Voedsel
Rob+G.
Bosuilen Strix aluco
van
Bijlsma
In
1987-96
verzameld,
werden
in
de
zijn
die laatste
kleine
in
broeden kan
ik
een
Zo
vanuit
Manen
Verspreid
over
zitposten.
Het
tien
Drenthe gaat
In
(1993: n=7)
het
december
zo
de
Van
hand
van
en
konden
De
hier
Elk
van
dan
zachte,
schorre
Landgoed
den
De
dit
en
tot broeden
in
braakballen
smetje
een
roepen.
alle
deze
aan
Brink et
te
de
al.
provincie:
er
1996). Gelukkig
dichtstbijzijnde (het mannetje) broedt
paar
100
op
afstand in
m
nestkast.
nestkast,
een
(>10
bekende
mij
verzameld
in
bosgebieden:
1991:
verloopt
moeizaam
zo
zoals
plek),
1
op
braakbalvondsten
de
buurt
Schipborg
n=233),
vinden
te
van
nestkasten
van
(1987
werden uit
prooien
in
stammen
bij
Bosuilen
in
777
drie
bestond
fijnspar,
deel
zuiver
het
(1996)
van
bekend
uit
braakballen
vrij
van
333
Landgoed
van
een
Berkenheuvel
de braakballen vaste
overdag,
zitpost. meestal
vrouwtje
roep.
2-4 bomen
Het
n=l
5),
Berken-
in
het
Kniphorstbos (1993: n=13),
systematiek.
welke tot
periode
zeer
De
meeste
was
het
De
sekse
rond
het
deze
middaguur het
zat
verderop (7-12 m)
in in
laten
uilen in
datum
januari
van
Bosuilen
aan
het
werd
de volle
vrouwtje de dichte een
op
van
Alleen
op
worden
tot
en
met
7%.
toegewezen
van
waarop
mannetje
en
braakballen
controles
en
stammen.
maanden
11 en
doen
worden
ze
nauwkeurig
de
over
1, 14, 20,
kon
"hoe-hoe-hoeoeeeee",
dezelfde
(1988:
47
waaronder
aangetroffen,
locaties:
geen
prooien
10, 4, 10, 13, 4, l, 5,
Landgoed
geroep
zacht
en
Anloo
Hooghalen (1989: en
vaste
prooien),
prooien tevoorschijn gehaald.
nestkasten van
onder
49
(1993-96: n=52).
prooien
zelden
verdeling
namelijk
versie
is
prooien
volgt:
op
en
1988:
en
(1995-96: n=19)
braakballen
controles
Berkenheuvel en
Boswachterij
Smilde
Boswachterij
prooien
braakballen
een
kort
een
9
braakballen
volgende
In totaal
de
als
dat
had
zacht,
Drenlse Vogels
er
(van
n=55), Zeyerstrubben (1987: n=49), Norg (1988: n=37),
procentuele
was
slaakte
van een
gegeven
1996, Deze
deze
bekend
vrouwtje.
Toch kleeft
horen
verleiden
prooien tijdens
van
Bokkenleegte
goed
verband met
in
voorjaar gevonden, voornamelijk tijdens broedvogelkarteringen
Berkenheuvel
gebracht.
en
wanneer
vergeten.
(1990: n=18),
72
het verzamelen in
worden onderzocht
mijn huis,
naast
m
Dwingeloo (1988,
Gieten
werden
nestkasten.
Op
de
(1991-96: n=274).
werden
wel
werden
1988:
goede bosmuizenjaar Anloo
zijn
te
aan
Vogels
jaar.
om
Boswachterij
Daarnaast
blijven.
te
Bosuilen
werkwijze
Kniphorstbos (1987,
heuvel
van
spectrum
zwaardere lijken gemiddeld prooien
Strix aluco
Concentraties
compilatie
een
de laatste
Boswachterij
breed
woelmuizen
en
mijzelf gefabriceerde superdeluxe
zich laten
Bosuilen
je bij
en
en
Bosuil
Bosuilen
tien
fijnspar
braakballen.
van
kan
Gebied
n=28),
nader
genoegen.
paren
verschillende
een
van
stuk wordt
dit
huis
onverdeeld 60-100
als Bosuilen
verzamelen
Drenthe uit
een
maar
van
door Willem
Ransuilen, In
is
mijn
top
makkelijk
het
moet
dat
prooien
een
territorium
Bosmuizen
voor
800
ruim
bejagen
hun
in
Bosuilen
Vrouwelijke maar
Bosuilen
steekproef.
Drenthe
de
zijn.
