Desktop en laptop kooptips
Besturingssysteem en software
Randapparatuur en garantie
MiniGids Onafhankelijk en advertentievrij
Computer
Voorwoord
Inhoud
Wordt het een laptop of een desktop?
H
artelijk dank voor het aanvragen van de MiniGids Computer. Deze gids maakt het kopen van een computer een stuk eenvoudiger. Mijn vrienden Aad en Tom hebben er veel aan gehad. Tom is een echte Apple fan. Thuis heeft hij al een iMac staan en na het lezen van de gids koos hij toch weer voor een MacBook als laptop. Ik verdenk hem er zelfs van dat hij de iPhone uit Amerika gaat halen als de lancering in Nederland nog langer duurt. Hij is geen grafisch vormgever, maar kiest puur voor de vorm en het gebruiksgemak. Aad zocht een ‘gewone’ PC. Hij wilde op het netwerk van zijn bedrijf kunnen inloggen en probleemloos software of spelletjes
kunnen installeren. Hij twijfelde nog over Windows Vista. Ik heb hem deze gids cadeau gedaan en hij is nu erg tevreden over zijn nieuwe computer. Net zoals Aad en Tom schaffen wekelijks honderden mensen een nieuwe computer aan. Maar of dit nu nu een Windows laptop of desktop of een Mac wordt, is heel persoonlijk. Deze MiniGids, compleet met woordenlijst, helpt u bij het maken van uw keuze. En geeft ook uitleg over beveiligingssoftware, de beschikbare soften hardware en de besturingssystemen. Wist u bijvoorbeeld dat het besturingssysteem Mac OS X Leopard een serieus alternatief biedt voor Windows? Naast computers test de Consumentenbond dagelijks nog veel meer producten en diensten. Als enige in Nederland zijn wij in staat u onafhankelijk en betrouwbaar de beste keus te bieden! Achter in de gids vindt u informatie over onze andere activiteiten, inclusief een mooi kennismakingsaanbod... Veel leesplezier!
Hartelijke groet, Felix Cohen, algemeen directeur 2
MiniGids | Computer
4 8 10 12 16 18 22
Een nieuwe computer Wordt het een desktop of een laptop? En nog 16 andere vragen over de aanschaf van een nieuwe computer. Natuurlijk krijgt u van ons ook de antwoorden.
Besturingssystemen Zonder besturingssysteem doet een computer niet zo veel. Maar er is meer dan Windows Vista en XP. We kijken ook naar de systemen van Apple en Linux.
Software Welke programma’s er op de computer komen, is grotendeels een persoonlijke keuze, maar niemand kan zonder goede beveiligingssoftware.
Van TFT-scherm tot printer Om de computer te kunnen bedienen, heeft u een muis, toetsenbord en beeldscherm nodig. Een printer is ook handig. Wat moet u ervan weten?
Garantie Computers zijn bepaald geen zorgenvrije apparaten. Daarom is het goed te weten wat voor soorten garanties er zijn.
MiniWoordenlijst Zin en onzin verklaard. Met deze woordenlijst kunt u computeradvertenties lezen en verkopers begrijpen.
De Consumentenbond Maak kennis met de activiteiten van de Consumentenbond en profiteer van een mooi kennismakingsaanbod. MiniGids | Computer
3
17 vragen
Een nieuwe computer Wordt de nieuwe computer een laptop of een desktop, een Windowspc of misschien wel een Mac? 17 vragen met heldere antwoorden.
1
Ik wil het liefst een laptop, is dat een goede keuze? Een laptop (ook notebook genoemd) neemt minder plaats in en met een draadloze verbinding kunt u overal in huis internetten. Qua mogelijkheden en snelheid doet hij nauwelijks onder voor een bureaucomputer (desktop). Maar de compactheid van de laptop kent ook beperkingen. Het toetsenbord en de ‘touchpad’ zitten een ideale werkhouding in de weg. De lichtste modellen hebben meestal ook een (te) klein scherm. Door een gewone muis en zelfs een los scherm en toetsenbord aan te sluiten, kunt u ook met een laptop een verantwoorde werkplek creëren.
Hoe komen de verschillende merken uit de test? Met het kennismakingsaanbod krijgt u toegang tot: www.consumentenbond.nl/desktop of www.consumentenbond.nl/laptop Zie pagina 23 voor meer informatie.
4
MiniGids | Computer
2
Hoe zit het met de accukwaliteit van laptops? Hoe lang u zonder stopcontact kunt werken, hangt af van het soort werk dat u doet en het model laptop. Tekstverwerken vraagt minder energie dan film kijken. Met een nieuwe accu kunt u gemiddeld 2 à 3 uur werken, maar de verschillen per merk en model zijn groot. Uit onderzoek van de Consumentenbond blijkt dat bijna een kwart van de accu’s problemen geeft. Ruim de helft van die problemen treedt op in het eerste jaar. Een vervangende accu voor een laptop kost ongeveer €100, terwijl de garantie beperkt is. Fabrikanten beschouwen de accu als een verbruiksartikel. Het teruglopen van de accucapaciteit is een gegeven en valt dan ook nooit onder de standaard garantie.
4
Aan welke minimumeisen moet een pc voldoen? Beperkt u zich tot tekstverwerken, internetten, mailen, muziek beluisteren en eenvoudig foto’s bewerken, dan volstaat een standaard pc die u al voor €500 (excl. monitor en speakers) kunt kopen. Wilt u de nieuwste games spelen, of (HD-)video’s bewerken, dan is een grotere investering vereist, denk aan rond de €1000 (zonder monitor en speakers).
5
Wat zit er in een computer van €500? Een goede deal is een processor met een snelheid van minimaal 2 GHz, 2 GB werkgeheugen, een harde schijf van minimaal 320 GB en Windows Vista Home Basic of Premium. Als je XP nog kunt krijgen, is dat te prefereren boven Vista. De overige onderdelen van de computer zullen allemaal instapmodellen zijn zonder veel extra’s, maar ruim voldoende voor een doorsnee gebruiker. Laptops van €500 hebben een kleinere harde schijf (ongeveer 160 GB).
