De evolu(etheorie binnen de e 21 eeuwse biologie Leerhuis: Genesis of evolu0onaire schepping? Avond 1 Donderdag 17 december 2015
Ordening 1. 2. 3. 4.
Persoonlijk. Van gereformeerde school naar de RUG Geschiedenis denken over ontwikkeling van leven De evolu0etheorie Evolu0onair denken
Even persoonlijk • VO: • Interesse in rela0e geloof/wetenschap • ‘Bijklussende dominees’
• Studie0jd: • desinteresse; debat lijkt niet (breed) relevant • Gevolgen hardcore-jongeaarde crea0onisme (als; dan)
• Laatste 10 jaar eigenlijk niet zo mee bezig geweest
Geschiedenis • Tot aan 19e eeuw. Waarnemingen: • God is schepper. Soorten veranderen niet. • Ordening Linneaus systema naturae; ‘catalogus van Gods schepping’)
• Genera0o spontanea (Aristoteles) • Vliegen ontstaan uit vlees • Muizen ontstaan uit graan
Geschiedenis • Tot aan 19e eeuw:
• Rol van experimenten • 1668: Redi (vlees en vliegen) • 1860: Pasteur
àLeven ontstaat uit (zelfde vorm van) leven
Geschiedenis • Vanaf 18e eeuw:
• Geologie à miljoenen jaren • Aardlagen • Fossielen (Cuvier)
• Eerste evolu0onisten: soorten kunnen veranderen • Lamarck: erfelijkheid van verworven eigenschappen
Geschiedenis • Darwin: 1. Iedere soort krijgt meer nakomelingen dan er groot worden. 2. Popula0es blijven gelijk van groobe à struggle for life • 1831-1835: Op reis met de Beagle • Kaapverdië: aardlagen verschuiven geleidelijk (Lyell) • Patagonië: resten van schelpen ruim boven zeeniveau; aardoppervlak s0jgt • Andes: resten van uitgestorven (zoog)dieren. Verwant aan Zuid-Amerikaanse soorten.
Geschiedenis • Darwin: • 1834: Galapagos • Veel inheemse soorten • Vinken • verwantschap bleek in 1837 • snavelvorm komt overeen met leefwijze
• Domes0ca0e, fokken en (kunstma0ge)selec0e • 3. Er is varia0e • 4. Eigenschappen worden doorgegeven aan nakomelingen
Darwins conclusies • Er is een ‘struggle for life’ • Niet alle individuen zijn gelijk (varia0e) • Er is natuurlijke selec0e: • Varia0e A zal op de ene plek meer nakomelingen kunnen krijgen dan varia0e B.
• Varia0es raken van elkaar geïsoleerd. Dit zal uiteindelijk kunnen leiden tot nieuwe soorten.
Gregor Mendel. Klassieke gene(ca (1860) • Er zijn ‘factoren’ die eigenschappen bepalen (genen) • Factoren kunnen alterna0eve vormen hebben (varianten / allelen) • Planten beziben twee factoren per eigenschap. Eén van iedere ouder.
Moleculaire gene(ca • Watson en Crick (1954): DNA-molecuul • Mogelijkheid tot replica0e • Moleculaire basis voor muta0es
• Ontrafeling gene0sche code • Gen: Deel DNA codeert via RNA voor opbouw (en dus func0e) van eiwit • Inzicht invloed muta0e op eigenschap
(on) the origin of species by means of natural selec(on
Erfelijkheid
+ muta0es (‘toevallig’)
Varia0e
+ selec0e (omgeving)
‘Survival of the fibest’
Evolu(etheorie - evidence • Paleontologie (fossielen, uitgestorven tussenvormen) • Zichtbare evolu0e (domes0ca0e; MRSA) • Taxonomie: groepen binnen groepen. ‘Tree of life’. • Overeenkomst in DNA • Overeenkomst in mechanismen (vorm à func0e)
• Celbiologie: endosymbiose & organellen • Zoölogie: homologe en rudimentaire organen • Gene0ca: inzichten in erfelijkheid op moleculair niveau • Niet alles is perfect, maar geop0maliseerd. (bevalling) • Niet zomaar ‘theorietje’; paradigma
Een ‘coherente groep principes die worden gebruikt om verschillende fenomenen uit te leggen’.