Drenthe
van
jaarrond
staal
de substituten
mannetjes,
nog steeds
in
slaapt
schaars
dan
vangen
in
ze
’Bosspitsmuizen ’ lijken
delen
beboste
uil braakballen.
voornamelijk
Hierdoor
prooien.
Wonen
in Drenthe
acuut
uiteindelijk
mannetje
vastgesteld zon.
Het
fijnspar
of
de
mannetje
reageerde
takkenwirwar
of het aan
met
in
de
een
top
douglas.
25
Resultaten
Prooispectrum De
Drentse
Bosuilen
hoofdvoedsel, Van
gepakt.
de
deze
Tweekleurige Spitsmuis alle
18
van
5.6%
Bosuilen
jaar
in
veel
Op
(n=108), Op
naam
Strix
als
gevolg
Berkenheuvel dan
meer
een
Sitta europaea,
1
coelebs.
Tabel
Prooien
Berkenheuvel)
en
Tawny
and 111 (prey
Vlaamse Het
van
1
in
Bosuilen
I (pellets
I
(braakballen
Drenthe
in Drenthe),
Prey species
S. S.
Huisspitsmuis Mol
araneus/coronatus araneus/coronalus
S. S,
minutus minutus
Crocidura
russula
55.8%
in
is
in
ater, 2
het
1
Holenduif 1
8
Groene 1
in
er
zulke
menu
als
Columba
Koolmezen
P.
T.
1
major,
vulgaris
exclusief
findings
in
II
Berkenheuvel).
Drenthe) in 1987 tot
en
It
(pellets
in
I1
II
III 111
n
n
n n
n n
65
23
0 O
88
4 4
5
0
3
0
0 0
9 3
1,1 1.1
55
24
3
82 82
9 8
87
12 12
0
99
11.9
2
3
0
5
minutus
2
6
0 0
8
Apodemus sylvatlcus sylvaticus
161
108
50
Bruine rat rat Rattus Rattus norvegicus norveglcus
0
3
0
3
0.4
Konijn Oryctolagus
10 1 0
0
1
0.1
13
65 65
7.8 7.8
Levendbarende Hagedis Hagedis
Insecten
Totaal
26
Insects
Total
Lacerta
vivipara vivipara
34
18 18
0
12
1
0 OIO 1 0
17
486
27
0 O
274 274
72
1996
0 4 04
Aardmuis M. M.
Birds
(braakballen
106
Veldmuis Mlcrotus Veldmuis Microtus arvalls arvalis
Amfibieën Amphibians Amfibieën Amphibians
Vinken
%
0.4
Vogels Vogels
3
Totaal
10 7 10 7
cuniculus cunlculus
en
f987-96.
3 3
Bosmuis Bosmuis
1
Berkenheuvel)
89
Dwergmuis Mlcromys Micromys
2
Boomk lever
met oktober
5
Woelrat Arvicola lerreslrls Woelrat terrestris
uit
Bosuil
viridis,
philomelos,
0 0
agrestis agrestls
1
oenas, Picus
Specht
3
glareolus
Bosmui-
Bosuilen
van
29
C.
geen
namelijk
jaren pakken
0
europaea
De
Manen
1992
Bosmuis
vrij
(n=ls),
(van
55
Talpa
Rosse woelmuis
echter 0%
(n=lo6).
vertonen
Zanglijster
Berkenheuvel-area),
on
in
trend
Spreeuwen Sturnus
Drenthe
excluding
dat de
van
en
zouden
opmerkelijk.
geheel
based
van
7.5%
Veldmuis
jammer
stand
wisselde
(n=29B),
en
van
H/B
1).
merula,
glandarius,
het
de
eenzelfde
1996),
Mees Parus
holenbroeders
Proolsoort Proolsoort
Dwergspitsmuis
in
(n=l4l)
ratio
dan
kloppen,
5.7%
beukennootjes;
verdeeld;
Turdus
in nestkasten in
die
met Tabel
volgt
is
dat
vogels
stand
lage
was
van
als
1996
nestkast
Garrulus
aandeel
remains In nestboxes
'Bosspitsmuls' Bosspitsmuls’
als
4.2%
verband
bumperoogst
Merel
Zwarte
III (prooivondsten
Owls in
1
een
1995/96
,
Gaai
hoge
in
jong
aandeel
(n=9s prooien),
met
Woelmuizen,
(vergelijk
rubecula,
Tweekleurige Spitsmuizen. Het
Mocht
het
veel
Bosspitsmuis
op
1994).
de
van
Gewone
al.
