De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding (NCTb)
Justitie
WO O R D VO O R A F Begin 2005 ging de staf van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding officieel van start. Op dit moment werken er ruim tachtig mensen. Het is een jonge organisatie die snel is gegroeid. Na de terroristische aanslag op 11 maart 2004 in Madrid, vroeg de minister van Justitie mij in kaart te brengen hoe de terrorismebestrijding in Nederland functioneert. Welke partijen spelen hierbij een rol? Hoe zijn de regie en de coördinatie geregeld? En hoe is de samenwerking tussen de verschillende partijen? Er bleken al veel goede stappen gezet, maar er waren nog leemtes in de regie en de coördinatie. Daarop is de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding ingesteld om die regie en coördinatie ter hand te nemen. Om dit optimaal te kunnen doen, valt de coördinator onder de ministers van Justitie én Binnenlandse Zaken. Nu, ruim een jaar later, werkt de NCTb intensief samen met vele partners om terrorisme te bestrijden. Aan alle kanten is de wens en de wil merkbaar om sámen de terrorismebestrijding in Nederland naar een hoger niveau te brengen. Gezamenlijk streven wij ernaar het risico op een terroristische aanslag in Nederland zoveel mogelijk te verkleinen. Dit is een belangrijke opdracht, die de NCTb niet alleen kan realiseren. De inzet en betrokkenheid van alle personen en organisaties die zich op enige wijze bezig houden met terrorismebestrijding is daarvoor essentieel. In het eerste jaar van het bestaan van mijn organisatie is gebleken dat ik daarop volledig kan rekenen. Mr. T.H.J. Joustra
1
I N H O U D S O P G AV E
De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding
4
Wat doet de NCTb?
5
Over de organisatie
6
Directie Kennis en Analyse
2
7
Directie Beleid en Strategie
8
Directie Regie
9
Eenheid Bewaking en Beveiliging
10
Directie Beveiliging Burgerluchtvaart
11
Inspectie Beveiliging Burgerluchtvaart
12
Bureau Communicatie
13
Bureau Algemene Zaken
13
Samenwerking
14
Meer informatie
15
Contactgegevens
15
3
D E N AT I O N A A L C O Ö R D I N ATO R TERRORISMEBESTRIJDING
WAT D O E T D E N C T B ? Missie “De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding heeft als taak het risico van
Sinds de aanslagen in New York op 11 september 2001, is het duidelijk dat onze
terroristische aanslagen in Nederland zoveel mogelijk te verkleinen, alsmede het
westerse samenleving een doelwit vormt voor terroristische aanslagen.
op voorhand beperken van schade als gevolg van een mogelijke aanslag. De NCTb
De aanslagen in Madrid op 11 maart 2004 en in Londen op 7 juli 2005, maakten
heeft de centrale regie rond terrorismebestrijding en zorgt dat de samenwerking
de dreiging voor West-Europa zichtbaar. Met de moord op Theo van Gogh op
tussen alle betrokken partijen op een structureel hoog peil komt en blijft.”
2 november 2004 werd Nederland zelf geconfronteerd met een terroristische aanslag. Terrorismebestrijding is dan ook een van de belangrijkste thema’s in het
Taken
internationale en nationale veiligheidsbeleid. Nederland loopt een bijzonder
Tal van organisaties en overlegorganen zijn betrokken bij de aanpak van terrorisme,
risico vanwege de deelname aan militaire operaties in het buitenland, de band
vaak als onderdeel van een breder eigen takenpakket. In Nederland zijn het in
met de Verenigde Staten en de aanwezigheid van bepaalde groepen die gevoelig
totaal circa twintig instanties. Om de samenwerking over het hele terrein van
zijn voor radicaliseringsprocessen.
terrorismebestrijding structureel op een hoger plan te brengen, is de coördinatie ondergebracht bij de NCTb. De organisatie onderscheidt de volgende kerntaken:
De rijksoverheid werkt sinds 11 september 2001 intensief aan de verbetering van terrorismebestrijding in Nederland. Er is fors geïnvesteerd in de capaciteit van
• De NCTb combineert, analyseert en veredelt de informatie van inlichtingen-
de inlichtingen- en veiligheidsdiensten én in de verbetering van informatie-
verschaffende diensten en bestuurlijke en wetenschappelijke bronnen, zodat
uitwisseling tussen de diensten onderling. Het stelsel van bewaken en beveiligen
integrale analyses en dreigingsbeelden inzake terrorisme kunnen worden gemaakt.
is herzien en er is nieuwe wetgeving ontwikkeld om terrorisme beter te kunnen bestrijden en daders te kunnen vervolgen. In totaal zijn in Nederland ongeveer
• De NCTb zorgt voor de ontwikkeling van een helder en eenduidig beleid op het
twintig instanties betrokken bij de bestrijding van terrorisme. Om de samen-
vlak van terrorismebestrijding. Dit geldt zowel voor strategische en internationale
werking tussen al deze instanties te verbeteren, is de Nationaal Coördinator
beleidsontwikkeling, als voor de communicatiestrategie.
