De Muijen, met de melkfabriek, “Zonnehoek”, “Leona”, enz. Dit gaat over de Muijen, in de 3e mate, tussen de Eeschen watergang, (zuidelijk van nr.7); de Muijeweg nr.65, en de Rijks- of Bloksweg nr.66, een deel van het Oud-Nieuwland. Dat Oud-Nieuwland wordt net ná 1200, met behulp van de nieuwe Rampaertse Dijk, als Nieuw-land bij Nieuwerkerk ingepolderd. Als er bij Oosterland verder ingepolderd wordt, verandert de naam in “Oud-Nieuwland”. De zuidwesthoek van de 3e mate, de “Leunis Blok” in de hoek van Bloksweg en Muijeweg, is dan een bos dat op een paar kaarten vermeld staat als “Hr. Knuijt ‘s muien”. Een “mui” is een komvormige stroom tussen of naast zandbanken, of een stroom die anders loopt dan men zou verwachten. Omstreeks 1650 wordt de eerste boerderij in dit gebied gebouwd. Pas aan het begin van de 20e eeuw komt er meer bebouwing. We zullen proberen de gebouwen te beschrijven die in dit gebied staan of gestaan hebben, we beginnen met de eigenaars en de historie van de grond, net vóór die bebouwing. In 1619 is er sprake van “De Boomgaard van de Admiraal”. De op 15 juni 1597 overleden Adriaan Willem Simonszoon was Admiraal van Zeeland beooster Schelde, en hij was opperdijkgraaf en rentmeester van de Vierbannen. Zijn derde kind, zoon Willem, die op 21 maart 1589 gedoopt wordt, noemt zich later: jonkheer Willemmus van der Muije, naar de “De Muije” en boomgaard die hij hier bezit, met nog een paar andere blokken land. (vroedschap 1617 of 19, blz.8) 1619 In het veldboek van 1619, en in 1633, staat er over de 3e mate: Het bevang zijnde de derde mate in de Leunis-blok, waar de boomgaard van de Admiraal in ligt. Tussen de weg van de Muije (65), de Eeschen Watergang, de Oosterlandse Dijk, en Bloksweg (66). De eerste blok land in de derde mate, groot 14 Gemeten 5 Roeden (bijna 5 HA), staat op naam van Jan Leenderts Mogge, penningmeester in het land van Schouwen. Het ligt in de hoek van Bloksweg, de Muije, met een boomgaard en bossen, strekkend langs de noordkant van Bloksweg en de oostkant van de Muijeweg. Hij beboert het zelf. Waarschijnlijk pacht of beheert hij de grond van de admiraal of diens zoon. De derde mate is het gebied “3” op het kaartje. Ca.1626 Jonkheer Willemmus van der Muije is ridder en kapitein van een compagnie voetknechten, en commandeur van het eiland van Casant in Vlaanderen. Volgens het vergaarboek van de 3 bannen bezit hij hier, in het Oude-Nieuwland, een paar stukken grond: In de 1e mate een stuk van 1G.150R.en een stuk van 150R. In de 2e mate een stuk van 1G.79R. in de eerste blok. In de 3e mate van Oud-Nieuwland: Dit stuk van 14G.5R en een stuk van 1G.36R. In de 11e mate een stuk van 3G.188R Er is nog geen sprake van bewoning in de 3e mate.
1
1654 In het veldboek 1659 is de beschrijving van de stukken land in de derde mate van de Leunis Blok, waar de boomgaard van de Admiraal in ligt, als volgt. A: Capitein van der Muije in de hoek van Blockwecht, de muije en de boomgaard, alles aan elkaar langs de noordkant van Blockwecht en de noordkant van de Muijewecht. Groot 14G.3R. D. en S. (belastingbetaler en bewerker): Aert Huijbrechtse. B: Cornelis Visscher, noordoost aan lopende tot de Watergang, te ruggemerk (aan de achterkant) tegen de volgende landen, ten dele wege; ten noorden lege korenveld; oost het volgende; zuid en west de muije. Groot 3G.23R. D. en S. zelf. C: Jonkvrouw Rachel de Pottre c.s., oost ruggemercke met ‘t hofstedeke van een gemet en de volgende, west (het) voorschrevene. Noord de watergang. Groot 11G.145R Rachel de Pottre c.s., 10G.145R., D. en S.: Aert Huijbrechtse. en Claes de Vos 1G., D. en S. zelf. D: Cap. Van Muije, zuid een stuk bos; oost aan muije, zuid Blockwecht; oost en noord het vorige. Groot 1G.135R. D. en S.: Aert Huijbrechtse. E: Jonkheer Arent van Thuijl van Serooskercke, met Hardemee en Jan Bastiaanse c.s. Te ruggemerck wei- en korenland lopende van de weg naar de Watergang. Groot 11G. 40R. Waarin: Serooskercke 7G.170R. D. en S. Aert Huijbrechtse. Johan Hardemee 2G.185R. D. en S. Aert Huijbrechtse. Jan Bastiaanse 283R. D.en S. zelf. F: Adriaen Berremoes, oost aan te ruggemerk jegens het voorschreven land, lopende van de Watergang zuid op tot het volgende weiland. Groot 3G.234R. D. en S. zelf. G: Thonis Leendert Imanse; zuid een wei, lopende van het vorige land zuid op tot Blocxweg toe. Groot 3G.75R. D. en S. Jacomijnje Brouwers. Er is nu sprake van een hofstedeke in het gebied, de eerste bebouwing. 1730 Er staat een boerderij op de eerste blok land van de 3e mate van Oud-Nieuwland. Dat stuk land is intussen aanzienlijk groter geworden. De boerderij betreft een huis, schuur en buur, en duivenkot, van de heer Huijssens; waar Thomas Jobse Bibbe cums. op woont. nr.1: Dhr. Huijssens is de eigenaar van de boomgaarden en de uitgedane bossen genaamd de Muije, met het hof waar nu Thomas Jobse Bibbe op woont. Het springt over de meed korenland die op naam staat van Cornelis Visser; met nog een partij koren- en weiland allemaal lopende zuid en noord, met het einde aan de Watergang, en het zuideinde aan Bloksweg, de Uitslag en het Muijeweegje. Oost de weduwe van Cornelis Claasse cums.; zuid de Uitslag en Bloksweg; west het Muijeweegje en de weg naar de Brouwerij (Ooststraat) en noord de Watergang. Groot: 26 Gemeten 135 Roeden. D.en S.(pachter): Thomas Jobse Bibbe.
