Digitaal vertellen Technische handleiding voor leerlingen Handelingen: • Mapjes aanmaken • Foto’s naar pc kopiëren / foto’s naam geven • Foto’s scannen • Uitleg Ulead • Ulead opstarten • Voice-over opnemen • Storyboard in Ulead maken • Afbeelding trimmen • Afbeelding bewerken • Videofilter • Effecten • Muziek importeren • Audio bewerken • Titels • Project afronden
• Mapjes aanmaken Je gaat in deze les de voorbereidingen treffen voor het monteren. Deze les ga je mappen maken, zodat je het materiaal later makkelijk kunt terugvinden. Foto’s of gescande plaatjes sla je op in deze mappen.
Opdracht: - ga op het bureaublad bij Deze computer staan en dubbelklik (linkermuisknop) - ga naar Lokaal Station (C:) - ga in het witte vlak staan en klik (rechtermuisknop) - ga naar nieuw kies map en klik (linkermuisknop) - in het vlak staat Nieuwe map te knipperen - verander de tekst ‘Nieuwe map’ in jouw naam - dubbelklik op jouw mapje om deze te openen - maak nu op dezelfde wijze een nieuwe map voor foto’s en een nieuwe map voor projecten
Foto’s naar pc kopiëren / foto’s naam geven Je gaat nu de foto’s die je hebt gemaakt naar de computer kopiëren. Dit kun je doen met een USB-kabel, dit is een kabel waarmee je de camera aansluit op de computer. •
Opdracht: - sluit de camera met de USB-kabel aan op de USB-poort van de computer
- ga op het bureaublad bij Deze computer staan en dubbelklik (linkermuisknop) - ga naar de Verwisselbare schijf, selecteer alle foto’s
- kopieer de foto’s van de verwisselbare schijf naar de map foto’s, zodat je ze later gemakkelijk kunt terugvinden - geef je foto’s een logische naam, dus niet foto_8.jpg, maar een naam als ik_met_opa.jpg Foto’s scannen Ook zelfgemaakte tekeningen kun je gebruiken in de clip. Soms is het niet mogelijk een foto te maken zoals de afbeelding op het storyboard. Een zelfgemaakte tekening kan dan een creatieve oplossing zijn! •
Gebruik een resolutie van 200 dpi. Je krijgt dan mooie afbeeldingen die je goed kunt gebruiken in de clip. Let op dat de plaatjes die je scant dezelfde verhoudingen hebben als de foto’s. Opdracht - geef ook de gescande plaatjes een duidelijke naam - sla de gescande plaatjes op in de map Foto’s
• Uitleg Ulead De belangrijkste onderdelen van Ulead worden hieronder uitgelegd.
Helemaal bovenin het scherm zie je een balk staan met daarin zeven functies van het programma. Deze noemen we stappen. Als je bijvoorbeeld een titel wil maken, kies je hier de optie Titel.
Bibliotheek Aan de rechterkant staat de bibliotheek. Al het materiaal dat je gaat gebruiken in jouw clip, zoals foto’s en muziek, haal je hier vandaan.
Storyboard-balk / tijdlijn-balk Helemaal onderaan staat de storyboard-balk. De afbeeldingen uit je bibliotheek sleep je hiernaartoe; samen vormen ze de clip.
Als je op de middelste knop geheel links drukt, verandert de Storyboard-weergave in de Tijdlijn weergave. Je kunt op de tijdlijn precies zien hoe lang elk onderdeel in beeld is. Ook is er een Audioweergave, deze wordt later behandeld.
De Tijdlijn bestaat uit vijf sporen, die tracks heten: - de Videotrack: hier staan de foto’s - de Overlaptrack: voor overlappingen - de Titeltrack: voor de begintitel en eindtitel - de Stemtrack: voor de voice-over - de Muziektrack: voor muziek Alle lagen samen vormen jouw clip! Linksboven in de tijdlijn zie je een aantal kleine knoppen staan:
Met de knop links (het envelopje) wordt het hele filmpje passend op het scherm gemaakt. Met het – knopje kun je uitzoomen op de Tijdlijn, zodat je een overzicht krijgt van de Tijdlijn. Met het + knopje kun je inzoomen op de Tijdlijn, zodat je juist heel precies kunt werken. Monitor Met de monitor kun je het filmpje altijd bekijken. Dit werkt net als bij een videorecorder of dvdspeler. Zo kun je afspelen en terugspoelen. Ook zit hier een knop om het afspeelvolume te regelen. Belangrijk: wil je de hele clip terugkijken, klik dan links op Project.
