De bouw in cijfers > Uitgave 2005

De bouw in cijfers 2000-2004 > Uitgave 2005

De bouw in cijfers 2000-2004 > Uitgave 2005

Uitgave van Bouwend Nederland, juni 2005 Bouwend Nederland Postbus 286 2800 AG Gouda T 0182 567 567 F 0182 567 555 E [email protected] I www.bouwendnederland.nl

Bezoekadres Bouwhuis, Stavorenweg 3, Gouda

Informatie J.W. Schreurs T 0182 567 395 E [email protected] drs. M. Roobol T 0182 567 451 E [email protected]

Hoewel aan deze uitgave de uiterste zorg is besteed, kan voor de aanwezigheid van eventuele (zet)fouten en onvolledigheden niet worden ingestaan. Bouwend Nederland aanvaardt deswege geen aansprakelijkheid.

2

Woord vooraf

Ondanks de somberte over de economie in 2003, blijkt uit onderzoek van het Economisch Instituut Bouwnijverheid (EIB) dat bouwbedrijven dit jaar minder pessimistisch zijn. Er lijkt meer vertrouwen te zijn voor de nabije toekomst. Ook het EIB zelf verwacht dat het in 2005 weer beter zal gaan met de bouw. Het ziet er naar uit dat het dieptepunt in 2004 is gepasseerd. De bouw kent voor het eerst in drie jaar weer enige groei. Dit zijn enkele analyses die ook dit jaar weer zijn opgenomen in de uitgave Bouw in Cijfers. De uitgave van 2005 behandelt de jaren 2000 – 2004. Aan de hand van diverse statistische bronnen worden de ontwikkelingen door de jaren heen en over alle geledingen van de bouw geanalyseerd en samengebracht. Ieder hoofdstuk behandelt een specifiek thema: bedrijven, arbeidsmarkt en werkgelegenheid, productie, kosten werknemers, kosten productie en wonen. Hoewel Bouwend Nederland getracht heeft een zo zorgvuldig mogelijk beeld van de bedrijfstak te presenteren, is het onmogelijk een volledig beeld te schetsten. Graag maken wij van uw wensen en/of opmerkingen gebruik om toekomstige edities verder te verbeteren.

3

De bouw in cijfers 2000-2004

Inhoudsopgave Colofon

2

Woord vooraf

3

Verklaring der tekens

6

DEEL A A1

A.2

Macro-economische kerngegevens

8

1

Kerngegevens van de Nederlandse economie

8

2

Kerngegevens marktsector en bouwnijverheid

9

Samenvatting Deel B

10

1

Kerngegevens Bedrijven

10

2

Kerngegevens Arbeidsmarkt en werkgelegenheid

10

3

Kerngegevens Productie

11

4

Kerngegevens Kosten werknemers

11

5

Kerngegevens Kosten productie

12

6

Kerngegevens Wonen

12

DEEL B B.1

Bedrijven Bedrijven in Nederland

2

Bedrijven in de bedrijfstak bouwnijverheid

16

3

Werkgevers bouw naar UWV – sector

16 17

4

Faillissementen Enkele kengetallen van B&U-bedrijven

18

6

Kostenstructuur van B&U-bedrijven

18

7

Enkele kengetallen van GWW-bedrijven

19

8

Kostenstructuur van GWW-bedrijven

19

9

Enkele kengetallen van gespecialiseerde bedrijven in de bouw

20

Kostenstructuur van gespecialiseerde bedrijven in de bouw

20

Arbeidsmarkt en werkgelegenheid Arbeidsbestand in de bouwnijverheid

22

2

Toetredingen in de bouwnijverheid

23

3

Uittredingen in de bouwnijverheid

24

4

Werkgelegenheid en vacatures

24

5

Ramingen werkgelegenheid in de bouwnijverheid

25

6

Ontwikkelingen Scholingsfonds

26

7

Leerlingen/cursisten naar opleidingsinstellingen

26

8

Ziekteverzuim

27

9

4

21

1

10 B.3

15

5

10 B.2

14

1

Kerncijfers Arbeidsongeschiktheid UWV

28

Kerncijfers Werkloosheid UWV

29

Productie

30

1

Productie bouwnijverheid 2000 - 2004

31

2

Productie bouwnijverheid 2005 - 2009

31

3

Productie bouwnijverheid 2005 - 2006, naar instituut

32

4

Investeringen in bouwwerken

33

A.1

B.4


5

Indexcijfers van de omzet in de bouwnijverheid

6

Toegevoegde waarde bouwnijverheid

33

7

Door architecten netto ontvangen opdrachten (B&U-werken)

34

8

Verleende bouwvergunningen (B&U-werken)

35

9

Productie van B&U-werken

35

10

Omzet uit bouwbedrijf, naar objectcategorie

36

11

Omzet uit bouwbedrijf, naar opdrachtgever

36

12

Omzet uit bouwbedrijf, naar wijze van opdrachtverkrijging

37

13

Omzet van gespecialiseerde bedrijven in de bouw

38

Kosten werknemers 1

B.6

Ontwikkeling garantieloon Bouw-CAO

39 40

2

Ontwikkeling salarisschalen UTA-CAO

40

3

Aanpassing loon- en salarisschalen Bouw-CAO en UTA-CAO

41

4

Bruto weekloon, netto weekloon en loonkosten Bouw-CAO

42

5

Bruto maandloon, netto maandloon en loonkosten UTA-CAO

42

6

AVBB-indexcijfers uurprijzen

43

7

Productieve uren in de B&U

43

8

Ontwikkeling van lonen en loonkosten

44

9

B.5

33

Gegevens Volksverzekeringen

44

10

Gegevens Werknemersverzekeringen

45

11

Gegevens Bedrijfstakeigen regelingen niet eerder genoemd

46

12

Kostenvergoedingen en bijzondere toeslagen Bouw-CAO

47

13

Loongrondslagen

48

14

Onwerkbaar weer

48

Kosten productie

49

1

Gemiddelde bouwkosten, inhoud en prijs van woningen

2

Prijsindexcijfers van de bouwkosten van nieuwe woningen

50

3

Indexcijfers van de productieprijs van B&U-werken

50

4

Prijsindexcijfers GWW

51

5

BDB-kostenindexcijfers woningen en gebouwen

51

6

MBK-kostenindexcijfers woningen en gebouwen

52

7

MBK-kostenindexcijfers GWW-werken

52

8

Inputindexcijfers voor de bouwkosten van woningen

53

9

Prijsindexcijfers van materialen voor de woningbouw

53

10

Loon- en materiaalindices RWU 1991

54

11

Consumentenprijsindex, alle huishoudens (=inflatie)

54

12

Consumentenprijsindex, alle huishoudens, afgeleid

55

Wonen 1

Demografische kengetallen

50

56 57

2

Nieuwbouw van woningen naar opdrachtgever

57

3

Woningen waarvoor een bouwvergunning is verleend naar Vinex-indeling

58

4

Gereedgekomen woningen naar Vinex-indeling

59

5

Woningvoorraad

60

6

Woningvoorraad naar Vinex-indeling

61

7

Onttrekkingen aan de woningvoorraad

62

8

Onttrekkingen aan de woningvoorraad naar Vinex-indeling

63

9

Huren

64

Inflatie, woonlasten, woninghuur, bouwkosten en hypotheekrente

65

10

5


11

Koopsommen van bestaande eengezinswoningen

65

12

Verkoopprijzen van verkochte nieuwe eengezinswoningen

65

13

Koopsommen van bestaande appartementen

66

14

Verkoopprijzen van verkochte nieuwe appartementen

66

15

Gemiddelde kaveloppervlakte van verkochte eengezinswoningen

67

16

Grondprijzen (aankoop door particulieren)

67

TOELICHTING EN VERANTWOORDING Bijlagen Hoofdstuk B.1 Bedrijven

70

Hoofdstuk B.2 Arbeidsmarkt en werkgelegenheid

72

Hoofdstuk B.3 Productie

73

Hoofdstuk B.4 Kosten werknemers

75

Hoofdstuk B.5 Kosten productie

76

Hoofdstuk B.6 Wonen

78

Verantwoording

79

Verklaring der tekens: Niets (blank)

Gegevens ontbreken

*

Voorlopig

x

Geheim

-

Nihil

In geval van afronding kan het voorkomen dat de totalen niet geheel overeenstemmen met de

Met betrekking tot de tabel is achterin een toelichting opgenomen. R

6

Raming

som der opgetelde getallen.

Deel A

7


A.1 Macro-economische kerngegevens 1

Kerngegevens van de Nederlandse economie 2002

2003

2005 a

2004

2006 a

MUTATIES PER JAAR IN PROCENTEN

Internationaal Relevant wereldhandelsvolume Prijspeil goedereninvoer Eurokoers (niveau, dollars per euro) Olieprijs (Brent, niveau, dollars per vat)

2,1 - 1,7 0,94 25,0

4,8 - 1,2 1,13 28,9

7,4 1,3 1,24 38,1

3,5 6,6 - 3,2 3,4 3,4 3,3 0,6

2,7 3,8 - 5,9 2,1 1,9 2,6 - 1,2

1,5 2,6 - 2,4 1,2 0,9 1,4 - 1,2

0,9 1,8 0,3 0,2 1,3 6,4 4,4 0,6 0,6

0,5 0,8 2,2 1,0 0,9 3,5 4,2 1,3 0,9

8,2 3,2 14,9 7,5 0,5 1,6 2,5 1,3 1,4

6 1/4 - 1/4 1,30 40 1/4

7 -2 1,30 35

Lonen en prijzen Contractloon marktsector Loonvoet marktsector Prijsconcurrentiepositie Consumentenprijsindex (CPI) Idem afgeleid Prijs nationale bestedingen Koopkracht (mediaan alle huishoudens)

3 /4 / (1 1/4) - 3/4 1 1/4 1 1 - 1 1/4

1 - 1/4 ( 1/4) 1/2 1/4 3 /4 1/2 1/2

4 1/2 2 1/4 7 1/2 3 1/2 - 1/2 2 1/4 3 1 1/2 1

7 1/4 3 3/4 11 1/4 6 1/4 - 2 3/4 (1) 5 3/4 3 1/2 3 2 1/4

7.836 7.356 480 6 1/4 876 695 69 1/4

3 4

Volume bestedingen en productie Goederenuitvoer (excl. energie) binnenlands geproduceerde uitvoer wederuitvoer Goedereninvoer Particuliere consumptie Bruto investeringen bedrijven (excl. woningen) Investeringen in woningen Productie marktsector b Bruto binnenlands product

-

-

-

NIVEAUS

Arbeidsmarkt Beroepsbevolking (1000 personen) Werkenden (1000 personen) Werkloze beroepsbevolking (1000 personen) Idem, in % van de beroepsbevolking Arbeidsongeschikten (1000 personen) Werkloosheid of bijstand (1000 personen) Verhoudingen niet-actieven versus actieven (%)

7.638 7.336 302 4,0 975 572 66,5

7.696 7.300 396 5,1 982 639 67,1

7.771 7.232 479 6,2 947 694 69,0

7.762 7.246 515 6 3/4 911 735 70

41,1 39,4 - 1,0 - 1,9 52,6 3,4

42,5 39,3 - 3,0 - 3,2 54,3 1,6

41,9 39,4 - 1,8 - 2,5 55,8 1,1

41,6 39,5 - 1,8 - 2,0 58,1 1 /2

4,5 1,1 54,6 41,5 4,9 3,3

0,7 - 1,4 54,8 43,3 4,1 2,3

1,4 0,2 54,3 44,1 4,1 2,1

/ -1 54,1 44,7 3 3/4 2

Collectieve sector (in % BBP) Collectieve uitgaven (netto) Collectieve lastendruk Financieringssaldo rijk c Vorderingensaldo collectieve sector (EMU) Bruto schuld collectieve sector (ultimo jaar) Prijsmutatie (%) bruto overheidsinvesteringen (IBOI)

43,2 41,6 (39,9) - 1,9 - 1,7 58,1 0

Diversen Nominaal vrij beschikbaar gezinsinkomen Reëel vrij beschikbaar gezinsinkomen Replacement rate Gemiddelde wig (modale werknemer marktsector) Lange rente (10-jaars staatsleningen) Korte rente

1 2

1 / 53,9 43,6 4 1/4 2 1/4 3 4

Bron: CPB a b c

8

Cijfers tussen haakjes zijn gecorrigeerd voor de financieringsverschuivingen als gevolg van de invoering van de wet Verlenging Loondoorbetalingsverplichting bij Ziekte (VLZ) in 2005 en 2006 en de Zorgverzekeringswet (ZVW) in 2006. Bedrijven exclusief delfstoffenwinning en verhuur van en handel in onroerend goed In 2003 komt het saldo voor de lagere overheid gecorrigeerd voor de invoering van het BTW-compensatiefonds 0,3% BBP lager uit en het saldo van het rijk 0,3% BBP hoger.

A.1


2

Kerngegevens marktsector en bouwnijverheid 2002

2003

2005 a

2004

2006 a

MUTATIES PER JAAR IN PROCENTEN

Marktsector b Productievolume d Prijsontwikkeling van de toegevoegde waarde Werkgelegenheid (in arbeidsjaren) Arbeidsproductiviteit e Loonsom per werknemer Arbeidsinkomensquote Kapitaalinkomensquote

- 0,6 3,9 - 1,3 0,6 6,6 85,3 14,7

- 1,3 2,3 - 2,3 0,8 3,8 86,9 13,1

1,3 0,0 - 2,7 3,5 2,6 86,6 13,4

1 1/2 1/2 - 1/2 (- 3/4) 1 3/4 (2 1/4) 3 /4 (1 1/4 ) 85 1/2 14 1/2

3 / 1 1/2 (1 1/4) 1 3/4 (2) - 1/4 ( 1/4) 83 3/4 16 1/4

- 3,2 7,9 - 0,7 - 2,4 5,7 83,3 16,6

- 5,0 5,6 - 3,1 - 2,0 3,0 83,4 16,6

0,0 3,1 - 2,1 2,2 3,0 81,5 18,5

1 1 3 /4 1/4 3 /4 81 19

2 / 1 1/2 1/2 0 80 20

14

Bouwnijverheid c Productievolume d Prijsontwikkeling van de toegevoegde waarde Werkgelegenheid (in arbeidsjaren) Arbeidsproductiviteit e Loonsom per werknemer Arbeidsinkomensquote Kapitaalinkomensquote

12

Bron: CBS, CPB a b c d e

Cijfers tussen haakjes zijn gecorrigeerd voor de financieringsverschuivingen als gevolg van de invoering van de wet Verlenging Loondoorbetalingsverplichting bij Ziekte (VLZ) in 2005 en 2006 en de Zorgverzekeringswet (ZVW) in 2006. Exclusief delfstoffenwinning en verhuur en handel in onroerend goed Bouwnijverheid en bouwinstallatiebedrijven Volume bruto toegevoegde waarde tegen basisprijzen Volume bruto toegevoegde waarde tegen basisprijzen per arbeidsjaar

Economische groei

EMU-saldo

(volume-mutatie per jaar in %)

(in % van het BBP) 6

3

5

2

4

1

3

0

2

-1

1

-2

0

-3

-1 ‘97

‘98

‘99

‘00

‘01

‘02

‘03

‘04

‘05

‘06

-4 ‘97

‘98

‘99

‘00

‘01

‘02

‘03

‘04

‘05

‘06

9


A.2 Samenvatting Deel B 1

Kerngegevens bedrijven 2000

2001

2002

2003

2004

694.085 63.380

702.285 67.595

689.625 69.440

685.775 71.295

701.685 72.365

3.579 531

4.329 645

4.963 607

6.386 887

6.643 852

SITUATIE PER 1 JANUARI

Aantal bedrijven, Nederland Bouwnijverheid JAARCIJFERS

Faillissementen, Nederland Bouwnijverheid JAARCIJFERS

X 1000 EURO

Bruto omzet per werkende B&U-bedrijven (hoofdaannemers) GWW-bedrijven (hoofdaannemers) Gespecialiseerde bedrijven in de bouw

222 175 112

232 208 121

227 216 121

233 218 119 Bron: CBS, EIB

2

Kerngegevens arbeidsmarkt en werkgelegenheid 2000

2001

2002

JAARCIJFERS

2003

2004 7.355 399 479 6,2

X 1000

Banen van werknemers, Nederland Bouwnijverheid Werkloze beroepsbevolking Idem, in % van de beroepsbevolking

Werkloosheidsuitkeringen, Nederland Bouwbedrijf Vacatures, Nederland Bouwnijverheid

7.285 429 270 3,6 199,1 4,8 188 19

7.424 437 252 3,3 169,6 4,3 182 18

7.486 435 302 4,0 185,2 5,6 135 12

7.462 420 396 5,1 253,2 9,1 99 6

768,8 60,0 20.030

792,1 58,4 18.290

802,5 56,8 20.050

785,6 54,3 16.130

109 7

SITUATIE PER JAARULTIMO

WAO-uitkeringen, Nederland Bouwbedrijf

Bedrijfsongevallen (op de bouwplaats)

Bron: Arbouw, CBS, CPB, EIB, UWV

Werkloosheidsuitkeringen

WAO-uitkeringen

(in duizenden)

‘95

10

‘96

(in duizenden)

‘97

‘98

‘99

‘00

‘01

‘02

‘03

‘04

400

900

300

800

200

700

100

600

0

0 ‘95

‘96

‘97

‘98

‘99

‘00

‘01

‘02

‘03

‘04

A.2

3

Samenvatting Deel B

Kerngegevens productie 2000

2001

2002

2003

2004

MLN EURO’S, LOPENDE PRIJZEN

Bruto Binnenlands Product (marktprijzen) Totaal

402.291

429.345

445.160*

454.276*

466.310*

44.677

47.644

48.633*

47.928*

48.310*

88.955 49.164

92.873 53.129

92.572* 54.222*

91.636* 53.164*

95.415* 55.113*

21.437

18.544

22.581

17.621

16.379

16.537

16.081

16.663

18.500

17.148

17.917

17.747

16.010

16.666

30.140 8.610

32.477 9.552

33.709 10.004

31.459 8.571

Bouwproductie (Nationale Rekeningen) Totaal

Totaal bruto investeringen in vaste activa Nederland totaal Bouwinvesteringen

Netto ontvangen opdrachten architecten Totaal B&U-werken

Verleende bouwvergunningen Totaal B&U-werken

Productie van B&U-werken Totaal

Binnenlandse omzet Totaal hoofdaannemers B&U en GWW Totaal gespecialiseerde bedrijven in de bouw

Bron: CBS, CPB, EIB, Bouwend Nederland

4

Kerngegevens kosten werknemers 2000

2001

2002

2003

2004

INDEXCIJFERS, 2000 = 100 JAARCIJFER

Cao-lonen per maand Industrie Bouwnijverheid

100,0 100,0

103,9 104,8

SITUATIE PER 1 JULI

107,6 109,4

110,5 112,2

112,4* 114,6*

IN EURO’S

Garantieloon CAO-bouwbedrijf per week Functiegroep D

438,53

478,65

492,80

510,80

512,40

1.603,21

1.716,20

1.776,79

1.830,48

1.876,52

1.425

1.460*

Salarissen UTA-CAO per maand Minimum salarisschaal 3

IN UREN

JAARTOTALEN

Productieve uren nieuwbouw B&U

1.445

1.430

1.410

Bron: Bouwend Nederland, CBS

11


5

Kerngegevens kosten productie 2000

2001

2002

2003

2004

IN EURO’S, EXCLUSIEF BTW

Gemiddelde bouwkosten per woning Berekend gewogen gemiddelde

92.000

105.000

112.000

118.000

116.000

INDEXCIJFERS 1995 = 100

Prijsindexcijfers bouwkosten nieuwe woningen Jaarcijfer, exclusief BTW

125

132

146

152

148*

INDEXCIJFERS NIEUWBOUW, JANUARI 2003 = 100

BDB-indexcijfers Aanneemsom woningbouw, per juli

88,3

94,1

98,9

100,6

103,4


MBK-indexcijfers Aanneemsom woningbouw, per juli

110,1

117,6

121,4

124,7

126,8


Prijsindexcijfers materialen woningbouw 100,0

Jaarcijfer

104,9

107,1

107,8

109,3


Consumentenprijsindex (inflatie) Jaarcijfer

100,0

104,2

107,6

109,9

111,2

Bron: AVBB, BDB, CBS, Reed Business Information bv

6

Kerngegevens wonen 2000

2001

2002

2003

2004

X 1.000, PER 1 JANUARI

Bevolking Particuliere huishoudens Woningvoorraad Verhuizingen

15.864,0 6.801,0 6.590 1.586,7

15.987,1 6.867,0 6.651 1.562,6

16.105,3 6.934,3 6.710 1.595,9

78.563 70.650 13.528

62.326 72.958 15.555

67.183 66.704 16.048

329 188.148 210.200 175

339 205.666 230.800 241

Nieuwbouw van woningen Verleende bouwvergunningen Gereedgekomen woningen

Onttrekkingen aan de woningvoorraad

16.192,6 6.995,7 6.764 1.566,5

16.258,0 7.052,5* 6.810 1.594,2*

72.454 59.629 17.763

76.180 65.314 19.313

366 223.968 262.400 297

380 233.817 269.400 322

227

216

ABSOLUUT

IN EURO’S

Kale maandhuren (per juli) Koopsommen bestaande eengezinswoningen Verkoopprijzen nieuwe eengezinswoningen

Grondprijzen (aankoop particulieren) per m 2

351 218.192 251.600 307 IN M 2

Kaveloppervlakte verkochte nieuwe woningen

231

220

221 IN PROCENTEN

Hypotheekrente (woningen)

5,9

5,9

5,3

4,5

4,2

Bron: CBS, DNB, Kadaster, Monitor Nieuwe Woningen, VROM

12

Deel B

13


B.1Bedrijven De Nederlandse economie heeft zich in 2004 enigszins hersteld van de krimp in 2003. Het herstel is echter bescheiden en vrijwel geheel te danken aan de export. Ondanks het voor de bouw niet al te gunstige economische klimaat nam het aantal ondernemingen in de bouwnijverheid (waartoe ook installatiebedrijven en afbouwbedrijven gerekend worden) toch nog verder toe. Per 1 januari 2004 registreerde het CBS bijna 72.500 bedrijven. Bij deze bedrijven waren in 2004 gemiddeld 399 duizend werknemers in loondienst. Een verlies van meer dan 35 duizend banen in twee jaar tijd. De bedrijfstak bouwnijverheid groeide het afgelopen jaar met bijna 1.100 bedrijven ofwel 1,5 procent. Deze groei komt geheel voor rekening van het aantal bedrijven zonder personeel in loondienst. Het aantal ondernemingen in deze categorie nam met 2.800 toe. In de overige grootteklassen liep het aantal ondernemingen met in totaal ruim 1.700 terug. Opvallend daarbij is dat deze terugval zich in alle grootteklassen heeft voorgedaan. De daling met 3 procent van het aantal bedrijven met 1 tot 10 werknemers is in dit verband nog bescheiden te noemen. In alle overige grootteklassen liep het aantal bedrijven met meer dan 10 procent terug. Per saldo neemt het aantal ondernemingen in de bedrijfstak bouw al vanaf 1988 onophoudelijk toe. Ten opzichte van 1987 is het aantal ondernemingen in de bedrijfstak met ruim 34.000 toegenomen. Deze groei kwam nagenoeg volledig (97 procent) voor rekening van bedrijven met minder dan 10 werknemers in loondienst (kleinbedrijf). De meeste bedrijven behorend tot het kleinbedrijf hebben zelfs helemaal geen personeel in loondienst. Inmiddels geldt dit voor bijna 70 procent van deze categorie bedrijven.

