Diplomagericht onderwijs in de gevangenis Colloquium Koning Boudewijnstichting Vorming en opleiding in de gevangenis ‘Best Practices’ Brussel, 6 mei 2009
Diplomagericht onderwijs • Onderwijsdiploma? • Organisatie van onderwijs in de gevangenis – Aanbodsverstrekkers – Consortia volwassenenonderwijs en onderwijscoördinatie in de gevangenis – Opleidingsaanbod
• Tweedekansonderwijs • Centrale Examencommissie • Best practice: project HBSO in de gevangenis van Oudenaarde
Onderwijsdiploma?
Diploma? • Voor deze uiteenzetting bedoelen we met diploma het diploma secundair onderwijs: – Na het tweede jaar van de derde graad van het ASO, TSO en KSO – Na het derde jaar van de derde graad van het BSO – Na het eerste jaar van de vierde graad van het BSO
• Na het tweede jaar van de derde graad van het BSO ontvang je een studiegetuigschrift. (ASO = algemeen secundair onderwijs; TSO = technisch secundair onderwijs, KSO = kunstsecundair onderwijs en BSO = beroepssecundair onderwijs)
Ongekwalificeerde uitstroom • Ongekwalificeerde uitstroom : aantal 22jarigen die niet beschikt over: – Diploma secundair onderwijs – Studiegetuigschrift derde graad BSO
• In 2006 : 14,5% van alle 22-jarigen (18,0% van de jongens en 10,8% van de meisjes) • Stijgende tendens!! (in 1999 nog 12,3%) • Geen indicatie dat situatie beter is onder gedetineerden
Belang diploma secundair onderwijs • Toegang tot het hoger onderwijs • Versterken van kansen op de arbeidsmarkt • Toegang tot bepaalde beroepen (vooral openbare sector) • Sterk civiel effect => Zonder diploma SO verloopt reintegratie na detentie moeilijker
Formele onderwijsaanbod in de Vlaamse gevangenissen
Regionale indeling volwassenenonderwijs in Vlaanderen
REGIO I REGIO II REGIO XIII
REGIO IX REGIO XI
REGIO VII
REGIO III
REGIO V
REGIO XII
REGIO IV REGIO X
REGIO VI
REGIO VIII REGIO VIII
consortia volwassenenonderwijs • Elk consortium verzamelt de aanbieders van volwassenenonderwijs in de regio. • Consortia hebben opdrachten op vlak van optimaliseren en coördineren aanbod, dienstverlening cursisten, samenwerking en afstemming, enz. • Consortia hebben ook opdracht onderwijs aan gedetineerden te ondersteunen en te coördineren • 11 consortia hebben een strafinstelling in het werkingsgebied • Deze consortia krijgen subsidies voor 12 onderwijscoördinatoren voor de gevangenis (650.000 euro/jaar)
consortia volwassenenonderwijs • Opdracht consortium in de gevangenis: – De coördinatie en de ondersteuning van de centra bij de uitwerking van een onderwijs- en vormingsbeleid voor gedetineerden; – De organisatie van het detecteren van de onderwijsen vormingsbehoeften van gedetineerden; – De begeleiding van het onderwijstraject van gedetineerden
!! De consortia organiseren zelf geen onderwijs.