Vóór 1764 2
Abraham Cornelis Hoek is eigenaar van de boerderij. 1765 Op 16 juli 1765 is baljuw N. Baster met zijn schepenen: Cornelis Huijbregtse, Mar. Bal, Hubr. Janze, Adriaen de Jonge, Willem van Fraazen, Leonardus Zwemer en Jan de Bruine aanwezig, als Abraham Cornelis Hoek erkent dat hij een hofstede heeft verkocht, die nu, na het om zijn der geboden, wordt geleverd en in rechte vrije eigendom wordt overgedragen aan Jan de Bruine, broeder in wette (mede wethouder) alhier. De hofstede bestaat uit een huis met schuur en erf; het land ligt in Nieuwerkerk in de 42e mate nr.2; in het Oude Nieuwland in de 2e mate nr.1; de 3e mate nr.1, 5, 6 en.8; in de 4e mate nr.20; in de 11e mate nr.14 en nr.20; samen 55G, 229½R. De hofstede met het land is verkocht voor £386.2.10. (iets meer dan 1000 euro) (4656-130) Jan de Bruijne haalt er voor zichzelf ruim 13G. land uit in de 3e en 4e mate, en verkoopt de hofstede vrijwel meteen weer door. Jan de Bruijne is bewoner-pachter, en later eigenaar van de “Noordhoeve”(zie aldaar) Op 17 sep.1765 levert Jan de Bruijne het huis met de schuur en 42G.169R grond aan de uit Bruinisse afkomstige Jan Marinusse Bal ( - 1785) voor £17.15.0 per gemet, oftewel £331.18.39½. (4656-117) Het land ligt in de 42e mate nr.2; de 2e mate nr.1; de 3e mate nr.1 en nr.8; de 11e mate nr.14 en nr.20. Bal heeft of koopt nog meer land op andere plekken. (zie het kaartje hiernaast uit 1772) Hij is de bewoner van de boerderij die staat op de eerste blok land in de 3e mate van OudNieuwland, groot 26G.135R. Jan is in 1763 getrouwd met Maatje Janse de Hooge (d’Ooge). Maatje is dan al weduwe van Cornelis Hendrik van Agthoven, waarmee ze kinderen kreeg van 1756 tot 1762. Met Bal krijgt ze kinderen in 1763 en 1764. Op 17 sep.1765 leent Bal 350 pond, het is een eerste hypotheek op zijn boerderij. (4659-103) 1772 Het veldboek van 1772 beschrijft het als volgt: De 3e maate, genaamd de Muijblok, waar het huis met schuur en buur, en het “duvekot” op staan van Jan Marinusse Bal, en waar zijne Ed. nu op woont. De Muijblok bestaat uit nu 28 verschillende stukken grond; besloten tussen het Muijeweegje, de Eedschen watergang, de Oosterlandse Dijk en de Blokweg. Er wordt nu veel bos gerooid en daar komt weiland en korenland voor in de plaats, mogelijk geworden door de verbeterde schutsluizen en waterafvoer uit de polder. We beschrijven er maar een paar en beginnen in het westen:
Nr.1:, Jan Marinusse Bal. De boomgaard en de uitgedaan bossen genaamd de Muije met het hof waar hij nu op woont; springt over een meed korenland die op naam staat van Jan 3
Drubbels; nog een partij koren- en weiland lopende zuid en noord, met het zuideinde aan Bloksweg, de Uitslag en het Muijeweegje. Oost Jan Drubbels, zuid de Uitslag en Bloksweg; west het Muijeweegje en de weg naar de Brouwerij, noord de Watergang. Groot 26G.135R; D en A zelf. Nr.2: Monsr. Jan Drubbels tot in de hoek van het uitgedane bos, een stuk korenland lopende zuid en noord, belend oost, zuid, west en noord het voorschreven land; Groot 2G.23R. D.en S.: Cornelis de Bruijne. Nr.3:, : Monsr. Jan Drubbels, oost op over het voorschreven land van Jan Marinusse Bal; een partij koren- en weiland, voorheen boomgaard geweest, lopende zuid en noord met de wei aan Bloksweg, schietende met het noordeinde aan de watergang; oost het volgende en andere; zuid de Bloksweg, west Jan Marinusse Bal, noord de watergang, groot 7G.170R; D.en S.: Jan Marinusse Bal De rest, nr 4 t/m nr.28 zijn allemaal stukken land. Nr..14 heeft een aparte naam: het "Bruid stukje" van Jacob Govertse de Zwarte, die het in 1756 van Pieter Weksteen kocht voor 15 pond per gemet; mogelijk is het een bruidsschat geweest? (4656-255) 1775 Op 17 april 1775 erkent Jan Marinusse Bal dat hij 300 pond vlaams geleend heeft van Domini Georgus Hogendorp op zijn boerderij met 55G. 64R. land gelegen in diverse maten in het Oude Nieuwland. (4659-148 en 4660-107) 1780 Op 13 apr. 1780 leent Jan Marinusse Bal 600 pond, wat op 23 mei 1783 750 pond wordt, van Cornelis den Boer op zijn hofstede met 62G. 145R. land, gelegen in de 42e mate nr.2 in Nieuwerkerk; en in de 2e, 3e, 8e, en 11e mate van het Oude Nieuwland. (4660-56) De lening wordt op 8 maart 1786 geroyeerd. (4660-10) 1786 Jan Bal overlijdt op 27 nov.1785. Op 8 maart 1786 wordt door de vertegenwoordigers van Maatje Janse de Hooge (d’Ooge), de weduwe van Jan Bal, de hofstede met een huis, schuur, keet, bakkeet en 46G.72R. koren- en weiland verkocht en geleverd aan Jacob Janse Lokker voor £ 624.5.3.(4657-91) Lokker leent 600 pond van Cornelis den Boer. (4661-59) Lokker is getrouwd met Elisabeth Reinierse de Jonge. Jacob overlijdt een maand na de aankoop, op 7 april 1786, er zijn dan 4 kinderen van 7 tot 21 jaar oud. Op 3 feb.1786 wordt er een inventaris opgemaakt. Ten eerste is er de hofstede met 59G. 258R. land leggende in Nieuwerkerk en Ouwerkerk, getaxeerd tegen 10 pond per gemet. Verder zijn er twee paarden, 7 koeien en een stier, enz. Bij de verdere bezittingen staat een huis aan de zuidkant van de Kerkstraat. Op 28 aug.1786 wordt door de weduwe Elisabeth, samen met Marinus Bal en Jan de Bruijne de “staat en inventaris” opgemaakt voor de weeskamer. Na aftrek van de hypotheek op de hofstede, en nog wat te betalen rekeningen enz. blijft er slechts 35 pond over. (4671-43 en 4674A-5) 1804
A-135 4
Op 19 april 1804 wordt de boerderij gekocht door Johannis Hogerland (ca.1777- ) Ook het bos van de eerste blok is nu een boomgaard geworden, en de hofstede heeft een naam gekregen: “de Muije”, waar Hoogerland op woont. Johannis is in 1798 getrouwd met Catelijntje Poortvliet (1778-1858); haar vader zit op “Den Banjaard”. In 1818 hebben ze 5 kinderen, van 10 tot 18 jaar oud. 1821 Op 28 juni 1821 leent Hogerland f.8400,- (1400 pond) van Cornelis van Poortvliet met een hypotheek op de boerderij. (v.Halen) 1826 A-135a en b Het huis wordt door twee gezinnen bewoond, mogelijk is één van hen pachter of bedrijfsleider voor Jan Rochus Hallingse (ca.1785-1856), die intussen eigenaar geworden is. Jan is een zoon van Rokus Hallingse en Elisabeth Vis. Jan trouwt in 1820 als 35 jarige boerenknecht met de 44 jarige weduwe Maria Steenland (ca.1775-1837) , de weduwe van Willem Tuijnman. Jan hertrouwt, na het overlijden van Maria in 1837, als 57 jarige landbouwer, in 1843 met de 31 jarige Willemijntje Hubregtsdochter van de Stolpe (ca.1812-1895). Jan Hallingse bezit op andere plekken nog meer stukken land en ook nog een grote schuur met de tuin op M-332 b en c. (zie Gemeentehuis) Hij woont zelf op het dorp in een huis in de Kerkstraat (nu nr. 20); maar ook het huis met erf M-402 (nu Kerkstr.9) en een huis op M-434 (nu Weststr.12) zijn van hem. Voor de rest van het verhaal over deze boerderij zie: “Sectie M-58” op blz.18. -------------------------------Door het Franse bestuur zijn er grote veranderingen ingevoerd, ook in de manier waarop eigendommen worden aangegeven, beschreven en gemeten. Secties worden in het vervolg per dorp of gebied aangegeven met een letter en een nummer en de oppervlaktes worden aangegeven met Hectares, Ares en Centiares.
