Bouwen aan zichtbaarheid Nijmeegs onderzoek
De Radboud Repository
In het DARE-project hebben alle Nederlandse universiteiten, onder leiding van de Stichting Surf, een eigen repository ingericht. DARE is de afkorting voor Digital Academic Repositories. In een repository worden de wetenschappelijke publicaties van de onderzoekers van een universiteit opgenomen; niet alleen de publicatiegegevens, maar ook de volledige digitale tekst van de publicatie zelf. De inhoud van de repository is zoveel mogelijk raadpleegbaar voor iedereen via internet. Nederland is het eerste land waar de repositories van alle universiteiten in samenhang zijn ontwikkeld en via DAREnet als één databank doorzoekbaar zijn. Binnen de Radboud Universiteit loopt van 2006-2009 een project dat tot doel heeft de Radboud Repository in te bedden in de wetenschappelijke informatievoorziening en de werkzaamheden onderdeel te maken van de reguliere dagelijkse praktijk. Het project wordt geïnitieerd door de Universiteitsbibliotheek en uitgevoerd samen met onderzoekers, docenten en ondersteunende diensten binnen de universiteit. Onderzoek en onderwijs binnen de universiteit hebben belang bij een goed werkende repository. Gegevens uit de repository worden geharvest door Internetzoekmachines waardoor de resultaten van Nijmeegse onderzoek internationaal zichtbaar worden wat bijdraagt aan het prestige van wetenschappers en universiteit. Hieronder volgt een kort overzicht van de resultaten van het project na twaalf maanden.
18
Projectopzet
opname in de Radboud Repository heeft aangeleverd.
Het project is opgezet volgens de Prince2 methode en
• Samen met studenten en onderzoekers is gekeken naar
wordt uitgevoerd onder leiding van een stuurgroep. De di-
een betere en duidelijkere aanbieding van de informatie
recteur van de Universiteitsbibliotheek, Graham Jefcoate,
op de website van de Universiteitsbibliotheek. Op basis
is voorzitter van de stuurgroep, waarin verder twee weten-
hiervan zijn voorstellen voor herinrichting van de site
schappers - de professoren Gert Flik en Olivier Hekster -
geformuleerd, die door de stuurgroep zijn goedgekeurd.
en het hoofd MSO, mevrouw Ine van den Heuvel, zitting
De vernieuwde website is op 12 november de lucht in
hebben. De directeur van het UCI, Wobke Veenstra, neemt vooral deel om te adviseren over de technische infrastruc-
gegaan. • Samen met het hoofd Juridische Zaken is een advies
tuur voor de Radboud Repository.
geformuleerd over het auteursrecht in relatie tot de
Een projectleider is belast met de dagelijkse aansturing van
Radboud Repository. Doel hiervan is wetenschappers
de teamleiders die acht werkpakketten uitvoeren. Vanuit
een aantal richtlijnen aan te reiken waarmee zij kunnen
de werkpakketten worden producten opgeleverd die aan de
proberen met de uitgever overeen te komen dat hun pu-
stuurgroep worden voorgelegd. Medewerkers uit alle gele-
blicaties, zonder toestemming en extra kosten, gebruikt
dingen van de UB-organisatie leveren een bijdrage aan de
kunnen blijven worden voor onderwijs en onderzoek
uitvoering van het project, waardoor breed deskundigheid
binnen de universiteit. Het advies wordt binnenkort
wordt opgebouwd.
aangeboden aan het College van Bestuur.
Werk in uitvoering
Vervolg van het project
In 2009 moet de Universiteitsbibliotheek in staat zijn om
Er zijn nog producten in ontwikkeling. Op basis van een
de werkzaamheden voor de Radboud Repository binnen
document waarin de workflow voor publicatiegegevens en
de bestaande financiële middelen uit te voeren. Tot die tijd
volledige tekstdocumenten beschreven is, wordt de techni-
wordt de extra inspanning geleverd die nodig is om een
sche infrastructuur vervolmaakt. Hierbij wordt nadrukkelijk
volwaardige repository te implementeren die aansluit bij
gekeken naar de relatie met de gegevens die zijn ingevoerd
de (inter)nationale ontwikkelingen. Het bedrag dat de Uni-
in Metis. Hergebruik van die gegevens voor de repository
versiteitsbibliotheek hierin zelf investeert, wordt bijgepast
is uitgangspunt. Metis en de repositories worden ook lan-
door het College van Bestuur.
delijk meer en meer aan elkaar gekoppeld en geïntegreerd.