Onderwijsverstrekkers in de gevangenis • Centra voor Basiseducatie – Richten zich naar lager geschoolde en laaggeletterde volwassenen. – Aanbod gericht op basisvaardigheden: Nederlands, Nederlands tweede taal, wiskunde, basis ICT, opstap Frans en Engels, maatschappijoriëntatie, sociale en communicatieve vaardigheden, … – 13 regionale centra in Vlaanderen – Volledig gratis voor de cursist
• Allemaal actief in de gevangenis • Realiseren 20% van het aanbod in de gevangenis
Onderwijsverstrekkers in de gevangenis • Centra voor Volwassenenonderwijs – Richten zich naar alle volwassenen die zich willen (her)scholen. Is kwalificerend en gericht op een tweede kans – Zeer breed aanbod: nijverheidstechnische opleidingen (hout, bouw, …), hobbyopleidingen (bloemschikken, koken, …), talen, Nederlands tweede taal, hoger beroepsonderwijs (kwalificatieniveau 5), verzorging, diplomagerichte opleidingen!, … – 113 Centra in Vlaanderen – Gratis voor gedetineerden
• Sommige centra specialiseren zich in onderwijs aan gedetineerden • Realiseren 78% van het aanbod in de gevangenis
Onderwijsverstrekkers in de gevangenis • Begeleid individueel studeren – Afstandsonderwijs met begeleiding door mentoren – Georganiseerd door het Ministerie van Onderwijs en Vorming – Breed aanbod: talen, Nederlands tweede taal, informatica, recht, techniek, vrije tijd, … – Enkel nog voor gedetineerden (BIS werd voor het publiek stopgezet in 2007), maar wordt niet meer vernieuwd of uitgebreid. – Gratis voor gedetineerden – Momenteel zo’n 170 inschrijvingen
Onderwijsverstrekkers in de gevangenis • Hoger onderwijs in de gevangenis – Aanbod hogescholen en universiteiten via zelfstudie en examens in de gevangenis – Mogelijkheid via Open Universiteit – Geen specifieke beleidsacties op dit terrein, enkel op individuele vraag – Zeer beperkt aandeel in onderwijs in de gevangenis (slechts 2%)
Andere kenmerken onderwijsaanbod • Volwassenenonderwijs is modulair georganiseerd : flexibel en op maat! • Extra middelen voor traject- en studiebegeleiding. • Mogelijkheid tot gecombineerd leren (afstandsen contactonderwijs) • Vanaf 1 september 2009: afstandsonderwijs door CBE en CVO • Open leercentrum in elke gevangenis: individueel, begeleid zelfstandig leren.
Diploma secundair onderwijs na het leerplichtonderwijs
Twee mogelijkheden 1. Tweedekansonderwijs = Diploma secundair onderwijs behalen door welbepaalde opleidingen in een Centrum voor Volwassenenonderwijs te volgen.
2. Centrale examencommissie = Diploma secundair onderwijs behalen d.m.v. zelfstudie en het afleggen van examens (vroegere Middenjury)
Tweedekansonderwijs • Volgende mogelijke trajecten om diploma secundair onderwijs te behalen: 1. Opleiding algemene vorming ASO (tussen de 1980 en 2080 lestijden). Volgende opties: • • • • • • • •
Economie Economie – Moderne Talen Economie – Wiskunde Humane Wetenschappen Moderne Talen – Wetenschappen Moderne Talen – Wiskunde Wetenschappen Wetenschappen - Wiskunde
Tweedekansonderwijs 2. Opleiding algemene vorming BSO (600 lestijden) of algemene vorming TSO (760 lestijden) in combinatie een diplomagerichte beroepsopleiding: - Combinatie van certificaat algemene vorming + certificaat beroepsopleiding = diploma secundair onderwijs - Momenteel zijn er 73 verschillende beroepsgerichte opleidingen (minimaal 480 lestijden tot 1980 lestijden). Bv. Metselaar, vrachtwagenchauffeur, webdesigner, loodgieter, toerisme en onthaal, jeugden gehandicaptenzorg, Keukenverantwoordelijke, … - Vanaf 2010 worden de opleidingen algemene vorming BSO en algemene vorming TSO vervangen door de opleiding aanvullende algemene vorming.
Tweedekansonderwijs 3. Opleiding algemene vorming BSO (600 lestijden) of algemene vorming TSO (760 lestijden) in combinatie een opleiding hoger beroepsonderwijs: - Combinatie van certificaat algemene vorming + diploma hoger beroepsonderwijs = diploma secundair onderwijs - Alle opleidingen van het hoger beroepsonderwijs zijn vanaf 1 september 2009 diplomagericht
Tweedekansonderwijs • Opleidingsinhouden algemene vorming = eindtermen secundair onderwijs. Diploma via TKO is equivalent aan diploma SO • Volledig modulair onderwijs • 30 Centra voor Volwassenenonderwijs bieden algemene vorming aan. • Slechts in twee gevangenissen volledige opleiding algemene vorming: – Leuven Centraal= + beroepsopleiding bouw – Oudenaarde= + beroepsopleiding kantoor
• Zeer beperkte deelname momenteel. Dit aanbod is momenteel wel in uitbouw.
