1
De kracht van samenwerking: Treeport De boomteeltsector in en rond Zundert voert nationaal de boventoon. Van de zeshonderd boomkwekers in West-Brabant zit de helft in de grensgemeente. Zowel in kwantiteit als in kwaliteit overstijgt de sector alle concurrerende gebieden in Nederland. Om die voorsprong te versterken, is in 2011 formeel begonnen met de krachtenbundeling van de kwekers. Dit project, Treeport, telt intussen zo’n 180 deelnemende kwekers. Zij plukken al de vruchten van hun samenwerking op met name logistiek gebied. Fysiek krijgt Treeport over twee jaar gestalte met het Business Centre Treeport (BCT), een vastgoedontwikkeling langs de A16/E19. Op dat thematisch bedrijventerrein concentreert zich straks de handel en de logistiek, maar is er ook veel aandacht voor innovatie en scholing. Treeport wordt mogelijk gemaakt door de gemeente Zundert en de provincie Noord-Brabant, dat het heeft aangemerkt als een van de ‘majeure projecten’. REWIN speelt een belangrijke rol in het project als aanjager, beheerder van subsidie en in de acquisitie van bedrijven voor het BCT. Het belang is duidelijk: versterking van de sector betekent economische groei en veel werkgelegenheid voor de hele regio West-Brabant. Enkele hoofdrolspelers gaan in deze “Focus op…” in op het hoe en waarom van Treeport.
Van versnippering naar bundeling van krachten Gerard de Baaij heeft als programmamanager de dagelijkse leiding. “Treeport kan uitgroeien tot een nog belangrijkere motor voor de Food- & Agrisector in dit deel van het land. Het maakt van West-Brabant het aantrekkelijkste boomkwekerijgebied van Europa”, zegt hij. “De regio telt zo’n zeshonderd boomkwekers, waarvan de helft in en rond Zundert. Door de historie was er een enorme versnippering van de bedrijven. Een eeuw geleden was het hier vooral gemengd agrarisch bedrijf. Door vererving werden de bedrijven steeds groter in aantal, maar kleiner in omvang. Staatsbosbeheer en Heidemij hadden in die tijd veel plantsoen nodig voor bosaanleg, en Zundertse agrariërs sprongen daar slim op in.
REWIN focus op het hoe en waarom van treeport, mei 2014
2 Dat is doorontwikkeld tot een concentratie van boomtelers in dit gebied. Er zijn veel familieleden in de sector werkzaam, maar ze zijn tevens elkaars concurrenten.” Samenwerken lag dus niet voor de hand. Toch is op het gebied van logistiek al heel veel bereikt. Vanuit ‘Treerun’, een logistiek vervoer- en verzamelcentrum, wordt gebundeld transport geregeld. Ook handelaren uit andere streken maken er gebruik van.
“In 2011 is Treeport daadwerkelijk gestart, met een budget van zes miljoen”, vervolgt De Baaij. “In totaal behelst het 65 projecten, verdeeld over vier werkvelden: ‘Logistiek’, ‘Marketing, communicatie en promotie’, ‘Scholing, innovatie en maatschappelijk verantwoord ondernemen’, en ‘Ruimte en landschap’. Door specifieke scholingsprogramma’s ontwikkelt Treeport de sector bijvoorbeeld in ondernemerschap, marketing en nieuwe technieken. Het beroep van teler wordt daardoor veelzijdiger en aantrekkelijker. De werkgelegenheid staat onder druk door de vraag naar goedkope arbeidskrachten, maar door innovatie waarborg je de kwaliteit van je product, ook op lange termijn. Daarnaast werpen projecten op het gebied van milieu en ecologie hun vruchten al af. Dat is iets dat je alleen in gezamenlijkheid voor elkaar krijgt, individueel was dat nooit gelukt.” Door coöperatie ‘serious business’ “Treeport maakt van West-Europa het meest aantrekkelijke boomteeltgebied van Europa. Op alle fronten: wat betreft assortiment, kwaliteit, duurzaamheid, vakmanschap en om er te leren en werken. Door het realiseren van het Business Centre Treeport wordt het ook fysiek gemaakt. Op 20 hectare komt er een centrum voor handel en logistiek als kern van de boomteeltactiviteiten, omgeven door onderwijs en toeleveranciers. Dit jaar bouwen we de vereniging om tot een coöperatie. De investering voor de deelnemende REWIN focus op het hoe en waarom van treeport, mei 2014
3 telers is relatief laag, maar er is een veel groter netwerk, meer export en meer potentieel. Samenwerking loont, dat blijkt nu al. Door de omvorming naar een coöperatie wordt het ‘serious business’.” Business Centre Treeport Het Business Centre Treeport (BCT) moet straks het kloppend hart van Treeport zijn. Alles behalve de productie vindt er plaats, van logistiek tot onderwijs, van verkoop tot expositie. Directeur Remco van Dessel van AGEL adviseurs staat de organisatie nu anderhalf jaar bij in de totstandkoming van het BCT. Hij ziet het centrum als een totaaloplossing, waarbij alle kleine draaischijfjes worden vervangen door één grote. “En die reikt veel verder”, zegt hij. “De markten voor de telers zijn steeds meer met elkaar verweven geraakt, dus moet de teler anders gaan denken. Van ‘het leveren van bomen en planten’ naar ‘wat wil mijn klant?’. Die vindt straks op het BCT alles wat hij nodig heeft.” Afgelopen november keurde de Zundertse gemeenteraad de locatie voor het BCT goed. Het komt langs de A16/E19, een zichtlocatie met een uitstekende ontsluiting en alle ruimte voor een bovenregionale presentatie. Alternatieven gingen meer de kant van de Zundertse kern op, en dat is niet wenselijk. De overheden van Zundert, Breda, Noord-Brabant en het Vlaamse Hoogstraten – ook een belangrijke speler in het geheel – ondersteunen het plan. Verdere ondersteuning is er van het REWIN en haar Vlaamse evenknie, het IOK. Het BCT kan tot veertig hectare uitgroeien, waarvan driekwart op Brabants grondgebied. Het andere deel valt onder Hoogstraten, met ondermeer het sterk verouderde douaneterrein. Om tot de aanleg over te gaan, moeten bestemmingsplannen worden gewijzigd en andere procedures doorlopen. De gemeente Zundert heeft de medewerking al toegezegd en ook de provincie is positief over de ontwikkeling. Daarnaast moet er, afhankelijk van de uitkomst van de procedures, nog grond worden verworven. Daarover zijn intussen serieuze voorbereidende gesprekken gaande.
