De uitslag van de schrijfwedstrijd 2014!
De schrijfwedstrijd van ikbenhoogbegaafd.nl is afgerond, de winnaars zijn bekend. Een vakkundige jury heeft de 14 essay's beoordeeld en komt tot de volgende conclusie:
Anoniem heeft een prachtig essay geschreven waaruit de jury concludeert dat er een literair talent in verborgen zit. Anoniem heeft ook een winnend essay geschreven. De jury roemt haar schrijverstalent en haar creatieve insteek. Alle schrijvers zijn klasgenoten. Drie leerlingen staan op school bekend als hoogbegaafd, de elf andere leerlingen niet. De schrijfwedstrijd bestond uit twee onderdelen: Voor de hoogbegaafden is de opdracht: beschrijf in 500 woorden een voor jou ideale wereld waarin hoogbegaafden zoveel mogelijk tot hun recht kunnen komen. Voor de anderen is de opdracht: beschrijf in 500 woorden hoe het is om samen in een groep te zitten of nauw samen te werken met één of meerdere hoogbegaafde personen. De jury heeft de volgende criteria gebruikt:
lopend betoog originaliteit verwoording eigen gevoel verwoording mogelijke oplossingsrichting voor gesignaleerd probleem consistentie in betoog stijl en toon
Het winnende essay van Anoniem Het winnende essay van Anoniem
Alle schrijvers hartelijk dank!
Veel leesplezier. En vergeet niet de winnende essay’s te lezen. Zeer de moeite waard!
1
Anoniem
Stel je voor … We are just an advanced breed of monkeys on a minor planet of an average star . But we can understand the universe . That makes us something very special . - stephen Hawking
Ik denk dat in een samenleving waarin hoogbegaafden zoveel mogelijk tot hun recht kunnen komen er veel minder gevallen zouden zijn van hoogbegaafden die dankzij zichzelf en hun omgeving (doordat ze nooit gestimuleerd werden) een ongelukkig leven leiden met een saaie job om dan thuis te komen en dan dingen te doen die hun echt interesseren ( en waar ze dan vaak ook heel erg goed in zijn ) . Mensen zouden ook beter op de hoogte zijn van wat het begrip hoogbegaafdheid eigenlijk inhoud ( en dat het niet enkel een voordeel is ) . Ik denk wel dat het een minder eerlijke samenleving zou zijn indien bijna alleen hoogbegaafden de kans krijgen om volledig tot hun recht te komen . Want zij zouden ( doordat ze zoveel mogelijk gestimuleerd worden ) het grootste deel van de goed betaalde , top jobs krijgen ( doordat ze die over het algemeen beter zouden kunnen uitvoeren dan niet hoogbegaafden door het feit dat ze hoogbegaafd zijn en de extra stimulatie ). Je zou dus een soort bovenlaag van de samenleving krijgen met bijna enkel hoogbegaafden met als gevolg dat normaal begaafden zich benadeelt zouden voelen waardoor dat deze fictieve samenleving waarschijnlijk niet lang stand zou houden .
Een veel betere samenleving zou een samenleving zijn waarin iedereen zoveel mogelijk gestimuleerd wordt en waarin iedereen gelijke kansen krijgt , en ik vind dat dat ook de richting is waarin het onderwijs en de samenleving in het algemeen nu naartoe gaan , meer en meer differentiëren voor iedereen en niet enkel degenen die slimmer of beter in iets zijn dan anderen . Iedereen moet de kans krijgen om zijn of haar talent te ontwikkelen en dit moet mogelijk zijn welke achtergrond je ook hebt , rijk of arm of huidskleur of andere dingen mogen er absoluut geen invloed op hebben . Ik begrijp ook goed dat sommige andere leerlingen het niet konden appreciëren dat de module F.U.N.( fantasie uitdaging en nieuwsgierigheid ) een andere cursus Nederlands kreeg want iedereen vond de cursus wat saai en ik vind ook dat de nieuwe cursus zeker eens met de hele klas moet geprobeerd worden , ook vind ik dat er een beter communicatie moet komen over wat wij doen bij de module F.U.N.
2
Mijn conclusie over dit onderwerp is dat een samenleving waarin hoogbegaafden zoveel mogelijk tot hun recht kunnen komen misschien zich technologisch iets sneller zou ontwikkelen maar dat deze snellere ontwikkeling zeker niet opweegt tegen de mogelijke nadelen . Ik vind dat de weg die we momenteel bewandelen best goed is .
Het juryrapport: Een betoog dat poogt de toekomst te schetsen en dan uitkomt bij een verre van ideale samenleving. Toch blijkt ook de weg die bewandeld wordt in het heden nadelen te kennen, die beschreven worden vanuit een concrete persoonlijke ervaring.
De consistentie in het betoog is wat zoek. Het betoog mist een heldere lijn. De tekst begint veelbelovend om te ontaarden in een onbeduidende voorzichtige conclusie.
3
Anoniem
Wat is er verkeerd? Wat is er verkeerd in deze wereld dat hoogbegaafden niet ‘tot recht’ kunnen komen? Ik als hoogbegaafde heb meestal zelf probleem met andere hoogbegaafden, Wat is het probleem? Ik vraag me af waarom sommige andere hoogbegaafden zeggen dat hun talenten niet terecht kunnen komen, dat vind ik gezever. Als hoogbegaafde kan je jou talenten als hoogbegaafden altijd laten zien door bijvoorbeeld goede punten te halen of als je daar niet blij mee wordt kunnen er misschien nog extra modules voor georganiseerd worden maar a.u.b. verder wil ik niet gaan. Zeker niet met van die scholen voor hoogbegaafde mensen, want dan zal je in de loop van de tijd scholen krijgen voor alles (bv een school voor zeer getalenteerde houtbewerkers). Onthoud als je iedereen gaat indelen in groepjes gaat er nooit meer variatie komen in het leven. Ik zal hier even de uitleg geven van hoogbegaafdheid: Hoogbegaafdheid is een combinatie van een uitzonderlijke intelligentie, creativiteit en doorzettingsvermogen. Hoogbegaafden zijn op het cognitieve vlak sterk, maar ook andere zaken spelen een belangrijke rol. De term wordt gebruikt om aan te geven dat ze opvallende vermogens of vaardigheden hebben, zowel voor kinderen als voor volwassenen. Vinden mensen dat je voor deze redenen apart moet gezet worden, Neen ik vind van niet deze mensen zouden eerder hun talenten moeten delen ze zouden een soort van steun en toeverlaat van de klas moeten zijn waar iedereen kan naartoe komen als je iets niet snapt, ze zouden een soort van hulpjes moeten zijn van de leerkracht die ook gewoon in de klas moeten zitten evenveel testen maken als de anderen en niet apart gezet worden in een school voor alleen van dat soort mensen. Want zoals ik al zei als alle verstandige mensen uit een klas worden gehaald en alle minder verstandige uit een klas worden gehaald zit er telkens maar 1 soort mensen in die klas en ja sommigen vinden dat goed, maar stel je voor een klas zonder uitblinkers en mindere uitblinkers in een klas moeten niveauverschillen zitten dat is een deel van school de sociale aspecten van het leven later zal je ook merken dat de ene familie meer geld verdient dan de andere maar dat wilt toch niet zeggen dat alle rijken in Monaco moeten gaat wonen alle arme in de oostblok en vervolgens de gewone families mogen in België blijven, neen zo zit de wereld nu eenmaal niet in elkaar en sommige mensen moeten gewoon leren samen leven. En daarom wil ik geen verschil tussen hoogbegaafden en gewone mensen want ‘respecteer de sociale aspecten van het leven :in alles zijn er niveauverschillen, live with it.’ Dus als iemand je ooit vraagt: vind jij niet dat hij te goed of te slecht is zeg je nee zo zit het leven in elkaar.
