Cursusgids 2009 Cursus Pastoraal Werk

AQUILA PASTORAAL OPLEIDINGS- & ADVIESCENTRUM

Cursusgids 2009 – Cursus Pastoraal Werk

Inhoudsopgave 1

Inleiding: Pastoraal werk in Nederland

2 2.1 2.2

Over de cursus ‘Pastoraal Werk’ van Aquila: algemeen Ontstaan Voor wie is de cursus bedoeld?

3 3.1 3.2 3.3

Over Aquila: identiteit en werkveld, overig aanbod Theologie en psychologie Pastorale Psychotherapie Aanbod pastoraal werk, conflictbemiddeling en geloofsgroei

4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5

Doel, opzet en aanbod van de cursus Pastoraal Werk Doelstelling Cursusgroepen De cursus Pastoraal Werk per module Aanbod in breedte en diepte Verdiepingscursus

5 5.1 5.2 5.3 5.4

Voor de cursist: begeleiding, werkvormen, toetsen en certificaat Persoonlijke begeleiding Didactische werkvormen Tentaminering Certificaat

6 6.1 6.2

Kwaliteit en overleg Kwaliteitszorg Overlegvormen

7 7.1 7.2

Docenten Vakbekwaamheid Hoofddocent


8 8.1 8.2 8.3 8.4

Voor de cursist: locatie, tijden, kosten, aanmelding Locatie Cursusdagen en -tijden Kosten Aanmelding

9

Aquila - logo en betekenis

10 Modules en studielast 10.1 Christelijke levenswandel 10.2 Conflictbemiddeling 10.3 Contextuele therapie (pastoraat aan gezinnen) 10.4 Emotieleer 10.5 Gebedspastoraat 10.6 Geestelijke strijd 10.7 Gesprekstechniek 10.8 Huwelijkscounseling 10.9 Pastorale counseling 10.10 Psychologische aspecten in het pastoraat 10.11 Seksueel misbruik 10.12 Stervensbegeleiding en rouwverwerking 10.13 Vergeving als weg tot psychische genezing 10.14 Verslavingen 11 11.1 11.2 11.3 11.4

Keuzevakken Bevrijdingspastoraat Bijbelse theologie Ethiek Geestelijke groei


1

Inleiding: Pastoraal werk in Nederland

In alle kerkelijke gemeenten in ons land is grote behoefte aan goed toegeruste gemeenteleden die zich pastoraal willen inzetten. We kunnen dan denken aan pastoraal - en kerkelijk werkers, leiders van pastorale teams en aan ouderlingen of oudsten en toerustingswerkers. Het is belangrijk dat ze goed geschoold en getraind zijn, zodat ze met vrucht en zegen zelfstandig werkzaam kunnen zijn. Aquila Opleidings- en Adviescentrum wil in deze behoefte voorzien. Tegelijk heeft de cursus ook veel te bieden aan wie niet gericht pastoraal werk doet, maar wel het geloof wil verdiepen, gespreksvaardigheid wil vergroten of in de gemeente op een minder officiële manier dienstbaar wil zijn. Wij mogen de hoop uitspreken dat de pastorale cursus tot zegen zal zijn van mensen die zoeken naar Gods licht over hun leven, en naar de kracht van zijn doorbrekende koninkrijk.


2

Over de cursus ‘Pastoraal Werk’ van Aquila: algemeen

De cursus Pastoraal Werk van Aquila Opleidings- en Adviescentrum is ontstaan vanuit een bepaalde vraag en gericht op een specifieke doelgroep. Daarover nu eerst. 2.1

Ontstaan

De cursus Pastoraal Werk is in 2008 in het leven geroepen door dominee Andy Beeftink. Er bestond al een samenwerking in het pastoraat met Stichting ‘CoRa’ in Den Haag. Deze stichting zet zich in voor mensen met een lichamelijke of verstandelijke beperking, en biedt in dat kader ook pastorale therapie aan. Tot het opzetten van de cursus is besloten omdat er in onze tijd steeds meer vraag komt naar pastorale zorg en pastorale vaardigheden, met name in kerkelijke situaties. De cursus kan in heel Nederland worden gegeven. Op dit moment zijn de belangrijkste locaties voor de cursus: Den Haag en Arnhem/Doetinchem (Achterhoek). 2.2

Voor wie is de cursus bedoeld?

In alle kerkelijke gemeenten in ons land is grote behoefte aan goed toegeruste gemeenteleden die zich pastoraal willen inzetten. We kunnen denken aan pastoraal en kerkelijk werkers, aan ouderlingen of oudsten en toerustingswerkers. Het is belangrijk dat ze goed geschoold en getraind zijn, zodat ze met vrucht en zegen zelfstandig werkzaam kunnen zijn. Aquila biedt met de cursus Pastoraal Werk een volledige, volwaardige cursus voor hen die pastoraal werkzaam (willen) zijn en daarbij kwaliteit willen bieden. Zo levert ze een goede bijdrage aan het opleiden van de leden van de gemeente. De cursus heeft ook veel te bieden aan wie niet gericht pastoraal werk doet, maar in het algemeen wel het geloof wil verdiepen, gespreksvaardigheid wil vergroten of op een minder officiële manier dienstbaar wil zijn. Aquila heeft de bedoeling om toe te rusten voor pastoraal werk binnen alle kerkelijke gezindten. Ook buitenkerkelijken zijn welkom als cursist.


