De Eendracht. een eerste evaluatie

De Eendracht een eerste evaluatie

Onderzoek & Statistiek augustus 2005

Inhoudsopgave 1 1.1 1.2

Inleiding........................................................................................................ 3 Achtergrond van de evaluatie .......................................................................... 3 Tijdstabel ...................................................................................................... 3

2 Uitgangspunten van De Eendracht ................................................................... 5 2.1 Inleiding........................................................................................................ 5 2.2 Uitgangspunten ............................................................................................. 5 Een nieuwe Britse aanpak ............................................................................................ 5 Van Leeds naar De Eendracht....................................................................................... 6 De sociale missie van betaald voetbal............................................................................ 6 2.3 De verschillende partners binnen De Eendracht .................................................. 7 2.4 Concluderend ................................................................................................ 8 3 3.1 3.2 3.3

Probleemstelling............................................................................................. 9 Inleiding........................................................................................................ 9 De nulmeting................................................................................................. 9 Het uitgevoerde onderzoek............................................................................ 10

4 De Eendracht; een overzicht van de bereikte resultaten .................................... 13 4.1 Inleiding...................................................................................................... 13 4.2 Het effect voor risicoleerlingen ...................................................................... 13 4.2.1 Achtergrond ................................................................................................ 13 4.2.2 Bereik......................................................................................................... 14 4.2.3 Waardering en tevredenheid .......................................................................... 14 4.2.4 Resultaten................................................................................................... 15 4.3 Het effect voor risicosupporters..................................................................... 16 4.3.1 Achtergrond ................................................................................................ 16 4.3.2 Bereik......................................................................................................... 17 4.3.3 Resultaten preventie en gedragsverandering .................................................... 17 Het voorkomen van incidenten, het verkrijgen van inzicht in de groepsstructuur ............... 17 Gedragsverandering .................................................................................................. 18 Verwijzing naar hulpverening...................................................................................... 19 4.4 Handhaving van de veiligheid ........................................................................ 20 4.5 De meerwaarde van de samenwerking in De Eendracht .................................... 20 ROC (Regionaal Opleidingen Centrum) ......................................................................... 20 Over Enthousiast ...................................................................................................... 21 NEC voetbalschool .................................................................................................... 21 Supportersvereniging................................................................................................. 21 Sportmedisch Centrum Sint Maartenskliniek................................................................. 22 Stichting Zevenheuvelenloop ...................................................................................... 22 Knelpunten .............................................................................................................. 22 4.6 Conclusies .................................................................................................. 23

1

1

Inleiding

1.1

Achtergrond van de evaluatie In stadspark De Goffert, naast het stadion van NEC, is in de loop van 2003 het multifunctionele complex De Eendracht gerealiseerd. Het betreft een ruimte waarbinnen diverse sociale, educatieve en sportieve instellingen hun activiteiten ontplooien en met elkaar samenwerken. Hoofdzaak is dat in De Eendracht een kader geschapen wordt voor de aanpak en ontwikkeling van zogeheten risicojongeren. Hierbij moet men zowel denken aan NECsupporters die in potentie vandalistisch gedrag vertonen, alsook aan leerlingen die het reguliere onderwijs vroegtijdig, zonder diploma of startkwalificatie dreigen te verlaten. De gemeente Nijmegen hecht er aan dat deze jongeren niet (definitief) afhaken. Ze moeten een nieuwe kans krijgen. Maar het is bekend dat juist dit geen gemakkelijke opgave is. Voetbalvandalen worden de laatste jaren keihard justitieel aangepakt, waardoor velen van hen in een neerwaartse spiraal richting stadionverboden en zelfs detentie terecht komen. Daarnaast slagen opleidingsinstituten er slechts mondjesmaat in om leerlingen die dreigen af te haken binnenboord te houden, met als gevolg dat zich ook hier een spiraal naar onderen kan voordoen. Kort gezegd is de gedachte achter de hoofddoelstelling van De Eendracht dat risicojongeren geholpen worden vanuit de positieve uitstraling van NEC. De binding aan de lokale betaalde voetbalclub staat voor veel van deze jongeren fier overeind. Aldus, zo kan men redeneren, zou het realiseren van verschillende maatschappelijk gewenste doelstellingen - zoals minder vandalisme rond voetbalwedstrijden en minder uitval in het onderwijs - juist gekoppeld moeten worden aan de binding tussen de club en zijn supporters. NEC is in dit perspectief dus méér dan alleen een voetbalorganisatie en heeft een belangrijke maatschappelijke verantwoordelijkheid voor de eigen aanhang. Analoog hieraan kunnen educatieve en hulpverleningsinstellingen hun werkterrein (deels) verleggen naar NEC en stadion De Goffert.1 De Eendracht is in belangrijke mate via overheidsgelden gerealiseerd. De gemeente Nijmegen heeft bijna 1 miljoen euro ter beschikking gesteld. Daarnaast is er sprake van financiering vanuit het EFRO-programma voor het Kanaalgebied. Met deze subsidies zijn tevens eisen gesteld aan het functioneren van De Eendracht. De verschillende partners binnen het multifunctionele complex hebben voorafgaande aan de start moeten aangeven wat ze precies willen bereiken.2 In dit kader heeft de Nijmeegse gemeenteraad3 uitdrukkelijk gevraagd om een effectmeting. Deze vindt dus nu plaats, circa twee jaar na oplevering van het complex.4

1.2

Tijdstabel -December 2001: raadsvoorstel in verband met start De Eendracht. -Januari 2002: raadsbesluit in verband met effectmeting. -Maart 2003: nulmeting in verband met doelstellingen en effecten. -September 2003: start De Eendracht. 1

In het volgende hoofdstuk zal verder ingegaan worden op deze achterliggende filosofie bij de totstandkoming van De Eendracht. 2 Deze doelen zijn in maart 2003 door Onderzoek & Statistiek geïnventariseerd. Zie Multifunctioneel complex DE GOFFERT; een nulmeting. 3 Zie het op 31 januari 2002 door de PvdA-fractie ingediende voorstel dienaangaande. 4 De indicatoren aan de hand waarvan de effectmeting verricht wordt komen in hoofdstuk 3 aan de orde.

3

Inleiding

-Zomer 2005: onderzoek naar de effecten ven De Eendracht. -Najaar 2005: publicatie van de effectmeting.

4

2

Uitgangspunten van De Eendracht

2.1

Inleiding In dit hoofdstuk gaan we in eerste instantie in op de basisfilosofie van multifunctioneel complex De Eendracht (paragraaf 2.2.), om vervolgens stil te staan bij de verschillende partners die bij de uitvoering van de activiteiten betrokken zijn (paragraaf 2.3).

2.2

Uitgangspunten Uit het onderzoeksrapport De verbondenheid met NEC5 blijkt overduidelijk dat voetbal alles met emotie te maken heeft. Voetbal gaat veel mensen aan het hart. Men voelt zich emotioneel verbonden met zijn of haar club. Die club vormt een kristallisatie van verschillende identificatiemomenten en is tevens uitdrukking van een territoriaal gefundeerde leefwereld. In en rond Nijmegen heeft NEC het imago een volksclub te zijn. Hoewel dat beeld nog steeds gekoesterd wordt, is het toch tegenwoordig te grofmazig om er alle supporters mee aan te duiden. NEC blijkt bijvoorbeeld ook populair te zijn bij zakenmensen. De in negatieve zin meest tot de verbeelding sprekende supporters zijn echter bepaalde groepen jongeren. Zij voelen zich meer dan gemiddeld tot de club aangetrokken, ze zijn bereid voor de club door het vuur te gaan, maar juist dit brengt risico’s met zich mee in relatie tot het al dan niet respecteren van fatsoensnormen en veiligheidsgrenzen.

