DAFTAR KECAP UNDAK-USUK BASA (RAGAM HORMAT JEUNG RAGAM LOMA) Loma abus, asup acan, tacan, encan Adi Adu Ais ajang, keur, pikeun ajar aji, ngaji akang aki aku, ngaku ali alo alus ambéh, supaya, sangkan ambek ambeu, ngambeu amit, amitan anak anggel anggeus, enggeus angir, diangir anjang, nganjang angkir, diangkir antara anteur, nganteur anti, nganti, dago, ngadagoan arang, langka arék arep, ngarep-ngarep ari asa, rarasaan asal aso, ngaso astana atawa ati-ati, kadé atoh, bungah awak awéwé babari, gampang babatang
Hormat ka sorangan Lebet teu acan Adi Adu Ais Kanggo Ajar Ngaji Akang pun aki aku, ngaku Ali pun alo saé supados ambek ngambeu permios pun anak bantal réngsé dikuramas ngadeuheus diondang, disaur antara jajap, ngajajapkeun ngantosan awis-awis badé, seja ngajeng-ngajeng dupi raraosan kawit ngaso pasaréan atanapi ati-ati bingah awak awéwé gampil mayit
Hormat keur ka batur lebet teu acan rai, rayi aben emban haturan wulang, wuruk ngaos engkang tuang éyang angken, ngangken cingcin, lelepen kapiputra saé supados bendu, wera ngambung permios putra, tuang putra bantal, kajang mastaka parantos dikujamas natamu diulem, disaur antawis nyarengan ngantosan awis-awis badé, seja ngajeng-ngajeng dupi raraosan kawit leleson pajaratan atanapi atos-atos bingah salira istri gampil layon
baca badami badarat badéga baé, keun baé bagéa bageur baheula baju bakti balik, mulang balur bangga bangun bantu, babantu bapa baraya, dulur bareng, reujeung baréto batuk batur, babaturan bawa bawarasa béak béda begang, kuru béja, bébéja bendo bener, enya bengék, mengi béré, méré berekah beubeur beuheung beuki beulah beuli, meuli beunang beungeut beurang beurat beuteung bibi bikeun, mikeun bilang, milang bingung
aos badanten badarat réncang sawios, teu sawios bagéa bageur kapungkur baju baktos wangsul balur sesah bangun babantu pun bapa réréhan, wargi sareng kapungkur bantuk réréncangan bantun ku émutan, bawiraos séép bénten begang wawartos, popoyan bendo leres asma maparin, masihan pangésto, pangestu, aya hibar beubeur beuheung beuki, seneng palih mésér kénging beungeut siang abot padaharan pun bibi maparinkeun ngétang bingung
aos badanten nyacat réncang sawios, teu sawios haturan saé manah kapungkur raksukan/anggoan baktos mulih lulur sesah sapertos ngiring ngadamel tuang rama warga sareng kapungkur gohgoy réréncangan candak ku émutan, bawiraos séép bénten langsip, langsit wawartos, pupulih udeng leres ampeg ngahaturanan, ngalélér damang, wilujeng beulitan tenggek sedep palih ngagaleuh kénging pameunteu, raray siang abot patuangan, lambut tuang ibu ngahaturkeun, nyanggakeun ngétang ewed
bireungeuh, mireungeuh birit, bujur bisa bisi bisul biwir boa boga bolonan, kotoran, palangan buang, bubuang, ngising budak bujal buka (puasa) bukti bulan bungah, gumbira burit buru butuh cabak, nyabak cacangkir, cangkir cageur calana candung caneut, nyaneut cangkéng capé caram, carék, nyarék carang, langka carécét carék, nyarékan carita, omong, nyarita, ngomong cécéwok cenah cekel, nyekel celuk, nyeluk, gero, ngageroan ceuli ceurik cici, nyician cicing ciduh cik, cing cikal ciling, pacilingan ciri
mireungeuh, ningal birit, bujur tiasa bilih bisul biwir tiasa jadi gaduh udur sasih, kareseban miceun budak bujal, puseur buka buktos sasih bingah sonten bujeng perlu nyabak cacangkir, cangkir pangésto, pangéstu calana candung nyaneut cangkéng capé nyarék awis, awis-awis saputangan nyarékan