Evolu(etheorie - onderdelen 1. Beschrijving • ontwikkeling van het leven
2. Wetma0gheden • • • •
overerving van eigenschappen muta0es à varia0e selec0edruk à survival of the fibest isola0e à soortvorming
3. Verklaring • Voor de combina0e van fossielen en actuele diversiteit • Voor de mechanismen waardoor de ontwikkeling heen plaatsgevonden
Evolu(etheorie – open eindjes • Abiogenese: hoe is het eerste leven ontstaan? • Vorming aminozuren (Miller-Urey, 1953); • omstandigheden?
• RNA of eiwiben? • Membraanvorming?
• Fossil gaps • Rol epigene0ca; niet-coderend DNA;
Evolu(e – alterna1eve visies • Varianten (zelfde beschrijving; (deels) andere mechanismen) • neo-Lamarckanisme (epigene0ca) • Salta0onisme (muta0es niet gradueel, maar stapsgewijs) • Orthogenese (doelgericht, lineair) • Intelligent Design (onherleidbare en specifieke complexiteit) • Theïs0sche evolu0e
• Crea0onisme • Diverse varianten (oude/jonge aarde, progressief)
Evolu(e-theorie – wel of niet aanvaard? • Weinig tot geen twijfel binnen wetenschappelijke wereld
• Accepta0egraad evolu0e onder (VS!)natuurwetenschappers rond 99% (1980; 1987; 1993) • Percentage atheïsten • VS 29% natuurwetenschappers ziet conflict geloof /wetenschap • 60% biologen NL atheïst
• Jonge-aarde crea0onisme biedt geen wetenschappelijk alterna0ef. • Kri0ek op onderdelen/hiaten • Rol wonderen / rampen / niet-reproduceerbare gebeurtenissen
• Varianten (ID) blijken vaak niet houdbaar • Complexe ‘gaps’ worden steeds kleiner • Hoe bewijs ik een ontwerper?
• Ondanks dat Andries Knevel er ‘erg tevreden’ over was
Evolu(etheorie – biologie wordt filosofie • Evolu0e, DUS geen God • Bas Haring: ‘werpt een nieuw licht op eeuwenoude filosofische vragen’ • ‘God bestaat niet, dat heen Darwin mij verteld’
• Reduc0onisme (niets-anders-dan-)denken • ‘Wij zijn ons brein / onze genen’ • ‘Het nieuwe natuur- en mensbeeld dat Darwin met dit boek grondvesbe komt namelijk neer op een volstrekt materialis0sche en mechanische visie op het leven.’ • Inleiding NL vertaling ‘origin’.
• Houding t.o.v. kri0ek doet religieus aan • Vgl. natuurkunde (2014); sneller dan het licht?
(Neo)darwinisme– christelijk geloof waar wringt het? • De rol van toeval (muta0es) en doelgerichtheid • Hoe ‘bijzonder’ is de mens? • ‘resultaat van doelloze processen’ • ‘ooit dachten we dat we de kroon op Gods schepping waren’ • kennislink
• Ook religie is evolu0onair verklaarbaar (Dawkins’ meme)
Stellingen • De sterk an0-religieuze houding van een aantal neo-darwinisten wordt mede ingegeven door de (pseudo)wetenschappelijke aanvallen van crea0onis0sche zijde. • Het onderuit halen van een ‘godsbewijs’ als ontkrach0ng van ‘hypothese God’.
• Het heen als leek niet zoveel zin je op de puur wetenschappelijke discussie rondom evolu0e te werpen.
• Je kunt hooguit vraagtekens zeben bij de (filosofische) consequen0es die sommigen aan het aanvaarden van de evolu0etheorie koppelen.
• Staar je niet blind op de rol van ‘toeval’ in evolu0e.
• Het aantonen van het tegenovergestelde gaat toch niet lukken • Wat toeval is voor ons hoen voor God geen toeval te zijn.
• Wetenschap-geloof: Werkelijkheid en waarheid. • Survival of the fibest – aandacht voor het kwetsbare