(n=2o),
in
grond
op
vormen
worden
’Bosspitsmuis’
et
dit
In en
en
tussen
vermogen
2.1%
samen
Bosmuizen
dus
opgegeten
Erithacus
Aardmuis
insecten.
en
20,0%
1992/93
van
maakten
Goudhaantje Regulus regulus
of
In
Rosse
(en
gemiddeld
(deels
Fringilla
gehad
resp.
vielen
gebrachte vogelprooien waren
aluco
1.
dat
(n=o),
1994
gevonden.
Bosmuizen
Roodborsten
Prey
hebben
Bosmuizen
prooien (Tabel I).
gedetermineerd
nader
(Lange
(eigen waarnemingen).
werden
exceptioneel hoog Bosuilen
93%
was
?
(n=66), en
aan
scheidend
geregeld vogels
1987-96
1991
Bosmuis
en
braakballen
zen).
van
18
er
een
zou
hebben
in
22.7%
(n=18),
vogeluitschieters 1996)
werden
maat
vangen
jaar:
op
spectrum
Woelmuis, Veldmuis,
’Bosspitsmuizen’ betrekking
De Drentse sterk
breed
een
Rosse
’Bosspitsmuis’
onderkaak;
de
van
bejagen ook
maar
319
13 1 1
44
832 832
0.6 0 6 1.0 38 3
1.6 1.6 0.1
5.3
100
Drentse Vogels 9 (1996)
Onder
de
amfibieën
De
hagedis
de
strikt
had
werden
betrekking
1
Pad een
op
nachtelijke leefwijze
Herkenbare
resten
waren
3
driehoornmestkevers
3
van
Groene
Lacerta
De
loopkevers
door Bosuilen mee naar
werden
Kikkers
vivipara.
Rana een
insecten
meeste
snuitkever
1
Pterostichus
2
de
aan
kleine
Geotrupes
Het is niet
vrouwtje).
vastgesteld.
vangst gezien
rare
kant.
haantjes Chrysomelidae,
6 mestkevers
sp.,
1
gevangen;
esculenta
nogal
waren
Curculionidae,
Typhaeus typhoeus (2 mannetjes,
daadwerkelijk
gewervelde prooien
van
2
en
Bosuilen.
van
afkomstig
lieveheersbeestjes Coccinellidae,
insecten
Bufo bufo
Levendbarende
mogelijk
kwam
mannetje
Bosuil
een
zeker
deel
spec.
2
en
of al deze
via
de
magen
binnen.
Seksespecifieke prooikeus In
totaal
en
30
konden
Het
2).
het
aan
mannetje
Omgerekend vrouwtje de
en
in
2.
1995
Bijlage
pakte
het
1996
%
had
Het
als
vrij
duidelijke
63%
de
van
zwaardere
van
procentueel
prooien
Bosuilen, aandeel
van
het
gebaseerd naar
choice
prey
based
proportion,
of
Tawny
Owls
on
on
prey weights
as
Berkenheuvel in
Appendix
mannetje prooien
Prey species
'Bosspitsmuis' 'Bosspitsmuis'
klein
van
Landgoed de
volgens
19.8
op
is, lijken
Berkenheuvel
prooigewichlen
in
S. minutes minutus
Woelmuis
Aardmuis M M.
arvalis arvalis
agrestis agrestic
Apodemus Apodemus
Vrouwtje Vrouwtje
uit
1.9 1.9
1
05 0.5
0
0 0
1 1
0.4 0.4
1
3.4 3.4
2 2
13 7 137
12.2
1
4 4
4.4 4.4
7
2
3.1 3.1
0
11
4.8
1
5 57
0.4
0
22.7 22.7
0
2 2
11
0.3
0 0
1 1
0.5
Bird
0 9.4 9.4
28 28 5 5
0
0
2
1.8
2
1.7
0
0
1
1.1
00 0 0
coelebs coelebs • *
1
0.7
0
0
Amfibie Amphibian Amphibian
4
2.1
0
0
Kever
6
0.2
0
0
sp
spec
Beetle Beetle
Totaal Total
=
1.9
13
Goudhaantje Regulus regulus regulus
Fringilla
g
15.3
0
63.1
Bruine Rat Rat Rattus Bruine Raltus norvegicus norvegicus
Zwarte Mees Mees Parus Parus ater ater
%
Female
7 7
minutus
Koolmees P. P. major major
analysis
% % g
sylvaticus syivaticus
Dwergmuis Micromys
pellet
on
n
Woelrat Arvicola terreslris terrestris
Bosmuis
based
Male Male %
13
Clethrionomys Clethrionomys glareolus
Veldmuis Microtus
1995-96,
g
Talpa europaea
Vogel
becijferd
erg
het
naast
mannetjes.
berekend
Mannetje
Sorex araneus/coronalus Sorex araneus/coronatus
Dwergspitsmuis Dwergspitsmuis
Vink Vink
Bij
sterker mee,
werd
nog
(Tabel
1.
n
Rosse Rosse
Bosmuizen.