5
De situatie omstreeks 1830. Het grote stuk land, de eerste blok in de 3e mate van Oud-Nieuwland, wordt nu verdeeld in een heleboel secties met een letter en een cijfer. Het Oude-Nieuwland waar dit onder valt, krijgt de letter “M”, hier M-55 t/m 66. De rest van de bebouwing, net als de grotere sectienummers, komen pas veel later. In het gebied waar we het hier over hebben zien we dus in 1830 (in rood) : M-55 is een weiland van Jan Hallingse op 2HA.96A.20 ca. In 1953 staan daar de volgende gebouwen op, van noord naar zuid: Muijeweg A-210a t/m A-210f, 6 huizen, Ooststraat A-211, L. Flikweert. Ooststraat A-212, F. C. van de Bout. Ooststraat A-213, W. v. Oeveren, Ooststraat A-214, J. N. Bouman. Rijksweg A-215, van Jan Broeksmit, met daarin o.a. de wed. Schoof.
55
59
56 60 57
58
M-56 is bouwland van Jan Hallingse op 1770 m2. (ca.131R) wordt later verdeeld, een stuk wordt bij M-58 getrokken voor het huis A-218 (Klompe). M-57 is de tuin van Cornelis Hallingse op 510 m2. (ca.38R) In 1953 staan daar 2 huisjes op, Rijksweg A-216 en A-217, met M. de Reus en W. Stoutjesdijk. M-58 is het huis met erf van Jan Hallingse op 320 m2.(ca.24R) Hier staat in 1953 en huis op, Rijksweg A-218, van Gillis Klompe. M-59 is een weiland van Jan Hallingse op 3430 m2 (ca.255R). In 1953 staat daar een boerderij, Rijksweg A-219, waar Jac. Kooijman woont. M-60 is een weiland van Jan Hallingse op 2220 m2. (ca.165R) In 1953 staat hier op A-220 de melkfabriek met het huis waar Teun Smalheer woont. Ca.1843 De secties M-55, M-56, M-59 en M-60 gaan ca.1843 naar Johannis, Everinus en Cornelis Tuijnman, kinderen uit een eerder huwelijk van Maria, de vrouw van Jan Hallingse. Huis en tuin op M-57 en M-58 blijven tot ca.1871 van de familie Hallingse. De gebeurtenissen ná ca.1843 van deze secties M-55 t/m M-60 worden hierna beschreven, beginnend met sectie M-55.
6
De sectie M-55. Ca.1843 De sectie M-55 van 2HA.96A.20 ca. is ca.1843 naar Johannis, Everinus en Cornelis Tuijnman gegaan, de kinderen uit een eerder huwelijk van Maria, de vrouw van Jan Hallingse. Ca.1844 Er is een klein stukje van M-55 af gegaan, wat over blijft is een weiland, sectie M-453 2Ha.95A.90ca. van de familie Tuijnman, eerst Leendert, dan Johannis, Everinus en Cornelis, en later Willem met Leendert en Maria.
55
1896- ca.1934 De diverse families Tuijnman splitsen en verkopen ook daarna weer stukken van het weiland M-453, groot 2Ha.95A.90ca. Zo ontstaan, wat volgens het kaartje van 1953 zijn: 1e: De 6 huizen op sectie M-2099. 2e: A-211, de boerderij waar L. Flikweert op zit, ook op M-2099. 3e: A-212 “Leona” van F. C. van de Bout, op M-2098. 4e: A-213 H. C. van de Zande, op M-1984. 5e: A-214 “Zonnehoek”, dat in het zuidwestelijke puntje komt, op M-1988. 6e: A-215: Jan Broeksmit en Laurina Dijkman; later de wed. Schoof, op M-1360. Het stuk M-444 langs de weg, waar later de vijver op ligt, is van de weduwe van de PerreSchummelketel. De beschrijving van wat er op M-55 gebouwd wordt, begint bovenaan met de 6 huizen die in 1947 gebouwd zijn. Voor de duidelijkheid volgen we de weg van noord naar zuid, en niet de tijd waarin iets gebouwd is!
7
De sectie 2099, waarop 6 huizen, en een boerderij.
Ca.1934 De familie Tuijnman verkoopt ca.1934 o.a. een stuk van sectie M-55, aan dokter Vleugels Schutter, namelijk de sectie M-2099, groot 1HA.4A.69ca. Er komt een boerderij op voor L. Flikweert, en 13 jaar later deze zes huizen:
De 6 huizen op Muijeweg A-210a t/m A-210f in 1953. 1943 Er komt een brief naar de gemeente van de inspecteur op de volksgezondheid die wijst op het te verwachten tekort aan huizen, na de oorlog. Hij vraagt om nu al bouwplannen op te stellen voor ondernemers en particulieren, die dan met financiële steun van de overheid meteen aan de slag kunnen. Op Nieuwerkerk worden door de burgemeester 10 ondernemers aangeschreven, maar alleen de smid W. M. Kesteloo antwoordt positief, hij is genegen om eventueel 8 woningen te bouwen. Daarop komt later een brief aan de gemeente dat er maar 5 woningen zullen kunnen worden toegewezen, maar men moet toch maar voor 8 huizen plannen maken. 1947 De oorlog is nu afgelopen, de plannen worden wat concreter, de gemeente wil 6 huizen bouwen in de Muijeweg, maar daartoe moet een stuk grond worden onteigend van sectie M2099 waarvan dokter Vleugels-Schutter de eigenaar is. Er volgen protesten waar advocaten aan te pas komen, maar uiteindelijk wordt er 2360 m2 onteigend tegen 75 cent per m2, en de pachtende landbouwer ontvangt compensatie. De eerste aannemer, “Senator Noris” uit Haarlem, levert knoeiwerk en gaat al snel failliet, zodat de lokale metselaar-aannemer Maarten Tierie de zaak met lokale mensen voor ca. f.50.000,- klaar mag maken. De totale kosten komen op ca. f.70.000,-. 1953 De huizen staan er niet lang, ze gaan met de watersnood verloren. De bewoners waren op dat moment: Op A-210a: J.Scholten; 3 kinderen overlijden met de watersnood; hij evacueert naar de Koningveldestraat 14 in Rotterdam. Op A-210b: Jan ter Riet, zijn vader en 2 kinderen overlijden met de watersnood; hij evacueert naar de Breedveldcingel 61 in Rotterdam. Op A-210c: Adriaan Kooman; evacueert naar de Lisbloemstraat 58b in Rotterdam. Op A-210d: J. Cats; evacueert naar de Meelstraat 65 in Zierikzee. Op A-210e: Willem Stoutjesdijk, evacueert naar de Hoflaan 35 in ’s Gravenzande. Op A-210f: Nico Krabbe; evacueert naar Boulevard 17 in Zeist.