ningali imbit iasa bilih gambuh lambey tiasa jadi kagungan kareseban kabeuratan murangkalih udel bobor buktos sasih bingah sonten bujeng peryogi nyepeng tangkepan damang lancingan wayuh ngaleueut angkéng palay ngawagel awis, awis-awis salempay nyeuseul
nyanggem
nyarios
obéh, ombéh cenah nyekel nyauran ceuli ceurik nyician matuh ciduh cobi cikal kakus tanda
obéh, ombéh saurna nyepeng ngagentraan cepil nangis mairan calik, linggih ludah cobi putra pangageungna jamban tawis
cium, nyieum cokot, nyokot cukup, mahi cukur, dicukur cumpon, nyumponan cunduk, datang daék dagang dahar dangdan dapur déngé, ngadéngé deukeut deungeun-deungeun wargi didik, ngadidik diri diuk dubur duga, kaduga duit duméh, lantaran éléh éling, inget émboh, tambah éstu, ngéstukeun, nurut éndong, ngéndong éra embung emét, saemét, saeutik endeng, saendeng-endeng enggon eukeur, keur eusi, ngeusian euweuh gancang gandék gandéng ganti gardéng, reregan gawé gégél gedé gelung genah, ngeunah gering
nyieum ngabantun cekap dicukur nyumponan dongkap daék, purun dagang neda dangdan dapur nguping, mireng caket nu sanés, sanés wargi ngatik diri diuk dubur kaduga artos jalaran éléh émut tambih ngéstokeun ngéndong isin alim, narah (awéwé) saeutik salamina pamondokan nuju ngalebetan teu aya énggal réncang gandéng ganti gardéng gawé gégél gedé gelung raos udur
ngambung nyandak cekap diparas nyaosan sumping, rawuh kersa icalan tuang dangdos pawon ngadangu caket nu sanés, sanés wargi miwuruk, mitutur, miwejang salira calik, linggih palawangan kiat artos ku margi kawon émut tambih ngéstokeun kulem lingsem teu kersa saeutik sapapaosna pangkuleman nuju ngalebetan teu aya énggal réncang baribin gentos lalangsé damel landep ageung sanggul raos teu damang
getol geuing, ngageuing geulang geura, pék, hég geuwat gigir, gigireun gilir, bagilir gimir goda, gogoda, cocoba goréng, joré gugu, ngagugu guguling gura-giru gusar, digusar haben hadir, ngahadiran hal, perkara halis hampura, maap hareup harega, harga harti haté hawatir, watir, karunya hayang hayu helok hésé, susah, pelik heuay heubeul, lawas heug, seug hili, tukeur hina hirup hitut hudang huntu hutang iber, béja, warta idin igel iket ilik, ngilikan ilu, ngilu iamh impi, ngimpi
getol ngageuing geulang geura, mangga énggal gigireun bagilir gimir cocoba goréng nurut guguling gura-giru digusar haben nungkulan perkawis halis hapunten payun harga hartos haté watir hoyong mangga héran sesah heuay heubeul mangga liron laip hirup hitut hudang huntu hutang wartos widi igel totopong ningalan ngiring rorompok impén, ngimpén
kersaan ngémutan pinggel mangga énggal gédéngeun bagentos rentag manah cocobi awon tumut pepedek énggal-énggalan dipeper teras-terasan ngaluuhan perkawis kening hapunten, haksama, haksami payun pangaos hartos manah hawatos palay mangga hemeng sesah angob lami mangga gentos laip jumeneng kabobosan gugah waos sambetan wartos widi ibing udeng ningalian ngiring bumi impén, ngimpén
imut incu indit, miang indung inggis, risi injeum, nginjeum inum, nginum irung isuk, isukan iteuk itung iwal, kajaba jaba jaga jalma, jelema jauh jawab jero jeung jiga jima jinah jual jugjug juru, ngajuru kabar, beja, warta kabeh, sakabehanana kabur, minggat kacida, nataku, naker, panteg kadang warga kajeun, keun baé kakara, karek kalan-kaan, sakapeung kalenger, kapaéhan karembong kari, tinggal kasakit, nyeri katara, kacir kapalang, kagok katuhu kawantu kawas, saperti kawin kédé kéjo, sangu kélék