Terrorismebestrijding (de NCTb) aangesteld. • De NCTb regisseert de samenwerking van de verschillende partijen die De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding waarborgt de centrale regie rond
betrokken zijn bij terrorismebestrijding. Dit geldt zowel voor structurele en
terrorismebestrijding, zodat het resultaat van alle inspanningen groter wordt
incidentele samenwerking, als voor de regie van voorlichting en woordvoering
dan de som van de afzonderlijke delen. De coördinator is verantwoordelijk voor
over terrorismebestrijding.
de beleidsontwikkeling, de analyse van (inlichtingen)informatie en de regie over te nemen beveiligingsmaatregelen bij de bestrijding van terrorisme. Met het bundelen van deze taken wordt de slagvaardigheid van de overheid vergroot. De NCTb en zijn medewerkers vallen onder de verantwoordelijkheid van de
• De NCTb is verantwoordelijk voor het onderhouden, uitvoeren en vernieuwen van het nationaal stelsel van bewaken en beveiligen. • De NCTb is verantwoordelijk voor de beveiliging van de burgerluchtvaart.
minister van Justitie (coördinerend minister voor terrorismebestrijding) en de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.
4
• De NCTb houdt toezicht op de beveiliging van de burgerluchtvaart.
5
DKA
Directie Kennis en Analyse (DKA)
OV E R D E O R G A N I S AT I E
De directie Kennis en Analyse heeft tot taak informatie over radicalisering en De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding is inhoudelijk werkzaam voor
terrorisme bijeen te brengen, te combineren en te veredelen, deze te analyseren
zowel de minister van Justitie, als de minister van Binnenlandse Zaken en
en op basis daarvan te adviseren aan de verschillende afnemers.
Koninkrijksrelaties en legt aan hen direct verantwoording af. De directie is een landelijk informatieknooppunt ten behoeve van terrorismeOrganisatorisch en beheersmatig is de organisatie van de NCTb ondergebracht
bestrijding, waar informatie wordt bijeengebracht, afkomstig van bestuurlijke en
bij het ministerie van Justitie, op vergelijkbare wijze als een directoraat-generaal.
wetenschappelijke bronnen en van inlichtingenverschaffende diensten (o.a. de
De organisatie telt ruim tachtig medewerkers en bestaat, naast de nationaal
Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst AIVD, de Militaire Inlichtingen- en
coördinator, uit zes (beleids)directies en twee stafafdelingen.
Veiligheidsdienst MIVD, de Immigratie- en Naturalisatiedienst IND en de politie). Deze informatiestromen worden met elkaar vergeleken, gecombineerd, veredeld én in hun onderlinge samenhang en betekenis geduid. Hierdoor wordt een actueel totaalbeeld verkregen van het fenomeen terrorisme en de bestrijding daarvan. Het genoemde totaalbeeld levert inzichten die de basis vormen voor een
NATIONAAL COÖRDINATOR
inhoudelijk en beleidsmatig samenhangend contra-terrorismebeleid op nationaal
TERRORISMEBESTRIJDING
en internationaal niveau. Een DKA-product is bijvoorbeeld het periodieke Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland.
BUREAU COMMUNICATIE
DKA is het expertisecentrum van de NCTb en heeft de ambitie zich te ontwikkelen
BUREAU ALGEMENE ZAKEN
tot een voor derden gekend en frequent geraadpleegd kennis- en analysecentrum voor fenomeenduiding en interventiestrategieën op het gebied van terrorisme. De directie levert daartoe producten als trendrapportages en fenomeenstudies. Bij adviezen gaat het onder andere om beleidsmatige doorvertaling van de INSPECTIE BEVEILIGING BURGERLUCHTVAART
DIRECTIE BEVEILIGING BURGERLUCHTVAART
EENHEID BEWAKING EN BEVEILIGING
DIRECTIE REGIE
DIRECTIE BELEID EN STRATEGIE
DIRECTIE KENNIS EN ANALYSE
informatie die door de inlichtingenverschaffende diensten wordt aangeleverd; om voorstellen voor op te pakken beleidsvragen; om voorstellen voor maatregelen te nemen door de NCTb of door derden; en om bepaling van dreigingsniveau’s voor sectoren die aangesloten zijn bij het Alerteringssysteem Terrorismebestrijding. Richting de inlichtingenverschaffende diensten heeft de directie, naast een adviserende taak, ook een signalerende rol met betrekking tot waargenomen Organogram NCTb
6
overlappingen, witte vlekken of nieuwe trends.
