INHOUDSTAFEL DEEL 1. ALGEMENE SITUERING VAN HET VOORLOPIG BEWIND
1
Hoofdstuk 1. Waarom voorlopig bewind? 1. Preventief 2. Curatief
5 5 6
Hoofdstuk 2. Voorlopig bewind vergeleken met enkele andere mogelijke oplossingen 1. Aflijning tegenover lastgeving 2. Aflijning tegenover zaakwaarneming 3. Aflijning tegenover de gerechtelijke onbekwaamverklaring 4. Aflijning tegenover onder gerechtelijk raadsman gestelden 5. Aflijning tegenover de verlengde minderjarigheid 6. Aflijning tegenover de collectieve schuldenregeling 7. Aflijning tegenover het huwelijksvermogensrecht 8. Voorlopig bewind en geı¨nterneerden 9. Besluit
9 9 10 11 12 13 14 15 16 17
Hoofdstuk 3. Doelstellingen van de Wet op het Voorlopig Bewind 1. Bescherming van het vermogen van de beschermde persoon 1.1. Soepelheid 1.2. Individualisering 1.3. Transparantie 2. Welzijn van de beschermde persoon
19 19 19 20 20 21
DEEL 2. INSTELLING VAN VOORLOPIG BEWIND
23
Hoofdstuk 1. Aanvraag tot voorlopig bewind 1. Grondvoorwaarden 1.1. Meerderjarigheid 1.2. Onmogelijkheid tot goederenbeheer 1.3. Wegens de gezondheidstoestand 1.4. Geen wettelijke vertegenwoordiger 2. Formele voorwaarden 2.1. Verzoek 2.2. Geneeskundige verklaring 2.3. Attest van verblijfplaats 3. Bevoegde rechter 4. Taal 5. Kansspelen
27 27 27 27 29 32 32 32 35 39 39 41 42
IV
Voorlopig bewind – Praktische handleiding – Kluwer
Inhoudstafel
Hoofdstuk 2. Behandeling 1. Onderzoek van het verzoek 2. Beschikking 2.1. Motiveringsplicht 2.2. Aanwijzing van de voorlopige bewindvoerder 2.3. Kennisgeving van de beschikking 2.4. Uitvoerbaarheid van de beschikking 2.5. Bekendmaking van de aanwijzing van de voorlopige bewindvoerder 3. Rechtsmiddelen 3.1. Verzet en hoger beroep 3.2. Derdenverzet
43 43 45 45 45 54 54 55 55 55 56
DEEL 3. DE BEWINDVOERDER
59
Hoofdstuk 1. Aard en omvang van de taak van de voorlopige bewindvoerder 1. Het gerechtelijk mandaat 2. De inhoud van de opdracht van de bewindvoerder 3. Grenzen van de opdracht van de voorlopig bewindvoerder 4. Toch meer dan louter financieel beheer? 5. De bewindvoerder en de deontologie
65 65 67 69 73 74
Hoofdstuk 2. Eerste handelingen van de voorlopige bewindvoerder 1. Probleemstelling 2. Wat de voorlopige bewindvoerder zelf betreft 2.1. Aandachtig de beschikking lezen 2.2. Aanvaarding van de aanwijzing 2.3. Eigen verzekering 2.4. Opstellen van de door de vrederechter gee¨iste waarborgen 3. Wat de bewindvoering betreft 3.1. Het dossier ter griffie raadplegen 3.2. Een bankrekening t.n.v. de beschermde persoon openen of ter beschikking hebben 3.3. De beschermde persoon ontmoeten 3.4. Alle personen ontmoeten die informatie kunnen verschaffen 3.5. Zorgen voor het leefgeld 3.6. De woning bezoeken 3.7. Alle voorwerpen van waarde