-------------------------------------------
8
De boerderij op Ooststraat A-211 in 1953; nu Ooststraat 47. Ca.1930 De familie Tuijnman verkoopt ca.1930 een stuk van hun grond, de sectie M-2099, groot 1HA.4A.69ca. aan dokter Vleugels Schutter, die er een boerderijtje op bouwt, het wordt gepacht wordt door Leendert Flikweert. Leendert is in 1932 getrouwd met Johanna Janna Krabbe. 1944 Muijeweg 211. Flikweert en zijn vrouw evacueren naar C-135 in Wolphaartsdijk. 1947 Muijeweg 211. Er wordt een stuk van het weiland onteigend om de zes huisjes te bouwen die hierboven zijn beschreven. Wat overblijft is sectie M-2313, groot 3142 m2. 1953 Muijeweg 211. Leen Flikweert boert hier; hij evacueert naar de Vissersdijk 590 in Zierikzee. Het bedrijf gaat verloren, de grond gaat naar de gemeente. Na de ramp laat Johannis van Nieuwenhuijze, ongeveer op de plaats van de boerderij, een nieuw huis bouwen. Nu woont daar de familie de Groot.
9
“Leona”, Ooststraat A-212 in 1953, nu Ooststraat 49. 1926 Frans Tuinman is in 1926 eigenaar van sectie M-1945, groot 1HA.20A.10ca. Op 4 jan.1926 verkoopt hij daarvan een stuk aan Frans Cornelis van den Bout L. zn.(1877-1960) voor f.3395,-. Het wordt sectie M-1983, groot 1346 m2. Van den Bout laat daar een nieuw huis op bouwen, en er wordt een tuin bij aangelegd. In 1934 komt er een stukje grond bij, en er wordt een garage gebouwd. Het wordt dan sectie M-2098, een huis met erf op 1541 m2. Frans van den Bout is getrouwd met Jannetje Marina Klompe (1874-1957) Ze hebben een stiefdochter Helene Ketz (ca.1913-), die in 1934 trouwt met kapper Arie Bal (ca.1913-1991). Zie ook “Schoonverbond” Van den Bout koopt dat jaar een huis in de Kerkstraat voor de kapper. 1940 Ooststraat 212 Van den Bout en zijn vrouw evacueren naar Zeijerveld H-20 in Vries. 1953 Ooststraat 212 Van den Bout en zijn vrouw evacueren naar Hoofdweg 741 in Haarlemmermeer. Er wordt geld ontvangen voor de door de watersnood ontstane schade; van den Bout verkoopt het huis aan Arie Bal en zijn vrouw, waarbij van den Bout en zijn vrouw mede-eigenaars blijven tot het overlijden van de langstlevende. Het wordt sectie N-533. 1961 Ooststraat 49 en 49a. Na het overlijden van van den Bout wordt de woning gesplitst en gaan Jo van Oeveren en Tanne de Vrieze-Klompe hier wonen. Ca. 1965 vertrekt Jo van Oeveren, en dan komt de familie Bal hier wonen. Bal bouwt er meteen een druivenkas bij. Ca.1972 wordt het huis verkocht aan Daan van Eugen. In 1974 verhuisd A. Bal tijdelijk van Ooststraat 49a naar Ooststraat 53 boven. 1986 Ooststraat 49 D, van Eugen. Zijn vrouw werkt 27 jaar, tot 1990 aan de openbare basisschool. In 1991 komt er een dakkapel op het huis, en in 1996 een pergola.
10
Ooststraat A-213 in 1953, nu Ooststraat 51. Ca.1924 Willem van Oeveren koopt een stuk grond van Everinus Tuijnman. Ca.1926 Willem Hubregt van Oeveren (1866-1946), van de hofstede “Nooitgedacht”, laat dit huis bouwen; er komt nog 50 m2 grond bij van de buurman, Job Nicolaas Bouman, en het wordt dan sectie M-1984, groot 1170 m2. Willem is in 1898 getrouwd met Suzanna Viergever (1874-1920) 1944 Ooststraat 213 Van Oeveren evacueert naar A-61 op Wissekerke. 1947 Na het overlijden van Willem gaat het huis naar de dochter Gerina Cornelia, die getrouwd is met Johannis Adriaan van Nieuwenhuijze. Zij verkopen het huis aan Hubregt Cornelis van de Zande (1892-1969), landbouwer op de “Hooge Hoeve”. HC is in 1915 getrouwd met Tanna Helena van Poortvliet (1892-1966). In 1941 wordt hij dijkgraaf voor de polder de Vierbannen; samen met de 61 jarige Gilles Klompe en de 49 jarige Cornelis Jan (Cees-Jan) van Westen, ieder krijgt een beloning van f.500,-. HC, zoals hij algemeen genoemd wordt, is één van de grote voorstanders van de herverkaveling, en hij verzet daar dan ook veel werk voor.
Links Ooststraat nr. 49, “Leona”; rechts het hier besproken huis nr. 51; daartussen is “Zonnehoek” op nr.55 te zien; met helemaal rechts de boerderij “De Wereld” aan de Rijksweg.
11
1953 Ooststraat 213; sectie M-1984. H. C. van de Zande evacueert naar Zierikzee. 1954 Ooststraat 51 In 1954 is er wat rampschade, maar het huis heeft de ramp goed doorstaan. Van de Zande vraagt subsidie aan om het huis te splitsen, en dat gaat f.4119,70 kosten. De subsidie wordt gegeven om de woningnood te helpen die in de oorlog is ontstaan. Mevr. Bosman, een binnenhuisarchitecte regelt de verbouwing en woont een paar jaar boven. Van 1957 tot 1974 woont mej. Willy Gaanderse op de bovenverdieping, die dan het nummer Ooststraat 53 heeft gekregen. In de overlijdensadvertentie van zijn vrouw in 1966 noemt HC zijn huis “De Wereld”, waarschijnlijk omdat hij een steen van de vroegere brouwerij “De Wereld” gekocht of gekregen heeft. Na het overlijden van HC blijft het huis nog vele jaren van zijn erfgenamen. Daarna is het enige jaren eigendom van iemand die het waarschijnlijk meer gekocht had om er iets aan te verdienen, dan om er te wonen. In 1988 wordt er een garage gebouwd, en in 1992 komt er een erker aan de keuken. Ca. 1997 Nu is het huis van Lourus-Jan Verton (1968-), die in 1990 is getrouwd met Diane van der Paauw (1970) uit Montfoort.
