De staatshuislening.
De staatshuislening. Door : ir. H.A.M. (Henk) Bos Versie: 0.06 Geschiedenis: Versie: 0.01, 26-11-2012 Versie: 0.02, 21-12-2012 Versie: 0.03, 06-01-2013 Versie: 0.04, 09-02-2013 Versie: 0.05, 19-03-2013 Versie: 0.06, 09-07-2013 Versie: 0.07, 04-01-2014
concept. aanpassing aan de positie van Staat als kredietnemer. rechten. bijlage reacties, diverse aanpassingen. aanpassing garantstelling Staat. verwerking reactie EU, toevoeging exit strategie. aanpassing introductie.
Alle rechten zijn voorbehouden. Gebruik, verspreiding en verdere ontwikkeling uitsluitend na overleg met en schriftelijke goedkeuring van de auteur.
Inhoudsopgave: 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 I
Introductie. Gegevens. Het plan. Wat is de rol van de Staat? Wat is het effect voor de hypotheekverstrekkers? Hoe staat het met Brussel? Wat is het effect op de economie en voor de burger? Exit strategie. Conclusies. Markt ontwikkeling. Bijlage: Reacties van economen op versie 0.002
Pagina 11 van 11
De staatshuislening.
01
Introductie.
Er zit een verschil tussen de rente die wij als Nederlanders met zijn alle via de belastingen betalen op de staatsleningen en de rente die wij betalen individueel op onze hypotheken. Het verschil is meer dan 2,5%. Er zijn voor dit verschil een drietal redenen. 1.
2.
3.
De staatsleningen worden in miljarden in de markt gezet de hypotheken in tonnen. De handelingskosten in % van het geleende bedrag is daarom bij staatsleningen veel lager dan bij hypotheken. Door de omvang van de staatsleningen vindt nivellering van risico plaats, de opcenten in rentepercentage zijn daarvoor dus lager. Op Staten vindt bovendien monitoring plaats (ratingbureaus) dit geeft voor verstrekkers meer zekerheid. Ook is de positie van een staat, o.a. door haar geweldsmonopoly, in de financiële structuur sterker dan dat van de individuele burger. De markt van hypotheekverstrekkers aan individuen is minder competitief dan de markt voor staatsleningen. De hypotheekmarkt is complex en nauw verbonden met hypotheekadvies.
Veel van deze punten verklaren maar een paar tiende of minder van het verschil. De grootste reden is de sinds de crises slecht functionerende hypotheekmarkt tegenover de nog steeds vrijwel ongeschonden positie van de Nederlandse Staat op de internationale financiële markt. De hypotheekmarkt anders inrichten is hiermee een aanlokkelijk idee. De mogelijkheid het overgrote deel van de leningen voor woningen te gaan financieren via de route die nu ook gevolgd wordt voor staatsleningen kan in de huidige situatie grote besparingen opleveren. De besparingen zijn er voor de burger op de lening voor de aanschaf van zijn huis en voor de overheid die bijvoorbeeld de hypotheekrenteaftrek kan afschaffen zonder nadelige gevolgen voor de burgers.
Pagina 11 van 11
De staatshuislening.
02
Gegevens.
De Nederlands staatsschuld was in 2011 ongeveer 393 miljard Euro dat is ongeveer 63% van het Bruto Binnenlands Product het BBP. De totale hypotheekschuld van Nederland bedroeg in 2011 670 miljard Euro waar tegenoverstond de totale waarde van koopwoningen van 1.400 miljard Euro. Het rentepercentage op staatsleningen sept. 2012 voor 10 jaar is 1,25 % Het rentepercentage op staatsleningen sept. 2012 voor 20 jaar is 2,50 % De hypotheekrente (NHG) oktober 2012 voor 10 jaar vast is 4,4 % * De hypotheekrente (NHG) oktober 2012 voor 20 jaar vast is 5.05 % * * laagste aanbieder in de markt. Het verschil in rentepercentage is voor 10 jaar 4,4 – 1,25 = 3,15 % Het verschil in rentepercentage is voor 20 jaar 5,05 – 2,5 = 2,55 % Nemen wij het verschil voor 20 jaar als de rekenrente voor dit concept en gaan we er vanuit dat 95% van de huidige woninghypotheken in aanmerking komen voor herfinanciering via de route staatshuislening dan gaat het om een bedrag van 95% x (2,55%-0,25%** kosten) x 670 = 14,7 miljard Euro / per jaar wat er minder per jaar aan rente over de leningen (hypotheken) moet worden betaald. Dit bedrag overstijgt de bezuinigingen over de gehele regeerperiode van vier jaar van het huidige kabinet incl. de bezuinigingen welke in deze periode worden geëffectueerd maar door voorgaande kabinetten en de tweede kamer (lente akkoord) zijn besloten. ** 0,25% uitvoeringskosten = 1.675.000 miljoen wordt gereserveerd, voorzien voor de kosten van de Staat en de organisaties van de servicekanalen, de huidige hypotheekverstrekkers.