imut pun incu mios pun biang inggis, risi nambut leueut, ngaleueut irung énjing iteuk itung kajaba jaba jaga jami tebih walon lebet sareng sapertos sapatemon jinah ical bujeng ngalahirkeun wartos sadayana minggat kalintang kadang wargi sawios nembé sawaktos-waktos kapaéhan, kapiuhan kekemben kantun kasakit, kanyeri katawis kapambeng katuhu kawantos sapertos nikah jatukrami kénca sangu kélék
mesem tuang putu angkat, jengkar tuang ibu rempan nambut leueut, ngaleueut pangambung énjing tetekan étang kajabi jabi jagi jalmi tebih waler lebet sareng sapertod, saparupi sapatemon, saresmi ngalambangsari ical bujeng babar wartos sadayana lolos kalintang, teu kinten wargi-wargi sadayana sawios nembé sawaktos-waktos kapidara kekemben kantun kasawat katawis kapambeng tengen kawantos sapertos jatukrami, réndéngan kiwa sangu ingkab
késang kedeng, ngedeng keris keur, pikeun kiih kira, sangka, ngira, nyangka kocap, kocapkeun, kacaritakeun kolot komo, samawona kongkorong kop, pék kuat kubur kudu kuku kuluwut, nguluwut, nguyung kumbah kumis kumpul kungsi kurang kurén, kurénan kuring, sim kuring kutu labuh lahun, ngalahun lain laju laki, lalaki laku, payu, laris lalajo lamun, upama lanceuk lantaran, sabab, marga lapar larung, liwat, kalarung laun, laun-laun lého léngoh létah létak, dilétak lebah, palebah leumpang leungeun leungit
karinget ngedeng keris kanggo kahampangan nginten
karinget ébog duhung kanggo, haturan kahampangan nginten
kacarioskeun
kacarioskeun
kolot komo, sumawona kangkalung mangga kiat kaluat kedah kuku nguluyut, nguyung kumbah kumis kempel kantos kirang rimbitan abdi, sim abdi kutu labuh ngalahun sanés laju lalaki pajeng nongton upami pun lanceuk jalaran, sabab lapar kalangkung lami-lami lého léngoh létah dilétak leresan leumpang leungeun leungit
sepuh sumawonten kangkalung mangga kiat kaluat kedah tanggay ngangluh wasuh rumbah kempel kantos kirang rimbitan sim abdi puntang geubis mangkon sanés lajeng pameget pajeng nongton upami tuang raka margi palay tuang kalangkung lami-lami umbel teu nyandak nanaon ilat diilat leresan angkat panangan ical
leutik leuwih lila magahan, mapagahan mahal maksud malarat, miskin malem malik mamayu mandi manéh, hidep mangka, sing, muga mangkuk, teu mangkuk maot marhum mayit méméh, saméméhna mending, leuwih hadé meujeuhna meureun mimiti, mimitina minangka minantu mindeng, remen minyak mitoha montok muga mungguh mupakat, rempug murah muriang najan, parandéné, sanajan naséhat, papatah nungkulan ngan ngaran ngeunah ngora nini nohonan nyaho nyana nyaring nyolowédor
alit langkung lami mapagahan awis maksad jalmi teu gaduh wengi malik mamayu mandi mugi teu kantos maot marhum, jenatna mayit sateuacanna langkung saé meujeuhna panginten kawitna étang-étang minantu sering lisah mertua montok mugi menggah mupakat, rempug mirah muriang sanaos naséhat, papatah nungkulan mung wasta, nami ngeunah ngora pun nini nyaosan, nyumponan terang nginten nyaring nyolowédor
alit langkung lami ngawurukan, miwejang awis maksad teu kagungan nanaon wengi mayun mamajeng siram, ngebak ibu, bapa, ayi, jst. mugi teu kantos pupus, tilar dunya marhum, suargi layon sateuacanna lagkung saé cekap panginten awitna, kawitna étang-étang mantu sering lisah mertua ageung mugia menggah (ing) rempag mirah nyenyepan sanaos piwuruk, piwejang ngaluuhan mung jenengan, kakasih raos anom tuang éyang nyaosan uninga nginten teu acan kulem midua manah