---------------------------------
Deze steen van 64 bij 46 cm zat tot ca.1942 in de voorgevel van de herberg “De Wereld” (zie aldaar). De bol met het kruis is de rijksappel, die te maken heeft met het wereldlijk gezag. De laatste twee regels zijn uit de brief aan de Romeinen, hoofdstuk 8 vers 31, maar in een vertaling van vóór 1637. Waarschijnlijk heeft de spreuk te maken met de rechtspraak die gedurende lange tijd afwisselend in deze herberg en in “De Meebaal“ plaats vond.
12
Ooststraat 214, “Zonnehoek”, nu Ooststraat 55.
1922 Op 17 nov.1922 verkoopt Leendert Tuijnman Everinuszoon het zuidelijke stuk van sectie M1959, afgebakend groot 2578 m2, voor f.1917 aan Job Nicolaas Bouman. (Korteweg) Bouman laat daar ca.1924 een huis op bouwen, “Zonnehoek”. Job Nicolaas Bouman en zijn vrouw wonen eerst op de hofstede “Zeemanslust” aan de Velddamse Weg A-167 die nu vernummerd wordt naar A-289.
ca. 1925 Het pas gebouwde Zonnehoek van Job Nicolaas Bouman, met de pas aangelegde tuin. Het huis rechts is van Jan Broeksmit, A-215. Rechts daarvan, aan de weg de twee huisjes A-216 en A217. Over het bosje is de stoompijp van de melkfabriek te zien.
Ca. 1935 Zonnehoek met de mooie vijver, links de vroegere herberg“De Wereld”.
1944 Ooststraat A-214. Job-Nico en zijn vrouw evacueren naar A-105 te Andel in Noord-Brabant. 1953 Ooststraat A-214. Nadat haar man 5 dagen na de ramp is overleden in Dordrecht gaat Toontje naar de Berg en Dalseweg 10 in Beekbergen. Zij overlijdt in 1957 in Apeldoorn. 13
1954 Zonnehoek wordt door de gemeente aangekocht als burgemeesterswoning voor A. A. van Eeten voor f.4.000,-, maar daar komt dan nog ruim f.10.000,- bij voor herstelkosten. 1969 Ooststraat 55 In aug.1969 gaat burgemeester van Eeten met pensioen, hij en zijn vrouw gaan in Haamstede wonen. “Zonnehoek wordt door de gemeente voor f.70.000,- verkocht aan C. Berrevoets en zijn vrouw die er, in samenwerking met maatschappelijke zorg, een familiehuis van maken met een tiental gasten. 1977 “Zonnehoek” wordt weer verkocht. 1997 De villa wordt te koop aangeboden voor f.525.000,-. Later verkoopt de Hollander aan P. Neele.
14
Rijksweg A-215 in 1953. Ca. 1896 Rijksweg A-263 Eén van de stukken die de familie Tuijnman van de sectie M-55 verkoopt is sectie M-1360, groot 1145 m2 aan Jan Broeksmit (1844-1933). Jan is in 1887 getrouwd is met Laurina Dijkman Willemsdochter (1848-1937) Er wordt een huis met een schuur op gebouwd. (k-1290/1 en k-1148/6 en 7) Laurina woont waarschijnlijk hier tot ze overlijdt; er zijn geen kinderen Het huis gaat naar de familie- erfgenamen en wordt daarna verhuurd. 1944 Rijksweg A-215. De huurder Jacob Leendert Schoof en zijn familie, evacueren naar de Vechtstraat 10 in Dordrecht. Jacob is in 1913 getrouwd met Maria Pieternella Geluk. Na terugkomst op Nieuwerkerk overlijdt Jacob in 1945 door een ongeluk; hij wordt bij zijn huis door de tram overreden, die hij waarschijnlijk, door zijn doofheid, niet gehoord heeft. 1950 Rijksweg A-215. Het huis wordt gekocht door één van de erfgenamen, de molenaar en koopman Johannis Dijkman Mar. zn. (18891977). (k-1829/41)
Het linkse huis is A-215. 1953 Rijksweg A-215. Maria Pieternella Schoof-Geluk (1886-1953), haar dochter Elisabeth Janna Heijboer-Schoof (1923-1953), haar schoonzoon Jan Heijboer (1921-1953) en haar kleindochter Maria Anna Heijboer (1950-1953) wonen hier, ze verdrinken in de rampnacht. Dijkman ontvangt in 1954, als eigenaar van het pand, geld uit het rampenfonds. 1960 De ruïne met erf wordt verkocht aan de Stichting Beheer Landbouwgronden. (k-2854/244) die de ruïne sloopt.
Hiermee eindigt sectie M-55
15
Sectie M-57, Twee huisjes op Rijksweg A-216 en A-217 in 1953. Voor de eerdere gebeurtenissen zie bovenaan. 1830 M-57 is de tuin van Cornelis Hallingse op 510 m2. Ca.1840 A-135 Het tuin wordt verkocht aan de neef Jan Rochusse Hallingse. (zie Kerkstraat 20) Omstreeks 1839 verandert de sectie M-57; het wordt nu sectie M-455, groot 440 m2. 1856 Na het overlijden van Jan Hallingse in 1856 wordt de weduwe, Willemijntje v. d. Stolpe, ook eigenaresse van deze tuin met een akte van scheiding en deling op 28 juli 1859. 1871 Op 31 juli 1871 verkoopt Willemijntje het huis en erf aan de Bloksweg (zie M-58), en van deze tuin op de sectie M-455, samen voor f.500,-, aan burgemeester-landbouwer Franke Bouman (1829-1901). (zie de boerderij "De Wereld") (vdLdC) Ca. 1895 Franke verkoopt het huis en de tuin aan zijn zoon Jakobus Bouman (1859-1948), die in 1890 getrouwd is met de 26 jarige Maatje Frederika Krepel (1863- 1951) 1906 Rijksweg A-216 en A-217 Burgemeester-landbouwer Jacobus Bouman van de hofstede “De Wereld” is ook eigenaar van het hierna beschreven huis (zie M-58), en van deze tuin op sectie M-455, groot 510 m2. Van die tuin gaat een stuk af voor de trambaan, wat overblijft is sectie M-934 groot 216 m2, en daar worden in 1906 twee arbeiderswoningen op gebouwd. 57 Het worden dan 2 secties: e 1 : Sectie M-1513, een huis met schuur en erf op 183 m2, en 2e: sectie M-1514, een huisje op 33 m2. (k-1190/43 en 47) Er wordt in 1940 iets gesloopt en bijgebouwd, maar het blijven twee kleine, slecht gebouwde huisjes. Er komt een stukje grond bij van M-56, en de secties worden samengevoegd tot M-2180, groot 344 m2. 1944 Rijksweg A-216 en A-217. Op Rijksweg A-216 woont Joh. Meerman; hij evacueert naar Vechtstraat 10 in Dordrecht. Op Rijksweg 217 woont P. Peute; hij evacueert naar Hoofdweg 6 in Rilland-Bath. 16