3

Over Aquila: identiteit en werkveld, overig aanbod

De inhoud van de cursus Pastoraal Werk is zorgvuldig gekozen vanuit de identiteit van Aquila. Met de identiteit hangt de keuze samen voor een bepaald werkveld. Aquila wil het bijbels spreken over het wezen van de mens en het gebruik daarvan in pastoraat en theologie combineren met wetenschappelijke kennis uit de psychologie. Aquila biedt naast de cursus Pastoraal Werk op meerdere terreinen opleiding en begeleiding. 3.1

Identiteit

De Bijbel, het geïnspireerde en geopenbaarde Woord van God, is voor Aquila de grondslag bij al het werk. De Persoon en het werk van Jezus Christus staan centraal. In alles zoeken we de leiding en verlichting van de Heilige Geest. Het bijbelse mensbeeld staat centraal. Daarin gaat het om de eenheid van geest, ziel en lichaam (1 Thessalonicenzen 5:23). Gods Woord maakt duidelijk dat de Schepper op alle niveaus van ons mens-zijn vergeving, versterking en genezing tot stand wil brengen (Psalm 103:3 - ‘..die al uw zonden vergeeft, die al uw ziekten geneest..’). 3.2

Theologie en psychologie

In deze cursus verwerft de cursist pastorale en psychologische kennis. Bij de ontwikkeling van de cursusinhoud is bewust gekozen voor een evenwichtig aanbod uit theologische en psychologische theorieën, tussen het bijbels getuigenis en wetenschap. Hierbij zal steeds worden vastgehouden aan het bijbelse mensbeeld. De cursus blijft binnen het kader van evangelische waarden en normen. Ook is er gestreefd naar een toepassing van pastorale benaderingen uit verscheidene christelijke geloofstradities in ons land. Zo zal de cursist zo veel mogelijk worden toegerust om binnen de veelkleurige christelijke gemeente anderen te kunnen vertroosten en bijstaan in het lijden.


3.3

Pastorale psychotherapie

De pastorale cursus van Aquila draagt vooral het karakter van de zgn. ‘Pastorale psychotherapie’. Deze integreert bijbelse zielzorg met elementen uit gangbare psychotherapieën. Op deze manier wil de cursus mensen verrijken met kennis van bijbels pastoraat en inzichten uit de psychologie. Deze laatste wordt daarbij inhoudelijk steeds getoetst aan het bijbels spreken over de mens. Zo kunnen we het goede ervan behouden en benutten in het pastoraat. 3.4

Aanbod pastoraal werk, conflictbemiddeling en geloofsgroei

Naast de cursus Pastoraal Werk biedt Aquila ook de volgende drie diensten aan: A. Pastorale begeleiding van mensen met psychische problemen en geloofs- en levensvragen Men kan voor diverse vormen van pastorale therapie bij ons terecht. Aquila kan zorg dragen voor de pastorale begeleiding van (groepen) gemeenteleden in hun eigen omgeving. Ook kan ze eventueel moeizaam lopende pastorale trajecten in gemeenten overnemen. Meer informatie over onze pastorale zorg leest u in de informatiefolder ‘Pastorale Therapie’. B. Bemiddeling tussen partijen die een conflict hebben, de zgn. ‘mediation’ Bij kerkelijke conflicten kan op verscheidene niveaus (groepen en individuen) ook een beroep op Aquila worden gedaan voor professionele mediation. De belangrijkste informatie hierover leest u in onze informatiefolder ‘Conflictbemiddeling’. C. Cursus Geloofsgroei over geestelijke volwassenwording Ook rust Aquila christenen toe om meer te groeien in het geloof. Door de kracht van Gods Geest en door de eenheid met Jezus Christus wil God dat in ons bewerken. We leren de betekenis van Christus’ werk voor onze


zielen meer doorgronden en aanvaarden, we zien onze wil meer met Gods wil in overeenstemming komen en worden geheiligd tot een leven voor Hem die ons geroepen heeft. Meer hierover kunt u lezen in de informatiefolder ‘Cursus Geloofsgroei’.


4

Doel, opzet en aanbod van de cursus Pastoraal Werk

Aquila gaat steeds doelgericht te werk. Dat geldt ook in de cursus Pastoraal Werk. Hierin wordt cursisten de mogelijkheid geboden om de volledige cursus te volgen, maar ook het volgen van losse onderdelen van de cursus (modules) is mogelijk. Wie bijzondere belangstelling heeft voor de inhoud één van de modules, kan daar meer aandacht aan geven in een verdiepingscursus. 4.1

Doelstelling

Doel van de cursus is, de cursist toe te rusten voor de meeste vormen van kerkelijk pastoraat, zodat deze zelfstandig met vrucht dienstbaar kan zijn in de gemeente. Hij beschikt na het volgen van de cursus over de bekwaamheden die van goed toegeruste pastoraal werkers verwacht mogen worden. De cursus is niet alleen gericht op het vergaren van kennis. De cursusinhoud is zo gekozen, dat de persoonlijke wandel met de Here God er in wordt verrijkt, en het geloof versterkt. Elke lesdag zal worden geopend met een korte Bijbelstudie. Gods Woord is uitgangpunt bij de cursus, het is de lamp voor onze voet en het licht op ons pad. 4.2

Cursusgroepen

De deelnemers zullen zich pastoraal ontwikkelen in een geestelijk klimaat en bij een open Bijbel. Voor onderlinge gesprekken zal ruime gelegenheid zijn. Om de mogelijkheden daartoe optimaal te houden, zullen cursusgroepen in de regel niet groter zijn dan zeven à acht deelnemers. Er zal tijd geboden worden voor persoonlijk gebed en gebed in groepjes op vrijwillige basis, zodat hierin onderlinge stimulans mogelijk is, en de vrijmoedigheid in het bidden toeneemt. De cursus zal gegeven worden vanuit het geloof dat onze God macht heeft om oneindig veel meer te doen dan wij bidden of beseffen. Wij kunnen pas die herders worden zoals Christus ze voor zijn gemeente wil vormen, als we ‘in Christus’ blijven. Hij is immers zelf de Goede Herder. Hij is de Hoeder en Herder van onze zielen.


