De wijsheid in Christus

De wijsheid in Christus Bijbel Aktueel, http://www.bijbelaktueel.nl Bijbelstudie, 2e pinksterdag 2000, Grijpskerk R. Brinkman

Kolossensen 2:1-3:4

Schrijver: Paulus Datering: ± 62 n.Chr.

Aan wie is dit gedeelte gericht?

• • •

“voor u” = de gelovigen uit Kolosse, zie hoofdstuk 1:2; “voor hen, die te Laodicea zijn”; voor allen, die mijn aangezicht niet hebben gezien in het vlees,

Tot die “allen” behoren alle gelovigen, ongeacht afkomst. Dus zowel heiden als jood. Paulus maakt geen onderscheid, het enige critirium is dat het mensen zijn die hem bij leven niet hebben gezien. Dat maakt alles wat daarop volgt van toepassing op de gemeente van Christus als geheel.

Reden van schrijven

Paulus wijst de Kolossenzen er op (ook in het gedeelte hiervoor in Kolossenzen) dat hij strijd voert en gevangen zit met een doel en hen daarvan dan ook op de hoogte wil stellen: hij voert geestelijk én lichamelijk een strijd tegen de satanische machten (de wereld, de geestelijke leiders) om hem heen , maar de vrucht zal zijn dat de Gemeente, van Kolosse, het “Geheimenis van Christus” zal kennen. Het kwade ten goede gekeerd! De satan, door de hand van de Romeinse overheersers, wil hem breken; Christus overwint! Hij is zo zeker dat zijn volhardende geloof vrucht zal dragen, dat dit alleen al een enorm getuigenis en troost is voor de Gemeente te Kolosse. Paulus schrijft tot troost, om de gelovigen in liefde te verenigen en om de ”rijkdom van een volledig inzicht” te krijgen, het begrijpen van het geheimenis Gods: Christus.

Thema van dit gedeelte

Het thema van dit gedeelte is dan ook het ‘verkrijgen van inzicht’, oftwel: wijsheid. Maar geen inzicht of wijsheid gebaseerd op wereldse kennis; het is kennis door Christus en dáár uit leven. Paulus zet uiteen wat de wijsheid in Christus is, en zet dit af tegen de ‘wereldse wijsheid’. Het was nodig dit aan de gemeente uit te leggen omdat in Kolosse en Laodicea namelijk gelovigen waren die de zogenaamde ‘gnostische wijsheid’ leerden, een vorm van zogenaamde ‘geheime kennis’. Paulus noemt deze kennis “ijdel bedrog”, immers (vrs 9): in Christus woont de volheid van God en zij hadden in Hem daaraan ook deel gekregen wat veel meer was dan de menselijke wijsheid van de gnostiek! We gaan kort de gnostische kennis en de gevolgen er van bekijken, waarna we het vervolgens dichter bij huis gaan zoeken – met name omdat ‘gnostiek’ e.d. evenals een afgeleide als ‘new age’ ons tegenwoordig niet veel meer zegt én “omdat we allemaal wel weten dat wij ons ver van de new age moeten houden”…daarnaast was het niet alleen de De wijsheid in Christus R. Brinkman

30-05-05 Pagina 1 van 5

gnostische kennis welke de gemeente bedreigde. Tot slot kijken we dan naar de gezonde kennis: de kennis in Christus.

De gnostische kennis De ‘gnostische leer’ onderwees onder andere het volgende: • Verbieden van bepaalde soorten eten, het vieren van bepaalde hoogtijdagen en “apartgezette” dagen als de sabbat, het vieren van de nieuwe maan, etc, etc. (2:16) • Engelenverering, inwijdingen (2:17); • Zelf-kastijding (2:23) welke zou leiden, volgens hen, tot een “meer verheven christendom”; Samengevat: een stelsel van religieuze regels. De gevolgen hiervan zijn duidelijk als we zien waar de Gemeente van Laodicea een 25 jaar later zich geestelijk “bevind”: Openbaringen 3:14-16. Ze zijn niet heet of koud, ze zijn lauw geworden. En net als lauw water door de mens wordt uitgespuugd omdat het niet te drinken is, zo spuugt de Heer hen uit als zij zich niet zullen bekeren. Met andere woorden: ze moesten terugkeren van de weg welke ze waren ingeslagen, anders kostte het hun de heerlijkheid!