4
Het juryrapport: Een betoog dat woorden geeft aan de kritiek die klinkt over de omgang met hoogbegaafde leerlingen, die de auteur herkent en waar een originele reactie op gegeven wordt (de hoogbegaafde leerlingen hebben zelf verantwoordelijkheden die ze te weinig op zich nemen). De lijn van afzondering wordt afgewezen als een heilloze weg. Immers, in de wereld kom je nu eenmaal verschillen tegen. De lijn van het verhaal maakt wendingen die niet logisch consistent zijn. Conclusies en nieuwe gedachten wisselen elkaar af. Met een herindeling van alinea’s zou het betoog aan kracht winnen. De argumentatievolgorde behoeft nadere aandacht.
5
Anoniem
Ik zou het niet weten, is de zin waarmee ik op deze vraag antwoord. “Hoe voelt het om in een klas te zitten met hoogbegaafden?” luidt de vraag die men ons stelt. Wel ik kan dit kort en bondig samenvatten in 5 woorden, maar volgens de opdracht moeten we dit X100 doen, dus hier gaan we dan! Op zich heb ik geen probleem met mensen die slimmer zijn dan de rest of het gewoon gemakkelijk hebben op school, des te beter voor hen. Het zal het leven makkelijker maken en het biedt veel meer kansen om later een goede job te vinden. Want hoogbegaafdheid is, voor zover ik weet, een uitzonderlijk iets. Mensen hebben een zeer hoog IQ maar zijn ook op sociaal vlak bijzonder sterk. Ze zullen niet te koop lopen met hun bijzondere eigenschap, integendeel… Iemand die hoogbegaafd is kan makkelijk de leerstof van 2, misschien wel 3 jaren in ineens afleggen, zonder enige inspanning. In onze school wordt deze term, wat mij betreft véél te vaak ongepast gebruikt. Een aantal leerlingen krijgen de stempel ‘de hoogbegaafden’ opgeplakt, terwijl de helft van deze groep in praktijk het klasgemiddelde naar beneden trekt en de andere helft zijn de leerlingen die juist boven het gemiddelde zitten. Dit terwijl andere leerlingen veel hogere scores halen! Maar toch worden er speciale lessen, cursussen en oefeningen gepresenteerd voor deze leerlingen. Dit alles om hun interesse op te wekken. Het jammere is dat deze leerlingen zich ondertussen enkel uitzonderlijk hebben gemaakt door het aankweken van “ een bijzonder ego”. Ze voelen zich veel beter dan de anderen. Jammer dat leerkrachten dit stimuleren. Verstandig zou zijn om ELKE leerling te erkennen in zijn sterke kanten! De dag dat we deze school verlaten zullen deze zogenaamde ‘hoogbegaafden’ geconfronteerd worden met de echte wereld. Geen lerarenkorps meer dat hen altijd zegt hoe slim ze zijn, ongeacht hoeveel ze scoren. Is dit eerlijk ten opzichte van hen? Als ze nu slechte scores halen is dit omdat het té gemakkelijk was, ze niet hadden geleerd (moeten hoogbegaafden dit wel?),… Als ik slechte punten haal weet ik dat ik onvoldoende voorbereid was, ik meer moet presteren wil ik er geraken. Dat is, wat mij betreft, slim zijn! Leren uit je fouten! Het misbruiken van “hoogbegaafdheid” ontwikkelt m.i. vooral een sociale achterstand door de immense aandacht die aan hen wordt besteed. Deze opdracht is hiervan, jammer genoeg, weer een bewijs. Kom op, 500 woorden waarmee ik moet omvatten hoe het voelt om bij jullie “speciaal hoogbegaafde mensen” te zitten? Mijn verwachtingen van een school is dat ik nieuwe dingen leer, dat ik erkend word in waar ik goed in ben. Het lijkt wel of onze school zich bijzonder moet voelen door aan de buitenwereld te zeggen hoeveel slimme, wat… hoogbegaafde leerlingen we wel hebben! Als school ben je goed en sterk als je realistisch bent, niet iemand slimmer maakt dan hij is door er een term op te plakken. Na deze lange afbraak over de zogenaamde “hoogbegaafden” en hoe onze school hiermee omgaat kan ik een klaar en duidelijk besluit krijgen: Het is niet omdat je slimmer bent dan iemand anders dat je privéleges zou moeten krijgen en dat er tegenwoordig met de term hoogbegaafd wordt gestrooid alsof het standaard is.
6
Het juryrapport: Auteur kiest voor de insteek de titel als samenvatting van de eigen visie te poneren en vervolgens in de tekst wel degelijk antwoorden te geven op de ogenschijnlijk niet te beantwoorden vraag. Lijnen worden getrokken vanuit het heden naar de (verre) toekomst, met als conclusie dat de ogenschijnlijke voordelen weleens nadelen zouden kunnen worden/zijn. De tekst is logisch consistent, getuigt van lef door de opdracht zelf ter discussie te stellen met argumenten ter onderbouwing.