4.3

De cursus Pastoraal Werk per module

De modules kunnen afzonderlijk worden gevolgd. In dat geval is de duur van de module gelijk aan de duur daarvan in het kader van de totale cursus. Een kleine module behelst 6 lesuren, een grote module 12 lesuren. 4.4

Aanbod in breedte en diepte

Aquila heeft gekozen voor een zo breed mogelijk aanbod van pastoraalpsychologische aandachtsgebieden. Het voordeel hiervan is, dat men na de cursus verrijkt met een brede kennis van zaken in het pastoraat aan de slag kan gaan. Een nadeel kan zijn, dat een cursist naderhand ervaart dat hij zich in één of meerdere modules achteraf meer had willen verdiepen. Om die cursisten tegemoet te komen, worden enkele maanden na afloop van de cursus per module zgn. ‘verdiepingscursussen’ gegeven. 4.5

Verdiepingscursus

Elke module in deze verdiepingscursus bevat het dubbele aantal uren en twee maal zo veel leerstof als de kleine of grote module in de eigenlijke cursus. Een kleine module behelst in de verdiepingscursus dus 12 lesuren, een grote module 24 lesuren. Een verdiepingscursus is een verdieping van de eerder opgedane kennis en ervaring bij een bepaalde module. Daarom kan een verdiepingscursus per module alleen gevolgd worden, wanneer die module al eerder afzonderlijk of in de volledige cursus is gevolgd.


5

Voor de cursist: begeleiding, werkvormen, toetsing en certificaat

Voor de cursist bestaan er verscheidene faciliteiten die hem zo veel mogelijk helpen bij het behalen van toetsen en het certificaat. 5.1

Persoonlijke praktijkbegeleiding

Veel gemeenteleden die ooit een pastorale cursus volgden, hebben aangegeven dat ze de vertaalslag van ‘boekenstudie’ naar ‘de praktijk van alledag’ moeilijk vonden. Soms hebben ze het aan de cursus geweten, dat ze zich in de praktijk nogal eens onzeker voelden. De cursus zou te weinig in de dagelijkse praktijk geworteld zijn geweest. Aquila heeft van meet aan iets willen doen aan dit probleem. Ze wil cursisten direct meenemen in de praktijk en hen aan de praktijk laten ‘ruiken’. Wie in de praktijk al werkzaam is wordt ook in dat geval persoonlijk gesteund en begeleid. Hoe? Allereerst hebben de docenten zich getraind in het spreken vanuit hun eigen, directe praktijkervaringen. Ze zullen tijdens de cursuslessen dan ook vaak vertellend onderwijzen. Verder zullen allerlei pastorale gesprekssituaties uit de praktijk van docenten en cursisten in de cursusgroepen besproken worden. Sommige daarvan zullen in de vorm van een rollenspel zo tastbaar mogelijk gemaakt worden. Tenslotte kan de cursist zich laten coachen. Dit houdt in dat hij buiten de cursuslessen om met een docent regelmatig zijn eigen pastorale ontmoetingen inhoudelijk kan doorspreken en beoordelen. Per cursus worden er minimaal twee en maximaal vier coachingsgesprekken met iedere cursist gevoerd. Daarin zal aandacht worden gegeven aan de aspecten van kennis, ervaring en geloofsgroei. In de praktijk zal een Aquila-docent tenminste één keer aanwezig zijn bij een pastoraal gesprek dat door de cursist met een hulpvrager gevoerd wordt.


Daarnaast vinden er met docenten gesprekken plaats over de persoonlijke ontwikkelingen van de cursist gedurende en na de cursus. Het werk wordt ook door (onderling) gebed ondersteund. Wij zien de persoonlijke, continue begeleiding zoals we hier beschreven hebben als een aanvaardbaar alternatief voor een stage en kiezen voor de cursus Pastoraal Werk bewust niet voor de meer gangbare stage. Dit omdat we hebben ervaren dat een stage doorgaans een onnodig grote druk op de cursist legt. Een stage moet immers vaak doorlopen worden binnen een beperkte tijdspanne. Bovendien is een stage in zekere zin slechts een momentopname, terwijl de student voor zijn diplomering toch mede op de stageresultaten beoordeeld wordt. Wij kiezen daarom voor continue begeleiding, zo nodig ook na het afronden van de cursus. 5.2

Didactische werkvormen

Er wordt in de cursuslessen gebruik gemaakt van verscheidene didactische werkvormen. Daaronder mogen worden verstaan: groepscounseling (in de groep wordt besproken wat de les bij iemand heeft opgeroepen), groepsdialogen, persoonlijke vertellingen van ervaringsdeskundigen, rollenspelen en hoorcolleges. 5.3

Tentaminering

De cursus bestaat uit veertien vakken. Voor deze vakken wordt een boekverslag gemaakt of een tentamen afgenomen in de vorm van een zgn. ‘take home-toets’. Deze toets kan thuis worden gemaakt, waarbij voor de beantwoording van de vragen het bestudeerde boek kan worden geraadpleegd. De vragen in de toets worden zo gesteld, dat aandachtig lezen noodzakelijk is. Het zal niet voor iedereen haalbaar zijn om binnen het tijdsbestek van de cursus -die vijftien weken telt- alle toetsen te maken. Er wordt echter wel een eis aan het studietempo gesteld. Op de vijftiende cursusbijeenkomst moeten zeven van de veertien toetsen gemaakt en ingeleverd zijn. De overige zeven toetsen moeten uiterlijk drie maanden na afloop van de cursus ingeleverd worden. Deze drie maanden hebt u dan nog de gelegenheid voor


thuisstudie. Van vrijwel alle boeken is een uittreksel bij ons verkrijgbaar. Het uittreksel kan het bestuderen vergemakkelijken. 5.4

Certificaat

Pas nadat alle toetsen zijn ingeleverd, kan het certificaat worden verkregen. Bij deze eisen is rekening gehouden met de hoeveelheid leerstof en is uitgegaan van een gemiddeld studieniveau (MBO/HBO). Na afloop van deze drie maanden vindt de uitreiking van het certificaat plaats onder aanwezigheid van alle cursisten. Voor deze uitreiking zal iedere cursist een uitnodiging thuisgestuurd krijgen. Het certificaat biedt de cursist de verzekering dat hij goed is toegerust voor de meeste vormen van kerkelijk pastoraat, en met vrucht breed dienstbaar en inzetbaar kan zijn in de gemeente. Hij beschikt over de bekwaamheden die van goed toegeruste pastoraal werkers in onze tijd verwacht mogen worden.