opsporen en in veiligheid brengen 3.8. Nagaan of de goederen en de verantwoordelijkheid behoorlijk verzekerd zijn 3.9. Alle bekende schuldenaars en schuldeisers aanschrijven 3.10. De lasthebbers opzoeken en verantwoording vragen 3.11. Het registratiekantoor aanschrijven 3.12. De Belgische Vereniging der Banken (BVB) aanschrijven 3.13. Een beschrijving opmaken van de te beheren goederen 3.14. Het openen van kluizen 3.15. In het algemeen
81 81 81 82 82 84 84 84 84 84 85 86 88 88 88 89 89 89 90 91 91 91 92
Kluwer – Voorlopig bewind – Praktische handleiding
V
Inhoudstafel
Hoofdstuk 3. Het eerste verslag (art. 488bis c) § 2 B.W.) 1. Het belang van het eerste verslag 2. De inhoud 2.1. De vermogenstoestand 2.2. Het inkomen 2.3. Bijkomende informatie 2.4. De bij te voegen stukken 3. De vorm 4. De termijn 5. Aan wie moet het verslag worden opgestuurd? 5.1. De vrederechter, de beschermde persoon, de vertrouwenspersoon 5.2. Ontslag van overzending Hoofdstuk 4. De uitvoering van de taak van dag tot dag 1. Noodzaak van de organisatie van de bewindvoering 1.1. Interne organisatie 1.2. Extern: afspraken met de beschermde persoon en diens omgeving 1.3. Een doordacht en open beleid ten aanzien van de persoonlijkheidsrechten van de beschermde persoon 2. Het beheer van inkomsten en uitgaven 2.1. Een snel en efficie¨nt beheer 2.2. Het innen van de inkomsten 2.3. Betaling kosten van onderhoud en behandeling en sommen ter beschikking stellen tot verbetering van het lot van de beschermde persoon 3. Een gescheiden beheer van de goederen (art. 488bis f) § 6 B.W.) 3.1. Tussen de voorlopige bewindvoerder en de beschermde persoon 3.2. Tussen de beschermde persoon en diens echtgenoot 4. Andere rechtshandelingen 4.1. Vertegenwoordiging van de beschermde persoon in alle rechtshandelingen 4.2. Inachtneming van de van toepassing zijnde wetgeving 4.3. Beheren van onroerende goederen 4.4. Het aangaan van een huurcontract als huurder 4.5. Buitensporige uitgaven 4.6. Belastingaangifte 5. Maatregelen wat de persoon betreft 5.1. Bescherming van de persoon 5.2. Verlengde minderjarigheid 5.3. Echtscheiding 5.4. Maatregelen t.o.v. echtgenoten voor de vrederechter en voor de voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg
93 93 93 93 94 94 94 94 95 95 95 95
97 97 97 97 99 100 100 100 101 104 104 104 105 105 106 106 108 109 109 110 110 110 111 114
Hoofdstuk 5. Machtigingen (art. 488bis f) B.W.) 117 1. Algemeen 117 2. De toepasselijke procedureregels inzake machtiging 121 3. De machtiging bij tegenstrijdige belangen tussen de beschermde persoon en de bewindvoerder 123
VI
Voorlopig bewind – Praktische handleiding – Kluwer
Inhoudstafel
4. 5.
6.
7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14.