obat, ubar ogan, ondang omé, ngoméan, menerkeun paham paju, maju paké, make palangsiang, bisa jadi palar, dipalar palebah paliré, maliré paman pamajikan pancuran, kamar mandi pandé, mandéan pandeuri pang, pangna, nu matak panggih, manggih, timu, nimu pangkat, kadudukan pangku, mangku panitih (perhiasan) panon pantar, sapantar paparah, dipaparah parak, marak paribasa pariksa, mariksa parna paro, saparo parok, teu parok pasti, tangtu pati, teu pati patuh, matuh payung pédah, sapédah pénta, ménta pecak, mecak, nyoba pegat, kapegat pencét, mencétan percaya perelu, perlu permisi peuting pianakan pihapé, mihapé pikir piligenti
obat, ubar ondang ngalereskeun paham, ngartos majeung nganggo tiasa jadi dipalar leresan maliré pun paman pun bojo jamban mandéan ti pengker nu mawi mendak kadudukan mangku panitih panon sapantar dikinten-kinten marak paripaos mariksa répot sapalih teu sami tangtos teu patos matuh payung kumargi, jalaran neda, nyuhunkeun nyobi kapegat meuseulan percanten perlu permios wengi pianakan wiat pikir piligentos
landong ulem ngalereskeun ngartos majeng nganggo tiasa jadi dipamrih, dipambrih leresan merhatoskeun tuang rama tuang rayi, geureuha jamban mapadani, nyamian ti pengker nu mawi mendak kalungguhan mangkon sangketan soca sayuswa dikinten-kinten munday paripaos marios wales sapalih teu sami tangtos teu patos linggih pajeng réhing mundut nyobi kaandeg meuseulan percanten peryogi permios wengi wewetengan ngaweweratan manah piligentos
pilih, kapilih pindah pingping pipi pirang-pirang poé poho potong, popotongan pribadi prihatin puasa puguh, tangtu purun rarabi raksa, pangraksa ramo rampés ranyed, ngaranyed rasa, rumasa réa, loba récéh resep, keresep reujeung reuneuh reureuh rieut rikip, ririkipan ripuh robah roko, ududeun rua, sarua rujuk, rempug rumasa rupa, warna rusuh, rurusuhan saba, nyaba sabot sabuk, beubeur sadia, sayaga sadu, sasadu sagala sakeudeung sakit, kasakit sakur salah salahsaurang
kapilih pindah pingping pipi pinten-pinten dinten hilap patilasan paribados prihatin puasa tangtos purun rarabi pangraksa ramo mangga ngaranyed rumaos seueur récéh karesep bareng kakandungan reureuh rieut ririkipan ripuh robah rook sarupi, sami rempug rumaos rupi énggal-énggalan nyanyabaan keur waktu beubeur sayagi tamada sagala sakedap kasakit sakur lepat salahsawios
kaselir ngalih paha damis pinten-pinten dinten lali patilasan ku anjeun prihatos saum tangtos, kantenan kersa garwaan panangtayungan réma mangga ngalambangsari rumaos seueur artos alit kalangenan, kaseneng sareng bobot, ngandeg ngaso puyeng rerencepan répot robih sesepeun sarupi, sami rempag rumaos rupi énggal-énggalan angkat-angkatan waktos beulitan sayagi tamada, tomada saniskanten sakedap kasawat sugri lepat salahsawios
salaki salamet salat, solat salésma salempang, hariwang salin, disalin samak sampak, nyampak samping sanding, kasanding sanggeus sanggup saniskara saperti saré saréréa sarta, jeungna deui sarua sasarap sawah séjén séléh, nyéléhkeun séléwér, nyéléwér sémah sésa, kari sebut sedih semet, serek senang sérah, nyérahkeun seubeuh seupah, nyeupah seuri siar, nyiar sibanyo simbut sirah sirit sisig sisir soara, sora sono sorangan sore sugan, manawi suku
