I. ALGEMEEN 1. DOEL Het doel van een ornithologische reis naar Madeira is natuurlijk het waarnemen van de endemische soorten, de ondersoorten die in het veld herkenbaar zijn en zeevogels die hier algemeen kunnen zijn. Met het oog op het waarnemen van de zeevogels hadden we ons voorgenomen om een zeiltocht naar de Desertas eilanden te maken en de ferry heen en terug naar Port Santo te nemen. Het werd zoals gehoopt een rustige vakantie, nadat we (mijn vrouw en ik) vorig jaar de Canarische Eilanden bezochten wisten we dat we niet veel vogels moesten verwachten maar dat het zo erg zou zijn hadden we niet verwacht. Volgend jaar gaan we toch ergens naar toe waar er beduidend meer vogels zitten! DE DOELSOORTEN VAN DEZE REIS. Freira en Trocazduif : endemische soorten van Madeira. Gon-gon : broedt op de Desertas eilanden (Bugio) en de Kaapverdische Eilanden, mogelijk bestaat er ook een kleine populatie op de Azoren (zie Birding World Volume 12 (1999) nr.9 Blz. 363). Madeira Gierzwaluw, Berthelots Pieper en Kanarie : Macaronesische endemen (komen dus alleen voor op de Canarische Eilanden en Madeira), de Madeira Gierzwaluw wordt mogelijk ook in Marokko waargenomen men denkt op een trekkende winterpopulatie. Bulwers Stormvogel, Kleine Pijlstormvogel, Madeirastormvogeltje en nog enkele andere droomsoortjes worden in de omgeving van Madeira regelmatig gezien. Interessante ondersoorten zijn onder andere : Sperwer (Accipiter nisus granti), Geelpootmeeuw (Larus cachinnans atlantic), Merel (Turdus merula cabreae), Zwartkop (Sylvia atricapille heineken), Brilgrasmus (Sylvia conspicillata bella), Vuurgoudhaan (Regulus ignicapillus madeirensis), Rotsmus (Petronia petronia madeirensis) en Vink (Fringilla coelebs madeirensis). Vooral de Vink en (in minder mate) de Vuurgoudhaan bleken in het veld vrij afwijkend te zijn van de vogels die wij gewoon zijn.
2. INHOUD I. II. III. IV. V.
Algemeen Bezochte gebieden Dagverslagen Soortenlijst Streeplijst per dag
Blz. 1 Blz. 2 Blz. 4 Blz. 8 Blz. 10
3. ALGEMENE INLICHTINGEN We logeerden in het Aparthotel Dom Pedro te Garajau gelegen op een 8-tal km van Funchal. Dit is één van de goedkoopste aanbiedingen van Neckermann voor Madeira. Het bestaat uit zeven naast elkaar gelegen gebouwen met hotelkamers en studio’s. De studio’s bestaan uit een woon-/slaapkamer uitgerust met een eet-/kookhoek met koelkast, badkamer met bad en WC en voorzien van een balkon. In het hoofdgebouw bevindt zich het restaurant waar alle maaltijden worden gegeven in buffetvorm. Ontbijt van 7 tot 10 uur en avondeten van 19 tot 21.30 uur. Wij vonden het een uitstekende uitvalsbasis om Madeira te bezoeken, de maaltijden waren lekker, wel had er een beetje meer afwisseling mogen zijn. In de onmiddellijke omgeving is er een warenhuis met bakker. Wij boekten onze reis bij Neckermann Herentals, voor een verblijf op basis van half pension van 06/09 tot 13/09/99 betaalden we 20.740 BEF per persoon.
AUTO : vogelskijken op Madeira zonder auto kan men gewoon vergeten, we huurden een wagen categorie B via Neckermann voor een week kostte ons dit 9.350 BEF GELD : tijdens onze reis stond de Escudo 0,2012 BEF, we hadden in België enige Escudo’s gekocht teneinde de eerste dagen door te komen. Op vele plaatsen kan men betalen met VISA en via de bankautomaten die wijd verspreid staan kan men gemakkelijk geld opvragen met onze gewone Bankkaart of Visa kaart.
Madeira / september 1999
Blz. 1
4. GEBRUIKTE KAARTEN. - Madeira Die Freizeitkarte Marco Polo Schaal 1/50.000 Een erg gedetailleerde kaart met op de achterkant heel wat toeristische uitleg in het Duits en Engels. Een aanrader. In het boekje Travelpack MADEIRA van Kosmos Reisgids zit achteraan een plan van Madeira op schaal 1/75.000 ook dit kaartje is erg bruikbaar.
5. GERAADPLEEGDE VERSLAGEN EN BOEKEN. Verslagen en artikels. - Via Dutch Birding Travel Report Service (DBTRS) had ik volgende verslagen aangevraagd : Reisverslag Madeira 1990 Karel Tops Code DBTRS MD 4/5P Madeira 28/07 tot 09/08 1993 Theo Bakker MD 7/4P Madeira 22/05 tot 05/06 1997 Eric Jan Alablas MD 10/6 Madeira 07/08 tot 21/08 1997 Frank Laessing MD 9/3 - Via internet op de URL pagina van Denis Lepage : http://www.ntic.qc.ca/~nellus/links.html Madeira Trip Report August 1998 Andreas Bruun Kristensen Donsstormvogel te Camperduin in oktober 1992 door Leo Stegeman, Klaas Eigenhuis enz. Dutch Birding Volume 17 (1995) Blz. 1 Vooral de verslagen van Theo Bakker, Eric Jan Alablas en van Andreas Bruun Kristensen werden door ons veel gebruikt. Het verslag van Alablas was interessant daar er aanduidingen instaan van de broedplaats van de zeldzame Freira. Boeken A Birdwatchers’ Guide to PORTUGAL AND MADEIRA Travelpack Madeira (Kosmos Reisgids)
C.C. Moore, G.Elias & H. Costa C. Catling
Het eerste boekje uit de bekende reeks Bird Watchers’ Guides brengt een 12-tal pagina’s met informatie van Madeira, ook staat er een checklist in met al de vogels die ooit werden waargenomen in Madeira. Het tweede boekje is een toeristische gids met vrij veel informatie die ook voor vogelkijkers interessant kan zijn, tevens is het voorzien van een erg bruikbaar plan van Madeira (schaal 1/75.000).