1

Bouwbedrijven 2005, ontwikkelingen en vooruitzichten (januari 2005)

14

In 2004 zijn in Nederland ruim 9.300 faillissementen uitgesproken, waarvan 2.700 voor rekening kwamen van natuurlijke personen. Dit is het hoogste aantal faillissementen dat ooit in een jaar door het CBS is genoteerd. Van deze faillissementen komen er 850, waarvan circa 40 procent eenmanszaken - voor rekening van bedrijven uit de bouwnijverheid. Het aantal faillissementen in de bouwnijverheid lag daarmee 4 procent lager dan in 2003. Wel is het aantal faillissementen van eenmanszaken in de bouw met 3 procent toegenomen. Van de failliete bedrijven in de bouwnijverheid had 38 procent een bestaansduur korter dan vijf jaar, eenderde een bestaansduur van 10 jaar of langer. Bijna driekwart van de gefailleerde bouwbedrijven had minder dan 10 werknemers in loondienst. Na de somberte die eind 2003 leek te hebben postgevat blijkt uit onderzoek van het EIB1, dat de bouwbedrijven in vergelijking met verleden jaar minder pessimistisch zijn. Hoewel de stemming onder veel hoofdaannemers nog altijd bedrukt is, lijkt er meer vertrouwen te zijn ontstaan voor de nabije toekomst. Het percentage bedrijven dat de eigen vooruitzichten als goed kwalificeert is toegenomen. Ook de vooruitzichten voor de eigen sector worden vaker positief beoordeeld. Het gaat hierbij nog wel om een minderheid van de ondernemers. Ook wordt de stand van zaken in de gww minder gunstig beoordeeld dan in de b&u. Overigens staan de knelpunten die de bedrijven het meest hinderen nog steeds in het teken van de laagconjunctuur. Scherpe prijsconcurrentie wordt nog steeds als het belangrijkste knelpunt in de bedrijfsvoering gezien. Het knelpunt is bovendien belangrijker geworden. De verhoogde concurrentie drukte de winstgevendheid van de bedrijven. De meeste bedrijven denken in 2005 winstgevend te zijn. In de b&u verwachten de bedrijven gemiddeld een winst van 3,4 procent van de omzet. Met een gemiddelde verwachting van 2,6 procent vallen de marges in de gww een stuk lager uit.

B.1

Bedrijven

1

Bedrijven in Nederland 2000

2001

SITUATIE PER 1 JANUARI

2002

2003

2004

685.775 620.320 353.010 58.045 7.410 46.010 35.055 17.720 9.415 1.545 71.295 63.345 41.115 7.510 445

701.685 639.295 372.570 55.575 6.810 46.595 36.295 19.180 8.885 1.415 72.365 65.465 43.915 6.530 365

AANTAL

Nederland, totaal

694.085 632.995 341.375 54.460 6.630 45.425 34.840 15.220 9.085 1.500 63.380 55.495 30.545 7.450 430

kleinbedrijf (minder dan 10 werknemers) waarvan zonder personeel in loondienst middenbedrijf (10 tot 100 werknemers) grootbedrijf (100 of meer werknemers)

Industrie kleinbedrijf waarvan zonder personeel in loondienst middenbedrijf grootbedrijf

Bouwnijverheid kleinbedrijf waarvan zonder personeel in loondienst middenbedrijf grootbedrijf

702.285 639.335 338.645 56.185 6.760 47.060 36.190 15.895 9.365 1.510 67.595 59.605 33.355 7.570 420

689.625 625.205 352.330 57.160 7.260 46.440 35.385 16.900 9.480 1.570 69.440 61.610 39.880 7.385 440

Bron: CBS

Ondernemingen bouwnijverheid zonder personeel in loondienst

Ondernemingen bouwnijverheid met personeel in loondienst

(in duizenden)

(in duizenden) 50

50

40

40

30

30

20

20

10

10

0 ‘95

‘96

‘97

‘98

‘99

‘00

‘01

‘02

‘03

‘04

0 ‘95

‘96

‘97

‘98

‘99

‘00

‘01

‘02

‘03

‘04

15


2

Bedrijven in de bedrijfstak bouwnijverheid

Aantal werknemers

1-5

SITUATIE PER 1 JANUARI 2004

Totaal bedrijfstak Bouwrijp maken van terreinen Slopen van bouwwerken Grondverzet Proefboren

Burgerlijke en utiliteitsbouw; grond-, water- en wegenbouw (exclusief grondverzet) Algemene burgerlijke en utiliteitsbouw Bouw van kunstwerken (bruggen, tunnels ed) Leggen van kabels en buizen Dakdekken en bouwen van dakconstructies Aanleg wegen, spoorwegen, luchthavens en sportvelden Stratenmaken Natte waterbouw Heien en andere funderingswerkzaamheden Vlechten van betonstaal Metselen en voegen Overig gespecialiseerd werk in de bouw

Bouwinstallatiebedrijven Elektrotechnische bouwinstallatiebedrijven Isolatiebedrijven Loodgieters; sanitairinstallatiebedrijven CV- en luchtbehandelingsinstallatiebedrijven Overige bouwinstallatiebedrijven

Afwerken van gebouwen Stukadoren Timmeren Afwerken van vloeren en wanden Schilderen en glaszetten Overige afwerking van gebouwen

Verhuur van bouwen sloopmachines met bedienend personeel

5-10

10-20

20-50

50-100

≥ 100

Totaal

AANTAL BEDRIJVEN MET PERSONEEL IN LOONDIENST

17.260 625 170 450 5 7.485

4.290 190 65 125 0 1.910

3.495 180 70 110 0 1.655

2.430 115 40 75 0 1.260

605 15 5 10 0 320

365 0 0 0 0 220

28.450 1.130 350 775 5 12.825

4.310 10 135 565 185

1.135 5 50 130 85

1.030 10 40 110 105

770 15 45 70 110

205 0 15 10 40

140 5 25 5 30

7.590 45 305 880 555

745 45 55 90 625 720 3.070 1.125 140 1.265 505 35 5.880 635 1.655 1.080 2.235 275 205

150 10 15 25 130 175 1.110 420 45 460 170 15 1.005 110 205 175 460 55 75

100 10 15 25 85 125 945 350 40 330 210 15 660 60 110 105 360 25 60

45 10 15 15 75 90 655 260 25 200 155 15 355 35 35 40 240 5 50

5 5 5 10 10 15 200 95 10 45 40 10 55 10 5 0 40 0 15

0 5 0 0 5 5 125 45 5 15 45 15 15 5 0 0 10 0 5

1.040 90 105 160 930 1.125 6.110 2.300 265 2.320 1.120 105 7.990 860 2.015 1.405 3.355 360 410 Bron: CBS

3

Werkgevers bouw naar UWV-sector 2000

2001

PER JAARULTIMO

Totaal werkgevers Bouwbedrijf Baggerbedrijf Schildersbedrijf Stukadoorsbedrijf Dakdekkersbedrijf Mortelbedrijf Steenhouwersbedrijf Railbouw

2002

2003

2004

AANTAL

19.329 13.735 122 3.389 1.360 543 107 62 11

19.544 13.905 118 3.407 1.392 541 109 59 13

19.216 13.741 114 3.279 1.361 532 114 60 15

18.933 13.566 115 3.212 1.335 514 116 57 18 Bron: UWV

16

B.1

Bedrijven

4

Faillissementen 2000

2001

2002

2003

2004

AANTAL

Bedrijven Nederland totaal Bouwnijverheid

694.085 63.380

702.285 67.595

689.625 69.440

685.775 71.295

701.685 72.365

3.579 531 958 242

4.329 645 997 286

4.963 607 878 246

6.386 887 1.151 349

6.643 852 1.381 361

10,4 13,9 30,3

10,3 12,8 26,1

Faillissementen Nederland, totaal Bouwnijverheid Nederland, alleen eenmanszaken Bouwnijverheid

IN PROCENTEN

Aandeel bouwnijverheid in Nederland Aantal bedrijven Aantal faillissementen, totaal Aantal faillissementen, alleen eenmanszaken

9,1 14,8 25,3

9,6 14,9 28,7

10,1 12,2 28,0

Bron: CBS

Faillissementen bouwnijverheid

Winstmarges bouwbedrijven (in % van de binnenlandse omzet)

‘95

‘96

‘97

‘98

‘99

‘00

‘01

‘02

‘03

‘04

1200

6

1000

5

800

4

600

3

400

2

200

1

0

0 ‘95

‘96

‘97

‘98

‘99

‘00

‘01

‘02

‘03

‘04

B&U-bedrijven GWW-bedrijven

17


5

Enkele kengetallen van B&U-bedrijven 1999

2000

2001

2002

2003

227 143 63 91 46

233 151 60 85 46

211

196

74 68

77 70

48 61 27

45 56 19

IN DUIZENDEN EURO’S

Bruto omzet per werkende Netto omzet per werkende Toegevoegde waarde per werkende Toegevoegde waarde per direct werkende Loonkosten per werkende

208 125 49 71 38

222 132 52 82 40

232 145 57 83 44 IN EURO’S

Toegevoegde waarde per 100 euro direct loon

203

223

203 IN PROCENTEN

Arbeidsinkomensquote Aantal direct werkenden / totaal aantal werkenden

76 70

76 64

Debiteurentermijn Crediteurentermijn Netto vermogensbeslag lopende werken

51 64 21

65 72 31

78 68 IN DAGEN

48 58 27

Bron: EIB

6

Kostenstructuur van B&U-bedrijven 1999

2000

2001

2002

2003

IN EURO’S, LOPENDE PRIJZEN

Binnenlandse omzet

22.630

24.470

25.756

27.102

25.640

IN PROCENTEN VAN DE BINNENLANDSE OMZET

Binnenlandse omzet Verbruikskosten Arbeidskosten Overige kosten Diverse baten en lasten Bedrijfsresultaat (voor belasting) Verbruikskosten betalingen aan grondstoffen, halffabrikaten en materialen betalingen aan onderaannemers Arbeidskosten directe loonkosten indirecte loonkosten Overige kosten afschrijvingen en huurkosten rentekosten overige kosten n.e.g.

100,0 70,8 18,1 7,1 - 0,1 4,1

100,0 71,2 17,9 6,8 - 0,1 4,2

100,0 69,3 19,0 8,4 - 0,3 3,6

100,0 66,4 20,3 8,7 - 0,5 5,1

100,0 69,6 19,6 7,1 - 0,3 4,0

30,6 40,2

30,4 40,8

31,8 37,5

29,4 37,0

34,4 35,2

11,6 6,5

10,6 7,3

12,0 7,0

13,0 7,3

13,0 6,6

1,3 0,2 5,6

1,3 0,3 5,2

1,4 0,3 6,7

1,8 0,2 6,7

1,6 0,2 5,3 Bron: EIB

18

B.1

7

Bedrijven

Enkele kengetallen van GWW-bedrijven 1999

2000

2001

2002

2003



168 124 56 79 42

175 125 59 92 43

208 137 60 97 44

216 153 63 99 46

218 155 69 109 48

234

243

72 64

69 64

75 93 24

73 102 22

IN EURO’S


201

226

236 IN PROCENTEN


75 70

72 64

94 115 36

108 166 25

73 61 IN DAGEN

Debiteurentermijn Crediteurentermijn Netto vermogensbeslag lopende werken

86 121 15

Bron: EIB

8

Kostenstructuur van GWW-bedrijven 1999

2000

2001

2002

2003


Binnenlandse omzet

5.630

5.670

6.721

6.607

5.819


Binnenlandse omzet Verbruikskosten Arbeidskosten Overige kosten Diverse baten en lasten Bedrijfsresultaat (voor belasting) Verbruikskosten betalingen aan grondstoffen, halffabrikaten en materialen betalingen aan onderaannemers Arbeidskosten directe loonkosten indirecte loonkosten Overige kosten afschrijvingen en huurkosten rentekosten overige kosten n.e.g.

100,0 59,7 24,8 12,4 - 0,5 3,6

100,0 54,6 24,3 17,2 - 0,5 4,4

100,0 61,1 21,0 14,2 0,0 3,7

100,0 60,3 21,3 14,9 - 0,2 3,7

100,0 57,7 22,0 17,0 - 0,1 3,4

33,7 26,0

26,0 28,6

26,9 34,2

31,2 29,1

28,8 28,9

16,5 8,3

14,9 9,4

12,2 8,8

12,7 8,6

13,1 8,9

4,4 0,3 7,7

4,6 0,3 12,3

3,8 0,3 10,1

4,1 0,3 10,5

6,1 0,3 10,6 Bron: EIB

19


9

Enkele kengetallen van gespecialiseerde bedrijven in de bouw 1999

2000

2001

2002

2003



112 93 44 52 38

121 96 47 55 38

121 96 46 60 39

119 96 45 58 40

151

144

85 76

88 78

51 67

56 76

IN EURO’S


145

151 IN PROCENTEN


86 85

Debiteurentermijn Crediteurentermijn

64 80

81 85 IN DAGEN

61 68

Bron: EIB

10

Kostenstructuur van gespecialiseerde bedrijven in de bouw 1999

2000

2001

2002

2003


Binnenlandse omzet

8.272

8.799

9.552

10.004

8.571


Binnenlandse omzet Verbruikskosten Arbeidskosten Overige kosten Bedrijfsresultaat (voor belasting)

100,0 48,0 31,0 15,0 6,0

100,0 46,3 32,3 16,5 4,9

100,0 45,4 33,7 17,1 3,8 Bron: EIB

20

B.2

Arbeidsmarkt en werkgelegenheid

B.2 Arbeidsmarkt en werkgelegenheid In vijf jaar tijd is het aantal banen in de bouwnijverheid met bijna 7 procent afgenomen. In 2004 kwam het totaal aantal banen uit op 399 duizend. In 2000 waren dat er nog 429 duizend. Ten opzichte van het topjaar 2001 is in 2004 de werkgelegenheid met bijna 9 procent afgenomen. Bij de cijfers over het aantal openstaande vacatures en de vacaturegraad is de sterk dalend trend omgeslagen in een licht stijgende trend. Dit lijkt de conclusie te rechtvaardigen dat de banenontwikkeling in de bouwnijverheid in 2005 mogelijk licht zal herstellen. De meest recente gegevens van het EIB, betreffende de arbeidsmarkt, beslaan het jaar 2003. Echter voor een analyse van de relevante ontwikkelingen binnen het totale arbeidsbestand zijn deze gegevens zeer bruikbaar. In 2003 nam het arbeidsbestand in de bouwnijverheid, exclusief installatiebedrijven, met 15 duizend arbeidsjaren af. Het aandeel 55-plussers in het totale arbeidsbestand blijft explosief toenemen. In vijf jaar tijd is het aandeel van 8,0 in 1999 tot bijna 13 procent in 2003 toegenomen. Het is ook de enige leeftijdscategorie waar de afgelopen drie jaar een stijging van het arbeidsbestand heeft plaatsgevonden. De overige leeftijdscategorieen laten al drie jaar een daling zien. Duidelijk is dat ook in de bouwnijverheid de vergrijzing een niet te onderschatten ontwikkeling is. De daling van het aantal werknemers vindt voornamelijk onder het bouwplaatspersoneel plaats. Het UTA-personeelsbestand blijft ondanks een lichte daling in 2003 redelijk op peil. Een beroepsgroep waar de komende jaren nog veel vraag naar zal zijn, is de uitvoerders. Mede in dit kader zijn betere doorgroeimogelijkheden binnen de Bouw-CAO en van de Bouw-CAO naar de UTA-CAO wenselijk. De daling van de instroom in het onderwijs kan verklaard worden vanuit zowel de vraag- als aanbodkant. Vanuit de vraagkant is het economisch tij een verklarende factor. Anticyclisch opleiden vindt in de bouw nog onvoldoende plaats, ondanks ons goed functionerende stelsel van samenwerkingsverbanden. Dat betekent dat de instroom en de scholing zich verhouden met de conjunctuur. Achter de teruglopende instroomcijfers zit de werkelijkheid van het niet meer beschikbaar hebben van praktijk- en stageplaatsen (BPV in jargon). Groei van de economie veroorzaakt uiteindelijk ‘vanzelf’ weer een verhoging van de cijfers. De aanbodkant is lastiger. De belangstelling van jongeren voor opleidingen in de specifieke bouwafdelingen is weer iets gedaald. Jongeren kiezen, al dan niet vrijwillig, steeds meer voor brede algemeen

technische opleidingen waarmee ze (later) alle kanten uit (denken te) kunnen. Dit wordt mede veroorzaakt door de scholen, die door allerlei oorzaken steeds minder specifieke bouwopleldingen aanbieden. In sommige regio’s begint het tekort aan jongeren die de vakopleiding instromen zich te laten voelen. Voor CAO-partijen ligt de enorme uitdaging voor om de instroom de komende jaren op peil te houden. De scholing voor werkenden daalt enorm. Het aantal 35b dagen is minder is dan in vorige jaren. Geconcludeerd moet worden dat huidige regeling over zijn hoogtepunt heen is. De pilot Loopbaanproject Noord Holland heeft aangetoond dat maatwerk beter is dan volume. In de komende jaren zal 35b dan ook (moeten) worden aangepast. Individueel loopbaanbeleid gaat zijn intrede doen. Het negatieve imago van het VMBO baart zorg. De bouw moet zich blijven inzetten om deze schoolsoort waar 60 procent van alle kinderen het vervolgonderwijs start op positieve wijze te blijven benaderen. Richting overheid is de boodschap dat doelgroep- en zorgleerlingen binnen het VMBO een aparte benadering vragen en dat er mogelijkheden moeten blijven om jongeren beroepsgericht en met behulp van veel praktijk op te leiden. Het verbeteren van de arbeidsomstandigheden in de bouwnijverheid staat al jaren bij zowel werkgeversals werknemersorganisaties hoog op de agenda. In mei 2004 is de campagne Valgevaar 1op6 met de slogan “als je valt dan valt het tegen” van start gegaan. De campagne kwam voort uit een afspraak in de Bouw-CAO 2002. De campagne bestond uit drie zogenaamde piekperiodes waarin via diverse media de aandacht werd gevestigd op het risico dat bouwvakkers lopen om tijdens hun loopbaan ernstig ten val te komen. Pas na bekendmaking van de ongevalcijfers over 2005 in mei/juni 2006 is er mogelijk meer duidelijk of het aantal ongevallen ook daadwerkelijk is afgenomen. Het ziekteverzuim in de bouw is de afgelopen jaren sterk afgenomen. In tijden van een economische recessie is dit echter niet ongebruikelijk. Wel opvallend is het enorme verschil in ziekteverzuim tussen het bouwplaatspersoneel en het UTA-personeel. In 2004 was het ziekverzuim onder het bouwplaatspersoneel 5,7 procent en onder het UTA-personeel 2,6 procent. Het ziekteverzuim onder het UTA-personeel ligt dan ook ver onder het landelijk gemiddelde. 21


1

Arbeidsbestand in de bouwnijverheid 1999

2000

2001

2002

2003

ABSOLUUT

Ontwikkeling van het arbeidsbestand Nieuwe toetredingen Hertoetredingen Uittredingen Arbeidsbestand

25.730 7.877 30.807 266.563

26.793 7.236 32.249 269.785

25.110 7.323 38.156 269.969

21.106 6.447 38.879 259.366

17.097 6.621 44.000* 244.205

17.317 34.419 35.961 35.429 62.233 59.903 21.301

17.555 35.095 35.082 35.541 63.263 60.182 23.067

17.556 34.932 33.216 34.651 63.379 59.494 26.741

16.268 33.246 30.360 32.784 60.545 56.687 29.476

14.887 29.511 27.554 29.976 57.427 53.917 30.933

77.937 37.586 36.971 3.960 14.109 16.276 9.862 196.730

78.853 36.886 37.026 3.886 13.728 16.658 10.342 197.422

78.700 35.689 36.339 3.669 13.321 16.719 10.300 194.781

76.558 34.416 32.794 3.400 12.583 15.988 9.959 185.698

72.617 30.848 30.538 3.059 11.290 15.289 9.155 172.796

12.225 12.025 5.458 3.836 3.666 3.011 29.612 69.833

11.940 12.744 6.104 3.951 3.829 3.319 30.476 72.363

12.645 13.361 6.650 3.971 3.921 3.495 31.145 75.188

11.878 13.557 6.847 4.039 2.755 4.383 30.209 73.668

11.510 13.246 6.883 4.034 2.626 4.268 28.842 71.409

Arbeidsbestand naar leeftijdsklassen tot 20 jaar 20 tot 25 jaar 25 tot 30 jaar 30 tot 35 jaar 35 tot 45 jaar 45 tot 55 jaar 55 jaar en ouder

Arbeidsbestand bouwplaatspersoneel naar beroepsgroep Timmerlieden Metselaars Minder geschoolden IJzervlechters Straatmakers Machinisten Overig Totaal bouwplaatspersoneel

Arbeidsbestand UTA-personeel naar beroepsgroep Leidinggevenden Uitvoerders Werkvoorbereiders Calculatoren Kaderpersoneel UT-overig Administratief Totaal UTA-personeel