7
DBS
DR
De medewerkers van de directie Beleid en Strategie leggen zich toe op de
De directie Regie coördineert en bevordert de samenwerking tussen de diverse
volgende taakgebieden:
partijen die betrokken zijn bij terrorismebestrijding. Het doel daarvan is om te
Directie Beleid en Strategie (DBS)
Directie Regie (DR)
komen tot een integrale, afgestemde aanpak, zowel incidenteel als structureel. • Nationaal beleid
Ook bevordert de directie Regie de onderlinge informatie- en kennisuitwisseling
Beleid en strategie voor terrorismebestrijding worden in Nederland gemaakt door
tussen de betrokken spelers.
diverse departementen en diensten. De directie Beleid en Strategie van de NCTb coördineert de totstandkoming van dit beleid. Hiervoor ontwikkelt ze onder
• Samenwerking
andere een strategisch kader, richtinggevend voor nieuwe maatregelen.
De directie Regie opereert als regisseur in de structurele samenwerking van
Daarnaast vertaalt de directie de analyses en adviezen van de directie Kennis en
partijen op specifieke terreinen van terrorismebestrijding. Hieronder vallen
Analyse in concreet beleid. De directie bereidt stukken voor - zoals nota's en
bijvoorbeeld de aanpak van terroristische uitingen via internet en satelliet-
beantwoording van Kamervragen - ten behoeve van overleg met de Eerste en
zenders, het verstoren van radicaliseringsprocessen, de herziening van het
Tweede Kamer.
stelsel Bijzondere Bijstandseenheden, kennisuitwisseling over en bevordering van terrorismebestrijding op lokaal niveau, en de invoering van het zogeheten
• Internationaal beleid en contact
Alerteringssysteem Terrorismebestrijding. Via dit systeem worden overheids-
Veel antiterroristische maatregelen worden genomen op bilateraal niveau met
instanties en vitale bedrijfssectoren gewaarschuwd voor terroristische dreiging.
andere regeringen en in internationale verbanden als de Europese Unie, de Raad
Door middel van afgesproken codes wordt aangegeven welk niveau van alertheid
van Europa, de Verenigde Naties en de NAVO. De directie Beleid en Strategie
geboden is en welke maatregelen daarbij nodig zijn.
bereidt deze internationale beleidsvorming voor, in overleg met haar partners. Ze behartigt (nationale) antiterrorismebelangen in internationale overleggen.
• Actieregie
Daarnaast onderhoudt de directie contact met relevante internationale organi-
Daarnaast voert deze directie in het geval van een acute terroristische dreiging
saties.
de regie op de besluitvorming op het gebied van te nemen maatregelen, bijvoorbeeld door ervoor zorg te dragen dat de juiste personen bij elkaar komen
• Vertegenwoordigen belang van terrorismebestrijding
en geïnformeerd worden. Ook vervult de directie Regie een adviserende rol naar
De medewerkers van de directie nemen deel aan interdepartementale trajecten
de minister van Justitie, voor wat betreft de inzet van de Bijzondere Bijstands-
en projecten. Ze brengen het belang van terrorismebestrijding naar voren op
eenheden. Vanuit de directie zullen ook, indien nodig, expliciet contacten worden
uiteenlopende beleidsterreinen.
gelegd met het lokale bestuur. Ter ondersteuning daarvan ontwikkelt de directie een oefen- en opleidingsbeleid en een aanpak crisisbeheersing, die specifiek is gericht op terrorisme.
8
9
EBB
DBB
De Coördinator Bewaking en Beveiliging (CBB) en zijn eenheid zijn belast met de
De directie Beveiliging Burgerluchtvaart heeft tot taak te bewerkstelligen dat de
coördinatie van de bewaking en beveiliging van personen, objecten en diensten.
burgerluchtvaart in Nederland op adequate wijze wordt beveiligd. Het gaat met
Het betreft ondermeer de leden van het Koninklijk Huis, de minister-president
name om beveiliging tegen terroristische daden, zoals (bom)aanslagen op lucht-
en andere bewindspersonen, fractievoorzitters en lijsttrekkers, maar ook
vaartuigen en burgerluchtvaartterreinen, kapingen van vliegtuigen en andere
ambassadeurs, ambassades en bepaalde internationale (militaire) organisaties.
vormen van sabotage met fatale gevolgen. Dit betreft de luchthavens van
Kenmerkend is het nationale belang dat is gemoeid met hun veiligheid en
Schiphol, Rotterdam, Maastricht, Enschede, Eindhoven en Groningen.
