil je meer weten over hoe onze hersenen werken dan kun je hier de eerste aflevering van een speciale Klokhuisserie over hersenen bekijken. Duur: 15 minuten http://www.hetklokhuis.nl/algemeen/hersene n/Aflevering%201%3A%20Hersenen Vraag: Wanneer denk je dat jouw hersenen zijn volgroeid? Vroeger dachten we dat het brein op 12-jarige leeftijd volgroeid was, maar we weten nu dat de hersenen blijven groeien tot ons 24ste levensjaar. In deze periode maken je hersenen twee keer een groeispurt door rond je 12e en je 14e.. Tijdens deze periode van groei van de hersenen is het onrustig in je hoofd. Soms is het zelfs chaos. Vraag: Verandert er iets in jullie slaapritme? Ben je eerder moe of juist later? Hoe laat vind jij zelf dat het goed is om naar bed te gaan? De slaap in een mensenlichaam ontstaat door de aanmaak van een stofje in de hersenen. Dit stofje heet melatonine. De hersenen van tieners beginnen steeds later met de aanmaak van melatonine. Hierdoor voelt een tiener zich pas later moe worden, en kan een tiener vaak later in slaap raken en ’s ochtends moeilijk wakker worden. Kijk een kort filmpje over tieners, slaap en de hersenen. https://www.youtube.com/watch?v=LKGUxZ 545ew

9


3. Dromen Droom onderzoek Doel: Ervaringen uitwisselen over eigen dromen en droomelementen. Kennis vergaren over de werking van onze hersenen tijdens het dromen. Duur 3.1: 20 minuten(kan ook NA de voorstelling) Duur 3.2: 20 minuten

3.1 Dromenonderzoek in de klas 1. Vertel een dierbare, vreemde of spannende droom van jezelf (leerkracht) aan de klas. Vertel vervolgens dat wetenschappers nu denken dat we per nacht ongeveer 6 uur dromen. Dat is ¼ deel van onze dag, ofwel ¼e deel van ons leven maken we dromend mee. Vaak praten we niet over onze dromen. Jammer eigenlijk? 2. Vraag de leerlingen om terug te denken aan hun dromen en op zoek te gaan naar hun meest bijzondere, mooie, bizarre droom. Vraag om twee minuten stilte en laat ze hierover nadenken. Ze mogen eventueel korte aantekeningen maken om het te onthouden. 3. Verdeel de klas in groepjes van 3 à 4 leerlingen. Vraag ze om in hun groepje om de beurt aan elkaar hun meest indrukwekkende droom te vertellen. 4. Wanneer ze deze aan elkaar verteld hebben vraag je ze om met elkaar te bespreken wat nou echt vreemde elementen/gebeurtenissen zijn die ze in hun dromen tegen zijn gekomen. Dingen die in het dagelijkse leven niet kunnen maar in hun droom wel (denk aan vliegen, veranderen in iets, etc) . Vraag een groepslid deze vreemde ‘onlogische dingen’ op te laten schrijven. 5. Wanneer de groepjes hiermee klaar zijn is het interessant om er klassikaal op terug te komen. Laat ze voorlezen welke vreemde ‘onlogische dingen’ ze in hun dromen zijn tegen gekomen. Onderzoeksvraag: zijn er overeenkomsten? Onlogische gebeurtenissen die vaker voorkomen bij verschillende personen? Suggestie voor een schrijfopdracht Kerndoel: Nederlands 5 & 9 Duur: naar eigen inzicht Let op: deze opdracht kan ook NA de voorstelling plaatsvinden. Omdat je dromen op den duur meestal vergeet kan je de leerlingen vragen om hun meest indrukwekkende droom verhalend op te schrijven. Zo zal je deze droom nooit meer vergeten. Tip: Vraag de leerlingen hun droom in tegenwoordige tijd en als ‘waargebeurd’ verhaal op te schrijven.

10


3.2 Dromen en ons brein Vertel de leerlingen dat jullie nu weten (door de eerdere les over slapen en de hersenen) dat de hersenen heel actief zijn wanneer je slaapt. Maar hoe komt het nou dat je ‘s nacht droomt? Filmclip Willem Wever: hoe komt het dat ik ’s nachts droom? Duur: 1 ½ minuut http://www.willemwever.nl/uitzendinggemist/fragment/hoe-komt-het-dat-ik-snachts-droom Kenmerken van dromen • Dromen zijn bijzonder beeldend. Een droom lijkt op een film. De verhaallijn hoeft niet te kloppen (dingen kunnen veranderen, zwaartekracht hoeft niet te gelden). • Dromen gaan over dingen die ons bezig houden; die uit onszelf komen.

