Dikkedarmonderzoek. Afspraak U wordt voor een dikkedarmonderzoek in het DarmCentrum Midden Nederland (route 36) verwacht op: Datum:. Tijdstip:

Dikkedarmonderzoek

Afspraak U wordt voor een dikkedarmonderzoek in het DarmCentrum Midden Nederland (route 36) verwacht op:

Datum: ………………………………….

Tijdstip: ………………………………….

Inleiding Binnenkort wordt bij u een darmonderzoek (coloscopie) gedaan. Met een kijkinstrument, een endoscoop, wordt de binnenkant van uw dikke darm bekeken. In deze folder vindt u informatie over de gang van zaken rond het onderzoek. Het is belangrijk dat u zich realiseert dat de situatie voor u anders kan zijn dan is beschreven. Het onderzoek wordt uitgevoerd in het DarmCentrum Midden Nederland. Het DarmCentrum bevindt op de afdeling Endoscopie van het Diakonessenhuis, locatie Zeist. Voor het onderzoek wordt u een dagdeel opgenomen op de Dagbehandeling of een verpleegafdeling. Let dus goed op waar u zich moet melden.

Algemeen Wat is een coloscopie? Het onderzoek wordt gedaan met behulp van een dunne, buigzame en bestuurbare slang, de endoscoop. Via de anus wordt de endoscoop in de endeldarm gebracht en voorzichtig doorgeschoven tot waar de arts de darmwand wil bekijken.

Wat is het doel van dit onderzoek? Met dit onderzoek kunnen afwijkingen aan uw dikke darm worden opgespoord zoals zweertjes, divertikels, ontstekingen, bloedingen, vernauwingen, poliepen of darmkanker. Via de endoscoop kunnen ook kleine ingrepen worden gedaan. Er kan bijvoorbeeld een stukje weefsel worden weggenomen voor nader onderzoek. Dit noemen we een biopsie. Ook kunnen poliepen worden verwijderd, bloedingen gestelpt of vernauwingen opgerekt.

Welke aandoeningen kunnen worden opgespoord? Hieronder volgen enkele aandoeningen die met dit onderzoek kunnen worden opgespoord. - Divertikels Dit zijn kleine onschuldige uitstulpingen in de wand van de dikke darm. Meestal geven divertikels geen klachten, maar ze kunnen wel gaan ontsteken als er ontlasting en bacteriën in achterblijven. Dan spreken we van diverticulitis. Dit kan gepaard gaan met koorts, hevige buikpijn, diarree en braken. Divertikels komen vrijwel niet voor bij mensen die jonger zijn dan 30 jaar. De kans neemt toe bij het ouder worden. - Poliepen Dit zijn kleine, meestal goedaardige gezwelletjes die onder andere in de dikke darm kunnen voorkomen. Ze kunnen verschillende vormen hebben: plat, bol, als een paddestoel of een knop. Ze variëren in grootte van enkele millimeters tot enkele centimeters. Kleine poliepen geven meestal geen klachten, maar als ze groter worden kan de ontlasting veranderen en kan er bloed bij zitten. Sommige poliepen kunnen op den duur kwaadaardig worden. Daarom worden poliepen verwijderd. - Darmkanker Kanker van de dikke darm en de endeldarm komt veel voor, zowel bij mannen als bij vrouwen. Hierbij gaat het om kwaadaardige gezwellen in de darmwand. Klachten die kunnen optreden zijn: bloed bij de ontlasting, buikpijn en bloedarmoede. Soms zijn er echter geen klachten. Mensen waarbij dikke darmkanker in de familie voorkomt, hebben een vergrote kans op deze ziekte. Hetzelfde geldt voor mensen met een bepaald soort darmpoliepen en chronische darmontstekingen. - Chronische ontsteking De ziekte van Crohn en colitis ulcerosa zijn chronische ontstekingen van de darm(en). Kleine zweertjes en abcessen in de darmwand kunnen ontstekingsreacties geven die soms hevig zijn en gepaard gaan met ernstige diarree, soms met bloed en pus. Er zijn periodes zonder klachten, tot het moment dat de ontsteking weer opvlamt. De oorzaak van deze ziekten is niet bekend.