6

Kwaliteit en overleg

Aquila draagt zorg voor een voortdurende kwaliteitsbewaking. Er is regelmatig overleg met andere opleidingscentra. Zo kan de cursist ervan overtuigd blijven dat hem steeds kwaliteit wordt geboden in wat hij leert. 6.1

Kwaliteitszorg

Aan het eind van de cursus ontvangen cursisten een evaluatieformulier, waarin zij zich kunnen uitspreken over: de organisatie, didactische werkvormen, inhoud van de vakken, de werkwijze van docenten etc. Deze formulieren worden in het tweede evaluatiegesprek vlak voor of na het afronden van de cursus met de hoofddocent besproken. Klachten kunnen te allen tijde bij de docenten bespreekbaar gemaakt worden. Om actueel te blijven en gelijk op te lopen met andere pastorale opleidingen, is er nauw contact met andere opleidingen voor pastoraat, en werkt Aquila samen met Tabitha Opleiding te Lutten. 6.2

Overlegvormen

Er is op beleidsniveau regelmatig contact met deskundigen en docenten over vorm en inhoud van de cursus. Er is een permanent contact met belangstellenden en cursisten. Twee maal per jaar verschijnt er een nieuwsbrief over ontwikkelingen binnen Aquila. Bij elke cursusperiode hoort een bezinningsdag. Op deze dag evalueren docenten en studenten de cursus.


7

Docenten

De lessen worden gegeven door drs. Andy Beeftink. Daarnaast wordt regelmatig een beroep gedaan op gastdocenten. 7.1

Vakbekwaamheid

Aquila werkt uitsluitend met docenten die hun vakgebied uitoefenen in het pastoraat en/of de psychologie en daartoe bevoegd zijn. Ze zijn dus volledig gekwalificeerd om bij Aquila les te geven, en beschikken over uitstekende vakinhoudelijke kennis. 7.2

Hoofddocent

Drs. Andy Beeftink is hoofddocent bij Aquila. Hij is predikant en pastor, en heeft in zijn vakgebied ruim tien jaar ervaring. Ook is hij pastoraal therapeut en geregistreerd mediator bij het Nederlands Mediation Instituut. Hij deed in 1997 zijn doctoraal theologie met als hoofdvak pastorale psychologie aan de Rijksuniversiteit van Utrecht over het thema ‘de verhouding tussen afstand en nabijheid in de pastorale relatie’. Daarna volgde hij de opleiding voor pastoraal therapeut aan het opleidingscentrum van Tabitha Consultancy in Lutten. Daar is hij sinds 2004 docent in pastorale counseling, de psychotherapeutische scholen en conflictbemiddeling. Als predikant en pastor is hij actief binnen en buiten de kerken. Hij geeft regelmatig les op verschillende Bijbelscholen.


8

Voor de cursist: locatie, tijden, kosten, aanmelding

Tenslotte volgt hier nog de resterende praktische informatie. 8.1

Locatie

Voor het houden van de cursus Pastoraal Werk gebruiken we ons pastoraal centrum in Den Haag. Het adres is Benoordenhoutseweg 21-23, 2596 BA Den Haag. De ingang van ons pand is aan de Jozef Israëlslaan. Wanneer cursisten een voorkeur hebben voor een locatie elders in Nederland kan dat in onderling overleg geregeld worden. In dat geval vragen wij een extra bijdrage ter vergoeding van de reiskosten. 8.2

Cursusdagen en -tijden

De cursus wordt gegeven gedurende een periode van vijftien weken. Twee maal per jaar wordt de cursus gegeven: in de regel van februari tot en met mei en van september tot en met december. Er zijn wekelijks meerdere momenten op welke de cursus kan worden gevolgd: 1. 2. 3.

Gedurende drie avonden ter vrije keuze (20.00 u - 22.00 u); Op vrijdag (10.00 u - 16.30 u) Op zaterdag (10.00 u - 16.30 u)

Per week zijn er zes lesuren. Er is uitgegaan van twee uur thuisstudie per lesuur. Per cursus volgt de cursist dus 90 lesuren, en besteedt deze 180 uren aan opdrachten en aan de voorbereiding van toetsen. 8.3

Kosten

De kosten voor de volledige cursus bedragen € 875,- per deelnemer.


Per module betaalt u in de verdiepingscursus € 225,- per 12 lesuren (dubbele kleine module) en € 425,- per 24 lesuren (dubbele grote module). Per cursusonderdeel betaalt u € 125,- per 6 lesuren (één dag of twee avonden), en € 225,- per cursusonderdeel van 12 lesuren (twee dagen of vier avonden). De bedragen moeten voorafgaand aan de cursus of van losse modules betaald worden. U kunt de bedragen overmaken op rekeningnummer 6222511 t.n.v. A. Beeftink te Doetinchem. 8.3.1 Aanschaf en kosten van boeken Voor de cursus Pastoraal Werk moeten vijftien boeken aangeschaft worden. De aanschaf van de lesboeken hoeft financieel geen grote last te zijn: vrijwel alle boeken zijn tweedehands en dus goedkoop verkrijgbaar. Wij kunnen naar diverse internetsites verwijzen via welke deze boeken gemakkelijk en voordelig aangeschaft kunnen worden. Zo houden we de kosten laag: doorgaans zal het totale boekenpakket niet meer dan € 100,- hoeven te kosten. Als een boek niet meer uitgegeven wordt en ook tweedehands niet verkrijgbaar is, kan het boek bij ons geleend worden. 8.4

Aanmelding

Wilt u meedoen aan de volledige cursus, dan vindt er eerst een intakegesprek plaats. Dit gesprek heeft een vrijblijvend karakter. Na het gesprek kunt u beslissen of u de cursus wilt volgen. Voor losse modules is geen intakegesprek vereist. Wie besloten heeft om de cursus Pastoraal Werk te volgen kan zich via email of telefonisch bij ons aanmelden. Woont u in de oostelijke helft van Nederland, dan kunt u contact opnemen met ds. Beeftink via e-mail [email protected] of telefoonnummer 06-1561 9713. Woont u meer westelijk, dan kunt u een beroep doen op mw. Argyle Koorndijk via e-mail [email protected] of telefoonnummer 06-1351 5446.