Bron: Bouwend Nederland, EIB

22

B.2


2

Toetredingen in de bouwnijverheid 1999

2000

2001

2002

2003

ABSOLUUT

Hertoetredingen bouwplaatspersoneel Timmerlieden Metselaars Minder geschoolden IJzervlechters Straatmakers Machinisten Overig Totaal

1.418 863 1.373 151 516 494 484 5.299

1.366 732 1.342 110 371 489 493 4.903

1.322 724 1.224 95 347 414 382 4.508

1.115 988 1.127 93 288 408 385 4.404

858 414 2.087 80 215 481 319 4.454

4.645 2.076 4.337 370 1.030 1.319 1.283 15.060

5.043 2.018 4.570 333 998 1.557 1.335 15.854

4.776 1.853 4.073 289 975 1.529 1.203 14.698

3.564 2.679 3.036 204 737 1.233 952 12.405

2.826 1.996 2.322 168 583 1.192 677 9.764

446 265 273 132 315 372 8.867 10.670

492 276 320 150 313 469 8.919 10.939

473 243 324 120 288 426 8.538 10.412

363 209 192 111 108 393 7.325 8.701

265 179 152 73 63 322 6.279 7.333

Toetreders bouwplaatspersoneel Timmerlieden Metselaars Minder geschoolden IJzervlechters Straatmakers Machinisten Overigen Totaal

Toetreders UTA-personeel Leidinggevenden Uitvoerders Werkvoorbereiders Calculatoren Kaderpersoneel UT-overig Administratief Totaal UTA-personeel

Bron: EIB

Vacaturegraad Nederland

Vacaturegraad bouwnijverheid

(aantal)

(aantal) 50

50

40

40

30

30

20

20

10

10

0

0 ‘95

‘96

‘97

‘98

‘99

‘00

‘01

‘02

‘03

‘04

‘95

‘96

‘97

‘98

‘99

‘00

‘01

‘02

‘03

‘04

23


3

Uittredingen in de bouwnijverheid 1999

2000

2001

2002

2003

ABSOLUUT

Uittreders bouwplaatspersoneel naar beroepsgroep Timmerlieden Metselaars Minder geschoolden IJzervlechters Straatmakers Machinisten Overigen Totaal

5.446 3.386 5.374 485 1.676 1.816 1.393 19.576

6.126 3.638 5.622 562 1.670 2.005 1.640 21.263

6.588 4.898 7.692 542 1.779 2.411 1.741 25.651

7.530 5.709 6.854 587 2.097 2.373 1.794 26.944

1.718 675 356 231 342 358 7.551 11.231

1.229 712 439 265 370 421 7.550 10.986

1.829 929 527 237 454 537 7.992 12.505

1.469 1.055 523 307 291 561 7.729 11.935

Uittreders UTA-personeel naar beroepsgroep Leidinggevenden Uitvoerders Werkvoorbereiders Calculatoren Kaderpersoneel UT-overig Administratief Totaal UTA-personeel

Bron: EIB

4

Werkgelegenheid en vacatures 2000

2001

JAARCIJFERS

2002

2003

2004

X 1.000

Banen Totaal Nederland Bouwnijverheid

7.285 429

7.424 437

7.486 435

7.462 420

7.355 399

188 19

182 18

135 12

99 6

109 7

30 47

28 42

20 27

16 16

18 19

Openstaande Vacatures Totaal Nederland Bouwnijverheid

Vacaturegraad Totaal Nederland Bouwnijverheid

Bron: CBS

24

B.2


5

Ramingen werkgelegenheid in de bouwnijverheid 2005

2006

2007

2008

2009

476.000 398.000 154.000 66.000 179.000 78.000 35.000 6.000 37.000

482.000 402.000 156.000 66.000 181.000 80.000 36.000 6.000 38.000

IN ARBEIDSJAREN

Totale werkgelegenheid (EIB)

458.000 385.000 147.000 65.000 173.000 73.000 32.000 6.000 35.000

Werknemers B&U GWW overig Zelfstandigen B&U GWW overig

464.000 389.000 149.000 65.000 175.000 75.000 33.000 6.000 36.000

470.000 394.000 151.000 65.000 177.000 76.000 34.000 6.000 36.000

IN ARBEIDSJAREN

Totale werkgelegenheid (VROM)

454.000

477.000

493.000

516.000

524.000

IN ARBEIDSJAREN

Totale werkgelegenheid naar provincie (EIB) Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland Noord-Brabant Limburg

19.090 24.940 16.960 42.450 12.700 60.500 30.370 56.750 84.750 13.510 65.530 30.290

19.338 25.264 17.180 43.002 12.865 61.287 30.765 57.488 85.852 13.686 66.382 30.684

19.590 25.593 17.404 43.561 13.032 62.083 31.165 58.235 86.968 13.864 67.245 31.083

19.844 25.925 17.630 44.127 13.202 62.890 31.570 58.992 88.098 14.044 68.119 31.487

20.102 26.262 17.859 44.701 13.373 63.708 31.980 59.759 89.244 14.226 69.005 31.896

Bron: EIB, TNO Inro/VROM

Ziekteverzuim bouwplaatspersoneel

Ziekteverzuim UTA-personeel

(%)

(%) 7,0

4,0

6,5

3,5

6,0

3,0

5,5

2,5

5,0

2,0

0

0 ‘95

‘96

‘97

‘98

‘99

‘00

‘01

‘02

‘03

‘04

‘95

‘96

‘97

‘98

‘99

‘00

‘01

‘02

‘03

‘04

25


6

Ontwikkelingen scholingsfonds 2000

2001

2002

2003

2004

110.301 51.319 33.788 12.997 3.463 794 277

94.572 46.603 31.823 11.530 2.581 523 146

2,20

2,03

ABSOLUUT

Gevolgde scholingsdagen Werknemers met 1 gevolgde cursus met 2 gevolgde cursussen met 3 gevolgde cursussen met 4 gevolgde cursussen met 5 of meer gevolgde cursussen

116.550

124.137 57.410 40.103 13.203 3.203 728 173

118.071 54.002 36.030 13.600 3.273 853 246 IN DAGEN

Gemiddeld aantal scholingsdagen per werknemer

2,20

2,20

IN DUIZENDEN GULDENS/EURO’S

Uitgekeerde bedragen

103.384

61.027

26.584

23.961

21.035

Bron: Scholingsfonds

7

Leerlingen/cursisten naar opleidingsinstellingen 99/2000

2000/01

2001/02

2002/03

2003/04

ABSOLUUT

Primaire opleiding Bouwradius SBW

6.752 1.317

7.005 1.194

6.982 1.350

6.009 1.239

5.310 1.110

4.004 1.224

3.376 1.294

3.332 1.410

3.243 1.407

3.029 1.485

106.712 4.129 15.235

82.562 4.320 12.569

82.615 2.716 12.063

73.190 1.997 10.742

68.063 1.403 8.941

291 536 8.611 2.125

302 565 9.531 1.567

267 543 12.440 1.574

265 486 8.512 1.600

270 477 8.402 1.690

Voortgezette opleiding Bouwradius SBW

Overige opleidingen Bouwradius (35b- cursussen) SBW Opleiding volwassenen SBW 35b-cursussen

SOMA BOL BBL

BOB Kennisoverdracht KOB

Bron: diverse opleidingsinstellingen

26

B.2

8


Ziekteverzuim in de bouwnijverheid 2000

2001

2002

2003

2004

IN PROCENTEN EXCLUSIEF ZWANGERSCHAPS- EN BEVALLINGSVERLOF

Bouwnijverheid Bouwplaatspersoneel UTA-personeel Leeftijd < 20 jaar 20-24 jaar 25-29 jaar 30-34 jaar 35-44 jaar 45-54 jaar > 54 jaar Beroep Timmerlieden Metselaars Minder geschoolden IJzervlechters Straatmakers Machinisten Overige bouwplaatspersoneel Leidinggevenden Uitvoerders Calculators Overig UT Administratief personeel Provincie Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland Noord-Brabant Limburg

5,8 6,5 3,1

5,6 6,4 3,0

6,1 7,0 3,1

5,6 6,5 3,1

4,8 5,7 2,6

3,9 4,2 4,7 5,3 5,7 6,4 7,2

3,7 4,3 4,9 5,8 6,2 7,1 7,9

3,1 3,9 4,3 5,1 5,5 6,1 8,2

4,4 3,4 3,6 4,5 4,6 5,5 6,0

6,1 6,8 6,6 7,6 6,6 5,7 8,0 2,6 3,1 2,1 2,9 3,3

6,7 8,1 7,3 8,2 7,0 5,7 8,8 2,8 3,7 3,1 3,5 4,1

5,8 5,8 6,6 7,3 6,4 5,7 7,8 2,8 3,0 2,1 5,7 4,2

5,3 5,5 5,9 6,2 5,7 4,6 6,9 1,8 3,3 2,2 2,7 2,8

5,7 5,0 4,8 5,1 5,7 5,5 5,7 5,4 5,1 5,7 6,5 6,6

6,5 6,3 6,1 5,6 5,6 6,1 5,1 4,8 5,4 5,1 6,6 6,9

5,7 5,3 4,7 5,7 6,1 5,5 5,4 5,2 5,2 5,1 5,9 5,9

5,0 4,1 4,5 5,0 4,8 5,0 4,6 4,4 4,5 5,0 5,1 5,2 Bron: EIB

27


9

Kerncijfers arbeidsongeschiktheid UWV 2000

2001

2002

2003

2004

EINDE VIERDE KWARTAAL

Lopend bestand WAO Totaal Bouwbedrijf Baggerbedrijf Schildersbedrijf Stukadoorsbedrijf Dakdekkersbedrijf Mortelbedrijf Steenhouwersbedrijf Railbedrijf

74.089 60.039 914 8.189 3.376 999 276 214 82

72.455 58.442 867 8.189 3.343 1.015 280 202 117

70.746 56.805 830 8.144 3.315 1.036 284 200 132

67.992 54.345 772 7.990 3.247 1.028 276 190 144

TOTAAL AANTAL

Aantal nieuwe WAO uitkeringen Totaal Bouwbedrijf Baggerbedrijf Schildersbedrijf Stukadoorsbedrijf Dakdekkersbedrijf Mortelbedrijf Steenhouwersbedrijf Railbedrijf

4.249 3.217 44 605 205 87 29 6 56

4.522 3.422 52 617 231 114 27 12 47

4.129 3.187 49 540 184 90 29 14 36

3.349 2.574 31 429 181 77 24 7 26

5.708 4.686 110 580 225 71 18 14 4

6.156 5.014 98 620 266 98 23 25 12

5.902 4.885 87 586 213 69 25 16 21

6.103 5.033 89 582 250 85 32 18 14

Aantal beeindigde WAO uitkeringen Totaal Bouwbedrijf Baggerbedrijf Schildersbedrijf Stukadoorsbedrijf Dakdekkersbedrijf Mortelbedrijf Steenhouwersbedrijf Railbedrijf

IN PROCENTEN

Aantal lopende WAO uitkeringen naar mate van arbeidsongeschiktheid in bouwbedrijf Totaal 15-25% 25-35% 35-45% 45-55% 55-65% 65-80% ≥ 80%

100 8,0 13,7 9,8 4,2 1,8 2,5 60,0

100 7,9 13,8 10,2 4,4 1,9 2,6 59,2

100 7,8 13,7 10,5 4,4 2,0 2,7 58,9 Bron: UWV

28

B.2


10

Kerncijfers werkloosheid UWV 2000

2001

2002

2003

2004

GEMIDDELD AANTAL

Lopend bestand WW Totaal Bouwbedrijf Baggerbedrijf Schildersbedrijf Stukadoorsbedrijf Dakdekkersbedrijf Mortelbedrijf Steenhouwersbedrijf Railbedrijf

7.384 4.835 96 1.961 298 131 38 14 11

6.597 4.328 88 1.690 294 125 38 11 23

7.623 5.550 93 1.390 368 136 42 11 33

12.245 9.053 112 2.212 518 211 54 21 64

TOTAAL AANTAL

Instroom Totaal Bouwbedrijf Baggerbedrijf Schildersbedrijf Stukadoorsbedrijf Dakdekkersbedrijf Mortelbedrijf Steenhouwersbedrijf Railbedrijf

22.787 13.541 131 7.442 1.145 398 71 30 29

18.767 11.169 110 6.090 928 357 53 15 45

26.153 17.901 185 6.219 1.286 412 75 17 58

30.371 21.579 150 6.591 1.302 518 81 30 120

25.313 14.620 150 8.791 1.220 409 72 29 22

15.482 12.310 131 6.293 920 393 61 22 33

15.482 15.465 163 6.500 1.179 383 63 10 50

19.403 13.282 81 4.887 798 257 43 11 44

Uitstroom Totaal Bouwbedrijf Baggerbedrijf Schildersbedrijf Stukadoorsbedrijf Dakdekkersbedrijf Mortelbedrijf Steenhouwersbedrijf Railbedrijf

IN PROCENTEN

Lopende uitkeringen uitgesplitst naar leeftijdsklasse in het bouwbedrijf Totaal <25 jaar 25-35 jaar 35-45 jaar 45-55 jaar 55-65 jaar

100 7,9 21,8 21,0 23,0 26,3

100 4,8 13,6 16,9 23,8 40,8

100 10,3 20,3 21,8 23,1 24,5 Bron: UWV

29


B.3 Productie Het economisch herstel dat in 2004 intrad, wordt algemeen nog als broos ervaren.Toch zijn de uitgangspunten niet ongunstig. Positief is, dat de bedrijfsinvesteringen weer in de lift zitten. Dat is een belangrijke voorwaarde voor verbetering van de structuur van de economie. Zoals in iedere conjunctuurcyclus bleven in de eerste groeifase de investeringen in bouwwerken over het geheel genomen nog achter. Alleen de nieuwbouw en de herstel en verbouw van woningen gingen er weer op vooruit. De investeringen in utiliteitsgebouwen en in infrastructuur liepen in 2004 voor het derde jaar op rij terug. Pas als de bestaande overcapaciteit macro gezien weer voor een groot deel is benut, mag verwacht worden dat op enige schaal initiatieven voor uitbreiding van de voorraad utiliteitsgebouwen op gang komt. Vanaf 2005 komt daar gaandeweg weer ruimte voor. Volgens het Economisch Instituut voor de Bouwnijverheid (EIB)1 zal het in 2005 weer wat beter gaan met de bouw. Het ziet er naar uit dat het dieptepunt in 2004 is gepasseerd. De productie groeit in 2005 met 2 procent tot 48,4 miljard euro. Hiermee kent de bouw voor het eerst in drie jaar weer enige groei. Deze positieve ontwikkeling geldt voor alle sectoren. De meest recente raming2 van het Centraal Planbureau (CPB) toont een soortgelijk beeld. Na het dal in 2003 groeide de woningbouwproductie het afgelopen jaar voor het eerst in vier jaar tijd weer. De totale productie bedroeg in 2004 naar verwachting ruim 16 miljard euro, waarvan ruim 60 procent voor rekening kwam van de nieuwbouw. Daarmee kwam het aandeel van de woningbouwinvesteringen in de totale bouwproductie het afgelopen jaar uit op ruim eenderde. In 2004 zijn 5.700 woningen meer gerealiseerd dan in 2003, het jaar waarin een dieptepunt werd bereikt in de nieuwbouw van woningen sinds 1953. Naar het zich laat aanzien zijn de investeringen in nieuwbouw in 2004 getemperd doordat naar verhouding minder in het dure segment werd gebouwd. De gematigde groei van de investeringen in woningen zal dit jaar worden voortgezet. Het geraamde aantal gereedgekomen woningen loopt volgens het CPB - via 68.500 woningen in 2005 - op naar 72.000 woningen in 2006. Dit niveau is echter nog bij lange na niet voldoende om het bestaande woningtekort terug te dringen. Hiervoor zijn 80.000 nieuwbouwwoningen per jaar nodig.

1

Verwachtingen bouwproductie en werkgelegenheid in 2005 (januari 2005)

2

Kerncijfers bouwnijverheid en onroerend goed 2003 – 2006 (maart 2005)

30

De utiliteitsbouw heeft van de bouwsectoren het sterkste verband met de economische ontwikkeling. Pieken en dalen in de productie - als reactie op veranderende economische omstandigheden - zijn vaak groot. Dit was de afgelopen jaren goed te zien aan de sterke daling van het productievolume. Door de wegvallende investeringsbereidheid is de productie in de periode 2002-2004 elk jaar fors afgenomen. In 2004 viel het volume met nog eens 4,5 procent terug. Het einde van de recessie in de utiliteitsbouw is echter in zicht. Een verwachte groei van 2,5 procent (EIB) geeft echter nog niet echt reden tot juichen. Door het trage herstel van de economie blijven vooral de bouwopdrachten van bedrijven achter. Eveneens speelt de hoge leegstand van kantoorgebouwen de sector parten. Zo voorziet het CPB pas in 2006 een voorzichtige (3 procent) opleving van de investeringen in bedrijfsgebouwen. De gww-sector heeft een aantal moeilijke jaren achter de rug. In 2004 liep het productievolume voor het derde jaar op rij terug tot een niveau van ongeveer 12 miljard euro. Vooral de investeringen in infrastructuur moesten een veer laten, het onderhoud toonde een gunstiger ontwikkeling. Naast de ongunstige economische ontwikkeling kan de verminderde productie vooral op conto worden geschreven van de naderende afronding van de grote infrastructurele projecten zoals de Betuweroute en de HSL-Zuid. Het jaar 2005 markeert naar verwachting van het EIB de omslag naar een weer groeiend productievolume. Vorig jaar is ook de Nota Mobiliteit uitgebracht. Dit lang verwachte beleidsstuk vervangt het destijds afgewezen Nationaal Verkeer- en Vervoersplan uit 2001 en bevat het infrastructuurbeleid in Nederland voor de lange termijn. De Nota Mobiliteit presenteert een ruim aanbod aan projecten, waardoor de gww-sector de komende jaren verder kan groeien. Het is dan wel noodzakelijk, dat de in de Nota verwoorde ambities ook daadwerkelijk ten uitvoer worden gebracht.

B.3

1

Productie

Productie bouwnijverheid 2000-2004 2000

2001

2002*

2003*

2004 R

MLN EURO’S, PRIJSNIVEAU 2003

Totaal bouwproductie Woningbouw nieuwbouw groot onderhoud klein onderhoud Utiliteitsbouw nieuwbouw groot onderhoud klein onderhoud GWW-werken nieuwbouw/groot onderhoud klein onderhoud

50.820 22.040 11.610 6.200 4.230 17.000 8.770 3.910 4.320 11.780 7.690 4.090

51.680 21.780 11.210 6.280 4.290 17.430 8.910 3.980 4.540 12.470 8.090 4.380

50.170 20.990 10.540 6.110 4.340 16.750 8.270 3.930 4.550 12.430 7.980 4.450

47.920 20.350 10.100 5.930 4.320 15.420 7.090 3.820 4.510 12.150 7.730 4.420

47.150 20.340 10.350 5.670 4.320 15.110 6.700 3.840 4.570 11.700 7.280 4.420

Bron: TNO Inro/VROM

2

Productie bouwnijverheid 2005-2009 2005 R

2006 R

2007 R

2008 R

2009 R

MLN EURO’S, PRIJSNIVEAU 2003

Totaal bouwproductie Woningbouw nieuwbouw groot onderhoud klein onderhoud Utiliteitsbouw nieuwbouw groot onderhoud klein onderhoud GWW-werken nieuwbouw/groot onderhoud klein onderhoud

48.430 21.340 11.230 5.660 4.450 15.340 6.750 3.870 4.720 11.750 7.150 4.600

50.330 22.340 11.890 5.890 4.560 15.580 6.850 3.860 4.870 12.410 7.650 4.760

52.800 23.570 12.820 6.080 4.670 16.160 7.130 4.020 5.010 13.070 8.140 4.930

54.710 24.530 13.370 6.370 4.790 16.790 7.470 4.170 5.150 13.390 8.280 5.110

56.420 25.530 13.820 6.800 4.910 17.570 7.870 4.410 5.290 13.320 8.020 5.300

Bron: TNO Inro/VROM

31


3

Productie bouwnijverheid 2005-2006, naar instituut 2005 R EIB

VROM

CPB

2006 R EIB

VROM

CPB

VOLUMEMUTATIE T.O.V. VOORAFGAAND JAAR (%)

Totaal bouwproductie nieuwbouw en groot onderhoud woningen nieuwbouw en groot onderhoud gebouwen nieuwbouw en groot onderhoud GWW-werken klein onderhoud B&U- en GWW-werken

2,7 5,4 0,8 - 1,8 3,5

1,9 2,5 2,6 0,3 1,7

4,9 8,5 - 0,2 3,0 1,5 0,7 0,8 3,3

2,2 2,9 1,7 1,4 2,1 3,0 2,0 0,9

- 1,8 4,1

0,3 2,7

1,3 3,8 - 0,4 - 1,4 1,0

3,9 5,3 0,8 7,0 3,1

2,0 1,75 2,75 1,0 2,25

4,7 5,9 4,1 2,5 1,6 1,5 - 0,3 3,2

1,75 1,0 2,5 2,0 1,75 3,0 2,5 2,5

1,9 4,0 2,7 - 0,2 2,0

B&U-werken Woningen nieuwbouw groot onderhoud klein onderhoud Gebouwen nieuwbouw groot onderhoud klein onderhoud

5,0 1,5

5,0 2,5

GWW-werken nieuwbouw en groot onderhoud klein onderhoud

- 1,4

7,0 3,5

1,0 2,5

- 0,2

Bron: TNO Inro/VROM, EIB, CPB

Productie bouwnijverheid

Productie bouwnijverheid


‘00

‘01

‘02

‘03

‘04


‘05

‘06

‘07

‘08

‘09

8

8

6

6

4

4

2

2

0

0

-2

-2

-4

-4

-6

-6 ‘00

‘01

B&U GWW

32

‘02

‘03

‘04

‘05

‘06

‘07

‘08

‘09

B.3

4

Productie

Investeringen in bouwwerken 2000

2001

2002*

2003*

2004*


Bouwinvesteringen woningen bedrijfsgebouwen grond-, water en wegenbouwkundige werken

