Dienst Gynaecologie
Informatie voor de patiënte
Abdominale hysterectomie
Verloskunde
Een abdominale hysterectomie is een operatie waarbij de baarmoeder wordt verwijderd via een insnede in de buik. Over de baarmoeder
Een baarmoeder is ongeveer een achttal centimeter groot en ligt in het bekken tussen de blaas en de darm. De baarmoeder, de eileiders en de eierstokken worden op hun plaats gehouden door ligamenten. Ook de bekkenbodemspieren dragen hiertoe bij. Aan elke zijde aan de bovenkant van de baarmoeder verbindt de eileider de baarmoeder met de eierstok. De baarmoeder bestaat uit de baarmoederhals en het baarmoederlichaam. De baarmoeder staat in verbinding met de buitenwereld via de vagina. Redenen voor een hysterectomie (Zie volgende pagina)
Fibromen (‘vleesbomen’)
Abnormale menstruatie of onregelmatig bloedverlies
Endometriose
Prolaps (‘verzakking’)
Kanker ter hoogte van de inwendige geslachtsorganen
DIENST GYNAECOLOGIE-VERLOSKUNDE Campus Aalst, Campus Ninove - T. 053 72 49 50 – F. 053 72 45 47 Dr. Bruno Seynhave • Dr. Geertrui Meganck • Dr. Sofie Vandeginste Dr. Koen Traen • Dr. Evelyn Despierre • Dr. Veerle Verhaege Campus Asse - T. 02 300 62 96 – F. 02 300 62 95 Dr. Hilde Verlaenen • Dr. Karin Stukkens • Dr. Annemie De Hondt • Dr. Kristien Gabriels • Dr. Cecile Schockaert
Informatie voor patiënten • Abdominale hysterectomie • p. 1 • 1 juli 2015 BS
Redenen voor een hysterectomie Fibromen (“vleesbomen”) Fibromen, of in de volksmond ook wel “vleesbomen” genoemd, zijn goedaardige gezwellen die uitgaan van de baarmoederspier. Ze kunnen zich op het buitenoppervlak van de baarmoeder, in de wand of in de baarmoederholte bevinden. De groei van een fibroom wordt bevorderd door het vrouwelijk hormoon oestrogeen, dat in de eierstokken wordt aangemaakt. Fibromen geven vaak aanleiding tot overmatig bloedverlies tijdens de menstruatie. Soms kunnen ze een danige grootte aannemen dat ze gaan drukken op de blaas of op andere organen. Fibromen worden behandeld wanneer ze klachten veroorzaken of wanneer ze te snel groeien. Een behandeling kan bestaan uit medicatie of uit een operatie. Uw arts bekijkt samen met u welke behandeling voor u de beste oplossing biedt. Abnormale menstruatie of onregelmatige bloedverlies Wanneer de maandstonden onregelmatig zijn, of wanneer je te veel of te lang bloedverlies hebt bij de menstruatie, dan wordt de menstruatie als abnormaal beschouwd. Daarnaast wordt bloedverlies tussen de maandstonden, na het vrijen of na de menopauze ook als abnormaal beschouwd. Indien er geen duidelijke oorzaak voor het probleem wordt gevonden en een medicamenteuze behandeling niet mogelijk is of niet helpt, kan een hysterectomie voorgesteld worden. Endometriose Endometriose is een goedaardige aandoening waarbij het slijmvlies dat zich normaal aan de binnenkant van de baarmoeder bevindt, zich ook buiten de baarmoeder ontwikkelt. Zo kan het zich vastzetten op de darm, de blaas of de eierstokken. Wanneer het slijmvlies in de spier van de baarmoeder ingroeit, spreekt men van “adenomyose”. Tijdens een menstruatie bloedt het slijmvlies dan niet alleen in de baarmoeder maar ook op alle endometrioseplaatsen, waardoor een bloeding kan optreden in de buikholte. In de eierstok kan dit bloed zich ophopen onder de vorm van een cyste. Omdat de inhoud van deze cyste, het oude bloed, goed op chocolade lijkt, worden deze cysten ook “chocoladecysten” genoemd. De voornaamste symptomen van endometriose zijn pijnlijke maandstonden, chronische buikpijn en verminderde vruchtbaarheid. Endometriose kan zowel medicamenteus als operatief behandeld worden. Wanneer er geen kinderwens meer is, wordt vaak een hysterectomie aangeraden. Prolaps (“verzakking”) Een verzakking is mogelijk ter hoogte van de blaas, de baarmoeder of de darmen. Ze wordt veroorzaakt door een uitrekken van de ligamenten en/of steunweefsels van de bekkenbodem door ouderdom of ten gevolge van zwangerschap. De voornaamste klachten zijn een zeurend gevoel ter hoogte van de onderbuik en/of de rug, een bolgevoel in de vagina, ongecontroleerd urineverlies of problemen met de ontlasting. Soms is de verzakking zo ernstig dat de blaas, baarmoeder of darm uitpuilt in of zelfs tot uit de vagina. Indien met bekkenbodemspieroefeningen onvoldoende resultaat wordt bekomen, wordt soms een hysterectomie aangeraden, al dan niet in combinatie met andere prolapstechnieken. Kanker ter hoogte van de inwendige geslachtsorganen Kanker ter hoogte van de inwendige geslachtsorganen kan optreden ter hoogte van de eierstokken, het slijmvlies van de baarmoeder of ter hoogte van de baarmoederhals. Vaak maakt een hysterectomie deel uit van de behandeling.