7
Anoniem
Hoogbegaafd of niet, wie zal het zeggen? Op basis waarvan bepaalt men of je hoogbegaafd bent of niet? Volgens de wetenschappelijke definitie ben je hoogbegaafd als je een creatief brein hebt, een flinke dosis doorzettingsvermogen en een IQ hebt dat 130 of meer bedraagt. Hoogbegaafdheid op school wordt blijkbaar ernstig genomen, zonder dat er echter objectieve maatstaven worden gehanteerd om te besluiten tot hoogbegaafdheid. Blijkbaar is een subjectieve beoordeling voldoende om een onderscheid te maken tussen hoogbegaafden en de anderen. Niet alleen is dit dom, maar ook allerminst wetenschappelijk. Vanuit een objectief wetenschappelijk oogpunt kan een onderscheid uitsluitend gemaakt worden indien iedereen onderworpen wordt aan dezelfde objectieve maatstaven waaruit eventueel een onderscheid kan gemaakt worden tussen de hoogbegaafden en de rest. Of een noodzaak bestaat om dit onderscheid te maken is niet duidelijk. Wanneer een leerling op school hoogbegaafd wordt geacht te zijn dan worden nieuwe cursussen gemaakt; worden er aparte lessen georganiseerd tijdens de normale lesuren waarin zij hun ‘talenten’ aan elkaar kunnen laten zien. In welke mate dit bevorderend is voor deze zogenaamd hoogbegaafden of voor de rest is niet duidelijk en wordt evenmin toegelicht. Alleszins zijn de criteria die onze school handhaaft om deze leerlingen te selecteren niet gebaseerd op wetenschappelijke onderscheidingscriteria. Een subjectieve evaluatie is voldoende waaruit volgt dat de deur opengezet wordt naar willekeur. Ik stel mij de vraag of het pedagogisch verantwoordt is dat een leerkracht zijn/haar leerlingen onderverdeeld in een groep intelligente en zogenaamd niet-intelligente leerlingen. Het gevolg hiervan is dat de ‘gewone’ leerling zich al snel achteruit gesteld kan voelen en zelfs dom. Een ander gevolg hiervan is dat deze ‘hoogbegaafden’ door de jaren heen een immens groot ego hebben ontwikkeld, iets wat niet echt verenigbaar is met de zo geprezen “intelligentie”. Blijkbaar is het evenzo bijzonder noodzakelijk om deze “hoogbegaafden” te vertroetelen Bijvoorbeeld wanneer de ‘hoogbegaafden’ de les niet mee willen volgen is dat allemaal in orde zelfs als ze de les storen. Zo krijgt men een nieuwe cursus en dergelijke, het excuus voor dat niet gewaardeerde gedrag was achteraf dat men zich verveelde...
8
Als het zo erg wordt dat de ‘gewone’ leerling bang is om openlijk vragen te stellen tijdens de les omdat hij/zij vreest uitgelachen te worden, dan vraag ik mij af of dit de manier is waarop de school zijn leerlingen wenst op te leiden. Dit hoewel er eigenlijk geen domme vragen bestaan, wat niet altijd van de antwoorden kan gezegd worden. Heel veel leerkrachten durven niet tegen deze hoogbegaafden in te gaan, wat als gevolg geeft dat de leerkrachten geen gezag meer hebben over deze zogenaamd slimme, intelligente en voorbeeldige leerlingen. Natuurlijk mogen niet alle leerkrachten over dezelfde kam geschoren worden, zo zijn er bijvoorbeeld nog steeds leerkrachten die inzet, werklust en medewerking als prioriteit stellen en misschien wel echte wetenschappelijke criteria hanteren om te besluiten tot een hoogbegaafdheid zonder hierdoor een onderscheid te maken. Wanneer er zulke ‘oplossingen’ worden voorgedragen, stel ik mijzelf de vraag wat deze fantastische leerlingen gaan doen als ze verder gaan studeren, aangezien men daar absoluut geen rekening houdt met het feit dat je al dan niet hoogbegaafd bent, daar gaat men geen nieuwe cursussen maken. Je gaat zoals de ‘gewone’ studenten de les mee moeten volgen en om dat feit alleen al vind ik dat de school deze leerlingen benadeeld omdat zij het niet meer gewoon zullen zijn om les te volgen met de ‘gewone’ studenten. Al bij al heb ik wel medelijden met deze personen aangezien zij diegene zullen zijn met een studieachterstand en zij de gevolgen hiervan zullen moeten dragen. Tot besluit een korte herhaling: zolang geen objectieve maatstaven worden gehanteerd om een onderscheid te maken tussen hoogbegaafden en de rest is ook dit “essay” zinloos.
Het juryrapport: Een betoog dat met heldere argumentaties uiteenzet dat een objectief criterium gewenst is als er een onderscheid gemaakt moet worden tussen hoogbegaafde leerlingen en alle anderen. Vervolgens wordt in twijfel getrokken wat de meerwaarde is van zo’n onderscheid. Het tegendeel lijkt plausibeler. Objectiviteit wordt ook verwacht omtrent een opdracht als dit essay. De tekst is helder van lijn, betoogt op creatieve wijze dat er een mogelijk oneigenlijk onderscheid gemaakt is. De taal en toon is plezierig om te lezen, met hier en daar een uitschieter waar de persoonlijke gevoelens van de auteur sterk doorklinken.