Een nieuwe Britse aanpak Het is bijna een zaak van intern risicomanagement om alle verschillende clubbindingen zowel op te roepen alsook met elkaar in evenwicht te houden. Wat dat betreft bleken de meeste professionele voetbalorganisaties zich tot voor kort het liefst te distantiëren van de risicosupporters. Ze zouden er niet echt bijhoren, ze zouden het voor de rest verzieken. Maar ja, men kan dat dan wel denken, daarmee is het probleem nog niet de wereld uit. Risicosupporters blijven komen en er komen steeds nieuwe bij. In Engeland is men daarom in de loop van de laatste twee decennia gaan nadenken over een andere strategie om (potentiële) voetbalvandalen te benaderen. Ze niet meer isoleren, ze serieus nemen, ze bij de clubs betrekken en ze kansen bieden door middel van sociale en educatieve programma’s; dat zouden steeds vaker de uitgangspunten blijken te zijn van een nieuw Brits supportersbeleid. Om iets te doen tegen de golf van voetbalgeweld die in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw Engeland leek te overspoelen, staken de voetbalverenigingen de hand in eigen boezem. De constatering dat voetbal diepe religieuze, sociale en culturele wortels heeft in de Britse lokale gemeenschappen werd in positieve zin omgebogen naar het bieden van perspectieven aan (risico)supporters, die immers hun identiteit aan dezelfde gemeenschappen ontlenen. Aldus werden spelers en oud-spelers ingeschakeld binnen het nieuwe op community development gerichte supportersbeleid. In Engeland geldt Leeds als de bakermat van het nieuwe supportersbeleid. Al in een vroeg stadium heeft men daar preventief welzijnsbeleid weten te combineren met educatieve programma’s, teneinde potentiële voetbalvandalen - die doorgaans in meerdere opzichten sociaal kwetsbaar zijn - een (nieuwe) kans op scholing of werk te bieden. De Britse regering stimuleerde dat dit perspectief vervolgens werd overgenomen door een groot aantal andere voetbal- en cricketverenigingen. Deze aanpak sprak diverse Nijmeegse geledingen - die al 5

Verslag van een door sociaal geograaf Henk van Houtum geschreven studie naar de lokale betekenis van NEC. Nijmegen School of Management, december 2001.

5


langer nadachten over het fenomeen supportersgeweld - aan. Allereerst natuurlijk NEC zelf; als men supporters sociaal weet te activeren, hoeft men minder energie te steken in veiligheidsmaatregelen. Vervolgens het ROC, waar veel risicoleerlingen vandaan komen; stel dat door een gerichter supportersbeleid deze jongeren (weer) te winnen zijn voor het reguliere onderwijs, dan is dat pure winst. Maar ook de welzijnsorganisatie Tandem en de lokale politie zagen in beginsel wel iets in de werkwijze zoals die in Leeds gevolgd werd. Tandem organiseerde al een tijd het preventieve supportersproject Over Enthousiast, maar men voelde zich enigszins geïsoleerd staan tegenover de meer repressieve aanpak die door de politie en NEC gevolgd werd. Tenslotte zag de politie toch ook wel iets in de nieuwe aanpak, al was het alleen maar om de jaarlijks groeiende inzet in verband met supportersgeweld terug te dringen.

Van Leeds naar De Eendracht Een Nijmeegse delegatie trok naar Leeds en kwam enthousiast terug. Als we het onderzoek van Henk van Houtum in herinnering roepen, kunnen we constateren dat een betaalde voetbalorganisatie méér is dan alleen een voetbalvereniging. Als cultureel en sociaal fenomeen staat NEC midden in de Nijmeegse samenleving. Verschillende mensen ontlenen een deel van hun identiteit aan de binding die ze met NEC hebben. NEC is een soort gastheer, elke keer weer wanneer duizenden supporters het stadion bezoeken. Die gastheer is verantwoordelijk voor zaken als comfort, gezelligheid en veiligheid, maar kan ook niet wegkijken wanneer een deel van zijn gasten in de problemen zit. Ja, een betaalde voetbalorganisatie heeft een sociale missie. Door de uitstraling, door de binding kan ze betrokken worden bij lokaal sociaal beleid. In wezen is dit de belangrijkste les die men kan trekken uit het nieuwe Engelse supportersbeleid. Bij de ontwikkeling van De Eendracht komen als het ware twee perspectieven samen. -Vanuit NEC is dat de oriëntatie dat men meer dan voorheen kan doen om risicosupporters bij de club te betrekken en ze kansen te bieden op een sociaal wenselijke maatschappelijke toekomst. Daartoe biedt NEC als het ware accommodatie aan, alwaar de supporters kunnen deelnemen aan sociale en educatieve programma’s. -Vanuit het welzijnswerk (Tandem) en het onderwijs (ROC) is er de oriëntatie naar NEC toe. De ‘moeilijke gevallen’ waar men mee werkt of mee te maken heeft, blijken wel een binding met NEC te hebben. Is het dan niet logisch om NEC als uitvalsbasis te gebruiken om de risicojongeren te benaderen?

De sociale missie van betaald voetbal Vooralsnog is De Eendracht in Nederland uniek. Maar het in algemene zin benadrukken van de sociale rol die betaalde voetbalclubs kunnen spelen is dat niet. In het kader van de sociaalpreventieve supportersprojecten bleek al in de jaren negentig van de vorige eeuw dat preventie vooral dan succesvol is wanneer de groep risicosupporters niet van hun clubs geïsoleerd maar erbij betrokken wordt, met andere woorden: als de clubs zich (gastvrij) openstellen voor ook dit deel van hun aanhang. Daar komt nog iets bij. Het betaalde voetbal is in de laatste tijd gedwongen de strijd aan te gaan met een slecht imago dat hardnekkig is gaan kleven. Steeds maar weer die supportersrellen, die de samenleving veel geld kosten. Maar ook al die miljoenen die jaarlijks in de sector omgaan. En niet te vergeten al die spelers die in de volksmond veel te veel geld verdienen. Is het dan niet gepast wanneer de BV Voetbal nadrukkelijker aan een meer sociaal verantwoord profiel gaat werken? Daar kan alleen met ja op geantwoord worden. Zo heeft bijvoorbeeld de landelijke koepel KNVB de stichting Meer dan voetbal en het project Meer dan twee doelen in het leven geroepen. Vanuit deze initiatieven gaat men op verschillende fronten - niet alleen via supportersbeleid en wijkontwikkeling, maar bijvoorbeeld ook door

6


middel van ontwikkelingssamenwerking en ontmoetingen tussen allochtonen en autochtonen - gestalte geven aan de sociale missie van de betaald voetbalorganisaties. Tenslotte is er in het kielzog van deze ontwikkelingen het streven om betaalde voetballers te binden aan een 40-urige werkweek. Dat wil zeggen dat de spelers zich bovenop de trainingen en wedstrijden verplichten om elke week structureel bezig te zijn met sociaal gewenste activiteiten. Hierbij kan men denken aan het verzorgen van presentaties voor probleemjongeren of het aanwezig zijn bij de uitreiking van diploma’s en certificaten.

2.3

De verschillende partners binnen De Eendracht Letterlijk gesproken is De Eendracht een multifunctioneel complex aan de zijkant van stadion De Goffert. Verschillende instellingen hebben een of meer ruimtes tot hun beschikking. Om welke partners gaat het? • ROC Deze instelling voor vervolgonderwijs heeft een relatief grote populatie die moeilijk te winnen is voor een ‘normale’ schoolloopbaan binnen het reguliere onderwijs. De betreffende jongeren dreigen hun opleiding niet af te maken en aldus het onderwijs te verlaten zonder in bezit te zijn van een diploma of een startkwalificatie. De gedachte van het ROC is dat deze risicojongeren wel educatief te motiveren zijn in een andere leeromgeving, in casu bij het stadion, waar bekende voetballers rondlopen, in een überhaupt aan voetbal gerelateerde context. Daartoe wordt NEC opgevat als een maatschappij in het klein, met een groot aantal beroepen. Als leerlingen er rondlopen, kunnen zij met al die beroepen kennis maken en alsnog op het spoor gezet worden van een toekomstige leer- en beroepsweg. Het ROC beschikt in De Eendracht over een leslokaal en een chatruimte. • Over Enthousiast Dit door Tandem in het leven geroepen supportersproject bestaat al sinds augustus 1999 en is bedoeld om risicosupporters sociaal te begeleiden. Die begeleiding kan verschillende dingen inhouden. Supporters die tegen een stadionverbod aanlopen worden ondersteund. Medewerkers van Over Enthousiast begeven zich bovendien steeds temidden van supportersgroepen, met als doel escalaties te voorkomen. Tenslotte kan men supporters die hulp nodig hebben verwijzen naar de desbetreffende instellingen. Binnen De Eendracht beschikt Over Enthousiast over een kantoorruimte. • NEC NEC is via verschillende geledingen in De Eendracht vertegenwoordigd. Allereerst is er de voetbalschool gehuisvest. Deze is bedoeld om jonge voetballers (van 8 tot 18 jaar) te trainen en op te leiden. Onderdeel hiervan is het faciliteren van huiswerkbegeleiding via een studieruimte in het complex. Vervolgens heeft NEC ook de amateursectie in De Eendracht ondergebracht. Speel- en trainingsvelden bevinden zich aan de zijkant van De Eendracht, terwijl in het gebouw zelf de kleedlokalen en de kantine te vinden zijn. Tenslotte lopen spelers en technische stafleden van de profsectie regelmatig rond in de catacomben van De Eendracht. • De supportersvereniging Vele duizenden aanhangers van NEC zijn verenigd in een supportersvereniging. Deze vereniging heeft een eigen home binnen De Eendracht. Dit kan op verschillende wijzen gebruikt worden: festiviteiten op de vrijdagavond, samenkomst bij zowel thuis- als uitwedstrijden en vergaderingen. Slechts een uiterst klein deel van de supportersvereniging kan men rekenen tot de risicosupporters. De harde kern van risicosupporters heeft als zodanig geen eigen ruimte binnen De Eendracht. Men is vaste