6
Hoeveel werkgeheugen heb ik nodig? Dat hangt af van het besturingssysteem en het soort programma’s dat u gebruikt. Maar 2 GB is voor Vista een aanrader. Windows XP- en Linux-computers kunnen met minder (1 GB) toe, voor de Mac-computer geldt 1 tot 2 GB. Voor moderne spellen en ‘zware’ programma’s als Adobe Photoshop is 2 GB (of meer) aan te bevelen.
3
In welke gevallen kan ik beter een Mac aanschaffen? De Mac (kort voor Apple Macintosh) wordt geroemd om zijn gebruiksgemak, stabiliteit en fraaie ontwerp. Met een Mac heeft u nauwelijks last van virussen, hackers of wormen. Daar staat tegenover dat een Mac duurder is dan een Windowspc en er is minder software voor beschikbaar. Het is tegenwoordig ook mogelijk op de Mac Windows te draaien naast het Mac-besturingssysteem.
MiniGids | Computer
5
snelheid per minuut (meestal is 7200 rpm voor desktop-schijven en 5400 rpm voor laptop-schijven standaard) en het cachegeheugen (8 MB of 16 MB). Een eenvoudige uitbreiding van een bestaande computer is een externe harde schijf. Een model van 500 GB kost rond de €100. Externe schijven voor de laptop zijn iets kleiner in formaat maar ook in capaciteit. Reken op €100 tot €150 voor 250 GB.
9
Wat moet ik weten van de dvd-brander? Een dual layer dvd-brander (vanaf €30) is tegenwoordig standaard. Hiermee kunt u tot 8,5 GB op een schijfje branden. Blu-ray branders zijn nog schaars en prijzig. Op een dubbellaags Blu-ray schijf past 50 GB. Dat is goed voor 9 uur video in High Definition-kwaliteit.
7
Is een aparte grafische kaart raadzaam? Beperkt u zich tot eenvoudige fotobewerking en kantoorsoftware, dan volstaat de standaard op het moederbord geïntegreerde grafische chip. Voor spellen die veel van de pc vergen, is een aparte kaart met eigen geheugen nodig. Ook de fraaie 3D-effecten van Vista (Aero) vragen een kaart met minimaal 128 MB geheugen en minimaal DirectX 9-ondersteuning.
8
Is een grote harde schijf belangrijk? Harde schijven raken sneller vol dan u denkt, zeker als u videobewerking als hobby heeft of de hele muziekcollectie erop kwijt wilt. De prestaties van een harde schijf worden bepaald door de rotatie-
6
MiniGids | Computer
10
Voor welk besturingssysteem moet ik kiezen? Daarop gaan we uitgebreid in op pagina 8.
11
Is een aanbieding met softwarebundel de moeite waard? Op papier lijkt die aantrekkelijk, maar een uitgebreide bundel bevat waarschijnlijk ook programma’s die u niet nodig heeft. Een antiviruspakket, een firewall en bescherming tegen spyware kunnen echter de moeite waard zijn. Meestal krijgt u alleen een probeerversie meegeleverd. In sommige gevallen wordt u de kans geboden uw bestaande veiligheidssoftware voordelig te upgraden. Meer over essentiële software leest u op pagina 10.
12
Heb ik een losse geluidskaart nodig? De op het moederbord ingebouwde geluidschip is goed genoeg voor de weergave van stereo-muziek (2.0) en ondersteunt meestal minimaal 5.1-surround, waarmee geluidseffecten in films en games tot leven komen. Audioliefhebbers en gamers doen er goed aan om een losse kaart te kopen, die kost zo’n €50 tot €100. Die biedt meer aansluitingen en meer mogelijkheden.
13
Waaraan moet een goede systeemkast voldoen? Belangrijke zaken om op te letten zijn: • Voldoende usb-poorten, waarop u direct een mp3-speler, camera en geheugenstick kunt inpluggen. • Geluidsdempendheid. • Voldoende ruimte voor uitbreidingsmogelijkheden. • Duurzame bedieningsknoppen. • Stille voeding en met voldoende vermogen.
14
Waarop moet ik nog meer letten? Om draadloos te kunnen internetten, heeft u een draadloze netwerkadapter (standaard bij laptops, niet bij desktops) en een draadloze router nodig. Bedenk ook van tevoren hoeveel usb-poorten (bij desktops liefst goed bereikbaar aan de voorkant) u voor uw randapparatuur nodig heeft.
15
Hoe pas ik mijn oude computer aan de eisen van de tijd aan? De simpelste en goedkoopste methode om de computer te ‘upgraden’, is geheu-
gen bijplaatsen. Als uw systeemkast en moederbord genoeg ruimte bieden, kunt u een tweede harde schijf (laten) bijplaatsen. Uitbreiding via een externe harde schijf is nog makkelijker. Ook de videokaart kan eenvoudig worden vervangen. Overigens kan een rigoureuze ‘schoonmaakbeurt’ de computer sneller maken. Maak een back-up van alle belangrijke bestanden en installeer het besturingssysteem opnieuw. Voor deze klus zijn handige ‘image’-programma’s in omloop. Ook een programma als Ccleaner(.com) kan de computer opfrissen en wat sneller maken.
16
Is het goedkoper om zelf een pc te bouwen van losse onderdelen? Zelden. Maar het kan zijn dat u op ‘confectiecomputers’ zaken mist. In dat geval kunt u bij bijna alle computerwinkels een systeem op maat laten bouwen. Voor het zelf samenstellen van een nieuwe pc kunt u onder meer terecht bij Mycom, Paradigit, Computerland en de internetshop van Dell. De winkels hanteren een basismodel en/of de mogelijkheid de pc geheel zelf samen te stellen.
17
Biedt een kleine computerzaak voordelen? De verkoper in de winkel om de hoek heeft mogelijk meer aandacht voor zijn klanten, en meer kennis van zaken. Daar staat tegenover dat grote ketens als MediaMarkt, It's of BCC goedkoper computers kunnen inkopen. Meer uitleg in de MiniWoordenlijst op pagina 18-21.
MiniGids | Computer
7
Besturings systemen
indows XP is voor de doorsnee computergebruiker op dit moment het beste besturingssysteem van Microsoft. Het is wereldwijd het meest gebruikte systeem. De meeste onderdelen (hardware) en programma’s (software) van de pc werken goed onder XP. Ook printers, scanners en andere randapparatuur laten zich goed bedienen. Voorwaarde is wel dat u alle updates en ‘service packs’ installeert die de afgelopen jaren zijn uitgebracht. Daarmee zijn fouten in het systeem hersteld en is de veiligheid verbeterd. Met Service Pack 3 (SP3) lijkt XP uitgekristalliseerd. XP is minder veilig dan de overige systemen. Wie kiest voor Windows XP heeft daarnaast een compleet, recent en bijgewerkt internetbeveiligingspakket nodig.