Rat veel
op braakballen
gewicht,
op
zien
Bosmuizen.
en
1.
Prooisoort
Mol
het
aantal
vangen dan
te
Woelmuizen
Bruine
en
toegeschreven,
sekse
naar
prooien betrekking
Woelrat
Hoewel
gram.
worden
verschillen
Rosse
’Bosspitsmuizen’,
Mol, Veldmuis,
35.3
prooikeus =
ruim
het
aan
laat
ervan
gemiddelde prooigewicht op
gemiddeld
g
Berkenheuvel
voornamelijk
vrouwtje
Seksespecifieke en
op
verdeling
prooisoorten
Bosuilen
Sex-specific
weight
De
Bosmuizen.
van
vrouwelijke
Tabel
prooien
prooigewicht
naar
wogen
obligate
gram,
106
vrouwtje,
106
30
Discussie
De Drentse is
Bosuilen
gevonden:
het
wijken
lage
prooidieren uit, tegen en
34.6%
in
Twente
Drentse Vogels 9 (1996)
in
hun
aandeel 30.7%
prooikeus
vogels
in
(Smeenk
de
in
hun
in
één
Amsterdamse
1972).
In
opzicht
menu.
In
sterk af
Drenthe
van
wat
maakten
elders
vogels
Waterleidingduinen (Koning
termen
van
biomassa
kwamen
&
de
in Nederland
7.8%
van
Baeyens
alle
1990)
Noordhollandse
27
zelfs
Bosuilen
is,
en
In
vogels
Drenthe
stelt
prooikeus
Bosuilen kan
bepaalde prooien zijn
niet
Net
als
alleen
515
vrouwtjes niet
tot
een
Oeraluilen
moeten
de
in
gehele jaar
sexuele
hun
jacht
met
territorium
te
andere
op
zoals
een
worden
is
geval
mannetjes
dieet
in
het
van
de
vrouwtje
leidt
aantal
door
de
of het verschil
Vooral
prooien.
vangst reëel
in
aan
brede aan
dit verband
het
vrouwtje en
de
dan
bezien
te
wordt
Mollen.
het
gram,
bij
uilen
sympatrische
De
1986).
echter
ratten
in
zijn
groter
dan
410
dimorfie
Zelfs
valt
is
groter
gemiddeld
sexuele
(Lundberg
bij
enkele
van
75%
eerste
Het
de
zij,
Schaarste
blijven.
wegen
bij roofvogels.
vastgesteld
tegenspraak (Tabel 2).
groter
beïnvloed
uitmaken
de
in
het
het
als substituut.
dimorfie, waarbij
wel
Hoe
kant
zich vooral
prooisoorten;
tamelijk uitgesproken: mannetjes
prooikeus,
Bosuilen
is.
de kleine
aan
nog
laag
belang
van
Drentse
Bosmuis
en
voedselbron
belangrijkste
het materiaal
seizoenen, lijken
’Bosspitsmuizen’
is dat zelfs
hiermee
gehandhaafd blijft bij
zullen
het
en
woelmuizen
van
uilen
verschil
geen
sterk
jaren
de
vogels
vormen
Hoewel
sprake.
gecompenseerd
ook
maar
in
lijken
prooigewicht
staat
Bosuilen, waarbij
en
Berkenheuvel
in
geen
(Lundberg 1986). Volgens Lundberg (1986)
gram
verschil
kon
Bosuilen,
stand
vertonen
Bosuilen
mannetje. Bij
de
worden
vogels
roofvogels
de
over
als
vergrijpen
te
is daarvan
is verdeeld
ongelijk
hier
hoger uit, namelijk 40-60%;
nog
Bosuilen.
voor
mannelijke
Bosuilen
van
of dit verschil het
De
gemiddelde
komende
jaren
is.