Hier wil ik ook Ludo Benoy danken voor de talrijke tips die we kregen voor deze reis.
II. BEZOCHTE GEBIEDEN Voor het waarnemen van de belangrijkste soorten op Madeira moet men slechts enkele plaatsen bezoeken, zodat een week op het eiland zeker voldoende is. Als ik het verslag van Andreas Bruun Kristensen mag geloven dan is begin augustus veel beter wat betreft de aantallen zeevogels, hij zag veel meer Bulwers Stormvogels, Kuhls Pijlstormvogels en Kleine Pijlstormvogels dan wij. Aan de andere kant is het wel zo dat ik maar sporadisch aan seawatching heb gedaan.
ENKELE PLAATSEN DIE ZEKER HET BEZOEKEN WAARD ZIJN DE BALCOES Dit is blijkbaar een van de beste plaatsen van het eiland voor het waarnemen van de Trocazduif, we bezochten dit uitkijkpunt driemaal ongeveer één uur, dit leverde 5 / 8 & 20 duiven op. Het zicht over de laurierbossen is hier prachtig, meestal kan men alleen de Trocazduif de valleien zien overvliegen, op 10 september hadden we het geluk verschillende vogels in zit te kunnen waarnemen, daarvoor alleen al was het meenemen van een telescoop de moeite waard. Verder zagen we hier Vink, Merel en enkele Vuurgoudhaantjes.
Madeira / september 1999
Blz. 2
Neem in Funchal de baan 103 via Monte naar Paso de Piso, rij verder tot in Ribeiro Frio. In dit gehucht is een forelkwekerij, de meeste vogelkijkers parkeren hier hun auto’s en nemen het goed aangeduide wandelpad richting “Balcoes”. Indien er geen parkeerplaatsen meer zijn rij enkele honderden meter verder tot een bocht naar rechts met aan de linker kant van de baan een bar (zonder naam). Ook hier vertrekt een korter wandelpad naar het uitkijkpunt. Gewoon niet te missen.
WANDELPAD TUSSEN PICO AREEIRO EN PICO RUIVO Langs dit wandelpad zou de broedplaats liggen van de Freira, volgens enkele verslagen in mijn bezit kan men hier ‘s nachts de vogels soms horen roepen, toch worden ze zelden of nooit gezien daar er in de bergen erg regelmatig mist hangt. Daar deze soort erg bedreigd is heb ik geen poging ondernomen om ze te horen of te zien te krijgen. In de “The EBCC Atlas of European Breeding Birds” spreekt men over de zeldzaamste Europese zeevogel met een geschat aantal broedparen van 20 à 30. Deze vogel werd ontdekt in 1903 en slechts in 1969 herontdekt daar men dacht dat hij uitgestorven was, hij is alleen gekend van Madeira en de omliggende zeeën. Hij broedt in het binnenland op begroeide maar onbeweide rotsrichels op ongeveer 1.600 m boven zeeniveau en komt alleen ‘s nachts aan land. Het is twijfelachtig of deze zeer bedreigde soort kan blijven voortbestaan vanwege de zeer lage aantallen. Hij wordt blijkbaar niet meer vervolgd door de mensen (eierverzamelaars) en het rattenprobleem is onder controle maar de strijd tegen de verwilderde katten blijft doorgaan. Het is een trekvogel, keert terug maart/april en vertrekt eind september/begin oktober naar onbekende bestemming. Sinds 1986 worden er regelmatig tellingen gehouden door het Freira Conservation Project, het broedsucces lijkt toe te nemen maar de totale populatie zou afnemen, sommigen spreken dat er in 1994 nog ongeveer 8 broedparen over waren (zie Dutch Birding volume 17 (1995) Blz. 1). Neem in Funchal de baan 103 via Monte naar Paso de Piso. Sla hier links in richting Pico do Areeiro die een zevental km verder ligt. Op de top van de Areeiro staat een hotel restaurant (Pousada do Pico do Arieiero Tel 230 110) , het wandelpad naar de Pico Ruivo staat goed aangegeven. Zelfs als men hier geen enkele vogel zou zien dan is het alleen al voor het landschap zeker de moeite waard. Als wij er waren was de mist zo erg dat we slechts sporadisch iets van het landschap konden waarnemen, we zagen hier een 7tal Berthelots Piepers, een tweetal Kanaries en talrijke Madeira Gierzwaluwen.