8
MiniGids | Computer
MacOs X Leopard
Linux Ubuntu
Windows Vista is de opvolger van XP maar bleek bij lancering verre van gereed. Gevolg: veel ongemak en frustraties voor de gebruikers van het eerste uur. Met Service pack 1 zijn stabiliteit, compatibiliteit en prestaties inmiddels verbeterd. Een aardige aanvulling als u al Vista heeft, maar geen reden om over te stappen van XP naar Vista. Om soepel te werken met Vista en alle functies te kunnen benutten, is een moderne computer nodig met een Dual-Core processor, 2 GB intern geheugen en een videokaart met ten minste 128 MB videogeheugen en die minimaal DirectX 9 compatible is. De opzet van Vista is iets veiliger dan die van XP, maar haalt het niet bij Linux Ubuntu en Mac OS X Leopard. Voor de wat oudere onderdelen en randapparatuur zijn niet altijd Vista-drivers beschikbaar. (Een driver is specifieke software waarmee hardware optimaal functioneert.)
Vergelijking besturingssystemen
Geadviseerd intern geheugen 1) Installeren Ingebouwde en online drivers Algeheel gebruiksgemak Connectiviteit Stabiliteit Ingebouwde extra software Prestaties Veiligheid Uitbreiden extra hardware Prijs OEM-versie vanaf 2) 3) Prijs retail-versie vanaf 2) 3) ++ = zeer goed + = goed
1 GB + + + +
2 GB + + + + + +
+ ++ €75 €250
/+ /+ €75 €180
1-2 GB + + + + ++ + + ++ €0 €150
Linux Ubun tu
W
Windows Vista
Mac OS Leop X ard
Windows XP
Mac OS X Leopard is een regelrechte concurrent van Vista geworden. ‘OS’ staat voor Operating System en ‘X’ voor editie tien, of tiende generatie. ‘Leopard’ is de meeste recente, verbeterde versie van ‘OS X’. Leopard voelt stabiel en robuust aan en is ook veiliger dan XP en Vista. OS X is exclusief ontworpen voor Apple (Mac)-computers en die zijn bij vergelijkbare prestaties aanmerkelijk duurder dan Windows en Linux-pc’s. Daar krijgt u wel een computer voor die met veel meer aandacht is vormgegeven dan de gemiddelde pc. Wie niet met Apple is grootgebracht, zal behoorlijk moeten wennen aan OS X. Wind ow Hom s XP e/Pro
Een computer kan de mooiste onderdelen bevatten, zonder besturingssysteem begint u er weinig mee. Microsofts Windows bestuurt wereldwijd de meeste computers, maar Apple (OS X) en Linux (Ubuntu) bieden serieuze alternatieven. Welk systeem is voor u de beste keus?
Wind ow Hom s Vista e/Pre mium
Vier besturingssystemen
Linux Ubuntu is de meest gebruiksvriendelijke versie van de Linux-familie. Linux is een ‘open source’-systeem, wat wil zeggen dat het voor en door gebruikers wordt ontwikkeld. Het is daarmee ook meestal gratis. Om het eens uit te proberen, hoeft u het bestaande besturingssysteem niet van de computer te verwijderen. Ubuntu is efficiënt, snel, veilig en stabiel en vereist relatief weinig processorkracht en geheugen. Maar het is minder geschikt voor beginners en digibeten, een nadeel dat voor andere versies van Linux nog veel sterker geldt. Wanneer een programma op een bepaalde manier moet worden geïnstalleerd of hardware niet ‘plug-andplay’ is, moet de gebruiker over voldoende handigheid en computerkennis beschikken. Wel is er een enthousiaste Linux-gemeenschap die beginners graag op weg helpt. Ubuntu biedt als enige een compleet office pakket (Open Office) en veel andere software.
1 GB
++ ++ + ++ – €0 4) €0 4)
1) Hoe meer geheugen, hoe soepeler het draait, zeker in combinatie met andere ‘zware’ programma’s. 2) Voor uitleg OEM/retail, zie woordenlijst op pagina 20. 3) Prijsindicatie goedkoopste versie. 4) Ubuntu is gratis te downloaden en op cd te verkrijgen via www.ubuntu-nl.org (levertijd 4 tot 6 weken); sneller gaat het via www.opensoft.nl maar daar betaalt u minimaal €6.
= redelijk – = matig –– =slecht
MiniGids | Computer
9
Essentiële software
TIP Google pack
Welke software is onmisbaar? Bij een nieuwe computer worden allerlei programma’s meegeleverd, maar een populaire tekstverwerker als Word zit daar zelden bij. Ook tegen de gevaren van internet zijn de meeste computers direct uit de winkel maar matig bewapend. Welke software is onmisbaar?