Voor een goede inbedding in de organisatie is onderzoek
Ook voor de Radboud Repository wordt hierop ingezet.
nodig naar de juiste methodieken en procedures om die
In het werkpakket diensten wordt samen met onderwijs en
te bereiken. Er wordt nadrukkelijk aansluiting gezocht bij
onderzoek bekeken, welke relevante informatiediensten
andere universitaire ontwikkelingen o.a. op het gebied van
met behulp van de gegevens in de Radboud Repository ont-
gegevensbeheer.
wikkeld kunnen worden. In ieder geval zal de zoekinterface
De volgende producten zijn inmiddels opgeleverd en aan
verder verbeterd moeten worden.
de stuurgroep voorgelegd:
Zodra de technische infrastructuur efficiënt en voldoende
• Samen met de afdeling Communicatie is een commu-
bedrijfszeker is, zal een capaciteitsberekening gemaakt
nicatieplan voor de Radboud Repository gemaakt. Dit
worden voor de inhoudelijke vulling van de repository.
plan wordt in eerste instantie uitgevoerd binnen de
Daarbij zal een balans gezocht worden tussen opname van
faculteiten Sociale Wetenschappen, Rechtsgeleerdheid
de actuele wetenschappelijke publicaties en retrospectieve
en FNWI. Inmiddels zijn een Nederlands- en Engelstalige
invoer.
folder ontwikkeld. Voor presentaties wordt zoveel mogelijk aangesloten bij regulier overleg van onderzoekers.
De Radboud Repository is te vinden op de website van
Het plan wordt momenteel uitgevoerd en er is al een
de Universiteitsbibliotheek http://www.ru.nl/ubn/ onder
aantal wetenschappers dat zijn publicatielijsten voor
Diensten - Radboud Repository.
19
Leveranciers van bibliotheekdiensten OCLC en OCLC PICA vormen één mondiale organisatie In oktober 2007 werd aangekondigd dat OCLC, de “grootste organisatie ter wereld die diensten levert en onderzoek uitvoert ten behoeve van bibliotheken” alle vestingen onder één naam en merkidentiteit samenbrengt. Een gevolg is dat de aparte identiteit van PICA, de organisatie voor bibliotheekautomatisering ontstaan vanuit de bibliotheekwereld in Nederland, verdwijnt. Rein van Charldorp, Managing Director van OCLC Europe, the Middle East & Africa (EMEA), hoopt dat de nieuwe organisatie “de schaalgrootte biedt die nodig is voor online diensten die voldoen aan de toenemende behoeften en verwachtingen van de moderne bibliotheekgebruiker”.
Geschiedenis PICA
lingen rondom PICA en OCLC. Indertijd was de UBN een
PICA is een initiatief van de Koninklijke Bibliotheek en een
van de grondleggers van PICA. In 2007 werd de directeur
aantal Nederlandse universiteitsbibliotheken uit de jaren
van de UBN, Graham Jefcoate, genomineerd als lid van de
60 om een centraal catalogiseersysteem en een centrale
Members Council van OCLC. In oktober nam hij deel aan de
bibliotheekcatalogus tot stand te brengen. De centrale
eerste vergadering in Dublin, Ohio, het hoofdkwartier van
catalogus kwam in 1975 tot stand, een online publieksca-
OCLC. De Council bestaat uit ca. 70 leden uit bibliotheken
talogus in 1986. Tot in de jaren 90 werden verdere PICA-
en organisaties in de VS en andere landen.
