jaarverslag de borg2008
De Borg De Borg is het landelijk samenwerkingsverband van vijf instellingen voor derdelijnszorg waar mensen worden behandeld met een lichte verstandelijke beperking, in combinatie met ernstige psychiatrische aandoeningen en/of gedragsstoornissen. Onderzoek, diagnostiek en behandeling behoren tot de kernactiviteiten van De Borg.
De cliënten • Hebben ernstige problemen in het (gezins)systeem en bij wonen, werken en vrije tijd • Vertonen onbegrepen en risicovol gedrag, dat wordt veroorzaakt door complexe, multi causale en meervoudige stoornissen • Hebben een hulpvraag die fluctueert in intensiteit en die onvoorspelbaar is • Lopen vast in de tweedelijns zorg die wordt geboden in de Geestelijke Gezondheidszorg, de Verstandelijk Gehandicapten Zorg en bij Justitie
De behandeling • Is integraal gericht op de verschillende leefsferen van de cliënt • Onderscheidt zich door grote aandacht voor risicomanagement • Kenmerkt zich door integratie van competenties vanuit de Geestelijke Gezondheidszorg, de Verstandelijk Gehandicapten Zorg en de Forensische Zorg • Is interdisciplinair door samenwerking van professionals met een verschillende achtergrond, waaronder tenminste een psychiater, een gedragswetenschapper en een trajectbegeleider • Wordt wetenschappelijk onderzocht op de bereikte resultaten • Duurt gemiddeld anderhalf jaar
De toegevoegde waarde • • • •
Een positieve invloed op de kwaliteit van het leven van de cliënt Verhogen van de veiligheid in de samenleving Verkleinen van de handelingsverlegenheid van zorginstellingen Efficiënt omgaan met de beschikbare financiële middelen
Lidinstellingen De Borg dekt met haar vijf lidinstellingen alle Nederlandse provincies. Voor vragen met betrekking tot de opname van individuele cliënten kunt u terecht bij één van de aangesloten instellingen. • Altrecht ggz - afdeling Wier in Den Dolder (Utrecht, Flevoland & Noord-Holland) • Ipse de Bruggen SGLVG (forensische) behandeling in Zwammerdam (Zuid-Holland & Zeeland) • Dichterbij - Specialistische Zorg in Oostrum (Limburg & Noord-Brabant) • Trajectum - Hoeve Boschoord in Boschoord (Friesland, Groningen & Drenthe) • Trajectum - De Hanzeborg in Zutphen (Overijssel & Gelderland)
Voor meer informatie: Expertisecentrum De Borg Dolderseweg 164 3734 BN Den Dolder T: 030 - 22 56 405 E:
[email protected] W: www.deborg.nl
Inhoud
Inhoud Inleiding Jan Fidder: “Uitwisselen en profiteren” ..............................................................................................................................
4
Nico Overvest: “De basis van onze samenwerking” ..............................................................................................................................
5
Interviews Jacqueline Roos: “Behandelvisie geeft richting op inhoud en organisatie” ..............................................................................................................................
6
Wim van der Jagt: “Een referentiekader voor het gezamenlijk handelen” ..............................................................................................................................
8
Herman Swaters: “Duidelijke visie en unieke capaciteit” .............................................................................................................................
10
Maria Trentelman en Mariet Clerkx: “Bevestiging van de intentie tot samenwerking” ............................................................................................................................
3 12
Hans Broere: “De Behandelvisie maakt het verhaal overtuigend” ............................................................................................................................
14
Hetty Stomps: “Kwaliteit van leven voor iedere patiënt” ............................................................................................................................
16
Jaarrekening 2008 .............................................................................................................................
18
Onderzoek, internationale contacten, publicaties, lezingen en presentaties en cursussen .............................................................................................................................
21
Adressen ............................................................................................................................
26
Inleiding
“Uitwisselen en profiteren”
“H
et uitwisselen én profiteren van de expertise op het gebied van de verstandelijk gehandicaptenzorg, de geestelijke gezondheidszorg en de forensische zorg. Dat was ook in 2008 het mechanisme waarop De Borg draait. Iedere bij De Borg aangesloten instelling heeft zijn eigen kennis en ervaring en het samenwerkingsverband is hèt middel om tot integratie van die expertise te komen.
4
De bij De Borg aangesloten instellingen voor derdelijns zorg opereren op het snijvlak van drie sectoren en daarmee ook op het snijvlak van de regelgeving. In 2008 heeft het bestuur van De Borg zich ingespannen om de regelgeving zo te beïnvloeden dat deze beter aansluit op deze specifieke doelgroep. Zo is er het afgelopen jaar veel aandacht geweest voor de gevolgen van de invoering van de zorgzwaartepakketten en de dbc’s en de bijbehorende werkwijze met betrekking tot indicatie. Het bijzondere van De Borg is immers dat in onze instellingen mensen worden behandeld die behalve een blijvende handicap ook behandelbare problemen hebben. Daardoor vormt De Borg een bijzondere eend in de bijt in de systemen voor langdurige zorg, forensische zorg en geestelijke gezondheidszorg. Met de in 2008 verschenen Behandelvisie heeft De Borg helder geformuleerd waar de aangesloten instellingen voor staan en wat de toegevoegde waarde is van hun behandeling. Dat document is niet alleen intern, maar ook extern met veel enthousiasme ontvangen, zo blijkt ook uit de interviews in dit jaarverslag. Een ander belangrijk onderwerp was de voorbereiding en de start van de realisatie van de bouw van 108 extra behandelplaatsen voor onze cliënten. De bekostiging van deze nieuwbouw, wijzigingen in het bouwregime en de overheveling van gelden van VWS naar het ministerie van Justitie, vergden continue aandacht. De bouw en ingebruikname van de nieuwe plaatsen zijn bovendien een voortschrijdend proces, dat ook in 2009 onze voortdurende attentie zal vragen. Al deze ontwikkelingen zijn erop gericht de kwaliteit van het leven van onze cliënten positief te beïnvloeden en ze zo opnieuw een eigen plek in de samenleving te kunnen bieden. Het bestuur wil dan ook iedereen bedanken die heeft bijgedragen aan de resultaten over 2008 in de SGLVG-behandelcentra én bij De Borg.”
Jan Fidder Voorzitter De Borg
“De basis van onze samenwerking”
“D
e Behandelvisie van De Borg vormt de leidraad voor dit jaarverslag omdat we in 2008 veel aandacht hebben besteed aan het expliciteren van ons bijzondere aanbod. Het document bevestigt de basis van de samenwerking van de vijf aangesloten instellingen. En benadrukt de bijzondere functie die deze derdelijns instellingen hebben in het landschap van zorg en behandeling.
Bij de totstandkoming van de Behandelvisie constateerde niet alleen het bestuur, maar ook de betrokken instellingen dat er een grote mate van overeenstemming bleek te zijn over hoe onze gezamenlijke visie moet worden geformuleerd. Het document wordt Borg-breed gezien als een gedegen fundament voor de behandelingen die wij bieden. Het is onze gemeenschappelijke en onderscheidende visie en daarmee een bijzondere prestatie. De Behandelvisie vormt nu de basis voor verdere structurering van het behandelprogramma. Het geeft aan wat iedere cliënt in ieder geval nodig heeft én hoe we behandellijnen kunnen uitzetten voor verschillende typen cliënten. Als eerste uitvloeisel daarvan werd begin 2009 het behandelprogramma Verslaving gereed gemaakt om in alle borginstellingen te worden geïmplementeerd. In 2008 is opnieuw veel aandacht besteed aan onderzoek en effectevaluatie. Dat gebeurt onder andere in het kader van het samenwerkingsverband Coping LVB. Deze onderzoeken richten zich onder andere op de behandeling in het algemeen, het gebruik van psychofarmaca en de behandelmodules voor agressie en verslaving. Tenslotte zijn in 2008 de voorbereidingen getroffen voor een nieuwe opleiding voor gedragsdeskundigen. Deze cursus focust op de specifieke doelgroep van De Borg en is tot stand gekomen in samenwerking met opleidingsinstituut Rino en met het VOBC-LVG. In januari 2009 zijn de eerste studenten aan deze opleiding begonnen. In dit jaarverslag komen verschillende bij De Borg betrokken mensen aan het woord die ieder hun licht laten schijnen op onze Behandelvisie. Ik wens u veel leesplezier toe en verneem het graag als u nog vragen of suggesties voor ons heeft.”