Religieuze regels

Paulus wijst de gemeente er op (3:3) dat zij gestorven zijn –in geestelijke zin- voor de wereld. Zij zijn mét Christus begraven in de doop (2:11, 12). Daarom ook zijn zij –in geestelijke zin- dood voor de wet en de (menselijke) inzettingen als religieuze regels, waarvan bijvoorbeeld de gnostische leer bol stond, maar denk hierbij óók aan de vele “kerkelijke regels” –geschreven en ongeschreven- welke er door de diverse kerken en Evangelische gemeenten zijn gemaakt! Menselijke inzettingen zijn dan ook de doodsteek voor geestelijk leven! Het kan niet zo zijn dat we vanwege die menselijke regels geoordeeld worden door de Heer en elkaar! Paulus maakt zeer duidelijk dat dit soort zaken daarom niet behoren tot waar christelijk geloof. In dit gedeelte komt ook naar voren dat de doop een beeld is van het samen met Christus “sterven en opstaan”. Door de wedergeboorte en de doop zijn we als gelovigen “dood” voor de wereld. Wij zijn hierdoor begraven én weer opgestaan – als een nieuwe schepping in Christus. Dit toont dan ook de Bijbelse volgorde: • Eérst Christus aanvaarden, middels de wedergeboorte: 2:6; • Dán met Hem “begraven worden en opstaan” in de doop: 2:12 Alle prachtige theologische vondsten ten spijt; dit is wat de Schrift leert. Terecht heeft Paulus de oudsten van Efeze gewaarschuwd tegen de komst van verscheurende wolven die de kudde [de gemeente] niet zouden sparen (Hand. 20:29). Een tyrannieke geestelijkheid heerstte over de leken, en het menselijk systeem werd zo machtig dat in de middeleeuwen de kerk een politieke wereldmacht werd, die eeuwenlang over keizers en koningen heerste. Onmogelijke christelijke plichten en wetten werden opgelegd, en wie ze niet nakwam werd met excommunicatie, brandstapel en vernietiging bedreigd. Bovendien werd een walgelijk systeem van afgoderij ingevoerd. We zien hier dat het vasthouden van de volledige waarheid van de struktuur van de gemeente als Lichaam van Christus De wijsheid in Christus R. Brinkman

30-05-05 Pagina 2 van 5

direct samengaat met het vasthouden van de waarheid dat Hij het hoofd van de Gemeente is. De apostel had reeds verklaard dat ieder die Christus als zijn persoonlijke verlosser aanvaardt, in Hem alles bezit. Wij zijn volmaakt IN HEM. Dat wil zeggen dat wij, in Gods ogen, een positie van volmaakte heiligheid bezitten, niet op grond van wat wij zelf zijn maar op grond van de absolute volmaaktheid van het werk van Christus. Welk een dwaasheid was het nu om engelen, schepselen, te vereren, als Christus ons in zulk een positie van nabijheid tot God gebracht heeft. Is Christus niet boven alle machten en dus ook boven (aarts)engelen verheven? (DJ Christiaanse) Met de religeuze regels zijn we al aardig ‘dichter bij huis’ gekomen. Maar Paulus doet nog iets in dit gedeelte: Het woord dat Paulus in Kolossenzen gebruikt in de grondtekst voor de Goddelijke openbaring is “epignosis”, oftwel: “volledig kennen” [in de NBG vertaald met “rechte kennis”, RB], zie Kolossenzen 1:9, 10. Daartegenover stelt hij de “gnosis”, de “kennis”. Hiermee doelt hij op alle buiten-Bijbelse kennis in al zijn vormen: filosifie, leringen, ascetische gebruiken [= het onthouden van genoegen, zelfkastijding, enz, RB] en religieuze gebruiken. (Dr. Scofield).