producten en diensten ontwikkeld voor catalogisering,
Hoewel OCLC nogal sterk Amerikaans is gericht, wordt
bibliotheeksystemen, informatiseermiddeling en “resource
het belang van activiteiten buiten de VS steeds duidelijker.
sharing”. PICA breidde zich ook in buitenland uit, vooral in
OCLC maakt een “globaliseringproces” door en benadrukt
Duitsland. In 1999 nam OCLC, een grote internationale or-
dat ca. 25% van de omzet buiten de VS wordt geproduceerd.
ganisatie voor diensten aan bibliotheken, de meerderheid
Dit proces eist een nieuwe governance structure voor
van de aandelen van de PICA B.V. over. In 2007 kwamen de
OCLC en veel tijd (en passie!) werd bij de vergadering in
resterende aandelen in bezit van OCLC.
oktober geïnvesteerd in de noodzakelijke veranderingen. Maar tijdens de Members Council is ook tijd gevonden
OCLC
voor een vooruitblik op ontwikkelingen in de informatieOCLC, opgericht in 1967, heeft zijn
en bibliotheekwereld. Steven Abram, een Canadese “goe-
hoofdkantoor in Dublin, Ohio, en
roe” op het gebied van de digitale bibliotheek, was keynote
is “een organisatie zonder winst-
speaker. Hij heeft weinig geduld met bibliothecarissen en
oogmerk en op basis van lidmaat-
bibliotheken die zich niet met de ontwikkeling van het zo-
schap, die diensten levert en on-
genaamde Web 2.0 (of “Library 2.0” of “Information 3.0”)
derzoek uitvoert ten behoeve van
bezighouden. Hoofdvijand van bibliotheken is volgens
bibliotheken”. Het betreft diensten
Abram Google, vanwege de reclames en niet betrouw-
en producten op het gebied van geautomatiseerd catalogi-
bare informatie. Bibliotheken moeten zich overtuigender
seren, naslagwerken, resource sharing, eContent, conserve-
presenteren en vooral aanwezig zijn waar de moderne ge-
ren, lokaal bibliotheekbeheer en online activiteiten. Deze
bruikers actief zijn, namelijk op het Web. Volgens Abram
worden geleverd aan 60.000 bibliotheken in 112 landen.
moeten alle bibliotheekmedewerkers dringend worden
OCLC en zijn lidbibliotheken overal ter wereld bouwen aan
omgeschoold om de diverse functies en mogelijkheden van
en onderhouden WorldCat, de rijkste online bron ter wereld
de tweede generatie webapplicaties (blogs, wikis, etc.) te
voor het vinden van bibliotheekmaterialen.
kunnen toepassen. In break-outs en brainstorm sessies hebben de deelnemers deze en andere toekomstthesen besproken tijdens de council in Dublin, OH. Daarbij is het gevoel ontstaan dat OCLC en zijn deelnemers een belangrijke bijdrage
Directeur UB Nijmegen neemt deel aan Members Council OCLC
kunnen leveren aan de ontwikkeling van de toekomstige
Als PICA-klant en deelnemer aan landelijke catalogussy-
deze virtuele wereld nog altijd prijs wordt gesteld op de
stemen - en daardoor WorldCat - is de Universiteitsbibli-
persoonlijke ontmoetingen en uitwisselingen zoals die van
otheek Nijmegen sinds decaden betrokken bij ontwikke-
de Members Council in Amerika.
20
bibliotheek in de digitale wereld. Opvallend is wel dat in
Website Universiteitsbibliotheek vernieuwd In november 2007 is de indeling van de website van de Universiteitsbibliotheek vernieuwd.