Pagina 11 van 11
De staatshuislening.
03
Het plan.
Het plan (idee, concept) is dus om een aanzienlijk deel van de Nederlandse hypotheek schuld in korte termijn te herfinancieren en nieuwe gevallen te financieren zoals de staatsschuld, dit is al de route staatshuislening genoemd. Het doel daarbij is de betere positie van de Staat op de (internationale) financiële markt voor de burger te kapitaliseren. Indien het plan goed wordt uitgevoerd (beperken risico) heeft dit geen effect op de positie van de Staat. Voor Canada waar al jaren en dag huishypotheken op deze wijzen worden gefinancierd betekende dit juist een extra stabiliserende factor gedurende de crises. Japan waar de staatsschuld en de particulieren schulden ongeveer van het niveau zijn vergelijkbaar met de situatie van na uitvoering van het plan kent een zeer lage met ons vergelijkbare rente op de staatsleningen. Het eerste wat nodig is voor het plan, is een wet, (de wet omzetting staatshuisleningen) die het de hypotheeknemer mogelijk maakt zijn hypotheek om te zetten naar een staatshuislening. Deze wet is nodig aangezien er nu niet zoiets als een staatshuislening bestaat en er dus ook in geen enkele hypotheek rekening is gehouden met een dergelijke omzetting. De wet moet een voor alle partijen redelijke en in alle gevallen een redelijke omzetting voorschrijven. De huisbezitter wordt zo zekerheid geboden en misbruik van de situatie wordt voorkomen zoals hoge kostenberekeningen, boetes en dergelijke. De wet omzetting staatshuisleningen wordt uiteraard een complexe wet er zijn immers veel hypotheeksoorten en de omzetting dient ook geregeld te worden als de hypotheekverlener en staatshuislening serviceverstrekker niet de zelfde partij zijn. Het aantal staatshuisleningen typen is echter beperkt, met een handjevol is wel de hele markt gedekt. Deze staatshuisleningen worden door de staat als product aangeboden aan de burgers via servicekanalen. Deze servicekanalen zijn de huidige banken en andere hypotheekverstrekkers en intermediairs. Zij leveren hun diensten in concurrentie met elkaar. Zij zijn verantwoordelijk voor alle facetten van uitvoering van de staatshuislening gedurende de gehele looptijd en treden op als vertegenwoordiger van de vertrekker van de staatshuisleningen (een op te richten agentschap van de staat der Nederlanden ) richting de huisbezitter, de staatshuisleningnemer. Ook kunnen (mogen) zij de huisbezitter of potentiële huisbezitter adviseren over het aangaan van een staatshuislening. De kosten van hun service en/of advies wordt apart aan hun klant in rekening gebracht.
Pagina 11 van 11
De staatshuislening.
04
Wat is de rol van de Staat?