7


bezoeker van het nabijgelegen café Goffertzicht. Wel komt het voor dat individuen meedoen aan activiteiten van de supportersvereniging. • Sportmedisch Centrum Sint Maartenskliniek De Sint Maartenskliniek is een gespecialiseerd ziekenhuis op het gebied van houding en beweging. Hiervan is het SMC Maartenskliniek een dependance, bedoeld om in De Eendracht een sportgeneeskundige zorgketen te ontwikkelen. Werkzaam zijn sportartsen, fysiotherapeuten, diëtisten, psychologen, beweginsagogen en ondersteunende personeelsleden. Er vinden sportkeuringen plaats, consulten in verband met blessures, fysiotherapeutische behandelingen en zijn er verschillende activiteiten voor particulieren die meer willen bewegen en/of willen afvallen. Als voorziening met stage- en werkervaringsplekken is het sportmedisch centrum tevens interessant in verband met de opzet van alternatieve leerroutes voor risicoleerlingen. • Stichting Zevenheuvelenloop Deze partner heeft als doel het promoten van de loopsport. Men organiseert belangrijke loopevenementen - denk bijvoorbeeld aan de jaarlijkse zevenheuvelenloop in en rond Nijmegen - en is actief in de begeleiding van een talententeam van lange afstandslopers. Evenals het sportmedisch centrum kan de stichting Zevenheuvelenloop voorzien in vrijwilligers- en eventueel stageplekken voor voetbalsupporters en andere jongeren die in De Eendracht rondlopen.

2.4

Concluderend Het multifunctionele complex De Eendracht is een uniek samenwerkingsverband van verschillende instellingen. Hoofddoelstelling van die samenwerking is het bieden van perspectief aan zogeheten risicojongeren. Die jongeren werden voorheen eerder uit- dan ingesloten. De voetbalclub distantieerde zich het liefst van deze potentiële vandalen, terwijl het onderwijs vaak met lede ogen toezag wanneer niet gemotiveerde leerlingen hun diploma niet haalden en kansloos dreigden weg te glijden in de maatschappij. Stilaan drong bij allerlei professionals in de omgeving van de risicojongeren het besef door dat als deze jongeren wel gemotiveerd zijn om hun voetbalclub te dienen, dat dit dan in wezen een positieve factor is. Een vertrekpunt om nieuwe initiatieven en kansen te ontwikkelen; letterlijk: vanuit de directe omgeving van (in ons geval) NEC. Zo werd het startschot gegeven voor de bouw van De Eendracht. NEC maakt zijn sociale missie waar, anderen gebruiken de voetbalomgeving als een nieuwe context voor welzijns en educatieve activiteiten.

8

3

Probleemstelling

3.1

Inleiding In hoofdstuk 2 is aan de orde gekomen wat de hoofddoelstelling van het samenwerkingsverband De Eendracht is. Namelijk het vanuit een voetbalcontext (NEC) aanbieden van sociale en educatieve perspectieven aan risicojongeren. De Eendracht is in september 2003 van start gegaan. De vraag nu, twee jaar later, is: heeft het multifunctionele complex resultaat gehad? Kunnen we concluderen dat de unieke aanpak effectief is gebleken? In dit hoofdstuk komt aan de orde hoe we deze vragen gaan beantwoorden. Wanneer kan men van een succes spreken? Wanneer mag men zeggen dat de gekozen aanpak effectief is?

3.2

De nulmeting In de laatste maanden van 2002 is aan de deelnemende partners binnen De Eendracht gevraagd wat zij precies willen bereiken, wat zij beschouwen als effectieve resultaten bij de totstandkoming van het nieuwe multifunctionele complex.6 Daarbij zijn vier hoofddoelstellingen naar voren gekomen, te weten: • Het bereiken en begeleiden van een substantieel aantal risicoleerlingen (die in het reguliere onderwijs uitgevallen zijn of dreigen uit te vallen), en wel zodanig dat een substantieel deel hiervan kan terugkeren naar een regulier onderwijstraject. • Het bereiken en begeleiden van een substantieel aantal risicosupporters (die blootstaan aan het gevaar vandalistisch gedrag te ontwikkelen), en wel zodanig dat een substantieel deel hiervan gewonnen wordt voor sociaal acceptabel gedrag. • Een substantiële afname van door NEC-supporters veroorzaakte incidenten rond uiten thuiswedstrijden van NEC. • Een goede samenwerking tussen alle bij De Eendracht betrokken partners. Tevens moet het multifunctionele complex voor elke deelnemer afzonderlijk meerwaarde hebben. Binnen deze doelstelling zijn termen als ‘dwarsverbanden’ en ‘kruisbestuivingen’ gevallen. Deze vier hoofddoelstellingen zijn vervolgens vertaald in verschillende meetbare indicatoren. Bij sommige indicatoren zijn getallen genoemd, bij andere zullen de effecten (meer) moeten blijken uit indrukken en verklaringen van de direct betrokkenen.

6

Zie voetnoot 2.

9

Probleemstelling

Tabel 1: overzicht doelstellingen, indicatoren en aantallen

Doelstellingen

Indicatoren

Aantallen

Ontwikkeling risicoleerlingen

-bereik -waardering / tevredenheid...moet blijken uit periodieke metingen -resultaten

-minimaal 150 per jaar

-bereik

-minimaal 250 à 300 per jaar, gemiddeld 30 per week -minimaal 30 supporters (die voor de commissie stadionverboden verschenen zijn) per jaar begeleiden -minimaal 15 supporters (die over de schreef dreigen te gaan) per jaar begeleiden, teneinde stadionverbod te voorkomen -recidive is minder dan 10% -10 of meer per jaar

Begeleiding risicosupporters

-preventie / gedragsverandering

-verwijzing naar hulpverlening Vermindering supportersgeweld

-minder incidenten rond wedstrijden -minder politie-inzet

-terugkeer regulier onderwijs bij 70% of meer

-10% minder ten opzichte van afgelopen jaar

-minder stadionverboden Samenwerkingsproces

-meerwaarde partners afzonderlijk gecreëerde werkgelegenheid versterking eigen positie -onderlinge samenwerking en communicatie

Het zwaartepunt van de vooraf aangegeven doelstellingen en indicatoren ligt dus bij de betekenis van het multifunctionele complex voor de risicojongeren. Vanuit twee invalshoeken - educatie en preventie - moet de specifieke voetbalomgeving van De Eendracht zich bewijzen. Met betrekking tot de doelstelling ‘vermindering supportersgeweld’ moet men rekening houden met het gegeven dat hierbij geen sprake is van een eenduidig effect. Immers, supporters die niets te maken (willen) hebben met De Eendracht kunnen verantwoordelijk zijn voor incidenten. Daarnaast kunnen incidenten het gevolg zijn van eenmalige situaties of gebeurtenissen en dus in die zin niet als indicatie gezien worden van (gemiddelde) resultaten op langere termijn.

3.3

Het uitgevoerde onderzoek In de maanden mei tot en met juli/augustus van 2005 is bij de partners van De Eendracht nagegaan in welke mate de gewenste effecten gerealiseerd zijn. Er is gesproken met direct betrokken professionals; verder is er gebruik gemaakt van schriftelijk materiaal, voor zover dat voorhanden was. Per doelstelling weergegeven: * Ontwikkeling risicoleerlingen. Er is gesproken met een drietal docenten / projectmanagers van het ROC. Verder kon er gebruik gemaakt worden van registratie- en evaluatieformulieren.7 * Begeleiding risicosupporters. Er is gesproken met twee medewerkers van Tandem. Tevens is gebruik gemaakt van verschillende jaarverslagen. 7

Elke leerling die een cursus volgt wordt na afloop door middel van een in te vullen evaluatieformulier in de gelegenheid gesteld om zijn of haar bevindingen weer te geven.