Voorbereidingen Voorlichting Uw huisarts heeft u verwezen voor een dikkedarmonderzoek. U heeft een afspraak voor een voorlichtingsgesprek met een verpleegkundige gekregen. Zij informeert u over het onderzoek en doet een intake in verband met uw opname op de dagbehandeling en de toediening van een slaapmiddel (zie verder ‘Het onderzoek’). Het is belangrijk dat u voor dit gesprek een actueel overzicht meeneemt van de medicijnen die u gebruikt en de verwijsbrief als u die gekregen heeft.

Lege darmen Voor het onderzoek moet uw dikke darm helemaal leeg zijn. Uw arts geeft u daarom een recept voor het laxerende middel Moviprep. In de folder ‘Voorbereiding dikkedarmonderzoek met Moviprep’ vindt u verdere instructies. Als u een stoma heeft, bepaalt uw arts wat voor u de beste voorbereiding is.

Slaapmiddel Voorafgaand aan het onderzoek krijgt u via een naaldje in uw arm of via een infuus een slaapmiddel (midazolam) en een pijnstiller (fentanyl) toegediend (ook wel roesje of sedatie genoemd, het is geen narcose). Dit zorgt ervoor dat u tijdens het onderzoek slaperig bent. De combinatie van pijnstiller en slaapmiddel vermindert de pijn en eventuele angst en spanning. Door de medicijnen bent u ook na het onderzoek nog een tijdje slaperig. Daarom vindt onderzoek met sedatie altijd plaats in dagopname. U kunt dan eerst bijkomen voordat u één a twee uur na het onderzoek weer naar huis gaat. Wilt u geen slaapmiddel, geef dit dan tijdig door aan uw arts.

Medicijnen Tijdens het onderzoek worden soms ingrepen gedaan, zoals het nemen van een biopt of het wegnemen van een poliep. Als u bloedverdunnende medicijnen gebruikt, heeft u bij deze ingrepen een verhoogd risico op een bloeding. Overleg met uw arts of u uw medicijnen kunt blijven gebruiken. In het algemeen gelden de volgende voorschriften: Bloedverdunnende medicijnen Gebruikt u Sintrom (acenocoumarol), Marcoumar (fenprocoumon), Plavix (clopidogrel) of Persantin (dipyridamol), dan stopt u bij voorkeur 1 week vóór het onderzoek met innemen. De verpleegkundige maakt hierover afspraken met u tijdens het voorlichtingsgesprek. IJzertabletten Gebruikt u ijzertabletten, dan moet u 1 week vóór het onderzoek stoppen met het innemen van deze medicijnen. Overleg dit wel met uw behandelend arts. IJzertabletten kleuren de ontlasting zwart, waardoor de darmwand moeilijker te reinigen is. Orale anticonceptie Als u orale anticonceptie (de ‘pil’) gebruikt, is deze voor de rest van de cyclus onbetrouwbaar. Patiënten met diabetes mellitus (suikerziekte) - Als u tabletten gebruikt Tabletten niet innemen gedurende een dag voor het onderzoek en ook niet op de ochtend van de onderzoeksdag. - Als u insuline spuit De dag voor het onderzoek volgt u het schema in de tabel (zie volgende bladzijde). De dag van het onderzoek: de helft van de normale ochtenddosering spuiten. Het is mogelijk dat ondanks deze voorzorgsmaatregelen de bloedsuikers te laag worden. Dit kunt u opvangen door het drinken van koolhydraatrijke dranken, zoals vruchtensap (zonder vruchtvlees) en limonades (zonder koolzuur) of het eten van druivensuiker. Het is handig om dit zelf mee te nemen. Let op: bepaal tijdens het dieet regelmatig uw bloedglucosewaarden.

Insulineschema de dag voor het onderzoek Insulineschema 1x daags (ochtend) 1x daags (voor het slapen) 2x daags

Ochtend Normale dosering

4x daags

Normale dosering

Middag

Avond

Voor het slapen

Helft van de normale dosering Normale dosering Normale dosering

Helft van de normale dosering Dosering afhankelijk van Kh-inname

Helft van de normale dosering

In geval van vragen kunt u contact opnemen met uw diabetesverpleegkundige.

