DE JAREN DEMAKS Een expo over de jeugdbeweging Een expo over jeugdbewegingen van jouw gemeente, opgesteld ín jouw gemeente, dat is wat je mag verwachten tijdens het weekend van zaterdag 23 en zondag 24 april 2016. Erfgoedcel Kempens Karakter selecteert het beste uit de tienduizenden foto’s en films die het afgelopen jaar door de scanner zijn gegaan. Tof! Maar is zo’n tentoonstelling niet wat saai, horen we je denken. We beloven van niet, maar om je helemaal gerust te stellen, maakten we deze inspiratiebrochure. Je vindt er ideeën om de expo avontuurlijker te maken of om – samen met de jeugdbewegingen uit je gemeente – een activiteit te organiseren naast of rond de expo. Op 24 april is het ook Erfgoeddag; niet toevallig natuurlijk. Met als thema ‘Rituelen’ biedt Erfgoeddag vast toffe aanknopingspunten. Deze brochure zet je alvast met de neus in de goede richting. Over Erfgoeddag zelf (inschrijven, communicatie, programma, enz.) ontvang je binnenkort via de erfgoedcel alle informatie.
MUSEUM VOOR EEN DAG De naam zegt het zelf: het Museum voor 1 Dag (Mv1D) start ’s morgens en sluit ’s avonds de deuren. Het Mv1D verzamelt een unieke erfgoedcollectie rond de jeugdbeweging(en) uit je gemeente. Lanceer een warme oproep naar de leden van de jeugdbeweging om tijdens het Erfgoeddagweekend voorwerpen met een verhaal of een herinnering binnen te brengen die het Mv1D stukje bij beetje vullen. Het resultaat is een schat aan informatie over wat zich in huiskamers en hoofden van mensen bevindt en het vormt de perfecte aanvulling op de expo die de erfgoedcel organiseert. Bovendien is de opening het ideale moment om bij een praatje en glaasje wat te mijmeren over die geweldige tijd bij de jeugdbeweging. Meer uitleg en inspiratie vind je op de website van tapis plein: http://www.tapisplein.be/nl/watdoen-we/zelf-doen
WALL OF FAME Uit jeugdbewegingen zijn talloze helden opgestaan: de stichter die door passie gedreven de jeugd samenbracht op die eerste zondag, een leider of leidster die Foto: Chiro Heist Centrum voor altijd in de harten van zelfs de jongste leden zit, een kookmoeder die haar groepen de heerlijkste maaltijden wist voor te schotelen, … kortom: gewone mensen die zich door hun enthousiasme en een passie voor de jeugd wisten te
vereeuwigen in ons collectieve geheugen. Hoog tijd om deze mensen gepast in de bloemetjes te zetten. Organiseer een oproep bij de jeugdbeweging(en) en de bevolking van je gemeente om mensen te nomineren die fantastisch werk geleverd hebben voor de jeugdbeweging. Bij elke genomineerde schrijf je een korte bio, die door de ‘stemmers’ kan aangevuld worden met anekdotes, weetjes en foto’s. Sociale media lenen zich uitstekend voor deze fase. Met het verzamelde materiaal kan je op de dag van de tentoonstelling een ‘Wall of fame’ maken. Als hoogtepunt kan je tijdens het tentoonstellingsweekend uit de genomineerden een winnaar kiezen. Je kan de genomineerden ook langs een wandelroute ophangen… een ‘walk of fame’ als het ware. Foto: Chiro Heist Centrum
MEGA ZANGSTONDE Samen liedjes zingen, wat is er nog gezelliger? Jeugdbewegingen begrijpen dat al decennialang. Organiseer een mega zangstonde met klassieke elementen, die de traditie van het samen zingen eer aan doen maar ook met ‘nieuwe’ insteken: grappige bindteksten rond lokale actualiteit, verkleedkledij, enz. Je kan vooraf bij de jeugdbeweging(en) uit je gemeente rondvraag doen naar hun top 10 aller tijden: wat zijn hun meest favoriete liedjes? Misschien is de jeugdbeweging wel bereid om hun liedje(s) voor te zingen op het podium. Projecteer de teksten op groot scherm en voorzie voor iedereen een zangboekje. Met een live bandje of een fanfare klinkt het allemaal nog beter!