De Staat is de hoofdverantwoordelijke voor het project. Als wetgever is de Staat verantwoordelijk om het hele plan wettelijk goed vorm te geven. Het is niet te verwachten dat de EU rekening heeft gehouden met een dergelijk plan, EU wetgeving kan daarom ongewenst te weinig ruimte geven voor een dergelijk initiatief. Het is aan de Staat om ervoor te zorgen dat de EU die ruimte schept. Voor de uitvoering richt de Staat een agentschap op welke contracten aangaat met serviceverleners (o.a. de huidige hypotheekverstrekkers). Het agentschap zorgt voor de standaardisatie van de staatshuisleningen. Het agentschap verwerft geld in de markt ter financiering van de staatshuisleningen. Naast het agentschap voor de uitvoering dient de overheid de controlefunctie en de bestuursfunctie vorm te geven. De politiek als onderdeel van de Staat zal als de plannen doorgaan zich een mening moeten vormen over de detailinrichting van het plan. Men heeft op jaarbasis een bedrag van zo'n 15 miljard te verdelen. Hiermee kan versneld de hypotheekrenteaftrek worden afgeschaft zonder gevolgen voor de burger. Dit trekt direct de bouw vlot, wat een gunstig effect op economische groei heeft. Bezuinigingen zijn hierdoor minder nodig, wat ook weer gunstig is voor economische groei. Kortom een spiraal naar boven. Uiteraard dient een deel van het bedrag naar de huiseigenaren te gaan zodat het zeker is dat zij geïnteresseerd zijn om hun hypotheek om te zetten naar een staatshuislening. De hypotheekeigenaren krijgen hierdoor meer bestedingruimte wat als effect, bij voldoende consumenten vertrouwen, heeft dat de consumentenbestedingen toenemen, wat vervolgens weer lijd tot een gunstige invloed op de economische groei. Hoewel er genoeg redenen zijn om dit af te raden, kan in beperkte mate de overheid bedragen uit het plan reserveren om bijv. de gelijkwaardigheid tussen alle burgers te garanderen. Bijvoorbeeld voor de huurders zij hebben immers geen direct voordeel bij het plan. De ruimte is echter beperkt.
Pagina 11 van 11
De staatshuislening.
05
Wat is het effect voor de hypotheekverstrekkers.
De huidige hypotheekverstrekkers worden de serviceverleners van de staatshuisleningen van de toekomst. De periode van omzetting, ( welke zo kort mogelijk wordt gedacht), zal voor deze partijen een flinke toename van de werkzaamheden betekenen. Ondanks dat via wet buiten proportionele kosten en boetes worden vermeden zal de extra inspanning tot extra winsten kunnen leiden, indien goed uitgevoerd. De markt van staatshuisleningen die na de omzetting ontstaat zal echter veel minder complex, de nu honderden verschillende hypotheken worden vervangen door een handvol staatshuisleningen, en veel competitiever zijn. Daarnaast is in deze nieuwe markt hun rol een andere en beperkt tot serviceverlening. Dit zal de huidige hypotheekverstrekkers nopen tot reorganisatie. Het aantal banen zal afnemen en door versimpeling en competitie zullen de salarisniveaus dalen. Door de voorafgaande periode van de omzetting zijn de hypotheekverstrekkers in een goede positie om deze transitie te maken. Het is echter wel te verwachten dat zij steen en been zullen klagen over de teloorgang van hun huidige positie. Voor de lange duur is het echter gunstig voor onze financiële sector als zij een sterke competitieve thuismarkt gewoon zijn. Noot: Door garantstelling van de overheid profiteren de banken nu al van de positie van de Nederlands Staat. Volgens Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen, SOMO bedroeg in 2011 dit voordeel 4 miljard voor de 4 grootste banken ING, Rabobank, ABN en SNS. Dit is meer dan 2/3 van hun gezamenlijke jaarwinst. Ook de pensioenfondsen willen de positie van de Nederlandse Staat gaan gebruiken met hun plan tot oprichting door de Staat van een Nationale Hypotheekbank, waarin zij zichzelf als geldschieters zien.
Pagina 11 van 11
De staatshuislening.
06
Hoe staat het met Brussel.