49.164 24.061 14.977 10.126

52.129 25.206 15.860 11.063

54.222 26.594 15.896 11.732

53.164 26.695 14.797 11.672

55.113 28.541 14.614 11.958

MLN EURO’S, PRIJZEN 1995

Bouwinvesteringen woningen bedrijfsgebouwen grond-, water en wegenbouwkundige werken

41.360 19.528 12.873 8.959

42.162 19.925 12.884 9.353

40.977 19.065 12.373 9.539

38.837 18.253 11.239 9.345

39.312 18.939 10.905 9.468 Bron: CBS

5

Indexcijfers van de omzet in de bouwnijverheid 2000

2001

2002

2003

2004

INDEXCIJFERS, 2000 = 100

Totaal bouwnijverheid

100

107

108

104

104

Bouwrijp maken van terreinen Burgerlijke- en utiliteitsbouw bedrijven Grond-, water- en wegenbouwkundige bedrijven Bouwinstallatiebedrijven Afwerking van gebouwen Verhuur van bouwen sloopmachines met bedienend personeel

100 100 100 100 100

114 105 110 105 113

115 104 109 108 120

103 102 97 107 120

111 103 101 102 117

100

112

124

110

109 Bron: CBS

6

Toegevoegde waarde van de bouwnijverheid 2000

2001

2002*

2003*

2004*

VOLUME-INDEXCIJFERS, 2000 = 100

Jaarcijfer 1e kwartaal 2e kwartaal 3e kwartaal 4e kwartaal

100,0 101,9 107,8 86,2 104,0

101,9 102,8 108,2 89,6 107,0

98,6 104,1 104,0 88,1 98,4

93,7 98,3 100,7 81,7 94,1

95,0 101,7 99,4 80,8 98,0 Bron: CBS

33


7

Door architecten netto ontvangen opdrachten (B&U-werken) 2000

2001

2002

2003

2004


B&U-werken Totaal

21.437

18.544

22.581

17.621

18.839

9.189 6.207 2.001

7.740 4.066 1.895

11.679 3.725 2.414

9.073 2.780 1.723

9.544 2.209 3.242

517 986 1.441 376 2.887

511 871 945 649 2.090

564 587 665 407 1.502

394 581 1.076 290 439

489 525 497 114 584

280 564 526 631

366 375 661 493

475 466 652 821

115 524 802 282

370 671 1.191 1.010

4.041

3.844

4.763

4.044

3.845

Nieuwbouw Woningen Gebouwen voor de marktsector Gebouwen voor de budgetsector

Gebouwen voor de marktsector Gebouwen voor landbouw en visserij Gebouwen voor industrie en bouwnijverheid Gebouwen voor handel en horeca Gebouwen voor vervoer en communicatie Gebouwen voor zakelijke dienstverlening

Gebouwen voor de budgetsector Gebouwen voor openbaar bestuur Gebouwen voor onderwijs Gebouwen voor gezondheids- en welzijnszorg Overige dienstverlening

Niet nieuwbouw Totaal

Bron: CBS

Ontvangen opdrachten architecten

Verleende bouwvergunningen

(miljard euro, lopende prijzen)

(miljard euro, lopende prijzen) 12

10

11

9

10

8

9 7 8 6

7 6

5

5

4

4

3

3 2 2 1

1

0

0 ‘95

34

‘96

‘97

‘98

‘99

‘00

‘01

‘02

‘03

‘04

‘95

‘96

‘97

‘98

‘99

Nieuwbouw woningen

Nieuwbouw woningen

Nieuwbouw overige gebouwen

Nieuwbouw overige gebouwen

‘00

‘01

‘02

‘03

‘04

B.3

Productie

8

Verleende bouwvergunningen (B&U-werken) 2000

2001

2002

2003

2004


B&U-werken Totaal

16.379

16.537

16.081

16.663

18.500

7.170 4.837 1.158

6.641 4.968 1.345

7.699 3.517 1.313

8.873 2.986 1.473

9.293 2.884 2.365

485 820 955 427 2.150

485 867 953 644 2.019

421 668 784 392 1.252

453 619 765 332 817

487 539 836 226 767

172 295 388 303

238 245 506 356

286 341 393 293

145 389 628 311

423 493 901 548

858 2.356

1.096 2.486

1.080 2.471

1.123 2.209

1.258 2.699




Niet nieuwbouw Woningen Bedrijfsgebouwen

Bron: CBS

9

Productie van B&U-werken 2000

2001

2002

2003

2004


B&U-werken Totaal

17.148

17.917

17.747

16.010

16.666

7.783 4.875 1.213

7.513 5.280 1.386

7.484 4.952 1.456

7.675 3.635 1.305

8.455 3.203 1.486

533 847 1.031 542 1.922

536 928 993 594 2.229

528 896 965 563 2.000

418 646 763 437 1.371

461 581 766 379 1.016

259 217 377 360

245 299 448 394

302 316 478 360

230 320 451 304

232 371 555 328

3.276

3.739

3.857

3.394

3.521




Niet nieuwbouw Totaal

Bron: CBS

35


10

Omzet uit bouwbedrijf naar objectcategorie 1999

2000

2001

2002

2003


Binnenlandse omzet B&U – bedrijven GWW – bedrijven

22.630 5.630

24.470 5.670

25.756 6.721

27.102 6.607

25.640 5.819


B&U – bedrijven Nieuwbouw woningen bedrijfsgebouwen Onderhoud woningen bedrijfsgebouwen Overige activiteiten GWW – bedrijven Werkzaamheden t.b.v. woningbouwprojecten Werkzaamheden t.b.v. utiliteitsbouwprojecten Infrastructurele werken Cultuurtechnische werken Overige activiteiten

72,7 34,2 38,5 25,8 14,5 11,3 1,5

73,0 37,5 35,5 24,5 14,3 10,2 2,5

72,6 33,9 38,7 25,0 15,0 10,0 2,4

70,4 34,5 35,9 27,2 15,3 11,9 2,5

68,6 37,1 31,5 28,0 16,8 11,2 3,4

4,5 5,7 73,5 2,8 13,5

3,5 5,6 84,0 1,5 5,4

3,3 2,1 85,9 1,4 7,3

2,7 3,9 80,4 2,0 11,0

6,3 4,0 77,7 2,3 9,7 Bron: EIB

11

Omzet uit bouwbedrijf naar opdrachtgever 1999

2000

2001

2002

2003



22.630 5.630

24.470 5.670

25.756 6.721

27.102 6.607

25.640 5.819


B&U – bedrijven bedrijven particulieren woningbouwcorporaties overheid hoofdaannemers overige GWW – bedrijven overheid bedrijven hoofdaannemers particulieren overige

33,3 21,3 12,6 10,3 6,2 16,3

34,2 19,0 9,6 9,2 6,3 21,7

36,3 16,9 10,6 9,0 8,6 18,6

34,4 17,7 13,3 10,6 8,6 15,4

31,5 17,2 15,3 9,2 10,8 16,0

43,6 23,5 20,0 11,2 1,7

48,4 22,8 16,3 4,4 8,1

56,2 19,5 13,9 9,3 1,1

53,7 12,2 18,8 5,3 10,0

58,1 21,6 15,2 3,3 1,8 Bron: EIB

36

B.3

Productie

12

Omzet uit bouwbedrijf naar wijze van opdrachtverkrijging 1999

2000

2001

2002

2003



22.630 5.630

24.470 5.670

25.756 6.721

27.102 6.607

25.640 5.819


B&U – bedrijven uit enkelvoudige uitnodiging uit aanbesteding openbaar onderhands uit bouwteam uit eigen risicobouw uit klantenwerk uit turnkey projecten uit overige wijze GWW – bedrijven uit aanbesteding openbaar onderhands uit enkelvoudige uitnodiging uit klantenwerk uit overige wijze

21,4

21,7

18,1

19,1

20,0

7,4 18,2 24,1 13,2 10,1 2,2 3,4

5,8 19,5 25,3 10,8 9,8 2,9 4,2

5,6 19,9 23,7 14,8 9,3 4,1 4,5

6,1 18,9 22,3 16,1 10,7 2,9 3,9

6,2 20,2 24,4 13,0 10,1 1,8 4,3

29,3 35,4 13,4 7,3 14,6

25,7 32,4 21,1 6,3 14,5

30,2 34,0 18,2 5,2 12,4

37,2 30,3 12,4 6,2 13,9

31,1 35,6 12,5 6,6 14,2 Bron: EIB

Omzet uit overheidsopdrachten

Omzet uit aanbesteding

(in % van de binnenlandse omzet)

‘94

‘95

‘96

‘97

‘98

(in % van de binnenlandse omzet)

‘99

‘00

‘01

‘02

‘03

70

70

60

60

50

50

40

40

30

30

20

20

10

10

0

0 ‘94

‘95

‘96

B&U-bedrijven

B&U-bedrijven

GWW-bedrijven

GWW-bedrijven

‘97

‘98

‘99

‘00

‘01

‘02

‘03

37


13

Omzet van gespecialiseerde bedrijven in de bouw 1999

2000

2001

2002

2003


Binnenlandse omzet uit hoofdactiviteit Timmerbedrijven Metselbedrijven Voegersbedrijven Tegelzetbedrijven Stucadoorsbedrijven Vloerleggers- en kunststeenbedrijven Overige afwerkbedrijven Niet-bitumineuze dakdekkersbedrijven Bitumineuze dakdekkersbedrijven Straatmakersbedrijven Grondwerkbedrijven Grondboring- en bronbemalingsbedrijven Betonijzervlechtbedrijven Heibedrijven Sloopbedrijven Natuursteenwerkbedrijven Steigerbouwbedrijven Materieelverhuurbedrijven

8.272 1.264 685 138 291 578 300 886 171 585 776 848 105 275 398 366 69 194 343

8.799 1.202 656 167 365 653 321 1.024 203 511 915 784 107 476 324 422 68 137 464

9.552 1.614 757 139 364 650 341 966 206 667 695 983 95 355 478 454 96 364 328

10.004 1.487 799 214 356 716 355 1.328 212 616 840 921 85 373 474 387 94 411 336

8.571 1.179 532 229 282 593 212 890 263 609 709 987 94 254 407 439 84 483 325 Bron: EIB

Omzet specialisten bouw

Omzet specialisten bouw

(miljoen euro, lopende prijzen)

(miljoen euro, lopende prijzen) 2.000

1.000

1.500

750

1.000

500

500

250

0

0 ‘95

38

‘96

‘97

‘98

‘99

‘00

‘01

‘02

‘03

‘04

‘95

‘96

‘97

‘98

Timmerbedrijven

Straatmakersbedrijven

Metselbedrijven

Grondwerkbedrijven

‘99

‘00

‘01

‘02

‘03

‘04

B.4

Kosten werknemers

B.4 Kosten werknemers Na meer dan een jaar onderhandelen is eind april 2005 een principe-akkoord CAO voor de Bouwnijverheid tot stand gekomen dat eind mei formeel is bekrachtigd door alle partijen betrokken bij de totstandkoming van de Bouw en UTA-CAO. De looptijd van de nieuwe geïntegreerde Bouw en UTA-CAO bedraagt 36 maanden. De ingangsdatum sluit aan op de einddatum van de vorige CAO’s, te weten 31 maart 2004. Er is een samenhangend pakket van arbeidsvoorwaarden overeengekomen dat leidt tot een aanzienlijke productiviteitsverbetering, vergroting van de flexibiliteit en er sprake is van een gematigde loonstijging gedurende de contractduur. Voor werknemers vallend onder de CAO voor het Bouwbedrijf is een pensioenregeling overeengekomen die het mogelijk maakt om na 40 jaar werken op 60-jarige leeftijd uit te treden met een uitkering van 70% van het middelloon. Dit kan worden bereikt door enerzijds een pensioenregeling die uitgaat van een maximaal actuarieel te vervroegen uittreedleeftijd van 61 jaar en 2 maanden en anderzijds door gebruik te maken van de levensloopregeling waaraan de werkgever zal bijdragen. Werknemers vallend onder de UTA-CAO kunnen door middel van een combinatie van de “opgeblazen” pensioenregeling en de levensloopregeling na veertig jaar uittreden op een leeftijd van ongeveer 60 jaar en 10 maanden. Verder zijn er afspraken gemaakt over de loonsverhogingen, reisurenregeling, chauffeurstoeslag, het vakantiebonnensysteem, CAO à la Carte, flexibiliteit, kort verzuim en loondoorbetaling bij ziekte. Het theoretisch beschikbaar aantal uren ligt al jaren rond de 2.090 uur. Het aantal productieve uren is in 2004 ten opzichte van 2003 met 35 uur toegenomen. Hiermee komt een eind aan de dalende trend die over de gehele periode 1999-2003 is waargenomen, met als uitzondering van het jaar 2002. Door de langdurige staking in het tweede kwartaal van dit jaar is het aantal productieve uren in 2002 het laagst.

De bouw is gedeeltelijk afhankelijk van het weer. Zelfs in een klein land als Nederland kunnen grote verschillen ontstaan. Zo zorgde in 2004 vorstdagen (temperatuur < 0ºC) in Schiphol voor 18 dagen en in Eelde voor 31 dagen onwerkbaar weer. In de nieuw afgesloten CAO zijn afspraken gemaakt over de ontwikkeling van een volwaardig alternatief voor het huidige risicofonds. Dit betekent dat de declaratiemogelijkheden ingeval van werkverhindering in verband met vorst worden gehalveerd op het moment dat er een volwaardig alternatief ontwikkeld is. Mocht na de evaluatie blijken dat een en ander niet tot problemen aan werknemerszijde leidt, dan zal het huidige risicofonds het jaar daarop worden geliquideerd. Ondanks de hoge werkloosheid in de bouw op dit moment, is de wachtgeldpremie in 2005 ten opzichte van 2004 bijna gehalveerd. De hoogte van de wachtgeldpremie is afhankelijk van de verwachte instroom in een jaar en van de op dat moment bestaande reserves in het fonds. Als het advies van de SER over de toekomstbestendigheid van de WW door het kabinet en de Kamers overgenomen wordt, zal vanaf 2006 de wachtgeldpremie fifty-fifty over werkgevers en werknemers verdeeld worden. De premies ten behoeve van de algemene werkloosheidsverzekering zullen over werkgevers, werknemers en overheid gelijkmatig verdeeld worden, tenminste zo stelt de SER voor. De kostenvergoedingen genoemd in artikel 25 van de Bouw-CAO zijn in juli 2003 voor het laatst aangepast. Indien na overleg met de belastingdienst blijkt dat het mogelijk is een fiscaal gefacilieerde integrale kostenvergoeding overeen te komen zal deze vergoeding geïndexeerd worden met de percentages van de structurele loonsverhogingen die in het CAO akkoord zijn afgesproken; namelijk 1,25% per 1 juli 2005, 1,00% per 1 januari 2006, 0,75% per 1 juli 2006 en 0,75% per 1 januari 2007.

39


1

Ontwikkeling garantieloon bouw-CAO

Ingangsdatum A week

B uur

week

uur

Functiegroep C week uur

D

E

week

uur

week

uur

20,29 868,40 20,44 874,80 20,56 880,00 20,88 893,60 21,04 900,40 21,22 908,00 21,38 914,80 21,81 933,20 22,08 944,80 22,30 954,40 22,58 966,40 23,01 984,80 24,41 1044,40 24,65 1054,80

21,71 21,87 22,00 22,34 22,51 22,70 22,87 23,33 23,60 23,86 24,16 24,62 26,11 26,37

912,00 918,80 924,40 938,80 946,00 954,00 961,20 980,40 992,80 1002,80 1015,20 1034,40 1097,20 1108,00

22,80 22,97 23,11 23,47 23,65 23,85 24,03 24,51 24,82 25,07 25,38 25,86 27,43 27,70

12,32 12,45 12,77 12,81 12,97

518,00 523,20 536,50 538,00 544,80

12,95 13,08 13,41 13,45 13,62

IN GULDENS

1 januari 1 april 1 juli 1 januari 1 april 1 juli 1 januari 1 april 1 juli 1 januari 1 juli 1 januari 1 april 1 juli

1997 1997 1997 1998 1998 1998 1999 1999 1999 2000 2000 2001 2001 2001

722,00 726,60 732,00 743,60 749,20 755,60 761,20 776,40 786,00 794,00 804,00 819,20 869,20 878,00

18,05 18,19 18,30 18,59 18,73 18,89 19,03 19,41 19,65 19,85 20,10 20,48 21,73 21,95

766,40 772,00 776,80 788,80 794,80 801,60 807,60 823,60 834,00 842,40 852,80 869,20 922,00 931,20

19,16 19,30 19,42 19,72 19,87 20,04 20,19 20,59 20,85 21,06 21,32 21,73 23,05 23,28

811,60 817,60 822,40 835,20 841,60 848,80 855,20 872,40 883,20 892,00 903,20 920,40 976,40 986,00

1 juli 1 januari 1 juli 1 januari 1 juli

2002 2003 2003 2004 2005

410,40 414,80 425,60 426,80 432,00

10,26 10,37 10,64 10,67 10,80

434,80 439,20 450,50 451,60 457,20

10,87 10,98 11,26 11,29 11,43

461,20 466,00 478,00 479,20 485,20

IN EURO’S

11,53 11,65 11,95 11,98 12,13

492,80 498,00 510,80 512,40 518,80

Bron: Bouwend Nederland

2

Ontwikkeling salarisschalen UTA-CAO

Ingangsdatum 1

2

min. max.

min. max.

Functiegroep 3 4 min. max. min. max.

2.576 2.628 2.661 2.714 2.748 2.803 2.831 2.881 2.917 2.932 3.084

2.832 2.889 2.925 2.984 3.021 3.081 3.112 3.166 3.206 3.222 3.390

3.161 3.224 3.264 3.329 3.371 3.438 3.472 3.533 3.577 3.595 3.782

min.

5

6 max. min. max.

4.914 5.012 5.075 5.177 5.242 5.347 5.400 5.495 5.564 5.592 5.883

4.144 4.227 4.280 4.366 4.421 4.509 4.554 4.634 4.692 4.715 4.961

5.755 5.870 5.943 6.062 6.138 6.261 6.324 6.435 6.515 6.548 6.889

4.869 4.966 5.028 5.129 5.193 5.297 5.350 5.444 5.512 5.540 5.828

6.855 6.992 7.079 7.221 7.311 7.457 7.523 7.664 7.760 7.799 8.192

2.716 2.764 2.812 2.847 2.890 2.919 2.955

2.291 2.331 2.371 2.401 2.437 2.462 2.492

3.181 3.236 3.293 3.334 3.384 3.418 3.461

2.691 2.738 2.786 2.821 2.863 2.892 2.928

3.782 3.849 3.916 3.965 4.024 4.065 4.115

IN GULDENS

1 januari 1 juli 1 januari 1 juli 1 januari 1 juli 1 januari 1 juli 1 januari 1 maart 1 juni

1997 1997 1998 1998 1999 1999 2000 2000 2001 2001 2001

3.390 3.458 3.501 3.571 3.616 3.688 3.725 3.790 3.837 3.856 4.058

3.779 3.855 3.903 3.981 4.031 4.112 4.153 4.226 4.279 4.300 4.524

4.269 4.354 4.408 4.496 4.552 4.643 4.689 4.771 4.831 4.855 5.109

3.587 3.659 3.705 3.779 3.826 3.903 3.942 4.011 4.061 4.081 4.294

IN EURO’S

1 januari 1 juli 1 januari 1 juli 1 januari 31 maart 1 juli

2002 2002 2003 2003 2004 2004 2005

1.424 1.449 1.474 1.493 1.515 1.530 1.549

1.874 1.906 1.940 1.964 1.994 2.013 2.038

1.565 1.593 1.620 1.641 1.665 1.682 1.703

2.089 2.125 2.163 2.190 2.222 2.244 2.273

1.746 1.777 1.808 1.830 1.858 1.877 1.900

2.359 2.400 2.442 2.473 2.510 2.535 2.567

1.983 2.017 2.053 2.078 2.109 2.131 2.157


40

B.4

Kosten werknemers

3

Aanpassing loon - en salarisschalen bouw-CAO en UTA-CAO

Ingangsdatum

1 januari 1 juli 1 januari 1 juli 1 januari 1 juli 1 januari 1 april 1 juli 1 januari 1 april 1 juli 1 oktober 1 januari 1 april 1 juli 1 oktober 1 januari 1 juli 1 oktober 1 januari 1 maart 1 april 1 juni 1 juli 1 januari 1 mei 1 juli 1 januari 1 juli 1 januari 31 maart 1 juli 1 januari 1 juli 1 januari

1994 1994 1995 1995 1996 1996 1997 1997 1997 1998 1998 1998 1998 1999 1999 1999 1999 2000 2000 2000 2001 2001 2001 2001 2001 2002 2002 2002 2003 2003 2004 2004 2005 2006 2006 2007

Bouw-CAO

UTA-CAO

prijscompensatie

initieel

eenmalig

initieel

1,07 % 0,83 % 1,46 % 0,54 % 0,54 % 1,07 % 0,54 %

0,50 %

1,30 %

0,50 %

1,20 % 2,00 % 1,00 % 1,00 % 1,00 %

0,75 % 2,00 % 1,25 %

0,61 % 1,56 % 0,75 %

2,00 %

0,86 % 0,75 %

1,25 %

0,76 % 2,00 % 1,25 %

2,00 % 350 gld 1,00 %/0,50 %a 1,75 %

1,00 % 1,25 % 350 gld

1,25 % 0,50 % 4,00 %/2,00 %b 3,25 % 1,00 % 1,75 % 150 eur 2,19 % 1,03 % 1,30 % 0,29 %

0,75 % 1,25 %

1,25 % 1,00 % 0,75 % 0,75 %

125 eur 200 eur 200 eur 150 eur 250 eur

1,75 % 1,75 % 1,25 % 1,50 % 1,00 % 1,25 %/0,50 %a 1,00 %/0,50 %a 0,75 % 0,75 % Bron: Bouwend Nederland

a b

initieel/ eenmalig de verhoging van 2% wordt in mindering gebracht op de betaalde prestatietoeslag

