DE WERELD VAN DE ARCHITECT | ARCHITECTUUR.NL ARCHITECTUURNL | 8/14
8/14
DDW + INTERVIEW JANJAAP RUIJSSENAARS + SPLINTER IN KATWIJK + LOW BUDGET, HIGH IMPACT + SANITAIR DESIGN + INTERVIEW DINGEMAN DEIJS + IMD IN OUDE METAALFABRIEK + NIEUWE POLDERMOSKEEËN + MASTER MARTA ROTA + BUILDING WITH TEXTILES 01_Cover_lossepagina.indd 1
01-12-14 16:46
Dutch Design
PLATFORM VOOR JONG DESIGN TALENT
Geen knallende champagnekurken. Ook geen zittafels met dikke ordermappen. En al helemaal geen architectonische beurstand die bezoekers van de Dutch Design Week van verre moet lokken. Pragmatisme vierde hoogtij op het belangrijkste designevent van Nederland met een tiendaags programma en 300.000 bezoekers van vierhonderd exposities, lezingen en workshops van meer dan 1.000 deelnemers. ArchitectuurNL
68-69-70-71-72-73_ddw.indd 68
2
68 01-12-14 12:27
Dutch Design Week 2014
De meubelcollectie die bouwmarktketen Karwei presenteerde de designbeurs in Eindhoven blonk vooral uit in eenvoud en pragmatisme. Op een winderig plein op het voormalige Philipsterrein Strijp-S stonden twee ruige zeecontainers waarin de tien meubels uit de basic Karwei-collectie worden gepresenteerd. Aan de muur hangen bakken met gratis folders die bezoekers kunnen meenemen. Met de gebruiksaanwijzing op de folder kunnen ze de meubels zelf in elkaar zetten. Elk meubel is vervaardigd uit precies een standaard houtplaat, zodat er geen restmateriaal overblijft. De collectie ontstijgt het niveau van bouwpakketjes, verzekert brand manager Matthijs van Ewijk van Karwei. ‘Het zijn uitgekiende designs van architectuur- en designstudio Dedato’ (6 en 7).
3
4
Pragmatisme De presentatie van Karwei is in veel opzichten kenmerkend voor deze editie van de Dutch Design Week. Pragmatisme vierde hoogtij op het belangrijkste designevent van Nederland met een tiendaags programma en 300 duizend bezoekers van vierhonderd exposities, lezingen en workshops van meer dan duizend deelnemers. Neem het Design Perron, een rij lege pakhuizen langs het spoor waar diverse jonge ontwerpers en kleine designlabels zich presenteren. Of De Kazerne, de nieuwe hotspot in een oude legerkazerne die is verbouwd tot designhub met restaurant en expositieruimte. Het zijn deze informele locaties die fungeren als springplank voor jong talent. Zelfs de prestigieuze Dutch Design Awards zijn voor de expositie van de dertig genomineerde ontwerpers uitgeweken naar een leegstaande fabriekshal op het Strijp-T terrein.
5
6
1. en 2. Koppelstukken - Keyshapes. 3. Blocks - Scholten & Baijings. 4. Algaemy - Blond & Bieber. 5. Open Objects - Osings en De Raadt. 6 en 7. Dedato voor Karwei. 8. Keystones - Minale Maeda.
7
8 ArchitectuurNL
68-69-70-71-72-73_ddw.indd 69
01-12-14 12:27
Kracht van kleur Dat met minimale ingrepen een maximale impact kan worden gemaakt, bewijst ook het succesvolle ontwerpduo Scholten & Baijings met de stoffen Blocks en Grids voor de Amerikaanse stoffenfabrikant Maharam. Stefan Scholten en Carole Baijings bedachten een stof met een repetitie van negen meter, zodat elke bank of gordijn een uniek patroon heeft. De stoffen zijn uitgevoerd in een samenhangend kleurpalet met een helder geometrische dessin van blokken (Blocks) en strepen (Grids), zodat de stoffen zich onderling ook goed laten combineren (3). Met het ontwerp van slechts tien stoffen heeft Scholten & Baijings dus een wereld aan kleuren en patronen ontsloten. De kracht van kleur werd door het Amsterdamse duo, dat door de organisatie naar voren was geschoven als ‘ambassadeurs’, dieper uitgelicht op de expositie Design in full colour (13).