9

Aquila: logo en betekenis

Het logo van Aquila toont een adelaar. Het beeldt de troostende belofte uit die we vinden in Jesaja 40 vers 31. Daar staat: ‘Wie de Here verwachten, putten nieuwe kracht. Ze varen op met vleugels als adelaars.’ Deze belofte klinkt dan ook door in de naam van het Opleidings- en Adviescentrum, welke ‘adelaar’ betekent. Daarmee is de koers bepaald die Aquila vaart bij haar activiteiten: we verwachten in alles de leiding en kracht van de drie-enige God. Van Hem verwachten we de groei in geloof en kennis van cursisten en van Hem verwachten we de troost en het herstel van degenen die de Here aan onze pastorale zorg toevertrouwt.


10

Modules en studielast

De volgende modules zijn onderdeel van de cursus Pastoraal Werk (in alfabetische volgorde): 10.1 Christelijke levenswandel Inhoudsomschrijving: Ons christelijke leven is het meest heilzaam en vruchtbaar voor anderen en onszelf, als het Gods eer dient. Door de zondeval zijn we als mensen echter niet voldoende in staat om God te eren zoals het Hem toekomt. Er zijn vele lessen nodig: lessen in toewijding en lessen in radicale gehoorzaamheid. Op een diepgaande wijze neemt de Chinese Bijbelleraar Watchman Nee (overleden 1972) ons hierin mee. Hij brengt ons terug bij de kern van het Evangelie en de basis van de christelijke levenswandel. Hij vertelt hoe God wil dat we om gaan met schuld van anderen en van onszelf. Hij schetst hoe we daardoor geestelijke bevrijding mogen gaan ervaren. Bevrijding die we onszelf nooit door onze eigen wil kunnen toe-eigenen. Het geheim van ‘Niet ik, maar Christus’ is groot, en het is de sleutel tot een leven van vreugdevolle toewijding aan God. Kennis hiervan mogen we benutten voor anderen in onze gemeente. Literatuur: Watchman Nee, ‘Niet ik, maar Christus’, hoofdstuk 1 en 4 t/m 7, Novapres 2004, ISBN 90-6318-735-1. Lesduur: 1 dag/2 avonden. Toetsing: boekverslag (minimaal 6 A4-tjes). 10.2 Conflictbemiddeling Inhoudsomschrijving:


Iedere predikant en pastoraal werker komt wel in aanraking met conflicten. Het is dan ook belangrijk om daarmee goed om te kunnen gaan. Conflicten kunnen taai zijn en brengen vaak verziekte verhoudingen met zich mee. Communicatie loopt er vaak door vast. Soms lopen conflicten uit op het besluit om naar de rechter te stappen. Dit laatste hoeft echter niet altijd nodig te zijn. Er is ook een andere, bijbels verantwoorde weg, namelijk mediation. Mediation is een vorm van conflictbemiddeling waarbij de verschillende partijen vanuit hun gezamenlijke belangen zelf verantwoordelijkheid nemen voor oplossing van problemen en verandering van gedrag. Zo kunnen relaties hersteld worden. De mediator bemiddelt daarbij op neutrale wijze. In dit onderdeel maken we kennis met mediation, en leren de technieken ervan toe te passen in ons pastoraat. Literatuur: Lies Brussee-van der Zee en Annelies Klinefelter-Koopmans: ‘Mediation in het pastoraat’, hoofdstukken 1 t/m 6 en 10, Boekencentrum, 2008. ISBN 978-90-23922-92-6. Lesduur: 2 dagen/4 avonden. Toetsing: schriftelijke toets. 10.3 Contextuele therapie (pastoraat aan gezinnen) Inhoudsomschrijving: In het pastoraat spreek je meestal met individuen. Dezen zijn vrijwel allen opgegroeid in een gezin. Soms zijn ze zelf vader of moeder van een gezin. Zaken die specifiek met de pastor worden besproken, kunnen vaak niet los gezien worden van het gezinssysteem waarvan de pastorant deel uitmaakt(e). Soms word je bij gezinsbrede problemen direct betrokken. Daarom is het goed om inzicht te hebben in allerlei verbanden binnen gezinnen, en in de gedragingen die daarmee samenhangen. In dit onderdeel maken we kennis met de contextuele - of gezinstherapie van de Hongaarse psychiater dr. Ivon Boszorrnenyi-Nagy. We kijken naar wat hij zegt over de dynamische verbanden die er bestaan tussen een per-


soon en zijn belangrijke relaties. Daarbinnen spelen allerlei aspecten een rol, zoals: verplichtingen, verdiensten, rechtvaardigheid en loyaliteit. Een individu ontwikkelt zich binnen relaties, die weer vorm krijgen binnen de context van verschillende generaties. Begrip van deze werkelijkheid kan een gemeentelid vaak helpen om inzicht te krijgen in zijn eigen situatie. Literatuur: Else Marie van den Eerenbeemt en Ammy van Heusden, ‘Balans in beweging’, De Toorts 1990, ISBN 90-60206-50-9. Lesduur: 1 dag/2 avonden. Toetsing: schriftelijke toets. 10.4 Emotieleer Inhoudsomschrijving: De psychiater David Viscott heeft kunnen constateren dat problemen vaak terug te voeren zijn op het niet begrijpen van en het niet kunnen omgaan met de eigen gevoelens. Hij beschrijft het emotionele levensbloed, de gevoelens, om de weg te wijzen naar de waarachtige vervulling van de eigen persoon. Recht op de man af, zonder omhaal van woorden, laat Viscott zien hoe een verlammende werking uitgaat van gevoelens zoals gekwetstheid, woede, angst, schuld en moedeloosheid. Deze gevoelens kunnen worden omgezet in een bevrijding, zodat iemand zijn schuldgevoel kwijtraakt en er ruimte ontstaat om het beste van zichzelf te ontvangen en aan zichzelf te schenken. Openheid over emoties schept verlichting en doet mensen vaak nieuwe kracht putten. Literatuur: David Viscott, ‘De taal van de gevoelens’, Servire Uitgevers, 1988, ISBN 90-63253-22-2. Lesduur: 1 dag/2 avonden.