BOOTTOCHTEN : zoals in de inleiding reeds aangehaald hadden we twee boottochten op ons programma staan, soorten als Bulwers Stormvogel, Gon-gon en Madeirastormvogeltje stonden hoog op mijn verlanglijst. Zeiltocht naar de Desertas eilanden Een aanrader voor ieder vogelkijker die Madeira bezoekt, het is een enige manier om de zeevogels van erg dichtbij te zien. Wij deden de trip met de Ventura een 16 m lange zeilboot die blijkbaar tijdens het toeristisch seizoen iedere dinsdag van 08 uur tot ongeveer 18 uur deze tocht maakt. Via Ludo Benoy die enkele weken voor ons op reis was in Madeira had ik het E-mail adres gekregen (
[email protected]) zodat we onze tocht vooraf hadden gereserveerd. De boot meert aan in de jachthaven van Funchal die niet echt groot is zodat het gemakkelijk moet te vinden zijn. De prijs per persoon kwam op 11800 Escudo voor de tocht, middagmaal inbegrepen. Bij het inschepen is het aangeraden de schipper (die enig Engels spreekt) er attent op te maken dat men vogelkijker is, hij heeft veel ervaring met de zeevogels en is steeds bereid te helpen. Op de URL adres http://www.madeira-web.com/villa-ventura/english/segeln.html kan men een foto van de boot, de dagen van uitvaren en algemene info vinden. Er zijn natuurlijk in de jachthaven nog andere mogelijkheden om een tocht te maken op zee, de firma Costa do Sol heeft een drietal motorboten die iedere dag uitvaren van 1 mei tot 31 oktober. In zijn verslag (1998) vermeldt Andreas Bruun Kristensen dat hij de tocht naar de Desertas onderneemt met de zeilboot Albatroz, ook deze boot ligt nog in de jachthaven. Belangrijkste waarnemingen : Gon-gon, Bulwers Stormvogel, Kuhls Pijlstormvogel en Kleine Pijlstormvogel. Ferry tocht naar Porto Santo. De Ferry naar Porto Santo vertrekt om 08 uur in de haven van Funchal, volgens de brochures duurt de overtocht 1.30 uur maar bij ons duurde het tot tweemaal toe ongeveer 2.30 uur. We kwamen aan op Porto Santo rond 10.30 uur. Vertrek uur 19 uur zodat men bijna de ganse dag kan besteden op dit eiland. De mogelijkheid bestaat om er fietsen te huren. We betaalden 9600 Escudo per persoon, ook op deze boottocht zagen we enkele mooie soorten. Belangrijkste waarnemingen tijdens de overtocht : Bulwers Stormvogel, Kuhls Pijlstormvogel, Grote Pijlstormvogel en Kleine Pijlstormvogel.
Madeira / september 1999
Blz. 3
EEN WANDELING LANGS LEVADAS De levadas zijn irrigatiekanalen, de eerste werden uitgehouwen door slaven en veroordeelde misdadigers in de 15 de eeuw. Door de eeuwen heen groef men steeds meer kanalen om het water van de hoger gelegen gebieden, waar overvloedig regen valt, te vervoeren naar bananenplantages, wijngaarden en akkers in het zonnige zuiden. Tegenwoordig beslaat het irrigatienetwerk meer dan 2150 km, hiervan wordt dan ook dankbaar gebruikt gemaakt om prachtige wandelingen te maken. In de omgeving van Rabaçal deden we de wandeling Levada do Risco en Levada das 25 Fontes een echte aanrader. Neem de autosnelweg richting Ribeira Brava op het einde van de autosnelweg neem je dan de baan 104 tot in Boca da Encumeada. Hier moet men de baan 110 nemen richting Porto Moniz, na 17 km ligt rechts de afslag naar Rabaçal, aan het staatspension voor bosarbeiders zijn parkeerplaatsen van waaruit de wandelingen beginnen.
SEAWATCHING - Het uitkijkpunt Porto Da Cruz (vermeld in tal van verslagen als een erg goed uitkijkpunt) ligt een drie km ten westen van Funchal midden in een zone met tal van hotels, de omgeving van Carlton Palm’s Hotel zou een erg goed punt om zijn zeevogels te observeren. Na een korte zoektocht konden we dit punt niet terug vinden, wel moet ik zeggen dat we niet echt lang aandrongen. - Daar we in de onmiddellijke omgeving logeerden heb ik enkele uren besteed op de Ponta do Garajau, hier staat een Christus beeld dat doet denken aan dat van Rio de Janeiro.
GEMEENTELIJK MUSEUM VAN FUNCHAL, hier bezochten we de aquariums maar we kwamen vooral voor de vrij uitgebreide collectie opgezette vogels met onder andere verschillende Trocazduiven en één Freira.
III. DAGVERSLAGEN MAANDAG 6 SEPTEMBER Weer : overwegend zon en erg warm.
D
aar we reeds rond 6 uur moesten vertrekken uit Zaventem stond de wekker om 2.30 uur wat voor ons niet echt alledaags is. We vertrokken rond 3 uur in Vorselaar zodat we reeds om 4 uur in Zaventem aankwamen ruim anderhalf uur voor het vliegtuig uiteindelijk vertrok. Toch mochten we niet klagen, we hadden zo goed als geen vertraging toen we landden op Funchal Airport om 10u10 Belgische tijd wat overeenkomt met 9u10 plaatselijke tijd. Het afhalen van de auto verliep erg vlot, we kregen een Ford Fiesta met 1700 km op de teller waarna we reden naar Garajau op zoek naar het hotel Dom Pedro. In tegenstelling tot vorig jaar op de Canarische Eilanden vonden we dit hotel vrij vlot en na een mislukte poging konden we ons installeren in een kleine studio met warempel zicht op zee. Onderweg naar Garajau konden we onze eerste soorten opschrijven, we zagen verschillende Torenvalken, een Buizerd, een vijftal Kanaries en enkele Madeira Gierzwaluwen. Terwijl we aan het wachten waren op de auto konden we onze eerste Monarch vlinder bewonderen. Nadat we een pint dronken gingen we wat eten kopen die we op het balkon van ons appartementje op ons gemak opaten. Na een siësta (dat hadden we wel verdiend dachten we) reden we naar Funchal op zoek naar de zeilboot Ventura waarmee we een tocht hadden vastgelegd via Email. Ondergetekende begon zich reeds ongerust te maken wanneer bleek dat we deze boot langs geen kanten konden vinden, hopelijk zou hij morgenvroeg op zijn ankerplaats liggen. In de haven vlogen heel wat Geelpootmeeuwen, verder nog een Grote Gele Kwikstaart, een Steenloper en een eigenaardige Kleine- of Bontbekplevier die ik slechts eventjes kon waarnemen en dus niet op naam brengen, ik dacht meer op een olieslachtoffer. Rond 18.30 uur reden we terug naar Garajau waar we de telescoop uit de kamer haalden en verder reden naar de Ponta do Garajau (wat toepasselijk Visdief betekend), hier vlogen een twintigtal Madeira Gierzwaluwen, verschillende Geelpootmeeuwen en dan toch na enig aandringen een vijftal Kuhls Pijlstormvogels. Ondertussen waren we zo moe dat we er rond 19.30 uur besloten dat het welletjes was geweest.