Doe-het-zelf design
9
De Maharam-collectie van Scholten & Baijings is een van de weinige kant-en-klare producten op de Dutch Design Week, dat vooral het profiel heeft van platform voor jong talent. Maar ook daarvan heeft het design veelal van een praktische inslag. De jonge ontwerper/architect Dirk Osinga lanceerde samen met ontwerpster Lotte de Raadt Open Objects, een onderzoek naar betaalbaar wonen (5). Ze hebben een modulair systeem van meubels ontworpen, die zijn opgebouwd uit vaste onderdelen, zoals plaathout, standaardlatten en lichtgewicht platstaal met perforaties. Hiermee kunnen stoelen, lampen en kasten worden gebouwd. De Delftse industrieel ontwerper Mart Marcus toonde een prototype van Bendt, een flexibel meubel vervaardigd van harde kunststof die na verhitting flexibel wordt (12). Het ontwerp is feitelijk niets meer dan een plaat ter grootte van een ultradunne matras, waarvan een tafel of stoel kan worden
10
11 ArchitectuurNL
68-69-70-71-72-73_ddw.indd 70
12
gebogen of gevouwen. Door de plaat te verhitten – daarvoor hoeft alleen de stekker in het stopcontact – kan de vorm en functie van het meubel worden aangepast. Een voorschot op het doe-het-zelf design van morgen neemt het bedrijfje Keyshapes, een samenwerking van Kirschner3D, Jesse Howard, Unfold en Penny Webb. Het architectonische principe van parametrisch ontwerpen is vertaald naar productontwerp. Keyshapes lanceerde diverse koppelstukken die de gebruiker zelf kan (laten) vervaardigen met een 3D-printer; met deze koppelstukken kunnen vervolgens meubels worden gebouwd of gerepareerd. Deze koppelstukken kunnen elk vorm krijgen, zodat een lampenkap op elke fitting past of
70 01-12-14 12:27
op de voet van een kapotte lamp kan worden bevestigd. Het gewenste formaat wordt opgemeten met digitale meetapparatuur, die weliswaar ogen als de ouderwetse passer en duimstok maar zijn voorzien van verfijnde sensors. De computer berekent vervolgens de bijbehorende pasvorm van het koppelstuk en geeft deze door aan de 3D-printer (1 en 2).
Nieuwe materialen Was het vanouds de Design Academy die de tijdgeest haarfijn aanvoelde met conceptuele ontwerpen, nu is het de gezamenlijke presentatie van TU-alumni uit Delft, Eindhoven en Twente die trendsettend is met spannende vergezichten en futuristische prototypes. Een team van industrieel– en modeontwerpers bedacht de BB Suit 2.0, een gebreide overall die de lucht zuivert. Het materiaal is cold plasma, een bijzondere kunststof die virussen en bacteriën doodt. Een fascinerende verkenning is de Pykrete Dome van twee Eindhovense bouwkundigen (16). Dit tijdelijke en duurzame paviljoen is vervaardigd van het nieuwe materiaal Pykrete, een mengsel van zaagsel en ijs. Als het paviljoen in de lente smelt, vermengt het water zich met het zaagsel, waarna het wordt opgenomen in de natuurlijke cycli. Bij gebrek aan echte gebruiksvoorwerpen zijn het dit soort materiaalonderzoeken die domineren op de Dutch Design Awards. In de expositie Forging the future van Material Sense toonde Nina Gautier haar brandnetelonderzoek 'Urtica Lab' met delicate geweven stoffen waarin brandnetels zijn verwerkt, als grondstof en natuurlijke verf. En Teresa van Dongen presenteerde Ambio een lichtarmatuur die licht geeft door de werking van bio-luminescente bacteriën (15). Maar ook individuele ontwerpers zoeken naar onverwachte grondstoffen, zoals Marlene Huissoud insecten (18). Haar zwarte vazen zijn gemaakt van propolis, een afvalmateriaal uit bijenkorven. En
13
9 en 10. Hidden studio van Tjep. Onderdeel van de expositie Supermodels. 11. Kneeling van We make carpets. 12. Bendt van Mart Marcus. 13. Design in full colour. 14. ColoRing collection van Jo Nagasaka op de expositie Design in full colour.
van de door de vlinder als afval achtergelaten cocon maakt ze zijde die ze toepast als tapijt en in meubels. Het jonge ontwerpduo Blond & Bieber onderzoekt met Algaemy of algen als kleurstof kunnen dienen. Door de klimaatverandering worden algen steeds talrijker; de voedselwaarde van de eenvoudige levensvorm is bekend. Maar Blond & Bieber laten zien dat je er ook textiel mee kunt verven. Voor de productie van algen en het verven van textiel met pigment van gedroogde algen ontwikkelde het duo een rijdend verffabriekje (4). Grote oplagen kunnen ze met deze kunstzinnige installatie nog niet produceren. Maar de lappen stof die ze tonen op de Dutch Design Week, ogen veelbelovend.