Nico Overvest Programmamanager De Borg
5
Interviews 6
Een aantal medewerkers van Borg-instellingen bracht eind 2007 voor het eerst een gemeenschappelijk werkbezoek aan Groot-Brittannië. De laatste dag werden zij getrakteerd op een gelikte presentatie over de behandeling in één van de instellingen die zij bezochten. Onder de indruk van het verhaal en de wijze van presenteren, ontstond tijdens de terugreis het idee om een werkgroep in het leven te roepen die de visie op behandeling van De Borg op papier zou zetten. Eenmaal terug in Nederland nam het bestuur dat idee over en kreeg Jacqueline Roos de opdracht dit project te gaan leiden.
Jacqueline Roos: GZ-psycholoog, hoofd behandelzaken (forensische) SGLVG en projectmanager bij Stichting De Borg, over hoe het begon...
“Behandelvisie geeft richting op inhoud en organisatie” “Het Borgbestuur koesterde al langer de wens om een gedragswetenschapper aan te stellen die vanuit die visie naar de gezamenlijke instellingen zou kunnen kijken. Ik vond het een interessante functie en zag het schrijven van de Behandelvisie als een mooie opdracht. Ik ben op 1 januari 2008 begonnen en ben met de werkgroepleden Margriet Storms, Lies Terpstra, Gert Jan Verberne, Floor van Dijk en Nico Overvest aan de slag gegaan.”
Hoe zijn jullie te werk gegaan? “Om te beginnen hebben we de visie van alle instellingen verzameld, gelezen en de overeenkomsten en verschillen geïnventariseerd. Zo kwamen we al snel tot de kern van het verhaal. Op basis daarvan is een eerste versie geschreven die bij de achterban is getoetst. Natuurlijk waren er verschillen op een aantal punten, maar daarover is eigenlijk geen getouwtrek ontstaan. Over de inhoud waren we het dus snel eens.”
Hoe waren de reacties? “Eén van de belangrijkste aanvullingen had betrekking op het feit dat we de ‘driekleur’ - ggz, justitie en VG-zorg - nog scherper in alle aspecten moesten doortrekken.
De Borg wil uniek zijn en dan is het dus van belang om heel scherp te hebben wat je ‘business’ is. De meeste ‘lezers’ waren blij met deze stap. Meer overeenstemming over de behandeling is voor iedereen belangrijk. Er was eigenlijk nauwelijks weerstand. De enige kritiek die we kregen was: er zit wel heel erg veel van ons in. Maar dat geluid kwam uit alle vijf de instellingen. Het stuk bleek dus opvallend herkenbaar. Voor iedereen.”
Hoe komt dat? “We werken allemaal met dezelfde doelgroep, alleen vanuit onze eigen expertise. Een ggz-instelling als Wier gebruikt psychiatrische modellen als basis voor de behandeling. Ik ben orthopedagoog in een VG-instelling en heb met die bril naar de eerste versie gekeken. Risico management is een onderdeel dat bij justitie de boventoon voert. In de behandelvisie zijn die drie disciplines met elkaar in evenwicht. Ik denk dat de kern van het verhaal daardoor voor iedereen herkenbaar is.”
Het schrijven van de Behandelvisie was stap één. Hoe ga je er vervolgens mee aan de slag? “Nico Overvest en ik hebben een aantal presentaties gegeven bij Borginstellingen. Daar ontstonden uiteraard gesprekken over de ‘kleur’ die men in de eigen instelling te weinig aan bod vond komen. Als ik kijk naar de VG-instelling waar ik werk, zie ik bijvoorbeeld dat het risico management daar nog veel beter kan. Al is het alleen al omdat we gaan groeien in het aantal forensische SGLVG-plaatsen. Daardoor hebben we meer oog gekregen voor dynamische risicofactoren en hebben bijvoorbeeld het initiatief genomen voor een uitwisseling met collega’s in de gevangenis. Daardoor zijn we om te beginnen al veel scherper geworden. En het werkt ook andersom. Als wij een korte stage lopen in een justitiële instelling, kunnen wij onze collega’s daar informatie geven over de
“De Behandelvisie is een duidelijk verhaal over ons specialisme”
verstandelijke beperking van mensen. Waardoor ze de mensen beter begrijpen en op een andere manier met hen kunnen omgaan.”
Hoe worden die bevindingen verankerd? “Op basis van de Behandelvisie is vervolgens een Visie op Behandelprogramma’s geschreven. Dit geeft een concrete uitwerking van de behandelvisie en is tevens een kader om gezamenlijke ontwikkelingen te structureren. In de meeste instellingen worden de meerjarenplannen nu gebaseerd op de Behandelvisie/Visie op behandelprogramma’s en de hiervan afgeleide gewenste ontwikkelingen.”
Hoe nu verder? “Er lopen nu projecten om in 2009 en 2010 de behandelprogramma’s rond verslaving en agressie Borg-breed te harmoniseren Een werkgroep heeft geïnventariseerd wat de instellingen op dit gebied doen en hoe ze van elkaars kennis en ervaring kunnen leren. Zo profiteer je niet alleen van elkaar, het geeft ook een voedingsbodem om samen vervolgstappen te zetten. De Behandelvisie is de basis waarmee we gezamenlijk dieper de inhoud kunnen ingaan. Om te inventariseren wat er is, waar we nog iets aan kunnen hebben en wat er nog moet worden ontwikkeld. Zo zijn we in staat om middels een meerjaren ontwikkelplan een kwaliteitsslag te maken.”
Dat is allemaal intern. Wat heeft de buitenwereld aan dit document? “De Behandelvisie is een duidelijk verhaal over het specialisme dat wij bieden. Daardoor duren discussies minder lang. Dat is goed voor de positie van de Borginstellingen. We kunnen duidelijker aantonen wat onze meerwaarde is. Om te beginnen profiteren onze cliënten hier natuurlijk van. Bij een betere behandeling, stromen zij sneller door en kunnen eerder proberen hun leven weer op te pakken. We kunnen door die snellere doorstroom bovendien meer cliënten helpen en er is minder discussie over zaken als beveiliging of behandeling. Dit document geeft richting op zowel inhoud als organisatie. Daarom profiteren alle partijen ervan.”
7
“Het eerste dat mij opviel toen ik eind 2006 binnenkwam bij De Borg, is dat er intensief wordt samengewerkt, zonder dat er een goed inhoudelijk document is waarop deze samenwerking is gebaseerd. Ik ben het type bestuurder dat uitgaat van: vorm volgt inhoud. Daarom vind ik het belangrijk een gezamenlijke inhoudelijke insteek te kiezen en deze goed te vast te leggen.”
Wim van der Jagt, Raad van bestuurslid Dichterbij
“Een referentiekader voor het gezamenlijk handelen”
8
Wim van der Jagt is lid van de Raad van Bestuur van Dichterbij, een zorginstelling voor verstandelijk gehandicapten en onderdeel van De Borg. Bij zijn aantreden was hij een warm voorstander van het formuleren van een gezamenlijke behandelvisie. “En tot mijn verbazing was de werkgroep die in het leven werd geroepen er in een paar maanden tijd uit”, blikt hij terug. “Ik was hiervoor werkzaam in de ziekenhuiswereld en was daar gewend dat dit soort processen jaren kunnen duren. Ik was aangenaam verrast dat De Borg in staat bleek om in zo’n korte tijd vast te leggen wat de essentie is van wat we doen.”
Wat is het belang van de Behandelvisie? “Het geeft een referentiekader waarbinnen het gezamenlijk handelen kan worden geborgd. Iedere instelling die bij De Borg is aangesloten, kent twee werelden: de eigen koers binnen de instelling en de gezamenlijke visie van De Borg. Dit document helpt de instellingen om die aspecten met elkaar te verbinden. En het bevestigt dat De Borg geen loze huls is. We hebben inhoudelijk écht iets met elkaar.”
Wat is voor u de kern van de Behandelvisie? “Het grensvlak van de drie domeinen waarop we opereren: verstandelijk gehandicaptenzorg, geestelijke
gezondheidszorg en justitie. Elke instelling heeft met deze drie gremia te maken, de behandeling vindt altijd plaats op het snijvlak. En dat is precies waar we elkaar nodig hebben. Iedereen heeft kennis en ervaring op zijn eigen vakgebied en kan de ander helpen bij het aanvullen van zijn of haar kennis. Neem veiligheid. Wij hanteren bij Dichterbij een klassiek veiligheidsconcept, waarin de rol van de cliënt zeer beperkt is. Hoe kunnen we dat draaien en veiligheid een onderdeel laten uitmaken van het behandeltraject? Door hierover te praten met onze Borg-collega’s uit de justitiële hoek, komen we efficiënt en snel tot oplossingen. We hoeven het wiel niet zelf te gaan uitvinden.”