Buiten-Bijbelse kennis Voor wat betreft de buiten-Bijbelse kennis beperken we ons in eerste instantie tot de de filosofie want ook hierop wijst Paulus in dit gedeelte. Filosofie staat voor ‘wijsbegeerte’. Hierin herkennen we dus weer het begrip ‘wijsheid’ of kennis. Het is geen kennis welke gebaseerd is op puur wetenschappelijke waarneming maar is vaak een mengeling van onder andere mythologie, menselijk redeneren (de ‘ratio’) of “verstandig denken” en soms ook religieuze ervaring. Er zijn twee belangrijke vormen van filosofie te onderkennen, voor ons als gelovigen: • De Joodse filosofie, welke een ‘antwoord’ was van de Joden op de westerse (Griekse) filosofie; • De Griekse filosofie, welke zijn oorsprong vind rond 653 v.Christus en met name ontstond als gevolg van de wens om zaken verstandelijk te kunnen beredeneren. Deze beide, en met name de Griekse, hebben het christendom sterk beinvloed.

Joodse filosofie

De Joodse filosofie, voorzover er van een pure filosofie sprake is, kenmerkt zich door te redeneren vanuit de lijn God mens. Op zich een hele goede gedachtengang en uiteraard gestoeld op de Bijbelse waarheid. Echter, de Joden gingen hieraan later zaken toevoegen, gebaseerd op- of in overeenstemming met de filosofieen van de omringende oosterse landen: • •

Morele, sociale en politieke regels (uiteraard vooral gebaseerd op het OT); Mysticisme en mysteriën: het neigen tot inwijdingsrituelen, geheime kennis e.d. Dit werd met name veroorzaakt door de kontakten –in de ballinschapsperiodemet o.a. de Perzen. In die periode ontstond ook de Kaballah, de geheime, occulte, leer.

De wijsheid in Christus R. Brinkman

30-05-05 Pagina 3 van 5

Griekse filosofie

De griekse filosofie kent verschillende stadia van ontwikkeling, we gaan er met hele grote passen doorheen (en de eerste de beste filosoof zal stellen dat ik hier wel een heel vereenvoudigde weergave geef, het zij zo). Belangrijkste kenmerk is dat er geredeneerd wordt vanuit de mens “goddelijke wereld”, dit in tegenstelling tot de Joodse filosofie. 1. pré-socrates periode: met name gebaseerd op de mythische gedachtengangen van Griekse dichters; de hoofdvraag die de filosofen zichzelf stelden en een antwoord op zochten was “wat is de constante in deze steeds veranderende wereld”? De griekse filosofie zocht het in “Water” als de bron van leven en in een later stadium “lucht”, waaraan door Diogenes later werd toegevoegd “intellect”. Deze “axioma’s” (aannames) gelden ook voor een “moderne” theorie als de evolutie-theorie: water en zuurstof als de bron van leven. 2. Socrates, Plato, Aristoteles: zij waren verantwoordelijk voor de idee dat aan alles de volgende “constante” ten grondslag lag: “de deugd” – de “universele regel van goed & kwaad”, uitgewerkt in het handelen hieruit. De vraag naar de bron van het leven was dus eigelijk naar de achtergrond geraakt. Aristoteles stelde dat het geweten (en het denken) superieur was maar stelde daartegenover “de voorzienigheid”. Met andere woorden toch een soort van mythisch denken tegenover de ratio. Deze twee waren in evenwicht met elkaar. 3. Post-Socrates periode: in de latere Griekse filosofie werd uiteindelijk de nadruk meer gelegd op “een gelukkig leven”. Hoe dit bereikt werd was minder belangrijk, dat werd aan het individu overgelaten. De nadruk lag op levenslang plezier maken en gelukkig worden. Dit kon door te zwelgen in overvloed, het zoeken van materialistisch genoegen, enz (Epicurus) maar andere stromingen zochten het in intellectuele spirualiteit en moralisme (Zeno). In Kolossenzen zien we volgens sommigen dat Paulus met name voor de Joodse en andere oosterse wijsheid waarschuwt. Blijkbaar was deze ‘wijsheid’ van meer invloed op de gemeenten dan de Griekse wijsbegeerte. Daar is wellicht ook een praktische reden voor ingeval van deze brief; immers: Kolosse lag in in Asia, het tegenwoordige Turkije. Dat gebied lag waarschijnlijk meer in de oosterse invloedsfeer. Dat Paulus overigens wel degelijk op de hoogte was van de Griekse filosofie bewijst Handelingen17. Lezen: 17:17-21, 17:28. In vers 28 verwijst Paulus o.a. naar die eerste fase van de Griekse filosofie, de oorsprong ervan, nl. de mythische dichten. Dat deze filosofie dodelijk is voor een normaal en gezond geestelijk leven blijkt overigens wel uit vers 21, “hadden voor niets anders tijd dan om iets nieuws te zeggen of te horen”. Zij waren altijd op zoek naar nieuwe dingen…! Dat doet mij persoonlijk overigens wel even denken aan de huidige neo-evangelische bewegingen, altijd op zoek naar iets nieuws: is het niet een nieuwe leer dan is het wel een nieuwe “manifestatie”….