De vertegenwoordiging van de beschermde persoon in de rechtspleging (art. 488bis f) § 3 tweede lid, punt a B.W.) De vervreemding van roerende en onroerende goederen van de beschermde persoon 5.1. Algemeen 5.2. De vervreemding van roerende goederen 5.3. De vervreemding van onroerende goederen Het aangaan van leningen, het toestaan van hypotheken, en de toestemming tot het doorhalen van een hypothecaire inschrijving of een overschrijving inzake uitvoerend onroerend beslag Berusten in een vordering betreffende onroerende rechten Een nalatenschap, een algemeen legaat of een legaat onder algemene titel verwerpen of aanvaarden, wat slechts onder voorrecht van boedelbeschrijving kan geschieden Het aanvaarden van een schenking of een legaat Het afsluiten van een pachtcontract, een handelshuurcontract of het hernieuwen ervan, en een huurovereenkomst voor meer dan negen jaar Het aangaan van een dading De aankoop van een onroerend goed De voortzetting van de handelszaak van de beschermde persoon Bekentenis
125 131 131 133 136
145 147 148 150 152 154 156 157 159
Hoofdstuk 6. Het jaarlijks verslag 1. Inleiding 1.1. Begrip 1.2. Het doel van het verslag 2. De inhoud 2.1. De wettelijke vereisten 2.2. De andere gegevens dan het wettelijk minimum 3. De bestemmelingen van het verslag 4. De datum van verslaggeving 5. Verslag, rekening en verantwoording
161 161 161 161 162 162 164 166 166 167
Hoofdstuk 7. De bezoldiging van de voorlopige bewindvoerder 1. Algemeen 2. De eigenlijke bezoldiging 3. De gemaakte kosten 4. Buitengewone ambtsverrichtingen
169 169 170 174 176
Hoofdstuk 8. Wijziging en einde opdracht van voorlopige bewindvoerder 1. Wijziging van de opdracht 1.1. Initiatief 1.2. Procedure 2. Vervanging van de voorlopige bewindvoerder 3. Ontslag van de voorlopige bewindvoerder 3.1. Principe 3.2. Wijze 3.3. Gevolgen
179 179 179 179 180 181 181 181 181
Kluwer – Voorlopig bewind – Praktische handleiding
VII
Inhoudstafel
4.
5.
6.
Einde voorlopig bewind a.g.v. de toestand van de beschermde persoon 4.1. Principe 4.2. Hoe? Bee¨indiging van rechtswege 5.1. Overlijden van de beschermde persoon: (art. 488bis d) al. 3 B.W.) 5.2. Onbekwaamverklaring of verklaring van verlengde minderjarigheid van de beschermde persoon (art. 488bis e) § 1, al. 3 B.W.) 5.3. Overlijden, onbekwaamverklaring, kennelijk onvermogen of faillissement van de voorlopige bewindvoerder Rekenschap (eindverslag)
181 181 182 182 182 183 184 184
Hoofdstuk 9. Aansprakelijkheden en verzekering 1. Aansprakelijkheid van de voorlopige bewindvoerder 1.1. Principes 1.2. Handelingen gesteld in de uitoefening van zijn opdracht 1.3. Buitencontractuele en strafrechtelijke aansprakelijkheid jegens derden 1.4. Pluraliteit van bewindvoerders 1.5. Aansprakelijkheid van derden 1.6. Einde van de aansprakelijkheid 2. Verzekering voor beroepsaansprakelijkheid
187 187 187 187 189 190 190 190 191
DEEL 4. DE BESCHERMDE PERSOON
193
Hoofdstuk 1. De verklaring van voorkeur (art. 488bis b) § 2 B.W.)
197
Hoofdstuk 2. De beschermde persoon tijdens de procedure aanstelling bewindvoerder
201
Hoofdstuk 3. De rechtspositie van de beschermde persoon tijdens het voorlopig bewind 1. De beschermde persoon en zijn patrimoniale rechten 2. De persoonlijkheidsrechten van de beschermde persoon 3. Uitzonderingen: vertegenwoordiging in persoonlijke aangelegenheden 3.1. Algemeen 3.2. Vorderingen met betrekking tot de afstamming 3.3. Wet op de Belgische Nationaliteit 3.4. Vorderingen inzake onderhoudsbijdragen 3.5. Onmogelijkheid tot uitoefening van het ouderlijk gezag 3.6. De regeling inzake de uitvaartplechtigheid en de asbestemming na crematie 3.7. Orgaantransplantatie 3.8. De fiscale aangifte 3.9. De echtscheidingswetgeving 4. De rechtsbescherming van de beschermde persoon tijdens het voorlopig bewind 4.1. Algemeen 4.2. Het recht op regelmatig overleg 4.3. Het recht om verslagen te ontvangen 4.4. Het recht om te worden gehoord
205 205 206 208 208 209 209 209 209 210 210 210 211 211 211 212 212 213
VIII
Voorlopig bewind – Praktische handleiding – Kluwer
Inhoudstafel
4.5. 4.6. 4.7. 4.8.