TOPSTUKKEN Een stuk wordt meestal top wanneer er een straf verhaal aan vast hangt of wanneer het zo oud is dat het kostbaar of dierbaar wordt. Elke jeugdbeweging heeft wel zo’n topstuk. Dat kan een oud verslagboek zijn, een mascotte, de honkbalknuppel waarmee ze een legendarische wedstrijd wonnen, enz. Verspreid enkele weken vooraf een oproep aan de jeugdbeweging(en) uit jouw gemeente om hun topstuk(ken) tentoon te stellen. Laat hen omschrijven waarom ze het als een topstuk beschouwen. Wat is met andere woorden het verhaal achter het object? Foto: Chiro Heist Centrum
De topstukken met hun verhaal krijgen een ereplaats in de tentoonstelling. De erfgoedcel kan je helpen om de stukken veilig op te stellen.
WEDSTRIJDEN EN SPELEN De jeugdbeweging, dat is spelen. Organiseer wedstrijden en spelen waarbij leidingsploegen het tegen elkaar opnemen. Leden en publiek supporteren voor hun favoriete ploeg. Voor sommige wedstrijden of spelen kan je wellicht het publiek betrekken, eventueel via inschrijvingen vooraf. De Spelendatabank van Chirojeugd Vlaanderen is een onuitputtelijke bron van inspiratie: https://chiro.be/spelendatabank Chirojeugd Vlaanderen gaf naar aanleiding Foto: Chiro Nele, Kessel van het 75-jarig bestaan ook een bundel met retro-spelfiches uit. Deze zijn uit te lenen bij de erfgoedcel of via Chirojeugd Vlaanderen. Maar de beste ideeën oogst je bij de jeugdbewegingen zelf: vraag hen naar hun favoriete spel. Misschien willen ze de uitwerking hiervan wel opnemen.
POP-UP RETROBAR Steek het jeugdhuis of een jongerencafé in de nabijheid van de tentoonstelling eens in een nieuw kleedje, of beter gezegd: ‘oud kleedje’. Kleed het interieur aan met (replica’s van) oude affiches, oude foto’s, foute uitspraken uit de jaren ’50, tap een uurtje ‘aan vervlogen prijzen’, draai retro plaatjes of maak er een ‘Jos Bosmans Show’ van. Schenk uit of in gamellen of oude drinkbussen, enz.
Foto: Moonrise Kingdom
Nog retro-inspiratie nodig? Kijk dan eens naar de film ‘Moonrise Kingdom’ van Wes Anderson (2012), boordevol retro Scoutsbeelden.
ALLE VORMEN UNIFORMEN Vul de tentoonstelling aan met alle modellen van uniformen die sinds hun ontstaan door de jeugdbeweging(en) in je gemeente gedragen zijn. Voorzie hiervoor een gepast decor: een bivaktent, een gesjorde constructie, enz.
Illustratie: Inge Bogaerts
Wil je het dynamischer aanpakken? Dan kan je een modeshow organiseren met een catwalk die dwars door de tentoonstelling (of van het jeugdcafé naar de expo) loopt. De leden van de jeugdbeweging spelen wellicht graag model. Of je kan de jonge bezoekers uitnodigen om een oud uniform aan te trekken en te poseren voor een retro achtergrond. De foto’s kan je dan achteraf opsturen als aandenken.
De uniformen spoor je op door rondvraag te doen bij de jeugdbeweging zelf. Veel oud-leden hebben hun uniform nog en lenen dat graag uit.
KWISSEN EN ZOEKEN IN DE EXPO Er zijn honderd manieren om een ludiek spelelement toe te voegen aan de tentoonstelling. Dek een kamptafel en schrijf op de bodem van elke gamel een vraag waarop de bezoeker in de tentoonstelling het antwoord kan vinden. Het antwoord staat onderaan de gamel. Of geef elke bezoeker aan het begin van de tentoonstelling een gamel met daarin een stapeltje (reproducties van) oude foto’s. In de gedigitaliseerde collectie van de jeugdbeweging(en) vind je vast enkele prachtexemplaren (via de erfgoedcel). Teken of knutsel een grote tijdlijn met aanduiding van bv. kampen, familiedagen, spaghettifeesten, enz. en vraag de bezoeker om de foto’s in de juiste volgorde bij de juiste activiteit op de tijdsbalk te bevestigen. Als je verschillende bezoekers verschillende foto’s geeft, wordt dit tegen het einde van de dag een fantastische fotomuur. Je kan ook werken met een doeboekje. De opdrachten in het boekje leiden de (jonge) bezoekers door de tentoonstelling en/of workshops. Werken ze alle opdrachten af, maken ze bv. kans op een prijs.