Madeira / september 1999
Blz. 4
DINSDAG 7 SEPTEMBER Weer : overwegend zon en erg warm, rond 19 u meer bewolking.
T
ot mijn grote opluchting lag de Ventura inderdaad op zijn ankerplaats zodat we rond 8.45 u vol goede moed en met erg goede vooruitzichten ons aanmelden voor een zeiltocht naar de Desertas, we vertrokken rond 9 uur en het duurde tot ongeveer 9.40 uur voor we voorbij de kaap Garajau vaarden, ondertussen hadden we enkel Geelpootmeeuwen en vrij veel Visdiefjes kunnen waarnemen. Voorbij deze kaap werd de zee iets wilder maar volgens de schipper was het ideaal weer om te zeilen, en met veel vertoon werden dan ook de zeilen gehesen, wel vond ik het nogal eigenaardig dat de motoren steeds bleven draaien en als om een of andere reden (bij een poging om een grote vis te vangen) de motoren eventjes werden stilgelegd gingen we nauwelijks nog vooruit. Maar dit alles was bijzaak, eigenlijk waren we gekomen om vogels te zien. Rond 10 uur zagen we onze eerste Kuhls Pijlstormvogels hun aantal viel in vergelijking tot vorig jaar op de Canarische Eilanden vorig jaar geweldig tegen, op de heenweg zagen we alles bij elkaar slechts een dertigtal vogels. Iets na tienen konden we eventjes twee Kleine Pijlstormvogels waarnemen en rond 11 uur kon ik eindelijk mijn eerste nieuwe (droom) soort van deze reis noteren. De eerste Bulwers Stormvogels zaten nogal ver op het water, maar na enige tijd konden we een viertal vogels onder quasi ideale omstandigheden bekijken. Ze lagen vrij dicht tegen de boot op het water toen ze na enige tijd wegvlogen konden we ze ook in vlucht prachtig bekijken. Op de heenweg noteerde ik minimum vijftien Bulwers. Toen we rond 13 uur aan land gingen op de Desertas vlogen er enkel Visdiefjes rond en verder een 10 tal Kuhls. Het was tijd om een vrij uitgebreide maaltijd die we nuttigden staand op het strand waarna we kans kregen om te zwemmen of om een wandeling te maken op het onherbergzaam eiland. Iets verder lag een klein Biologisch centrum waar de onderzoekers en wakers van het eiland verblijven, in deze omgeving liet de schipper ons een vrij groot jong van een Bulwers Stormvogel zien in een holte onder een vrij grote kei. Niettegenstaande het desolaat landschap konden we toch een Buizerd, een viertal Kanaries en onze eerste Berthelots Pieper aan onze lijst toevoegen. Rond 15.30 uur vertrokken we met vrij veel vertraging, er waren nogal wat problemen om ons terug op de boot te krijgen daar de Zodiak lek leek te zijn en bij iedere tocht tussen het strand en de zeilboot diende opgeblazen te worden. Op de terugweg zagen we duidelijk veel meer vogels dan op de heenweg, ik noteerde een veertigtal Kuhls Pijlstormvogels (de meeste dicht tegen Madeira), niet minder dan 37 Bulwers Stormvogels waarvan we vele exemplaren erg goed konden bekijken. Rond 16 uur en terug rond 17.30 uur beleefden we (voor ons dan toch) het hoogtepunt van deze reis toen tot tweemaal toe een Gon-gon rakelings langs de boot voorbij vloog richting de Desertas. De eerste waarneming was vrij kort maar de tweede vogel kon ik veel beter bekijken. Zoals Ludo Benoy enkele weken geleden ook had opgemerkt leken de vogels vrij donker op de bovenvleugels, ook zag ik de donkere ondervleugels, witte buik en de vrij zware snavel, de tweede vogel had een vrij donkere kruin en leek erg op de tekening van Lars Jonsson in zijn "Vogels van Europa" op blz. 44. Dicht tegen Madeira sloten we met een stukje cake en een glaasje Madeira wijn deze mooie dag af, deze reis kon weeral eens niet meer stuk.
WOENSDAG 8 SEPTEMBER Weer : bewolkt met overwegend zon, in de omgeving van Pico do Areeiro veel mist.
N
a de zware dag van gisteren besloten we uit te slapen zodat het reeds 9.30 uur was toen we vertrokken. We reden eerst naar Funchal waar we een overtocht naar Porto Santo reserveerden voor morgen. Van Funchal reden we door tot aan Ribeiro Frio waar we de korte wandeling naar de Balcoes aanvatten, dit is DE plaats voor het waarnemen van de Trocazduif. Rond 11.30 uur kwamen we bij het uitkijkpunt en bijna onmiddellijk konden we onder vrij goede omstandigheden onze eerste Trocazduif opschrijven. Eventjes in zit en daarna in vlucht, jammer dat we de moeite niet hadden genomen om de telescoop mee te brengen. In een uur waarnemen zagen we circa vijf Trocazduiven, allemaal in vlucht dwars over de vallei, dus waren het (buiten onze eerste vogel) allemaal vrij korte waarnemingen. Het viel me telkens op dat de kop en hals veel lichter gekleurd waren dan de rest van de bovendelen, tijdens later waarnemingen in zit bleek dat de halsvlek veel groter was dan ik verwacht had en deze bovendien bovenaan de hals samenkomt. Verder zagen we hier nog een tweetal Vuurgoudhaantjes, verschillende erg tamme Vinken (erg afwijkend qua kleur en roep) vrij veel Madeira Gierzwaluwen en een tweetal overvliegende Kanaries.