Hoe is de Behandelvisie ontvangen bij Dichterbij?
Hoe verloopt die implementatie bij Dichterbij?
“Heel goed. Onze wetenschappelijke adviesraad heeft het document omarmd. Er was vooral heel veel herkenning. De deskundigen hebben blijkbaar onderling een grote verbondenheid. Verder wordt de Visie hier gezien als een basis voor het eigen handelen en het inrichten van de eigen processen. Dat is overigens niet van de ene op de andere dag voor elkaar, het is een proces waaraan we in 2008 heel hard hebben gewerkt en dat we de komende jaren verder zullen doorzetten. Dat komt onder andere tot uiting in de behandelprogramma’s die Borg-breed worden ontwikkeld. Het programma voor verslavingszorg is inmiddels af, dat over agressie in de maak en een volgende onderwerp dat op de rit staat, is seksuele problematiek. Zo wordt de ‘abstracte’ Behandelvisie omgezet in concrete praktijk.”
“In dit soort processen bepaalt de langzaamste deelnemer het tempo. Ik zou af en toe best wat meer snelheid willen zien. Maar tegelijkertijd weet ik dat implementatie ook veel vergt van een organisatie. Wat kan een instelling aan? Dat is de centrale vraag. En het antwoord luidt meestal: niet alles tegelijk. Ik hoop in ieder geval dat dit proces zich consequent zal voortzetten.”
Wat is het belang van de Behandelvisie voor de buitenwereld? “Het belangrijkste aspect daarbij is herkenbaarheid. Waartoe zijn we op aarde? Met dit document maken we duidelijk wat De Borg doet, wat we met onze kennis en samenstelling te bieden hebben. Het geeft De Borg een duidelijke uitstraling van kwaliteit; we zijn een derdelijns voorziening. Door het vastleggen van deze visie, wordt onze manier van behandelen bovendien transparanter. Ook dat is voor de buitenwereld een belangrijk aspect. Onze doelgroep groeit en dat zal de komende jaren zo blijven. De vraag naar goede diagnostiek en behandeling zal dus stijgen. De Borg heeft met deze Behandelvisie een stevig fundament gelegd voor de toekomst.”
“Door het vastleggen van deze visie, wordt onze manier van behandelen bovendien transparanter”
9
Mensen met meervoudige problemen (psychisch, psychosociaal, psychiatrisch, verslaving) die daardoor beperkt of belemmerd worden in hun dagelijks maatschappelijk leven toeleiden naar zorg en dienstverlening op maat, zodat ze zo volwaardig mogelijk kunnen deelnemen aan de samenleving. Zo luidt de missie van Stichting Mozaïk, een Rotterdamse netwerkorganisatie die in 2008 in contact kwam met De Borg.
Herman Swaters, directeur Stichting Mozaïk
“Duidelijke visie en unieke capaciteit”
10
“De Borg heeft een duidelijke visie en een capaciteit die uniek is in Nederland”, vertelt Herman Swaters, directeur van Mozaïk. “De reguliere zorg voldoet niet voor de doelgroep van De Borg en dat maakt samenwerking met De Borg voor Mozaïk interessant. Ons uitgangspunt is dat doelmatige en doeltreffende zorg aan mensen met meervoudige problemen alleen kan worden gerealiseerd met meervoudig aanbod. Een enkelvoudig aanbod blijkt keer op keer niet voldoende. Eén enkele organisatie is per definitie niet in staat om een dergelijk aanbod te realiseren. Kwalitatief goede zorg kan dus alleen plaatsvinden binnen een keten van samenwerkende organisaties.” Mozaïk levert zelf in beperkte mate zorg en dienstverlening die in het teken staat van het realiseren van, de toeleiding naar en coördinatie van zorg. De cliënten worden toegeleid naar verschillende zorg- en dienstverleners. Het gaat hierbij niet alleen om psychiatrie
en verslaving, maar ook om inkomen, schulden, wonen, werk en dagactiviteiten. Dit vereist zorgvuldige analyse, planning en afstemming en een goede samenwerking met alle bij een cliënt betrokken partijen. Swaters: “Mozaïk is een netwerkorganisatie en heeft zelf geen personeel in dienst. Het personeel wordt op permanente basis ‘geleend’ van de samenwerkingspartners. Zo realiseert Mozaïk voor iedere cliënt een multidisciplinair team.”
Hoe gaat de samenwerking eruit zien? “We hebben om te beginnen samen met Ipse de Bruggen een ‘plan de campagne’ gemaakt. Wij opereren in de regio Rijnmond, dus Ipse de Bruggen zit voor ons dichtbij. Er is een samenwerkingsovereenkomst opgesteld waarin staat dat wij de diagnostiek, indicatie en financiering voor onze rekening nemen en Ipse de Bruggen de behandeling, begeleiding en het bieden van zorg. Na de diagnose formuleren we een zorgplan en daar komt uiteraard ook een financieel plaatje aan te hangen, dat wij doornemen met het zorgkantoor, de zorgverzekeraar of de gemeente.”
Waarom is samenwerken met een Borg-instelling zo belangrijk voor Mozaïk? “Bij De Borg worden behandelinhoudelijk drie componenten bij elkaar gebracht: psychiatrie, justitie en verstandelijk gehandicaptenzorg (VG). Wij krijgen veel cliënten binnen via de reclassering, maar daar is weinig kennis van zowel psychiatrie als VG-zorg. Justitie schat dat eenderde van haar populatie licht verstandelijk gehandicapt is, maar al te vaak worden deze mensen zonder pardon de ggz ingeschoven. Dat betekent dat ze worden uitgesloten van de hulp die ze eigenlijk nodig hebben. Door een goed systeem met een voor- en een achterdeur te ontwikkelen, kunnen we dit probleem
voorkomen. Samen met De Borg zijn we in staat een goede indicatie te stellen en mensen daar onder te brengen waar ze thuis horen en waar ze écht geholpen kunnen worden. De Borg opereert landelijk, dus in mijn visie zou uiteindelijk iedere grote stad hierop moeten aansluiten.”
Wat vind je van de Behandelvisie van De Borg? “Voordat wij met een partij samenwerken, wil ik er zeker van zijn dat ik mijn klanten op een betrouwbare plaats aflever. Uit de Behandelvisie kan ik opmaken wat de kwaliteit van het gebodene is. Dat is voor mijn organisatie van belang; onze opdracht is om moeilijk plaatsbare cliënten op de beste plek te krijgen. Op basis van de Behandelvisie van De Borg kunnen wij niet alleen gezamenlijke afspraken maken over instroom, maar ook over doorstroom. Wij verliezen cliënten niet uit het oog, maar staan ook klaar bij de achterdeur als hun behandeling - bijvoorbeeld bij De Borg - er op zit. Op die manier kunnen we er gezamenlijk voor zorgen dat bedden effectief en efficiënt worden gebruikt. Ook op dit terrein is volgens mij nog veel winst te behalen.”
“Voordat wij met een partij samenwerken, wil ik er zeker van zijn dat ik mijn klanten op een betrouwbare plaats aflever.” 11
Welke rol speelt het uitwisselen van kennis in de samenwerking? “Dat gaat over en weer. Wij hanteren bijvoorbeeld een evidenced based methode voor toeleiding naar zorg die ook voor De Borg interessant kan zijn. We informeren elkaar wederzijds over de methodische aanpak, het is zeker niet alleen maar ‘cliënten aanmelden’ en zorgen voor doorstroming. Ook dat is een meerwaarde van deze samenwerking. We willen de samenwerking die nu met Ipse de Bruggen van de grond is gekomen, dan ook graag uitbreiden naar de overige Borg-instellingen.” Mozaïk gaat deel uitmaken van een landelijk werkende organisatie ‘Trajectzorg’. De samenwerkingsovereenkomst met Ipse de Bruggen anticipeert daar al op. Het gaat om een doelgroep die vaak een landelijk te definiëren ketenzorg nodig heeft, vandaar dat er een landelijk netwerk geformeerd wordt, waarmee regio overstijgende begeleiding en case management te realiseren valt. De nieuwe organisatie is mede op initiatief van Pameijer gerealiseerd.