1953 Rijksweg A-216 en A-217. Op Rijksweg 216 woont Marinus de Reus; hij evacueert naar de J. v. Stolberglaan 62b in Rotterdam. Op Rijksweg 217 woont Willem Stoutjesdijk; hij evacueert naar A-140 in Chaam. In 1954 wordt er door Bouman rampengeld ontvangen. 1962 Alles is gesloopt. Wat overblijft is sectie M-2180, groot 344 m2 van Jacobus Bouman. (k-2804/32)
17
Sectie M-58, Rijksweg A-218 in 1953, nu nr. 35. Voor de eerdere gebeurtenissen van de boerderij die hier staat, zie blz.1 t/m 5. 1830 Burgemeester-landbouwer Cornelis Dingemanse Hallingse (1783-1847) is eigenaar van onder meer dit huis met erf op sectie M-58. 1836 A-135 De arbeider Willen Smits woont hier tot 1840 met zijn vrouw Maria Padmos en hun 6 kinderen; dan komt de arbeider Adriaan Ton hier wonen met zijn vrouw Neeltje Boot en hun 4 kinderen. Omstreeks 1839 verandert de sectie M-58 het wordt nu de sectienummer M-456, een huis met erf op 194 m2. Ca.1840 A-135 Het huis wordt verkocht aan de neef Jan Rochusse Hallingse. (zie Kerkstraat 20) 1849 A-135 De arbeider Adriaan Ton woont hier nog steeds zijn vrouw Neeltje Boot en 2 kinderen. Neeltje overlijdt in 1850; de zoon en dochter gaan in 1857 naar Amerika. 1856 De eigenaar, Jan Hallingse, is op 1 oct.1856 overleden, daarom wordt op 3 dec.1856 door notaris Corn. van der Lek de Clercq een inventaris opgemaakt in het sterfhuis. Aanwezig zijn de voogd en zijn tweede vrouw, de weduwe Willemijntje van de Stolpe, met de kinderen: Elisabeth, Johanna, Janna en Hubrecht Rochus. Jan en Willemijntje waren niet in gemeenschap van goederen getrouwd. Behalve de inventaris bezaten ze ook nog samen: 1e: Dit huis met erf, M-456, groot 194 m2; met 2e: De tuin, sectie M-455, groot 440 m2; samen geschat op f.510,-. (zie hiervoor, M-57) 3e: Een huis met erf, sectie M-434 (Weststr.12); 4e: Een erf, sectie M-256, groot 34 m2; De weduwe, Willemijntje v. d. Stolpe, wordt eigenaresse met een akte van scheiding en deling op 28 juli 1859. 1866 A-135 De arbeider Kornelis Admiraal woont hier. Zijn vrouw, Cornelia Fernambucq overlijdt in 1859, ze is dan nog maar 35 jaar. 1871 Op 31 juli 1871 verkoopt Willemijntje v. d. Stolpe, de weduwe van Jan Hallingse, het huis met de tuin en erf aan de Bloksweg, de secties M455 en M-456, voor f.500,- aan burgemeesterlandbouwer Franke Bouman (1829-1901), (zie de boerderij "De Wereld"). (vdLdC)
18
1874 Bloksweg A-148 Dit huis, dat van Franke Bouman is, wordt bewoond door de veldarbeider Willem de Reus, met zijn vrouw Pieternella Dorst en hun 5 kinderen. In de periode 1888-1910 wonen hier o.a. de volgende landbouwers knechten: 1888 Jan Broeksmit, zonder beroep, met zijn vrouw, Laurina Dijkman 1888-1892 Adriaan van Bendum met Catharina van ’t Veer en 6 kinderen. 1892-1894 Leendert Hoekman met Johanna Roozendaal en hun 10 kinderen. 1894-1895 Abraham Roks met zijn vrouw Machelina Kleinspier. 1895-1897 Paulus de Graaf met Rachel van Oost en 5 kinderen. 1897-1899 Marinus van Dienst met Thona Bolier en 4 kinderen. 1900-1904 Adriaan Hartog met Martha Rijstenbil en 4 kinderen. 1904-1906 Cornelis Krabbe met Aaltje Heijboer en 4 kinderen. 1906-1907 Johannes van den Ouden met Pieternella Sijrier en 3 kinderen. 1907-1909 Thomas de Bil met Adriana Krabbe en hun 4 kinderen. 1909-1910 Anthonie van der Cingel met Adriana Brouwer en 9 kinderen. Gezien de snelle wisseling zou men misschien kunnen veronderstellen dat Bouman geen erg makkelijke baas was, maar dat hoeft natuurlijk niet zo te zijn. 1896 Bloksweg A-148 De secties M-455 en 456, samen 634 m2, worden door Bouman verenigd (er gaat een stuk grond af voor de trambaan) tot sectie M-935, er komt een nieuw huis met tuin op 342 m2, dat iets verder van de weg af staat dan het vorige huis. (k-698/16/17/97). Het huis wordt eigendom van de zoon, burgemeester-landbouwer Jacobus Bouman (18591948), die in 1890 getrouwd is met Maatje Frederika Krepel (1863-1951). 1912 Bloksweg 218. Er wordt iets bij gebouwd, het wordt een huis met erf op sectie M-935, groot 342 m2. (k1190/31 en 46) 1938. Bloksweg A-218. Het huis met erf op sectie M-935, groot 342 m2, wordt verkocht aan Gillis Leonardus Klompe (1880-1962), landbouwer te Ouwerkerk. (k-2537/1) Gillis Klompe is enige tijd dijkgraaf op Ouwerkerk; hij is in 1904 getrouwd met Maria Cornelia Johanna van den Bout (1879-1968). Het huis wordt gesloopt, er komt land bij van M-56, het wordt sectie M-2179, groot 772 m2. Klompe laat een nieuw huis tekenen en bouwen en komt hier in het voorjaar van 1939 wonen. 1944 Bloksweg A-218. Klompe en zijn vrouw evacueren naar Vaasen. 1953 Rijksweg A-218. Klompe en zijn vrouw evacueren naar Leliestraat 218 in Vlaardingen.
19
1954 Rijksweg A-218; Er wordt rampengeld ontvangen voor M-2179; er komt een publieke verkoop en het landhuis wordt verkocht aan Jacob Kooijman (1906-1981). (zie ook M-59 hierna) Jacob trouwt in1931 met Cornelia Neeltje de Reus (1910-1982) Jacob laat de rampschade herstellen, het wordt een huis met erf op 772 m2. (k-2822/3)
Ca.1982 De familie Kooijman verkoopt het huis. Later komt er een familie Thiebou, die het huis in 2002 verkoopt. 2002 Het huis wordt gekocht door Wilhelmus Johannes Verton (1972-), die er nu woont, hij is een kleinzoon van Jacob Kooijman. Wilhelmus is in 1996 getrouwd met Leanne Holmerda (1974-) Het in 1938 door Klompe gebouwde huis, op de plek waar de eerste boerderij in dit gebied heeft gestaan.
20
Sectie M-59, Rijksweg 219 in 1953, nu Rijksweg 21.