Toetsing: schriftelijke toets. 10.5 Gebedspastoraat Inhoudsomschrijving: Veel mensen hongeren in onze tijd naar een diepe ervaring van hun geloof in God. Wanneer we biddend open gaan staan voor het werk van onze Heer Jezus in onze ziel, en zijn aanwezigheid leren welkom heten, zetten zich heilzame veranderingen door in ons geloofsleven. We leren aandacht te krijgen voor het enorm grote belang van Gods aanwezigheid midden in ons lijden, en gaan dat benoemen en ervaren in onze pastorale gesprekken. Hoe zeer we ook ervaren of geleerd zijn, er is er Eén die uiteindelijk al het belangrijke herstelwerk in ons doet. Op Hem mogen we in gebed vertrouwen. Het gebed van een rechtvaardige mag veel uitwerken door God die kracht geeft. Literatuur: Leanne Payne, ‘Gods tegenwoordigheid geneest’, Kok Voorhoeve 1997, Deel I en II, ISBN 90-70092-77-8. Lesduur: 1 dag/2 avonden. Toetsing: schriftelijke toets. 10.6 Geestelijke strijd Inhoudsomschrijving: In de Bijbel wordt er herhaaldelijk op gewezen dat Gods kinderen te maken hebben met een oorlog. De tegenstander is de duivel. Christenen zijn verwikkeld in een gigantisch gevecht, dat ze met hun verstand niet genoeg kunnen inschatten. Dit gevecht, deze oorlog wordt niet gevoerd tegen personen met lichamen van vlees en bloed, maar tegen geestelijke heersers van verschillende rangorde in de onzichtbare wereld om ons heen. Het gaat om demonische, kwade machten, die in dienst staan van hun aanvoerder, de


satan, de vorst van de duisternis. Hij is machtig in deze wereld. Sinds God hem uit de hemel heeft geworpen, zoekt hij wie hij zal verslinden. Jezus heeft overwonnen over de machten van de duisternis. Dat liet Hij zelf zien, toen hij overal demonen uitwierp. Tegelijk heeft de satan nog veel macht doordat de mens voor hem gekozen heeft. Daarom zijn er twee koninkrijken in deze wereld: het koninkrijk van de Zoon van Gods liefde, maar ook het koninkrijk van de satan. Onze Heer heeft ons veel in handen gegeven om stand te houden tegen de geestelijke aanvallen. Hij belooft ons daarin te helpen en beschermen, maar dan moeten wij Hem erkennen als koning over ons leven. Hoe dat werkt in een christenleven, zullen we in dit cursusonderdeel zien. Literatuur: Derek Prince, ‘Geestelijke strijd’, DPM Nederland, 2003, ISBN 90-7518543-0. Lesduur: 1 dag/2 avonden. Toetsing: boekverslag. 10.7 Gesprekstechniek Inhoudsomschrijving: Als we onze pastorale gesprekken inhoudelijk willen verbeteren, zullen we eerst onszelf moeten veranderen. Die mening is Seward Hiltner, een Amerikaanse pastoraal theoloog, toegedaan. Hij laat zien dat onze pastorale gespreksvoering rijker en effectiever wordt, naarmate we inzicht hebben in onze eigen houding. Door in onze eigen attitude binnen te dringen, kunnen wij de echtheid gaan bezitten, die onze counselingsrelaties vruchtbaar maakt. Ons counselen wordt niet per se beter door onze pogingen om onze gesprekspartners zo goed mogelijk te leren kennen, hoe nodig dat ook is. We doen er goed aan om de verborgen krachten en obstakels in onszelf te ontdekken. De vele gespreksverslagen die Hiltner in zijn boek geeft, zijn zeer behulpzaam bij het vergroten van het inzicht in onze eigen houding en handelswijze in het pastoraat.


Literatuur: Seward Hiltner, ‘De pastor zelf in het pastorale gesprek – analyses van pastorale gesprekken’, uit de serie ‘Wegen tot pastoraat’, hoofdstuk 4 t/m 14, Utrecht 1967. Andy Beeftink, ‘Interventies in het pastorale gesprek: richting geven aan pastorale gesprekken’, studiepaper, januari 2009. Lesduur: 1 dag/2 avonden. Toetsing: schriftelijke toets. 10.8 Huwelijkscounseling Inhoudsomschrijving: Dit cursusonderdeel probeert te voorzien in pastoraal inzicht bij enkele belangrijke thema’s die in de gemeente vaak aan bod blijken te komen. De cursist raakt thuis in bijbelse principes over relatievorming, en gaat die gebruiken in gesprekken met mensen die willen gaan (nadenken over) samenwonen of trouwen, of die al met een partner door het leven gaan. Gedachtegangen in het lesboek zijn diep geworteld in het spreken van de Bijbel over relaties, omgang en seksualiteit. Dat maakt het boek tot een betrouwbare, geestelijke gids bij pastorale gesprekken over deze zaken. De volgende thema’s komen bij het onderdeel ‘huwelijkscounseling’ ondermeer aan bod: -

de instelling van het huwelijk Gods leiding en onze afwegingen bij de keuze van een partner seksualiteit vóór en in het huwelijk het boterbriefje, communicatie verstoorde relaties vergeving opnieuw verliefd worden