Maria Trentelman (programmaleider Verslaving bij Hoeve Boschoord) en Mariet Clerkx (psychiater bij De Kei, Altrecht) stonden gezamenlijk aan de wieg van het Behandelprogramma Verslaving van de gezamenlijke Borg-instellingen. De werkgroep Verslaving, samengesteld uit vertegenwoordigers van alle Borginstellingen, was als het ware een ‘voorloper’. Al voordat de Behandelvisie het daglicht zag, was deze werkgroep bezig met het vastleggen van een gezamenlijk behandelprogramma en een gedeelde visie op verslaving. Maria en Mariet zien de Behandelvisie vooral als een bevestiging van de intentie om nauw samen te werken en een basis voor de vorming van de gezamenlijke behandelprogramma’s.
Maria Trentelman en Mariet Clerkx
“Bevestiging van de intentie tot samenwerking” Waarom is het onderwerp verslaving als eerste opgepakt?
12
Maria: “Verslaving werd een steeds nijpender probleem op onze afdelingen. Daarom hebben we elkaar opgezocht en is de werkgroep Verslaving ingesteld. Hoeve Boschoord is trekker geworden op dit onderwerp omdat wij al bezig waren met het ontwikkelen van een speciaal programma. Wij wilden de kennis die we hadden vergaard graag delen met de anderen. Omdat we weten dat binnen De Borg met respect gebruik wordt gemaakt van elkaars kennis en ervaring.”
Hoe was het draagvlak voor deze intensieve manier van samenwerken? Maria: “Eigenlijk heel groot, zeker bij de werkgroepleden. En zij hebben ieder hun eigen management enthousiast gekregen. Daarvoor hebben sommigen van ons stevig aan de weg moeten timmeren. Bij het opstellen van een gezamenlijk programma, moet je je eigen producten los durven laten. Dat kan alleen als je er een gezamenlijke visie boven hebt. De Behandelvisie is in die zin ook van invloed geweest op dit programma.” Mariet: “Natuurlijk is ook hier het vastleggen van het programma slechts een eerste stap. Het komt er nu op
Hoe zijn jullie te werk gegaan? Mariet: “In de eerste twee bijeenkomsten heeft de werkgroep geïnventariseerd wat er al was ontwikkeld en is bekeken wat er nog nodig zou zijn om het behandelprogramma te complementeren. Zo waren bij Hoeve Boschoord onder andere vier trainingen ontwikkeld. Die hebben we aan het Trimbos Instituut voorgelegd. We wilden ze laten toetsen door een onafhankelijke partij omdat ze op de specifieke situatie van Hoeve Boschoord zijn geschreven. Het Trimbos had op een aantal punten commentaar en dat hebben we besproken en in de definitieve versie verwerkt. De werkgroep heeft het bovendien voor elkaar gekregen dat een instructiefilm passend bij de vaardigheidstraining ‘Omgaan met middelen & verslaving’ gezamenlijk is bekostigd. Overigens is de rol van Jacqueline Roos hierbij onmisbaar geweest. Zij was de trekker die ons op koers heeft gehouden.”
“Het mooie van De Borg is dat alles wat we in de praktijk ontdekken, in een groter verband kan worden geborgd.”
“En het leuke van De Borg is natuurlijk dat we in alle delen van het land dezelfde kwaliteit kunnen bieden.” aan dat het over wordt geïmplementeerd. Als iedereen het behandelprogramma hanteert en de trainingen worden gevolgd, zullen we een effectiviteitmeting houden. Dat is het grote voordeel van samenwerken op deze schaal: er ontstaat een veel grotere groep waarin je je methode kunt toetsen. Dat aspect - en het belang ervan - worden door alle Borginstellingen nu gezien en ondersteund.”
Hoe zou je de meerwaarde van het samenwerken binnen De Borg willen definiëren? Mariet: “Het mooie van De Borg is dat alles wat we in de praktijk ontdekken, in een groter verband kan worden geborgd. Neem het ons behandelprogramma. In de praktijk maakt het nogal wat uit of een cliënt een IQ van 60 of van 85 heeft. Ook zijn leeftijd, achtergrond en dagelijkse omgeving kunnen van invloed zijn op het resultaat. Door onze samenwerking zijn we in de gelegenheid om ieders ervaringen naast elkaar te leggen en ons product zo steeds verder te verbeteren. Het behandelprogramma wordt zo een instrument waarmee we een kwaliteitsslag kunnen gaan maken.” Maria: “Tegelijkertijd weten we dat onze producten in goede handen zijn en wij er ook zelf een rol in kunnen blijven spelen. Een behandelprogramma is niet statisch. Zodra we nieuwe informatie hebben of dingen ontdekken, kunnen we het altijd weer aanpassen. We praten hier dus niet over plannen die in een la belanden, maar documenten die direct aansluiten op de praktijk.”
Wordt er ook buiten De Borg samengewerkt, bijvoorbeeld met instellingen die zich speciaal op verslavingszorg richten? Mariet: “Ja, we zoeken de samenwerking ook buiten. Bij Altrecht werken we bijvoorbeeld samen met Centrum Maliebaan in Utrecht. Daar worden mensen nu ook getest op hun IQ. Wij hebben immers een speciaal aanbod voor mensen met een laag IQ. Op die manier kunnen we goede ketenzorg opzetten, waarin iedereen een duidelijke rol heeft. Voorwaarde daarbij is overigens wel dat iedereen dezelfde ‘drive’ heeft. Als dat het geval is, zoeken we graag aansluiting en maken gebruik van elkaars achtergronden.” Maria: “Ja dat vinden we erg belangrijk, omdat we elkaar veel te bieden hebben. We werken samen met VNN (Verslavingszorg Noord Nederland). Zij leveren een bijdrage aan scholing van medewerkers, met name over middelen en hun werking en de nieuwste trends op het gebied van middelen. Ook hebben we een nauwe samenwerking met Hoge school Windesheim, de opleiding
verslavingskunde. Een voorbeeld van de samenwerking met VNN én Windesheim is de ontwikkeling van een training motiverende gespreksvoering voor begeleiders die werken met licht verstandelijk beperkte cliënten met verslavingsproblematiek.” We leveren ook onze bijdrage aan het ontwikkelen van een interventieprogramma voor de aanpak van middelengebruik door LVG-jongeren, een project van het Trimbos Instituut.”
Wat is de meerwaarde van dit programma voor de cliënten van De Borg? “Zij zien dat er steeds meer begrip is voor hun probleem. En dat er een goed doordacht aanbod is. Ik merk dat dat hen hoop geeft. Hun directe begeleiders leren beter omgaan met verslaving en terugval. En het leuke van De Borg is natuurlijk dat we hiermee in alle delen van het land dezelfde kwaliteit kunnen bieden. Het is een landelijk aanbod.”
13
Hans Broere is deskundig op het terrein van bekostiging van langdurige zorg. Inmiddels werkt hij als extern adviseur bij Twijnstra Gudde, maar in 2008 was hij afdelingshoofd bij het ministerie van VWS. Broere was daar onder andere verantwoordelijk voor de invoering van de nieuwe zorgzwaartebekostiging voor circa 1500 instellingen en 255.000 cliënten. Bij het ministerie kreeg hij uiteraard veel vertegenwoordigers van instellingen over de vloer. Broere: “De Borg viel daarbij op omdat het samenwerkingsverband heel duidelijk was over haar visie op kwaliteit van zorg en het prijskaartje dat daaraan hangt.”
Hans Broere over bekostiging van de zorg
“De Behandelvisie maakt het verhaal overtuigend”
14
Het voor de AWBZ beschikbare geld werd tot voor kort verdeeld over de instellingen. Met de nieuwe zorgzwaartebekostiging, krijgen instellingen nu een budget op basis van het type cliënt dat zij in huis hebben. Zorg voor iemand met het Syndroom van Down, is immers goedkoper dan het behandelen van een verstandelijk gehandicapte met meervoudige problematiek. Broere: “Ik was leider van de projectgroep die daarvoor een opzet heeft bedacht. We wilden dat systeem zo eenvoudig mogelijk houden, niet zoals in de curatieve zorg waar je te maken hebt met duizenden verschillende DBC’s. Daarom zijn we uitgekomen op vijftig verschillende types cliënten en evenveel zorgzwaartepakketten. Die dekken samen 97 procent van alle cliënten af. Voor de drie procent die erbuiten valt, moeten aparte afspraken worden gemaakt. Een systeem dat dekkend is voor alle cliënten zal nodeloos complex zijn.”