Ca.1926 Van de sectie M-1945, groot 1Ha.20A.10ca. van de fam. Tuijnman wordt de latere sectie M-1982 groot 1HA.6A.70 ca. verkocht aan G.H. Vleugels Schutter. 1933 A-219 Op 25 juli 1933 verkoopt Frans Adriaan Tuijnman L.zn voor f.11.950,- het volgende onroerende goed aan Gerbrand Hendrik Vleugels Schutter: De secties F-212, F-213 en F-214, G-161, M-1361, M-1354, M1357, M-1947 en M-1982, als huis met schuur en bouw- en weiland, samen 4HA, 78A.15ca. Ongeveer 200 m2 van sectie M-1982 wordt verkocht aan F. C. van den Bout voor f.50,-. (van ’t Haaff) Het nieuwe huis met schuur dat Vleugels-Schutter waarschijnlijk al eerder op M-1982 heeft laten bouwen, wordt sectie M-2135 groot 7760 m2. De pachter is Jacob Kooijman (1906-1981), die op dec.1931 getrouwd is met Cornelia Neeltje de Reus (1910-1982).
1944 Rijksweg 219. Jacob Kooijman evacueert naar de Leienscheweg 62 in de Bilt. 1951 Rijksweg 219. Er komt wat land bij van Vleugels-Schutter, Klompe en Bouman, en er wordt wat gesplitst, uiteindelijk wordt het een huis met schuur, erf, bergplaats en werkplaats op sectie M-2856, groot 2000 m2. (k-2822/8). In 1952 wordt er iets bij gebouwd. 1953 Rijksweg 219. In 1953 gaat de boerderij helemaal verloren; één van de 5 kinderen verdrinkt. (zie apart verhaal) Jacob Kooiman evacueert naar de Oostsingel 80 in Goes.
21
1954 Rijksweg 28 Er wordt rampengeld ontvangen en ca.1955 wordt er door Jacob Kooijman hier een nieuw huis met schuur gebouwd. Jacob heeft dan al het er naast gelegen huis van Klompe gekocht en is daar gaan wonen. Dit huis wordt een paar jaar verhuurd aan de familie de Wit, maar dan gaat Wim Kooijman (ca.1934-1997), een zoon van Jacob, hier wonen met zijn vrouw Mies Verwoert; Wim heeft hier een loonbedrijf. 1958 wordt er een garage met werkplaats bij gebouwd. In 1981 vraagt Wim Kooijman een hinderwetvergunning aan voor Rijksweg 28.
Het huis is nu van C. N. (Dingeman) Voorbeijtel, die getrouwd is met Conny N. Kooijman, de dochter van Wim.
Nieuwerkerk, Wim Kesteloo, 2013.
22
Sectie M-60, Rijksweg A-219 in 1953, nu nr.28.
De melkfabriek.
Eens stond de "Duif", een melkfabriek, in 't dorpje Nieuwerkerk, Die gaf, hoe kan het anders, aan vele mensen werk. Boeren brachten elke morgen verse melk, zo van de koe en vele nijvere handen bereiden er boter van, en hoe! A. Wiebrens - Beekman.
1830 M-60 is 2220 m2 weiland van Jan Hallingse. Ca.1843 De secties M-55, M-56, M-59 en ook deze sectie M-60 gaan ca.1843 naar Johannis, Everinus en Cornelis Tuijnman, kinderen uit een eerder huwelijk van Maria, de vrouw van Jan Hallingse. 1872 Op 30 juli 1871 verkoopt Tuijnman op een publieke verkoping door CvdLdC de sectie M-60 aan burgemeester-landbouwer Franke Bouman. (k-698/18) 1892 Op 29 juni 1892 vraagt Cornelis van Oeveren vergunning om een horizontale stoommachine te plaatsen in een op te richten roomboterfabriek op sectie M-60. Op 30 juni 1892 wordt door notaris J.C.v.d.Lek de Clercq een akte opgemaakt met daarin de voorwaarden en het doel van de op te richten coöperatieve stoomzuivelfabriek "De Duif", die door alle 60 leden wordt ondertekend.
23
Op 22 sep. 1892 verkoopt burgemeester Franke Bouman 1613 m2 grond, het zuidelijke deel van sectie M-60, aan het bestuur van de zuivelfabriek “De Duif”, bestaande uit Cornelis van Oeveren en Jacobus Bouman uit Nieuwerkerk, en Joost Flohil uit Oosterland. (J. C. v. Lek de Clercq) Op 21 sep.1892 is er een vergadering van de deelnemers aan de boterfabriek; als beheerder wordt, uit een voorgedragen drietal, uiteindelijk Reinder Homan (1860-) uit Thesinge gekozen, en tot machinist de op Oosterland geboren Dingeman Heijboer. Homan komt met vrouw en dochter op 15 november naar Nieuwerkerk en hij gaat hier wonen, op de Provinciale Weg A-148. Dingeman Heijboer (1862-1904) is getrouwd met Jacoba Remeeus (1864-), ze wonen met hun kind in hun huis op de Molendijk A-95 (zie Molenstraat 8). 1893 Provinciale Weg A-148. Op 9 maart 1893 wordt er f.14.000,- geleend van de Hoog weledelgeboren Heer Jonkheer meester Alexander Rijk Petrus van Kinschot, griffier te Rotterdam. Het bestuur, Cornelis van Oeveren en Jacobus Bouman tekenen namens de leden. Als onderpand dient de melkfabriek "De Duif" met alle machines enz. op sectie M-916, groot 1613 m2. Nu er een nieuwe boterfabriek is opgericht komt er van die kant een dringend verzoek naar de gemeente om een telefoonkantoor op te richten, maar daar besluit men om nog even te wachten omdat er wellicht ook al gauw een tram door het dorp zal komen. Toch komt het telefoonkantoor er al in nov.1894, en de tram pas in 1900. Ondanks dat er al in 1884 een boterfabriek bij Zierikzee is opgericht, wordt “De Duif” al snel de grootste boterfabriek in Zeeland, met 93 leden die 1,5 miljoen kg. melk aanleveren. 1898 Provinciale Weg A-148. Er wordt een nieuwe stoomketel ingemetseld. Op 3 aug.1899 wordt er 371 m2 grond bij gekocht van Cornelis Heule voor f.275,-; het noordelijke stuk van sectie M-1410. (Franse) 1906 Provinciale Weg A-148. Reinder Homan (1860-1921) is directeur van de Zuivelfabriek. Hij is getrouwd met Sentina Wilhelminade Weerd (1862-1909) In 1910 woont hij hier met zijn dochter. Op de tekening staat het huis van de directeur aan de linkerkant, aan de Provinciale Weg.