3.3 Dromen en creativiteit Wanneer we dromen zijn de hersengebieden die het logische denken verzorgen minder actief. Daarom denken we meestal niet logisch in een droom. We merken bijvoorbeeld niet op dat de omgeving plotsklaps verandert of dat er wilde dieren over straat rennen. In dromen gebeuren er voortdurend nieuwe – onverwachte – dingen. Bijvoorbeeld als je in je droom ergens heen wilt kun je jas nergens vinden, zijn je sleutels ineens in lolly’s veranderd, staat er in plaats van een fiets een raket, kom je allerlei vrienden tegen of vliegt je fiets weg. Het onlogische van dromen heeft één groot voordeel: we denken creatief en doen zo constant nieuwe ideeën op. A B C Figuur 1 ons denken overdag: logisch

D

Figuur 2. Denken tijdens dromen: breed en onlogisch We dromen zoals we zijn. Filmmakers dromen filmscènes, uitvinders worden wakker met een mogelijke nieuwe uitvinding en muzikanten vertellen dat ze muziek horen in hun dromen. Voorbeelden van droomgeïnspireerde kunst zijn er veel.

11


Dagdromen Vragen aan de klas ter introductie: • ‘s Nachts droom je. Maar droom je ook weleens overdag? • Wie vindt van zichzelf dat hij/zij veel dagdroomt? • Is het prettig om te dagdromen? Waarom wel, waarom niet? Dagdromen doen we allemaal, al zijn het vooral tieners (jullie dus), kunstenaars, wetenschappers en nieuwsgierige mensen die het veel doen. Wist je dat je hersenen tijdens dagdromen minstens zo actief zijn als tijdens het uitvoeren van taken, het zijn alleen ándere delen van je hersenen die op dat moment aan het werk zijn. Dagdromen heeft veel met je creativiteit te maken. Vaak dagdroom je over denkbeeldige situaties: ‘wat als ik…’ of ‘hoe zou het zijn als ik…’. Dat lijkt weinig nut te hebben, maar is juist belangrijk om op nieuwe ideeën te komen. Ook grote wetenschappers/uitvinders als Einstein vonden het belangrijk om te dagdromen vanwege het doen van ontdekkingen. Dagdromen is dus goed voor je creativiteit.

12


Suggestie voor een beeldende opdracht Kerndoel 54 Kunstzinnige oriëntatie: Leerlingen leren beelden te gebruiken om er ervaringen en gevoelens mee uit te drukken. Leerlingen gebruiken inspiratie uit hun eigen (dag)droom om beeldend vorm te geven. Duur: ±45 minuten Benodigdheden: tijdschriften, scharen, lijm, papier, potloden Let op: deze opdracht kan ook na de voorstelling plaatsvinden. In plaats van onderstaande foto kan je voor inspiratie ook foto’s van de voorstelling gebruiken, zie www.hetfiliaal.nl. Introductie & Inspiratie Beeldend kunstenaar/fotograaf Erik Johansson zijn afbeeldingen lijken uit een (dag)droom geplukt. Johansson haalt zijn ideeën dan ook uit zijn eigen gedachten en fantasie. Hij legt geen momenten, maar ideeën vast, zoals hij zelf zegt. Kijk hier naar zijn werk: http://www.erikjohanssonphoto.com/work.

Opdracht Gebruik de ‘onlogische gebeurtenissen’ die ze verzameld hebben tijdens hun droomonderzoek. Of gebruik de droom die de leerlingen eerder als verhaal hebben opgeschreven Laat ze geïnspireerd door één van de meest bijgebleven beelden uit hun droom een collage maken. Net als in het werk van Erik Johansson, vraag je de leerlingen iets realistisch en onrealistisch te combineren. Het lijkt echt te kunnen, maar het kan in werkelijkheid niet.

13


4. Naar het theater gaan Doel: leerlingen maken kennis met de spelregels van een theaterbezoek Duur: circa 10 minuten

Bespreek met de klas het bezoek aan het theater. Vraag de leerlingen of ze wel eens naar het theater gaan. Wat voor voorstelling(en) hebben ze gezien? Hoe vonden ze dat? En hoe is het om in een theater te zijn? Wat is het verschil met naar een film gaan? Tips We hebben gemerkt dat het goed werkt als de leerkracht voorafgaand aan het theaterbezoek de ‘theaterattitude’ uitlegt. Wanneer je naar het theater gaat, zijn er een aantal spelregels waar alle bezoekers zich aan houden: Op tijd aanwezig  De voorstelling begint op een afgesproken tijd. Als je te laat bent, dan mag je niet meer naar binnen.  Ga vóór de voorstelling nog naar de wc. Als het eenmaal begonnen is, mag je de zaal niet meer uit. Garderobe  Jassen en tassen hang je aan de kapstok of geef je af bij de garderobe. Soms mogen ze mee de zaal in en dan kan je je jas en tas onder de stoel leggen. Mobiele telefoons  Mobiele telefoons moeten in het theater worden uitgezet. Ze kunnen leiden tot technische complicaties en het geluid verstoort de voorstelling. Beeld- of geluidsopnamen  Het is in de theaterzaal niet toegestaan foto-, video opnames te maken. Attitude Alles wat je gaat zien en horen tijdens de voorstelling wordt ‘live’ gemaakt en gespeeld. Als jij geconcentreerd kijkt, kunnen de acteurs en musici zich helemaal focussen op hun spel en gaan dus beter spelen. Als er onrust is en in de zaal gekletst wordt, commentaar gegeven wordt, kunnen de spelers zich minder goed concentreren en wordt de voorstelling minder goed. Theater is een wisselwerking tussen acteurs, musici en publiek. Het publiek en de spelers maken samen de voorstelling. Hoe beter het publiek, hoe beter de voorstelling, des te meer plezier voor het publiek, en dus ook voor de spelers. Kortom: Hoe meer respect en aandacht jij als publiek aan een voorstelling geeft, hoe beter de voorstelling wordt. Wij vragen u in het theater per 10 kinderen één begeleider mee te nemen en deze tussen de kinderen in te laten plaatsnemen in de theaterzaal.