“We zijn uitgekomen op vijftig verschillende types cliënten en evenveel zorgzwaartepakketten.”
Vallen de cliënten van De Borg-instellingen in die drie procent ‘maatwerk’? “Ja. Zij zijn niet alleen verstandelijk gehandicapt, maar hebben ook andere ingewikkelde problemen. De zorg voor deze doelgroep is heel specialistisch en daarom duurder. Het is een niche, onder andere omdat je ook te maken hebt met de componenten behandeling en veiligheid. Daarom is voor deze groep cliënten een apart zorgzwaartepakket gemaakt. De Borg is niet alleen in staat deze combinatie van behandeling en veiligheid te bieden, maar fungeert bovendien als kenniscentrum. Het geld dat organisaties als De Borg krijgen voor de zorg voor patiënten is vaak niet genoeg om die kennisfunctie ook in stand te houden. Dat zie ik ook bij andere instellingen die gespecialiseerd zijn in zeer specifieke zorgverlening en dat combineren met een kennisfunctie; bijvoorbeeld in de zintuigelijk gehandicaptenzorg. En het derde aspect dat maakt dat het hier om ‘maatwerk’ gaat, is het feit dat
“Ik zou het liefste zien dat iedere cliënt van De Borg als het ware een persoonsvolgend budget krijgt dat voorziet in zorg en behandeling... ” Hoe heeft De Borg zich in die discussie opgesteld?
mensen uit deze doelgroep vaak al een trektocht door de zorg achter de rug hebben. Ze komen uit de forensische-, de verstandelijke gehandicapten- of de jeugdzorg en De Borg loopt daarbij aan tegen discontinuïteit. De bureaucratie mag de zorg voor deze kwetsbare groep mensen niet in de wielen rijden.”
Hoe voorkom je dat? “Ik zou het liefste zien dat iedere cliënt van De Borg als het ware een persoonsvolgend budget krijgt dat voorziet in zorg en behandeling los van het ‘stelsel’ waarin de cliënt zit. Het geld voor zorg en behandeling volgt de cliënt. Dat kan zorg zijn betaald vanuit de AWBZ, zorg gefinancierd door het Ministerie van Justitie of middelen uit de jeugdzorg. Dat geeft de cliënt en de instelling zekerheid en leidt er niet toe dat instellingen zoals De Borg iedere keer weer door een papiermolen hoeven te gaan. Alleen op die manier kun je er voor zorgen dat allerlei toestanden met formulieren worden voorkomen en het gevaar dat cliënten tussen ‘de wal en het schip’ terechtkomen afneemt. Om dat te bereiken, moet veel werk worden verzet om de ‘stelsels’ van justitie, gehandicaptenzorg/AWBZ en jeugdzorg voor deze specifieke groep op één lijn te krijgen. Het is nu aan mijn opvolger bij het ministerie om daar mee aan de slag te gaan.”
“Ik weet dat we in de zorg praten over mensen, maar vindt tegelijkertijd dat je die zorg wél zakelijk moet benaderen. En dat is bepaald geen traditie in de zorg. De Borg was in alle gesprekken die ik met ze heb gevoerd heel helder over wat de instellingen doen en wat dat kost. Dat is heel prettig, want op die manier kun je een open gesprek voeren. De overheid moet goede afwegingen kunnen maken. Dat kan alleen als er transparantie is. Alleen melden dat je te weinig geld krijgt, heeft dan geen zin. De Borg is het gesprek met open vizier aangegaan en was in staat goed duidelijk te maken waar de instellingen voor staan: goede zorg en behandeling voor een zeer kwetsbare groep mensen.”
Welke rol heeft de Behandelvisie daarbij gespeeld? “De overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de behandeling. Mijn standpunt is dat de professionaliteit ligt bij de mensen die dagelijks op de werkvloer staan. En we hebben een inspectie om vervolgens te beoordelen of dat op een goede manier gebeurt. Ik heb de Behandelvisie wel gelezen en maakte daaruit op dat bij De Borg de cliënt centraal staat. Dat is uitermate belangrijk. Ik vind het persoonlijk heel goed dat een organisatie zijn visie op de behandeling op deze manier vastlegt. Het maakt je verhaal overtuigend en laat zien dat je niet alleen je werk, maar vooral ook de samenwerking zeer serieus neemt. Bovendien bevordert het de transparantie. En dat is - ook voor de toekomst - heel belangrijk.”
Hoe kan De Borg zich in deze financiële discussie het beste opstellen? “Mijn devies luidt: stel je niet te afhankelijk op en neem zelf initiatieven. Zet een tafel en koffie neer, nodig alle betrokken partijen uit en kom met je inhoudelijke verhaal. Ik denk dat instellingen hierin zelf veel kunnen betekenen. Wees overtuigd van wat je te bieden hebt, stel de cliënt centraal en neem zelf het heft in handen.”
15
Hetty Stomps begon in 2008 aan de leergang groepsleider SGLVG+, een opleiding voor groepsleiders. De Behandelvisie van De Borg vormt één van de pijlers onder deze leergang. “Zowel in de Behandelvisie als in de opleiding draait alles om de individuele benadering van de cliënt. Dat is ons uitgangspunt, voor zowel de behandeling als voor de organisatie. In de lessen werd dat heel expliciet gemaakt: hoe sta jij tegenover de cliënt en wat betekent dat voor hem? Ons doel is de cliënten binnen de behandeling kwaliteit van leven te bieden, zodat zij hun vaardigheden op de noodzakelijke gebieden, kunnen vergroten”, vertelt ze.
Hetty Stomps, groepsleider bij Trajectum Hanzeborg, behandelkliniek ’t-Mastler
“Kwaliteit van leven voor iedere cliënt” Hoe breng je dat in de praktijk?
16
“Als een cliënt vastloopt, bekijken wij bijvoorbeeld hoe wij als personeel zo kunnen ombuigen dat we hem weer beter kunnen begeleiden. Iemand die licht verstandelijk gehandicapt en sterk gedragsgestoord is, is een bijzonder mens. Afbuigingen in het gedrag zijn te verwachten bij deze doelgroep. Als dat gebeurt, is het van groot belang dat onze aandacht daar naar toe gaat. Eventueel wordt door de organisatie zelfs extra bezetting ingeroepen.”
Hoe vertaal je de Behandelvisie naar de praktijk? “In de Behandelvisie staat dat iedere cliënt recht heeft op een volwaardig burgerschap. Maar wat is dat? En hoe zie je dat in een SGLVG-er? Dat is natuurlijk best lastig. Zoals ik al zei: we beginnen met het centraal stellen van de cliënt. Vervolgens proberen we hem op zoveel mogelijk facetten te helpen. Het gaat dus niet alleen om behandeling, maar ook om wonen, werk, risicotaxatie en bijvoorbeeld zijn sociale netwerk. In de opleiding worden de groepsleiders gestimuleerd om na te denken over hun rol in dat proces. En wat werken met de cliënt met hen doet.”
Waarom is het ook voor de werkvloer belangrijk dat er een gezamenlijke Behandelvisie is? “Om te kunnen toetsen of je met z’n allen vanuit dezelfde positie werkt. De Behandelvisie vormt het fundament. Hoewel iedere Borg-instelling zich in de visie kan vinden, werken we toch allemaal op onze eigen wijze. Dat kan ook niet anders. Kijk alleen al naar de locaties waarop de instellingen gevestigd zijn. Trajectum is één organisatie met twee locaties. Hoeve Boschoord bestaat uit een groot terrein midden in de bossen, terwijl De Hanzeborg is
verspreid over heel Zutphen. Onze faciliteiten zijn dus compleet anders, maar onze visie op het werk is gelijk. De Behandelvisie bevestigt dat.”
Heb je tijdens de opleiding ook bij andere instellingen een kijkje in de keuken kunnen nemen? “Ja, ik ben met twee collega’s naar Hoeve Boschoord en naar Zeuvenakkers geweest. Ik vond het op de eigen locatie uitwisselen van ervaringen met collega’s van de andere instellingen een zeer waardevol onderdeel van de opleiding. Zo’n uitwisseling kost veel tijd en het is intensief, maar het is heel goed om bij elkaar te kunnen kijken en ook je vragen op de locatie te kunnen stellen, zodat je verbeterpunten naar je eigen werkplek mee kunt nemen. Tijdens de opleiding was ik erg onder de indruk van de verhalen van een studiegenoot die werkzaam is op De Kei, in Utrecht. Hier worden dakloze cliënten opgevangen op een compleet andere manier dan wij dat doen. Ik vond het geweldig om te horen wat ze daar uit deze cliënten weten te
“Wij krijgen nu steeds meer cliënten uit de forensische hoek.”