Vervoer Wij raden wij u af om na het onderzoek zelfstandig naar huis te rijden. Als u een slaapmiddel heeft gehad, mag u gedurende 24 uur niet zelfstandig deelnemen aan het verkeer. U moet dan vervoer naar huis regelen. Maakt u gebruik van het openbaar vervoer, dan adviseren we u om onder begeleiding naar huis te gaan.

Meenemen naar het ziekenhuis Neem op de dag van het onderzoek uw identiteitsbewijs, uw patiëntenpas, uw verwijsbrief en uw verzekeringspapieren mee naar het ziekenhuis. Neem ook een actueel overzicht mee van de medicijnen die u gebruikt. U kunt dit opvragen bij uw apotheek of huisarts. Trek makkelijk zittende kleding aan en neem schoon ondergoed, slippers of pantoffels mee.

Begeleider (partner, familie) Familie of eventuele begeleiders kunnen niet bij het onderzoek aanwezig zijn en worden verzocht in de wachtruimte plaats te nemen.

Verhinderd? Bent u verhinderd op het moment van de afspraak, geef dit dan zo spoedig mogelijk (uiterlijk 24 uur van tevoren) door aan het DarmCentrum Midden Nederland. Er kan dan iemand anders in uw plaats komen. Bovendien kunt u meteen een nieuwe afspraak maken.

Het onderzoek Melden U meldt zich op het afgesproken tijdstip in het DarmCentrum Midden Nederland. Het DarmCentrum bevindt zich op route 136 in het Diakonessenhuis locatie Zeist. Op de eerste pagina van deze folder vindt u de datum en het tijdstip van het onderzoek.

Voorbereidingen Poliklinische coloscopie met slaapmiddel (dagopname) De coloscopie vindt in principe plaats met een slaapmiddel (zie het kopje ‘slaapmiddel’). U wordt ter voorbereiding opgenomen op de afdeling Dagbehandeling. Op de dag van het onderzoek meldt u zich hier op de afgesproken tijd. De darmvoorbereiding heeft u reeds thuis gedaan. Op de afdeling vinden enkele aanvullende voorbereidingen plaats. U krijgt een infuusnaald voor het toedienen van het slaapmiddel. Zo nodig krijgt u een klysma (darmspoeling). Vervolgens wordt u (in bed) naar de afdeling Endoscopie gebracht. Poliklinische coloscopie zonder slaapmiddel U wordt voor het onderzoek niet opgenomen op de dagbehandeling, maar gaat rechtstreeks naar de afdeling Endoscopie.

Klinische coloscopie (opname) Als u voor het onderzoek op een verpleegafdeling wordt opgenomen, meldt u zich de dag voor het onderzoek op de betreffende afdeling. Daar worden uw darmen met een laxerend middel voorbereid op het onderzoek. Het onderzoek vindt plaats met een slaapmiddel. Vlak voor het onderzoek krijgt u een infuusnaald voor het toedienen van dit middel. Vervolgens wordt u (in bed) naar de afdeling Endoscopie gebracht.

Gang van zaken tijdens het onderzoek Het onderzoek wordt gedaan door een maag-darm-leverarts. U wordt verzocht u van onderen uit te kleden en met opgetrokken knieën op uw linkerzij op de onderzoektafel te gaan liggen. Als u een slaapmiddel heeft gekregen, plaatst de endoscopieverpleegkundige een sensor op uw vinger waarmee de hartslag en het zuurstofgehalte in uw bloed worden geregistreerd. Via de anus wordt de endoscoop voorzichtig in de endeldarm gebracht. Daarna wordt het instrument geleidelijk steeds verder de dikke darm ingeschoven. Om een beter zicht te krijgen op de darmwand kan via de endoscoop lucht in de darm worden geblazen. Hierdoor gaat de darm wijder openstaan en kan het slijmvlies dat de darmwand bekleedt, beter worden bekeken. Door het invoeren van de lucht kunt u wat pijnlijke darmkrampen krijgen. Waarschijnlijk moet u hierdoor ook wat winden laten. Dit is heel normaal, dus niet iets om u voor te schamen. Houd de lucht niet op, want hierdoor krijgt u meer last van pijnlijke krampen. Het is mogelijk dat u tijdens het onderzoek wordt gevraagd om op uw rug, buik of rechterzij te gaan liggen. Om de endoscoop goed te sturen, wordt deze regelmatig kleine stukjes teruggetrokken voor hij verder wordt ingeschoven. De arts kan ook een endoscopieverpleegkundige vragen om met de handen op bepaalde plekken van uw buik druk uit te oefenen. De endoscoop wordt meestal tot aan de dunne darm opgevoerd. Daarna wordt de endoscoop geleidelijk teruggetrokken, waarbij de darmwand nauwkeurig geïnspecteerd wordt.