Informatie voor patiënten • Abdominale hysterectomie • p. 2 • 1 juli 2015 BS
De operatie: wat? Een abdominale hysterectomie houdt in dat de baarmoeder verwijderd wordt via een insnede in de buikwand. Deze insnede kan op twee manieren gebeuren. Meestal wordt gekozen voor een horizontale insnede net onder de schaamhaargrens, ook wel “bikinisnede” genoemd. Soms wordt gekozen voor een verticale insnede vanaf schaamhaargrens tot net aan de navel. Deze insnede wordt gebruikt indien er al een litteken is van een vorige ingreep of wanneer de kans bestaat dat met hogerop in de buik ook zal moeten opereren. Naargelang de indicatie voor de ingreep en uw leeftijd, bepaalt de arts welke ingreep hij zal uitvoeren: Subtotale hysterectomie: Hierbij wordt enkel het baarmoederlichaam verwijderd. De baarmoederhals, de eileiders en de eierstokken worden ter plaatse gelaten. Deze ingreep wordt slechts zelden uitgevoerd. Totale hysterectomie: Hierbij worden de baarmoederhals en het baarmoederlichaam verwijderd. o
De eierstokken en de eileiders blijven meestal ter plaatse.
o
In bepaalde gevallen worden ook de eileiders en de eierstokken verwijderd.
In geval van kanker maakt een hysterectomie slechts een deel uit van de operatie en is de ingreep vaak uitgebreider. We verwijzen hiervoor naar de desbetreffende brochures.
De operatie: verloop De dag voor de ingreep wordt u om 17 u opgenomen op de beddenafdeling (C5). Alle voorbereidingen voor de operatie worden getroffen. Zo nodig worden nog preoperatieve onderzoeken (bloedonderzoek, radiografie van de longen, elektrocardiogram) uitgevoerd. Een lavement wordt toegediend en anti-trombosekousen worden aangemeten om het risico op een trombose ter hoogte van de benen na de operatie te verminderen. De anesthesist komt in de namiddag langs op de kamer en bespreekt de narcose. Vanaf middernacht blijft men nuchter. Dit betekent dat u vanaf dan niet meer mag eten of drinken omdat dit meer kans geeft op misselijkheid en braken tijdens en na de operatie. De ingreep wordt afhankelijk van het operatieprogramma in de voor- of namiddag gepland. Een half uur voor de operatie wordt u naar de operatiezaal gebracht. De operatieduur varieert, afhankelijk van de uitgebreidheid, van 1 tot 3 uur. Tijdens de operatie wordt er een infuus geplaatst voor de toediening van antibiotica en pijnstilling. Bij de start van de operatie wordt een blaassonde geplaatst. Dit is een dun flexibel buisje dat via de urinebuis (urethra) in de blaas wordt geplaatst om de urine te laten afvloeien en om te voorkomen dat Informatie voor patiënten • Abdominale hysterectomie • p. 3 • 1 juli 2015 BS
de blaas wordt beschadigd tijdens de operatie. Deze blaassonde zal gedurende enkele dagen ter plaatse blijven. Vaak wordt er ook een drain achtergelaten in de onderbuik. Dit fijne buisje zorgt voor de afloop van wondvocht en nog wat achtergebleven bloed. Na de operatie verblijft men gedurende enkele uren op de ontwaakzaal, waarna men opnieuw naar de afdeling wordt gebracht. Hospitalisatie na de ingreep De totale duur van opname voor een hysterectomie bedraagt gemiddeld 5 tot 7 dagen. Om bloedklonters te voorkomen dient u uw steunkousen gedurende het ganse verblijf te dragen. Bovendien krijgt u dagelijks tijdens uw verblijf een onderhuidse inspuiting ter voorkoming van klonters. Vanaf het moment dat uw darmwerking terug op gang komt, kan opnieuw gestart worden met eten en kan het infuus verwijderd worden. De drain wordt na enkele dagen verwijderd in functie van de hoeveelheid vocht dat nog geproduceerd wordt. Ook de blaassonde wordt na enkele dagen verwijderd.
