De Inspectie voor de Gezondheidszorg: van stille kracht naar publieke waakhond Over de ontwikkeling van taken en bevoegdheden van de IGZ
Prof. mr. Joep Hubben RUG/UMC Groningen en Nysingh advocaten notarissen N.V.
4 november 2011 Utrecht
Opzet • Juridisch kader • Knelpunten toezicht • Gefaseerd toezicht als antwoord daarop • “Silent service” of kwaliteitsautoriteit? • Weerslag politieke krachten op IGZ – toezicht op governancestructuur – splitsing van zorggiganten
• Gebruik bestaande bevoegdheden – m.n. verscherpt toezicht, tuchtklachten en opsporing
• IGZ als bestrijder van ernstige gezondheidsrisico's • Enkele conclusies 2
Juridisch kader • art. 36 GW • art. 5:11 AwB • artt. 5.15 t/m 5:19 AwB • ca. 20 bijzondere wetten • WUBHV • komende wetgeving (o.a. WCZ)
3
Toezichthouders gezondheidszorg - Minister van Volksgezondheid Welzijn & Sport - College voor Zorgverzekeringen - College Sanering Zorginstellingen - College ter beoordeling Geneesmiddelen - College bescherming Persoonsgegevens - Regionale Tuchtcolleges en Centraal Tuchtcollege - Nederlandse Mededinging Autoriteit - Nederlandse Zorgautoriteit - Voedsel- en Waren Autoriteit - Inspectie Jeugdzorg - Arbeidsinspectie - Autoriteit Financiële Markten - De Nederlandsche Bank - Openbaar Ministerie - FIOD - Onderzoeksraad voor de Veiligheid - Nationale Ombudsman - In aantocht: Nationaal Kwaliteitsinstituut voor de zorg 4
Vormen van toezicht IGZ
- gefaseerd toezicht - thematisch toezicht
- incident toezicht
5
Enkele knelpunten toezicht • weinig bekend over effect toezicht • onduidelijkheid dekkingsgraad toezicht • onderbouwing prioriteiten • geen goed inzicht in naleving 6
Gefaseerd toezicht • fase 0: ontwikkelen kwaliteitskaders, w.o. indicatoren • fase 1: zorgaanbieders leveren gegevens • fase 2: geselecteerde zorgaanbieders worden bezocht • fase 3: handhaving 7
Knelpunten gefaseerd toezicht • verzameling gegevens over indicatoren • validiteit en betrouwbaarheid indicatoren • onduidelijkheid criteria fase 2 bezoek • ontbreken normen voor handhaving
8
Dr. A. Querido in Honderd jaar Staatstoezicht op de Volksgezondheid:
“Het Staatstoezicht is een ‘silent service’, het is een organisatie achter de schermen. Het voornaamste werk bestaat uit onderzoek, advies en verslaglegging, uit het bijeenbrengen van materiaal, waarop besluiten kunnen worden gebaseerd en beleid kan worden opgebouwd”.
9
Ambitie IGZ: “Een moderne handhavingsorganisatie is pro-actief, initieert zorgbrede transparantie, maakt handhavingsresultaten actief openbaar (...) innoveert handhavingsmethoden (...) genereert tuchtrechtelijke jurisprudentie (...) vervolmaakt handhavingsmethodieken en investeert in samenwerking met andere inspecties” en
“Daarbij willen we tegen 2011 bezien of we ons verder moeten ontwikkelen in de richting van een autoriteit op het terrein van kwaliteit van zorg”. 10
Weerslag politiek op IGZ-taken (1) Voorbeelden • Beginselenwet Zorginstellingen • Uitbreiding meldplicht zorgaanbieders (WCZ)
11
Weerslag politiek op IGZ-taken (2) Toezicht op bestuursstructuur • op governancestructuur als zodanig? • voldoende correctiemechanismen in privaatrechtelijk domein? • dreigt stapeling van toezicht?
12
Weerslag politiek op IGZ-taken (3) • IGZ en zorggiganten • opsplitsingsbevoegdheid is problematisch • falend bestuur kan opsplitsing frustreren • bevoegdheden Ondernemingskamer voldoende • bij uitstek taak minister 13
Gebruik bevoegdheden IGZ (1) • afdoening grote calamiteiten stagneert • weinig IGZ klachten bij tuchtcolleges (en nauwelijks bij CMT)
14
Aantal klachten IGZ bij tuchtcolleges 2006:
1
2007:
1
2008:
6
2009:
18
2010:
12
Bron: Jaarverslag Centraal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg 2010 15
Gebruik bevoegdheden IGZ (2) • klachten bij Nationale Ombudsman over IGZ: 2007
17
2008
26
2009
29
• kritisch over professionaliteit onderzoek • rapport: “De Inspectie voor de Gezondheidszorg: een papieren tijger?” • rapport inzake sluiting IC's van dertien ziekenhuizen 16
Gebruik bevoegdheden IGZ (3) •
bevel op grond van Kwaliteitswet en Wet BIG:
6
•
aanwijzing (op grond van Kwaliteitswet):
3
•
aanwijzing op grond van de WKCZ:
1
•
boeterapporten:
•
handhaving jaardocumenten met last onder dwangsom:
•
verscherpt toezicht:
11
•
boete ex WUBHV:
24
– onterecht titel psychotherapeut:
•
17
14
– onbevoegd voorbehouden handeling:
5
– overtreden besluit invitro diagnostica:
4
– niet melden seksueel misbruik:
1
inzage patiëntendossier ex WUBHV:
9
2 17
18
Verscherpt toezicht 2011 • t/m 30 oktober 2011: – verscherpt toezicht
10
• ter vergelijking: – bevel sluiting:
3
– aanwijzing minister:
2
19
Verscherpt toezicht en naming and shaming • recente jurisprudentie Afdeling
• “corrigerende maatregel” • punitief karakter • art. 6 EVRM • rechtsbescherming onvoldoende
20
IGZ als opsporingsambtenaar • genormeerd door WSv • afstemming IGZ-OM vereist • Aanwijzing Openbaar Ministerie medische zaken (2010) biedt kompas • vereiste van “onafhankelijk en effectief” onderzoek (EHRM) 21
Gezondheidsraad over IGZ • hoge administratieve lasten en hoge kosten • onwil bij zorgaanbieders
• verdringingseffecten • strategisch gedrag • publiek wantrouwen
22
Meer aandacht opsporen risico’s in plaats van kwaliteitsaanjager • nieuw regime alternatieve behandelaars • veiligheidsmanagementsysteem ziekenhuizen – daadwerkelijk risicomanagement – risico inventarisatie – veilig werken – bespreking en analyse incidenten – scholing op terrein van veiligheid
• methadon-arrest • normontwikkeling bij Kwaliteitsinstituut 23
Kwaliteitsinstituut • protocollen stimuleren • metastandaard • “doorzettingsmacht” • relatie tot handhavingstaak IGZ?
24