Madeira / september 1999
Blz. 5
Na een uurtje hielden we het voor bekeken en deden de iets verdere wandeling tot aan de forel kweekvijvers, hier konden we onze eerste familie Zwartkop waarnemen. Nadat we een sandwich aten in de bar (zonder naam) in Ribeiro Frio wandelden we terug naar het uitkijkpunt waar we rond 14 uur aankwamen. In een uur waarnemen konden we een achttal duiven waarnemen, jammer genoeg allemaal vliegend dwars over de vallei. Ook dit keer zagen we Madeira Gierzwaluwen en vrij veel Vinken die dankbaar de kruimels kwamen oppikken die Marleen aan het strooien was. Vervolgens reden we naar Pico Do Areeiro waar we onze auto parkeerden aan het Hotel Restaurant en de wandeling aanvatten richting Pico Ruivo. Volgens onze informatie bevinden zich in de omgeving van dit pad de broedgebieden van de Freira, menig vogelkijker komt hier ‘s nachts luisteren in de hoop de keizeldzame Freiras te horen roepen of eventueel een glimp op te vangen van een overvliegende vogel. We kwamen eigenlijk het broedgebied van deze vogels bekijken, jammer genoeg zouden we er niet veel van zien door de wel erg dichte mist. Bij erg korte opklaringen konden we een idee krijgen van het landschap dat ongelooflijk knap is. Verder aandringen had weinig zin zodat we na een klein uur wandelen terug keerden richting Hotel, ik noteerde een zevental Berthelots Piepers, een viertal Kanaries en een beetje verwonderlijk verschillende overvliegende Geelpootmeeuwen. De Madeira Gierzwaluwen waren volop aan het jagen op de talrijke vlinders die laag over de grond vlogen. Rond 17.30 uur waren we terug aan het Restaurant waar we een pint dronken en vervolgens terug reden naar Garajau, op de terugweg vielen ons de talrijke volwassen Geelpootmeeuwen op die zaten op de grazige berghellingen.
DONDERDAG 9 SEPTEMBER Weer : ook nu bewolkt met overwegend zon.
V
andaag namen we de ferry naar Porto Santo, we vertrokken stipt om 8 uur uit de haven van Funchal waar het juist buiten de haven stikte van de Geelpootmeeuwen. Rond 8.30 uur zaten we midden in de Kuhls Pijlstormvogels, alles bij elkaar minimum een honderdtal in een half uur. Ook in de omgeving van Ponta de Sao Lourenco vlogen er vrij veel Kuhls rond en hier konden we ook een viertal Bulwers Stormvogels verschalken waarvan een tweetal vrij dicht bij. Rond 9uur kregen we het hoogtepunt van deze dag met een erg dicht tegen de boot vliegende Grote Pijlstormvogel die Marleen gelukkig had gezien, iets later een tweede exemplaar die jammer genoeg wegvloog van de boot zodat deze rakker veel minder goed gezien werd. Ongeveer op hetzelfde tijdstip konden we drie Kleine Pijlstormvogels noteren wat eindelijk iets te veel van het goede was het had wat meer gespreid mogen zijn. Ook nu konden we de Kleine Pijlstormvogels niet echt goed zien. Halfweg tussen Porto Santo en Madeira vloog er zo goed als niets rond en in de omgeving van Porto Santo enkel Kuhls Pijlstormvogels. Mooi was wel een groep dolfijnen spec. De overtocht duurde blijkbaar veel langer dan de aangekondigde anderhalf uur daar we slechts rond 10.30 uur de haven van Porto Santo in vaarden. Op Porto Santo vlogen er vrij veel Spaanse Mussen rond en verder nog een Hop als nieuwe soorten voor deze reis. De rest van de dag hielden we ons bezig met een vrij korte wandeling tot aan Vila Baleira waar we vrij uitgebreid een aperitief dronken om daarna in een restaurantje te gaan eten. Na een koffie wandelden we in de late namiddag via het strand terug naar de haven waar we rond 19 uur vertrokken richting Madeira. Ongeveer 10 minuten later konden we onze eerste Kuhls Pijlstormvogel noteren, alles bij elkaar viel de terugweg geweldig tegen, tot 20u30 schreef ik een veertigtal Kuhls Pijlstormvogels en twee Bulwers Stormvogels op, daarna viel de duisternis vrij vlug in zodat het gedaan was met vogelskijken. Op de terugweg had ik gehoopt op het waarnemen van de Madeira Stormvogel, de kans op het waarnemen op de terug weg met de ferry is vrij reëel daar deze vogels op dit moment terug vliegen naar hun broedplaatsen op de Desertas. Slechts rond 22 uur waren we terug in Funchal, niet te geloven op de folders staat steevast dat de overtocht slechts anderhalf uur duurt.
Madeira / september 1999
Blz. 6
VRIJDAG 10 OKTOBER Weer : zon en terug erg warm.