REWIN focus op het hoe en waarom van treeport, mei 2014
4
Grensoverschrijdend thematisch bedrijvenpark Het BCT wordt een thematisch bedrijvenpark. Er komen alleen bedrijven die passen in de synergie van de boomteeltsector. Er komt agro-logistiek en handel, toeleveranciers van bijvoorbeeld potten en potgrond, en dienstverlening in de vorm van hoveniersbedrijven. Daarnaast is er alle ruimte voor ontwikkeling, onderwijs en onderzoek, waaronder biobased en energie, en is er een groot centrum voor beurzen en congressen. Daarin kunnen ook een cash & carry en een handelsgebouw komen. REWIN is al een eind op streek met de acquisitie van bedrijven die straks vanuit het BCT opereren. Zo kan het centrum een vliegende start maken als alle procedures zijn doorlopen. Cees Nuijten is vanaf het begin van de ontwikkeling namens REWIN bij het project betrokken: “Wil je de positie van de sector versterken, dan moet je de kansen pakken die er liggen. Het BCT genereert meer business en zorgt voor een verdere verankering in de regio, nationaal en internationaal, met uitbreiding van honderden structurele arbeidsplaatsen. Daarmee is het ook aantrekkelijk voor nieuwe bedrijven.” “De marktverkenning is positief, er is voldoende interesse van potentiële vestigers”, weet Nuijten. “Maar zij moeten er zich straks ook wel daadwerkelijk gaan vestigen. Daarvoor moeten eerst de procedures worden doorlopen en de handtekeningen van de risicodragende partners worden gezet. Dus we zijn er nog niet, al zijn we erg hoopvol.” “Het BCT wordt grensoverschrijdend”, vult projectleider Marc-Paul van Halderen van REWIN aan. “Ook de boomteeltsector in Hoogstraten stuurt aan op intensieve samenwerking. Dat biedt kans op Europese subsidies.” Net als zijn collega Nuijten is hij hoopvol over de toekomst van Treeport: “Op tal van onderdelen biedt het versterking voor de deelnemende bedrijven. ‘Treerun’ is daar een goed voorbeeld van. Dit logistiek centrum is intussen een zelfstandig bedrijf. Nu al sparen de bedrijven veel geld uit door het transport waar mogelijk te combineren. Het aantal ‘loze kilometers’ is al flink gedaald, en er is nog meer efficiency mogelijk.”
Deelnemen betekent profiteren Volgens John Oostvogels, bestuursvoorzitter van Treeport, profiteren alle deelnemende kwekers van het project: “Ze komen er nu achter dat een en een drie is”, zegt hij. “Niet alleen is de logistiek beter te combineren, Treeport heeft veel meer effecten. In gezamenlijkheid zet je ‘Zundert’ beter op de kaart. Je kunt de regio beter positioneren op beurzen, je komt in aanmerking voor betere technische faciliteiten, je gaat beter om met het milieu. Samen zorg je voor betere producten en onderwijs. Daar profiteert iedere kweker van.”“Er is altijd een spanning tussen het collectief- en het individueel belang, ook in Treeport. Dat zie ik als de grootste bedreiging. De vraag is: blijven we ook allemaal afzonderlijk die stip op de horizon zien? Er zijn altijd enkele ondernemers die moeite hebben met veranderingen in hun bedrijf of hun bedrijfsvoering. Dat mag, maar voor de hele sector geldt: die aanpassing is noodzakelijk. Je moet veranderen om ook in de toekomst nog sterk te staan. Als we dat in gezamenlijkheid doen, liften we individueel allemaal mee REWIN focus op het hoe en waarom van treeport, mei 2014
5 op het succes. Op 1 oktober houdt de subsidie van de provincie Noord-Brabant op en moet de coöperatie de eigen broek ophouden. Die coöperatie opbouwen kost tijd en energie, we moeten echt zorgen voor elan. Daar is iedereen intussen wel van doordrongen.” Voorsprong uitbouwen “Treeport stelt ons in staat de voorsprong te behouden die we hebben”, weet Oostvogels. “Boskoop heeft de naam, maar wij hebben de productie, het assortiment en de kwaliteit. Wat we in Zundert bij elkaar hebben, is echt uniek. Ik verwacht wel schaalvergroting. Dat past prima in onze florerende sector voor Zundert en de regio. Het hele assortiment is hier op te halen voor een aantrekkelijke prijs. Dat is onze kracht: bedrijf A heeft daar bedrijf B voor nodig. De logistiek is intussen goed georganiseerd. Zaak is wel dat we ons blijven verjongen en niches in de markt blijven vinden. Daar mogen geen gaten in vallen, want dan verlies je de kracht van dit gebied en raak je je voorsprong kwijt.”
FOCUS OP: TREEPORT Mei 2014, speciale uitgave REWIN Nieuwsbrief
REWIN focus op het hoe en waarom van treeport, mei 2014