14


Na de voorstelling 5. Nagesprek Doel: Leerlingen krijgen de gelegenheid om te reageren en reflecteren op wat ze gezien en beleefd hebben. Duur: circa 10 minuten

Geef ruimschoots de gelegenheid aan de kinderen om te reageren op wat ze gezien, gehoord en beleefd hebben. Bespreek met de kinderen wat ze nog weten van de voorstelling. Verdere vragen kunnen zijn: De beleving van de kinderen • Wat vond je mooi? • Wat vond je spannend? • Waar moest je om lachen? • Wat vond je niet leuk? De inhoud & eigen werkelijkheid • Wat heb je gezien? • Wat heb je gehoord? • Wat heb je gevoeld? • Wat heb je gedacht?

Tip: De lessuggesties beeldend en/of droomonderzoek en schrijven (blz. 10 en 13) kunnen ook na de voorstelling nog uitgevoerd worden.

15


6. Lessuggestie Fotografie Maak je eigen Falling foto Doel: de leerlingen creëren met elkaar een optische illusie en leggen deze vast in de vorm van een foto. Benodigdheden: camera / smartphone / i-pad De makers van de voorstelling hebben tijdens het repetitieproces heel veel uitgeprobeerd en onderzocht. Een gedeelte van hun onderzoek was ‘hoe kunnen we het eruit laten zien dat iemand valt, terwijl ze in het echt niet valt’? In de voorstelling heb je het valeffect vooral met bewegend (film)beeld gezien. Hier zien jullie hoe het posterbeeld gemaakt is. Door de houding, het licht en de verticale lijnen lijkt het alsof het meisje naar beneden valt, terwijl ze eigenlijk gewoon op de vloer ligt.

Opdracht: Maak in groepjes een foto waarin het lijkt dat je/jullie vallen, zonder echt te vallen. Tips & Tricks • Werk in groepjes van maximaal 4 personen. • Ga opzoek naar een ruime plek (bijvoorbeeld een lange gang, de hal, de klas, de gymzaal, het speelplein). • Lijnen (zoals een stoeprand, overgang muur naar vloer, stoeptegels, een grasrand) helpen om diepte mee te maken. Kijk maar naar de voorbeeld foto’s. • Je kan eerst een foto van de lege ruimte maken en deze vervolgens een kwartslag draaien. Je ziet dan met welke objecten je kan gaan spelen. • Maak proeffoto’s daardoor kom je weer op nieuwe ideeën en kan je de foto steeds een beetje beter maken. Onderzoek of je beter vanuit een hoog of laag standpunt de foto kan maken. • Gezichtsuitdrukkingen, samenwerking in beweging zorgen voor een groter effect.

16


Op onderstaande foto’s zie je hoe anderen de suggestie van vallen gewekt hebben.

Gelukt? : Mail je foto naar [email protected] en de meest originele foto ontvangt een prijs om van te dromen.

17


Nawoord Na de voorstelling heeft de icc’er van jullie school een mailtje gekregen met een artikeltje over de voorstelling Falling Dreams met een foto. Deze kunnen jullie gebruiken voor de nieuwsbrief. Ook is er na de voorstelling een pakketje met kaarten voor de leerlingen meegegeven. Deze zijn om mee naar huis te nemen, zodat de ouders/ verzorgers weten dat de klas een bezoek heeft gebracht aan een theatervoorstelling. Wij hopen dat u en uw klas plezier hebben gehad van dit lesmateriaal en de voorstelling. We zijn nieuwsgierig naar uw reactie en naar die van de kinderen. Wij stellen het zeer op prijs om te horen wat jullie ervan vinden. Heb je één of meerdere onderdelen van ons lesmateriaal behandeld, dan kan je op onze website het evaluatieformulier ons formulier digitaal invullen. Hartelijk dank alvast!

18

Docentenhandleiding Falling Dreams

Recommend Documents