R
ond 9 uur vertrokken we richting Ponta de Sao Lourenco, onze eerste halte hielden we in Caniçal waar we eventjes rondliepen in de haven en daarna het walvis museum bezochten. In de haven zagen we 4 Steenlopers, erg veel meeuwen, Visdiefjes, twee Grote Gele Kwikstaarten en twee Buizerds hoog in de bergen. Daarna reden we tot aan de parking op het schiereiland vanwaar we een wandeling maakten naar een van vele prachtige uitkijkpunten. Het stikte hier van de Berthelots Piepers, verder enkele Rotsduiven en een Torenvalk. Nadat we een sandwich aten in Caniçal reden we richting Porto da Cruz, hier hielden we een korte halte met o.a. Kuhls Pijlstormvogels boven zee om vervolgens te rijden naar Ribeiro Frio waar we voor de derde keer de korte wandeling naar het uitkijkpunt Balcoes maakten. We bleven waarnemen van 15.30 tot 16.30, gelukkig had ik mijn telescoop mee want de Trocazduiven werkten erg goed mee, we konden eerst één en daarna zelfs twee vogels in zit in de telescoop bekijken. Ook nu bleek dat de halsvlekken erg groot zijn en bovenaan met elkaar verbonden zijn wat inderdaad aanleiding geeft tot een erg lichte hals. Enkele keren zagen we baltsgedrag en roepende vogels maar de afstand was op dat moment zo groot dat ik niets hoorde. In het totaal konden we toch een twintigtal duiven waarnemen. Verder hoorden we een Merel zingen en konden we terug Vinken en Madeira Gierzwaluwen waarnemen. Vervolgens reden we terug naar Garajau via Camancha waar we een beetje toerist speelden.
ZATERDAG 11 OKTOBER Weer : ook vandaag hadden we prachtig weer.
V
ia de autosnelweg en de baan 104 reden we tot aan Boca da Encumeada, hier draaiden we de baan 110 in waar we bijna onmiddellijk stopten aan een uitkijkpunt met mooie verzichten over een vallei met Laurierbossen. Er was nogal wat mist wat niet optimaal was voor het vogelskijken. Een wegvliegende duif was hoogstwaarschijnlijk een Trocazduif, Merel, Vink en Kanarie konden we wel op naam brengen. Iets verder lag ons eerste doel van deze uitstap, de hoogvlakte Paul da Serra waar we verschillende korte haltes hielden, dit leverde verschillende Berthelots Piepers, enkele Kanaries en erg veel Madeira Gierzwaluwen op. Een vijftal km verder draaiden we het klein baantje richting Rabaçal in, best dat er niet te veel tegenliggers opdagen want dit baantje is werkelijk erg smal. We parkeerden onze auto in de omgeving van het staatspension voor bosarbeiders waarna we een flinke wandeling maakten langs levadas in de omgeving. We wandelden de erg gekende Levada do Risco en de Lavada das 25 Fontes jammer genoeg waren de watervallen niet erg spectaculair daar er blijkbaar een tekort aan water was. De vogels vielen eigenlijk nogal tegen, buiten een Buizerd, enkele Vinken en Goudhaantjes was er weinig te rapen, gelukkig vielen de wandelingen zelf erg mee. We reden verder tot in Porto do Moniz waar we een bezoek brachten aan de rotszwembaden, hier konden we 2 Steenlopers en heel wat Geelpootmeeuwen aan onze lijst toevoegen. Via de spectaculaire kustweg reden we richting Sao Vicente, onderweg hielden we een vrij lange halte om de inwendige mens te versterken. In Sao Vicente konden we nog drie Putters waarnemen, een nieuwe soort voor de reis en zo goed als de laatste vogels van de dag.
ZONDAG 12 SEPTEMBER Weer : ook vandaag erg goed weer, de dag dat we vertrokken was het wel aan het regenen zeker.
V
andaag trok ik er alleen op uit, terwijl Marleen uitsliep reed ik naar de kaap van Garajau, dit van 7.45 uur tot ongeveer 9 uur waarna we samen ontbeten in het Hotel. In het totaal noteerde ik een honderdtal Kuhls Pijlstormvogels, vrij veel Geelpootmeeuwen en Madeira Gierzwaluwen, verder roep van Regenwulpen, enkele Torenvalken en toen Marleen me te voet kwam halen om te gaan eten zag ze een overvliegende Sperwer. Het hoogtepunt van deze morgen was ongetwijfeld 5 à 6 Tuimelaars die op hun gemak voorbij de kaap zwommen. Dit leverde prachtige beelden op met de telescoop.
Madeira / september 1999
Blz. 7
Na ons ontbijt reden we naar Funchal die we de rest van de dag dan ook uitgebreid zouden bezoeken, op zondag zijn de winkels gesloten wat tactisch vrij goed gezien was door mij, op die manier moest ik niet te veel winkelen. In de omgeving van de haven van Funchal noteerde ik steeds dezelfde Steenloper maar konden we ook een Regenwulp vinden, in de loop van de namiddag liepen er nog twee Drieteenstrandlopers rond op de pier van de jachthaven. In de loop van de namiddag bezochten we ook het gemeentelijk museum van Funchal waar we de aquarium bezochten maar vooral kwamen voor de vrij uitgebreide collectie opgezette vogels met onder andere verschillende Trocazduiven en één Freira.
IV. SOORTENLIJST MADEIRA GON-GON
FEA'S PETREL DEZE VOGEL WERD TOT TWEEMAAL TOE GEZIEN OP DE TERUGWEG MET DE ZEILBOOT TUSSEN DE DESERTAS-EILANDEN EN FUNCHAL, ZE VLOGEN OP EEN DRIETAL METER HOOGTE VLAK NAAST DE BOOT RICHTING DE DESERTAS. DE BLEKE ONDERDELEN IN CONTRAST MET DE DONKERE ONDERVLEUGELS, DE DONKERE KOP (ZEKER DE TW EEDE VOGEL), DE ZWARE SNAVEL EN NATUURLIJK DE OMGEVING VAN HUN BROEDGEBIED (BROEDEN OP BUGIO) LATEN ME BESLUITEN DAT HET INDERDAAD GAAT OM GON-GONS EN NIET OP DE FREIRA DIE ERG OP DE GON-GON LIJKT.