De EU heeft o.a. wetten ter structurering van markten en stelt eisen aan lidstaten t.a.v. hun financiële huishouding. Deze voorzieningen zijn gemaakt zonder rekening te houden met dit plan of varianten daarvan, er zijn binnen de EU immers nog nooit dergelijke plannen uitgevoerd. Om te bezien hoe het plan zich verhoudt tot de EU regels is er informeel en vrijblijvend contact gezocht en geweest met de EU hierover. De Eu streeft erna dat de lidstaten een stabiele financiële positie innemen en beleid ontwikkelen om in dit kader niet over grenzen heen te gaan. Zo mag een land met de Euro geen grotere staatsschuld hebben dan 60% van het BBP. Welke posten wel en niet onder de staatsschuld vallen is redelijk helder voorgeschreven door de EU. Het plan valt buiten de staatsschuld is op dit punt de conclusie van het informele overleg. De ordening van Brussel van de financiële markten zoals het tegengaan van monopolies en bevorderen van één Europese markt etc. is met zijn wetgeving en regels het tweede discussiepunt met de EU. De conclusie van het overleg is dat Brussel direct zal ingrijpen als het plan ook leid tot staatssubsidie aan de financiële sector of dat de onderlinge concurrentieverhoudingen binnen de financiële sector worden verstoord. dit laatste is bijvoorbeeld het geval als bepaalde partijen worden uitgesloten in het plan. Gezien de omvang van het plan zal Brussel direct om een verantwoording vragen en na goedkeuring de voortgang blijven volgen. Zowel het geven van staatssteun aan de financiële sector en/of het verstoren van concurrentie verhoudingen is geen doelstelling van het plan. De extra controle van Brussel is daarom alleen maar gunstig voor het plan. Voor Brussel zijn er geen belemmeringen voor een correcte uitvoering van het plan Naast de uitvoerende praktijk van Brussel is de politiek van nog groter belang. Men kan immers na de invoer in Nederland overwegen de plannen in welke mate en vorm dan ook op te schalen naar Europees niveau en zo de voordelen voor de gehele Europese Unie ten goed te laten komen. Ook voor Brussel geldt dat dit mogelijkheden biedt grote stappen te maken op verschillende beleidsterreinen.
Pagina 11 van 11
De staatshuislening.
07
Wat is het effect op de economie en voor de burger.
Omdat de rente op de staatsleningen nu historisch laag is en het niet wordt voorzien dat dit snel gaat veranderen is het nu het moment om het plan uit te voeren. De invoering is namelijk voor alle huizenbezitters en toekomstige huizenbezitters gunstig. Voor de nieuwe huizenbezitters omdat de rente op staatshuisleningen lager kan (zal) zijn dan de laagste huidige hypotheekrentes en voor diegene die al een huis en hypotheek bezitten is het voordeel nog groter omdat zij de vaststelling van hun rente op hun hypotheek zijn overeengekomen in een tijd met hogere rentepercentages dan de huidige tijd. Zij profiteren dus dubbelop. Macro-economisch vertegenwoordigd het plan een structurele impuls in de economie van ongeveer 15 miljard per jaar minus eventuele dervingen bij de hypotheekverstrekkers. Deze impuls is tijdens de omzetting aanzienlijk hoger omdat ook hypotheken met een hogere rente dan de huidige marktrente worden omgezet. Daartegenover staan zoals gezegd alle kosten die het gevolg zijn van de reorganisaties bij de hypotheekverstrekkers. De gevolgen van het plan voor de hypotheekverstrekkers moet nog onderzocht worden. Met de forse geldstromen die op gang komen ligt het tevens voor de hand meteen te bekijken of hiermee hun financiële stabiliteit in één keer crisesproof kan worden gemaakt. De markt van staatshuisleningen heeft niks meer te maken met de markt van hypotheken zoals wij die nu kennen. De markt wordt simpel en overzichtelijk. Het agentschap van de overheid die de staatshuisleningen verstrekt zal een overzichtelijk aantal soorten in de markt zetten. Dit is een eenvoudige, heldere vorm van marktstructurering. Het garandeert ook optimale concurrentie tussen de serviceverleners de huidige hypotheekverstrekkers. Dit zal leiden tot een daling van de kosten voor het aangaan van een dergelijke lening. De markt is ook ontdaan van de besmetting van banken die om reden van hun eigen herkapitalisatie hun positie op de markt bepalen. Zij kunnen dit doen omdat concurrentie ontbreekt. Het is te verwachten dat de verbeteringen in de markt voor huisleningen door het plan van zo'n omvang zal zijn dat de crises in de bouw in korte tijd zal oplossen. Een gevaar van het plan is uiteraard dat de positie van de Staat in het plan niet professioneel wordt ingevuld maar wordt misbruikt voor politieke doelen. Ook is de kwaliteit van de organisatie een punt van aandacht. De overheid heeft er moeite mee haar organisaties kwalitatief op pijl te houden.