MEGA PICKNICK Organiseer in je gemeente een grote picknick in kampstijl. Iedereen neemt – zoals op kamp – zelf bestek en borden mee. Betrek alle jeugdbewegingen van je gemeente: Chiro zorgt bv. voor de warme dranken, Scouts bakken spek met eieren, KLJ zorgt voor een cavabar, enz. Uiteraard dien je ook brood en beleg te voorzien. Hiervoor kan het handig zijn om samen te werken Foto: Chiro Vorselaar met de middenstand uit je gemeente. Je kan werken met bestellingen vooraf, je kan een evenement aanmaken via de sociale media en mensen uitnodigen om aanwezig te zijn, of je kan de toegang gewoon vrij laten – aan jou de keuze. De picknickweide kan je inkleden met bivaktenten, kamptafels (schraagtafels), gesjorde constructies, gehesen kampvlaggen, enz. Vraag de jeugdbewegingen – ook de oud-leden en –leiding – om zoveel mogelijk in hun uniform te komen en voorzie randanimatie met spelletjes (zie ‘wedstrijden en spelen’).
EEN NIEUW WERELDRECORD Een wereldrecord verbreken hoeft niet moeilijk te zijn. Of het nu gaat om de grootste papieren-bootjesrace, de langste hoelahoepmarathon, de hoogste pannenkoekentoren of het meest massale kussengevecht, de weg naar eeuwige roem ligt wagenwijd open. Chiro Herenthout organiseerde Foto: Moonrise Kingdom de laatste dertig jaar een recordpogingenavond. Alle verbroken records zijn genoteerd in een boek dat te raadplegen is via de erfgoedcel.
KLAPPEN DOOR PLAKKEN Maak een berichtenmuur of installeer een wand. Zorg dat er voldoende post-its en balpennen voorhanden zijn. Toon in grote letters een centrale vraag op de wand. Bv.: Wat is jouw leukste
herinnering aan de jeugdbeweging? Bezoekers kunnen hun antwoorden op de post-its noteren en ze op de wand kleven. Je kan ook één of meerdere gekke foto’s uitvergroten en vragen of de bezoekers er tekstballonnetjes bij willen kleven. In de gedigitaliseerde collecties vind je vast enkele mooie foto’s. Je kan hiervoor terecht bij de erfgoedcel.
SJORREN EN MINIPIONIEREN Wat is nu de beste sjortechniek en wat kan je ermee? Er is ongetwijfeld een jeugdbeweging binnen je gemeente die dit haarfijn kan toelichten en voordoen. Bezoekers kunnen het dan zelf een keertje proberen. Sjor samen met het publiek een nuttige constructie, bv. een kabelbaan of een speeltuin. Je kan een lokale boer om strobalen vragen om het geheel nog aantrekkelijker en veiliger te maken. Naast het echte werk kan je ook het ‘minipionieren’ aan je publiek introduceren. Met bamboe- of wilgentakjes en elastiekjes maak je een kleine versie van wat later een levensgrote constructie kan worden. Geen ontwerp is te gek. Het publiek kan de eigen creaties mee naar huis nemen. Scouts en Gidsen Vlaanderen biedt een handleiding aan op https://www.scoutsengidsenvlaanderen.be/techniekendatabank/mini-pionieren Foto: Scouts Berlaar, Historisch Archief Berlaar
DE KROONGETUIGE Wie beter dan de proost, de oprichter, een oud-lid, … kan over de eerste jaren van de jeugdbeweging vertellen? Organiseer vertelmomenten op vaste uren en installeer een intieme vertelhoek, ingekleed in retro-jeugdbewegingsstijl (zie ‘pop-up retrobar’). Vraag een oud-lid om enkele anekdotes live te komen delen met het publiek. Als deze drempel te hoog ligt, kan je deze ‘kroongetuige’ vooraf Foto: Chiro Hulshout interviewen en de verhalen op beeld monteren. Bij de erfgoedcel kan je een digitale videocamera en een filmzuil lenen. Om de jeugdbeweging te betrekken, kan je vragen of de huidige leden de kroongetuige willen interviewen.
LEZING In aanloop naar Erfgoeddag kan je het publiek al warm maken met een lezing over de jeugdbewegingen in Vlaanderen, met insteken naar de lokale jeugdbewegingen. Het is in dat geval interessant om samen te werken met de bibliotheek in je gemeente. Bij de erfgoedcel kan je terecht voor de contactgegevens van enkele interessante sprekers.
Deze inspiratiebrochure is slechts het tipje van een ijsberg vol sprankelende ideeën. We hopen dat ze prikkelen, goesting doen krijgen, aanzetten tot actie. Want een expo over jongeren moet bruisen, kan uitdagen en mag grenzen aftasten. Daarom een warme oproep tot samenwerking: met de jeugdraad, de jeugddienst, de cultuurdienst, koepelorganisaties, de erfgoedcel, enz. Samen maken we er een onvergetelijke dag van!
PRAKTISCH: 23 en 24 april 2016 Erfgoedcel Kempens Karakter 014 21 39 00
[email protected]