10
MiniGids | Computer
Beveiliging Als thuisgebruiker van internet moet u vooral beducht zijn voor virussen, wormen en Trojaanse paarden. Zij arriveren per e-mail en cd-rom, komen binnen via websites of worden binnengesluisd door een hacker. U kunt zich hier goed tegen wapenen. Installeer een virusscanner en een firewall op uw computer. Dit kan eenvoudig met een alles-in-één beveiligingspakket (Internet Security Suite). Dat bevat altijd een virusscanner, een firewall en een anti-spywareprogramma. Veel pakketten filteren daarnaast ook binnenkomende e-mail op spam, controleren op ‘phishing’ en bieden u bescherming tegen digitale identiteitsdiefstal. Bekende merken zijn Norton, McAfee en Kaspersky. De prijs van een pakket zegt niet zo veel over de prestaties. Wel blijkt uit onze tests dat de duurdere pakketten wat vaker over de hele linie redelijk tot goed scoren. Verder wisselen de prestaties van jaar tot jaar. Het merk dat drie jaar geleden goed scoorde in de test, kan nu een middenmoter of minder zijn (en omgekeerd). Voor een goed pakket betaalde u in 2007 minimaal €60. De meeste pakketten doen hun werk 1 jaar lang. Daarna moet u weer een jaarabonnement betalen om beschermd te blijven. Een trend die we steeds vaker zien is dat je met één abonnement/pakket, twee of
zelfs drie computers kunt beschermen. Er zijn diverse gratis beveiligingsprogramma’s. Dit zijn meestal beperkte versies van betaalde software, en bieden meestal maar één soort verdediging: alleen een virusscanner of firewall. Windows XP en Vista hebben allebei een ingebouwde firewall. Die van XP werkt alleen tegen inkomende dreigingen, een halve firewall dus. Niet de beste blijkt uit onze tests, maar schakel hem niet uit als u geen andere beveiligingssoftware gebruikt. Windows Live OneCare is het eerste complete beveiligingspakket van Microsoft, maar scoort slechter dan G-Data, F-Secure en Kaspersky. Kijk op www. consumentenbond.nl/beveiligingssoftware welk pakket het best uit de test komt. Internetten en e-mailen Op computers wordt altijd een webbrowser meegeleverd waarmee de gebruiker op internet kan surfen. Bij Windows-computers is dat Internet Explorer. Op de Mac heet hij Safari en op Linux-computers Firefox. Die laatste is ook prima (en gratis) op een Windows-pc (en ook Mac!) te gebruiken. E-mailen, een adresboek en een agenda bijhouden kan ook met de standaard software. Office Op de meeste computers van bekende merken en winkels staat standaard een aantal programma’s geïnstalleerd, bijvoorbeeld voor uw thuiskantoor. Dat is vaak Works, een uitgeklede versie van MS Office (Word, Excel, Outlook, enzovoorts). Ook worden er 60 dagen probeerversies van het echte MS Office aangeboden. Als er niks wordt meegeleverd, is dat geen
Bij de bekende zoekmachine Google kunt u het zogenoemde Google Pack downloaden. Het complete pakket bestaat uit eenvoudige beveiligingssoftware, een programma voor kantoorfuncties, webbrowser, fotobewerkingssoftware, pdf-lezer, Skype en Google Earth. Het pakket is als geheel of in delen te downloaden.
probleem, want het is gratis te downloaden Open Office is een zeer goed alternatief: www.nl.openoffice.org Muziek, films en foto’s Bijna alle moderne computers hebben een mediaspeler aan boord waarmee u muziek en films kunt afspelen en (meestal) branden. Vaak zit er ook een programma op om foto’s over te zetten van de digitale camera naar de computer en eenvoudig te bewerken. Voor veel gebruikers zullen die basisfuncties genoeg zijn. Vaak worden er ook versies van brandprogramma’s als Nero en Roxio geïnstalleerd. Probeerversies Voor alles wat u verder wenst, is er een overvloed aan freeware, shareware (zie woordenlijst pagina 18-21) en probeerversies van meer en minder bekende programma’s waar u op uw gemak kennis mee kunt maken. Kijk eens rond op: • www.gratissoftwaresite.nl • www.filehippo.com • www.tucows.com
Meer uitleg in de MiniWoordenlijst op pagina 18-21.
MiniGids | Computer
11
Rand apparatuur
Van beeldscherm tot printer Als we het over computers hebben, hebben we het ook over beeldschermen, toetsenborden en printers. ‘Randapparatuur’ heet dat in de computerwinkel. We staan er even bij stil.
Beeldscherm Platte TFT-schermen hebben de beeldbuismonitoren uit de winkel verdrongen. De andere trend is breedbeeld. De traditionele 5:4-schermen staan nu in de uitverkoop. Voordelen: • Ruimtebesparing. Zelfs grote (24”) schermen hebben voldoende aan een voet van 20 cm diep. • Het trillingvrije beeld is rustiger voor de ogen. • Het energiegebruik is relatief laag. Nadelen: • Defecte pixels kunnen voor foutief (niet-)oplichtende beeldpuntjes zorgen. • Voor snelle games en actiefilms zijn veel (goedkope) TFT-schermen te traag (streperig beeld). • De kijkhoek is beperkter dan bij beeldbuismonitoren, waardoor je er recht(er) voor moet zitten. 12
MiniGids | Computer
• De opgegeven specificaties zijn, door het ontbreken van goede standaarden, erg onbetrouwbaar. • De weergave van diep zwart is vaak een probleem (laag contrast).
TFT-woordenlijst Aansluitingen (DVI/VGA/HDMI) Een monitor met een digitale DVI-aansluiting heeft de voorkeur. Hierbij gaan beeldsignalen volledig digitaal van de computer naar het beeldscherm. Dit zorgt voor een betere beeldkwaliteit. De analoge aansluiting (VGA) verdwijnt. Voor een volledig digitale doorgifte van beeld én geluid, kiest u voor HDMI. Deze aansluiting is vooral van belang voor High Definition-toepassingen. Breedbeeld (16:10) Voor films en games is breedbeeld de norm. Bij breedbeeldschermen vanaf 22” kunt u comfortabel twee documenten naast elkaar bewerken. Is dat voor u niet belangrijk, overweeg dan een 5:4-scherm. Een monitor van 19” in 5:4 is even hoog als 22”-breedbeeld en goedkoper in aanschaf. Contrastratiowaarde/verhouding zegt iets over de kracht van de kleur zwart. Hoe hoger, des te beter. 1000:1 is op dit moment een goede waarde. Dotpitch of pixelpitch De afstand tussen twee beeldpunten. Hoe dichter de beeldpunten bij elkaar staan, des te scherper
het beeld. Een dotpitch van 0.297 is standaard. Glanslaag Glanzende schermen kunnen de kleurweergave positief beïnvloeden, maar ze kunnen ook hinderlijke reflecties vertonen. Matte schermen hebben daar geen last van. Helderheid De helderheid van een scherm wordt uitgedrukt in candela (afgekort tot cd). Hoe groter/hoger de helderheid van een scherm, des te natuurlijker het beeld overkomt. 500 cd/m2 is goed. Kijkhoek Wordt uitgedrukt in graden en geeft aan vanuit welke hoek het beeld nog goed zichtbaar is. Meer dan 150 graden is goed. Pixelfouten Niet of verkeerd werkende beeldpunten behoren tot de kinderziekten van TFT. Dergelijke fouten komen steeds minder voor en niet elk pixeldefect is hinderlijk. Prijs Een 19” monitor (op dit moment de meest verkochte maat) koopt u al vanaf €150. Een andere populaire maat, 22”, begint bij €200. Een 24” Apple HD-cinemascherm kostte in maart 2008 meer dan €800. Resolutie Geeft de maximale resolutie aan. Modellen van 19” werken meestal met een resolutie van 1280x1024 (5:4) of 1440x900 (16:10); 22” modellen (altijd breedbeeld) hebben een minimale resolutie van 1680x1050. Voor HD-weergave
zelfs 1920x1200. Hoe hoger de resolutie (bij gelijkblijvende schermgrootte), des te gedetailleerder en scherper de informatie op het scherm is. Helaas leidt de hoogst mogelijke resolutie niet altijd tot de beste kijkervaring omdat het voor sommige ogen te klein zal zijn. In dat geval kunt u beter met de submaximale resolutie werken. Responsetijd of reactietijd wordt uitgedrukt in milliseconden (ms). Dit geeft aan hoe correct het scherm snelle beeldwisselingen kan weergeven. Een reactietijd van 2 ms is de huidige top, maar onze tests laten zien dat de werkelijke reactietijd vaak lager ligt dan opgegeven. Een snelle (lage) responsetijd is van belang voor games en actiefilms; voor andere toepassingen kunt u ook met ‘tragere’ schermen toe. Speakers Niet alle schermen hebben ingebouwde speakers. Wel aanwezige speakers hebben doorgaans een zeer magere geluidskwaliteit. Voeding Een ingebouwde voeding scheelt een losse transformator – zo’n zwart doosje met aan twee kanten een stekkeringang – op uw bureau.