41


4

Bruto weekloon, netto weekloon en loonkosten bouw-CAO 2000

2001

SITUATIE PER 1 JULI

2002

2003

2004

IN GULDENS/EURO’S

Bruto weekloon Bouw-CAO (functiegroep D) wettelijk minimum

966,40 564,90

1054,80 600,30

492,80 284,25

510,80 291,90

512,40 291,90

1.632,00

1.734,00

822,50

856,20

870,76

643,35 869,14 493,00

649,98 884,27 489,00

297,68 411,81 231,00

300,85 419,15 238,00

302,18 420,85 241,00

Loonkosten per week Bouw-CAO (functiegroep D) Netto weekloon (functiegroep D) exclusief 100 % waarde vakantiebedrag inclusief 100 % waarde vakantiebedrag wettelijk minimum

INDEXCIJFERS, 1 JULI 2000 = 100

Bruto weekloon Bouw-CAO wettelijk minimum

100,0 100,0

109,1 106,3

112,4 110,9

116,5 113,9

116,8 113,9

100,0

106,2

111,1

115,6

117,6

100,0 100,0 100,0

101,0 101,7 99,2

102,0 104,4 103,3

103,1 106,3 106,4

103,5 106,7 107,7

Loonkosten per week Bouw-CAO

Netto weekloon exclusief 100 % waarde vakantiebedrag inclusief 100 % waarde vakantiebedrag wettelijk minimum

Bron: Bouwend Nederland, SoZaWe

5

Bruto maandloon, netto maandloon en loonkosten UTA-CAO 2000

2001

SITUATIE PER 1 JULI

2002

2003

2004

IN GULDENS/EURO’S

Bruto maandloon UTA-CAO (gemiddelde functieniveau 3) wettelijk minimum

4.152,00 2.447,90

4.445,50 2.601,30

2.088,50 1.231,80

2.151,61 1.264,80

2191,91 1264,80

5.757,00

6.056,00

2.880,00

2.971,00

3031,75

2.961,00 2.135,00

2.980,00 2.118,00

1.394,00 1.002,00

1.419,00 1.030,00

1.453,36 1.046,00

Loonkosten per maand UTA-CAO

Netto maandloon UTA-CAO (excl. vakantietoeslag) wettelijk minimum (excl. vakantietoeslag)

INDEXCIJFERS, 1 JULI 2000 = 100

Bruto maandloon UTA-CAO wettelijk minimum

100,0 100,0

107,1 106,3

110,8 110,9

114,2 113,9

116,3 113,9

100,0

105,2

110,2

113,7

116,1

100,0 100,0

100,6 99,2

103,7 103,4

105,6 106,3

108,2 108,0

Loonkosten per maand UTA-CAO

Netto maandloon UTA-CAO wettelijk minimum


42

B.4

Kosten werknemers

6

AVBB-indexcijfers uurprijzen 2000

2001

2002

2003

2004

INDEXCIJFERS, 1 JANUARI 2000 = 100, EXCLUSIEF BTW

Uurprijzen Jaargemiddelde 1 januari 1 juli

100,7 100,0 101,4

104,5 100,8 106,1

109,0 107,2 110,9

114,0 112,5 115,4 Bron: Bouwend Nederland

7

Productieve uren per arbeider in de B&U 2000

2001

2002

2003

2004

ABSOLUUT

Beschikbaar Theoretisch beschikbaar per jaar

2.080

2.090

2.090

2.090

2.095

1.445 380 395 280 390

1.430 375 385 280 390

1.410 370 375 285 380

1.425 340 395 285 405

1.460 395 400 280 385

635 140 125 240 130

660 145 135 240 140

680 145 145 240 150

665 170 125 245 125

640 125 120 250 140

Productief totaal per jaar 1e kwartaal 2e kwartaal 3e kwartaal 4e kwartaal

Improductief totaal per jaar 1e kwartaal 2e kwartaal 3e kwartaal 4e kwartaal

Bron: CBS

Garantieloon Bouw-CAO

Onwerkbaar weer

(uurloon functiegroep D per 1-1)

‘96

‘97

‘98

‘99

‘00

(dagen met temperatuur < 0˚C)

‘01

‘02

‘03

‘04

‘05

13

50

12

40

11

30

10

20

9

10

0

0 ‘95

‘96

‘97

‘98

‘99

‘00

‘01

‘02

‘03

‘04

Schiphol Volkel

43


8

Ontwikkeling van lonen en loonkosten 2000

2001

JAARCIJFERS

2002

2003

2004


CAO-lonen per maand (incl. bijzondere beloningen) Industrie Bouwnijverheid en -installatiebedrijven

100,0 100,0

103,9 104,8

107,6 109,4

110,5 112,2

112,4* 114,6*

100,0 100,0

103,9 104,8

107,6 109,4

110,6 112,2

112,4 114,6

100,0 100,0

103,6 104,1

107,6 109,1

111,2 112,2

114,2 115,7

CAO-lonen per uur (incl. bijzondere beloningen) Industrie Bouwnijverheid en -installatiebedrijven

Contractuele loonkosten per uur Industrie Bouwnijverheid en -installatiebedrijven

Bron: CBS

9

Gegevens volksverzekeringen 2001

2002

PER 1 JANUARI

2003

2004

2005


Premiepercentages Algemene Ouderdomswet (AOW) Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) Algemene nabestaanden wet (Anw)

17,90 10,25 1,25

17,90 10,25 1,25

17,90 12,05 1,25

17,90 13,25 1,25

17,90 13,45 1,25

IN GULDENS/ EURO’S

AOW (bruto per maand, exclusief vakantietoeslag) Gehuwd zonder toeslag Gehuwd met toeslag Ongehuwd Ongehuwd met kind jonger dan 18 jaar ANW (bruto per maand, exclusief vakantietoeslag) Nabestaandenuitkering Nabestaanden- met halfwezenuitkering Wezen 0 - 10 jaar Wezen 10 - 16 jaar Wezen 16 - 27 jaar

1.261,07 2.522,14 1.832,08 2.268,61

598,07 1.196,14 869,24 1.077,54

622,26 1.244,52 906,14 1.122,90

631,76 1.263,52 921,28 1.141,28

631,81 1.263,62 924,86 1.143,92

1.966,11 2.415,47 629,16 943,73 1.258,31

932,38 1.145,61 298,36 447,54 596,72

968,48 1.188,77 309,91 464,87 619,83

984,99 1.208,72 315,20 472,80 630,39

990,24 1.213,47 316,88 475,32 633,75

Diversen Maximum premiegrens Volksverzekeringen per jaar Belastbaar inkomen uit werk en woning (box1); jonger dan 65 jaar Eerste schijf Tweede schijf Derde schijf Vierde schijf Tarief belastbaar inkomen uit werk en woning (box1); jonger dan 65 jaar (in procenten) Eerste schijf Tweede schijf Derde schijf Vierde schijf

59.520

27.847

28.850

29.543

30.357

32.769 26.751 42.532 meerdere

15.331 12.516 19.898 meerdere

15.883 12.967 20.614 meerdere

16.265 13.278 21.109 meerdere

16.893 13.463 21.404 meerdere

32,35 37,60 42,00 52,00

32,35 37,85 42,00 52,00

32,90 38,40 42,00 52,00

33,40 40,35 42,00 52,00

34,40 41,95 42,00 52,00 Bron: SoZaW

44

B.4

Kosten werknemers

10

Gegevens werknemersverzekeringen 2001

2002

JAARGEMIDDELDEN

2003

2004

2005

IN PROCENTEN

Premiepercentages Wet op de Arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO), werknemer/werkgever (vanaf 1998) basispremie gedifferentieerde premie kleine werkgever (minimum) kleine werkgever (maximum) grote werkgever (minimum) grote werkgever (maximum) 'Reparatie WAO-gat' Bouw-CAO werkgever (over premieloon SV) werknemer (over premieloon WAO) Werkloosheidswet (WW) Wachtgeldverzekering (Wa) werkgever werknemer Werkloosheidsverzekering (AWF) werkgever werknemer Aanvullingsfonds WW (AVW) Bouw-CAO werkgever werknemer UTA-CAO werkgever werknemer Ziekenfondswet (ZFW) werkgever werknemer

6,10

5,85

5,05

5,10

5,60

0,98 4,77 0,00 6,36

1,24 6,06 0,00 8,08

2,38 2,38 0,00 8,52

2,46 2,46 0,00 8,84

2,25 2,25 0,00 6,84

0,55 0,55

0,45 0,45

0,50 0,50

0,20 0,20

0,00 0,00

0,00

0,81

1,80

2,25

1,20

3,65 5,25

3,60 4,95

1,55 5,80

1,55 5,80

2,45 5,85

0,425 0,425

0,30 0,30

0,50 0,50

0,85 0,85

0,48 0,85

0,00 0,00

0,05 0,05

0,125 0,125

0,125 0,125

0,000 0,125

6,25 1,70

6,25 1,70

6,75 1,70

6,75 1,25

6,75 1,45

IN GULDENS/EURO’S

Premie grenzen WAO Maximum premiedagloon Maximum uitkeringsdagloon WW Franchise per dag met vakantiebonnen idem, zonder vakantiebonnen Maximum premiedagloon Maximum uitkeringsdagloon ZFW Maximum premiedagloon Verzekeringsloongrens *Werknemers *65-plussers *Zelfstandige

337,00 341,13

159,00 159,99

165,00 165,63

167,00 167,70

167,00 167,70

132,20 117,00 337,00 341,13

62,70 55,00 159,00 159,99

65,00 57,00 165,00 165,63

66,10 58,00 167,00 167,70

65,90 58,00 167,00 167,70

226,00

108,00

111,00

113,00

114,00

65.700 41.800 42.000

30.700 19.550 19.650

31.750 20.200 20.250

32.600 20.750 20.800

33.000 21.000 21.050 Bron: SFB, SoZaWe

a

over premieloon SV

45


11

Gegevens bedrijfstakeigen regelingen niet eerder genoemd 2001

2002

2003

2004

2005

IN % PER 1 JANUARI

Premiepercentages Heffing GBIO (scholing en opleiding OR-leden) Scholingsfonds Vroegpensioen Bouw werkgever werknemer Vroegpensioen UTA werkgever werknemer Vakantiefonds Premiefactor Waardefactor (100 %) vanaf 1 januari vanaf aanvang nieuw rechtjaar Doorbelastingsfactor vanaf 1 januari vanaf aanvang nieuw rechtjaar Opleidings- en Ontwikkelingsfonds A-personeel B-personeel Risicofonds winterperiode zomerperiode

0,034 0,95

0,030 0,80

0,026 0,80

0,024 0,80

0,02 0,60

5,63 5,21

5,56 5,28

5,81 5,53

5,81 5,53

6,06 5,78

4,625 4,625

5,05 5,05

5,30 5,30

5,55 5,55

5,30 5,30

23,10

23,32

24,62

24,35

24,22

23,10 23,10

23,16 23,16

23,16 23,16

23,16 23,16

23,16 23,16

19,107 19,107

19,686 19,686

20,265 20,265

20,844 20,844

21,423 21,423

0,5877 2,1842

0,8083 2,4169

0,8245 2,5130

0,8316 2,5715

0,7497 2,3093

3,00 4,00

3,00 4,00

2,00 3,00

2,00 3,00

1,00 2,00

0,24

0,24

0,11

11,50

11,50

11,50

13,50

15,50

29.631,60 41.300,00 89.121,14 19,86 42,84

30.520,55 42.000,00 90.175,62

14.480,63 19.689,78 41.668,43

15.095,35 20.304,50 42.397,61

15.407,21 20.616,36 42.767,54

IN GULDENS/EURO’S

Collectieve Ongevallen Verzekering (per dag) Bedrijfspensioenfonds Premie (%) Minimumpremie, per jaar Bodemloon, per jaar Grens werknemersbijdrage, per jaar Maximum pensioenloon, per jaar Ondergrens werknemerspremie (uurloon) Bovengrens betaling pensioenpremie (uurloon)

Bron: SFB,Bouwend Nederland a b

46

tot 1 mei 2000 vanaf 1 mei 2000

B.4

12

Kosten werknemers

Kostenvergoedingen en bijzondere toeslagen bouw-CAO 2000

2001

2002

2003

2004

IN GULDENS/EURO’S, PER 1 JULI

Bijzondere toeslagen (art 20) Steenzetterstoeslag, per week Chauffeurstoeslag, per dag 1 of 2 meerijders 0 - 30 km 31 - 65 km 66 km en meer 3 of meer meerijders 0 - 30 km 31 - 65 km 66 km en meer Premie schadevrij rijden Kwartaalpremie Verhoging per kwartaal Maximum kwartaalpremie Eerste volgende schadevrij kwartaal Extra bonus schadevrij rijden EHBO

16,85

17,44

7,91

7,91

7,91

4,10 5,10 6,10

4,10 5,10 6,10

1,86 2,31 2,77

1,86 2,31 2,77

1,86 2,31 2,77

6,10 12,20 18,30

6,10 12,20 18,30

2,77 5,54 8,30

2,77 5,54 8,30

2,77 5,54 8,30

22,50 2,65 27,50 22,50 38,75 318,00

23,29 2,74 28,46 23,29 40,11 329,13

10,57 1,24 12,91 10,57 18,20 149,35

10,57 1,24 12,91 10,57 18,20 149,35

10,57 1,24 12,91 10,57 18,20 149,35

375,00 325,00 275,00

388,13 336,38 284,63

176,13 152,64 129,16

176,13 152,64 129,16

176,13 152,64 129,16

13,75 8,00 1,80 1,95 1,10 0,90 2,30 1,55 1,10

14,23 8,28 1,86 2,02 1,14 0,93 2,38 1,60 1,14

6,46 3,76 0,84 0,92 0,52 0,42 1,08 0,73 0,52

6,65 3,87 0,87 0,95 0,54 0,43 1,11 0,75 0,54

6,65 3,87 0,87 0,95 0,54 0,43 1,11 0,75 0,54

4.200,00

4.200,00

2.042,01

2.042,01

2.042,01

1,70

1,76

0,80

0,80

0,80

0,15 1,90 0,46 0,57 0,56 0,60

0,16 1,97 0,49 0,60 0,60 0,60

0,07 0,89 0,22 0,28 0,28 0,28

0,07 0,89 0,22 0,28 0,28 0,28

0,07 0,89 0,22 0,28 0,28 0,28

Bereikbaarheidsdienst (art 20a) Voortdurend aan de woning gebonden Op gezette tijden beschikbaar zijn Beschikking over technische hulpmiddelen

Voeding, huisvesting, eigen uitrusting (art 25) Voeding, per dag Nachttoeslag, per dag Werkkleding, per dag Werkkleding Heibedrijf, per dag Laarzen/veiligheidsschoenen, per dag Knielaarzen, per dag Laarzen en oliegoed K&O, per dag Gereedschap timmerman/straatmaker, per dag Gereedschap metselaar/tegelzetter, per dag

Kinderopvang (art 25a) Maximum werkgeversbijdrage, per jaar

Reiskosten (art 26) Fietsvergoeding, per dag Bromfietsvergoeding per kilometer minimumvergoeding, per dag Motorvergoeding, per kilometer Autovergoeding, per kilometer idem indien chauffeurstoeslag reiskostenforfait


47


13

Loongrondslagen 2000

2001

2002

2003

2004

3.819 3.875 1.816 3.835 1.612 3.783 3.166 3.863 1.795

3.820 3.875 1.884 3.837 1.633 3.784 3.168 3.887 1.817

IN MILJOENEN EURO’S

IP Bouw Vroegpensioen Bouw VUT UTA Aanvullingsfonds Bouw Aanvullingsfonds UTA Scholingsfonds Risicofonds O&O-bouw O&O UTA

3.660 3.696 3.674 1.323 3.659 3.104 3.697 1.455

3.809 3.740 1.762 3.846 1.495 3.802 3.235 3.847 1.641

3.857 3.774 1.843 3.873 1.588 3.833 3.209 3.898 1.74

Bron: SFB

14

MBK-jaarregistratie onwerkbaar weer naar oorzaak bij enkele KNMI-stations 2000

2001

2002

2003

2004

DAGEN

Neerslag Eelde Schiphol De Bilt Rotterdam Volkel

20,5 17,0 14,5 19,5 10,5

19,0 18,5 15,5 17,5 18,0

17,0 22,0 23,5 18,0 20,5

8,5 11,0 10,5 11,5 9,0

22,0 20,5 19,5 16,5 18,0

11,0 22,0 1,5 16,5 4,0

1,5 15,5 0,0 8,0 2,5

11,0 17,0 2,0 13,5 8,0

2,5 11,0 10,5 4,5 1,0

8,0 18,0

15,0 10,0 16,0 14,0 24,0

31,0 16,0 22,0 18,0 22,0

24,0 13,0 18,0 13,0 19,0

38,0 27,0 33,0 30,0 44,0

31,0 18,0 26,0 22,0 32,0

Windkracht > 6 Eelde Schiphol De Bilt Rotterdam Volkel

11,0 4,5

Temperatuur < 0ºC Eelde Schiphol De Bilt Rotterdam Volkel

Bron: Reed Business Information bv

48

B.5

Kosten productie

B.5 Kosten productie De bouwproductie bereikte rond het jaar 2000 op alle fronten een absoluut record. Maar nadat de in 2001 ingezette recessie ook de bouw trof, is de markt omgeslagen. Dat heeft duidelijke gevolgen gehad voor de prijsontwikkeling. Het is in deze situatie niet aannemelijk dat de prijzen fors verhoogd zijn. Niet vreemd derhalve, dat de opvallend hoge uitkomsten van de CBS - Prijsindex bouwkosten van nieuwe woningen (verder: de prijsindex) in 2001 en 2002 vragen heeft opgeroepen (ook bij het CBS zelf). Maar er zijn aanwijzingen, dat de prijsstijging in 2002 werkelijk hoog is geweest. In 2004 heeft het EIB onderzoek1 gedaan naar de ontwikkeling van de verschillende bouwprijzen en -kosten in de loop der tijd. Getracht is daarbij de vraag te beantwoorden welke factoren het verloop beïnvloed hebben en wat op basis van het gevonden prijsverloop de rol van de prijs op de gebouwenmarkt is. Mede op basis van dit onderzoek is in het maandblad Bouwmarkt2 een artikel gepubliceerd waarin het EIB de sterke stijging van de prijsindex in 2002 tegen het licht houdt. Het jaar 2002 werd als gevolg van de recessie gekenmerkt door teruglopende orderportefeuilles en bouwproductie. De gemeten prijsstijging voor nieuwbouwwoningen van meer dan 10 procent lijkt in dit verband dan ook onwaarschijnlijk. Een onderzoek naar verschillende prijsbepalende factoren geeft inzicht in hoeverre de werkelijke prijsontwikkeling op de bouwmarkt hiervan afwijkt. Drie prijsbepalende factoren spelen een belangrijke rol in de analyse. Ten eerste de factor arbeid. Afgezien van de component lonen wordt ook de kostencomponent onderaannemers grotendeels bepaald door arbeid. De gestegen bouwvraag rond 2000 creëerde een grote behoefte aan vakbekwaam personeel. Uit de conjunctuurmetingen van het EIB in 2000 en 2001 blijkt, dat gemiddeld één op de vier bouwbedrijven stagnatie in het werk ondervond door een personeelstekort. Tegen deze achtergrond is het dus niet verwonderlijk dat de loonkosten snel zijn gestegen.

1

EIB - Bouwprijzen en de vraag naar bouwproductie

2

Kritiek op CBS-outputprijsindex deels ontzenuwd –

Regelgeving is een andere prijsbepalende factor, die op meerdere manieren kan doorwerken in het bouwproces. Veranderde voorschriften – bijvoorbeeld met betrekking tot plafondhoogte of energiezuinigheid - verhogen de bouwkosten. In veel gevallen is het echter onduidelijk of alleen de prijs stijgt of dat er ook een kwaliteitsverbetering optreed. Het CBS heeft de gevolgen van nieuwe voorschriften voor zover mogelijk gecorrigeerd, maar de kwaliteitscorrectie grotendeels beperkt tot de inhoudstoename van woningen. Als de kwaliteitsverbetering in 2002 hierdoor onderschat is, geeft de prijsindex een te hoge prijsstijging. Als derde speelt de winstontwikkeling een rol in de analyse. Gezien de recessie en de productiedaling in de bouwnijverheid ligt een stijging van de winstmarges in 2002 niet voor de hand. Toch is de winstmarge van hoofdaannemers in de b&u – als percentage van de omzet – in 2002 behoorlijk toegenomen. Deze in eerste instantie opmerkelijke winstontwikkeling is echter eenvoudig te verklaren. Prijzen worden voor aanvang van het project vastgesteld. Aannemers baseren deze prijzen met name op de lopende marktsituatie. Bij een gespannen markt, gekenmerkt door prijsstijgingen, worden ook hogere prijzen berekend (wat op zich kenmerkend is voor een ‘outputindex’ als de CBS – prijsindex is). Indien de markt na de prijsopgave echter omslaat en de spanning op de inkoopmarkt verdwijnt, krijgt de aannemer de kans om het project goedkoper in te kopen en tegen lagere prijzen onderaannemers in te huren. Zo worden de winstmarges dus indirect verhoogd. Op grond van deze - hier kort samengevatte analyse is de conclusie getrokken, dat de registraties van het CBS minder onwaarschijnlijk zijn dan op het eerste gezicht lijkt. De ontwikkelingen in de bouwnijverheid zijn daar uitzonderlijk genoeg voor geweest. Met deze analyse in het achterhoofd is ook de daling van de (voorlopige) prijsindex in 2004 met ongeveer 2,5 procent beter te begrijpen. Door de hardere concurrentie en de minder gevulde orderportefeuilles zijn de winsten in 2004 naar verwachting gedaald. Eveneens is de prijsstijging van de inkoop vergeleken met de jaren ervoor verder afgenomen. Tenslotte past ook het gegeven, dat de hoofdaannemers in de b&u het afgelopen jaar per saldo maar zeer beperkte prijsstijgingen verwachtten, goed in het beeld.

Bouwmarkt januari 2005 (Zuidema).