Literatuur: Dirk Lemmens en Jef de Vriese, ‘Gods plan voor je huwelijk’, Centrum voor Pastorale Counseling, Leuven/Heverlee, 2003, hoofdstukken 1 t/m 7, 9, 13 t/m 16, ISBN 90-6067-894-X. Lesduur: 1 dag/2 avonden. Toetsing: schriftelijke toets. 10.9 Pastorale counseling Inhoudsomschrijving: Adams benadering van het pastoraat noemen we nouthetische counseling (van het Griekse woord ‘noutheteo’, vermanen, waarschuwen, onderwijzen). Door vele pastores over de hele wereld bleek zijn boek te worden gezien als het antwoord op de vele onbijbelse counselingmethoden. Vele pastores en counselors keken met argwaan naar de verschillende seculaire counselingtechnieken, die vaak in tegenspraak zijn met het bijbelse getuigenis, maar ook vaak ineffectief en onvruchtbaar blijken te zijn. De benadering van Jay Adams is in alle facetten Bijbels. Daarom wordt deze breed ervaren als een uitweg uit de situatie van de geestelijke gezondheidszorg die zo zeer door de psychiatrie werd beheerst. Het boek van Adams is in deze cursus bruikbaar omdat hij stelt dat iedere christen een bekwaam pastoraal werker kan worden. Hij wil hen daartoe stimuleren en informeren. Literatuur: Jay Adams, ‘Bijbels pastoraat’, uitgeverij Kok Voorhoeve, 1994, hoofdstukken 2 t/m 5, 7 en 8, ISBN 90-2970-719-4. Lesduur: 2 dagen/4 avonden. Toetsing: schriftelijke toets.


10.10 Psychologische aspecten in het pastoraat Inhoudsomschrijving: Het is goed om als pastoraal werker op de hoogte te zijn en inhoudelijke kennis te hebben van actuele problemen in de levens van christenen. Bezorgdheid, schuldgevoelens, depressiviteit, homofilie en demonische invloeden zullen aan bod komen. Het zijn aspecten van ons psychische leven die fungeren als signalen dat we innerlijk verwond zijn en genezing nodig hebben. Kennis en toepassing van geestelijke principes zijn onmisbaar bij het geestelijk volwassen omgaan met deze dingen. Verscheidene vragen zullen aan bod komen, zoals: hoe komt het dat een christen toch zondigt, en hoe kan die zonde bestreden worden? Zijn er grenzen aan Gods liefde, aanvaarding en vergevingsgezindheid? Kunnen demonen mijn leven gaan beheersen, of ben ik er tegen beschermd? Hoe kan ik liefdevol en tegelijk kritisch, volgens Gods norm omgaan met homofilie? Dergelijke vragen mogen we niet uit de weg gaan. Literatuur: Jef de Vriese, Walter Barrett, Dirk Lemmens, ‘Actuele problemen in het licht van de Bijbel’, Uitgeverij Gideon, 1988, ISBN 90-6067-454-5. Lesduur: 2 dagen/4avonden. Toetsing: boekverslag (minimaal 8 A4-tjes). 10.11 Seksueel misbruik Inhoudsomschrijving: Een pastoraal werkende moet weet hebben van achtergronden van seksueel misbruik. Seksueel misbruik is een maatschappelijk gegeven. We gaan in deze module na, wat de Bijbel zegt over seksualiteit en seksueel misbruik. Dit laatste blijkt vaak begrepen te kunnen worden binnen een gezinssysteem. We zullen lezen over concrete gevallen binnen dat systeem, en staan stil bij de mogelijke aard en frequentie van seksueel misbruik, de gevolgen er van en het verwerkingsproces. Geloofsbeleving en de rol van de christe-


lijke gemeente komen ook aan bod. Ook staan we stil bij de pastorale aanpak, en thema’s zoals schuld en boete, verliesverwerking, zingeving en geloofsbeleving komen aan de orde. Literatuur: G. Jonker-Pool, ‘Geschonden grenzen’, Oosterbaan & Le Cointre, 1994, ISBN 90-60479-71-8. Lesduur: 1 dag/2 avonden. Toetsing: boekverslag (minimaal 6 A4-tjes) . 10.12 Stervensbegeleiding en rouwverwerking Inhoudsomschrijving: In deze module worden we door de schrijver meegenomen in zijn ervaringen bij het verlies van zijn vrouw als gevolg van kanker. Lewis schrijft persoonlijk vanuit zijn eigen geloofsbeleving. Hij schrijft diep menselijk over zijn vertwijfeling, maar met een groot geloofsvertrouwen. Zo doet hij verslag van zijn verwerkingsproces. De cursist kan op die manier Lewis’ verwerkingsproces op de voet volgen. Het is waardevol voor mensen die geconfronteerd worden met lijden, verwerking en vragen over het lijden. Literatuur: C.S. Lewis, ‘Verdriet, dood en geloof’, uitgeverij Van Wijnen, 1989, ISBN 90-51940-28-9. R.E. Hough, ‘De christen na het sterven’, uitgave Het Zoeklicht, hoofdstukken 1 t/m 6, 9 en 10. ISBN 90-64510-18-0. Lesduur: 1 dag/2 avonden. Toetsing: schriftelijke toets.


10.13 Vergeving als weg tot psychische genezing Inhoudsomschrijving: In dit onderdeel behandelen we het belangrijke onderwerp van de genezing door vergeving. In het boek van David Seamands wordt uiteengezet, dat christenen door hun wedergeboorte nog niet per se vrij komen van emotioneel lijden. Daaronder verstaat hij ondermeer depressiviteit, angsten, een slecht zelfbeeld en schuldgevoelens, die weer leiden tot contactstoornissen, seksuele problemen en dergelijke. Seamands stelt dat het hier gaat om innerlijke ‘folteraars’, over welke Jezus gesproken heeft in de gelijkenis van de schuldeisers in Mattheüs 18. Wanneer onze schuld door God vergeven is, en wij deze vergeving hebben aanvaard, kunnen we ook anderen vergeven. Dit brengt de innerlijke bevrijding die zo veel innerlijk worstelende mensen zoeken, maar die ze niet vinden. Dat lijkt vooral te maken te hebben met het feit dat mensen de onbegrijpelijk grote en ruime genade van God voor hen vaak niet zien en niet aanvaarden. Een pastorale benadering die pastoraal werkers, voorgangers en predikanten allereerst zelf geestelijke bevrijding zal doen ervaren. Zo kunnen zij ook anderen tot zegen zijn. Literatuur: David A. Seamands, ‘Genezing van beschadigde emoties’, Gideon 1998, hoofdstukken 1 t/m 8 en 12, ISBN 90-6067-235-6. Lesduur: 1 dag of 2 avonden. Toetsing: boekverslag (minimaal 6 A4-tjes). 10.14 Verslavingen Inhoudsomschrijving: De apostel Paulus schetste in één van zijn brieven de innerlijke worsteling van onze oude, zondige natuur in ons. Hij zei: “Wat ik wil vermijden, het kwade, dat doe ik” (Romeinen 7:19). Deze worsteling is groot bij verslaaf-