Centrale examencommissie • Ingedeeld in vier afdelingen – Eerste afdeling voor behalen van getuigschrift eerste en tweede graad – Tweede afdeling voor behalen diploma ASO – Derde afdeling voor het behalen van diploma BSO, TSO & KSO. – Vierde afdeling diploma verpleegkunde of diploma SO via de vierde graad BSO
Centrale examencommissie • Leerinhouden via leerplan van een school of het leerplan van de Centrale Examencommissie • Examen per vak. Totaal opgedeeld in gemeenschappelijk en specifiek gedeelte. • Zelfstudie! Cursussen kunnen via BIS of TKO bekomen worden. Sommige deelnemers volgen les bij privé-scholen of worden begeleid door studiebureaus. • Elke individuele gedetineerde kan vragen om examens af te leggen bij de CEC. Examen wordt in de gevangenis afgenomen. • Specifiek project i.s.m. CEC in de gevangenis van Oudenaarde • Deelname is (uitgez. Oudenaarde) zeer beperkt en steeds op individuele basis
Project HBSO in de gevangenis van Oudenaarde
Project HBSO • Klassikaal begeleide zelfstudie om diploma SO te behalen • In samenwerking met de 3de afdeling van de centrale examencommissie • Opleidingen hotel/keuken en kantoor • Opstart in 1994 • Sinds 1997 betaald door het departement onderwijs (lonen leerkrachten) • Sinds 2002 deel van het strategisch plan hulp – en dienstverlening voor gedetineerden. • Coördinatie door Centrum voor Basiseducatie
Project HBSO • Voorwaarden voor deelnemers: – Definitief veroordeeld zijn en nog drie jaar verwijderd van invrijheidstelling – Nederlands voldoende beheersen – Gemotiveerd zijn – Voldoen aan een screening bestaande uit sollicitatie, dossierstudie en motivatiegesprek.
• Gedetineerden kunnen naar Oudenaarde getransfereerd worden om te kunnen deelnemen, wel na een grondige screening.
Project HBSO • Opleiding bestaat uit zes modules. • Elke module loopt gedurende vijf maanden aan twee uur per week. • Twee zittijden: april en oktober • Examens worden door de Centrale Examencommissie afgenomen in de gevangenis • Per module worden deelattesten uitgereikt
Project HBSO • Resultaten eind 2007 (13 jaar) – Gemiddelde deelname per module: 40 cursisten of 1/3de van de populatie. – Vooral jonge gedetineerden. – 35 diploma’s en 418 deelattesten uitgereikt – Aanbod goed gekend en gewaardeerd – Motivatie vooral bijleren, zinvolle tijdsbesteding als eerste stap in verdere opleiding en werk. – Grote tevredenheid – Gevangenis is moeilijke leeromgeving
Project HBSO – de toekomst • September 2007: nieuw decreet volwassenenonderwijs: – Consortia nemen coördinatierol onderwijs in de gevangenis over van de centra voor basiseducatie – Regulier maken van het project HBSO is noodzakelijk • CVO De Vlaamse Ardennen start met opleiding algemene vorming en kantoor (Tweedekansonderwijs) • Project HBSO wordt afgebouwd, tweedekansonderwijs wordt opgebouwd
Diplomagericht onderwijs in de gevangenis: uitdagingen voor de toekomst
Uitdagingen voor de toekomst • Financieringsmodel Centra voor Volwassenenonderwijs afstemmen op context gevangenis: – Kleine heterogene groepen inpassen – Valideren onderwijsprestaties trajectbegeleiding en openleercentra
• Verhogen van de flexibiliteit van het aanbod – Inzetten op gecombineerd onderwijs en afstandsonderwijs – Openleercentra verder uitbouwen – Meer beroepsopleidingen diplomagericht maken
Uitdagingen voor de toekomst • Hulp- en dienstverlening na detentie – Deelname aan onderwijs door ex-gedetineerden stimuleren en opvolgen. Bv door meer gerichte doorverwijzing – Ook inzetten op diplomagerichte opleidingen voor kortgestraften
• Verhogen van kwaliteit van het aanbod – Inzetten op professionalisering leerkrachten gericht op context gevangenis. – Ondersteuning en begeleiding door consortia en het Vlaams Ondersteuningscentrum voor Volwassenenonderwijs uitbouwen
Uitdagingen voor de toekomst • Deelname aan onderwijs aantrekkelijker maken voor gedetineerden: – Transferbeleid – Financiële stimuli ook voor onderwijs
• Infrastructuur!! – Onderwijs aanbieden veronderstelt ook leslokalen met een minimale didactische infrastructuur – Leeromgeving voor gedetineerde verbeteren – Beperkte internettoegang mogelijk maken
• Consortia volwassenenonderwijs en onderwijscoördinatoren: – Behoeftedetectiesysteem verder uitbouwen – Inzetten op begeleiding en ondersteuning gedetineerden – Maximaal onderwijsaanbod realiseren