49


1

Gemiddelde bouwkosten en inhoud van woningen 2000

2001

2002

2003

2004

72.454 15.848 56.606

76.180 17.300 58.880

AANTAL

Verleende bouwvergunningen Huurwoningen Eigen woningen

78.563 14.311 64.252

62.326 11.108 51.218

67.163 13.159 54.024

IN EURO’S, EXCLUSIEF BTW

Gemiddelde bouwkosten per woning Huurwoningen Eigen woningen

92.000 60.000 99.000

105.000 74.000 112.000

112.000 78.000 120.000

118.000 90.000 126.000

116.000 80.000 127.000

507 383 542

502 351 547

IN M 3

Gemiddelde inhoud per woning Huurwoningen Eigen woningen

488 351 519

510 377 539

503 380 534

IN EURO’S PER M 3, EXCLUSIEF BTW

Gemiddelde bouwkosten per m 3 Huurwoningen Eigen woningen

187 172 190

205 196 207

220 205 224

233 235 232

231 229 232

Bron: CBS, Bouwend Nederland

2

Prijsindexcijfers van de bouwkosten van nieuwe woningen 2000

2001

2002

2003

2004*

INDEXCIJFERS 1995 = 100, INCLUSIEF BTW


125 122 122 127 129


125 122 122 127 129

134 130 133 136 135

148 144 146 149 154

154 152 157 154 152

150 152 148 147 154

INDEXCIJFERS 1995 = 100, EXCLUSIEF BTW

132 129 131 134 134

146 142 145 147 152

152 150 155 152 150

148 150 146 145 152 Bron: CBS

3

Indexcijfers van de productieprijs van B&U-werken 2000

2001

2002

2003

2004*

INDEXCIJFERS PRIJSNIVEAU 1995, EXCLUSIEF BTW


118 116 117 118 119

124 121 123 124 126

131 128 130 132 135

142* 138 141 144 146*

149 148 150 150 150 Bron: CBS

50

B.5

Kosten productie

4

Prijsindexcijfers GWW 2000

2001

2002

2003

2004*


Totaal GWW januari juli

97 100

102 103

104 105

106 105

107 109

99 100

103 105

107 108

109 109

108 109

99 100

102 105

107 109

111 111

112 113

94 100

100 98

97 101

103 100

104 102

98 100

104 107

110 112

116 116

116 117

97 101

101 102

102 104

107 107

109 116

98 101

105 105

107 108

108 107

106 110

98 101

102 104

105 107

108 109

110 117

Riolering januari juli

Wegen met open verharding januari juli

Wegen met gesloten verharding januari juli

Grondverzet januari juli

Waterbouwkundige werken januari juli

Kunstwerken januari juli

Spoorwegen januari juli

Bron: CBS

5

BDB-kostendexcijfers woningen en gebouwen 2000

2001

2002

2003

2004


SITUATIE PER JULI

Woningbouw Aanneemsom Loonkosten Materiaalkosten

88,3 88,4 90,4

94,1 93,7 94,5

98,9 99,2 98,5

100,6 100,2 101,2

103,4 103,7 103,2

90,5 88,4 93,0

96,7 93,7 98,0

99,7 99,2 99,8

101,0 100,2 101,7

104,1 103,7 104,3

90,6 88,4 93,7

95,7 93,7 96,9

99,4 99,2 99,5

100,5 100,2 100,8

105,2 103,7 106,5

Kantoren Aanneemsom Loonkosten Materiaalkosten

Bedrijfsgebouwen Aanneemsom Loonkosten Materiaalkosten

Bron: Bureau Documentatie Bouwwezen (BDB)

51


6

MBK-kostenindexcijfers woningen en gebouwen 2000

SITUATIE PER JULI

2001

2002

2003

2004


Utiliteitsbouw, bedrijfsgebouwen Aanneemsom Loonkosten Materiaalkosten Materieelkosten Kosten onderaannemer

109,0 118,6 110,9 111,8 106,3

113,9 123,3 116,8 114,9 110,9

117,2 127,1 120,0 120,3 114,1

119,2 131,7 122,2 121,2 115,5

124,6 133,2 123,3 125,4 123,6


Utiliteitsbouw, kantoorgebouwen Aanneemsom Loonkosten Materiaalkosten Materieelkosten Kosten onderaannemer

108,8 117,5 106,2 106,6 107,0

115,3 122,2 111,1 109,0 115,0

118,0 126,8 111,3 113,8 117,7

122,0 131,2 113,9 116,6 122,0

124,7 132,9 121,1 119,4 123,7


Woningbouw Aanneemsom Loonkosten Materiaalkosten Materieelkosten Kosten onderaannemer

110,1 118,4 104,9 102,7 112,0

117,6 123,4 113,1 105,7 120,9

121,4 127,7 115,9 112,0 125,2

124,7 131,4 119,7 112,8 128,2

128,6 132,6 121,0 115,6 131,6

INDEXCIJFERS RENOVATIE, JANUARI 1997 = 100

Renovatie Aanneemsom Loonkosten Materiaalkosten Materieelkosten Sloopkosten Kosten onderaannemer

109,1 118,0 106,8 102,4 115,5 108,0

115,6 123,0 115,3 109,4 120,8 114,1

119,6 128,8 129,6 115,2 125,1 117,2

122,8 133,1 123,4 118,6 130,2 119,7

125,5 135,2 125,1 121,3 132,0 123,1


7

MBK-kostenindexcijfers GWW-werken 2000

2001

2002

2003

2004

INDEXCIJFERS NIEUWBOUW, 1997 = 100

GWW, kapitaalswerken Wegen Riolering Nutsvoorzieningen Groenvoorzieningen Saneringen Grondwerk

112,5 110,2 110,1 108,2 79,3 112,9

115,5 111,5 116,9 115,1 121,1 76,7

117,1 115,3 120,6 120,8 89,4 109,6

119,6 119,7 123,4 127,3 87,6 112,7

121,6 122,2 128,8 128,4 87,8 113,3

INDEXCIJFERS, JANUARI 1997 = 100

GWW, onderhoudswerken Wegen Riolering Nutsvoorzieningen Groenvoorzieningen

118,8 115,6 113,5 107,1

122,7 120,2 119,5 113,5

123,2 121,2 126,8 119,8

129,2 128,8 132,9 125,8

131,3 130,3 136,5 127,3


52

B.5

8

Kosten productie

Inputprijsindexcijfers nieuwbouwwoningen 2000

2001

2002

2003

2004*


Jaarcijfer januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december

100,0 98,5 98,6 98,6 99,2 99,2 99,3 100,7 100,8 100,8 101,3 101,4 101,5

104,6 102,8 102,8 102,9 104,2 104,6 104,9 105,3 105,4 105,4 105,4 105,4 105,4

107,9 107,1 107,0 107,5 107,6 107,6 107,7 108,4 108,4 108,4 108,3 108,3 108,4

109,5 109,2 109,2 109,3 109,4 109,3 109,4 109,8 109,8 109,8 109,7 109,6 109,6

111,7 110,1 110,7 111,2 111,7 111,7 111,9 112,3 112,3 112,1 112,4 112,3 112,2 Bron: CBS

9

Prijsindexcijfers van materialen voor de woningbouw 2000

2001

100,0 98,2 98,3 98,4 99,2 99,3 99,3 100,6 100,7 100,7 101,6 101,8 101,8

104,9 104,4 104,4 104,5 104,7 104,7 104,7 105,1 105,1 105,1 105,2 105,2 105,1

2002

2003

2004*



107,1 107,0 106,9 107,0 107,0 107,1 107,1 107,3 107,3 107,3 107,2 107,2 107,2

107,8 107,9 107,9 108,0 108,1 108,1 108,1 107,8 107,8 107,8 107,6 107,5 107,5

109,3* 107,5 107,9 108,7 109,3 109,3 109,5 109,9 109,9 109,7 110,2 110,0 109,8* Bron: CBS

53


10

Loon- en materiaalindices RWU 1991 2000

2001

2002

2003

2004

INDEXCIJFERS, JANUARI 1994 = 100

Loonindices januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december

119,8 119,8 119,8 119,8 119,9 120,0 121,8 121,8 121,8 121,8 121,8 121,8

121,7 121,7 121,8 125,3 126,0 126,9 127,9 127,9 127,9 127,9 127,9 127,9

129,7 129,7 130,2 130,2 130,2 130,3 133,9 133,9 133,9 133,9 133,9 133,9

135,8 135,8 135,8 136,0 136,0 136,1 138,5 138,5 138,5 138,5 138,5 138,5

138,8 139,2 139,2 139,5 139,5 139,5 139,9 139,9 139,9 139,9 139,9 139,9

111,0 111,1 111,2 112,1 112,1 112,2 113,7 113,8 113,9 114,3 114,3 114,3

117,3 118,0 117,9 118,0 118,2 118,2 118,3 118,5 118,6 118,6 118,6 118,4

120,3 120,7 120,7 120,8 121,2 121,1 121,3 121,2 121,2 121,3 121,5 121,3

122,1 122,1 122,1 122,0 122,3 122,4 122,3 122,5 122,7 122,2 122,3 122,1

122,1 122,9 123,9 124,3 124,2 124,7 125,5 125,7 125,4 126,0 125,7 125,5

Materiaalindices januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december

Bron: Commissie Risicoregeling Woning- en Utiliteitsbouw

11

Consumentenprijsindex, alle huishoudens (= inflatie) 2000

2001

100,0 98,1 98,7 99,4 99,6 99,9 99,8 99,7 100,1 101,2 101,3 101,4 100,8

104,2 101,8 102,6 103,5 104,1 104,4 104,0 104,0 104,3 105,5 105,4 105,3 105,0

2002

2003

2004

109,9 108,4 109,0 109,9 110,0 110,0 109,5 109,7 110,0 111,0 110,7 110,4 109,7

111,2 109,8 110,3 111,1 111,5 111,7 111,0 110,9 111,2 112,1 112,2 111,8 111,0

INDEXCIJFER, 2000 = 100


107,6 105,9 106,4 107,3 107,7 107,8 107,4 107,4 107,7 108,8 108,5 108,2 107,9

Bron: CBS

54

B.5

Kosten productie

12

Consumentenprijsindex, alle huishoudens afgeleid 2000

2001

2002

2003

2004

INDEXCIJFER, 2000 = 100


100,0 98,2 98,7 99,5 99,6 99,9 99,8 99,6 100,0 101,2 101,3 101,3 100,8

103,1 100,8 101,6 102,5 103,0 103,4 103,0 102,9 103,3 104,5 104,3 104,2 104,0

106,4 104,7 105,3 106,1 106,6 106,6 106,3 106,2 106,5 107,6 107,4 107,1 106,8

108,4 106,9 107,5 108,5 108,6 108,5 108,0 108,3 108,6 109,6 109,3 109,0 108,4

109,4 108,2 108,6 109,4 109,6 109,8 109,1 109,0 109,3 110,2 110,2 109,9 109,0 Bron: CBS

Loonindex RWU 1991

Inflatie

(mutatie per jaar in %)

(mutatie per jaar in %) 6

6

5

5

4

4

3

3

2

2

1

1

0

0 ‘95

‘96

‘97

‘98

‘99

‘00

‘01

‘02

‘03

‘04

‘95

‘96

‘97

‘98

‘99

‘00

‘01

‘02

‘03

‘04

55


B.6 Wonen De woningbouw zit al een aantal jaren in een dal. In de jaren negentig kwamen er gemiddeld nog ongeveer 90.000 woningen per jaar gereed. Daarna nam het aantal gerealiseerde woningen snel af tot minder dan 60.000 in 2003. In 2004 is er voor het eerst sinds lange tijd weer sprake van een behoorlijke groei. Het aantal gereedgekomen woningen steeg met 10 procent tot iets boven de 65.000. Het dieptepunt bij de bouwvergunningen lag in 2001. Sindsdien is het aantal woningen waarvoor een bouwvergunning is verleend ieder jaar gegroeid, tot 76.000 vergunningen in 2004. Het beleid van het ministerie van VROM is er op gericht om het woningtekort in het jaar 2010 terug te dringen. 0m dit te bereiken moeten in de periode van 2005 tot en met 2009 circa 445.000 woningen aan de voorraad worden toegevoegd. Daarvan moeten 358.500 woningen in de stedelijke regio’s worden gebouwd en 86.500 in de gebieden daarbuiten. Voor de regio’s heeft VROM bijna 650 miljoen euro beschikbaar gesteld. Gerekend wordt daarbij op een nieuwbouwproductie van 420.000 woningen ofwel gemiddeld meer dan 80.000 woningen per jaar. Daarnaast wordt verwacht dat door de ombouw van bestaande gebouwen, waaronder kantoren, 25.000 woningen aan de voorraad kunnen worden toegevoegd. Bij deze opgave is verondersteld dat het niveau van sloop en vervangende nieuwbouw 80.000 woningen bedraagt (gemiddeld 16.000 woningen per jaar). Tot op heden (eind mei 2005) heeft het ministerie van VROM met 18 stedelijke regio’s concrete woningbouwafspraken gemaakt voor de periode 20052009. De convenanten met de resterende regio’s Leeuwarden en Almere-Lelystad zijn nog niet getekend. De inmiddels wel getekende convenanten hebben betrekking op ruim 340.000 woningen. Hoewel nog met enkele regio’s afspraken gemaakt moeten worden, heeft Bouwend Nederland de al wel vastgelegde woningbouwafspraken aan een nadere analyse onderworpen. Uit deze analyse blijkt, dat de afgesproken productie op zijn zachtst gezegd zeer ambitieus genoemd mag worden. In de 18 stedelijke regio’s werden in de periode 2000 tot en met 2004 immers maar 242.500 woningen aan de voorraad toegevoegd. Dat moeten er in de periode 2005 tot en met 2009 bijna 100.000 meer worden. De komende vijf jaar zal de woningbouwproductie in deze regio’s derhalve gemiddeld met 40 procent moeten toenemen. In sommige gebieden – ondermeer in de regio Groningen-Assen, en de regio Arnhem-Nijmegen 56

(KAN) – moet de productie zelfs meer dan verdubbeld worden in vergelijking met de aantallen die de afgelopen vijf jaar zijn gehaald. De forse ambitie is alleszins te prijzen, maar zijn de afspraken wel realistisch? Het zal niet verbazen, dat VROM de afspraken realistisch vindt. Gewezen wordt dan op het pakket maatregelen dat is (en nog zal worden) gerealiseerd om de beoogde versnelling in de productie mogelijk te maken. In de eerste plaats gaat het dan om de woningbouwafspraken zelf. Aan de overeenkomsten is een geldbedrag – de eerder genoemde 650 miljoen euro – gekoppeld, dat wordt uitgekeerd op het moment dat de regio’s de aantallen ook daadwerkelijk realiseren. Ten tweede zal het schrappen en stroomlijnen van regelgeving in positieve zin bijdragen. In dit verband is ook gewezen op de ruimte die de Nota Ruimte biedt aan gemeenten om te bouwen voor de eigen bevolkingsaanwas. In de laatste plaats is er het nieuwe huurbeleid, dat gekoppeld wordt aan afspraken met woningcorporaties en andere verhuurders om meer te bouwen. De gemaakte woningbouwafspraken zijn volgens Bouwend Nederland van groot belang. De ambities van het ministerie van VROM wordt dan ook volmondig ondersteund. Desondanks is er ook reden tot zorg. De aandacht voor het wegnemen van belemmeringen voor de woningbouw mag dan weliswaar zijn toegenomen – ondermeer zijn extra aanjaagteams aan het werk gegaan en doet de overheid pogingen om het procedureleed te verminderen – tot tastbaar effect in de dagelijkse bouwpraktijk heeft het echter nog nauwelijks geleid. Bouwend Nederland zal het proces dan ook kritisch blijven volgen. Gezien de maatschappelijke belangen die hier op het spel staan wordt van de politiek hetzelfde verwacht. Als de uitvoering van de woningbouwafspraken spaak dreigt te lopen, zal er snel (en hard) moeten worden ingegrepen. Dan is het van groot belang om ruim voldoende woningbouwlocaties beschikbaar te hebben. Er ontstaan dan immers mogelijkheden om bij optredende vertragingen redelijk snel alternatieve locaties aan te boren.

B.6

1

Wonen

Demografische kengetallen 2000

2001

PER 1 JANUARI

Bevolking Mannen Vrouwen

Bevolkingsdichtheid (per km 2 land) Bevolking naar leeftijd 0 - 19 jaar 20 - 39 jaar 40 - 64 jaar 65 - 79 jaar 80 jaar en ouder

2002

2003

2004

IN DUIZENDEN

15.864,0 15.987,1 16.105,3 16.192,6 16.258,0 7.846,3 7.909,9 7.972,0 8.015,5 8.045,9 8.017,6 8.077,2 8.133,3 8.177,1 8.212,1 0,468 0,472 0,475 0,479 0,481 3.873,0 4.761,5 5.077,0 1.652,1 500,3

3.908,1 4.727,1 5.177,4 1.657,9 516,0

3.940,6 4.685,7 5.280,2 1.667,1 532,6

3.969,0 4.624,2 5.378,9 1.676,5 544,0

3.987,6 4.548,6 5.470,8 1.692,9 558,3

7.048,7 7.071,2 882,1 862,0

7.139,0 7.079,5 882,2 886,4

7.241,1 7.064,0 881,9 918,4

7.321,7 7.052,2 879,7 939,0

7.389,4 7.034,5 877,6 956,5

731,3 592,7 441,1 233,7 6.801,0 2.272,2

734,6 595,3 442,4 256,4 6.867,0 2.307,1

735,5 598,7 457,7 260,6 6.934,3 2.344,9

736,6 600,0 463,8 265,2 6.995,7 2.383,6

739,1 598,9 469,1 270,2 7.052,5* 2.424,3*

2.242,3 897,4 943,5 445,6 2,30 1.586,4 972,3

2.258,1 901,4 951,0 449,4 2,30 1.562,6 952,5

2.275,1 903,2 959,4 451,6 2,29 1.595,9 967,0

2.292,8 903,8 964,6 451,0 2,28 1.566,5 950,3

2.304,7* 905,9* 968,8* 448,7* 2,28* 1.594,2* 974,2* 620,0*

359,1 255,0

356,5 253,7

369,3 259,6

364,8 251,4

Bevolking naar burgerlijke staat Ongehuwd Gehuwd Verweduwd Gescheiden

Bevolking vier grootste steden Amsterdam Rotterdam ’s-Gravenhage Utrecht

Particuliere huishoudens Eenpersoonshuishoudens Meerpersoonshuishoudens 2 personen 3 personen 4 personen 5 of meer personen

Gemiddelde huishoudensgrootte Binnen Nederland verhuisde personen Binnen gemeenten Tussen gemeenten binnen provincies tussen provincies

Bron: CBS

2

Nieuwbouw van woningen naar opdrachtgever 2000

2001

Verleende bouwvergunningen Totaal Overheid en woningbouwcorporaties Bouwers voor de markt Andere particuliere opdrachtgevers

2002

2003

2004

AANTAL

78.563 14.696 51.041 12.826

62.326 11.452 40.764 10.110

67.183 14.056 44.917 8.210

72.454 18.220 47.171 7.063

76.180 20.870 47.293 8.017

70.650 14.563 43.837 12.250

72.958 13.725 43.933 10.300

66.704 13.101 43.596 10.007

59.629 13.365 37.726 8.538

65.314 14.609 42.233 8.472

Gereedgekomen woningen Totaal Overheid en woningbouwcorporaties Bouwers voor de markt Andere particuliere opdrachtgevers

Bron: CBS

57


3

Woningen waarvoor een bouwvergunning is verleend naar VINEX-indeling 2000

2001

2002

2003

2004

AANTAL

Nederland

78.563

62.326

67.183

72.454

76.180

waarvan BON-gebieden (prestatiegemeenten) VINEX-stadsgewesten Overige gemeenten

33.164 17.618 27.781

23.708 13.614 25.004

28.888 15.032 23.263

29.181 18.047 25.226

30.121 17.787 28.272

9.360 5.396 8.287 4.343 1.412 1.716 2.650

6.803 4.652 4.674 2.908 1.506 1.140 2.025

8.310 5.507 6.160 3.393 1.819 835 2.864

7.143 6.417 4.030 3.733 3.905 1.561 2.392

8.997 6.846 5.069 3.999 1.875 1.456 1.879

582 644 421 784 1.976 1.302 1.904 745 551 1.339 907 258 1.755 663 1.125 1.045 776 397 444

1.236 694 680 732 1.076 1.307 708 985 473 937 511 330 763 864 962 617 288 269 182

708 582 286 579 1.131 1.538 1.559 935 515 1.276 1.503 304 1.338 646 820 592 384 336

442 554 273 674 1.840 920 2.044 2.612 435 1.915 889 564 1.259 1.641 617 372 443 291 226

511 1.053 931 1.077 1.252 1.638 829 1.526 672 1.355 1.553 194 990 1.433 1.002 953 369 207 242

1.434 2.162 2.034 2.434 1.723 4.542 2.207 1.904 2.254 1.102 3.964 2.021

1.937 2.192 1.637 2.398 1.255 3.847 909 2.205 2.421 825 3.283 2.095

1.050 1.850 1.806 2.069 1.402 4.870 767 1.356 1.914 1.088 3.175 1.916

1.525 1.745 1.723 1.850 913 4.948 1.234 2.021 2.680 986 3.805 1.796

1.259 2.223 1.438 2.246 1.137 5.300 909 1.888 3.128 1.296 5.150 2.298

BON-gebieden (prestatiegemeenten) Regionaal Orgaan Amsterdam (ROA) Stadsregio Rotterdam (SRR) Haaglanden Bestuursregio Utrecht (BRU) Knooppunt Arnhem-Nijmegen (KAN) Twente Stadsregio Eindhoven (SRE)

VINEX-stadsgewesten Stadsgewest Groningen Stadsgewest Leeuwarden Concentratiekern Emmen Stadsgewest Zwolle Stadsgewest Stedendriehoek Stadsgewest Amersfoort Stadsgewest Alkmaar Stadsgewest Haarlem Stadsgewest Hilversum Stadsgewest Leiden-Bollenstreek Stadsgewest Drechtsteden Stadsgewest Vlisburg Stadsgewest Breda Stadsgewest Tilburg Stadsgewest Den Bosch Stadsgewest Heerlen Stadsgewest Geleen-Sittard Stadsgewest Venlo Stadsgewest Maastricht

Overige gemeenten Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland Noord-Brabant Limburg

Bron: CBS

58

B.6

4

Wonen

Gereedgekomen woningen naar VINEX-indeling 2000

2001

2002

2003

2004

AANTAL

Nederland

70.650

72.958

66.704

59.629

65.314


27.085 16.301 27.264

32.406 16.375 24.177

30.089 12.649 23.966

26.204 13.341 20.084

24.208 16.145 24.961

8.085 5.872 4.465 3.330 1.545 1.331 2.457

10.240 6.189 5.549 4.771 1.557 1.315 2.785

8.177 6.079 6.708 3.754 1.801 1.351 2.219

8.541 4.714 5.880 1.957 1.165 1.435 2.512

6.461 5.050 4.713 2.584 1.933 1.209 2.258

293 720 669 448 1.105 1.352 1.543 1.204 622 1.043 779 581 1.522 1.509 1.246 650 195 536 284