den. Degenen die verslaafd zijn, hebben zich langzamerhand overgegeven aan bepaalde gewoonten, waar ze na verloop van tijd niet meer buiten kunnen. Deze gewoonten brengen lichamelijk en geestelijk vaak schade. Het geweten is vol nood, en van binnen is er een beleving van gebondenheid en ontreddering. Overwinning en bevrijding worden steeds gezocht, maar niet bereikt. We worden er echter in Gods Woord van overtuigd dat iedereen kan worden bevrijd van de geestelijke en emotionele gebondenheid die verslaving heet. Jezus is gekomen om gebondenen los te maken en gevangenen vrijlating te verkondigen (Jesaja 61). In deze cursus zoeken we naar grondoorzaken van verslavingen, om er vervolgens mee naar God toe te gaan. Daar zullen we een overvloed vinden, die alle andere verlangens te boven gaat en vervangt. Literatuur: Neil T. Anderson en Mike Quarles, ‘Hoe overwin ik mijn verslaving’, De Hoop Publishing 2005, hoofdstukken 1, 2, 5 t/m 9, ISBN 90-73743-23-0. Lesduur: 1 dag/2 avonden. Toetsing: schriftelijke toets.


11

Keuzevakken

11.1 Bevrijdingspastoraat Inhoudsomschrijving: Wanneer Jezus iemand uitstuurde om het Evangelie te prediken, gaf Hij hem instructies om in actie te komen tegen het werk van demonen. Onder de eerste christenen waren de persoon en de invloed van de satan en zijn demonenleger dan ook niet onbekend. Toch ligt dat vandaag onder veel christenen anders. Er hangt rond de bediening van de bevrijding nogal wat onbegrip. In deze module leren we van Derek Prince over zijn eigen worsteling met demonen, zijn jarenlange ervaring in het bevrijdingspastoraat. We zien hoe demonen in een mensenleven kunnen binnenkomen, wat hun karakteristieke activiteiten zijn, hoe ze ontmaskerd kunnen worden en hoe iemand vrij wordt en blijft. Literatuur: Samenvatting van het boek van Derek Prince, ‘Zij zullen boze geesten uitdrijven’, 1998, ISBN 90-75185-18-9. Lesduur: 2 dagen/4 avonden. Toetsing: schriftelijke toets. 11.2 Bijbelse theologie Inhoudsomschrijving: In dit cursusonderdeel behandelen we de hoofdlijnen van de gereformeerde dogmatiek. Het gaat dan om een korte maar krachtige weergave van wat de Bijbel leert over onderwerpen zoals de Drie-eenheid, verlossing, rechtvaardiging, heiliging, de gemeente van Jezus Christus en zo voort. Er wordt regelmatig verwezen naar wat mensen als Luther, Calvijn en Bavinck hebben onderwezen over Gods geopenbaarde waarheid. Dit onderdeel, dat misschien saai lijkt, is toch heel nuttig. Parate Bijbelkennis over Gods verlos-


singsplan blijkt namelijk steeds weer welkom te zijn in pastorale gesprekken. Het boekje dat gekozen is, bevat heel puntig en toch diepgaand de belangrijkste aspecten van Gods bevrijdende handelen door de eeuwen heen, dat we ook wel de ‘heilsgeschiedenis’ noemen. Literatuur: J. Vos, “Dogmatiek in kort bestek”, ISBN 90-23917-28-6 . Lesduur: 1 dag/2 avonden. Toetsing: boekverslag (6 A4-tjes). 11.3 Ethiek Inhoudsomschrijving: Vragen over goed en kwaad, over acceptabel en onacceptabel worden in de christelijke gemeente vaak gesteld. De ethiek houdt zich bezig met de beantwoording van die vragen. In het kader van deze cursus is gericht gekozen voor de ethiek van het handelen. Kunnen we de Bijbel gebruiken als gids bij ons doen en laten? En als het antwoord daarop ‘ja’ is, hoe zouden we dat dan kunnen doen? Er worden ook gerichte vragen gesteld. Hoe belangrijk is het grote gebod van de liefde bij al wat we doen? Wat, als iets tegen ons geweten indruist? En kunnen allerlei plichten die we hebben, soms met elkaar in tegenspraak zijn? Literatuur: Dr. J. Douma, ‘Verantwoord handelen’, Uitgeverij Kok 2007, hoofdstukken 2, 4 t/m 8 en 10, ISBN 90-6651-016-1. Lesduur: 1 dag/2 avonden. Toetsing: schriftelijke toets.


11.4 Geestelijke groei Inhoudsomschrijving: Wie verlangt naar diepgang in het geloof, merkt dat eens per week naar de kerk gaan en af en toe een goed boek lezen daarvoor niet voldoende is. Om te groeien in geloof kent de kerk op basis van Gods Woord al eeuwenlang geestelijke oefeningen: gebed, meditatie, vasten, stilte, biecht, eenvoudige levensstijl, dienen, studie, geestelijke begeleiding en feestelijke viering. Deze oefeningen -en andere- scheppen kansen voor groei. Foster zet deze eeuwenoude oefeningen neer in vormen die inpasbaar zijn voor mensen van vandaag. Literatuur: Richard J. Foster, ‘Het feest van de navolging. Groeien in spiritualiteit’, Ekklesia, 1997, ISBN 90-75569-02-5. Lesduur: 1 dag/2avonden. Toetsing: boekverslag.

Cursusgids 2009 Cursus Pastoraal Werk

Recommend Documents