71 68-69-70-71-72-73_ddw.indd 71
14 ArchitectuurNL
01-12-14 12:27
Dutch Invertuals In het schemergebied tussen prototype, materiaalonderzoek en eindproduct begeven zich ook de ontwerpen van Dutch Invertuals, een collectief van acht jonge ontwerpers (23). Jetske Visser en Michiel Martens ontwierpen Hue Blinds, horizontale jaloezieën van duimdikke stroken plexiglas die van boven naar beneden toenemen in kleurintensiteit (24). Overdag zorgt deze voor een zacht getint zonlicht, terwijl het ’s avonds een bijna autonome sculptuur is. Het duo Raw Color ontwierp Interline Panels, twee semitransparante gordijnen in ton sur ton met een geometrische patroon in een net iets afwijkende kleurstelling (22). Deze doeken schuiven voor en achter elkaar waardoor het patroon telkens verspringt in geometrie en kleur. Het zijn slimme producten met de pragmatische eenvoud van een Karwei-meubel en de verfijnde esthetiek en flexibiliteit van de stoffen van Scholten & Baijings.
15
15. Ambio - Teresa van Dongen. 16 en 17. Pykrete Dome - TU/e. 18 en 19. From Insects - Marlene Huissoud. 20. De Biologische Klok - Studio 1:1. 21. 3D printed softseating - Lilian van Daal. 2224. Dutch Invertuals. 22. Interline Panels - Raw Color. 24. Hue-Blinds - Jetske Visser en Michiel Martens. 25. De Ceuvel Amsterdam.
18 ArchitectuurNL
68-69-70-71-72-73_ddw.indd 72
Awards voor architectuur Bij de Dutch Design Awards vielen dit jaar twee architectonische projecten in de prijzen. Winnaar in de categorie Habitat is het nieuwe Rotterdam Centraal, een gezamenlijk ontwerp van Benthem
16
17
19
20
Tekst Jeroen Junte
72 01-12-14 12:27
Crouwel, MVSA en West 8. Het puntige dak wijst naar het hart van de stad; de bescheiden noordelijke entree sluit aan bij de achterliggende woonwijk. De jury: ‘Het ontwerp verheft het hele omliggende gebied. Door het nieuwe station krijgt de omgeving een duidelijk focuspunt, waardoor rust ontstaat. Daardoor functioneert het ontwerp goed. Hoewel de bewegwijzering nog in ontwikkeling is, stuurt het ontwerp de stroom van mensen effectief. Het nieuwe station schept ruimte en geeft de bezoeker ook daadwerkelijk het gevoel op reis te zijn.’ De Frame Public Award werd gewonnen door De Ceuvel (25). Bij dit eigenzinnige bouwproject wordt vervuilde grond op het terrein van een voormalige scheepswerf gezuiverd door de aanleg van een tuin. Daarin worden oude woonboten geplaatst, die ieder naar eigen wens kan opknappen. Na tien jaar wordt de grond schoner opgeleverd. ‘De Ceuvel wekt de indruk van een utopie die daadwerkelijk verwezenlijkt is’, schreef de nominatiecommissie. ‘Betaalbare accommodaties en huisvesting reinigen niet alleen het terrein, maar leggen ook een stevig fundament in de vorm van een betrokken gemeenschap. Er zijn slechts randvoorwaarden geschetst waarbinnen organisaties en partijen een eigen plan kunnen ontplooien.’
21
73 68-69-70-71-72-73_ddw.indd 73
22
23
Makers afbeeldingen: David Peskens (1, 16, 17), Joris Peskens (2), Maharam (3), Lukas Olfe (4), Lotte de Raadt (5), Timo Sorber (6, 7), Jacqueline Knudsen (8, 9, 10, 11, 20, 21), Bendt (12), Jeroen van der Wielen (13, 14), Teresa van Dongen (15), Petra Starink (18), Marlee Huissoud (19), Boudewijn Bollmann (22, 23, 24), Martijn van Wijk (25).
24
25 ArchitectuurNL
01-12-14 12:27