1.053 927 527 931 1.492 888 1.026 928 661 1.525 994 359 1.326 871 823 727 327 419 571

1.003 465 221 435 978 770 1.133 774 404 1.126 902 440 1.029 472 893 689 80 371 464

465 485 627 544 1.661 1.389 1.789 1.185 136 723 723 232 735 453 1.026 379 210 366 213

424 682 402 925 1.893 1.369 1.165 563 575 1.326 1.549 431 1.851 1.211 565 424 210 317 273

1.476 1.783 1.374 2.132 1.665 5.159 1.893 1.542 2.335 1.264 4.707 1.934

1.118 1.774 1.447 2.183 1.246 4.008 1.524 1.703 2.551 984 3.753 1.886

1.430 1.834 2.087 1.874 1.691 3.924 920 1.925 2.189 863 3.326 1.903

1.328 1.354 1.102 1.709 1.264 3.717 1.148 1.600 1.918 799 2.598 1.547

1.116 2.328 1.791 1.814 756 4.848 944 1.737 2.195 1.054 4.394 1.984




Bron: CBS

59


5

Woningvoorraad 2000

2001

2002

2003

2004

WONINGEN X 1.000, PER 1 JANUARI

Nederland

6.590

6.651

6.710

6.764

6.810

Naar provincie Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland Noord-Brabant Limburg

244 262 192 425 122 747 447 1.117 1.461 164 938 472

244 264 193 429 127 753 453 1.126 1.472 164 949 476

245 266 194 432 131 759 463 1.139 1.478 165 957 479

246 268 196 436 134 765 468 1.148 1.491 166 964 482

247 269 197 439 138 770 472 1.158 1.500 167 969 484

372 284 215 102

373 285 216 112

375 286 222 114

377 287 226 116

379 286 228 117

1.447 1.822 723 540 611 572 435 438

1.442 1.818 722 540 611 573 435 438 71

1.436 1.813 721 540 611 573 435 438 141

1.430 1.807 721 539 611 573 436 438 208

1.422 1.797 720 538 611 573 436 438 280

4.613 1.975

4.662 1.989

4.709 2.000

4.751 2.012

4.793 2.022

Naar vier grootste steden Amsterdam Rotterdam 's-Gravenhage Utrecht

Naar bouwjaarklasse vóór 1945 1945 - 1969 1970 - 1974 1975 - 1979 1980 - 1984 1985 - 1989 1990 - 1995 1995 - 1999 2000 en later

Naar bouwtype Eengezinswoningen Meergezinswoningen

Bron: CBS

60

B.6

6

Wonen

Woningvoorraad naar VINEX-indeling 2000

2001

2002

2003

2004

AANTAL X 1.000, PER 1 JANUARI

Nederland

6.590

6.651

6.710

6.764

6.810


2.336 1.667 2.587

2.360 1.690 2.600

2.387 1.707 2.615

2.411 1.718 2.635

2.431 1.728 2.650

665 526 385 205 204 143 208

672 530 388 209 205 145 210

682 535 392 213 207 146 213

689 539 399 216 208 146 214

697 540 403 218 209 147 216

82 76 44 45 122 106 96 169 101 153 118 40 106 107 80 98 36 36 53

82 77 45 45 123 107 98 170 101 154 118 40 107 108 82 99 42 39 54

82 77 45 46 124 108 94 175 105 156 119 41 108 109 82 99 42 40 54

83 78 45 47 125 109 95 175 106 157 120 41 109 110 83 99 42 40 55

83 78 45 47 126 110 97 176 106 158 120 41 110 110 84 99 43 40 55

162 186 148 205 66 456 143 142 272 124 438 245

163 188 149 206 68 460 145 143 274 124 442 239

163 189 149 208 68 464 142 144 276 125 445 241

164 191 151 210 70 467 143 146 278 125 448 242

164 191 152 211 71 471 144 148 279 126 450 244




Bron: CBS

61


7

Onttrekkingen aan de woningvoorraad 2000

2001

2002

2003

2004

ABSOLUUT

Totaal onttrekkingen

13.528

15.555

16.408

17.763

19.313

2.490 27 753 10.198 60

2.501 22 1.073 11.778 181

2.770 24 931 12.683 50

3.864 59 1.207 12.576 57

1.997 318 1.088 15.831 79

908 387 403 767 35 1.005 349 3.166 4.341 779 1.049 339

2.103 572 762 962 385 1.062 819 2.639 3.888 273 1.379 711

1.255 539 486 1.268 457 1.091 599 2.643 5.011 474 1.891 694

1.122 779 330 1.101 65 1.485 342 3.573 5.752 340 1.922 952

1.261 812 479 1.084 103 1.500 1.638 1.555 7.242 269 2.281 1.089

63 30 1.435 3.034 2.458 6.035 451

53 45 1.616 3.595 3.540 5.792 914

52 31 1.526 3.190 4.363 6.727 519

23 38 1.639 3.833 3.990 7.638 602

71 27 859 3.363 5.020 9.141 832

28,43 0,26

26,47 0,28

62 64 68 60

63 65 69 61

Naar oorzaak Verbouw Onbewoonbaarverklaring Verandering van bestemming Afbraak Brand en andere rampen

Naar provincie Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland Noord-Brabant Limburg

Naar bouwjaarklasse vóór 1851 1851 - 1875 1876 - 1900 1901 - 1925 1926 - 1950 1951 - 1975 1976 en later

IN PROCENTEN

Aandeel eigen woningen Onttrokken van de woningvoorraad

27,86 0,21

28,66 0,23

27,16 0,24 IN JAREN

Gemiddelde leeftijd buiten gebruik gestelde woningen Verbouw Onbewoonbaarverklaring Verandering van bestemming Afbraak, brand en andere rampen

59 62 76 65 58

61 78 68 64 57

61 69 94 67 59

Bron: CBS

62

B.6

8

Wonen

Onttrekkingen aan de woningvoorraad naar VINEX-indeling 2000

2001

2002

2003

2004

AANTAL

Nederland waarvan BON-gebieden (prestatiegemeenten) VINEX-stadsgewesten Overige gemeenten

13.528

15.555

16.408

17.763

19.313

6.295 2.450 4.783

6.295 2.450 4.783

8.461 2.737 5.210

9.009 3.887 4.867

9.567 4.053 5.693

2.108 2.276 1.186 172 191 241 121

1.848 1.665 1.659 501 337 261 363

2.012 2.588 1.517 369 365 902 708

2.666 3.911 847 114 343 336 792

834 4.984 1.613 637 423 338 738

105 28 140 264 62 212 390 212 95 265 286 127 138 62 20 7 24 13

1.436 180 147 117 291 171 105 498 42 170 77 18 267 7 81 196 5 112 65

457 153 1 26 77 63 43 298 47 259 261 133 115 191 121 341 0 53 98

367 128 203 162 458 108 246 376 35 187 432 76 135 296 7 565 0 59 47

312 138 272 248 286 319 96 344 129 136 199 53 95 191 462 592 71 58 52

803 359 263 397 680 15 117 265 517 493 601 373

667 392 615 348 672 383 153 148 311 255 661 331

798 386 485 340 649 455 167 245 386 341 756 202

755 651 127 447 57 279 842 120 258 375 264 692

949 674 207 404 88 890 682 167 310 216 795 311




Bron: CBS

63


9

Huren 2000

2001

PER JULI

2002

2003

2004

IN EURO’S PER MAAND

Nederland Naar provincie

329

339

351

366

380

Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland Noord-Brabant Limburg

303 295 309 314 382 339 356 314 334 344 342 351

300 309 314 324 394 347 368 325 345 339 351 347

306 317 321 335 408 360 386 339 357 347 365 357

332 329 337 351 427 374 396 356 369 361 378 370

349 344 348 364 441 387 408 373 383 372 392 390

290 319 329 349

295 326 343 368

310 334 362 386

328 345 372 390

344 355 392 397

323 316 464

339 326 468

352 338 499

365 351 522

383 364 551

290 277 313 363 368

299 287 322 371 379

311 298 332 382 394

328 309 346 392 411

344 322 356 406 428

272 322 335 381 408

283 331 344 390 420

300 343 357 402 420

319 356 371 416 431

335 372 383 431 442

349 311

360 319

372 332

386 347

400 362

Naar vier grootste steden Amsterdam Rotterdam Den Haag Utrecht

Naar type verhuurder Particulieren Corporaties Beleggers

Naar bouwperiode vóór 1945 1945 - 1959 1960 - 1969 1970 - 1975 1976 en later

Naar aantal kamers 1-3 4 5 6 7 en meer

Naar bouwtype Eengezinswoningen Meergezinswoningen

Bron: CBS, VROM

64

B.6

Wonen

10

Inflatie, woonlasten, woninghuur, bouwkosten en hypotheekrente 2000

2001

2002

2003

2004

IN PROCENTEN

Inflatie Woonlasten Woninghuur Bouwkosten Hypotheekrente (woningen)

2,5 4,4 2,6 5,3 5,9

4,5 5,0 2,7 5,6 5,9

3,5 3,3 2,9 10,9 5,3

2,1 3,7 3,2 3,9 4,5

1,2 3,1 3,1 - 2,4* 4,2 Bron: CBS

11

Koopsommen van bestaande eengezinswoningen 2000

2001

2002

2003

2004

IN EURO’S


188.148

205.666

218.192

223.968

233.817

Groningen Friesland Drente Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland Noord-Brabant Limburg

119.318 131.094 152.850 161.080 158.033 204.333 234.867 222.028 202.756 120.233 194.698 168.516

139.369 145.836 169.737 179.346 162.002 224.343 251.773 239.190 223.377 136.990 218.209 175.393

151.355 161.471 177.661 186.736 181.506 232.885 262.073 253.040 235.941 154.425 232.813 184.957

158.328 165.828 182.084 194.091 190.563 236.386 265.532 254.435 246.479 169.557 240.583 188.433

165.277 178.776 188.274 201.720 194.273 246.755 280.107 265.164 256.445 180.194 248.411 193.355 Bron: Kadaster

12

Verkoopprijzen van verkochte nieuwe eengezinswoningen 2000

2001

210.200

230.800

191.300 192.100 220.600 197.200 212.500 218.600 207.700 205.800

2002

2003

2004

251.600

262.400

269.600

209.700 216.800 234.600 240.800

217.200 238.900 258.100 255.900

218.900 247.100 272.500 261.400

221.600 251.700 285.000 258.700

233.500 271.500 228.600 222.500

250.000 289.200 266.900 238.400

263.500 305.400 266.900 248.400

272.400 347.800 271.800 253.600

IN EURO’S

Nederland Naar landsdeel Noord Oost West Zuid

Naar gemeentetype BON - prestatiegemeenten BON - overige gemeenten VINEX-stadsgewesten Overige gemeenten

Bron: Monitor Nieuwe Woningen

65


13

Koopsommen van bestaande appartementen 2000

2001

2002

2003

2004

IN EURO’S


124.024

138.390

148.652

153.208

159.842

Groningen Friesland Drente Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland Noord-Brabant Limburg

82.734 77.456 93.221 94.892 120.747 125.349 147.218 164.739 110.518 94.281 133.533 98.194

93.305 90.470 99.170 110.859 150.349 138.725 155.530 184.318 123.034 109.628 149.460 106.858

108.503 106.060 120.600 124.426 147.708 146.914 160.894 190.889 134.629 119.236 159.937 120.846

114.662 114.329 126.295 127.104 160.512 153.775 167.699 189.605 139.540 137.990 162.724 123.135

125.748 121.131 128.456 136.186 164.274 160.937 174.591 193.806 145.663 137.624 166.817 128.867 Bron: Kadaster

14

Verkoopprijzen van verkochte nieuwe appartmenten 2000

2001

2002

2003

2004

IN EURO’S


193.700

218.400

234.300

239.700

243.800

189.000 198.200 195.600 187.700

214.800 210.700 220.500 218.600

216.000 237.700 233.000 239.700

249.700 241.900 234.600 252.000

228.200 242.100 241.800 255.400

195.200 236.100 192.400 186.200

213.700 217.000 227.700 216.600

230.500 275.100 241.900 225.600

223.300 314.400 253.100 250.900

230.300 307.300 265.900 239.500



66

B.6

Wonen

15

Gemiddelde kaveloppervlakte van verkochte nieuwe eengezinswoningen 2000

2001

2002

2003

2004

IN M 2


231

220

221

227

216

354 249 205 243

320 239 193 250

318 248 197 245

310 229 213 245

286 227 200 232

193 237 233 311

186 238 212 296

189 232 226 280

216 222 215 266

189 248 213 270



16

Grondprijzen (aankoop door particulieren) 2000

2001

2002

2003

2004

297 176 141 151 262 203 322 508 410 452 169 280 220

322 222 153 171 230 206 329 535 492 466 199 311 238

IN EURO’S PER M 2

Nederland Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland Noord-Brabant Limburg

175 120 108 158 145 162 180 273 241 238 122 164 166

241 126 132 153 163 160 221 494 354 419 142 269 194

307 169 138 158 216 198 372 463 474 488 158 296 214

Bron: Kadaster, Reed Business Information bv

Koopsommen bestaande woningen

Koopsommen bestaande appartementen

(duizend euro)

(duizend euro) 250

250

225

225

200

200

175

175

150

150

125

125

100

100

75

75

0 ‘95

‘96

‘97

‘98

‘99

‘00

‘01

‘02

‘03

‘04

0 ‘95

‘96

‘97

‘98

‘99

‘00

‘01

‘02

‘03

‘04

67


68

Toelichting & verantwoording

69


Toelichting op B1 Bedrijven 1. Bedrijven in Nederland Alle bedrijven in Nederland worden ingedeeld in subpopulaties naar de aard van de economische activiteit en naar grootteklasse. De economische activiteit is ingedeeld volgens de Standaard Bedrijfsindeling 1993 (SBI 1993), die is gebaseerd op de Europese Nomenclature Générale des Activités Economiques dans les Communautés Europeénnes (NACE). Met bedrijven zonder personeel wordt gedoeld op bedrijven zonder personeel in loondienst. Dit zijn bijvoorbeeld bedrijven met uitsluitend meewerkende eigenaren, firmanten, zelfstandige beroepbeoefenaars of meewerkende gezinsleden, of bedrijven met uitsluitend ingeleend personeel en uitzendkrachten. Weergegeven is het aantal actieve bedrijven in Nederland. De aantallen zijn afgerond op veelvouden van 5.

2. Bedrijven in de bedrijfstak bouwnijverheid Op het meest gedetailleerde niveau wordt de bedrijfstak bouwnijverheid in de SBI 1993 onderscheiden in 25 bedrijfs-subklassen. Als gevolg van de afronding op veelvouden van 5 kunnen de totaaltellingen enigszins afwijken.

4. Faillissementen De griffies van de arrondissementsrechtbanken doen opgave van het aantal uitgesproken faillissementen aan het CBS. Voor de failliet verklaarde bedrijven en instellingen wordt deze informatie met behulp van het Algemeen Bedrijfsregister (ABR) van het CBS aangevuld met ondermeer de bedrijfstypering. Het betreft hier het aantal faillissementen in het betreffende jaar, verminderd met het aantal later vernietigd na verzet, hoger beroep of cassatie.

5. Enkele kengetallen van B&U-bedrijven De gegevens in deze tabel zijn ontleend aan een enquête die het EIB jaarlijks in de vroege zomer houdt onder alle in de sector burgerlijke- en utiliteitsbouw werkzame hoofdaannemingsbedrijven met personeel in loondienst.

Toegevoegde waarde: het totaal van lonen, salarissen, afschrijvingskosten, rentekosten en bedrijfsresultaat (voor belasting). Direct werkende: een werkende die productiegerichte werkzaamheden verricht. Loonkosten: de arbeidskosten van alle in loondienst verrichte werkzaamheden, waarin begrepen de premies sociale verzekeringen, pensioenpremies en - in voorkomende gevallen - een ondernemersloon. Arbeidsinkomensquote: het aandeel van de totale arbeidskosten in de toegevoegde waarde. Debiteurentermijn: termijn waarop vorderingen op opdrachtgevers uitstaan. Crediteurentermijn: termijn waarop schulden aan leveranciers worden voldaan. Netto vermogensbeslag lopende werken: termijn waarop per saldo werken in onderhanden werken geïnvesteerd vermogen vastligt.

6. Kostenstructuur van B&U-bedrijven De gegevens hebben betrekking op bouwbedrijven als omschreven in de toelichting bij tabel 5 van dit hoofdstuk. Directe loonkosten: de kosten van direct productiegerichte werkzaamheden (inclusief ondernemersloon). Ondernemersloon: een berekende beloning voor de werkzaamheden van meewerkende eigenaren van ondernemingen die geen rechtspersoonlijkheid bezitten.

7. Enkele kengetallen van GWW-bedrijven De gegevens in deze tabel zijn ontleend aan een enquête die het EIB jaarlijks in de vroege zomer houdt onder alle in de sector grond-, water- en wegenbouw werkzame hoofdaannemingsbedrijven met personeel in loondienst. Zie verder de toelichting bij tabel 5 van dit hoofdstuk.

8. Kostenstructuur van GWW- bedrijven Bruto omzet: binnenlandse omzet exclusief BTW. Netto omzet: bruto omzet verminderd met de betalingen aan onderaannemers. 70

De gegevens hebben betrekking op bouwbedrijven als omschreven in de toelichting bij tabel 7 van dit hoofdstuk. Zie verder de toelichting bij tabel 6 van dit hoofdstuk.


9. Enkele kengetallen van gespecialiseerde bedrijven in de bouw De gegevens in deze tabel zijn ontleend aan een enquête die het EIB sinds kort jaarlijks in het voorjaar houdt onder alle gespecialiseerde aannemersbedrijven in de bouw met personeel in loondienst. Uitgezonderd zijn: schildersbedrijven, baggerbedrijven en installatiebedrijven. Zie verder de toelichting bij tabel 5 van dit hoofdstuk.

10. Kostenstructuur van gespecialiseerde bedrijven in de bouw De gegevens hebben betrekking op de bedrijven als omschreven in de toelichting bij tabel 9 van dit hoofdstuk.

71


Toelichting op B2 Arbeidsmarkt en werkgelegenheid 1. Arbeidsbestand in de bouwnijverheid Arbeidsbestand: het aantal personen dat in een bepaald jaar rechten bij het SFB heeft verworven, blijkend uit het feit dat door of voor hen vakantie-, risico- en/of pensioen-rechten zijn opgebouwd. Bruto arbeidscapaciteit: rechten kunnen worden verworven over gewerkte dagen, vorstverletdagen, ziektedagen en wachtgeld- en werkloosheidsdagen. Deze laatste dagen betreffen de dagen dat een uitkering krachtens de Werkloosheidswet wordt ontvangen. De som van deze dagen geeft de bruto capaciteit weer. Deze wordt uitgedrukt in manjaren, die worden berekend door de genoemde som te delen door het maximum aantal dagen waarover rechten kunnen worden verworven door degenen die het hele jaar aan de bedrijfstak zijn verbonden. Netto arbeidscapaciteit: onder netto arbeidscapaciteit wordt verstaan de bruto arbeidscapaciteit minus de daarvan vastgestelde verloren gegane capaciteit ten gevolge van ziekte. Verklaring van de beroepsgroepen: onder ‘Minder geschoolden’ vallen de beroepen betonwerkers, opperlieden, grondwerkers, chauffeurs, slopers, waterbouwers en ongeschoolden algemeen.

4. Werkgelegenheid en vacatures Banen: een baan is een arbeidsplaats die bezet wordt door een werknemer of een zelfstandige. Het aantal banen in een jaar is gelijk aan het gemiddelde aantal banen dat jaar. Dit betekent dat een arbeidsplaats alleen voor de dagen dat deze bezet is, meetelt in het gemiddeld aantal banen. Omdat eén persoon meerdere banen kan hebben is het aantal banen gelijk of hoger dan het aantal werkzame personen. Vacaturegraad: Het aantal openstaande vacatures per 1000 bezette banen.

72

6. Ontwikkelingen Scholingsfonds Als gevolg van een wijziging van het Scholingsfondssysteem per 1 september 1999 is het niet mogelijk om voor 2000 gegevens van het aantal werknemers naar aantal gevolgde cursussen te geven. De uitgekeerde bedragen hebben niet voor de volle 100 procent betrekking op het kalenderjaar. Er is sprake van enige overloop.

8. Ziekteverzuim Verzuimpercentage Het percentage van het aantal verzekerde manjaren dat verloren is gegaan als gevolg van ziekte. Bouwplaatspersoneel Bouwplaatswerknemers die vallen onder een cao in de bouwnijverheid. UTA-personeel De uitvoerders en de werknemers in een leidinggevend of administratief beroep.


Toelichting op B3 Productie 1. Productie bouwnijverheid 2000- 2004 Weergegeven is de bouwproductie op het niveau van de Nationale Rekeningen van bedrijven die op basis van het Algemeen Bedrijfsregister (ABR) en de SBI 1993 door het CBS zijn ingedeeld in de bedrijfstak bouwnijverheid. Bepalend voor de indeling is de hoofdactiviteit van het bedrijf. Dit houdt in dat de bouwproductie van bedrijven die niet de bouw of bouwinstallatie als hoofdactiviteit hebben, per definitie niet geteld wordt als productie van de bedrijfstak bouwnijverheid en bouwinstallatie. Ten aanzien van de niet opgenomen bouwproductie kan bijvoorbeeld gedacht worden aan bouwproductie door personen in dienst van lagere overheden en woningbouwcorporaties.

2. Productie bouwnijverheid 2005 - 2009 Opgenomen zijn de geraamde ontwikkelingen zoals opgenomen in de Bouwprognoses 2004 – 2009 (VROM/TNO Inro). Weergegeven is de productie van bouwnijverheid en -installatiebedrijven op het niveau van de Nationale Rekeningen van het CBS. Het ‘klein onderhoud’ kan nog worden onderscheiden naar woningbouw, utiliteitsbouw, gww en overige producten en diensten. De post ‘Overige producten en diensten’ is in deze tabel integraal toegerekend aan het onderhoud van utiliteitsgebouwen.