pun lanceuk salamet sambéang salésma salempang disalin amparan nyampak sinjang kasanding saparantos sanggem saniskanten sapertos mondok sadayana sareng sami sasarap, neda (énjing-énjing) sawah séjén masrahkeun midua haté tamu kantun sebat sedih wangkid senang mirak sesek nyeupah seuri milari sibanyo simbut sirah larangan sisig pamérés sora sono sorangan sonten manawi suku
carogé, tuang raka wilujeng netepan pileg salempang, rejag manah gentos amparan nyondong, kasondong sinjang kasumpingan saparantos sanggem saniskanten sapertos kulem sadayana sareng sami tuang (énjing-énjing) sérang sanés nyanggakeun, ngahaturkeun midua manah tamu kantun sebat sedih, sungkawa wangkid raos manah mirak, ngésér wareg ngalemar gumujeng, kahaturan milari wawasuh kampuh mastaka larangan susur pamérés soanten honéng nyalira sonten manawi sampéan
sukur, nyukuran sumawon, sumawonna sunat, nyunatan sungut supaya surat surup, kasurupan susu suweng suwung tabéat tadina tai taksir, naksir, ngira taktak talatah tambah tampa tampolong tanda, ciri tangen, katangen tangga, tatangga tanggung (jawab) tangtung, nangtung tanwandé, tangtu tanya tapi tarang taranjang, ditaranjang tarima tawar, nawar tayoh-tayohna téang, néangan témpo ténjo, nénjo, tempo tepi téré téréh tedun, nedunan teleg, teureuy tembang, nembang tepi, nepi tepung terus teundeun tincak
nganuhunkeun sumawonten ngaberesihan cangkem supados serat kasarumahan susu suweng suwung adat awitna, kawitna kokotor nginten-nginten taktak wiat saur tambih tampi tampolong, tempat ludah tawis kanyahoan tatangga tanggel nangtung tangtos taros nanging tarang ditaranjang tampi nawis rupina milari, ngilari sarantos ningal dugi téré énggal nyaosan teleg nembang dugi tepang teras simpen tincak
nganuhunkeun sumawonten nyepitan baham supados serat, tétésan kacalikan pinareup kurabu, giwang suwung, seweng panganggo kawitna kokotor nginten-nginten taraju wiat saur wuwuh tampi pangludahan tawis kauninga tatangga tanggel ngadeg tangtos pariksa nanging taar diwuwuda tampi mundut rupina milari, ngilari sarantos ningali dugi kawalon énggal nyaosan telen mamaos dugi tepang teras simpen dampal
titah, nitah, jurung toa, ua tonggong topi, dudukuy tulis tulung, pitulung tulus tuluy tumpak tunduh tunggu tungkul, nungkulan turun turut, nurut tutu, nutu ucap udud, ngaroko ulah ulin umur unina urus, nguruskeun urut utah utama waktu wani waras waréh, sawaréh warga, dulur watara, sawatara wawuh wedak wedal wilang, kawilang wulu, wudu yakti (teu lumrah)
ngajurungan pun ua tonggong topi, dudukuy tulis pitulung cios teras, lajeng tumpak tunduh antos nungkulan turun nurut nutu ucap udud, ngaroko teu kénging ulin umur unina ngalereskeun tilas utah utami waktos wantun cageur sapalih wargi sawatawis wanoh, kenal pupur wedal kaétang wulu, wudu yaktos
miwarangan tuang rama pungkur tudung, langgukan serat pitandang cios teras, lajeng tunggang palay antos ngaluuhan lungsur tumut meuseul kedal, lisan nyesep, ngalélét teu kénging ameng yuswa ungelna, unggelna ngalereskeun tilas luga utami waktos wantun damang sapalih wargi sawatawis kenal pupur weton kaétang abdas yaktos
Sumber: Karna Yudibrata, 1989, Bagbagan Makena Basa Sunda. Bandung: Rahmat Cijulang LBSS, 2008. Kamus Umum Basa Sunda, Bandung: CV Geger Sunten