Pagina 11 van 11
De staatshuislening.
08
Exit strategie.
De reden voor de overheid om voor dit plan te kiezen is de slechte staat van de hypotheekmarkt. Dit hoeft echter geen blijvende situatie te zijn. Het plan zelf maakt door standaardisatie het eenvoud leningen voor woningen met elkaar te vergelijken. Dit vergroot de competitie. Ook stelt het plan een reële, immers ongesubsidieerde, maatstaf voor de concurrentie. Ook dit fenomeen daagt uit tot competitie. Daarnaast is het verstandig van de overheid beleid te ontwikkelen om de concurrentie te vergroten door bijvoorbeeld de drempel tot toegang tot de markt voor hypotheekverstrekkers te verlagen waar mogelijk. Als de gevolgen van de financiële crises door de jaren heen verdwijnen en de competitie impulsen hun werk gaan doen, dan is het goed mogelijk en zelfs te verwachten dat de markt weer gezond zal zijn. De reden voor de overheid om als financier actief te zijn op de hypotheekmarkt voor woningen is dat verdwenen. Aangezien de overheid ook andere taken heeft zoals toezichthouder is het op dat moment verstandig van de overheid zich uit de markt terug te trekken. Gezien de opzet van het plan kan dit makkelijk. De overheid stopt eenvoudig met het financieren van nieuwe en vervangende leningen. Als toevoeging hierop en ter promotie kan men zelfs de tussentijdse overgang ook aantrekkelijk maken. Het is bij de detail invulling van het plan van belang er altijd op toe te zien dat de overheid makkelijk deze exit strategie kan uitvoeren. Tegen die tijd hebben de gestandaardiseerde voorwaarden van de staatshuisleningen de markt veranderd en transparant, overzichtelijk, eenvoudig en flexibel gemaakt. Ondanks dat de overheid zelf deze leningen na de exit strategie niet meer verstrekt is het van belang dat de overheid wel het onderhoud op deze voorwaarden blijft uitvoeren zodat hypotheekaanbieders deze kunnen blijven gebruiken. Het immers van grote waarden voor het gezond houden van de hypotheekmarkt.
Pagina 11 van 11
De staatshuislening.
09
Conclusies.
Gezien de lage rentes is het nu het ideale moment om het plan tot uitvoering te brengen. Het plan is krachtig genoeg om de nadelige gevolgen van de huidige bezuinigingen op de economie te niet te doen. De crises in de bouw kan er voor het woningbouwdeel mee vervroegd worden opgelost. De overheid kan de hypotheekrenteaftrek versneld afbouwen. Hoewel niet zonder pijn biedt het plan de banken de mogelijkheid tot een versnelde herkapitalisatie en herpositionering. (Om dit ook werkelijk te laten gebeuren is flankerend beleid nodig van de overheid). De huizenbezitters krijgen meer koopkracht en zekerheid. Het plan met al zijn effecten en sterk toegenomen inzichtelijkheid versterkt de betrouwbaarheid van de Nederlandse Staat op de internationale financiële markt indien een goede risicopolitiek wordt gevolgd. De Nederlandse overheid heeft voor de toekomst een politiek nodig om deze positie te handhaven en te versterken. Een risicopolitiek op de Staatshuisleningen zal daar een onderdeel van zijn. (Een optie is het om het gedeelte boven de 80% van de taxatiewaarde van het huis alleen voor een Staatshuislening wordt geaccepteerd indien dit deel is gedekt door een verzekering goedgekeurd en gestandaardiseerd door het Agentschap van de Staatshuisleningen.)