10

Probleemstelling

* Vermindering supportersgeweld. Naast de medewerkers van Tandem is op dit punt gesproken met een politieman van het Nijmeegse korps en de coördinator veiligheid van NEC. * Samenwerkingsproces. Er is gesproken met alle in het gebouw zittende partners.

11

4

De Eendracht; een overzicht van de bereikte resultaten

4.1

Inleiding In dit hoofdstuk komen de resultaten van het uitgevoerde onderzoek aan de orde. Deze uikomsten worden naast de doelstellingen en resultaten die uit de nulmeting naar voren zijn gekomen gelegd. Uit die vergelijking kan men zicht krijgen op wat De Eendracht bereikt heeft. Achtereenvolgens komen de positieve effecten (maar ook eventuele knelpunten) aan de orde met betrekking tot de perspectieven voor risicoleerlingen (paragraaf 4.2), voor risicosupporters (paragraaf 4.3), voor de handhaving van de veiligheid (paragraaf 4.4) en voor de meerwaarde van het samenwerkingsverband als zodanig (paragraaf 4.5). In een slotparagraaf (4.6) zal een aantal conclusies in algemene zin getrokken worden.

4.2

Het effect voor risicoleerlingen

4.2.1

Achtergrond Risicoleerlingen zijn in dit verband leerlingen - van het ROC of van vmbo-scholen - die dreigen uit te vallen / af te haken. Dat wil zeggen dat zij het onderwijs dreigen te verlaten zonder dat ze in bezit zijn van een diploma of een startkwalificatie. Mochten ze daadwerkelijk uitvallen, dan zijn ze uiterst kwetsbaar op de arbeidsmarkt, met als gevolg dat eenzaamheid en wellicht ook verschillende soorten verslaving hun kop op kunnen steken. Dreigende schooluitval blijkt in verreweg de meeste gevallen samen te hangen met een gebrek aan motivatie en doorzettingsvermogen bij de betrokkenen. Men vindt het (reguliere) onderwijs saai, bovendien heeft men geen of veel te weinig zicht op de reële mogelijkheden die er zijn om voor zichzelf de meest geschikte beroeps- en opleidingsmogelijkheden te bepalen. De meeste risicoleerlingen met een verhoogde kans op uitval bevinden zich op de niveaus 3 en 4 van het MBO Om deze risicoleerlingen opnieuw te motiveren tot actieve deelname aan het onderwijs, te begeleiden in het keuzeproces en voor te bereiden op een passend beroepstraject heeft de gemeente Nijmegen samen met ROC en vmbo-scholen het zogeheten Rotondeproject in het leven geroepen. Het betreft dus eigenlijk een neventraject in het beroepsonderwijs, dat na succesvolle afronding betekent dat de deelnemer weer normaal door middel van het reguliere onderwijs zijn of haar loopbaan kan voltooien. Welnu, in de praktijk is het zo dat een bepaald aantal Rotondeleerlingen een traject bij De Eendracht volgt. De leerlingen die bij De Eendracht komen krijgen het programma Zicht op beroepen aangeboden. Dit programma beloopt een periode van zes weken. De bedoeling is dat de deelnemers na afloop weten welke banen/beroepen er op hun niveau zijn, waar hun eigen interesses naar uitgaan en wat dientengevolge de beste persoonlijke keuze voor een bepaald beroepstraject is. Het bijzondere van het programma is de unieke, voetbalgerelateerde omgeving. NEC wordt opgevat als een maatschappij in het klein, met verschillende beroepsmogelijkheden. Denk bijvoorbeeld aan: horeca, fanshop, schoonmaak, beveiliging, administratie, fieldmanagement e.d. Daarnaast is het mogelijk om bekende voetballers en/of trainers tegen het lijf te lopen of met hen een gesprek aan te gaan. Het programma werkt toe naar een uiteindelijke keuze voor een bepaald beroep. Om tot die keuze te komen kunnen de leerlingen rondneuzen in De Eendracht en De Goffert. Daarbij zijn

13


ze vrij om mensen die binnen en rond het complex werkzaam zijn te interviewen. Achtereenvolgend moet men tien stadia doorlopen: -nagaan wie ik ben, -nagaan wat ik wil, -nagaan wat mijn mogelijkheden zijn, -bepalen wat ik ga onderzoeken, -het onderzoek voorbereiden, -het onderzoek uitvoeren, -het verzamelen van de onderzoeksresultaten, -het verwerken van de onderzoeksresultaten, -het voorbereiden en uitvoeren van een presentatie, -het evalueren van het hele traject.

4.2.2

Bereik In de onderstaande tabel kan men zien hoeveel leerlingen het ROC-cursusaanbod in De Eendracht gevolgd hebben: Tabel 2: bereik cursusaanbod ROC

Herkomst ROC / Rotonde Kandinsky Molenhoek Canisius College (ISK) SSGN TS Jonkerbosch Competence 4 ROC Kandinsky Nijmegen Overig Totaal

Aantallen 2003-2004 70 14

13

Aantallen 2004-2005 98 13 12 6 2 45 44 4

978

224

bron: registratieformulier ROC, 2005.

Hiermee is het vooraf gestelde doel - te weten een bereik van minimaal 150 leerlingen per jaar - in het tweede opererende seizoen ruimschoots gehaald. Het chatcafé is in het leerjaar 2003/2004 in totaal 2.350 keer en in het jaar 2004/2005 2.050 keer bezocht.9

4.2.3

Waardering en tevredenheid Aan de cursusdeelnemers is gevraagd om aan de hand van een tiental onderwerpen10 hun waardering en tevredenheid uit te drukken. Het blijkt dat de cursisten in overwegende mate heel erg tevreden zijn. Op één na laten alle onderwerpen positieve scores.11 Alleen de lengte van de cursus wordt soms als een probleem ervaren. Opvallend hierbij is dat de ‘critici’ aan

8

Dit getal is lager dan de beoogde 150, maar dat komt doordat 2003/2004 het eerste seizoen betreft, waarbij er sprake is van aanloopproblemen. 9 Natuurlijk betreft het hier geen aantallen verschillende bezoekers, maar het aantal keren dat de bereikte leerlingen een bezoek hebben afgelegd aan de chatruimte. 10 De onderwerpen zijn: inhoud van de cursus, opdrachten, duur, lessen, uitleg, begeleiding, docent, verwachtingen, inzicht in eigen loopbaan en algemeen oordeel. 11 Men kon zijn of haar waardering als volgt aangeven: --, -, + of ++.

14


beide uitersten te vinden zijn: voor de ene helft duurde de cursus te lang, terwijl de andere helft juist van mening is dat het allemaal niet lang genoeg duurde. Ten slotte konden de cursisten door middel van algemene opmerkingen aangeven wat ze gehad hebben aan hun verblijf in De Eendracht. Ook hier zijn we louter positieve formuleringen tegengekomen, te classificeren naar de volgende invalshoeken: - het was leuk, gezellig en relaxed; - men heeft geleerd om zichzelf te presenteren, een cv te maken en/of een powerpoint voorstelling te fabriceren; - het is nu veel duidelijker dan voorheen welke beroepen er zijn en wat er allemaal komt kijken wanneer voor een bepaald beroep gekozen wordt.