Onbetrouwbaar Uit tests van de Consumentenbond blijkt dat de opgegeven technische specificaties van TFT-schermen vaak incorrect zijn. Vooral de responstijd klopt dikwijls niet. Afwijkingen tot 600% komen voor. Bij eigenschappen als kijkhoek en contrastratio waren de afwijkingen minder groot, maar de opgegeven waarden klopten zelden.
MiniGids | Computer
13
minste risico op storing, omdat daar muis en toetsenbord op één ontvanger zitten. Deze combinatie is doorgaans ook goedkoper dan losse delen. Reken op minimaal €30 voor een redelijke set.
Printer
Toetsenbord en muis Veel fabrikanten leveren nog steeds een muis en toetsenbord bij een nieuwe computer. Dit geldt niet voor notebooks! Veel stellen die sets doorgaans niet voor. Toetsenbord en muis kunt u beter los kopen. De ergonomie van beide is belangrijker dan de prijs. Dat geldt zeker voor de muis, die perfect in de hand moet liggen. Gamers zullen kijken naar het aantal (instelbare) knoppen op de muis. Voor kantoorwerkzaamheden is dat minder relevant. Specifieke sneltoetsen op het toetsenbord kunnen het aantal muisbewegingen en dus het RSI-risico verminderen. Een draadloze, optische ‘desktopset’ (muis en toetsenbordcombinatie) heeft veel voordelen. Geen snoeren over het bureau en zeker de muis kan zich zonder draad nauwkeuriger en vrijer bewegen. En geen ‘bal’ eronder waaraan bureauvuil blijft kleven. Nadelen zijn er ook: beide werken op batterijen... tot ze leeg zijn. Muizen met een oplaadstation ondervangen dat probleem. Andere apparaten kunnen de draadloze verbinding storen waardoor deze minder goed werkt. De desktopset biedt het 14
MiniGids | Computer
De meest verkochte printers zijn inkjets. Ze zijn al te koop voor een paar tientjes. Ook goedkope apparaten printen tekst en gemengde documenten redelijk tot goed, maar de kwaliteit van fotoafdrukken blijft achter. Ze zijn doorgaans traag en de prijs per pagina is hoog vanwege de dure (navul)inkt. Voor tekst lijken die prijsverschillen niet indrukwekkend (tussen de 2 en 7 cent per pagina), maar bij foto’s lagen de verschillen in onze tests tussen de €0,45 en €2,06 per A4 (excl. papier). Voor foto’s geldt in het algemeen dat u die beter bij een afdrukcentrale kunt laten printen dan thuis. Ondanks de dure inkt is de goedkope printer een optie voor mensen die maar een paar printjes per maand maken. Wie veel print kan beter wat meer aan de hardware uitgeven. Kleuren laserprinters zijn duurder in aanschaf maar sneller en bij veelvuldig gebruik goedkoper dan inkjets. De kwaliteit van fotoprints is echter beduidend minder. Wie voornamelijk tekst print, kan een zwart-wit laserprinter overwegen. Die zijn er al voor €70 en hebben een zeer lage afdrukprijs per pagina. Met een volle tonercartridge kunt u 2000 tot 3000 prints maken. Een relatief nieuwe familie is de minifotoprinter. Deze apparaatjes zijn ontwikkeld om direct vanaf de digitale camera te printen. U kunt er foto’s van 10 bij 15
cm en soms 13 bij 18 cm mee afdrukken. Geen A4 of groter dus. Daarvoor moet u bij de volwassen inkjetprinters zijn. De meest uitgebreide en duurdere machines worden aangemerkt als fotoprinter. Die hebben dan tot zes losse kleurencartridges en allerlei fotobewerkingsmogelijkheden inclusief een LCD-schermpje. Zogenoemde all-in-ones hebben behalve een printer ook een scanner aan boord en kunnen meestal kopiëren zonder dat de computer aan hoeft. Dat spaart ruimte op het bureau en de combi is ook veel goedkoper in aanschaf dan losse apparaten. Ze zijn er vanaf zo’n €50. Een losse scanner kost minimaal €40. De printkwaliteit is vergelijkbaar met die van losse printers. Inkt Merkinkt is duur en fabrikanten doen er alles aan om merkloze cartridges te weren en navullen onmogelijk te maken. Het is meestal een kwestie van tijd voor de beveiligingschips worden gekraakt. Vanaf dat moment heeft de consument de keuze uit (iets) goedkopere alternatieven. De kwaliteit en het rendement daarvan kunnen net zo goed zijn als die van het origineel, maar ze zijn meestal minder. De Consumentenbond test alternatieve cartridges en inktcentrales regelmatig.