Eenheid Bewaking en Beveiliging (EBB)
Directie Beveiliging Burgerluchtvaart (DBB)
ongestoord functioneren. Daarnaast adviseert de CBB gevraagd en ongevraagd de lokale autoriteiten en regionale politiekorpsen over de bewaking en beveiliging
De minister van Justitie stelt de norm voor de beveiliging van de burgerluchtvaart.
van personen, objecten en diensten.
De industrie - luchtvaartmaatschappijen, luchthaven e.a. - is verantwoordelijk voor de uitvoering van de beveiligingsmaatregelen en de Koninklijke Marechaussee
Uitgangspunt is dat de verantwoordelijkheid voor de eigen veiligheid primair ligt
(KMar) houdt, namens de minister van Justitie, toezicht op de uitvoering daarvan
bij de burger zelf, bij de organisatie waartoe deze behoort en bij het decentrale
door de industrie.
gezag. In aanvulling daarop is er sprake van een bijzondere verantwoordelijkheid van de rijksoverheid voor specifieke personen, objecten en diensten, zoals hier-
De directie Beveiliging Burgerluchtvaart is verantwoordelijk voor het opstellen en
boven omschreven.
actueel houden van het beleid voor beveiliging van de burgerluchtvaart, zowel nationaal als internationaal, evenals voor het vaststellen van nationale regel-
Aan de hand van informatie van inlichtingenverschaffende diensten, zoals
geving op dit gebied. De directie stuurt de KMar aan in haar toezichtstaak en
dreigingsinschattingen, meldingen en dreigingsanalyses, bepaalt de Eenheid
zorgt voor het opstellen en accuraat houden van het nationale beveiligingsplan
Bewaking en Beveiliging het niveau van dreiging gericht tegen een persoon,
voor de burgerluchtvaart. Ten slotte houdt deze directie zich bezig met het goed-
object of dienst. Op basis hiervan wordt advies uitgebracht over de te treffen
keuren van beveiligingsplannen van luchthavens en luchtvaartmaatschappijen en
maatregelen aan uitvoeringsorganisaties zoals de regiopolitiekorpsen en de
het onderzoeken van nieuwe beveiligingsconcepten, -processen en -apparatuur.
persoonsbeveiligingsdienst. De uitvoeringsorganisaties beschikken vervolgens over een scala aan maatregelen die kunnen worden ingezet, afhankelijk van het
De belangrijkste aandachtsgebieden zijn controle van passagiers, handbagage
dreigingsniveau.
en ruimbagage; beveiliging van de luchthavens zelf, onder meer door toegangscontrole en bewaking van de periferie; bescherming van vliegtuigen; training van beveiligingspersoneel; uitvoering van antecedentenonderzoek naar personeel op de luchthavens; controle van luchtvracht en gewapende beveiliging, waaronder de inzet van air marshalls.
10
11
IBB
Inspectie Beveiliging Burgerluchtvaart (IBB)
Bureau Communicatie
De Inspectie Beveiliging Burgerluchtvaart is verantwoordelijk voor de systema-
Bureau Communicatie van de NCTb speelt een centrale rol in het informeren van
tische kwaliteitstoetsing van de beveiliging van de burgerluchtvaart. De inspectie
de bevolking en het bedrijfsleven in Nederland over terrorisme en terrorisme-
voert haar werk uit op een wijze die wordt aangeduid als tweedelijnstoezicht.
bestrijding. In samenwerking met betrokken partijen worden hiertoe specifieke
Dat wil zeggen dat de inspectie meer op afstand kijkt naar de uitvoering van
communicatiedraaiboeken en -protocollen ontwikkeld. Met betrekking tot
de beveiliging. Het dagelijks toezicht op de daadwerkelijke uitvoering van
publieksvoorlichting worden reguliere onderzoeken onder de bevolking gehouden,
beveiligingsmaatregelen door de industrie, wordt verzorgd door de Koninklijke
die fungeren als behoeftepeiling en -monitoring. Voorlichtingsactiviteiten worden
Marechaussee. Deze is daarom aan te duiden als eerstelijnstoezichthouder.
hierop afgestemd. Ook persvoorlichting en woordvoering met betrekking tot terrorismegerelateerde onderwerpen, worden door deze stafafdeling uitgevoerd.