“Onze faciliteiten zijn compleet anders, maar onze visie is gelijk.”
halen. Door hun werkwijze, heeft De Kei know how waar de andere instellingen ook veel aan kunnen hebben.”
Hanzeborg is van oorsprong een instelling voor verstandelijk gehandicapten. Wat betekent dat voor jullie werkwijze? “Wij krijgen nu natuurlijk steeds meer cliënten uit de forensische hoek. Die zijn veel meer ‘streetwise’ dan de oorspronkelijke cliëntenpopulatie. In plaats van alleen beheersmatig met deze groep te werken, moeten we ook voor hen zoeken naar een manier om hen binnen de grenzen van de juridische maatregel mogelijkheden tot aanleren van nieuw gedrag te bieden. Hun hulpvraag luidt vaak: help mij mens worden, ondanks mijn harde kanten. Ze hebben soms zo lang in de bajes gezeten dat ze de wereld nog minder goed begrijpen dan dat ze alleen door
hun verstandelijke beperking al deden. Daar moeten we ze bij helpen. Dat is inderdaad betrekkelijk nieuw voor ons, maar ook hier geeft de Behandelvisie een stevige basis.”
Werken jullie ook met het nieuwe behandelprogramma Verslaving? “We hebben een aantal mensen die inderdaad in dat programma zouden moeten zitten. We beginnen hier na de zomer van 2009 met de trainingen en gaan er dan dus ook daadwerkelijk mee werken. Dat is nodig omdat deze groep groeit. Dat brengt weer nieuwe vragen en problemen met zich mee. Het is heel prettig dat we expertise over een onderwerp als dit uit De Borg kunnen halen. Ik verwacht dat we dat aansluitend ook op andere deelgebieden zoals seksualiteit en het beter aansluiten op de forensische doelgroep zullen oppakken. Dat laatste is zeker nodig als onze uitbreiding is gerealiseerd. Ons aantal van 24 plaatsen wordt in de nabije toekomst verdubbeld. Daarvoor wordt een nieuw pand gebouwd. Als dat is gerealiseerd, zullen wij zeker meer forensische cliënten binnen krijgen. Dat vraagt om het aanpassen van de werkwijze, al is het alleen al omdat deze mensen veel langer bij ons zullen wonen en veiligheid dan een nog grotere rol zal gaan spelen.”
17
Jaarrekening
Balans per 31 december 2008
18
2008
2007
15.431 190 92.396
15.000 379 66.388
108.017
81.767
Reserve Nog te betalen bedragen
105.617 2.400
79.778 1.986
Totaal Passiva
108.017
81.767
ACTIVA Vlottende Activa: Vooruitbetaalde kosten Debiteuren Altrecht in rekening courant Totaal Activa
PASSIVA
Resultatenrekening De Borg regulier 2008 2008
2007
Bijdragen deelnemende instellingen Overige opbrengsten Ontvangen rente
113.000 2.921 2.016
113.000 419 1.832
Totaal baten
117.937
115.251
Personele kosten Salariskosten personeel niet in loondienst Opleidingskosten Overige personele kosten
25.787 515 1.571
34.691 19.176 4.863
Totaal
27.873
58.730
16.209 451 3.902 517 1.069 1.702 2.723 2.140 1.171 1.240 29.111 (8.964) 403 1.429
16.381 792 1.740 9 1.069 3.749 2.723 2.140 783 616 136 9.212 433 207 ( 718 )
53.103
39.272
Totaal lasten
80.976
98.002
Voordelig resultaat De Borg regulier
36.961
17.249
11.121
20.800
BATEN
LASTEN
Algemene kosten Kantoorbehoeften/drukwerk Communicatiekosten Kosten Website Reiskosten gedetacheerde Vergoeding vrijwilliger Administratiekosten Accountantskosten Huur kantoorruimte Overige facilitaire kosten Representatiekosten Werklunches Advieskosten Kosten Wetenschappelijk Onderzoek Diverse algemene kosten Congreskosten Leergang SGLVG Totaal
Nadelig resultaat De Borg regulier Nadelig resultaat Wetenschappelijk Onderzoek Conform resultatenrekening bladzijde 8 Totaal voordelig resultaat De Borg Totaal nadelig resultaat De Borg
25.840 3.551
19
Resultatenrekening wetenschappelijk onderzoek 2008 2008
2007
Bijdragen deelnemende instellingen
92.000
102.000
Totaal baten
92.000
102.000
Personele kosten Salariskosten personeel niet in loondienst
64.768
-
Totaal
64.768
-
Algemene kosten Kosten digitest en software Kosten Wetenschappelijk Onderzoek Bijdragen lidmaatschappen Diverse algemene kosten
25.323 12.000 1.030
122.800 -
38.353
-
103.121
122.800
11.212
20.800
BATEN
LASTEN
Totaal Totaal lasten Nadelig resultaat
20
Onderzoek
Internationale contacten
Altrecht GGz/Wier
Altrecht GGz/Wier
Scheifes, A. • Promotie onderzoek: Effectiveness, safety and quality of treatment with psychotropics in children and adults with mild intellecutal disabilities. (gestart in januari 2007)
Jonker, F • Cursist JABA aan de universiteit van Londen, cursus over chalinging behaviour, 20 t/m 24 oktober 2008 • Workshop Congres Preston (UCCLAN), Treatment of drug abuse in adults with a mild learning disability, i.s.m. M. Clerkx, 27/28-03
Trajectum - Hoeve Boschoord Brandsma, J. • Onderzoek naar methoden op gebied van cognitieve, gedragsmatige, sociale en emotionele problematiek bij hersenletsel in het Noorden van het land, in samenwerking met Kennis- en Expertisenetwerk Niet aangeboren hersenletsel Noord-Nederland Drieschner, K. • Effect of residential treatment for people with mild intellectual disability and serious problem behaviour (De Borg); 2007 t/m 2012 • Psychometrische evaluatie Dynamic Risk Outcome Scales (DROS), 07-07 t/m 12-09 Hesper, B. • Promotie onderzoek: “Effect of residential treatment for people with mild intellectual disability and serious problem behaviour” (De Borg), looptijd 2007-2012 • Evaluatie van een behandelprogramma voor brandstichters met een lichte verstandelijke beperking (afgeronde pilot studie in samenwerking met John L. Taylor, onderzoek wordt voortgezet) • Evaluatie van een behandelmodule voor mensen met een licht verstandelijke beperking en agressieproblematiek • Inventarisatie van kenmerken en motieven van brandstichters met een licht verstandelijke beperking (afgerond, dossieronderzoek, scriptieonderzoek Anne Jan Hofstra) Lutjenhuis, B. • Literatuuronderzoek in het kader van Borggroep diagnostiek (formularium) • Literatuuronderzoek in kader van EFP diagnostiek en risicotaxatie Solodova, E.A. • ToM bij SGLVG (lopend promotieonderzoek)
Trajectum-Hanzeborg Didden, R. • Prof.dr. Peter Sturmey: in het kader van samenwerking op het gebied van publicaties (hoofdstuk in handbook, geredigeerd boek: in voorbereiding) • Prof.dr. John Taylor: samenwerking in het kader van Trajectum/Borg agressieprogramma
Trajectum - Hoeve Boschoord Brouwers, R.C. • International Society of Research of Aggression, lid Hesper, B. • John L. Taylor, University of Northumbria at Newcastle, UK. Samenwerking in de implementatie van een behandelprogramma voor brandstichters en pilot studie naar behandeleffect Lutjenhuis, B. • Prof. John L. Taylor, Northgate hospital Northumbria, Newcastle, UK • Prof. Lindsay, NHS Tayside, UK • Frank Lambrick, Department of human services, Melbourne
21
Publicaties Altrecht ggz/Wier
Trajectum - Hoeve Boschoord
Clerkx, M. • Boekbespreking: Richtlijnen en principes voor de praktijk; beoordeling, diagnose, behandeling en bijbehorende ondersteuning voor personen met verstandelijke beperkingen en probleemgedrag. A. Do_en, W. Gardner, D.Griffiths, R. King en A. Lapointe. Nederlandse bewerking A. van Gennep. Nederlands tijdschrift voor de zorg aan mensen met verstandelijke beperkingen Jaargang 34, nummer 3, september 2008.