Pagina 11 van 11
De staatshuislening.
10
Marktontwikkeling.
Marktsturing is nodig in ons kapitalistisch systeem omdat het systeem het goed functioneren van een markt niet in alle situaties waarborgt. Men kan op twee manieren een markt sturen. De eerste oplossing is om iedereen op de markt vrij te laten en alleen daar beperkingen aan te brengen waar ongewenste situaties kunnen worden verwacht c.q. optreden. De andere oplossing is precies het tegenovergestelde de marktpartijen mogen niks behalve datgene wat precies is omschreven. Een technisch innovatieve markt is alleen vorm te geven volgens de eerste methode men weet immers niet in welke richting deze precies zich zal ontwikkelen, het is dus onmogelijk om wat wel is toegestaan precies te omschrijven. De marktontwikkeling die in dit plan wordt voorgestaan is een bijzondere vorm van de tweede variant. Het bijzondere is dat het huidige gebrek aan concurrentie wordt gebruikt om de markt te domineren. Het is daardoor niet nodig de markt nog met regeltjes te dwingen. Dit is zelfs ongewenst aangezien men dan aan de ontwikkeling van de markt kan zien waarneer de huidige periode van gebrek aan concurrentie voorbij is. Op dat moment dient de overheid immers zijn positie te heroverwegen. De dominantie is nu zo sterk dat de hele markt op deze wijze kan worden gestructureerd en daarmee sterk kan worden versimpeld. Buiten de dominantie is dit ook mogelijk doordat een hypotheek (staatshuislening) in feiten een uitontwikkeld product is. Het product is alleen onnodig complex gemaakt door de aanbieders om reden van geldelijk gewin. Dit geldt voor overstappen, renteverlenging, vervroegde aflossing verhoging, verlaging etc. Dit buiten nog zaken als woekerpolissen en koppelverkoop met dure verzekeringen. Door het plan zal dit allemaal verdwijnen. De markt gaat dus van complex en ondoorzichtig in korte tijd naar simpel, transparant en flexibel. Voor het plan geldt dit alleen voor de staatshuisleningen. Dit hoeft echter niet te betekenen dat de overheid hier hoeft te stoppen. Immers bepaalde onderdelen van de markt blijven nog buiten schot zoals notarissen en hun diensten, de beoordeling van de kredietwaardigheid van (potentiële) staatshuisleningnemers, etc. Het is een uitdaging om ook deze onderdelen simpel, transparant en flexibel te maken. Als dit lukt dan kan praktisch iedereen op den duur vanachter zijn pc, tablet of smartphone de lening voor zijn huis eenvoudig regelen en aanpassen zoals hij of zij dat wil tegen minimale kosten. Een dergelijke versimpeling en marktstructurering is op de lange duur misschien nog wel een belangrijker onderdeel van het plan dan de op korte termijn massale omzetting van hypotheken naar staatshuisleningen. Pagina 11 van 11
De staatshuislening.
I
Bijlage reacties van economen op versie 0.002.