9
Anoniem
Chaos door een paar slimme kinderen Een dag uit mijn leven die ik weer aan hoogbegaafden mag geven. Er wordt zoveel gedaan rond deze hoogbegaafden dat ik na een tijd diep van binnen denk is dit wel de moeite waard, bestaat er een oplossing, hoe moeten we er mee leven? Voor mij is dit onderwerp klaar en duidelijk of wel is het iedereen iets of wel is het niemand iets . Het klinkt vrij logisch als we zeggen dat hoogbegaafden zich vervelen maar als we dan naar de gewone leerlingen kijken kunnen zij dat ook voorhebben. De iets slimmere jongens in onze klas krijgen een bundel waarop ze op zelfstandig basis werken en leren plannen maar wie zegt dat de gewone personen dit ook niet kunnen ? Ik heb de eerste 2 jaren in het middelbaar cognosco gedaan een zelfstandige richting waar je onder leiding van de leerkracht zelfstandig te werk gaat. Dit lag me echt wel daarom koos ik er ook voor. Ik wist hierbij ook dat het maar voor 2 jaar kon en dat ik daarna weer op de normale manier les moest krijgen. Ik merk echt wel dat er tegenwoordig meer en meer soms op zelfstandige basis moet gewerkt worden en dit is niet wat iedereen wilt. Nu lijkt het gewoon alsof sommigen bevoordeeld worden maar ik vind als de punten er zijn dat die personen het recht ook hebben om iets meer op zelfstandige basis te werken. Ik weet zelf ook dat mijn talen niet goed zijn en bij sommigen wel daarom is het volgens mij een goede keuzen voor mij dan om wel les van de leerkracht te volgen. Ik denk als er met zoiets gestart moet worden is het gewoon voor iedereen of voor niemand. Ik denk dat het een goed idee is dat je de keuze hebt om de les te volgen of om op zelfstandig basis aan de slag te gaan op voorwaarde als je zelfstandig werkt dat je ook goede punten haalt. Geen goede punten betekent gewoon les volgen. Als ik er zo over denk is er wel een oplossing maar een die niet zomaar kan doorgevoerd worden. Je krijgt bij het binnenkomen van de les een deadline als je deze deadline haalt kan je de les verlaten en naar een lokaal gaan waar er een paar leerkrachten zijn die je kunnen helpen met vakken waar je het echt nodig hebt. Voor dit te kunnen doen slagen is het wel niet zo makkelijk met lesuren van 55 min maar bijvoorbeeld blokuren van 105 min. Zelfs dat kan moeilijk zijn maar misschien is een deadline over een periode van 3 weken beter dan kun je wel wat voor werken. Deze deadline moet wel opgesteld zijn aan de hand van de traagste leerling misschien zeg je dan weer dat deze leerlingen nooit naar dat andere lokaal kan maar langs de andere kant kunnen ze dan wel de les volledig op hun eigentempo verwerken. Dit is mijn idee rond dit onderwerp volgens mij is dit een oplossing in een goede richten. Ik heb me er ondertussen al bij neergelegd . We zullen er mee moeten leven nu worden we er mee geconfronteerd in deze maatschappij maar hoe hard het misschien ook klinkt dan moeten hoogbegaafden hun maar vervelen in de les, wij moeten er mee leven zij ook. Tegen dat er een echt oplossing voor hoogbegaafden zijn we al misschien wel 10 jaar verder en dan zijn er weer andere problemen waar die jongeren mee te maken krijgen. Een school speelt op problemen in en doet er 10
alles aan maar een oplossing is er niet van het begin dat het probleem zich voor doet. Hier heb ik weer een dag verspilt zo heeft God het nooit gewild.
Het juryrapport: Een alleszins helder betoog dat de problematiek goed uiteenzet en er een andere draai aan geeft, door te stellen dat het probleem veel groter is voor de leerlingen die niet hoogbegaafd genoemd worden, aangezien zij privileges missen waar ze baat bij zouden kunnen hebben. Tevens wordt er een concrete oplossingsrichting aangereikt. De tekst hapert hier en daar taalkundig, maar de lijn wordt goed in het oog gehouden. De slotzin doet helaas afbreuk aan het hele betoog, achterwege laten ervan had de tekst sterker gemaakt. Juist de betoogtrant is meeslepend, de persoonlijke voetnoot in de slotzin zet de lezer op een ander been en haalt de balans uit de tekst.
11
Anoniem
Hoogbegaafd, Hoezo? In onze klas zitten er 5 hoogbegaafde leerlingen. Maar wanneer ben je hoogbegaafd? Als je goede punten haalt op school, als je IQ hoog is ,als je veel feitenkennis hebt? Ik wil niet zeggen dat mijn medeleerlingen niet slim zijn, maar dat ze stuk voor stuk hoogbegaafd zijn zou ik ook niet zeggen. Natuurlijk vat iedereen hoogbegaafdheid anders op, voor mij persoonlijk is het meer dan een getalletje alleen. Het is vaak erg frustrerend om bij “slimmere” mensen in de klas te zitten. Je wordt vaak benadeeld en moet veel harder werken om hetzelfde resultaat te halen dat door hen zonder ook maar naar hun cursus te kijken behaald wordt. Het niveau ligt in onze klas bijzonder hoog, wat niet bepaald iets slecht is. Dit is wel vervelend voor de “gewone” leerlingen die daardoor vaak onder het gemiddelde liggen en vaak ook minder aandacht krijgen van de leerkrachten. Ik denk wel dat hoogbegaafde leerlingen begeleid moeten worden, maar als ze in de klas de boel op stelten zetten omdat ze zich vervelen vind ik het te ver gaan. Hebben ze dan nog recht op extra begeleiding? Ik begrijp volkomen dat ze zich vervelen in de klas maar als ze echt verantwoordelijk zouden zijn zouden ze verder werken aan de volgende oefeningen. Het probleem in onze klas is vooral dat sommige leerlingen een te groot “air” hebben. Ze voelen zich beter dan ons. Wanneer ze een extra opdracht krijgen en deze in stilte moeten afwerken achteraan in de klas doen ze alsof ze de enige in de klas zijn en lopen ze door de klas, spelen spelletjes, enz. . U kan het zich wel inbeelden dat het ons mateloos stoort en we ons hierdoor niet kunnen concentreren op de leerstof die wij moeten verwerken. Vaak vegen ze hun voeten aan de opdrachten die ze krijgen en schrijven ze later de antwoorden gewoon over. Als deze leerlingen deze opdrachten serieus zouden nemen en hun echt zouden inzetten zou ik er geen probleem mee hebben. Ik ben eigenlijk meer gefrustreerd over het feit dat ze zichzelf aan het foppen zijn. Wist u dat maar 15% van de hoogbegaafden succesvol afstuderen aan de universiteit? Naar mijn mening worden deze mensen op onze school veel te hard vertroeteld en afgeschermd van de echte wereld. Hoe gaan ze dat later doen op hun werk? Daar gaan ze zich ook moeten aanpassen en met “gewone” mensen moeten samenwerken. Onze school zou ze beter daar op voorbereiden. ik kan het al bij al nog relativeren. Nu hebben zij een groot voordeel , maar later als ze gaan studeren weten ze niet hoe te studeren en dan hebben wij een groot voordeel. Wij weten namelijk niet anders dan te meten studeren voor een test. Wie laatst lacht best lacht.