Brandsma, J. • ‘Diagnostische methoden bij hersenletsel’, geschreven in KENNN-verband
Trajectum-Hanzeborg
22
Didden, R. • Palmen, A., Didden, R., & Arts, M. Improving questionasking in high-functioning adolescents with autism spectrum disorders: Effectiveness of small-group training. Autism, 12, 83-98 • Braam, W., Didden, R., Smits, M., & Curfs, L. Melatonin treatment in individuals with intellectual disability and chronic insomnia: A randomized placebo-controlled study. Journal of Intellectual Disability Research, 52, 256-264 • Didden, R., Proot, I., Lancioni, G., van Os, R., & Curfs, L. Individuals with Prader-Willi syndrome and their perception of skin-picking behaviour. British Journal of Developmental Disabilities, 54, 123-130 4. Didden, R., & Huskens, B. (Red.) (2008). Begeleiding van kinderen en jongeren met autisme. Van onderzoek naar praktijk. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum • Effectonderzoek: Op weg naar evidence-based practice. Onderzoek & Praktijk, 6, 33-37 • Van den Hazel, T., Didden, R., Korzilius, H., & Jonker, E. (2008). Effecten van de diagnose ‘persoonlijkheidsstoornis’ op het handelen van hulpverleners. Nederlands Tijdschrift voor de Zorg aan Mensen met een Verstandelijke Beperking, 34, 75-93 • Didden, R., Collin, P., & Curfs, L. (2008). Psychopathologie bij mensen met een verstandelijke beperking. In: W. Vandereycken, K. Hoogduin & P. Emmelkamp (Red.), Handboek Psychopathologie. Deel 1. Basisbegrippen (4e druk, pp. 613-637). Houten: Bohn Stafleu Van Loghum Hazel, T. van • Van den Hazel, T., Didden, R., Korzilius, H., & Jonker, E. (2008). Effecten van de diagnose ‘persoonlijkheidsstoornis’ op het handelen van hulpverleners. Nederlands Tijdschrift voor de Zorg aan Mensen met een Verstandelijke Beperking, 34, 75-93 • Afstudeerscriptie: Personality disorder in individuals with mild ID and severe behavioral and psychiatric disorders.
Brouwers, R.C. • Juridische aspecten van impulsief gewelddadig gedrag. In: T.I. Oei & L.H.W.M. Kaiser, editors: Forensische Psychiatrie Onderweg. Wolf Legal Publishers, Nijmegen, 321-331 • Must the workplace deal with different types of impulsive violence? In: I. Needham, M. Kingma, L. O´Brien-Pallas, K. McKenna, R. Tucker and N. Oud (Eds.) Workplace violence in the health sector. Kavanah, Dwingeloo, 274-276 • Differentiating impulsive violence: associated factors of impulsive violence in perpetrators with impulsive violent offence. Journal of Family Violence, submitted. i.s.m. J. Koops, M.T. Appelo en T.I. Oei (2009) Drieschner, K. • The Treatment Engagement Rating Scale (TER) for forensic outpatient treatment: description, psychometric properties, and norms. I.s.m. Boomsma, A. Psychology, Crime & Law, 14, 299-315. • The Treatment Motivation Scales for Forensic outpatient treatment (TMS-F): construction and psychometric evaluation. I.s.m. Boomsma, A. Assessment, 15, 224-241. • Validation of the Treatment Motivation Scales for Forensic outpatient treatment (TMS-F). I.s.m. Boomsma, A. Assessment, 15, 242-255. • Effectonderzoek in de tbs-sector: theoretische overwegingen en praktische uitvoering bij Trajectum Hoeve Boschoord. I.s.m. Hesper, B. L., & Marrozos, I. De Psycholoog. Lutjenhuis, B. • “Samen veilig”. Kenniskatern bij Markant 9/2008. pp. 4-7 Trentelman, M. • Tijdschrift KLIK, “Verslaving het verlangen gaat nooit helemaal weg”, red. R. Vink, september 2008
Ipse de Bruggen Boot, E. • AMPT-induced monoamine depletion in humans: evaluation of two alternative [123I]IBZM SPECT procedures; Eur J Nucl Med Mol Imaging. 2008 Jul; 35(7):1350-6. I.s.m. G Hasler, JR Zinkstok, L de Haan, DH Linszen, TAMJ van Amelsvoort
Lezingen en Presentaties Altrecht ggz/Wier • Disrupted dopaminergic neurotransmission in 22q11 deletion syndrome; Neuropsychopharmacology 2008 May;33(6):1252-8. I.s.m. J Booij, JR Zinkstok, N Abeling, L de Haan, F Baas, DH Linszen, TAMJ van Amelsvoort. • Challenge and therapeutic Studies Using Alpha-Methylpara-Tyrosine (AMPT) in Neuropsychiatric Disorders: A Review. Central Nervous System Agents in Medicinal Chemistry. 2008 Dec; 8(4): 249-256. I.s.m. OJN Bloemen, MB de Koning, J Booij, TAMJ van Amelsvoort. • Striatal D2 receptorbinding in 22q11 Deletion Syndrome: an IBZM SPECT study; J Psychopharmacol. Inmiddels geaccepteerd voor publicatie, doi: 10.1177/02698811 09104854. I.s.m. J Booij, JR Zinkstok, L de Haan, DH Linszen, TAMJ van Amelsvoort. Roos, J. • Behandelvisie De Borg, i.s.m. stuurgroep Behandelinhoud • FP2D (Forensische psychiatrie today): artikel ‘Behandelvisie (forensische) SGLVG’ • Alphens Nieuwsblad: artikel ‘Methodiekontwikkeling De Bruggen’, 12-11-08
Bais, J. • Workshop: “Bejegening van licht verstandelijk gehandicapte daklozen”, op het congres “(F)ACT Bemoeizorgcongres 2008, kwaliteit van zorg aan zorgmijders.” Georganiseerd door OGGZ JellinekMentrum in Amsterdam, 18-09-08, www.act2008.nl Clerkx, M. • Abrona congres: begeleidend behandelen of behandelend begeleiden. Titel eigen lezing: Behandelen is een attitude! 18-03-08 • Preston, samen met Maria Trentelman: Treatment of drug abuse in adults with mild learning disabilities, 27-03-08 De Kroon, M. • Mannen met seksueel misbruik. Symposium georganiseerd door MEE Utrecht, 12-05-08 • EMDR bij verstandelijke beperking op een verwijzersdag van Altrecht in mei 2008 Lesterhuis, I. • Veelplegers met psychische en verslavingsproblematiek; diagnostiek, zorg in detentie en nazorg (Leids Congres Bureau). Onderwerp: Aanpak voor veelplegers met een verstandelijke beperking. 18-09-08 • Festival Forensische zorg. Onderwerp: Agressieregulatie training voor mensen met een (licht) verstandelijke beperking. 29-01-09 Van Mil, L. • Organisatieadvies voor Cello i.v.m. met een afdeling gedragsmoeilijke cliënten, 8 en 9 april 2008 • Presentatie op de conferentie Veelplegers in Leiden. Over de ervaringen van Wier met de ISD-doelgroep, 18-09-08
Trajectum-Hanzeborg Didden, R. • Zorg voor mensen met een verstandelijke beperking. Mensenwerk. Openingslezing congres ‘Zorg voor Kleine Overwinningen’, Prisma, Goirle, maart 2008 • Invited Key note lecture: Sleep and sleep problems in children and adults with genetic disorders. Society for the Study of Behavioural Phenotypes, symposium, Keulen, Germany, oktober, 2008. • Dagvoorzitter 2e Jaarsymposium Ontwikkelingsstoornissen, Benecke, Amsterdam, September, 2008.