4.2.4

Resultaten Als we kijken naar de cursisten (zie subparagraaf 4.2.2) en nagaan wat ze gedaan hebben met hun nieuwe leersituatie, zien we dat een groot deel geslaagd is. Dat zijn degenen die én een succesvolle presentatie hebben afgerond én nu duidelijkheid hebben over hun eigen beroepsperspectief én uitstromen naar reguliere onderwijs- of beroepstrajecten. In het jaar 2003/20004 heeft dit voor 73 van de 97 cursisten gegolden, met andere woorden voor circa 75%. In het jaar 2004/2005 ging het om 162 succesvolle cursisten, op een totaal aantal deelnemers van 224, dus om circa 72%. De doelstelling was: 70% of meer. Deze is dus gehaald. Opvallend hierbij is dat verreweg de meeste geslaagde cursisten na het traject bij De Eendracht voor een ander vak/een andere sector kiezen dan waar men zich eerst op oriënteerde. Interessant is om deze percentages te vergelijken met die van het Rotondeproject als geheel. Uit de ons bekende gegevens12 blijkt dat gemiddeld ruim de helft van alle Rotondedeelnemers met een positief advies doorstroomt naar een vervolgopleiding naar keuze. De positieve uitstroom van De Eendracht ligt dus substantieel hoger dan het gemiddelde bij andere neventrajecten. Hiermee geconfronteerd geven de betrokken docenten (en andere professionals van het ROC) unaniem aan dat dit succes het gevolg is van de gekozen aanpak, te weten de voetbalomgeving en de niet klassikale vorm van het onderwijs. De leerlingen moeten veel zelf doen, moeten zelf uitvinden welk beroep het meest geschikt is, aan welke voorwaarden men moet voldoen om een bepaald beroep uit te oefenen e.d. Vooral het rondkijken in de directe omgeving van De Eendracht - alwaar veel beroepen te vinden zijn - blijkt een belangrijke succesfactor te zijn, evenals het zelfstandig verrichten van onderzoek ter plekke. De cursisten blijven als het ware bij de les, ze zijn geconcentreerd en gemotiveerd. Afgaande op de presentaties van de cursisten blijken vooral drie succesfactoren in het oog te springen: -dat er veel informatie is over allerlei beroepen, -dat je dingen aan mensen die een gewenst beroep uitoefenen rechtstreeks kunt vragen, -dat je moet samenwerken. Een opvallende indicatie van de succesvolle leeromgeving is het door vrijwel alle gebruikers van De Eendracht geprezen gedrag van de cursisten. Men ervaart geen overlast en er zijn geen vernielingen (aan apparatuur e.d.) geconstateerd; kennelijk zijn de leerlingen zeer gemotiveerd om zich te concentreren op het doel van hun aanwezigheid ter plekke.

12

Zie bijvoorbeeld Rotondeproject 2004, ROC; raadsbesluit van 17 december 2003.

15


Een aantal cursisten heeft een stage- annex werkervaringsplaats gevonden in De Eendracht. In het jaar 2003/2004 ging dat om 2 en in het jaar 2004/2005 om 3 leerlingen.13

4.3

Het effect voor risicosupporters

4.3.1

Achtergrond Het project Over Enthousiast van Tandem ging in 2004 al zijn zesde seizoen in. Voor september 2003 was men echter gebonden aan huisvesting in een nabijgelegen wijkcentrum. Het project is vanaf het begin bedoeld als preventieve insteek bij het veiligheidsbeleid. De inschatting is dat zich binnen de supportersgroep van NEC ongeveer 250 à 300 risicosupporters bevinden.14 Dat zijn jongeren die zich tijdens de wedstrijden van NEC - zowel thuis als uit - uitdrukkelijk als supporters manifesteren. Dat doen ze via speciale kleding, met spreekkoren en ander vertoon, maar ook door in bepaalde gevallen de confrontatie met andere, bij andere voetbalclubs behorende supportersgroepen op te zoeken. Dit laatste beperkt zich doorgaans, zo leert de praktijk, tot een aantal welbewust zo geziene tegenstanders van NEC. Vooral wedstrijden van NEC tegen Ajax en Vitesse gelden dienaangaande al jarenlang als risicovol. De groep risicosupporters bestaat eigenlijk uit twee grote subgroepen. Aan de ene kant is er de jeugd; een gevarieerd gezelschap van personen onder de twintig, zonder duidelijke gemeenschappelijke sociale achtergrondkenmerken. Er zitten zogeheten randgroepjongeren tussen, maar ook scholieren en zelfs studenten. Aan de andere kant komen we een wat oudere groep tegen: personen rond de dertig, die in overwegende mate werkloos zijn. De essentie van het gevaar binnen de groep risicosupporters is de opgefokte sfeer die maakt dat situaties en gebeurtenissen uit de hand kunnen lopen. Het is eigen aan de groep dat bepaalde wedstrijden van NEC gezien wordt in termen van een confrontatie of zelfs veldslag. In die context is het steeds mogelijk dat men ongeoorloofde spreekkoren aanheft, op de vuist gaat met tegenstanders of overgaat tot vernielingen in de directe nabijheid. Zeker wanneer alcohol en/of drugs in het spel zijn kan het uit de hand lopen. Het probleem hierbij is tweeledig. Enerzijds moeten de betaald voetbalorganisaties en de maatschappij - denk aan de inzet van politie - kosten maken om voetbalgeweld en -vandalisme trachten te verhinderen. Anderzijds geldt voor de daders dat ze - zonder zich daar meestal zelf van bewust te zijn hun eigen glazen ingooien. Ze kunnen tegen een stadionverbod aanlopen, waardoor ze gedurende langere tijd geen wedstrijd in het betaalde voetbal meer mogen bezoeken, maar ook detentie kan het gevolg zijn. Dit soort gegevens, in combinatie met een alcohol- of drugsverslaving of in samenhang met sociale problemen - thuis of als gevolg van een niet afgemaakte opleiding - maakt dat sommige risicosupporters (zowel voor zichzelf alsook voor anderen) een ernstig probleem vormen. Als aanvulling op het reguliere veiligheidsbeleid - van politie en NEC - is de inzet van Over Enthousiast gericht op preventie. Hier kan men de volgende activiteiten onder rangschikken: -zich permanent onder de supporters begeven, met als doel om escalaties te voorkomen; -supporters die tegen een stadionverbod (of erger) aanlopen individueel ondersteunen en begeleiden, met als doel om een gedragsverandering bij de betrokkenen tot stand te brengen15; 13

Overigens zijn er voor ROC-studenten in het algemeen veel meer stageplekken rond De Goffert gerealiseerd (plusminus 70), maar die zijn niet primair bedoeld voor risicoleerlingen. 14 Dit aantal kan natuurlijk variëren. Er komen steeds nieuwe (risico)supporters bij, terwijl anderen niet meer terugkeren of niet meer over de schreef gaan. 15 Hierbij is het belangrijkste dat de daders/slachtoffers beseffen dat ze juist als gevolg van hun ‘uitgelaten’ gedrag hun eigen glazen ingooien...maar dat er dus ook andere gedragingen

16


-supporters die extra hulp nodig hebben verwijzen naar de desbetreffende instellingen op de gebieden maatschappelijk werk, schuldhulpverlening en/of verslavingszorg. Al eerder in dit verslag is opgemerkt dat in het verleden met risicosupporters door andere geledingen in de voetbalclub niet of nauwelijks gepraat werd. Welnu, een van de achterliggende doelstellingen bij de preventieve aanpak van Over Enthousiast is het in algemene zin doorbreken van de communicatiekloof tussen risicosupporters en hun omgeving bij de voetbalclub, opdat de supporters niet afglijden langs de spiraal van toenemend sociaal isolement.

4.3.2

Bereik De projectleiding van Over Enthousiast schat in dat men momenteel nagenoeg alle, dat wil zeggen: ongeveer 300 risicosupporters bereikt.16 Deze supporters zijn op naam en meestal ook per telefoonnummer bekend. Ze zijn dus aanspreekbaar. Omgekeerd kennen de supporters het project Over Enthousiast en is het dus kennen en gekend worden. Zeker nu het project een kantoorruimte in De Eendracht in gebruik heeft - en men dus zichtbaar aanwezig is voor iedereen die voorbij loopt - is de bekendheid bij de doelgroep toegenomen. Dit geldt vooral voor de groep al wat oudere risicosupporters. Hiermee was eerst geen of nauwelijks contact, terwijl er nu regelmatig personen uit deze groep langskomen om een praatje te maken. Gemiddeld is er per week met circa 30 supporters daadwerkelijk contact. Dat kan zijn: telefonisch contact, een afspraak op kantoor of een gesprek rondom een wedstrijd. Men schat in dat als gevolg van het feit dat veel supporters door Over Enthousiast bereikt worden zich steeds minder nieuwe supporters aansluiten bij de harde kern. Deze (informeel georganiseerde) harde kern moet het juist hebben van supporters die hun identiteit grotendeels ontlenen aan stoer gedrag en het hebben van een ‘slechte’ naam.

4.3.3

Resultaten preventie en gedragsverandering In de eigen evaluatie van Over Enthousiast17 wordt een aantal keren opgemerkt dat het meten van resultaten in de preventieve sfeer een moeilijk karwei is. Niet alleen is een complex fenomeen als preventie niet steeds en onmiddellijk in getallen uit te drukken. Ook het wispelturige karakter van het fenomeen voetbalvandalisme maakt dat een ingeschatte vooruitgang op langere termijn ogenschijnlijk in één keer, als gevolg van een uit de hand gelopen incident, vernietigd kan worden.