BULWERS STORMVOGEL
BULWER'S PETREL DEZE PRACHTVOGEL WERD ONDER QUASI IDEALE OMSTANDIGHEDEN WAARGENOMEN TIJDENS DE ZEILTOCHT NAAR DE DESERTAS EILANDEN, OP DE HEENWEG ZAGEN WE EEN VIJFTIENTAL EXEMPLAREN EN OP DE TERUGWEG TELDE IK ER 37 WAARVAN WE VRIJ VEEL EXEMPLAREN VAN ERG DICHTBIJ KONDEN ZIEN. OOK TIJDENS DE OVERTOCHT NAAR PORTO SANTO MET DE FERRY KONDEN WE ENKELE EXEMPLAREN WAARNEMEN.
KUHLS PIJLSTORMVOGEL
CORY'S SHEARWATER ONTEGENSPREKELIJK DE MEEST WAARGENOMEN VOGEL, WERD WAARGENOMEN TIJDENS DE ZEILTOCHT, DE OVERTOCHT MET DE FERRY NAAR PORTO SANTO EN VANAF KAAP GARAJAU. EEN GOED KENMERK OM DE KUHLS PIJLSTORMVOGEL TE ONDERSCHEIDEN VAN DE SCOPOLI’S PIJLSTORMVOGEL (BROEDT OP DE EILANDEN IN DE MIDDELLANDSE ZEE) IS HET HOEVEELHEID WIT OP DE ONDERVLEUGELS. BIJ DE KUHLS PIJLSTORMVOGELS IS HET WIT BEPERKT TOT DE DEKVEREN WAT BIJ DICHTE WAARNEMINGEN OOK DUIDELIJK TE ZIEN WAS.
GROTE PIJLSTORMVOGEL
GREAT SHEARWATER OP DE HEENWEG MET DE FERRY NAAR PORTO SANTO HADDEN WE HET GELUK TWEE EXEMPLAREN VAN DEZE SOORT TE KUNNEN WAARNEMEN, DE EERSTE VLOOG ERG DICHT TEGEN DE BOOT EN WERD DAARDOOR BIJNA DOOR MIJ GEMIST, EEN TWEEDE EXEMPLAAR VLOOG WEG VAN DE BOOT EN WAS DAAROM VEEL MINDER SPECTACULAIR.
KLEINE PIJLSTORMVOGEL
LITTLE SHEARWATER WAARGENOMEN ZOWEL TIJDENS DE ZEILTOCHT ALS VAN OP DE FERRY, JAMMER GENOEG KONDEN WE GEEN ENKEL EXEMPLAAR GOED IN DE KIJKER KRIJGEN.
SPERWER
SPARROWHAWK WERD ALLEEN DOOR MARLEEN GEZIEN IN DE OMGEVING VAN KAAP GARAJAU.
BUIZERD
COMMON BUZZARD BIJNA IEDERE DAG MET ENKELE EXEMPLAREN WAARGENOMEN.
TORENVALK
COMMON KESTREL OOK DE TORENVALK WERD QUASI IEDERE DAG GEZIEN IN ERG KLEINE AANTALLEN.
DRIETEENSTRANDLOPER
SANDERLING DE LAATSTE DAG VAN DE REIS TWEE ERG TAMME EXEMPLAREN WAARGENOMEN IN DE HAVEN VAN FUNCHAL, NOG NOOIT KON IK DEZE SOORT VAN ZO DICHTBIJ BEKIJKEN.
Madeira / september 1999
Blz. 8
REGENWULP
WHIMBREL OOK DEZE SOORT WERD SLECHTS DE LAATSTE DAG VAN DE REIS WAARGENOMEN, IK HOORDE ROEPENDE REGENWULPEN VANAF DE KAAP GARAJAU EN LATER DEZELFDE DAG EEN FOERAGEREND EXEMPLAAR IN DE HAVEN VAN FUNCHAL.
STEENLOPER
TURNSTONE IN DE HAVEN VAN FUNCHAL WAREN ER STEEDS EEN OF TWEE EXEMPLAREN AANWEZIG, VERDER OOK WAARGENOMEN IN DE HAVEN VAN CANIÇAL EN PORTO MONIZ.
GEELPOOTMEEUW
YELLOW-LEGGED GULL WERD IEDERE DAG WAARGENOMEN, VERRASSEND WAS WEL DAT WE IN DE OMGEVING VAN PICO DO AREEIRO ERG VEEL ADULTE VOGELS ZAGEN ZITTEN OP EEN BERGHELLING.
VISDIEF
COMMON TERN VERRASSEND ALGEMEEN, ONDER ANDERE IN DE HAVEN VAN FUNCHAL ZATEN STEEDS VERSCHILLENDE EXEMPLAREN OP DE BASALT BLOKKEN VOOR DE JACHTHAVEN PIER. OOK WAARGENOMEN IN DE HAVEN VAN PORTO SANTO EN EEN TWEETAL EXEMPLAREN IN DE OMGEVING VAN DE LANDINGSPLAATS OP DE DESERTAS EILANDEN.
ROTSDUIF
ROCK DOVE ALLEEN DE “ROTSDUIVEN” DIE VOORKWAMEN OP HET SCHIEREILAND PONTA DE SAO LOURENCO HEB IK OPGESCHREVEN.
TROCAZDUIF
LONG-TOED PIGEON WE STONDEN DRIE KEER EEN UUR OP HET UITKIJKPUNT “BALCOES” BIJ HET DORPJE RIBEIRO FRIO. OP 8 SEPTEMBER VAN 11.30 TOT 12.30 UUR EN VAN 14 TOT 15 UUR WAT RESPECTIEVELIJK VIJF EN ACHT OVERVLIEGENDE VOGELS OPLEVERDE. OP 10 SEPTEMBER HADDEN WE VAN 15.30 TOT 16.30 VEEL MEER GELUK, WE KONDEN VERSCHILLENDE VOGELS PRACHTIG IN ZIT WAARNEMEN MET DE TELESCOOP, IN HET TOTAAL KONDEN WE ZEKER EEN TWINTIGTAL VERSCHILLENDE VOGELS ZIEN. DE ZILVERACHTIGE HALSVLEKKEN ZIJN ERG GROOT EN LOPEN IN ELKAAR OP DE HALS WAT IN VLUCHT DE INDRUK HEEFT DAT DE VOGELS EEN ERG LICHTE NEK EN KOP HEBBEN.