Als je maar één onderdeel van de tijdlijn wilt bekijken, bijvoorbeeld een foto, klik je op Fragment.
#kopje#Ulead opstarten Het programma Ulead Videostudio wordt gebruikt om alle bouwstenen van jouw digitale verhaal samen te voegen. Die bouwstenen zijn: de foto’s, het ingesproken verhaal en de muziek. In Ulead maak je een nieuw project aan, bewaar deze nu onder jouw naam. Dit project wordt jouw film! Opdracht: - start Ulead op - ga naar Bestand rechts bovenaan en klik (linkermuisknop) - kies optie Opslaan en selecteer in jouw mapje de map Projecten - type jouw naam bij Bestandsnaam in en klik op Opslaan Als je al een project heb gemaakt, kun je deze openen door naar Bestand te gaan en daar Project Openen te kiezen. • Voice-over opnemen In deze les ga je het verhaal inspreken in de computer. Probeer zo overtuigend en duidelijk mogelijk te spreken. Wanneer er een spannend gedeelte in jouw verhaal begint, bouw je eerst de spanning op. Lees het verhaal eerst aan iemand voor, voordat je het in de microfoon inspreekt. Vraag commentaar, zodat je weet welke gedeelten je goed vertelt en waar je misschien meer gevoel in je stem kunt leggen. Tip stemtechniek: praat duidelijk en niet te snel. Spreek ook niet te eentonig. Geef kleur aan jouw stem!
Opdracht: - sluit een headset aan (koptelefoon met microfroon) en controleer of het werkt - ga naar de Audiostap - ga naar de optie Stem Opnemen - zet het opnameniveau van de microfoon zo dat het rode gedeelte niet wordt bereikt als je normaal inspreekt
- klik op Start om de opname te starten - spreek jouw verhaal in - klik op Stop om de opname te stoppen - sleep de opname naar de Audio-bibliotheek. Hier kun je de opname altijd terugvinden. - beluister de opname uit de Tijdlijn met de monitor, vind je de opname goed, dan laat je hem staan Als je niet tevreden bent kun je de oude opname van de tijdlijn verwijderen: - selecteer de opname op de tijdlijn
- verwijder de opname door op Delete te drukken - maak een nieuwe opname - sleep de opname naar de audio-bibliotheek - druk tegelijk de toetsen Ctrl + S in; de clip is nu opgeslagen Let op! Het is mogelijk een eerdere opname te gebruiken. Sleep dan de opname uit de audio-bibliotheek naar de tijdlijn. • Afbeeldingen in Ulead laden Nu ga je de originele foto’s en eventuele scans in de Afbeelding-bibliotheek van Ulead laden, zodat je ze kunt gebruiken in de clip.
Opdracht: - ga naar de Afbeelding-bibliotheek - klik op de map helemaal rechts: Afbeelding laden - ga naar jouw mapje en klik de map Foto’s aan - selecteer alle foto’s en klik op Openen Alle foto’s staan nu in de Afbeelding-bibliotheek. Als je later meer foto’s maakt, moet je deze ook in Ulead laden. • Storyboard in Ulead maken In de Storyboard-weergave ga je de bruikbare beelden op de juiste volgorde plaatsen. Net als op het papieren storyboard komt hier de volgorde van de plaatjes te staan. Houd eerst de volgorde van het papieren storyboard aan. Later kun je variaties op de volgorde uitproberen. Dan ga je ook de exacte lengte per fragment bepalen.
Opdracht: - ga in de werkbalk naar Storyboard-weergave - klik op de Kleur-bibliotheek
- selecteer de Zwarte kleur - sleep de kleur naar de eerste plek in de balk van het storyboard Nu ga je jouw eigen foto’s naar de balk van het storyboard slepen. - sleep uit de Afbeelding-bibliotheek de beelden in de goede volgorde naar de balk van het storyboard Let op! Je kunt de volgorde altijd veranderen. Als je een verkeerd beeld hebt gekozen, kun je deze verwijderen uit de werkbalk. Selecteer de overbodige afbeelding op de balk van het storyboard en verwijder deze met de toets Delete. Het origineel blijft altijd in de bibliotheek staan.