12
Het juryrapport: Auteur snijdt het thema tweeledig aan. Enerzijds komt de vraag aan de orde wie exact onder de definitie hoogbegaafd kan vallen, waarbij in het midden gelaten wordt welke andere argumenten dan een hoog IQ als criterium zouden kunnen gelden. Anderzijds wordt gesteld dat de hoogbegaafden nadeel bezorgen aan de anderen door hun houding die als verre van hoogbegaafd wordt neergezet met als pakkende slotzin 'Wie laatst lacht best lacht.' De tekst is helder van opbouw, levert een conclusie en snijdt de thematiek aan vanuit een persoonlijk perspectief zonder te vervallen in een klaagzang. Een knappe balans blijft bestaan tussen kritiek leveren en de eigen ervaring niet verabsoluteren tot de enig mogelijke zienswijze. De slotzin is knap gevonden en maakt het betoog af.
13
Anoniem
Hoogbenadeelt? Inleiding Als een persoon die tussen meerdere hoogbegaafde in de les zit, zijn er mij een paar dingen opgevallen. Zo zijn er een aantal leerlingen die niet hoogbegaafd zijn en vervolgens criteria beginnen op te stellen tegen deze hoogbegaafde kinderen. Ze zijn snel om te zeggen: ‘die zijn bevoorrecht’. Maar is dat wel zo? Hoe voelt het om met hoogbegaafden in een klas te zitten? Ik heb de laatste weken het gedrag van leerlingen tegenover deze hoogbegaafde leerlingen bestudeerd en het viel me op dat de leerlingen zelf niet het probleem waren. Er waren namelijk leerkrachten die meer aandacht of speciale voorrechten gaven aan deze personen. Het gevolg hiervan was dat de andere leerlingen niet alleen boos worden op de leerkrachten, maar ook op deze leerlingen, aangezien zij deze aandacht kregen. Hierdoor heerst er een sociale spanning tussen de hoogbegaafden en de leerlingen met normale intelligentie. Ik heb hier persoonlijk geen last van, maar er zijn al argumentaties voorgekomen tijdens verschillende lessen, wat een negatieve sfeer voortbrengt. Daarnaast hebben de slimmere leerlingen ook vrienden uit de normale groep, die wel eens iets opvangen over wat er allemaal gezegd wordt en dit dan doorvertellen aan de hoogbegaafden. Dit maakt de negatieve sfeer gewoon nog groter. Sociale gevolgen. Aangezien er minder hoogbegaafden zijn dan normale mensen, is het soms moeilijk voor hoogbegaafden om vrienden te zoeken in de normale kring. Helaas is er nog de factor van het gesprek. Als er veel moeilijke woorden uitgesproken worden door de hoogbegaafde, voor wie deze woorden normaal zijn, kan de normale persoon problemen krijgen met het verstaan van de boodschap. Dit kan op lange termijn de gesprekken frustrerend kunnen maken. Veel vrienden maken is vanwege de bovenstaande redenen niet al te evident. Eigen opinie Als een leerling die zelf vaak krijgt te horen dat hij hoogbegaafd is, ook al is dit nooit getest, voel ik mij normaal bij beide partijen, ik kan goed overweg met de slimme leerlingen en kan over onderwerpen praten met de andere zonder dat ze denken dat ik mij slimmer voel. Zelf heb ik het gevoel dat de normale leerlingen kritiek geven op de hoogbegaafden, gewoon omdat ze bevoorrecht worden in de les terwijl ze dat misschien niet eens willen. Om de problemen tussen de normale en slimmere groep op te lossen, zou men kunnen zeggen om de slimmere naar een speciale school te sturen, waar zij zich volop qua intelligentie kunnen ontwikkelen. Ik ben hier persoonlijk niet mee eens. Namelijk omdat als ze op school alleen maar met hoogbegaafden omgaan, ze helemaal geïsoleerd raken van de normale maatschappij. Conclusie Ik zie dus dat de hoogbegaafden voordelen hebben, maar ook flink wat nadelen. Daarom stel ik voor dat er een project ontwikkeld wordt zodat normale en slimmere leerlingen zonder frustraties samen les kunnen volgen. Ook al komt de tekst tot zijn einde, houdt deze vraag in uw gedachten: Wat kan jij doen, om de problemen die in klassen heersen rond dit onderwerp op te lossen?
14
Het juryrapport: Het betoog wordt verdeeld in verschillende onderscheiden alinea's met ieder een eigen titel, wat de leesbaarheid zeer ten goede komt, maar ook enigszins overdreven lijkt voor een zo korte tekst. De auteur observeert scherp waar de problemen zijns inziens ontstaan en stipt zeer summier in de slotzin een mogelijke oplossingsrichting aan, namelijk, bekijk vooral je eigen aandeel. De auteur lijkt een zuivere blik te hebben, ziet actie en reactiepatronen en meent dat andere patronen denkbaar en uitvoerbaar zijn, op grond van eigen ervaringen daarmee. De tekst is zeer leesbaar en overzichtelijk, mede dankzij de subtitels. De invalshoek is persoonlijk en tegelijkertijd beschouwend, wat een mix oplevert van schijnbaar objectieve waarnemingen en persoonlijk gekleurde opvattingen. De argumentatielijn houdt stand.