Dank Willem
Manen
van
Summary:
Food
of
species
in
Owls
nestboxes
Sorex
and
mice.
is
taken
well-studied
pair,
described
by
collected
(Table
being respectively
I),
male
19.3
g
to
i.e.
took
means
and
7,8%
birds
studies of all
substantially and
prey
buiten
prooien
Strix aluco in
during
other
(n=lo6)
differences in
sex-specific
de
of
35.3
the
arvalis,
than
M.
in
in
(n=3o)(Table 2). Sample
years
two
and of
prey prey
Apodemus of
scarcity
other studies.
i.e.
size
Important
however, relatively
are,
female,
and
items)
agrestis
birds
31-35% the
prey
of Drenthe.
substitutes
versus
prey
(n=76o
province
Netherlands,
items
smaller g
in
important
The
prey
Drenthe
Microtus
are
in
Berkenheuvel
pellet analysis
1987-96
Clethrionomys glareolus,
compared
the
van
Owls
araneus/coronatus As
infrequently
show
de bulk
Tawny
(n=72),
especially
were
sylvaticus. voles
Food of
Tawny
remains
verzamelde
is
mean
still
prey too
In
a
weight
small
to
choice.
Literatuur
van
den
Brink
Gorcum, Koning Lange
F.J.
H.,
&
Baeyens
R., Twisk
P.,
Scand.
van
1986.
17:
133-140.
Manen W.
Ardea 60:
Adres:
28
van
Os
B.L.J.
&
Venema P.
1996.
Broedvogels
van
Drenthe.
Van
Uilen in de duinen. A. &
van
Adaptive advantages
1996. De
1972.
1990.
Winden
Stichting Uitgeverij
Diepenbeek
A.
1994.
KNNV,
Zoogdieren
Utrecht.
van
West-Europa. Stichting
Utrecht.
A.
Smeenk C.
G.
van
Uitgeverij KNNV, Lundberg
Dijk A.J.,
van
Assen.
cyclus
van
of reversed
sexual
de Veldmuis Microlus
Ökologische Vergleiche
zwischen
size
dimorphism
arvalis. Drentse
Waldkauz
Strix
in
Vogels
aluco
und
European
owls.
Ornis
9:
Waldohreule
Asio
otus.
1-71.
Dotdersunimerweg 1.
7983 LD
tVapse.
Drentse Vogels 9 (1996)
1. Gemiddelde
Bijlage
Bosuilen
vangsten Mean
body
SO
mass,
door
are
on
nests
used
vondsten
op
verkeer)
and number
items found
Estimates
standaardafwijking
gebaseerd
vondsten (dood
en
intact prey of birds.
gewicht,
op Berkenheuvel,
of
for bird
van
weighed Tawny sp.
en
van
vogels.
of
prey
aantal gewogen Intacte
prooien
Schattingen
species
of
voor
bosuil-
vogel Owls
Tawny
Owl and Common Buzzard,
Mean Mean
Sorex
Dwergspitsmuis
araneus/coronatus araneus/coronalus
S. minutus
Mol Talpa Mol Talpa europaea Woelmuis Woelmuis
Clethrionomys Clelhrionomys glareolus
Veldmuis Veldmuis Microtus Aardmuis M.
arvalis arvatis
en
kever.
Berkenheuvel, and traffic
SD
N
SD SD
N
57 5.7
02 0.2
3
4.7 4 7
0.6 0.6
gewicht
body body
mass
72.5
13.4
19.7 19.7
5.9
9
23.2 232
5.4 54
45 18 18 11
minutus
8.4
0.0
Apodemus sylvalicus sylvaticus
23.2
5 54 4
norvegicus norvegicus
120.0
0.0
Goudhaantje regutus Goudhaantje Regulus Regulus regulus
5 6
0 4
ater aler
Koolmees P. P. major Vink Fringiiia Fringilla
coelebs
sp. Bird spec. spec.
Drenlse
Vogels
04 0.4
15 15
0.9 0.9
22 22
23.6 23 6
0.9 0.9
22 22
0.8
Foto.
9
(1996)
Jonge
Bosuil,
Bokkenleegte, 27 april
1994
1 1 16
98 9 8
11.1 11.1
Beetle
1 31 31
18.0 180
15.0
Kikker/Pad Frog/Toad Kever
3 3
0.0 0.0
Zwarte Mees Parus
on
16 16
4.2
Bruine Rat Raltus Rattus
Vogel Vogel
based
op
casualties
32.7
Dwergmuis Micromys Micromys
van
en
100.0 100.0
agrestis agreslis
Woelrat Woelrat Arvicola terreslris terrestris
Bosmuis
on
proolsoorten
buizerdnesten,
and captures
Gemiddeld Gemiddeld
Species
Bosspitsmuis
sp.
van
en
and beetle
Soort Soort
Rosse
exemplaren op
.
.
6.9 69
4
-
.
(Rob Bijlsma).
29