Bij de afspeelknoppen onder de monitor staan Project en Fragment als keuze om de Tijdlijn af te spelen. Als je op Project staat, speel je de hele clip af. Als je één stukje wilt afspelen, ga dan op Fragment staan. Het afspeelbare stukje krijgt een geel kader. Je kunt ook met de blauwe pijl bovenin de Tijdlijn heen en weer zoeken. Nu ga je voor het eerst de grove montage beoordelen. Bekijk met de monitor jouw hele clip.
• Afbeelding trimmen Nu je de grove montage hebt beoordeeld, ga je de beelden laten passen op de voice-over. Je kunt de lengte van een beeld veranderen door te Trimmen. De afbeeldingen (foto’s en scans) ga je nu in de Videotrack op juiste lengte maken. Sommige foto’s moeten heel lang in beeld zijn, andere misschien maar heel even.
Opdracht - pak jouw verhaal en storyboard - bepaal per foto hoe lang deze in beeld moet zijn - luister naar het begin van je voice-over met de knop Play. Luister zolang tot de volgende foto in beeld moet komen, druk dan op Pause. Schrijf de tijd even op. - selecteer op de Videotrack een afbeelding - sleep de gele balk van het fragment naar links of rechts waardoor je de tijdsduur ( = lengte) van een stilstaand beeld verandert. Verschuif tot het punt dat de volgende afbeelding moet volgen, tot de tijd die je hebt opgeschreven.
- luister nu naar het tweede gedeelte van de voice-over - zet nu de tweede afbeelding op de juiste lengte.
-
ga zo door tot het einde van de beelden
Bij het trimmen kom je er misschien achter dat je niet voldoende beelden hebt. Maak in dat geval aanvullingen op het storyboard, probeer daarna de foto’s te maken en toe te voegen. De ruwe montage is nu klaar. Bekijk jouw clip nog eens helemaal met de monitor. Vergeet niet om even op te slaan met Ctrl + S. • Afbeelding bewerken Je hebt nu een reeks foto’s achter elkaar geplaatst. In deze les leer je hoe je de foto’s kun laten bewegen. Je kunt bijvoorbeeld inzoomen op jouw gezicht op een groepsfoto. Ook kun je een foto over het scherm laten bewegen. Zo breng je de foto’s tot leven. Hierdoor wordt de kijker op details geattendeerd. Gebruik hooguit vier bewegingen! Als je meer bewegingen gebruikt kan deze drukte de aandacht van het verhaal afleiden.
Opdracht - selecteer een afbeelding in de Videotrack - klik op Pan & Zoom aanpassen en maak zelf een instelling - ga naar Starten (het tabblad linksonder) - plaats het rode kruis bij het beginpunt - kies het beginbeeld door het kader aan te passen in je Afbeelding met de gele hoekjes In het linkerbeeld (Afbeelding) werk je, het rechterbeeld (Voorbeeld) is je monitor.
- ga naar Einde (het tabblad linksonder) - plaats het rode kruis op het eindpunt - kies het eindbeeld door het kader met de gele hoekjes aan te passen in je Afbeelding.
- Klik op OK De foto heeft nu een beweging gekregen. Bekijk met de monitor of je tevreden bent met de beweging. Als je de wijziging ongedaan wil maken klik je op Beeldverhouding behouden. • Videofilter Over alle beelden kan een Videofilter worden gezet. Het is niet noodzakelijk een filter in jouw clip te gebruiken. Kies altijd een filter uit die past bij het verhaal en er duidelijk iets aan toevoegt.
- klik op Videofilter-bibliotheek
- klik op een filter uit de bibliotheek - druk op afspelenonder de monitor om deze te beoordelen - sleep het juiste filter uit de bibliotheek op jouw fragment in de Videotrack - speel nu het fragment af, het filter is nu toegepast Bij Filter verwijderen kun je het filter ongedaan maken, het fragment blijft wel in de Videotrack staan. Klik op het kruisje aan de linkerkant om het geselecteerde filter te verwijderen. • Effecten Er is ook de mogelijkheid om een effect te maken door twee beelden in elkaar te laten overlopen. Hierdoor sluiten de beelden beter op elkaar aan. In deze les leer je hoe je dat moet doen.