Veranderingen De belangrijkste vernieuwingen in de website van de universiteitsbibliotheek zijn: • Er is een menu “snel naar” voor de meest gebruikte toepassingen zoals de catalogus, PiCarta, Web of Science, overzicht van elektronische tijdschriften. De nieuwe homepage van de Universiteitsbibliotheek
• De keuzes voor het zoeken naar literatuur zijn samengebracht in één menu (“literatuur zoeken”). • Er is een menu bijgekomen met informatie over de
Onderzoek
Universiteitsbibliotheek zelf (“Over de organisatie”)
De veranderingen vinden hun oorsprong in een usability
• In het rode gedeelte van de homepage worden de laat-
onderzoek dat in 2006 is uitgevoerd onder studenten van
ste nieuwsberichten direct getoond
de RU. In 2007 is een groep onderzoekers geïnterviewd over de website van de UB en de voorstellen voor een nieu-
De URL voor de hoofdpagina (www.ru.nl/ubn/) is niet ver-
we indeling die voortvloeiden uit het usability onderzoek.
anderd. De adressen van dieperliggende pagina’s wel.
Op basis hiervan is de huidige indeling ontworpen.
Nieuws over zoeksystemen Onderstaande systemen treft u aan in de rubriek “Zoeksystemen a-z” onder “Literatuur zoeken” in de website van de bibliotheken van de Radboud Universiteit Nijmegen (www.ru.nl/ubn/). Ook bij de betreffende vakgebiedenportals in de website treft u ze aan. Raadpleging is voorbehouden aan studenten en medewerkers van de Radboud Universiteit tenzij anders aangegeven. Binnen het RUdomein krijgen zij direct toegang. Daarbuiten kunnen zij inloggen: studenten met studentnummer en kiss-wachtwoord, medewerkers met personeelsnummer en het RU-wachtwoord of het wachtwoord voor het UMCN-netwerk.
Comprehensive Glycoscience
Kranten via LexisNexis
Dit elektronische handboek op het gebied van Glycoscien-
De aanbieding van kranten via LexisNexis is vernieuwd. Via
ce is beschikbaar gekomen voor studenten en medewerkers
deze weg worden landelijke dagbladen (AD, Financieele
van de Radboud Universiteit.
Dagblad, NRC, Parool, Trouw, Volkskrant) aangeboden en een aantal buitenlandse kranten. Het interface is vernieuwd
Blackwell Reference Online Een nieuwe database waarin de
evenals het Internetadres. LexisNexis geeft geen toegang meer tot regionale Nederlandse kranten.
volledige elektronische tekst is opgenomen van een aantal naslagwerken op de gebieden antropologie, geografie, rechtsgeleerdheid, psychologie en sociologie
21
Dienstverleningsovereenkomst Bibliotheek Medische Wetenschappen ondertekend
De ondertekening van de Dienstverleningsovereenkomst door Emile Lohman en Graham Jefcoate
Op donderdag 18 oktober hebben Emile Lohman, voorzitter van Raad van Bestuur van het UMC St Radboud en Graham Jefcoate, directeur van de Universiteitsbibliotheek Nijmegen, een Dienstverleningsovereenkomst voor de Bibliotheek Medische Wetenschappen getekend.
Dienstverleningsovereenkomst
Bibliotheekcommissie
Het UMC participeert voor haar bibliotheekfunctie in de
Per 1 oktober jl. is een nieuwe bibliotheekcommissie inge-
universitaire bibliotheekvoorziening, die wordt verzorgd
steld met prof. dr. Jacques Lenders als voorzitter die hier-
door de Universiteitsbibliotheek. Hieruit vloeit een ge-
mee de in het voorjaar helaas overleden prof. dr. Pieter De
deelde verantwoordelijkheid voort voor de Bibliotheek
Mulder opvolgt. De leden van de bibliotheekcommissie
Medische Wetenschappen, die in deze dienstverlenings-
vertegenwoordigen de primaire gebruikersgroepen van de
overeenkomst nader wordt vastgelegd. De looptijd is tot
Bibliotheek Medische Wetenschappen, namelijk de gebrui-
1 januari 2010. De dienstverleningsovereenkomst is geba-
kers vanuit het onderzoek, het onderwijs en de patiënten-
seerd op het Beleidsplan voor de bibliotheekvoorziening
zorg. De bibliotheekcommissie adviseert zowel het bestuur
van de Radboud Universiteit Nijmegen, 2006-2009 ‘To
van het UMC als de directeur van de Universiteitsbiblio-
inform and inspire’.