Extra ingrepen Als de arts het nodig vindt, kan hij tijdens het onderzoek een stukje weefsel (een biopt) wegnemen voor verder onderzoek of een andere handeling verrichten. U voelt hier niets van. Wordt een stukje weefsel (een biopt) weggenomen, dan wordt u dit altijd verteld. Is het onderzoek klaar, dan wordt de endoscoop weer verwijderd.

Hoe lang duurt het onderzoek? De voorbereiding in de endoscopiekamer neemt ongeveer 5 tot 10 minuten in beslag. Een coloscopie duurt ongeveer 15 tot 30 minuten. Als er extra handelingen worden verricht, zoals het verwijderen van poliepen, kan het onderzoek langer duren. Na afloop moet u natuurlijk ook even bijkomen. Dit duurt langer als u een slaapmiddel hebt gehad.

Is het onderzoek pijnlijk? Het inbrengen van de slang in de anus is iets waar veel mensen tegenop zien. De meeste patiënten geven aan dat het inbrengen raar en vervelend aanvoelt, maar niet echt pijnlijk is. Zit de slang eenmaal in uw darmen, dan kan dit wel pijnlijk zijn. U kunt buikkrampen krijgen. Daarnaast kan het inblazen van lucht in de darmen een opgeblazen gevoel veroorzaken. Als u zich tijdens het onderzoek goed ontspant, heeft u minder last van deze ongemakken.

Risico’s en complicaties Een coloscopie is een veilige onderzoeksmethode. Toch kunnen soms (2 op 1000 gevallen) complicaties optreden. Als er poliepen worden verwijderd of andere handelingen uitgevoerd, is de kans op complicaties 1 à 2 op 100. Een enkele keer kan tijdens het onderzoek een scheurtje in de darmwand optreden. De kans hierop is groter als de darmwand ernstig is ontstoken of vernauwd; als er veel uitstulpingen zijn of als een poliep is verwijderd. Als dit gebeurt, krijgt u buikpijn en later koorts. Vaak is een operatieve behandeling dan noodzakelijk.

Het verwijderen van een poliep kan ook koorts tot gevolg hebben. Dit kan direct na het onderzoek optreden, maar ook 1 tot 14 dagen erna. In zeldzame gevallen treedt een ernstige bloeding op na het verwijderen van een poliep. Bij 5% van de mensen lukt het niet om de hele dikke darm te bekijken, vanwege zeer lastige bochten in de darm of andere oorzaken. Sommige mensen kunnen door het onderzoek een wat trage hartslag krijgen en neiging tot flauwvallen. Dit herstelt spontaan.

Na het onderzoek Naar huis Poliklinische coloscopie met slaapmiddel: Na het onderzoek gaat u terug naar de dagbehandeling. Een a twee uur na het onderzoek kunt u weer naar huis. Op de dagbehandeling mag u geen bezoek ontvangen. Poliklinische coloscopie zonder slaapmiddel: Na het onderzoek kunt u meteen naar huis. Klinische coloscopie: Na het onderzoek gaat u terug naar de afdeling. Een of twee uur na het onderzoek kunt u (in overleg) naar huis.