Het voorkomen van incidenten, het verkrijgen van inzicht in de groepsstructuur Het project Over Enthousiast werkt naast een projectleidster met vrijwilligers. Rond wedstrijden begeeft men zich tussen de supporters, met als doel het voorkomen van incidenten. Dit is nu typisch een dergelijk moeilijk in een getal te vatten opdracht. Immers: er is geen vergelijking mogelijk met een situatie zonder actieve inmenging binnen de supportersgroep. Daarom een blik op een aantal actieve interventies dat tijdens het begin van het seizoen 2004/2005 gepleegd is: mogelijk zijn, dat er dus een keuze is. Om te voorkomen dat men een schot tussen zichzelf en de ‘buitenwereld’ optrekt is het zaak dat de jonge supporters leren dat ‘normale’ communicatie met die buitenwereld niet alleen mogelijk maar ook beter is. 16 Aldus is de doelstelling - die immers bij 250 à 300 lag - gehaald. 17 Zie: ‘Supportersproject NEC Over Enthousiast; verslag juni 2003 tot en met december 2004’ van Tandem, afdeling Ontwikkeling. Maart 2005.

17


-Tijdens de wedstrijd tegen Vitesse is een groep van 30 supporters - die op het punt stond om de aanhang van de tegenpartij te gaan bestormen - gecorrigeerd, waardoor een tweede massale vechtpartij werd voorkomen. -Aan het eind van de wedstrijd tegen FC Utrecht dreigde een groep supporters in de hekken te gaan klimmen. Dit is voorkomen. -Na de wedstrijd tegen De Graafschap was er een gespannen sfeer tussen NEC-supporters en de Mobiele Eenheid. Medewerkers van Over Enthousiast zijn er tussenin gaan staan, waardoor ook deze dreiging niet verder escaleerde. -Diverse keren zijn supporters met een stadionverbod op toegangswegen tegengehouden. Hierdoor zijn onnodige confrontaties bij de toegangspoorten voorkomen. Kennen en gekend worden. De medewerkers van Over Enthousiast weten wie de supporters met het grootste risicogedrag zijn, welke personen vatbaar zijn voor de drang om zich gewelddadig of anderszins negatief te gedragen. Men weet dus waar men op moet letten. Omgekeerd worden zij gekend door de supporters. Steeds vaker, zo is de indruk, laten risicosupporters zich corrigeren. Vooral de dreiging om tegen een stadionverbod aan te lopen werkt hierbij als de bekende stok achter de deur.

Gedragsverandering De belangrijkste indicatoren met betrekking tot gedragsverandering zijn: het zich (eerder) laten corrigeren bij dreigende escalaties - zie de voorafgaande twee alinea’s -, een afname van het aantal stadionverboden en het minder voorkomen van recidive (bij de stadionverboden). Het aantal uitgesproken stadionverboden is in de laatste jaren afgenomen. Voor het seizoen 2003/2004 waren er nog 56 lopende verboden. Daarvan had 70% betrekking op personen die bekend waren bij Over Enthousiast. In het seizoen 2003/2004 zijn in totaal 81 supporters verschenen voor de commissie stadionverboden. Van deze groep hebben 48 mensen geen verbod maar een eenmalige schikking - bijvoorbeeld het moeten betalen van een vernield stoeltje - gekregen. De overige 33 personen kregen wel een stadionverbod, maar werden daarbij voor de keuze gesteld: aanpassen of anders nog langer het stadion uit. Als men kiest voor aanpassing wordt een zogeheten betekenisverklaring opgesteld, waarmee de betrokkene zelf aangeeft akkoord te gaan met de gemaakte afspraken. Onder die afspraken valt onder andere trajectbegeleiding door Over Enthousiast18. Komt men de afspraken niet na, dan duurt het stadionverbod langer.19 In het seizoen 2004/2005 zijn er tot en met december 14 supporters voor de commissie stadionverboden verschenen. Hiervan zijn er 11 door Over Enthousiast begeleid; de overigen hebben daadwerkelijk een verbod opgelegd gekregen.

18

Die begeleiding kan verschillende dingen inhouden. Heel praktisch kunnen supporters geholpen worden met administratieve handelingen. Meer diepgaand kan via persoonlijke gesprekken gestuurd worden op het verhogen van inzicht in het eigen gedrag. 19 Overigens moet men in het vizier houden dat het aantal stadionverboden ook afhankelijk is van het actieve beleid zoals politie en clubs dat ontwikkelen. Zo lag het initiatief om supporters bij de uitwedstrijd tegen Vitesse te vervolgen in Nijmegen en niet (zoals het zou horen) in Arnhem. Het gevolg was een hoger aantal stadionverboden in Nijmegen. Het incident bij de uitwedstrijd tegen Ajax leverde door het ‘beleid’ van de gemeente Amsterdam 115 aanhoudingen van NEC-supporters op en in het kielzog daarvan ook de nodige stadionverboden. Daarentegen werdenl er geen of slechts heel weinig fans van Ajax opgepakt, terwijl de misdragingen toch van beide kanten kwamen.

18


De doelstelling om per jaar minimaal 30 risicosupporters te begeleiden als alternatief voor een stadionverbod is gedurende een aantal seizoenen gehaald, alleen in het laatste seizoen, voor zover bekend, niet. De reden hiervoor ligt volgens de projectleiding van Over Enthousiast in het gegeven dat steeds minder supporters (die over de schreef gaan) een keuze krijgen voorgelegd tussen stadionverbod of werkstraf (volgens de richtlijnen van de KNVB). De politie, het openbaar ministerie en de KNVB volgen namelijk de laatste tijd een hardere lijn, waardoor meer overtredingen strafrechtelijk worden afgehandeleld en niet meer civielrechtelijk bij de commissie stadionverboden terecht komen. Als deze harde aanpak gecontinueerd wordt, zo is de inschatting van de projectleiding, kan zich ook een ander negatief verschijnsel voordoen. Trajecten konden namelijk in het verleden gebruikt worden om personen en groepsverbanden in beeld te krijgen. Welnu, als er minder trajecten zijn, is er dus vanuit deze invalshoek geredeneerd minder gelegenheid om de groep risicosupporters in het vizier te krijgen. Het aantal supporters dat recidiveert, is beperkt gebleven. Bij de 56 supporters die aan de vooravond van het seizoen 2003/2004 een nog lopend stadionverbod hadden, waren er slechts 6 die al eerder tegen een dergelijk verbod te maken hadden gehad. Maar aangezien de verboden op een periode van in totaal vijf jaar betrekking hadden, kunnen we gemiddeld op jaarbasis over een zeer lage recidive spreken. In de seizoenen 2003/2004 en 2004/2005 is er bij de supporters met een (dreigend) stadionverbod in het geheel geen recidive opgetreden. Met andere woorden: twee vooraf gestelde doelen - minimaal 30 supporters rond een (dreigend) stadionverbod begeleiden, de jaarlijkse recidive onder de 10% houden - zijn gehaald20, maar geldt dat ook voor de doelstelling om op jaarbasis minimaal 15 supporters zodanig te begeleiden dat ze niet tegen een stadionverbod aanlopen? Gezien de beschreven incidenten (zie eerder) kan men veronderstellen dat dat het getal 15 ruimschoots gehaald is. Toch is een rechtstreekse koppeling aan de projectinzet moeilijk hard te maken, omdat verschillende factoren van invloed zijn op de hoogte van het aantal stadionverboden. Ook de mate waarin (potentiële) relschoppers nu meer aan NEC gebonden zijn, dus de mate waarin de communicatiekloof tussen deze supporters en andere geledingen in en rond de club is afgenomen, valt moeilijk hard te maken. Als zodanig mag men er wel van uitgaan dat een afname van stadionverboden en recidive betekent dat de negatieve binding tussen club en supporters is verminderd.

Verwijzing naar hulpverening In het seizoen 2003/2004 zijn in totaal 8 risicosupporters verwezen naar instellingen in de sfeer van hulpverlening: naar de verslavingszorg (3 personen), naar jeugdhulpverlening (2 personen), naar ROC (2 personen) en naar het maatschappelijk werk (1 persoon). In het seizoen 2004/2005 zijn tot en met december 4 risicosupporters verwezen: naar de verslavingszorg, de psychische hulpverlening, de jeugdreclassering en een instantie op het gebied van arbeidstoeleiding. De doelstelling was om op jaarbasis minimaal 10 supporters te verwijzen naar instellingen op het gebied van hulpverlening. Deze is dus niet helemaal gehaald.21 Daar staat tegenover dat 20

Althans met de beperking dat in het laatste seizoen als gevolg van externe ontwikkelingen - namelijk een stringenter veiligheidsbeleid - aanmerkelijk minder supporters begeleid zijn. 21 Waarbij overigens de vraag gesteld kan stellen of het wel om een realistische doelstelling gaat. Men kan immers alleen maar supporters naar elders verwijzen wanneer er überhaupt aanbod (van potentiële cliënten) is. Om vooraf een bepaald aantal te fixeren lijkt enigszins willekeurig.