3. Productie bouwnijverheid 2005 - 2006, naar instituut Opgenomen zijn de ramingen uit de Bouwprognoses 2004 - 2009 (TNO Inro / VROM), het rapport Verwachtingen bouwproductie en werkgelegenheid in 2005 (EIB) en de ramingen behorend bij het Centraal Economisch Plan 2005 (CPB). De procentuele mutaties zijn gebaseerd op het niveau van de Nationale Rekeningen. De EIB-cijfers voor 2006 hebben betrekking op de gemiddelde groeicijfers voor de periode 2006-2010.

4. Investeringen in bouwwerken Tot de investeringen in bouwwerken behoren ook de bij de aankoop van nieuwe en gebruikte vaste activa gemaakte kosten, zoals overdrachtskosten en kosten van makelaars, architecten, notarissen en taxateurs.

5. Indexcijfers van de omzet in de bouwnijverheid De indexcijfers zijn gebaseerd op de waarde van de gefactureerde bedragen voor werken. De bedragen zijn inclusief eventuele product-

gebonden belastingen, gefactureerde termijnen voor onderhanden werk, proportioneel aandeel bij tijdelijke bouwcombinaties, handels- en alle andere activiteiten. Het betreft dan zowel de bedragen die als hoofd-, neven- en/of hoofdaannemer zijn gefactureerd. In de gefactureerde bedragen zijn niet begrepen: kortingen en bonussen, de waarde van zelfvervaardigde investeringsgoederen en de verkoopopbrengsten van bouwgronden.

6. Toegevoegde waarde van de bouwnijverheid Deze productie-indicator van de bouwnijverheid beoogt de volumeontwikkeling van de toegevoegde waarde (basisprijzen) in de bouwnijverheid weer te geven. De toegevoegde waarde is het verschil tussen de productiewaarde en de waarde van het verbruik. Het gaat uitsluitend om de productie in Nederland; de export van diensten blijft dus buiten beschouwing.

7. Door architecten netto ontvangen opdrachten (B&U-werken) Gegevens over opdrachten voor het ontwerpen van gebouwen worden bij architecten (over het algemeen blijven buitenlandse architecten buiten beschouwing) verzameld. Daarnaast worden alleen van die ontwerpen gegevens gevraagd waarvan de bouwkosten meer dan H 226.890 bedragen. De bedragen hebben betrekking op de geraamde aannemingssom (dus inclusief liftinstallaties enz.) of de bouwkosten volgens NEN 2631, uitgave 1979, exclusief BTW. Onder netto ontvangen opdrachten wordt verstaan de ontvangen opdrachten minus de geannuleerde opdrachten plus het saldo van de bouwsommutaties van al eerder gemelde plannen. De netto ontvangen opdrachten worden door het CBS opgehoogd naar het niveau van de voortgangsstatistiek (productie) en de statistiek verleende bouwvergunningen. Voor deze statistieken wordt namelijk een lagere waarnemingsgrens (H 45.378) gehanteerd.

8. Verleende bouwvergunningen (B&U-werken) Bouwwerken met een bouwsom van H 45.378 en meer. De bedragen hebben betrekking op de aanneemsommen (dus inclusief CV, liftinstallaties enz.) of de bouwkosten volgens NEN 2631, uitgave 1979. Excl. BTW. Niet inbegrepen in de bouwsom zijn de kosten van grond, architecten, toezicht en eventuele kostenstijgingen tussen aanbesteding en oplevering. 73


9. Productie van B&U-werken Bouwwerken met een bouwsom van H 45.378 en meer. De bedragen hebben betrekking op de aanneemsommen (dus inclusief CV, liftinstallaties enz.) of de bouwkosten volgens NEN 2631, uitgave 1979. Excl. BTW. Niet inbegrepen in de bouwsom zijn de kosten van grond, architecten, toezicht en eventuele kostenstijgingen tussen aanbesteding en oplevering.

10. Omzet uit bouwbedrijf naar objectcategorie De gegevens hebben betrekking op bouwbedrijven als omschreven in de toelichting bij de tabellen 5 en 7 van hoofdstuk B.1.

11. Omzet uit bouwbedrijf naar opdrachtgever De gegevens hebben betrekking op bouwbedrijven als omschreven in de toelichting bij de tabellen 5 en 7 van hoofdstuk B.1. Overheidsopdrachtgevers: Rijk, provincies, gemeenten, waterschappen, ruilverkavelingscommissies en overige publiekrechtelijke lichamen. Overige opdrachtgevers B&U-bedrijven: hieronder valt eveneens de omzet die gerealiseerd is op eigen initiatief van het bouwbedrijf (‘bouwen voor eigen rekening en risico’)

74

12. Omzet uit bouwbedrijf naar wijze van opdracht-verkrijging De gegevens hebben betrekking op bouwbedrijven als omschreven in de toelichting bij de tabellen 5 en 7 van hoofdstuk B.1.

13. Omzet van gespecialiseerde bedrijven in de bouw De gegevens hebben betrekking op de bedrijven als omschreven in de toelichting bij tabel 9 van hoofdstuk B.1. Vanaf 2001 representeren de cijfers de binnenlandse omzet uit hoofdactiviteit van de betreffende sector. De cijfers voor 1999 en 2000 hebben betrekking op de totale omzet d.w.z dat de buitenlandse omzet en omzet uit nevenactiviteiten is inbegrepen.


Toelichting op B4 Kosten werknemers 6. AVBB-indexcijfers uurprijzen De ontwikkeling van de uurprijzen is gebaseerd op de loonkostenontwikkeling per uur van een werknemer vallend onder de Bouw-CAO (functiegroep D). De procentuele opslagen voor improductieve uren, winst en risico en algemene kosten zijn constant verondersteld. Geen rekening is gehouden met marktomstandigheden, die van invloed kunnen zijn op individuele arbeidsovereenkomsten. Eveneens zijn kostenvergoedingen - behoudens een rijwielvergoeding en een kledingvergoeding - buiten de berekening gehouden. Deze reeks is in 2004 beëindigd.

7. Productieve uren in de B&U Het gaat hierbij om het gemiddeld aantal uren per arbeider in de nieuwbouw B&U.

14. Onwerkbaar weer Het gaat hierbij om de MBK-jaarregistratie onwerkbaar weer naar oorzaak bij enkele KNMI-stations. Volgens de Uniforme Administratieve Voorwaarden voor de uitvoering van werken (UAV) kan een werkdag, respectievelijk halve werkdag, als onwerkbaar worden beschouwd, indien de werkzaamheden zijn aan te merken als neerslag-, wind- en/of temperatuurafhankelijk en wanneer gedurende tenminste 5 uren, respectievelijk ten minste gedurende 2 uren, door het grootste deel van de werknemers of machines niet kan worden gewerkt. Bij een windkracht boven 6 Beaufort worden alle kraanwerkzaamheden in de praktijk gestaakt.

Improductief: daar er ten aanzien van eventuele gevolgen van de neerslag (bijvoorbeeld hoge grondwaterstand) geen waarneming is, komt deze vorm van verlet niet in de cijfers tot uitdrukking. Ook met door (eventuele) stakingen verloren gegane uren is geen rekening gehouden.

10. Gegevens Werknemersverzekeringen Premiedifferentiatie WAO: Vanaf 1998 bestaat de WAO-premie uit twee delen: een basispremie en een gedifferentieerde premie. De basispremie is voor alle bedrijfstakken gelijk, de gedifferentieerde premie is opgebouwd uit een voor alle bedrijfstakken gelijke rekenpremie verhoogd met een opslag, dan wel verlaagd met een korting (per werkgever verschillend. De gedifferentieerde premie voor grote werkgevers is zowel naar boven als naar beneden begrensd. Een kleine werkgever is de werkgever die in kalenderjaar t-2 een premie-plichtig loon heeft van maximaal 25 (t/m 2002: 15)x het gemiddelde premieplichtig loon per werknemer in kalenderjaar t-2 (voor 2005 ligt de grens tussen kleine/ grote werkgever bij H 642.500). Per 1 januari 2005 betalen kleine werkgevers behorend bij Bouwbedrijf een vast brancheafhankelijk percentage van 2,25 procent.

75


Toelichting op B5 Kosten productie 1. Gemiddelde bouwkosten, inhoud en prijs van woningen De gegevens uit deze tabel hebben betrekking op woningen waarvoor een bouwvergunning is verleend. Gemiddelde bouwkosten, inhoud en bouwkosten per m3 zijn door Bouwend Nederland berekend op basis van de verhouding huur-/eigen woningen van het aantal verleende bouwvergunningen.

2. Prijsindexcijfers van de bouwkosten van nieuwe woningen Met ingang van 2001 publiceert het CBS een nieuwe prijsindex voor de bouwkosten van nieuwe woningen. Deze reeks heeft tot doel het prijsverloop van de bouwkosten van nieuwe woningen zichtbaar te maken. De reeks is gebaseerd op gegevens van alle nieuwe woningen waarvoor een bouwvergunning is verleend. Voor de berekening wordt gebruik gemaakt van de statistiek Verleende bouwvergunningen. Alleen de gegevens van zuivere woningbouwvergunningen worden gehanteerd.

3. Indexcijfer van de productieprijs van B&U-werken Gegevens over bouwproductie in waardebedragen geven niet het verloop van de reële bouwproductie weer, omdat deze bedragen mede worden beïnvloed door prijsveranderingen. Deze invloed kan men elimineren met behulp van de prijsindexcijfers van nieuwbouwwoningen. Daarbij moet men echter rekening houden met het feit dat de prijzen van de werken, waaraan in een bepaalde periode is geproduceerd. De indexcijfers hebben op zichzelf geen betekenis; zij dienen uitsluitend voor het herleiden van de productie in lopende prijzen tot productie in constante prijzen. Deze reeks is berekend uit de totale productie van nieuwbouw en overige bouw van alle gebouwen.

4. Prijsindexcijfers GWW Met ingang van het eerste kwartaal van 2005 worden de prijsindexcijfers GWW gepubliceerd met een nieuw basisjaar, te weten het jaar 2000. Tevens is het aantal reeksen uitgebreid van vijf naar acht. Ieder prijsindexcijfer van een deelgebied van de GWW wordt bepaald op basis van de prijsontwikkelingen van een drietal componenten: materiaal, materieel en arbeid. Voor het bepalen van de verhouding materiaal, materieel en loon is door het CBS gebruik gemaakt van informatie uit RWS-bestekken. Tot slot is er sprake van een 76

wegingschema om de prijsindices van de verschillende deelgebieden van de GWW te wegen tot één prijsindexcijfer GWW Totaal.

5. BDB-indexcijfers De indexcijfers van het BDB zijn inputcijfers. Ze worden samengesteld uit een vaststaand pakket van materialen, arbeid en indirecte kosten. In de aanneemsom zijn tevens algemene kosten, winst, risico en BTW begrepen. Wijzigingen in vormgeving, hoeveelheden, kwaliteit etc., evenals veranderingen in de arbeidsproductiviteit hebben geen invloed op de cijfers. De indices voor de woningbouw zijn gebaseerd op een complex van 40 eengezinswoningen sector. Aan de berekening van de cijfers voor de kantoren ligt een gebouw van circa 4.600 m2 in drie bouwlagen ten grondslag. Voor de bedrijfsgebouwen wordt uitgegaan van een gebouw van circa 6.200 m2 met magazijnen, werkplaatsen en een klein kantoorgedeelte.

6. MBK-kostenindexcijfers woningen en gebouwen MBK-indexcijfers zijn input-cijfers, dat wil zeggen prijsindexcijfers die de verhouding weergeven tussen de prijzen die op achtereenvolgende tijdstippen worden waargenomen aan de kostenkant (input) van het productieproces. In de cijfers zijn alleen de kosten begrepen die direct samenhangen met het bouwen en installeren van een project. Buiten beschouwing zijn dus gelaten: grondkosten, architectenhonorarium en directiekosten, leges- en aansluitkosten, inventariskosten, rente tijdens de bouw, algemene kosten, winst en risico. De loonkosten zijn gebaseerd op personeel in dienst van de hoofdaannemer. Materieel en onderaannemers hebben betrekking op de wijze waarop de hoofdaannemer deze posten in zijn begroting opneemt. Het indexcijfer voor bedrijfsgebouwen is gebaseerd op een productiehal van 50,70 m x 21.90 m, met een hoogte van 7,20 m en een inpandige tweede laag. Het totale bruto-vloeroppervlak bedraagt 1.493 m2. Het kantoorgebouw meet 58,20 m x 15,00 m en heeft vier bouwlagen. Het totale vloeroppervlak bedraagt 3.538 m2. Het referentieproject voor de woningbouw is gebaseerd op een eengezinswoning met een breedte van 5,40 m, een diepte van 9,60 m en een binnenwerks kernoppervlak van 89,20 m2.


Het referentieproject renovatie is een gebouw van drie bouwlagen met 15 wooneenheden, een bruto-vloer-oppervlak van 1.458 m2 en een bruto-inhoud van 4.083 m3.

7. MBK-kostenindexcijfers GWW-werken MBK-indexcijfers zijn input-cijfers, dat wil zeggen prijsindexcijfers die de verhouding weergeven tussen de prijzen die op achtereenvolgende tijdstippen worden waargenomen aan de kostenkant (input) van het productieproces. De indexen voor kapitaals- en onderhoudswerken in de GWW zijn gebaseerd op begrotingen van referentieprojecten. Op basis van waarnemingen in de betreffende bedrijfstakken worden de veranderingen in de kosten van arbeid, materiaal, materieel en onderaannemers gevolgd. Buiten beschouwing zijn gelaten: eenmalige en algemene kosten, winst en risico, ontwerp-, voorbereidings- en toezichtskosten, teken-, meet- en uitzetwerk, kosten van vergunningen. De referentieprojecten betreffen per bedrijfstak een project nieuwaanleg, een reconstructieproject en een klein onderhoudsproject.

10. Loon- en materiaalindices RWU 1991 Bij de berekening van de loonindex houdt de Commissie Risicoregeling Woning- en Utiliteitsbouw rekening met de gewogen loonkostenontwikkeling per arbeidsuur voor werknemers vallend onder de Bouw-CAO, de UTA-CAO, de CAO voor het Schilders- en Afwerkings- en Glaszetbedrijf en de CAO voor het technisch installatiebedrijf. De materiaalindex is gebaseerd op een representatief pakket materialen waarvan de prijsbeweging wordt vastgesteld met behulp van gegevens van het CBS.

11. Consumentenprijsindex, alle huishoudens, (=inflatie) Maandelijks berekent het CBS de consumentenprijsindex (CPI). De CPI geeft de prijsontwikkeling weer van goederen en diensten die huishoudens aanschaffen voor consumptie. De CPI is een belangrijke maatstaf voor de inflatie en wordt veel gebruikt door het bedrijfsleven en de overheid, onder andere bij de indexering van huren en lijfrenten en voor de aanpassing van belastingtabellen.

8. Inputprijsindexcijfers van nieuwbouwwoningen Een inputprijsindexcijfer wordt bepaald op basis van de prijsontwikkelingen van de verschillende kostencompontenten waaruit het te realiseren product – in dit geval een nieuwbouwwoning – is opgebouwd. Voor dit CBS-inputcijfer wordt gebruik gemaakt van de componenten: materiaalkosten en loonkosten. Andere componenten zoals materieel, energie, transport en dergelijke zijn buiten beschouwing gelaten. Ook de kosten van de grond worden niet meegenomen in het indexcijfer. De wegingsfactor voor materiaal is 0,62 en voor loonkosten 0,38.

12. Consumentenprijsindex, alle huishoudens, afgeleid De consumentenprijsindex (CPI), alle huishoudens, afgeleid, is gelijk aan de gewone CPI, exclusief het effect van veranderingen in de tarieven van productgebonden belastingen (bijvoorbeeld BTW en accijns op alcohol en tabak) en subsidies. Afgeleide prijsindexcijfers worden vaak gebruikt bij loononderhandelingen, aanpassingen van tarieven en andere contracten.

9. Prijsindexcijfer van materialen voor de woning-bouw Deze reeks wordt door het CBS samengesteld op basis van het prijsverloop (afzet binnenland) van bouwmaterialen voor de woningbouw. Geen rekening wordt gehouden met de prijsontwikkeling van ingevoerde producten, terwijl de prijzen in principe af fabriek worden waargenomen.

77


Toelichting op B6 Wonen 2. Nieuwbouw van woningen naar opdrachtgever Vanaf 2000 heeft het CBS het aantal te onderscheiden opdrachtgevers teruggebracht van zes naar drie, namelijk overheid en woningcorporaties (rijk, provincies, gemeenten, overige regionale overheden, waterschappen, woningcorporaties, woningbouw-verenigingen e.d.), de bouwers voor de markt (projectontwikkelaars, makelaars, aannemers die voor eigen risico bouwen, institutionele beleggers) en overige opdrachtgevers (opdrachtgevers die laten bouwen voor eigen gebruik, zoals particulieren, bedrijven en stichtingen n.e.g.).

9. Huren De gegevens in deze tabel zijn afkomstig uit de jaarlijkse huurenquête van het CBS. Weergegeven zijn de kale huren per maand. In deze huren komen niet alleen de algemene huurverhogingen tot uitdrukking, maar ook tussentijdse huurwijzigingen, bijvoorbeeld als gevolg van aanleg CV, renovatie, een nieuwe bewoner e.d. In de gemiddelde huur van de agglomeraties zijn de huren van de woningen in de stad zelf niet verwerkt.

11. Koopsommen van bestaande eengezinswoningen Het Kadaster registreert alle transacties in vastgoed. Daarbij registreert het Kadaster niet alleen de koper en verkoper, de grootte, de ligging etc., maar ook de koopsom. Maandelijks berekent het Kadaster de gemiddelde koopsom van bestaande particuliere koopwoningen (geen nieuwbouw). In dit gemiddelde is rekening gehouden met alle verkopen van bestaande woningen, ook als er geen makelaar bij de verkoop betrokken is geweest.

12. Verkoopprijzen van verkochte nieuwe eengezinswoningen Verkoopprijs: gemiddelde verkoopprijs V.O.N., inclusief BTW en exclusief bouwrente. Woningen waarvan de grondkosten geen deel uitmaken van de verkoopprijs zijn buiten beschouwing gelaten.

13. Koopsommen van bestaande appartementen Zie de toelichting bij tabel 11 van dit hoofdstuk.

14. Verkoopprijzen van verkochte nieuwe appartementen Zie de toelichting bij tabel 12 van dit hoofdstuk.

10. Inflatie, woonlasten, woninghuur, bouwkosten en hypotheekrente Inflatie: Consumentenprijsindex Alle Huishoudens (2000=100). Woonlasten: prijsindexcijfer van huisvesting, water en energie. Dit indexcijfer maakt deel uit (21,81%) van de reeks Consumentenprijsindex Alle Huishoudens (2000=100). Woninghuur: weergegeven is de gemiddelde verhoging van de woninghuur in Nederland. Bouwkosten: prijsindexcijfer voor de bouwkosten van nieuwe woningen, excl. BTW. (1995=100). De reeks is gebaseerd op gegevens van alle nieuwe woningen waarvoor een bouwvergunning is verleend. Voor de berekening wordt gebruik gemaakt van de statistiek Verleende bouwvergunningen. Alleen de gegevens van zuivere woningbouwvergunningen worden gehanteerd. Hypotheekrente: gemiddelde rente van alle nieuw ingeschreven woninghypotheken (exclusief kostenopslag).

78

16. Grondprijzen (aankoop door particulieren) Bij het samenstellen van de gegevens over nieuwbouwpercelen aangekocht door particulieren zijn door het Kadaster enige restricties aangebracht. Zo moet de kaveloppervlakte groter zijn dan 100 m2 en worden de bovenste en onderste 2,5% van de transacties per provincie niet in de berekening meegewogen.


Verantwoording

Bij de samenstelling van de tabellen is gebruik gemaakt van de volgende bronnen:

Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SoZaWe) Persberichten

Bouwend Nederland Collectieve Arbeidsovereenkomst voor het bouwbedrijf (Bouw-CAO) Collectieve Arbeidsovereenkomst voor het uitvoerend, technisch en administratief personeel in de bouwbedrijven (UTA-CAO) Interne notities

Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (VROM) Bouwprognoses 2004 - 2009 Helpdesk cijfers over wonen

Onderzoeksinstituut OTB Monitor Nieuwe Woningen

BOB Kennisoverdracht Opgevraagde gegevens

Bouwradius

Reed Business Information BV Bouwkosten Actueel Bouwmarkt

Opgevraagde gegevens

Stichting Arbouw Bureau Documentatie Bouwwezen (BDB)

Jaarverslagen

Maandinformatie BDB-indexcijfers

Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) Faillissementstatistiek Kwartaalrekeningen Nationale Rekeningen Statistiek Bedrijven in Nederland Statistiek Kapitaalgoederenvoorraad Sociaal-Economische Maandstatistiek Statline

Centraal Planbureau (CPB)

Stichting Beroepsopleidingen Weg- en waterbouw (SBW) Opgevraagde gegevens

Stichting Kader- en Ondernemersopleidingen Bouwbedrijf (KOB) Opgevraagde gegevens

Stichting Scholingsfonds Jaarverslagen Opgevraagde informatie

Centraal Economisch Plan 2005

SFB Groep De Nederlandsche Bank DNB Statistisch Bulletin

SFB CAO-Regelingen SFB Pensioenen SFB Diensten/Werkgeversdiensten

Economisch Instituut Bouwnijverheid (EIB) Het arbeidsbestand in de bouwnijverheid in .... (diverse jaren) Bedrijfseconomische kencijfers van b&u-bedrijven in 2003 Bedrijfseconomische kencijfers van gww-bedrijven in 2003 Bedrijfseconomische kencijfers van gespecialiseerde bedrijven in de bouw in 2003 De bouwbedrijven in 2003 Verwachtingen bouwproductie en werkgelegenheid in 2005

Uitvoering werknemersverzekeringen (UWV) Informatie sociale verzekeringen naar sectoren

Kadaster Persberichten

Kluwer Sociaal Memo 79


80

Bouwhuis Stavorenweg 3 Postbus 286 2800 AG Gouda t 0182 567 567 f 0182 567 555 www.bouwendnederland.nl

De bouw in cijfers > Uitgave 2005

Recommend Documents