Opdracht: - ga naar de stap Effect en klik - klik op een effect uit de bibliotheek - druk op afspelenonder de monitor om deze te beoordelen - sleep het juiste effect uit de bibliotheek TUSSEN twee fragmenten in de Videotrack - speel het filmpje af. Het effect zit nu tussen de fragmenten Let op! Alles wat je doet tijdens de montage leidt tot een kettingreactie op de rest van jouw beeldverhaal. Door een effect te gebruiken schuif je de twee beelden in elkaar. Natuurlijk verschuift de hele Videotrack ook ten opzichte van de Voice-over. Waarschijnlijk is het daarom nodig dat je hier en daar kleine aanpassingen moet verrichten. Begin dan vooraan met het corrigeren van de tijd. Als je het effect in de Videotrack hebt geselecteerd, kun je deze verwijderen met de toets Delete. Het fragment blijft in de Videotrack staan, de lengte past zich weer aan.
Huiswerk: Neem voor de volgende les muziek mee die bij je filmpje past. Neem niet zomaar wat mee. Bij een zielig verhaal past bijvoorbeeld geen vrolijk deuntje. Kies de muziek dus zorgvuldig uit. Wat is het effect dat je met de door jou gekozen muziek wilt bereiken? Muziek importeren Muziek heeft een sterke invloed op hoe de kijker een film ervaart. Goed gekozen muziek of dejuist stilte geeft soms meer resultaat dan een filter of effect. •
Opdracht: - plaats een cd in de computer - beluister de cd met een muziekspeler - kies het meest geschikte muzieknummer voor jouw clip uit - schrijf even het nummer van de track op - ga naar de stap Audio in Ulead - klik op mapje Audio laden - ga naar Audio CD - selecteer het muzieknummer en klik op Openen • Audio bewerken Nu het muzieknummer in de Audio-bibliotheek staat, kun je deze bewerken. Eerst ga je de muziek op de juiste lengte maken. Daarna pas je het volume aan, zodat jouw verhaal goed te verstaan is.
Opdracht: - sleep uit de Audio-bibliotheek de muziek naar de Muziektrack - verschuif het muzieknummer naar de juiste plaats, de cursor verandert in vier pijlen - ga uit de Tijdlijn weergave naar de Audio weergave - sleep de gele balk van het muziekfragment naar links of rechts. Hiermee verandert de tijdsduur (=lengte) van het fragment.
Daarna ga je de muziek op het goede volume zetten. Pas het volume aan met de pijltjestoetsen (omhoog = luider; omlaag = zachter)
De witte stippen in de volumelijn geven een verandering aan. Als je van een muzieknummer meedere stukjes wil gebruiken, plaats je opnieuw het hele nummer uit de Audio-bibliotheek in de Muziektrack en trim je het op lengte. Op dezelfde manier kun je ook je voice-over bewerken. De clip is nu bijna klaar. Bekijk hem nog eens helemaal met de monitor. Luister of de voice-over goed te verstaan is! Als je tevreden bent, sla je de clip op met CTRL + S. Titels maken In deze les ga je leren hoe je titels maakt. Met een begintitel van een clip kun je de kijker al een beetje vertellen waar jouw verhaal over gaat. Je bepaalt zelf de stijl (lettertype en lettergrootte). Bovendien kun je de titel laten bewegen (animatie). Uiteraard maak je ook een aftiteling waarbij je jezelf als maker noemt. •
Aan het begin heb je al een zwart vlak toegevoegd, daar kun je nu de begintitel intypen. Opdracht: - klik op het zwarte vlak aan het begin van de Tijdlijn - ga naar de stap Titel - dubbelklik in de monitor en voeg jouw titel in
- selecteer een lettertype en kies de grootte - vink Animatie aan en kies een type animatie - kies een van de Voorinstellingen - pas eventueel in de Tijdlijn de lengte van de titel aan Het kan zijn dat je de eindtitel over een foto wilt laten zien. Plaats de titel dan niet over een achtergrondkleur, maar over een foto. - voeg nu ook een eindtitel in, waarin je jouw naam en alle namen van jouw medewerkers vermeld. De titels zijn nu toegevoegd. Sla jouw clip nog eens op met CTRL + S. Project afronden Jouw clip is nu helemaal klaar. Nu ga je het tot één filmbestand maken, zodat het in de klas vertoond kan worden. •
Opdracht: - ga naar de stap Delen - klik op Videobestand maken - selecteer het formaat PAL Mpeg2 750x576 - ga naar jouw map - type bij Bestandsnaam jouw naam - klik op Opslaan Je bent nu helemaal klaar.