MADEIRA GIERZWALUW
PLAIN SWIFT OP DE DELEN VAN MADEIRA WAAR DE OORSPRONKELIJKE BEGROEIINGEN NOG MIN OF MEER INTACT IS, IS DEZE VOGEL ZEKER NIET ZELDZAAM. ALLEEN AL AAN DE HALSBREKENDE VLUCHT JUIST BOVEN DE BANEN IS DEZE RAKKER TE DETERMINEREN, IK HEB NIET IEDERE GIERZWALUW GOED BEKEKEN MAAR AL DE VOGELS DIE IK GOED KON BEKIJKEN WAREN MADEIRA GIERZWALUWEN, IK ZAG GEEN ENKELE VALE GIERZWALUW.
HOP
HOOPOE WERD ALLEEN GEZIEN OP PORTO SANTO.
BERTHELOTS PIEPER
BERTHELOT'S PIPIT LEEK ONS VEEL MINDER ALGEMEEN DAN OP DE CANARISCHE EILANDEN, ALLEEN IN DE OMGEVING VAN HET SCHIEREILAND PONTA DE SAO LOURENCO EN DE HOOGVLAKTE BIJ RABACAL WAS DEZE VOGEL ERG ALGEMEEN.
GROTE GELE KWIKSTAART
GREY WAGTAIL ERG REGELMATIG WAARGENOMEN, OVERAL WAAR ER ENIGE SPRAKE WAS VAN RIVIEREN WERD DEZE VOGEL GEZIEN.
MEREL
BLACKBIRD VERSPREID ENKELE KEREN WAARGENOMEN.
ZWARTKOP
BLACKCAP DE ENIGE VOGEL DIE WE ENKELE KEREN HEBBEN HOREN ZINGEN, ONDER ANDERE IN DE TUIN VAN HET HOTEL ENKELE KEREN GEHOORD EN GEZIEN.
VUURGOUDHAAN
FIRECREST
REGULUS IGNICAPILLUS MADEIRENSIS
DEZE VRIJ AFWIJKENDE ONDERSOORT KONDEN WE ENKELE KEREN GOED BEKIJKEN IN DE OMGEVING VAN HET UITKIJKPUNT “BALCOES”. DE PLAATS VOOR DE TROCAZDUIF.
Madeira / september 1999
Blz. 9
SPAANSE MUS
SPANISH SPARROW WAS HET EERST WAARGENOMEN OP PORTO SANTO WAAR HIJ ALGEMEEN LEEK, OP HET EINDE VAN DE REIS ENKELE KEREN GEZIEN O.A. IN FUNCHAL.
VINK
CHAFFINCH
FRINGILLA COELEBS MADEIRENSIS
DE MANNETJES DIE UITERLIJK ERG AFWIJKEN VAN WAT WE GEWOON ZIJN (OOK QUA ROEP) KONDEN WE VERSCHILLENDE KEREN ERG GOED BEKIJKEN IN DE OMGEVING VAN HET UITKIJKPUNT “BALCOES” WAAR ZE BIJNA UIT DE HAND KWAMEN ETEN. KANARIE
CANARY DE KANARIE IS MISSCHIEN EEN VAN DE MEEST WAARGENOMEN SOORTEN, WERD IEDERE DAG MET ENKELE EXEMPLAREN WAARGENOMEN.
PUTTER
GOLDFINCH DRIE EXEMPLAREN IN HET DORP SAO VINCENTE.
V. STREEPLIJST MAA
DIN
WOE
DON
VRIJ
ZAT
ZON
06
07
08
09
10
11
12
GON-GON
FEA'S PETREL
BULWERS STORMVOGEL
BULWER'S PETREL
KUHLS PIJLSTORMVOGEL
CORY'S SHEARWATER
GROTE PIJLSTORMVOGEL
GREAT SHEARWATER
KLEINE PIJLSTORMVOGEL
LITTLE SHEARWATER
SPERWER
SPARROWHAWK
BUIZERD
COMMON BUZZARD
X
TORENVALK
COMMON KESTREL
X
DRIETEENSTRANDLOPER
SANDERLING
REGENWULP
WHIMBREL
STEENLOPER
TURNSTONE
X
GEELPOOTMEEUW
YELLOW-LEGGED GULL
X
X
VISDIEF
COMMON TERN
X
X
ROTSDUIF
ROCK DOVE
TROCAZDUIF
LONG-TOED PIGEON
MADEIRA GIERZWALUW
PLAIN SWIFT
HOP
HOOPOE
BERTHELOTS PIEPER
BERTHELOT'S PIPIT
GROTE GELE KWIKSTAART
GREY WAGTAIL
MEREL
BLACKBIRD
ZWARTKOP VUURGOUDHAAN SPAANSE MUS
SPANISH SPARROW
VINK
CHAFFINCH
KANARIE
CANARY
PUTTER
GOLDFINCH
X X
X
X
X
X
X
X
X X
X X
X
X X
X
X
X
X
X
X X X
X X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X X X
X
X X X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
BLACKCAP
X
X
FIRECREST
X
X
X X
X
X
X X
X
X
X
X
X
X
X
X
X X
NORBERT WILLAERT / MARLEEN VERAMME KIEVITLAAN 13 B-2290 VORSELAAR BELGIE TEL : +32 (0) 14 50.11.66 E-MAIL :
[email protected]
Madeira / september 1999
Blz. 10