15
Anoniem
De “hoogbegaafde” klas Hoe is het om in een klas met hoogbegaafde te zitten? Dit is de vraag die men stelt, maar wat is de definitie van hoogbegaafd en zij de mensen in mijn klas eigenlijk hoogbegaafd. Ik vind dat voor ze de titel hoogbegaafd aan iemand geven ze daar zelf wat meer onderzoek zouden naar moeten doen. Ben je hoogbegaafd als je lessen mag missen, andere taken krijgt en minder vragen moet stellen dan anderen. Ik weet dat hoogbegaafdheid niet altijd wilt zeggen dat je slim bent, maar wat ik raar vind is dat op één school 5 hoogbegaafde mensen zitten terwijl buiten mijn school, ik geen vrienden van mij die op een andere school zitten zeggen dat er een hoogbegaafde bij hen op school zit. Dus hoe groot is de kans dat er op één school 5 leerlingen of meer echt hoogbegaafd zijn. Het is eigenlijk begonnen een jaar gelden met de module FUN die voor meer uitdagingen zou zorgen. Met de module FUN mochten ze dan lessen missen en die later inhalen en bij FUN zouden ze meer uitdaging krijgen. Als ik deze mensen bezig hoor is het enige wat zij in FUN doen “intelligente” spelletjes zijn. Intelligente spelletjes is geen les en zegt ook niet dat je hoogbegaafd bent. Bij de “hoogbegaafden” in mijn klas stel ik mij de vraag dus zijn zij dit eigenlijk wel of zijn zij gewoon slimmer, creatiever, enz. Bij enkelen van hen is dit niet eens bewezen en er is ook iemand in de klas bij wie het bewezen zou zijn maar bij hem stel ik mij de vraag of dit eigenlijk wel klopt. In het hoogbegaafd zijn daar wil ik best in mee gaan want er zijn er misschien 1 of 2 die echt hoogbegaafd in mij klas. Bij deze die dan wel misschien echt hoogbegaafd zijn daar vind ik het goed dat ze deze mensen extra uitdaging geven. Ook als de anderen die naar mijn mening niet hoogbegaafd zijn toch die extra uitdaging nodig hebben dan vind ik ook goed dat zij FUN doen. Hoogbegaafd of niet je zou er geen ego van mogen krijgen want dat zorgt voor discussies in de klas. Met het ego bedoel dat ze beginnen zeggen dat FUN alleen voor jongens is, ik wil niet bij FUN maar alleen de manier waarop zij dit zeggen. Voor de vakantie hebben wij dit in de klas besproken toen de “hoogbegaafden” er niet waren en daar hoor je dat wij het eigenlijk allemaal beu zijn, wij zij hun ego’s , de extra aandacht van sommige leraren, enz. De leraren proberen dan te helpen met deze taak maar ik vind dat het er nog is extra inwrijft dat wij niet hoogbegaafd zijn en zij wel. Mijn conclusie is dat “hoogbegaafdheid” voor veel ruzie zorgt, dat de “hoogbegaafden” zich soms beter gaan voelen en dat andere leerlingen zich daardoor benadeeld voelen.
16
Het juryrapport: Het betoog trekt in twijfel of er wel sprake is van 5 hoogbegaafde leerlingen en voert daar verschillende argumenten voor aan. Uit de tekst spreekt nog een nader probleem, het verschijnsel dat hoogbegaafdheid voorbehouden schijnt te zijn aan jongens. Auteur behoort niet tot de groep van hoogbegaafde jongens en merkt dat de houding van deze jongeren weinig galant en eerder arrogant is. De conclusie is dat het lijden is om met dergelijke klasgenoten de dag door te brengen. De tekst geeft veel persoonlijke ervaringen en persoonlijke opvattingen en heeft daarmee de kans een conclusie te verwoorden waaruit middels argumenten die uit de tekst afkomstig zijn blijkt hoe verschrikkelijk het voor de auteur is temidden van hoogbegaafden in een klas te zitten.
17
Anoniem
“Schone Schijn” Hoogbegaafdheid kan niet bepaald worden. Dit is alleszins wat ik er van vind. Zijn deze personen uiteindelijk wel wat we van ze verwachten? Of juist het tegengestelde? Hoe zie je dat deze persoon hoogbegaafd is of niet? Zijn ze beter dan iedereen, beter gezegd voelen ze zich beter dan iedereen? Iedereen kan hoogbegaafdheid anders opvatten, maar het komt er op neer dat deze personen alles sneller kunnen verwerken en alles beter verstaan dan de gemiddelde persoon. Wanneer je de term “hoogbegaafd“ plakt op een persoon, hoe bepaal je dit eigenlijk? Daarentegen moet je dit ook helemaal niet kunnen bepalen. Wat we vervolgens bereiken is dat iedereen een plaatsje krijgt, terwijl dit helemaal de bedoeling niet is. We zouden juist een hechte groep moeten vormen, maar alles behalve iedereen in een lade schuiven. “Hoogbegaafd”, ben je dan meer dan de rest? Kan je dan meer alle anderen? Neen, dat vind ik niet. Ten eerste moeten we al helemaal niet vaststellen dat deze personen een hoger IQ hebben dan de gemiddelde persoon. Uiteindelijk is met deze personen in de klas zitten ook niet altijd even makkelijk. Zij verstaan alles sneller en vervelen zich dus ook sneller in de les. Ze beginnen dan naar oplossingen te zoeken om zichzelf te kunnen vermaken en dit heeft meestal als effect dat ze ons gaan afleiden en storen. Ten slotte moeten ze ook respect hebben voor hun medeleerlingen en de leraar. Door ons af te leiden begrijpen wij niets van de leerstof die gegeven wordt. Het feit dat zij niet moeten werken voor goede punten is dan ook uitermate frustrerend. We kunnen alleen maar hopen dat ze ooit eens tegen de lamp lopen en beseffen dat niet alles altijd van het leien dakje loopt. Deze term “hoogbegaafd”, creëert een soort ego bij hun. Ze voelen zich wat beter dan de rest, maar ze mogen zich niet beter voelen dan de rest. We worden op deze manier ook ontzettend benadeeld. Wij zitten met hun in de klas en worden dus ook vergeleken met hun niveau: hun tempo van de leerstof verwerken, hun werktempo, … . Dit zou eigenlijk niet mogen, zij zitten bij ons in 18
de klas en zij moeten zich maar aan passen aan ons niveau, “het normale niveau”. Kort samengevat, hoogbegaafden vatten alles sneller op, zijn dus ook wat “slimmer” dan de rest. Echter vind ik wel dat hoogbegaafden rekening moeten houden met de rest en niet alleen met zichzelf. Ik wil niet zeggen dat alle hoogbegaafden deze eigenschappen vertonen, maar het merendeel doet dit wel. Dus ik vind dat hoogbegaafd zijn niet echt iets is om fier op te zijn!
Het juryrapport: In heldere bewoordingen wordt uiteengezet hoe het voor de normale leerling lastig is normaal te zijn in een klimaat waar hoogbegaafde leerlingen duidelijk bevoordeeld worden door hen tot de norm te maken. Een scherpe observatie, want is normaal niet juist normaal omdat het als norm genomen is? De conclusie is dat hoogbegaafdheid met de huidige opvatting daarover en behandeling daarvan eerder nadelig uitpakt dan een meerwaarde heeft voor de klas als geheel. Hoewel de betoogtrant recht toe recht aan is en weinig verrassingen biedt is de auteur er wel in geslaagd scherp uiteen te zetten waar de voetangels en klemmen zich bevinden in de huidige situatie in de klas waarover geschreven wordt. De tekst is goed leesbaar al worden er veel (veelal retorische) vragen gesteld.