"Dank voor uw verhaal. Ik herken er veel van. De belangrijkste open vraag is hoe we het kredietrisico in zo'n model beheersen. Wellicht kunnen we wat leren van Canada en Denemarken op deze punten." Antwoord: Zeer mee eens, naast beheersen gaat het ook om verlagen bijv. tot het Canadese niveau. "Het hoofdbezwaar tegen dit plan is hetzelfde als tegen alle andere plannen m.b.t. hypotheken & pensioenfondsen, namelijk dat de staat zonder compensatie alle risico's naar zich toegeschoven krijgt." Antwoord: Als het plan in detail uitgewerkt is kan pas beoordeeld worden of hypotheekverstrekkers zonder compensatie hun risico's kunnen doorschuiven. Het is op dit moment niet een onderdeel van het plan, de houding richting de hypotheekverstrekkers is neutraal. Daarnaast zou dit door Brussel gezien worden als staatssteun en dat mag niet. " Het is een grote subsidie aan de banken." Antwoord: T.o.v. de banken is de positie van het plan neutraal.(zie ook boven) "Er is dan ook geen twijfel mogelijk dat dit plan niet kan onder Brusselse staatssteunregels. Uw opmerking "de overheid moet er maar voor zorgen dat Brussel ruimte schept" gaat niet op, dat zou het afschaffen van het staatssteun regime betekenen." Antwoord: Op basis van het vrijblijvend informeel overleg met Brussel blijkt dit niet. Brussel zal gezien de omvang van het plan verplichten dat het plan vooraf ter toetsing wordt ingediend. Na goedkeuring zal men de uitvoering monitoren. Brussel levert hiermee een extra garantie voor correcte uitvoering van het plan en dat is welkom. De opmerking "de overheid moet er maar voor zorgen dat Brussel ruimte schept" was niet gericht op bieden van mogelijkheden voor staatsteun aan hypotheekverstrekkers. "U wilt eigenlijk de hypotheekportefeuille van Nederland nationaliseren om zo te profiteren van de lage rente op staatsleningen. Ik vind dit niet een aantrekkelijk idee. Als we dezelfde redeneertrant volgen dan zou de Nederland ook de aandelenbeurs moeten nationaliseren omdat het rendement op aandelen gemiddeld hoger is dan die op staatsleningen." Antwoord: Het overgrote deel van de hypothecaire activiteiten blijft geprivatiseerd te weten dat gene wat benoemd is als serviceverlening. De truc bij dit soort plannen is juist de positie van de Staat te gebruiken maar zo min mogelijk te nationaliseren zowel gezien de rol van de Staat in het geheel als het kunnen garanderen van een soepele exit strategie. Het is dus een gedeeltelijke nationalisatie. De ingreep is bovendien gewenst aangezien de hypotheekmarkt niet functioneert. De kosten hiervan voor de hypotheeknemers van Nederland zijn zeker 15 miljard per jaar. De markt functioneert al niet sinds 2008. Daarnaast is door transparant maken Pagina 11 van 11
De staatshuislening. versimpelen van de markt nog eens een extra winst te behalen. U vergelijking met de aandelenmarkt is erg kort door de bocht, het is een totaal andere markt en gaat bovendien niet op. De aandelenmarkt is immers gezond en niemand lijdt schade door een gebrekkige marktwerking. "Er bestaan goede redenen waarom de rente op staatsleningen laag is. De belangrijkste is dat de staat vanwege haar geweldsmonopolie de burgers kan dwingen belasting te betalen. Het vermogen om belasting te heffen is het impliciete onderpand op de staatslening." Antwoord: Eens! Dit effect (samen met andere) biedt het plan een hoge mate van zekerheid. "Hypotheken zijn riskanter dan staatsleningen om allerlei redenen: wanbetalingrisico, macro-economisch risico, etc. Daarom is de rente hoger. Het is dan ook onjuist in beginsel te veronderstellen dat een welvaartswinst kan worden bereikt door de hypotheken te nationaliseren." Antwoord: Deze risico's verklaren maar een zeer klein deel, tiende van procenten, van het renteverschil. In het plan is dit verwerkt in een (nog uit te werken) kostenpost van 1.6 miljard. Het gaat om een beperkte en ook tijdelijke nationalisatie. Welvaartwinst wordt nog niet verondersteld. Hier is pas een oordeel over mogelijk als de gevolgen voor de hypotheekverstrekkers (banken) voor het plan is doorgerekend. Welvaartwinst wordt uiteraard wel vermoed gezien de efficiëntie verbeteringen in het plan en de geldstromen richting een probleemgebied van onze economie t.w. de woningbouw. "Wel ben ik het met u eens dat de rente op hypotheken te hoog is. Maar dat heeft voornamelijk te maken met de gebrekkige concurrentie op de hypothecaire markt." Antwoord: Ja, en dat vraagt dus gezien de omvang om een adequaat antwoord. De traditionele aanpak van de markttoegang verbeteren en marktmechanisme versterken kan hieraan een welkome bijdrage leveren maar zij zijn te zwak om nu het hele antwoord te vormen. Voor het Canadese model zie: www.economie.nl/artikel/het-canadese-hypotheekmodel-0
Pagina 11 van 11