Concreet omvatten de werkzaamheden allereerst het verzamelen van informatie
Ten slotte adviseert Bureau Communicatie de verschillende directies van de
over de beveiliging van de burgerluchtvaart, zowel via schriftelijk materiaal, als
NCTb met betrekking tot de diverse communicatieve aspecten van lopende
door bedrijfsbezoeken en inspecties. Deze informatie wordt vervolgens bijeen-
projecten.
gebracht en geanalyseerd. Van de bevindingen bij het verzamelen en het analyseren van deze informatie, evenals van de conclusies en aanbevelingen die daaruit volgen, wordt verslag gedaan in rapportages aan de Nationaal
Bureau Algemene Zaken
Coördinator Terrorismebestrijding. De NCTb intervenieert vervolgens door de partijen die bij de uitvoering betrokken zijn, aan te spreken op eventuele
Bureau Algemene Zaken heeft als taak de NCTb te ondersteunen in primaire
verbeterpunten.
processen. Op het gebied van personeel, financiën, organisatie, (management-) informatie en ICT, beveiliging en huisvesting is Bureau Algemene Zaken het aanspreekpunt. Naast deze reguliere staftaken, zijn enkele bijzondere taken ondergebracht bij het bureau. Het gaat daarbij om de coördinatie van parlementaire aangelegenheden met betrekking tot de ministeries van Justitie en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, het leveren van bijdragen aan de begrotingscyclus van het ministerie van Justitie, en de functionele leiding over secretariaats- en receptiemedewerkers. Het Bureau Algemene Zaken bewaakt de missie van de NCTb en is voor de buitenwacht de frontoffice voor de eerder genoemde onderwerpen. Het bureau maakt zo veel mogelijk gebruik van reeds aanwezige expertise en beleid van beide ministeries.
12
13
SAMENWERKING
M E E R I N F O R M AT I E
De omgeving waarin de NCTb opereert, is bestuurlijk en politiek complex.
Voor algemene informatie over terrorismebestrijding kunt u terecht op de website
Politieke afstemming vindt primair plaats in de Raad voor de Nationale Veiligheid
van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding (www.nctb.nl) en de websites
(RNV) onder leiding van de minister-president. Daar overleggen de meest
van de ministeries van Justitie (www.justitie.nl) en Binnenlandse Zaken en
betrokken bewindspersonen op het terrein van terrorismebestrijding en
Koninkrijksrelaties (www.minbzk.nl). Op deze sites vindt u informatiedossiers
inlichtingen- en veiligheidsdiensten met elkaar. Het overleg van de RNV wordt
met achtergronden, publicaties en links met betrekking tot terrorisme en terrorisme-
voorbereid door het Gezamenlijk Comité Terrorismebestrijding (GCT), waarin
bestrijding.
de bij terrorismebestrijding betrokken ministeries en overheidsdiensten zijn U kunt ook contact opnemen met Postbus 51, het centrale informatieloket van de
vertegenwoordigd.
rijksoverheid, via: Ook op Europees niveau is sinds 11 september 2001 een intensieve samenwerking
• telefoon: 0800-8051 (gratis, ma. t/m vr. 09.00 - 21.00 uur)
op gang gekomen om terrorisme te bestrijden. De Europese Unie heeft een
• internet: www.postbus51.nl
veiligheidscoördinator aangesteld, die de terrorismebestrijding van de lidstaten
• e-mail:
[email protected]
op elkaar moet afstemmen en ervoor moet zorgen dat de politie en de inlichtingendiensten goed samenwerken en informatie uitwisselen.
Contactgegevens Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding (NCTb)
De NCTb en zijn medewerkers dragen ervoor zorg dat de samenwerking tussen
Postbus 16950
alle genoemde partijen op een structureel hoog peil komt en blijft. Het succes van
2500 BZ Den Haag
de NCTb staat of valt met goede relaties en vlotte onderlinge samenwerking en de NCTb zal in daarin dan ook terdege investeren. Deze gezamenlijke benadering
Telefoon: (070) 315 03 15
moet leiden tot een aanpak die meer is dan de som der delen.
Fax: (070) 315 03 20
14
15
Colofon Uitgave September 2005 De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding (NCTb) Redactie NCTb, Bureau Communicatie Fotografie Josje Deekens, Den Haag Ontwerp Richard Sluijs, Den Haag Druk DeltaHage, Den Haag
16
De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding heeft als taak het risico van terroristische aanslagen in Nederland zoveel mogelijk te verkleinen, alsmede het op voorhand beperken van schade als gevolg van een mogelijke aanslag. De NCTb heeft de centrale regie rond terrorismebestrijding en zorgt dat de samenwerking tussen alle betrokken partijen op een structureel hoog peil komt en blijft.
De NCTb werkt aan een veiliger samenleving