19


de communicatie tussen Over Enthousiast en de bedoelde instellingen verbeterd is. Door middel van een conferentie over het stadion als vindplaats voor maatschappelijke probleemgevallen heeft men aan verschillende hulpverleningsinstellingen kunnen duidelijk maken dat (ook) het voetbalstadion een plek is waar probleemjongeren voortijdig gesignaleerd en opgevangen kunnen worden. Om deze jongeren vervolgens ook daadwerkelijk te helpen is het zaak dat de nu nog bestaande lange wachtlijsten bij de instellingen worden teruggedrongen.

4.4

Handhaving van de veiligheid Al eerder is aangegeven dat er geen sprake kan zijn van een eenduidige relatie tussen De Eendracht enerzijds en het zich minder voordoen van incidenten (rond) wedstrijden anderzijds. De algehele preventie die van het complex uitgaat naar de risicojongeren die men opvangt kan niet verhinderen dat andere jongeren (op sommige momenten) wel degelijk over de schreef gaan en dus een veiligheidsrisico vormen. Deze mogelijkheid is intrinsiek verbonden met het (deels) onvoorspelbare karakter van voetbalvandalisme. Daarbij komt dat elk succes in de preventieve sfeer juist op paradoxale wijze kan leiden tot nieuwe vormen van grensoverschrijding; wanneer bepaalde supporters namelijk foute dingen gaan doen, alleen al om een slechte naam te vestigen of te handhaven. Daarom moeten we de indicatoren op het gebied van veiligheidshandhaving - minder incidenten rond wedstrijden, minder inzet van de politie en afname van de recidive - steeds plaatsen tegen de achtergrond van de wijze waarop de betrokkenen zelf oordelen over de relatie tussen De Eendracht en de uitvoering van het veiligheidsbeleid. In de vorige paragraaf is al het een en ander gezegd over incidenten en recidive. Wat betreft de inzet van politie zien we het volgende: in het seizoen 2002/2003 besteedde de Nijmeegse politie circa 7.000 manuren aan het reguleren van betaald voetbalwedstrijden in de stad, in het seizoen 2003/2004 circa 13.000 manuren en in 2004/2005 10.000 manuren.

4.5

De meerwaarde van de samenwerking in De Eendracht Waar het in deze paragraaf om gaat is de vraag in welke mate de samenwerking in De Eendracht voor de verschillende partners een meerwaarde vertegenwoordigd. Immers ook zonder het complex zou men de meeste dingen doen die men doet. Maar waarom doet men ze nu beter? Welke dwarsverbanden en kruisbestuivingen zijn er? We zullen dit per deelnemende organisatie bekijken. Om dit deel af te ronden gaan we ook in op geconstateerde knelpunten dan wel zaken die nog niet helemaal goed verlopen.

ROC (Regionaal Opleidingen Centrum) De belangrijkste insteek van het ROC binnen De Eendracht is het werken binnen een aan voetbal gerelateerde leeromgeving. Aan de ene kant heeft dit een algemeen voordeel, bijvoorbeeld de mogelijkheid om stageplaatsen voor leerlingen te realiseren. Aan de andere kant is er een specifiek doel ten opzichte van risicoleerlingen, omdat zij wellicht beter gemotiveerd zijn om zich in de nieuwe, onorthodoxe leeromgeving voor te bereiden op hun latere loopbaan. Eerder in dit hoofdstuk hebben we gezien in welke mate deze doelstellingen en perspectieven gehaald zijn. Er is sprake van circa 70 reguliere stageplaatsen in en nabij De Eendracht. Het aantal leerlingen dat dankzij speciaal onderwijs is teruggestroomd naar reguliere trajecten is boven verwachting. ROC heeft dus een sterke positie gekregen in de nieuwe leeromgeving. Deze positie krijgt extra gewicht door de volgende resultaten: -De ingezette werkgelegenheid is gestegen van 1,5 (aan het begin) naar 4,5 fte (nu).

20


-Tientallen keren is (in samenwerking met Over Enthousiast) een presentatie verzorgd om de nieuwe leeromgeving regionaal en landelijk te promoten. Veel combinaties van ROC’s en voetbalclubs uit andere steden zijn op bezoek geweest en hebben enthousiast gereageerd op de Nijmeegse aanpak. Tevens wist men verschillende artikelen in vakbladen te plaatsen. Voor de nabije toekomst zijn verdieping en uitbreiding van het nieuwe concept gepland: -Ingezet worden bij de huiswerkbegeleiding van de voetbalschool. -Het verzorgen van een cursus sportmanagement voor de selectiespelers van NEC. -Het maken van een zogeheten toolkit, waarmee de opzet van De Eendracht in de vorm van een handleiding met succesfactoren en knelpunten overzichtelijk in kaart wordt gebracht. -De mogelijkheid bekijken om elders - bijvoorbeeld rond culturele voorzieningen - een soortgelijke aanpak tot ontwikkeling te brengen.

Over Enthousiast De meerwaarde van samenwerking binnen De Eendracht zit ‘m vooral in de plek. Supporters zijn nu gemakkelijker dan voorheen te bereiken. Ze kunnen nu gewoon binnenwandelen, terwijl ze voor september 2003 speciaal naar het wijkcentrum moesten gaan. Op dit moment weet men op jaarbasis circa 300 supporters te bereiken, waarvan er met ongeveer 30 wekelijks contact is. De formatie is steeds dezelfde gebleven: 0,75 fte.

NEC voetbalschool Hoofddoel is het opleiden van jonge voetballers voor de selectie van NEC. In totaal worden er 7 elftallen in verschillende leeftijdscategorieën (tot 18 jaar) begeleid. De voetbalschool hanteert als basisfilosofie dat een eventuele voetballoopbaan gepaard moet gaan met een normale schoolopleiding. Daarom zijn trainingen en lessen zo veel mogelijk op elkaar afgestemd en zitten de meeste spelers van de voetbalschool op dezelfde middelbare school: de SSGN. Voor zover ze lessen missen als gevolg van een bepaalde training, worden die later ingehaald; verder is er een systematisch opgezette huiswerkbegeleiding. De spelers hebben een dagvullend programma tot 16.30 uur. Dus niet alleen de voetbaltechnische zaken tellen mee, maar ook opleiding, opvoeding en maatschappelijke betrokkenheid. Men wil voorkomen dat voetballers al op jonge leeftijd naast hun schoenen gaan lopen. Bovendien: slechts een klein deel weet uiteindelijk het professionele niveau te halen. Degenen die het niet halen moeten daar mentaal tegen kunnen. Daarnaast is het handig om een schooldiploma in bezit te hebben en/of een vak te beheersen. De plek van de voetbalschool binnen De Eendracht is logisch, omdat in deze ruimte de combinatie van sport en leren veelvuldig aanwezig is. Qua samenwerking met andere partners zijn er de meeste contacten met Sportmedisch Centrum Sint Maartenskliniek, die betrekking hebben op medische keuringen, revalidatie en adviezen. In de nabije toekomst wil de voetbalschool twee nieuwe samenwerkingsverbanden ontwikkelen: met ROC gericht op participatie van deze instelling in de huiswerkbegeleiding van de jonge voetballers, met Over Enthousiast om presentaties door de voetballers te laten verzorgen voor groepen risicosupporters.

Supportersvereniging Ook hier geldt dat de aanwezigheid binnen het multifunctionele complex waardevol is in vergelijking met de eerdere situatie. Na de start van De Eendracht zijn er meer leden geworven. In het gebouw heeft men de mogelijkheid te vergaderen, samen te komen rondom de wedstrijden en festiviteiten te organiseren. In het afgelopen seizoen zijn er bovendien op enkele vrijdagen live radio-uitzendingen verzorgd.