Het recht om een vertrouwenspersoon te vragen Het recht om de vervanging van de bewindvoerder te vragen Inzage in het dossier op de griffie Recht op een kopie van de procedurestukken
Hoofdstuk 4. De bijzondere procedures inzake schenkingen, testamenten en huwelijkscontracten 1. Algemeen 2. De procedure 3. De beoordeling door de vrederechter van de schenking of de gift 4. De machtiging door de vrederechter van de testamentaire beschikking 5. De bekwaamheid tot ontvangen van de voorlopige bewindvoerder 6. De bekwaamheid van de beschermde persoon tot het afsluiten van een huwelijkscontract Hoofdstuk 5. De gevolgen van de rechtshandelingen gesteld door de beschermde persoon 1. Handelingen gesteld tijdens de periode van het voorlopige bewind 2. Handelingen gesteld na de indiening van het verzoekschrift tot aanstelling van de bewindvoerder, en voor het vonnis tot aanstelling van de bewindvoerder 3. Handelingen gesteld voor de neerlegging van het verzoekschrift tot aanstelling van de bewindvoerder
213 213 214 214
215 215 216 217 219 221 222
225 225 228 228
DEEL 5. DE VERTROUWENSPERSOON 1. Algemeen 2. De aanstelling van de vertrouwenspersoon 3. Taak van de vertrouwenspersoon 4. Einde van de opdracht van de vertrouwenspersoon
231 235 236 238 240
DEEL 6. DE VREDERECHTER
243
Hoofdstuk 1. De rol van de vrederechter 1. Algemene beschouwingen 1.1. De klassieke rol van de rechter herzien 1.2. De inschatting van het belang van de beschermde persoon 2. De afbakening van de rol van de vrederechter en van die van de voorlopige bewindvoerder ten opzichte van elkaar 2.1. Het beheer en de vertegenwoordiging van de voorlopige bewindvoerder 2.2. De machtigingen verstrekt door de vrederechter 2.3. De controle 2.4. Overleg 3. De vrederechter als wettelijk arbiter of scheidsrechter 4. Toegang verlenen tot het dossier voorzien in artikel 488bis § 4 B.W. 5. De motivering van de beslissingen 5.1. De door de wetgever voorziene verplichting 5.2. De motivering en het recht op privacy 6. De keuze van de voorlopige bewindvoerder 6.1. De criteria 6.2. Opstellen van een lijst van professionele voorlopige bewindvoerders
Kluwer – Voorlopig bewind – Praktische handleiding
247 247 247 248 249 250 250 251 251 253 254 257 257 259 260 260 263
IX
Inhoudstafel
7.
8.
9.
10.
11. 12. 13. 14.