19
Anoniem
Het zou anders kunnen. ‘Dit papier is voor de slimme kindjes.’ Dat noem ik discriminatie! Als jouw leerkracht dit zegt, en het gaat niet over jou, dan voel je je toch meteen dom? Bij ons in de klas zitten er namelijk enkele hoogbegaafden. De meningen hierover zijn verdeeld: de ene haat het, terwijl de andere het allemaal niet zo erg vindt om met deze mensen in de klas te zitten. Ikzelf lag er in het begin niet te veel van wakker, maar de laatste maanden wordt er naar mijn mening iets te veel aandacht aan besteed. Dan begint dat op den duur wel wat ambetant te worden. In mijn ogen lijkt het alsof de leerkracht hen voorttrekt. De hoogbegaafden krijgen andere oefeningen, toegang tot een extra module (fun), … . Om nog maar te zwijgen van de “fun-lounge”, die vind ik nog het ergste van al. Wat is dat nu, die “fun-lounge” ? Bij een bepaald vak kunnen de leerlingen als ze willen individueel de opdrachten maken, zij krijgen dan een opdrachtenblad (vandaar het 'papier voor de slimme kindjes'). Als die klaar zijn mogen ze in de zogenaamde “funlounge” gaan zitten, waar ze naar hartenlust spelletjes kunnen spelen. En reken er maar niet op dat ze stil zijn! Je kan misschien wel zeggen dat dit slechts bij één vak gebeurt, maar ik vind dat ze dit eigenlijk bij geen enkel vak mogen doen. Of de leerkracht kan bijvoorbeeld de rest ook eens de kans geven om in die “fun-lounge” te gaan zitten. Een ander probleem is dat ik mij soms echt dom voel, het is eigenlijk moeilijk om uit te leggen. Volgens mij zitten er enkele leerlingen in onze klas die hun vragen niet durven te stellen, omdat ze bang zijn om 'onderbegaafd' genoemd te worden. Het is wel mogelijk om bijles te gaan volgen ofzo, maar het gevoel dat ze hun eigen dom voelen blijft dan toch wel hangen. Eerlijk: enkele van de hoogbegaafden doen helemaal geen moeite. Ze letten niet op, zitten te praten waardoor ze de rest van de klas storen, vullen hun cursus niet in,… . Een ander zijn mening kan bijvoorbeeld zijn dat ze dit niet hoeven te doen omdat ze zo slim zijn, maar het zijn dan wel deze leerlingen die de meeste buizen halen. Dan vind ik het niet logisch dat ze het etiket ‘hoogbegaafd’ opgeplakt krijgen. Er is wel een voordeel: er zijn van die momenten dat we tijdens de les zelfstandig moeten werken. Meestal zijn er dan enkele leerlingen die tegelijkertijd een vraag hebben. De hoogbegaafden kunnen de leerkracht dan helpen met die te beantwoorden. Ook op elk moment van de dag kan je extra uitleg vragen aan hen, i.p.v. enkel tijdens de les aan de leerkracht. Maar dit voordeel weegt niet op tegen de nadelen. Ik vind dat er iets teveel aandacht aan besteed wordt. Als dit niet zo was zou ik het helemaal niet erg vinden om bij hoogbegaafde leerlingen in de klas te zitten. Tegen volgend jaar is dit wel veranderd, denk ik. Dan zal het ook voor iedereen van onze klas wel wat leuker zijn om naar school te gaan.
20
Het juryrapport: Aangesneden wordt dat er grote nadelen kleven aan de aanwezigheid van medeleerlingen die hoogbegaafd zijn. De argumenten worden gegeven als eigen opvattingen voortkomend uit concrete ervaringen en bieden daarmee ruimte aan de lezer om mee te denken over de waarde van de gegeven argumenten. Boeiend is hoe na een opsomming van de nadelen ook de voordelen benoemd worden. De conclusie is dat het proces van samen in een klas zitten tijd nodig heeft en in de toekomst hopelijk beter gaan zal. De wijze van verwoorden houdt het midden tussen voor de vuist weg praten en met zorg formuleren. Hierdoor wordt de lezer enigszins afgeleid van de inhoud van de boodschap die zeer genuanceerd verwoord is. Meer zorg voor de formuleringen aan de dag leggen kan de auteur tot een goede betoger doen ontwikkelen.
21
Anoniem
Hoogbegaafd of hooggevallen In deze essay ga ik het hebben over het gedrag van hoogbegaafden. Mijn mening hierover is dat hoogbegaafden net als andere mensen zijn en dat sommige mensen te graag een verschil willen creëren. Allereerst wil ik de situatie even schetsen. Bij ons in de klas zijn er enkele hoogbegaafden, wat wil zeggen volgens sommige leerkrachten en mensen van de directie hoogbegaafden, die enkele lessen per week niet bijwonen en tijdens die lesuren projecten uitwerken. Enkele niet hoogbegaafden vinden dit niet kunnen en nu is er een meningsverschil ontstaan tussen die leerlingen en de betreffende leerkrachten. De hoogbegaafden worden eigenlijk te weinig gesanctioneerd voor slecht gedrag zoals het niet invullen van de cursus en het storen van de les. Natuurlijk hebben zij dit door en zo creëren de leerkrachten, misschien onbedoeld, enkele arrogante leerlingen die meer lijken te mogen dan de rest. Natuurlijk gaat het hier niet over alle hoogbegaafden maar over een select groepje. Daardoor valt ook de samenhorigheid van de klas uit elkaar en creëer je enkele van elkaar afgezonderde groepjes die niets samen willen doen. Het helpt natuurlijk ook niet als blijkt dat de hoogbegaafden allemaal jongens zijn, waarvan sommigen niet weten dat voor school werken zijn voordelen heeft bij testen, en denken dat ze hun “status” kunnen bewijzen door te slagen zonder te leren of zelfs maar hun boek in te vullen. Op dit moment voelt het hier aan alsof we in een school zitten waar een bom elk moment kan ontploffen en de fragiele vrede snel zal verdwijnen waarna we een veldslag krijgen om te bepalen wie van school zal veranderen. De leerkrachten lijken voorlopig nog niets te merken en blijven de hoogbegaafden privileges geven waardoor ze nog arroganter en onuitstaanbaar worden ten opzichte van de leerkrachten zelf, die ze nog nauwelijks in de hand kunnen houden. Deze toestand is er gekomen omdat de leerkrachten ervoor wilden zorgen dat de hoogbegaafden uitdagendere lessen kregen en daardoor de lessen minder zouden storen en de andere leerlingen, waaronder ikzelf, zich beter zouden kunnen concentreren in de les en daarbuiten. Dat lijkt op dit moment deerlijk te mislukken, want door de toestand binnen de schoolmuren wordt zelfs mijn persoonlijke leven bemoeilijkt. Bijvoorbeeld op de mogelijkheid om eerste te worden in de competitie met mijn voetbalploeg waarbij, dankzij enkele cruciale flaters aan mijn kant, we alle kansen hebben verkeken om eerste te worden en moeten we nu alle moeite van de wereld doen om nog tweede te worden. Na dit intermezzo kan je dus wel besluiten dat de toestand op school mijn persoonlijke leven beïnvloed en dat de toestand op school dus onhoudbaar is geworden. Kort gezegd wil deze essay zeggen dat als je mensen zegt dat ze beter zijn dan de rest ze dat ook gaan geloven. Dat komt niet door de persoonlijkheid van desbetreffende mensen maar door de per ongeluk slecht uitgekozen goede bedoelingen van de leerkrachten.