24
1921 Provinciale Weg A-148. Als directeur Reinder Homan is overleden wordt er op 13 dec.1921 door notaris Jan A. Biermasz namens de voorzitter J. W. van Oeveren te Zierikzee, secretaris Joost Flohil te Oosterland en penningmeester Jac. Bouman te Nieuwerkerk, een publieke verkoping gehouden van de gebouwen, erven, werktuigen en gereedschappen van de oude Stoomzuivelfabriek “de Duif” De wagens, melkbussen, enz. brengen f.824,30 op. Verder is er het woonhuis met aangebouwd fabriekslokaal en het ketelhuis met de schoorsteen, een bergplaats voor ijs, de paardenstal, het kolenhok en het erf, 2 stoomketels, de stoommachine, 2 karnmachines, 2 centrifuges, 2 pasteuriseermachines, 1 boterkneedmachine, een waterpomp, 1 melk-bak, de aandrijfas met de drijfriemen, de pijpleidingen enzovoort, alles op sectie M-916, groot 1610 m2. De afheining, het hek aan de voorkant en de fruitbomen moeten mee overgenomen worden voor f.250,-. Willem Huibrecht van Oeveren koopt de hele fabriek voor f.9251,-. Verder zijn er nog 2 arbeiderswoningen met erven, staande op perceel 1424 en 1425, samen groot 375 m2. De ene woning, die verhuurd is tot mei aan Cornelis Overbeeke, staat op perceel 1424 groot 44 m2, plus 43 m2 van het noordelijke deel van sectie 1425, en wordt nu verkocht aan metselaar Johan Francois de Later voor f.1850,-. De andere arbeiderswoning staat op de rest, het zuidelijke deel van sectie 1425, en dat is 188 m2. Die woning is tot mei verhuurd aan Cornelis Visser, en wordt nu verkocht aan de arbeider Cornelis Rentier Janszoon voor f.1855,-. De totaal opbrengst is ƒ12.956,-. 1922 Rijksstraatweg A-220 Op 26 juni meldt de Zierikzeesche Nieuwsbode dat de Stoomzuivelfabriek “de Duif” weer geopend is “op speculatieve grondslag”. De jonge Douwe Minkema (1893-)is nu directeur en hij zal de eerste uitbetaling voor de geleverde melk doen op Donderdag in het “Huis van Nassau”. Douwe is in 1921 getrouwd met Pietertje van der Oord (18971929) Er worden twee kinderen geboren, Renske en Cornelis. Douwe hertrouwt in 1931 met Ariaantje Annigje Boesberg (1896-) Er zijn 126 melkleveranciers aan de fabriek verbonden, die in zes dagen 28602 liter melk leverden. De “ondermelk” wordt nadat de room er uitgehaald is, teruggegeven aan de boeren voor het opkweken van kalveren en varkens.
1925 Rijksstraatweg A-220. De nieuwe "Boterfabriek" fabriceert 73368 kg. boter in 1925. (213) 1935 Rijksstraatweg A-220. Straatweg A-264. Men gaat samenwerken met de (n.v. Fabriek van Melkproducten der Verenigde Zuivelbereiders te Rotterdam, oftewel de “VZ”, die de fabriek in 1942 overneemt. G.H. de Vries is bedrijfsleider en woont hier; hij is getrouwd met H. van Engelen. 25
1942 Rijksstraatweg A-220. De fabriek staat op sectie M-916 groot 1613 m2 en het erf M-1932, groot 320 m2. 1944 Rijksstraatweg A-220. G. H. de Vries evacueert naar nr.54 in Molenaarsgraaf. Ook de fabriek komt in het water te staan. Teun Smalheer en zijn familie woonden toen op wat tegenwoordig Molenstraat 8 is; hij was tarreerder enz., en zijn vrouw had een winkel. Ze evacueren naar Rotterdam. Daar ontmoet Teun een bekende, de directeur van de “Verenigde Zuivelfabrieken in Rotterdam" en zo kan hij daar gaan werken. Bij hun terugkomst op Nieuwerkerk in 1946 wordt Teun eerst vertegenwoordiger, maar al spoedig bedrijfsleider van de boterfabriek. Teunis Smalheer (1907-1967 ) is in 1930 getrouwd met Cornelia de Valk. 1948 Rijksweg A-220 Volgens Frits Torensma, die na de oorlog in dienst komt om de melk op te halen, zijn er in die tijd veel klachten over de fabriek; de boeren vinden dat hun product slecht behandeld en betaald wordt; de melkverkopers willen dat er meer producten komen, zoals vla en yoghurt. In 1948 komt het zelfs tot een melkoorlog, en dan wordt er wat geïnvesteerd en komen er wat veranderingen, er wordt onder andere een nissenhut gebouwd als garage op de sectie M-916. Teun Smalheer komt dan hier wonen met zijn familie. 1950 Rijksweg A-220 “De Duif” organiseert een voorlichtingsavond voor de melkleveranciers van het eiland; er wordt in dit jaar meer dan 5.000.000 liter melk verwerkt op de fabriek. 1953 Rijksweg A-220 Directeur Teun Smalheer evacueert met zijn familie naar Mijnsherenlaan 161b in Rotterdam. Er wordt rampengeld ontvangen, de ruïne wordt gesloopt 1954 Rijksweg A-220 De grond, sectie M-916, groot 1613 m2, wordt verkocht aan Adriaan van der Linde, die er in 1957 een huis met schuur en erf op bouwt. 1953 Rijksweg A-220 De melkfabriek wordt grotendeels vernietigd door de ramp van 1 februari; er komt een nieuwe fabriek in Zierikzee waar Teun Smalheer weer directeur wordt, de familie gaat in de 'd Aillystraat 20 wonen. Op Nieuwerkerk volgt een uitbetaling door het rampenfonds aan de VZ. De secties M-916 groot 1613 m2 met de ruïne, en het erf M-1932 groot 320 m2, worden verkocht aan Adriaan van der Linde Mzn., k-2337/6 en 7 1956 Van der Linde bouwt een huis met schuur en erf op de sectie M-916; hij sorteert en verhandelt aardappelen.
26
1969 Adriaan Flikweert heeft samen met zijn pas getrouwde zoon Wim een galanterieënzaak “De Magneet” in de Kerkstraat. In november 1969 begint de fa. A. S. Flikweert en Zonen ook een cash and carry meubelzaak genaamd “Meubelrama” in de Boumanstraat 11, in het voormalige garagecomplex van N. van der Wekken. Al in juni 1971 is de ruimte te klein en wordt de aardappelopslag- en sorteerruimte van van der Linde gehuurd. Adriaan en zijn vrouw gaan hier wonen, op "De Duif" . De zoon Wim Flikweert gaat met zijn vrouw Ali in de Weststraat wonen. Ca.1976 is de zaak te klein en dan laat van der Linde er een stuk bij bouwen. Ca.1978 De gebouwen worden gekocht door de fa. Flikweert en er wordt nog een stuk bij gebouwd. Het staat op erfpachtgrond. 1993 Adriaan Flikweert en zijn vrouw gaat naar “’t Opper” in Bruinisse. 1999 Wim Flikweert overlijdt, zijn vrouw, Ali, zet de zaak voort met twee zoons, Adriaan en Wim. Als zij hier geen vergunning krijgen om de zaak uit te breiden, verhuizen ze naar Goes, en dan komt dit pand leeg te staan.
2013 Family van Driel op Rijksweg 26. De ALDI er achter, op 26a. De doe het zelf zaak Multimate op 26b.
Nieuwerkerk, Wim Kesteloo, 2013
27