De wijsheid in Christus R. Brinkman

30-05-05 Pagina 4 van 5

De tegenwoordige mens

We zien in onze tijd veel elementen terug uit de Griekse filosofie. Met name in de tijd van de verlichting zijn deze ook in de Gemeente van Christus binnengeslopen; de ratio (het verstandelijk beredeneren van zaken) is ook binnen de Gemeente een belangrijke factor. Daarnaast zien we dat veel gelovigen zich verliezen in het streven naar een leven van weelde en luxe om zo “het geluk” te vinden. Maar ook het tegenovergestelde: streven naar “spiritualiteit” is erg “in”. Ervaringen, gevoelsgeloof, etc. Een bekend voorbeeld daarvan is Taizé, maar dichter bij huis: ook de Opwekkings-samenkomsten vertonen een aantal van die kenmerken. Wees daarom gewoon “nuchter en waakzaam” hierin.

Wijsheid in Christus De ware wijsheid is, zoals Paulus laat zien, de wijsheid in Christus. Zélf kunnen we die wijsheid helemaal niet vinden, het is Christus waardoor en waarin het geopenbaard is. Er staan in de Bijbel meer dan 50 gedeelten over de wijsheid van God. We noemen/lezen er enkele uit het Oude Testament: • Job 11:5-6: “geheimenissen der wijsheid” • Jesaja 11:2: “de Geest van wijsheid en verstand” • Daniël 2:19-22: “Hij verleent wijsheid en kennis [..] openbaart ondoorgrondelijke en verborgen dingen”. In het Oude Testament kwam wijsheid of kennis –denk bijvoorbeeld aan Salomo of Elia- voor een bepaalde periode “op de mens” of “in de mens” en werd vaak door openbaringen gegeven, bijvoorbeeld zoals bij Daniël middels de gezichten. In het Nieuwe Testament ligt dit anders. Ten eerste is in Christus alle kennis, Kol. 2:3: “in wie al de schatten der wijsheid en kennis verborgen zijn”. En in Hem woont de hele volheid van God – de wijsheid welke we in het OT zagen – Kol. 2:9! En dan komt in vers 10 het grote “geheim”, het verschil tussen de gelovigen en de niet-gelovigen: “En gij hebt de volheid verkregen in Hem”. “De schatten van de wijsheid zijn verborgen. Voor ons zijn zij niet verborgen maar bewaard, in Christus. Voor de trotse ongelovigen zijn zij verborgen gebleven maar door Christus’ verlossing zijn zij beschikbaar gekomen” (Matthew Henry) Het was nodig dat Paulus de gemeente in Kolosse hierin onderwees, zie vers 4. Klaarblijkelijk waren er die met drogredenen de gemeente probeerden te misleiden en te vérleiden tot het volgen van andere leringen en gedachten. Onderstaande tabel geeft een overzicht van een aantal kenmerken van beide typen van kennis en de resultaten hiervan. Wijsheid in Christus Orde (in de Gemeente), vanuit Christus Opbouw van de Gemeente, opbouw van elkaars geloof Volledig kennen, volledige wijsheid en inzicht Liefde Wandelen in Christus, in geloof en vrijheid Dankbaarheid Geeft eeuwig leven

De wijsheid in Christus R. Brinkman

Wereldse wijsheid Religieuze wetten en regels Misleiding, anderen meeslepen hierin, elkaar (ver)oordelen, gewilde nederigheid Overleveringen, wereldgeesten, (occulte) wijsheid Bedrog, opgeblazen Wetticisme Vleselijk leven, streven naar materiële genoegens Is zonder waarde en slechts tot bevrediging van het vlees

30-05-05 Pagina 5 van 5