Nazorg Na het onderzoek kunt u wat pijn hebben, meestal als gevolg van krampen door de ingeblazen lucht. Hoe sneller u de lucht kwijt raakt, hoe eerder de pijn afneemt. Warmte op de buik kan verlichting geven. Als u op de dagbehandeling of op een afdeling ligt, kunt u aan de verpleegkundige vragen om een ‘schoorsteentje’ (dit is een slangetje in de anus waardoor de lucht kan ontsnappen). U mag na het onderzoek weer eten en drinken wat u gewend bent. Is het onderzoek met een slaapmiddel uitgevoerd, dan mag u de rest van de dag niet meer zelfstandig aan het verkeer deelnemen (geen vervoermiddel besturen, niet fietsen). Ook adviseren wij u de eerste 12 uur na het onderzoek geen alcohol te gebruiken. De combinatie van het slaapmiddel en alcohol kan een negatieve invloed hebben op uw reactievermogen en uw rijgedrag.

De uitslag De arts die het onderzoek uitvoert, geeft u een voorlopige uitslag. Een definitieve uitslag krijgt u van uw behandelend arts tijdens uw vervolgafspraak op de polikliniek. Is er een stukje weefsel weggenomen, dan wordt dit verder onderzocht in het laboratorium. De uitslag daarvan krijgt u op een later afgesproken tijdstip van uw behandelend arts te horen.

Problemen Als u na het onderzoek meer buikpijn en/of koorts krijgt, moet u onmiddellijk uw maag-darm-leverarts waarschuwen. Zijn er biopten of poliepen weggenomen, dan kunt u de eerste tijd een beetje bloed verliezen via de anus. Dit is niet ernstig, tenzij het bloeden heviger wordt. In dat geval moet u ook meteen contact opnemen met uw maag-darm-leverarts. Dit kan: - binnen kantooruren via het DarmCentrum; - buiten kantooruren via de Spoedeisende hulp. De telefoonnummers vindt u achterin deze folder.

Meer informatie Vragen Heeft u vragen of zijn er dingen onduidelijk dan kunt u contact opnemen met het DarmCentrum Midden Nederland. Het telefoonnummer vindt u achter in deze folder. Voorafgaand aan het onderzoek kunt u ook altijd nog vragen stellen.

(Patiënten)organisaties Meer informatie vindt u op de website van de Maag Lever Darm Stichting www.mlds.nl

Klachten Het DarmCentrum Midden Nederland streeft ernaar optimale zorg te verlenen. Toch kan het voorkomen dat u niet tevreden bent. Wij stellen het op prijs als u uw klacht of ongenoegen met ons bespreekt. U kunt zich wenden tot de direct betrokken medewerker of de leidinggevende. Als u liever een neutraal persoon inschakelt, kunt u terecht bij de klachtenfunctionaris van het Diakonessenhuis via telefoonnummer 088 250 6143 (Utrecht), 088 250 9313 (Zeist/ Doorn), via e-mail [email protected] of via het klachtenformulier op www.diakonessenhuis.nl

Opmerkingen over de tekst Ontbreekt er informatie of is iets onduidelijk beschreven, dan horen wij dat graag. U kunt uw opmerkingen doorgeven aan de afdeling Communicatie van het Diakonessenhuis via telefoonnummer 088 250 9705 of e-mail [email protected].

Tot slot Het Darmcentrum Midden Nederland is een samenwerkingsverband tussen de afdelingen Maag-, Darm- en Leverziekten van het Diakonessenhuis en het UMC Utrecht. Het Diakonessenhuis en het UMC Utrecht hebben hun krachten gebundeld om de strijd aan te gaan tegen darmkanker. De kracht van het DarmCentrum Midden Nederland ligt in de bijzondere samenwerking tussen een streekziekenhuis en academisch ziekenhuis. Door deze samenwerking biedt het DarmCentrum Midden Nederland veelvoorkomende zorg én specialistische zorg. In het Darmcentrum Midden Nederland ontvangt iedere patiënt met darmklachten de zorg die hij of zij nodig heeft op één locatie.

Algemene voorwaarden Op de dienstverlening van het Diakonessenhuis zijn algemene voorwaarden van toepassing. U vindt de voorwaarden op www.diakonessenhuis.nl in de rubriek 'Naar het ziekenhuis'.

Telefoonnummers DarmCentrum Midden Nederland 088 250 5300 Spoedeisende hulp Diakonessenhuis Zeist 088 250 9218