22
Het juryrapport: In rijk taalgebruik wordt beeldend uiteengezet hoe de situatie van de hoogbegaafde leerlingen betreurenswaardig is, aangezien ze missen wat hen juist zo goed van pas zou komen, ruimte om te leren leren, aandacht voor hun gebrek aan zelfreflectie waar het hun gedrag ten opzichte van medeleerlingen betreft en oog voor hun bijzonder snelle wijze van conclusies trekken die met enige regelmaat anders zijn dan verantwoord geacht kan worden. De auteur schopt niet, maakt zichzelf onderdeel van zijn betoog en is in staat een genuanceerde conclusie te trekken. De tekst laat zien dat hier een schrijftalent zich aan het ontwikkelen is. Een auteur die er genoegen in schept om scherpzinnigheid aan de dag te leggen door duidelijke beelden in de tekst te verwerken. Het is een genoegen dergelijke teksten te lezen. Het betoog mist hier en daar een uitwerking van argumenten (het sportvoorbeeld). Op het punt van zorgvuldigheid zijn nog verbeterpunten aan te wijzen.
23
Anoniem
Het vraagt om problemen. Vele stresserende dagen door de hoogbegaafde leerlingen. Iedereen weet dat er in elke klas er wel eens een probleem voordoet zoals een klasruzie of een discussie of het verschil in niveau, maar hiervoor probeert men een oplossing te vinden. Maar in een klas met hoogbegaafden gaan er zich ook problemen vormen doordat deze mensen een hoger niveau hebben dan de andere leerlingen in die klas. Hiervoor probeert men ook oplossingen te zoeken maar door deze te gaan doorvoeren zullen de gewone leerlingen zich nog meer benadeeld voelen. Een vraag die elke leerling in een klasgroep zich stelt en wilt beantwoord zien is de volgende: Hoe voelt het om in een klas te zitten met hoogbegaafden en hoe kunnen we het probleem met het niveauverschil oplossen? Voor een aantal mensen lijkt dit een domme vraag, maar toch speelt de vraag zich af in het hoofd van de leerlingen. Iedereen weet dat het in de klas zitten met hoogbegaafden niet leuk is. De personen die in deze klas zitten, maar die niet hoogbegaafd zijn, kunnen veel minder antwoorden geven, doordat de mensen die hoogbegaafd zijn, willen dat de lessen snel vooruit gaan, waardoor zij de antwoorden te snel zeggen, waardoor de gewone leerlingen niet genoeg tijd hadden om na te denken. De hoogbegaafde personen worden meestal bevoordeeld door de leerkrachten. Zij krijgen leukere opdrachten of een ander soort cursus omdat zij de opdrachten in de originele cursus niet uitdagend genoeg vinden. Er gaan waarschijnlijk in deze klas nog mensen zijn die de cursus niet plezant vinden, maar deze leerlingen blijven werken met de originele cursus. Doordat de leerkrachten misschien vinden dat zij de leerstof dan niet meer gaan aan kunnen. Een ander voordeel dat zij krijgen is, als zij eerder klaar zijn, mogen zij zich gaan bezighouden met het spelen van spelletjes die toch leerrijk zijn. Maar iedereen weet dat er nog ander leerlingen in die klas zijn die ook graag leerrijke spelletjes spelen, maar het niet kunnen omdat ze minder intelligent zijn dan de andere. Op deze manieren gaan de andere leerlingen er tegen aanzien om nog naar school te komen en om lessen te volgen samen met deze hoogbegaafde leerlingen. De leerlingen gaan zich slecht in hun vel voelen omdat ze denken dat ze een achterstand hebben. Er gaan zich thuis ook problemen voor doen, omdat de leerlingen zich gaan afreageren om iemand dat ze goed kennen. Want heel dit gebeuren zorgt voor de nodige stress. Natuurlijk gaan er ook mensen zijn die het helemaal niet erg vinden om met deze leerlingen in de klas te zitten. Ook al hebben deze leerlingen een hoger niveau dan hun. ik vind dit helemaal niet plezant om met zo een aantal leerlingen in de klas te zitten want zij voelen zich meestal méér dan de rest. Mijn conclusie hierover is, is dat het samen zitten in een klasgroep met hoogbegaafden heel moeilijk is. Het zorgt ervoor dat je jou er niet meer goed bij voelt. Het gaat een grote druk geven op de klas. Een ideale oplossing zou zijn om een extra klas te maken. Dan heeft men er één voor de leerlingen die op het juiste niveau zitten en een andere voor de hoogbegaafde leerlingen. 24
Het juryrapport: De auteur geeft een uiteenzetting die veel stellingen bevat die uitgewerkt worden aan de hand van concrete voorbeelden. Strekking is dat er uitsluitend nadelen zitten aan een klas met hoogbegaafde medeleerlingen. Het gaat zelfs doorwerken in het leven van de andere leerlingen die er onder zullen gaan lijden als de situatie voortduurt. De voor de hand liggende maar niet nader onderbouwde conclusie is dat twee aparte klassen een betere oplossing zouden bieden. De woordkeuze is goed, de opbouw van het betoog helder. Het leest vlot weg, al haperen enkele zinnen vanwege de gekozen woordvolgorde die ook anders had gekund. Over het geheel genomen is het een plezierig betoog, ondanks de negatieve inhoud ervan.
25