Trajectum - Hoeve Boschoord Brouwer, R.C. • American Psychiatric Association, Washington D.C.,
23
Profile of perpetrators with impulsive violent behaviour, Scientific and Clinical Report. Mei 2008 • Groningen, UMCG, bijscholing psychiaters, Impulsief gewelddadig gedrag vormen en factoren. Mei 2008 • International Conference on Workplace Violence in the Health Sector, Amsterdam. Different kinds of violence: rapid response based impulsive violent behaviour is dominant in patients with life-time axis-I disorder. Mei 2008 Burdova, I. • EMDR bij slachtoffers en daders van seksueel misbruik, twee workshops tijdens Symposium 10 jaar Consultatieteam seksueel misbruik, georganiseerd door MEE Groningen. 20-11-08
24
Drieschner, K. • Outcome research for forensic treatment of people with intellectual disabilities - coping with methodological problems. Paper presented at the 7th International Conference on the Care and Treatment of Offenders with a Learning Disability, Preston, UK. • Registration of aggressive incidents: incident-based versus period-based methods. Paper presented at the 7th International Conference on the Care and Treatment of Offenders with a Learning Disability, Preston, UK. • Meten van behandelmotivatie: wat, waarom en hoe. Presentatie op het symposium ‘Als je cliënt niet mee wil werken’, GGZ WNB, 9-10-08 • Registration of aggression in treatment outcome research: comparison of two types of instruments Paper presented at the EFCAP 10th anniversary congress on mental health, delinquency and juvenile justice, Amsterdam. Harms, A. • Internationaal symposium van de ESMHD. Presentatie over de forensische psychiatrie in Nederland met knelpunten en discussie, met een vragenlijst ter inventarisatie over aanwezigheid van richtlijn voor hulpverlening aan doven/slechthorenden internationaal. September ‘08 Hesper, B. • Presentatie “Dynamic Risk Outcome Scales - Development of an instrument for treatment evaluation”. 7th international conference on the care and treatment of offenders with learning disability - Preston UK, april 2008 Hoogstra, P.J. • Methodiek Leertrajecten, Pre-symposium (intern) “Leren en werken”, 20- 05-08 • Methodiek Leertrajecten, Symposium “Leren en Werken”, 29-05-08
Snelder, T. • Internationaal symposium van de ESMHD (European Society for Mental Health and Deaf). Presentatie over de forensische psychiatrische behandeling op Hoeve Boschoord van cliënten met een auditieve handicap en de knelpunten en moeilijkheden die deze specifieke zorg oplevert. September 2008 • Internationaal symposium van de ESMHD (European Society for Mental Health and Deaf). Presentatie over de forensische psychiatrische behandeling op Hoeve Boschoord van cliënten met een auditieve handicap en de problemen bij uitplaatsing van deze doelgroep. September 2008 Storms, M • Presentatie over Verlof tijdens bezoek Adviescollege Verloftoetsingskader. 16-09-08 Trentelman, M. • AVG (artsen verstandelijke gehandicapten) Noord Nederland, verslaving bij (SG)LVG, visie, begeleiding, behandeling, 09-04-08
Ipse de Bruggen Boot, E. • Disrupted dopaminergic neurotransmission in 22q11 deletion syndrome. The 6th 22q11 deletion syndrome conference, Utrecht, 21-06-08 • 22q11 deletion syndrome and dopaminergic markers. Afdeling neuroimaging, Academisch Medisch Centrum Amsterdam. December 2008. Roos, J. • Presentatie forensische SGLVG, aan: DJI (directie forensische zorg), 14-02-08 • Workshop ‘Justice and care’, door: F. van Dijk en J. Roos, op congres Preston, Engeland, 27-03-08 • Presentatie (forensische) SGLVG, aan: team PI Alphen a/d Rijn, 25-04-08 • Lezing Verslaving, aan: medische diensten De Bruggen, 03-06-08 • Methodiekpresentatie, De Bruggen, 25-06-08
De Borg Overvest, N. • Landelijke ontwikkelingen met betrekking tot SGLVG, congres Amarant in Tilburg, 20-11-08 • Workshop Congres Preston (UCLEAN), De Borg, more results through cooperation, 27/28-03-08
Cursussen Altrecht GGz / Wier
Trajectum - Hoeve Boschoord
Clerkx, M. • Rino Utrecht OGG: Herkennen van en omgaan met zwakbegaafde cliënten, 11-01-08 • OTT Nieuw Vennep: Psychiatrische stoornissen bij mensen met een verstandelijke beperking, 11-03-08 • Abrona ambulant team opleiding: Psychotische stoornissen bij mensen met een verstandelijke beperking, 23-09-08
Drieschner, K. • Introductie en training MOAS+ registratie van agressief gedrag op de crisisunit van Cordaan; LVG met ernstige gedragsstoornissen; start onderzoek naar behandeleffecten bij Cordaan, 10 & 17 oktober 2008
Jonker, F. • Persoonlijkheidsstoornissen bij LVG, voor woonbegeleiders van Amerpoort (LVG wonen instelling), 01-12-08 De Kroon, M. • Cursus Autisme voor begeleiders in de zorg. Diverse keren per jaar voor zorginstellingen voor verstandelijke gehandicapten Willemsen, H. • Training de- escalerend communiceren; Stichting Cordaan, januari 2008
Hoogstra, P.J. • Basistraining SCM voor medewerkers van nieuw op te starten afdelingen: 18 & 19 september, 9 & 10 oktober, 11 & 12 november, 1 & 2 december, 15 en 16 december 2008. Trentelman, M. • Verslaving bij LVG, opleiding SPH-specialisatie verslavingskunde, 14-02-2008 • Cursus De Borg SGLVG-opleiding, Verslaving en behandeling van verslaving bij SGLVG, 13 -05-08 • Cursus voor Talant (organisatie voor mensen met een verstandelijke beperking in Friesland) afdeling de Swaai (psychiatrische polikliniek) over verslaving bij (SG)LVG. 18-03-08 en 01-04-08
Zijlstra, R. • Deskundigheidsbevordering MEE/Utrecht voorjaar 2008
25 Trajectum-Hanzeborg Didden, R. • Hoofddocent en docent van de cursus In Perspectief, Cure and Care Development, Arnhem • Hoofddocent en docent van gz-opleiding NONederland, Blok 4: Ontwikkelingsstoornissen, HSK, Zwolle/Arnhem • Lopend promotie-onderzoek, als co-promotor betrokken bij o.a.: - Effectiveness of melatonin for chronic sleep disorders in individuals with intellectual disability, promovendus W. Braam, promotor: prof.dr. L. Curfs - Prevalence and risk factors of substance abuse, promovenda J. van der Nagel, promotor: prof.dr. C. de Jong - Personality disorder in individuals with mild ID and severe behavioral and psychiatric disorders, promovendus: T. van den Hazel. Schreuder, N. • Cursus Intenstief behandelen van SGLVG cliënten, voor Cure en Care, april - december 2008
Adressen Regio Friesland, Groningen en Drenthe
Trajectum - Hoeve Boschoord Adres Telefoon E-mail Internet
Boylerstraat 4 8387 XN Boschoord (0561) 42 22 22
[email protected] www.hoeveboschoord.nl
Regio Overijssel en Gelderland
Trajectum - Hanzeborg Adres Telefoon E-mail Internet
Postbus 300 7200 AH Zutphen (0575) 57 60 00
[email protected] www.hanzeborg.nl
Regio Utrecht, Noord-Holland en Flevoland
Altrecht ggz, afdeling Wier Adres Telefoon E-mail Internet
26
Dolderseweg 164 3734 BN Den Dolder (030) 22 56 306
[email protected] www.altrecht.nl
Regio Zuid-Holland en Zeeland
Ipse de Bruggen SGLVG (forensische) behandeling Adres Telefoon E-mail Internet
Spoorlaan 19 2471 PB Zwammerdam (0172) 64 26 42
[email protected] www.ipsedebruggen.nl
Regio Noord-Brabant en Limburg
Dichterbij, specialistische zorg Adres Telefoon E-mail Internet
Postbus 5029 5800 GA Venray (0478) 52 96 00 offi
[email protected] www.dichterbij.nl
Het samenwerkingsverband
Expertisecentrum De Borg Adres Telefoon E-mail Internet
Dolderseweg 164 3734 BN Den Dolder (030) 22 56 405
[email protected] www.deborg.nl
Colofon Uitgave van De Borg, samenwerkingsverband van behandelcentra voor mensen met een (lichte) verstandelijke beperking en complexe problematiek. Tekst Foto’s
| Simone Lensink | Simone Lensink en aangesloten instellingen Ontwerp | Studio Langezaal, Zeist Druk | Bergdrukkerij, Amersfoort juni 2009 Copyright © De Borg 2009 Zonder toestemming van De Borg mag niets uit deze uitgave worden overgenomen.
jaarverslag de borg 2008