Luidsprekers De multimediacomputer heeft luidsprekers nodig. Welke soort is afhankelijk van uw behoefte. Wilt u alleen maar iets wat het blikkerige geluid uit de monitor verbetert, dan heeft u genoeg aan een 2.0-setje: twee kleine luidsprekers die voldoen voor spraak en muziek mits u niet veel volume verlangt. Nadeel van dit soort luidsprekers
is dat de bastonen iets achterblijven en ze soms wat schel klinken. Populaire modellen zijn verkrijgbaar vanaf €75, maar aanvaardbaar geluid heeft u al voor een paar tientjes. Een betere basweergave komt uit een 2.1-set. Daarbij staat de 1 achter de punt voor een losse (sub)woofer voor de lage tonen. Ze kosten vanaf €70 voor het serieuze werk, maar voor de helft zijn ook redelijke sets te koop. Voor de gamers en de veeleisende multimediagebruikers, zijn er 4.1-, 5.1-, 6.1- en 7.1-sets waarbij je je met steeds meer speakers omringt voor maximaal surroundgeluid. Om deze sets tot hun recht te laten komen, moet in ieder geval de geluidskaart in de pc overweg kunnen met het gekozen systeem, en uw werkplek moet de ruimte bieden voor al die losse speakers. Populaire 5.1-sets kosten al gauw €250, maar ook hier zijn budgetalternatieven met indrukwekkende effecten.
Printers getest Met het kennismakingsaanbod (zie pagina 23) krijgt u toegang tot de meest actuele testresultaten: www.consumentenbond.nl/printers
MiniGids | Computer
15
Garantie
Als hij het niet meer doet Hoe lang krijgt u garantie op een computer? En hoe zit het met de accu van de laptop en de kapotte pixels van een TFT-scherm?
H
oe lang moet een computer meegaan? Daarover lopen de meningen uiteen. De economische levensduur bedraagt een jaar of drie. Daarna zijn de meeste onderdelen van een pc niet meer leverbaar en allang ingehaald door nieuwe en snellere varianten. Maar de technische levensduur kan makkelijk vijf tot tien jaar bedragen, afhankelijk van het gebruik, het onderdeel van de pc en vooral de zorg voor het apparaat. Hoe lang krijgt u garantie? Bij de meeste merken is één jaar garantie inbegrepen. Twee jaar garantie komt steeds vaker voor. Positieve uitzonderingen zijn te vinden op plekken waar je het niet verwacht. Medion, dat computers via Aldi, Gamma en Kruidvat levert, biedt minimaal twee en soms drie jaar garantie. Soort garantie: halen of brengen? ‘Pick-up & return’ (ook wel ‘Collect & return’) is een veel voorkomende garantie voor computers. Uw defecte computer wordt dan opgehaald en teruggebracht. ‘Bringin’ en ‘Carry-in’ wil zeggen dat u de computer zelf terugbrengt naar de winkel. Volgens de wet moet de winkelier/ verkoper klachten afhandelen. Maar, omdat bij computerproblemen de diagnose meestal op afstand door gespecialiseerde technici wordt gesteld, belt u bij een klacht of defect doorgaans niet met de winkel waar u de computer kocht, maar
16
MiniGids | Computer
met de helpdesk van de fabrikant. Die zal in dat telefoongesprek suggesties doen om de klacht te verhelpen en lukt dat niet, een ophaalafspraak met u (laten) maken. De betere computerwinkel heeft vaak een eigen helpdesk waar u ook terecht kunt.
cussie schelen, omdat het serviceniveau waar u recht op heeft, is vastgelegd in een contract. Bestudeer zo’n contract goed, want niet elke garantie-uitbreiding garandeert een probleemloze service.
Uitbreiden garantie Bij veel merken kunt u garantie uitbreiden (deze geldt dan niet voor de accu). Tegen bijbetaling krijgt u dan verlenging van de garantie. Over het nut van extra garantie valt te twisten. U heeft immers wettelijk recht op een deugdelijk product en dat betekent dat een winkel u niet in de kou mag laten staan, ook niet als de officiële fabrieksgarantie is afgelopen.
Accu De accu van de notebook valt niet onder de standaardgarantie. U moet accepteren dat de accu capaciteit verliest naarmate hij ouder wordt en dat u er dus minder lang mee kunt werken. Hoe groot het capaciteitverlies mag zijn, is niet altijd omschreven. Een aantal fabrikanten zegt dat 20% tot 30% verlies per jaar normaal is. Gaat het sneller dan heeft u dus met een slechte accu te maken. Maar dan nog is vervanging niet vanzelfsprekend als de fabrikant kan aantonen dat er onvoorzichtig met de accu is omgesprongen. Lees dus de gebruiksvoorschriften van de accu. De garantie op accu’s ligt meestal tussen de 6 en 12 maanden.