Mogelijke verwikkelingen Iedere ingreep kan aanleiding geven tot verwikkelingen. De meest frequente zijn trombose, bloeding en infectie. Trombose Door de bedlegerigheid en onvoldoende beweging in periode na de operatie is er een verhoogd risico op klontervorming in de bloedvaten of aderontsteking (flebitis). Om dit te voorkomen wordt dagelijks een onderhuidse inspuiting gegeven en wordt geadviseerd uw anti-trombosekousen te dragen tijdens het ganse ziekenhuisverblijf. Bloeding Na de operatie kan er steeds een bloeding ontstaan of kan er bloed van tijdens de operatie zich ophopen. Dit wordt voorkomen door het achterlaten van een drain.
Infectie Wanneer er bacteriën in het lichaam aanwezig zijn, kunnen deze zich vermenigvuldigen en een infectie veroorzaken. Ter preventie hiervan wordt tijdens de operatie eenmalig antibiotica toegediend. In bepaalde gevallen beslist de arts om de antibiotica ook nog na de operatie te continueren. Bij een abdominale hysterectomie kunnen ook nog een aantal verwikkelingen optreden die specifiek zijn voor deze ingreep. Schade aan de omliggende organen Door het nauwe contact met de andere organen in het bekken, kan bij een hysterectomie schade optreden aan de urineleiders, de blaas of de darmen. Vaginaal bloedverlies Tijdens de operatie wordt de vagina geopend. Hierdoor kan er vaginaal bloedverlies optreden tot 4 à 6 weken na de operatie. Dit bloedverlies is normaal niet overvloedig.
Recidief prolaps Na een ingreep voor verzakking is er steeds een kleine kans dat de verzakking terug komt.
Informatie voor patiënten • Abdominale hysterectomie • p. 4 • 1 juli 2015 BS
Aandachtspunten na ontslag
Wat vaginaal bloedverlies is normaal tot 4 à 6 weken na de ingreep. Het is beter geen tampons te gebruiken
U kan best gedurende de eerste 6 weken niet meer dan 5 kg heffen.
We adviseren om gedurende 6 weken niet te zwemmen of een bad te nemen. Een douche nemen kan wel
U wacht best 6 weken om opnieuw sport te beoefenen of seks te hebben
Bij een dwarse insnede van de buikwand kan gedurende enige tijd een verminderd of voos gevoel vastgesteld worden ter hoogte van de buikwand. Dit is te wijten aan het doornemen van de gevoelszenuwen in de huid tijdens de operatie. Dit gevoel verdwijnt spontaan maar kan soms 6 tot 12 maanden aanhouden.
Gevolgen op lange termijn Zonder baarmoeder kan je niet meer zwanger worden en heb je geen menstruaties meer. Als tijdens de operatie ook de eierstokken werden verwijderd en je was voor de operatie nog niet in de menopauze, dan kan je menopauzale klachten hebben. Deze kunnen zijn: warmte-opwellingen, een droge schede, prikkelbaarheid, depressieve gevoelens, pij n bij het vrijen, ... Spreek erover met je arts als je te veel last hebt. Als de eierstokken ter plaatse bleven bij de ingreep, dan blijven deze werken tot rond je vijftigste. Vanaf dan kan je ook menopauzale klachten ondervinden.
Wanneer uw gynaecoloog of huisarts contacteren? • • • •
Bij toenemende pijn ter hoogte van de onderbuik Koorts (38 graden en meer), Uitgesproken bloedverlies Afscheiding met een onaangename geur
Voor uw gynaecoloog, bel: 053 72 49 50 (Aalst/Ninove) 02 300 62 96 (Asse)
Informatie voor patiënten • Abdominale hysterectomie • p. 5 • 1 juli 2015 BS