6.3. Regelmatig overleg buiten de dossiers De machtigingen 7.1. Tegenstelling van belangen 7.2. Het inwinnen van alle dienstige inlichtingen 7.3. Het horen van de beschermde persoon en van de voorlopige bewindvoerder 7.4. De naleving van de machtigingen De controle 8.1. De kennisname van de verslagen 8.2. De boekhoudkundige controle 8.3. Het aanstellen van een boekhouder 8.4. Het inwinnen van inlichtingen 8.5. De omvang en de gevolgen van de controle Bevoegdheid inzake rekening en verantwoording 9.1. Tips om fraude te voorkomen 9.2. Alarmsignalen De ambtshalve procedures 10.1. Aanstelling van een voorlopige bewindvoerder 10.2. Vervanging, wijziging en einde opdracht van de voorlopige bewindvoerder 10.3. Het einde van de functie van de vertrouwenspersoon De houding van de vrederechter en de procedure ten gronde Het opstellen van formulieren en barema’s Briefwisseling Aansprakelijkheid van de vrederechter 14.1. Persoonlijke aansprakelijkheid 14.2. Aansprakelijkheid van de Staat
DEEL 7. ROL VAN DE GRIFFIER
279
Hoofdstuk 1. Wettelijke taken 1. Verklaring van voorkeur inzake voorlopige bewindvoerder 2. Kansspelcommissie 3. Oproepingen 3.1. Na neerlegging van een verzoekschrift tot aanstelling van een voorlopige bewindvoerder en telkens de vrederechter overweegt ambtshalve deze maatregel te nemen 3.2. Bij bee¨indiging of wijziging van de opdracht en vervanging van de voorlopige bewindvoerder (art. 488bis d) B.W.) 3.3. Machtigingen 3.4. Schenkingen door beschermde persoon 4. Kennisgevingen 5. Bekendmakingen 6. Dossier van het voorlopig bewind Hoofdstuk 2. Algemene functionele taken 1. Bijstand aan de vrederechter 2. Onthaalfunctie
X
263 263 263 264 264 264 265 265 265 266 266 267 268 269 270 271 271 272 272 273 274 274 275 275 275
283 283 284 284 284 285 285 285 285 286 286
289 289 289
Voorlopig bewind – Praktische handleiding – Kluwer
Inhoudstafel
Hoofdstuk 3. Opgedragen taken
291
DEEL 8. SOCIAAL RECHT
293
Hoofdstuk 1. Inleiding
297
Hoofdstuk 2. Algemeen 1. Voorafgaande opmerkingen 2. Het begrip «sociaal verzekerde» 3. De initiatieven van de beschermde persoon 4. Het oproepen van de beschermde persoon 5. De kennisgeving van de beslissing
299 299 299 301 303 304
Hoofdstuk 3. De tegemoetkoming aan personen met een handicap 1. Het indienen van de aanvraag 1.1. De (nog niet) beschermde persoon geniet geen uitkering, is jonger dan 65 jaar en is ouder dan 21 jaar 1.2. De (nog niet) beschermde persoon geniet geen uitkering maar is ouder dan 65 jaar 2. De administratieve procedure 3. De aanvraag tot herziening 4. De tegemoetkomingen 4.1. De inkomensvervangende tegemoetkoming 4.2. De integratietegemoetkoming 4.3. De tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden 4.4. De sociale en fiscale voordelen
306 307 307 309 310 311 312 313 314
Hoofdstuk 4. De tussenkomsten van het Vlaamse agentschap voor personen met een handicap 1. De aanvraag en de procedure 2. De tussenkomsten van het Vlaams Fonds
315 315 316
Hoofdstuk 5. De rustpensioenen en de inkomensgarantie voor ouderen 1. Het indienen van de aanvraag 2. De belangrijkste gegevens 3. De uitbetaling
317 317 318 319
Hoofdstuk 6. De zorg- en invaliditeitsverzekering 1. De tussenkomst in opname- en verblijfskosten 1.1. Het indienen van de aanvraag 1.2. De inhoud van de tussenkomst 1.3. De weerslag van de wijze van wonen 2. De (bijzondere) zorgverzekering 2.1. Het begrip – Het indienen van de aanvraag
321 321 321 322 323 323 324
Kluwer – Voorlopig bewind – Praktische handleiding
305 305
XI
Inhoudstafel
3.
2.2. De inhoud van de tussenkomst Verhoogde tussenkomsten en maximumfactuur
324 325
Hoofdstuk 7. Maatschappelijke hulp en maatschappelijke integratie 1. De toekenningsvoorwaarden 2. Het indienen van de aanvraag 3. De inhoud van de bijstand 4. Bijzondere vraagstellingen
327 327 328 329 330
Hoofdstuk 8. Bij wijze van besluit
333
DEEL 9. BIJLAGEN
335
BIBLIOGRAFIE 1. BOEKEN 2. TIJDSCHRIFTARTIKELS
385 385 391
TREFWOORDENREGISTER
395
XII
Voorlopig bewind – Praktische handleiding – Kluwer