Levensverwachting Elk product heeft bij normaal gebruik een bepaalde levensverwachting. In die tijd zou u probleemloos met een apparaat moeten kunnen werken. Treden er binnen die periode toch mankementen op en voldoet het apparaat dus niet aan de redelijke verwachtingen, dan is dat voor risico van de verkoper. De verkoper zal binnen die termijn – maar buiten de officiële garantie – de reparatiekosten voor zijn rekening moeten nemen. Is de reparatie levensduurverlengend – er wordt bijvoorbeeld een nieuw onderdeel ingezet, dan kan het redelijk zijn dat de koper zelf een deel van de kosten betaalt. Extra garantie kan echter een hoop dis-
Pixels Niet of verkeerd werkende beeldpunten behoren tot de kinderziekten van TFTschermen. Zulke fouten komen steeds minder voor en niet elk pixeldefect is hinderlijk. 100% garantie krijgt u alleen op heel dure schermen of met een bijgekochte pixelverzekering. Of u met een pixelfout genoegen moet nemen, hangt af van de prijs van het scherm, de belofte die u is gedaan en de plek en de hinderlijkheid van de pixelfout. Elk merk en elke winkel heeft zijn eigen beleid bij pixeldefecten. Vraag of u het beoogde scherm spelend kunt zien vóór u afrekent of koop het bij een zaak waar u binnen een of twee weken kunt ruilen. MiniGids | Computer
17
Woordenlijst
In en om de computer U hoeft niet alles van de computer te onthouden, maar de volgende zaken zijn handig om te weten. Algemeen Apple, Mac (Macintosh) Eerste wereldwijd verkochte computer met een gebruiksvriendelijk besturingssysteem, en enige concurrent van de meer verkochte personal computer (pc) met Windows-besturing. Blu-ray Deze techniek brandt tot 6x meer informatie op een schijfje ter grootte van
18
MiniGids | Computer
een cd. Wordt met name ingezet voor HD-beeld. Desktop Bureaucomputer waarbij een los toetsenbord, muis en scherm nodig zijn. Tegenhanger van de laptop. Afhankelijk van de grootte van de systeemkast is een desktop makkelijker uit te breiden en aan te passen aan ontwikkelingen. Dual-layer dvd Dubbellaags-dvd waar bijna 2x zoveel informatie op kan worden gebrand als op een enkellaags-dvd (8,5 GB versus 4,7 GB). GB Een maat voor opslagruimte, gelijk aan 1024 MB. 1 MB is 1024 kilobytes. High Definition (HD) Nieuwe videostandaard die met een hogere resolutie werkt en daardoor scherper beeld mogelijk maakt. Laptop (notebook) Draagbare computer. Kan een beperkt aantal uren op een accu werken. Bij dezelfde prestaties wat duurder dan een bureaucomputer. Vanwege krappe behuizing weinig tot geen interne uitbreidingsmogelijkheden. Router Apparaat dat twee of meer netwerken met elkaar verbindt, zoals het thuisnetwerk en het internet. Systeemkast/behuizing De kast waarin de computeronderdelen worden geplaatst. Touchpad De ‘muis’ van een notebook. Door er met een vinger over te bewegen, verplaatst de cursor zich.
Hardware De tastbare onderdelen van de computer (randapparatuur inbegrepen). Harde schijf Ingebouwde beschrijfbare magnetische schijf waarop de data (software, documenten, mp3-bestanden, etcetera) worden bewaard. Op één schijf past tegenwoordig tot 1 Terabyte (1024 GB) aan informatie. Er zijn ook externe harde schijven te koop, een eenvoudige manier om de opslagcapaciteit van uw pc te verhogen. Moederbord Bevat de basisverbindingen en -componenten van de computer. Uitbreidingskaart Kaart die in het moederbord of bij laptops in een externe sleuf wordt gestoken. Hiermee komen nieuwe functies beschikbaar. Bekende uitbreidingen: geluids-, grafische, video- en tv-kaart. Geheugenkaartlezer Insteekmodule waarmee geheugenkaartjes uit camera’s, elektronische agenda’s enzovoorts kunnen worden gelezen. Tegenwoordig vaak standaard op desktops en laptops. Usb-geheugenstick Geheugenmodule met usb-aansluiting waarmee u data eenvoudig kopieert of verplaatst van de ene naar de andere computer. Ook prima geschikt voor back-up’s.
Geheugen Hoe groter het interne of werkgeheugen, des te sneller de software zijn werk kan doen. Voor pc’s met Vista is minimaal 1 GB geheugen nodig. Met 2 GB (of meer) gaat het nog soepeler en bent u klaar voor de (nabije) toekomst.
Processor De motor van ieder pc: de chip die al het rekenwerk doet. Intel (Pentium, Celeron, Core 2 Duo) en AMD (Athlon, Turion, X2) zijn de bekendste merken en typen. Dual-core (Core 2 Duo, X2)/Quad-core Nieuw type processor dat met twee of vier kernen het rekenwerk slimmer verdeelt, waardoor snelheidswinst wordt geboekt. Deze techniek is vooral van belang voor zwaar rekenwerk (games, videobewerking, enzovoorts). Kloksnelheid (GHz) De snelheid waarmee een processor instructies kan verwerken. Omdat de grote merken AMD en Intel verschillende coderingen hanteren, is het lastig uit te maken welke processor sneller werkt. Wel is het doorgaans zo dat een processor uit dezelfde familie met een hogere kloksnelheid ook daadwerkelijk sneller rekent. MiniGids | Computer
19
Software
Aansluitingen Parallelle en seriële poort Uitstervende aansluiting voor randapparatuur. Plug and Play (PnP) Een techniek die u de mogelijkheid biedt om een apparaat op een computer aan te sluiten en door de computer automatisch te laten herkennen. Usb Universele aansluiting voor het overbrengen van data. Apparaten die zijn aangesloten met usb kunnen worden toegevoegd en verwijderd zonder de pc uit te zetten (hot swapping). 20
MiniGids | Computer
Besturingssysteem De software die de computer bestuurt en de basisfuncties levert voor toepassingen. Meer daarover op pagina 8. DirectX Systeemsoftware die de hoogwaardige grafische effecten van games en andere videotoepassingen tot zijn recht doet komen. Firewall Software die de datacommunicatie tussen het lokale thuisnetwerk en het internet bewaakt. De firewall verijdelt pogingen tot inbraak en ander ongewenst bezoek op de computer. Zorgt er tevens voor dat persoonlijke gegevens niet via het Internet worden verzonden. Meer over beveiligingssoftware op pagina 10. Freeware Software die geheel gratis of tegen een vrijwillige bijdrage is te gebruiken. Sommige bekende, betaalde programma’s hebben een uitgeklede freeware-versie. OEM (Original Equipment Manufacturer) Computers bestaan uit onderdelen die door allerlei andere fabrikanten worden geproduceerd. De term OEM is voor consumenten meestal een aanwijzing dat de (beperkte) service en garantie niet rechtstreeks via de fabrikant lopen, maar via de computerbouwer. De meeste besturingssystemen worden als OEM-versie op een computer voorgeïnstalleerd en zijn daarmee alleen bruikbaar voor die pc. De retailversie (losse versie) biedt wél ondersteuning van de fabrikant en kan meeverhuizen naar een nieuwe computer. Office-pakket/suite Een combinatie van tekstverwerker, presentatiesoftware, rekenprogramma, databank en (meestal) communicatiesoftware. Het bekendste pakket is Microsoft Office (bevat ondermeer Word, Excel, Outlook en Powerpoint).