theek over het beleid met betrekking tot de inhoudelijke
22
ontwikkeling van collectievorming in de Bibliotheek Medi-
alle medewerkers en studenten van het UMC. Via de e-mail
sche Wetenschappen. Tevens adviseert de bibliotheekcom-
zijn de mensen benaderd en is hun verzocht om een vragen-
missie over de kwaliteit van de dienstverlening die in de
lijst over de dienstverlening van de Bibliotheek Medische
Dienstverleningsovereenkomst is vastgelegd.
Wetenschappen in te vullen. Op grond van de uitkomsten van dit onderzoek, dat overigens binnen alle UMC’s in Ne-
Gebruikersonderzoek
derland wordt gehouden, zal de dienstverlening zoveel mo-
Een van de eerste acties die voortvloeit uit de overeen-
gelijk worden aangepast aan de wensen van de gebruikers
komst is, dat de Bibliotheek Medische Wetenschappen in
binnen onderzoek, onderwijs en patiëntenzorg.
november een gebruikersonderzoek heeft gehouden onder
Zondagopenstelling Centrale Bibliotheek definitief De Centrale Bibliotheek van de Radboud Universiteit aan
kersaantal op zaterdag, terwijl op zaterdag de dienstver-
de Erasmuslaan is vanaf 1 november definitief op zondag
lening uitgebreider is. 70 procent was ook de vooraf ge-
geopend voor studie. Dat is besloten nadat een proef af-
stelde voorwaarde om de zondagopenstelling structureel
gelopen jaar uitwees dat er voldoende belangstelling is
te laten worden. Met name in de tentamenperiodes was
voor deze zondagopenstelling. Alleen de Leeszaal, het Bi-
het aantal bezoekers erg hoog.
bliografisch Centrum en de Lounge zijn geopend op zon-
Op zondag 3 juni is een enquête gehouden onder negen-
dag, van 10.00 tot 17.00 uur.
tig bezoekers. Daaruit bleek dat de meeste bezoekers
Het is tijdens de zondagopenstelling niet mogelijk boeken
ouderejaarsstudenten van de Radboud Universiteit zijn.
te lenen: de openstelling is met name bedoeld als lees- en
Verder waren er ook enkele studenten van de Open Uni-
studievoorziening. De leeszaal is stiltegebied, in het Bi-
versiteit, de HAN en andere universiteiten. Het doel van
bliografisch Centrum zijn groepswerkplekken. Bovendien
hun bezoek was studie. Tweederde van de bezoekers was
staan daar ook pc’s met internetaansluiting.
al eerder op zondag geweest. Bijna alle bezoekers gaven
In maart begon een pilot om te kijken of er behoefte is aan
aan vaker gebruik te willen maken van de bibliotheek op
de zondagopenstelling. Het gemiddeld aantal bezoekers
zondag, en 99 procent wilde graag dat de zondagopenstel-
tijdens de proefperiode was 70 procent van het bezoe-
ling verlengd werd.
Nieuwe mogelijkheden in de lijst van elektronische tijdschriften Het overzicht van elektronische tijdschriften waarbij toegang geregeld is voor studenten en medewerkers van de Radboud Universiteit, is vernieuwd.
• Via Category kunt u tijdschriften op specifieke vakgebieden bekijken • Via Locate kunt u zoeken naar tijdschriften met woorden en ISSN en kunt u tijdschriften van specifieke
De lijst biedt nu minder tijdschriften per pagina aan, maar
uitgevers bekijken
biedt meer mogelijkheden: • Als u met de muis over een tijdschriftnaam heengaat, ziet u informatie over de beschikbare jaren (deze staat ook onder de SFX-knop) • Via Title: kunt u zoeken naar specifieke tijdschriften (contains) of kunt naar tijdschriften in de lijst toespringen (starts with)
23