21


Sportmedisch Centrum Sint Maartenskliniek De meerwaarde van de aanwezigheid in De Eendracht ligt bij het gegeven dat de aan sport gerelateerde geneeskunde nu laagdrempeliger is dan wanneer deze zou worden aangeboden vanuit de context van een ziekenhuis. In twee jaar tijd is er een enorme groei in de aangeboden producten - fitness, lifestyle-programma’s, keuringen e.d. - waargenomen en is het aantal betaalde mensen in dienst toegenomen van 2,5 (september 2003) tot maar liefst 15 op dit moment. Een praktisch voordeel van De Eendracht is dat men gebruik kan maken van het park en het aanwezige (kunstgras-)voetbalveld. Voor de meeste andere partners is de aanwezigheid van het sportmedisch centrum van groot belang: -Voor ROC de mogelijkheid om stagiaires te plaatsen. Inmiddels zijn 3 stagiaires in dienst genomen. -Voor de voetbalschool en Stichting Zevenheuvelenloop de mogelijkheid om sporters te laten keuren en medisch te begeleiden.

Stichting Zevenheuvelenloop Men werkt met 5 beroepskrachten en circa 500 vrijwilligers. De Eendracht wordt beschouwd als een uitstekende werkplek. Voor de toekomst zijn er gericht op samenwerking de volgende plannen: -de organisatie van een cross in en rond De Goffert, -jeugdige spelers van NEC begeleiden bij hun looptraining, -supporters trachten in te zetten als vrijwilligers bij de organisatie van de zevenheuvelenloop.

Knelpunten Hoewel op hoofdzaken de verschillende partners binnen De Eendracht louter lovende verhalen verteld hebben, is er op deelpunten ook gewezen op een aantal problemen en knelpunten. Een inventarisatie: • Enkele partners zijn enigszins bevreesd voor de toekomstige financiering van het complex. Hoe moet het verder als de EFRO-gelden wegvallen? • In het verlengde van het voorgaande punt vinden huurders dat huur- en servicelasten aan de hoge kant zijn. Ook hier is zorg voor de continuïteit. De door ROC en Tandem aangestelde gastheer - zeg maar: de beheerder van het complex - heeft vanaf het begin een te beperkt aantal uren tot zijn beschikking gehad. Tevens is hij in het seizoen 2004/2005 extra belast door de inzet bij lesprogramma’s. De ervaring is wel dat de accommodatie niet zonder meer geschikt is voor opvang en ontmoeting van laag geschoolde jongeren, althans wanneer deze jongeren geen directe binding hebben met een van de programmadelen. Zonder een dergelijke binding ontstaan er al snel beheersproblemen. • Volgens ROC komen er (haast) geen risicosupporters - door Over Enthousiast begeleid - terecht in het educatieve programma. Hierbij moet wel bedacht worden dat de gemiddelde leeftijd van de risicosupporter (eind 20, begin 30) veel hoger is dan die van de gemiddelde ROC-leerling (tussen 16 en 20). • Er is in wezen een latente en natuurlijke spanning tussen preventie en repressie. Terwijl Over Enthousiast zweert bij de begeleiding van supporters als alternatief traject tegenover mogelijke stadionverboden, neigen politie en justitie de laatste tijd meer naar het opleggen van strafrechtelijke in plaats van civielrechtelijke straffen, met als gevolg dat minder supporters in beeld komen binnen het preventieve perspectief. • Juist door het succes van De Eendracht dreigt zich nu al een ruimteprobleem voor te doen bij enkele partners. In het bijzonder ROC en Sportmedisch Centrum Sint

22


• • • •

4.6

Maartenskliniek geven aan dat ze nauwelijks meer kunnen werken binnen de ruimte die men op dit moment heeft. Er is relatief veel diefstal geconstateerd. Voornamelijk fietsen die aan de zijkant gestald worden en pc’s in de kelderruimte zijn geliefde objecten om gestolen te worden. Op de maandagochtenden is het wel eens smerig en rommelig als gevolg van de zondagse wedstrijden. Een aantal mensen vindt de hele omgeving binnen De Eendracht nogal saai. Er zou wat meer leven in de brouwerij moeten komen. Sommigen zijn van mening dat de supportersvereniging zich een beetje meer moet profileren binnen De Eendracht.

Conclusies Terugkerend naar hoofdstuk 3 - probleemstelling en nulmeting - kunnen we nu op een rijtje zetten in welke mate De Eendracht (bijna twee jaar na de opening) als een succes beschouwd mag worden. Daarbij volgen we de gemaakte indeling met betrekking tot vier hoofddoelstellingen: educatie, preventie, veiligheid en meerwaarde van de samenwerking. Om te beginnen worden de positieve uitkomsten op een rijtje gezet. Educatie - Hoog bereik risicoleerlingen: 97 in het eerste en 224 in het tweede seizoen. - Van de deelnemende cursisten heeft 75% in het eerste en 72% in het tweede seizoen een hernieuwde keuze kunnen maken voor een leer- dan wel beroepsweg. Ter vergelijking: bij andere ROC-neventrajecten ligt dit percentage rond de 50. - Gebleken tevredenheid bij de deelnemers... - Stevige positie ROC rond De Eendracht/De Goffert: circa 70 reguliere stageplekken (voor alle leerlingen bedoeld), terwijl specifiek vanuit de groep risicoleerlingen in het eerste seizoen 2 en in het tweede 3 cursisten er een stageplaats gevonden hebben. - Tientallen presentaties per jaar voor combinaties van ROC’s en voetbalverenigingen uit andere steden. - De unieke leeromgeving - in dit geval aan sport gerelateerd - wordt als succesvol ervaren, waardoor andere, soortgelijke leeromgevingen - bijvoorbeeld aan theater gerelateerd gezocht worden. Preventie - Hoog bereik risicosupporters: circa 300 op jaarbasis, gemiddeld 30 per week. Een groep oudere supporters, die men eerder niet bereikte, behoort nu ook tot de bereikte doelgroep. - Als gevolg van de aanwezigheid van projectmedewerkers onder de groep risicosupporters is aantal potentiële escalaties voorkomen. - In het eerste seizoen is met 33 en in het tweede (althans tot en met december gerekend) met 7 supporters een individueel traject, als alternatief voor een stadionverbod, ontwikkeld. - Het aantal supporters dat recidiveert - met andere woorden: voor een tweede keer aanloopt tegen een stadionverbod - is aanmerkelijk minder dan 10%. - Een relatief klein aantal supporters is doorverwezen naar hulpverleningsinstellingen elders. Met deze instellingen zijn afspraken gemaakt om in de toekomst meer gericht risicosupporters op te sporen. Handhaving veiligheid - Of het aantal incidenten (als gevolg van het bestaan van De Eendracht) is afgenomen valt moeilijk te zeggen. Vooral in het seizoen 2003/2004 zijn er incidenten geweest, maar volgens de medewerkers van Over Enthousiast gaat het hierbij vooral om een paar uit de

23


hand gelopen uitbarstingen22 die eerder op zich staan dan dat ze een ontwikkeling weergeven. - In het seizoen 2003/2004 zien we een stijging van politie-inzet ten opzichte van het seizoen 2002/2003 - inderdaad, als gevolg van de incidenten. Maar een jaar later (2004/2005) blijkt het aantal door de politie besteedde uren aan NEC ten opzichte van een jaar eerder aanzienlijk gedaald te zijn.

Meerwaarde van de samenwerking - Alle partners hebben aangegeven blij te zijn met hun verblijf in De Eendracht. De omgeving werkt stimulerend voor het realiseren van de verschillende werkdoelstellingen. Nu al constateren vele partners al een ruimtegebrek. - Er is sprake van verschillende onderlinge samenwerkingsverbanden. De meeste daarvan hebben betrekking op wederzijdse dienstverlening - bijvoorbeeld: de voetbalschool laat sportkeuringen verrichten door Sportmedisch Centrum Sint Maartenskliniek - en het kunnen plaatsen van stagiaires - bijvoorbeeld: ROC-stagiaires kunnen terecht bij bijna alle partners in De Eendracht. - De Eendracht biedt werkgelegenheid aan een groeiend aantal personen. Van circa 10 bij de aanvang van het complex tot inmiddels 25 op dit moment (zomer 2005). Op hoofdzaken is het beeld uiterst positief. Alleen in de marge kan men een paar kanttekeningen plaatsen: -een latente en natuurlijke spanning tussen veiligheidshandhaving en preventie23, -te weinig risicosupporters stromen door naar het educatieve programma.

22

Met als voorbeelden de thuiswedstrijd tegen Wisla Krakow (Europees voetbal) en de uitwedstrijd tegen Ajax (Nederlandse compettitie), beide in het seizoen 2003/2004. 23 Waarbij het voor de toekomst van groot belang is dat er een structurele en open communicatie plaats vindt tussen alle betrokken partijen: NEC, politie, openbaar ministerie en Over Enthousiast.

24

De Eendracht. een eerste evaluatie

Recommend Documents