Probeerversie/trial Software die u een tijdje gratis mag proberen om te zien of u tot aankoop wilt overgaan. Service pack Een verzameling van updates voor software (bijvoorbeeld een besturingssysteem als Windows), die fouten opheft en eventueel nieuwe functies oplevert, dan wel de software aanpast aan nieuwe technieken. Shareware Een vorm van software die zonder of met weinig restricties verspreid mag worden, maar waarvoor bij herhaald gebruik wel een vastgelegd bedrag betaald moet worden. Update Nieuwere versie van bestaand programma (of aanvulling) waarin verbeteringen en probleemoplossers zijn aangebracht. Essentieel zijn de updates van besturingssoftware, browsers en beveiligingssoftware. Upgraden Het krachtiger maken van een computer met nieuwe hardware. Ook: het overstappen naar een nieuwe generatie van dezelfde software. De overstap van versie 1.0 naar 2.0 heet upgrade. Updates zijn herkenbaar aan een hoger getal achter de punt (bijvoorbeeld: versie 2.01). Windows (Vista, XP) Het meest verkochte en gebruikte besturingssysteem voor computers. Vista wordt standaard voorgeïnstalleerd op nieuwe Windows-pc’s. De vorige generatie draaide op XP, dat volgens velen stabieler en minder veeleisend is en daarom de voorkeur heeft. Lees meer op pagina 8.
Beveiliging Adware Gratis software met reclame. Antivirusprogramma Software die virussen kan opsporen en verwijderen. Malware Verzamelnaam voor alle kwaadaardige software als virussen, Trojaanse paarden, rootkits, spyware, dialers, keyloggers, tracking cookies, enzovoorts. Phishing ‘Hengelen’ naar waardevolle gegevens als bankcodes en creditcardnummers. Vaak worden slachtoffers per e-mail verzocht naar de site van bijvoorbeeld hun bank te gaan en daar hun gegevens in te tikken. Dergelijke sites zijn echter nagemaakt om die gegevens te ontfutselen voor eigen voordeel. Spam Ongewenste e-mail (vaak reclame), doorgaans in grote aantallen verstuurd naar e-mailadressen. In Nederland ziet de Opta erop toe dat bedrijven die spam versturen, worden aangepakt. Spyware Programmaatje dat ongewenst ‘meelift’ als u bepaalde software installeert. Houdt de makers op de hoogte van uw computergebruik. Wordt vaak gebruikt voor marketingdoeleinden. Trojaans paard (Trojan Horse) Programma dat zichelf ongewenst installeert. Het verschaft kwaadwillenden toegang tot de pc en kan schade toebrengen aan de computergegevens of de privacy van de gebruiker. Worm Soort virus. Vermenigvuldigt zichzelf snel. Kan pc trager maken of lam leggen.
Eenvoudiger kiezen? Raadpleeg de Consumentenbond nu heel voordelig. Zie pagina 23.
MiniGids | Computer
21
Autokinderzitjes • Airco’s • Autonavigatiesystemen • Beleggingsverzekeringen • Diëten • Digitale camera’s • Desktops • Digitale veiligheid • Fruitdrankjes • Hypotheken • Laptops • Medicijnen • Mobiele telefoons • Mp3-spelers • Online reisbureaus • Ooglaserklinieken • Playstation 3 • Printers • Reizen • Software • Televisies • Wasmachines • Windows Vista • Zomerautobanden • Zorgverzekeringen
Van autokinderzitjes tot zorgverzekeringen
V
an autonavigatiesystemen tot zelfbruiners. En van apothekers tot zomerautobanden. De Consumentenbond test allerlei producten en diensten en biedt betrouwbare, onafhankelijke en praktische informatie. Over voeding,
Onafhankelijk en betrouwbaar. Zo maakt u altijd de juiste keuze.
22
MiniGids | Computer
financiën, gezondheid, elektronica, reizen, huishouden en nog veel meer! Onze testresultaten, informatie en tips vindt u in de Consumentengids en op Consumentengids Online. Uw keuze is zó gemaakt!
Maak nu 2 maanden kennis met de Consumentenbond en u krijgt: • Onafhankelijke en betrouwbare testresultaten • 2 nummers van de Consumentengids • 2 maanden 24 uur per dag toegang tot álle online testinformatie op www.consumentenbond.nl • Koopadvies op maat via de telefonische advieslijn
voor slechts €5!
Man Vrouw
Ja, ik wil graag kennismaken met de Consumentenbond en krijg 2 nummers van de Consumentengids en 2 maanden toegang tot Consumentengids Online. Ik ontvang een acceptgiro voor de betaling.
Naam
Adres
Postcode/Plaats
De Consumentenbond legt persoonsgegevens vast van leden, abonnees en anderen met wie contact is geweest. Deze gegevens worden gebruikt om de (abonnee-)overeenkomst uit te voeren en/of om u te informeren over voor u relevante activiteiten, producten en diensten van de Consumentenbond. Als u op deze informatie geen prijs stelt, of als u uw toestemming voor het gebruik van uw e-mailadres wilt intrekken, kunt u dit schriftelijk doorgeven aan: Consumentenbond, afdeling Service & Advies, Antwoordnummer 2259, 2502 XB Den Haag (geen postzegel nodig).
Telefoonnummer
Geboortedatum
E-mailadres*
Datum
5697
* Ik wil graag informatie van de Consumentenbond
Nee
per e-mail ontvangen:
Ja
Handtekening
U wordt automatisch lid. Wilt u dit niet, dan is één telefoontje tijdens de kennismakingsperiode voldoende om direct op te zeggen: (070) 445 45 45.
COPYRIGHT © 2008 Consumentenbond Alle rechten zijn voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch of door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De MiniGids Computer is een uitgave van de Consumentenbond. Hoewel de gegevens in deze gids met grote zorgvuldigheid zijn bijeengebracht, aanvaardt de uitgever geen aansprakelijkheid over eventuele (zet)fouten of onvolledigheden.
Colofon
Postzegel niet nodig
Consumentenbond Service & Advies Antwoordnummer 2259 2502 XB DEN HAAG
MiniGids Computer is een speciale uitgave van de Consumentenbond (april 2008) Samenstelling en redactie: Harry van Dooren (Arevista) Eindredactie: Gemmeke van Kempen Vormgeving: Ineke Oerlemans Druk: RS-Drukkerij Fotografie: Denise Boomkens, IStockphoto, StockXpert
Contact Service & Advies: (070) 445 45 45 Internet: www.consumentenbond.nl Contactformulier: www.consumentenbond.nl/contact
