Cruisetoerisme Vanuit breed perspectief ingezoomd op Zeeland

KENNISCENTRUM KUSTTOERISME

Cruisetoerisme Vanuit breed perspectief ingezoomd op Zeeland

2

2012 JAARGANG 4

Colofon Dit themarapport is een uitgave van K enniscentrum Kusttoerisme en wordt mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van Pieken in de Delta Zuidwest-Nederland. Copyright © 2012, Kenniscentrum Kusttoerisme Overname van informatie uit deze publicatie is toegestaan, mits met bronvermelding. Bij het samenstellen van dit rapport is de grootste zorgvuldigheid betracht. Kenniscentrum Kusttoerisme is echter niet aansprakelijk voor enige directe of indirecte schade als gevolg van de aangeboden informatie uit deze publicatie. Voor meer informatie: Kenniscentrum Kusttoerisme Email: [email protected] Internet: www.kenniscentrumtoerimse.nl Fotografie: Limit Fotografie Leo de Wolf Fotografie Peter Buteijn Fotografie Shutterstock Grafische vormgeving: www.vormaat.nl Druk: Drukkerij ADZ Oplage: 400 stuks

Cruisetoerisme Vanuit breed perspectief ingezoomd op Zeeland

Inhoudsopgave

Inleiding

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1

1

Cruisetoerisme als begrip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3 1.1 Definitie cruisetoerisme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3 1.2 Type cruises . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4 1.3 Cruiseschepen in allerlei soorten en maten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4 1.4 De branche georganiseerd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5 1.5 Belangrijkste vaarroutes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7

2

Opkomst cruisetoerisme wereldwijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8 2.1 Cruisemarkt groeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8 2.2 Maritiem erfgoed . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9 2.3 Trends en ontwikkelingen in de cruisemarkt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9 2.4 Toekomstperspectief cruisesector . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11 2.5 Cijfers en feiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12

3

Cruisesector heeft Nederland ontdekt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16 3.1 Groeiende belangstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16 3.2 Imago . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17

4

Wie is de (Nederlandse) cruisetoerist? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19 4.1 Cruisevakantie voor iedereen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19 4.2 Waarom cruisen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20

5

Cruisebestemming Zeeland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21 5.1 Potentie van Zeeland als cruisebestemming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21 5.2 Komst van Zeeland Cruiseport (cruiseterminal) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21 5.3 Wat bepaald het succes van de concurrent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23 5.4 Concurrentiepositie Cruiseterminal Vlissingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26 5.5 Effecten komst Zeeland Cruiseport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27 Nawoord Alex Nelis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29 Bijlage I: Cruiseterminologie

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30

Literatuurlijst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33

Inleiding

De cruise-industrie is de meest belangrijke groeisector in de gehele toeristische markt. De markt maakt nog altijd een positieve groei door, ondanks de wereldwijde economische crisis. Noord-Amerika is de primaire markt voor cruise -activiteiten. Hoewel dit de meest volwassen markt is, de Verenigde Staten leveren (van oorsprong) de meerderheid van cruisepassagiers, toont zij ook tekenen van verzadiging. Toch heeft de wereldwijde cruisemarkt nog enorm potentieel. De Europese cruisesector is de nummer twee en vertegenwoordigt de snelst groeiende markt. Grootste Europese speler is Groot Brittannië. Het aandeel van Nederland is nog relatief klein, hoewel grote cruisehavens als R otterdam en Amsterdam een steeds betere strategische positie innemen. De Nederlandse cruisepassagier is nog niet erg overtuigd van deze comfortabele manier van reizen, maar ook daar zit een stijgende lijn in. Er bestaan nog altijd veel vooroordelen over cruisevakanties, maar ook over de mensen die zulk soort reizen ondernemen. Om deze vooroordelen weg te nemen maken diverse belangenverenigingen zich hard om de bekendheid van het cruiseproduct te vergroten. Het geeft vertrouwen voor de toekomst dat de cruisemarkt zich zelfs onder moeilijke omstandigheden (in tijden van crisis) sterk blijft ontwikkelen. Dat de cruise -industrie een enorme positieve bijdrage kan leveren aan een toeristische bestemming en economische voordelen oplevert maakt het een interessante nichemarkt voor kustregio’s. Zo ook voor de provincie Zeeland; mocht er in de toekomst een cruisehaven in Zeeland komen, dan betreedt de provincie een veelbelovende markt.

Cruisetoerisme

1

2

Cruisetoerisme

1

1.1

Cruisetoerisme als begrip

Definitie cruisetoerisme

In dit hoofdstuk wordt het begrip cruisetoerisme toegelicht. Allereerst wordt hieronder een definitie van cruisetoerisme weergegeven.

“Cruisetoerisme is een luxe vorm van reizen, waarbij men per cruiseschip een geheel verzorgde vakantietocht maakt van ten minste 48 uur, volgens een van tevoren opgesteld vaarplan waarmee een aantal havens of plaatsen worden bezocht.”

1.2

Type cruises

Bij cruises wordt onderscheid gemaakt tussen expeditiecruises, riviercruises, themacruises en zeecruises. Daarbij is een onderverdeling te maken tussen transitcruises en turn-aroundcruises. Medebepalend is ook de tijdsduur van de cruise. Een gemiddelde cruise duurt iets langer dan een week, maar een mini- cruise van een paar dagen behoort ook tot de mogelijkheden. Ook het andere uiterste is mogelijk: een jaar lang de hele wereld over cruisen. Expeditiecruises Het doel van expeditiecruises is om bijzondere locaties te bezoeken die normaal gesproken ontoegankelijk zijn, zoals het poolgebied. Dit type cruise is dan ook uitermate geschikt voor de nieuwsgierige en avontuurlijke vakantieganger. Bij expeditiecruises worden veelal kleine schepen met beperkte diepgang ingezet die redelijk comfortabel zijn. Bestemmingen zijn onder andere het Amazonegebied, Australië, Papoea Nieuw Guinea, IJsland, de Galapagos Eilanden, Falkland eilanden, het Chileense merengebied en de fjorden van P atagonië. Riviercruises Onder riviercruises verstaat men een cruise over een rivier met overnachting aan boord. Een riviercruise kenmerkt zich door relatief kleine schepen die geschikt zijn om dicht langs de oevers te varen. De meeste riviercruiseschepen zijn vrij klein, maar van alle luxe voorzien. Riviercruises zijn vooral populair onder echtparen of alleenreizenden. W ellicht is de meest bekende riviercruise de cruisevaart over de Nijl. Ook worden veel riviercruises ondernomen in Europese wateren. Vaak zijn dit mooie tochten langs afwisselende landschappen en steden. Zeecruises Onder zeecruises verstaat men een cruise over zee met overnachting aan boord. Een zeecruise is van heel andere aard dan bovengenoemde types. Zeecruises varen over wereldzeeën op weg naar de prachtigste locaties op aarde. Daartoe behoren de echte zeereuzen die zo hoog Cruisetoerisme

3

zijn als flatgebouwen. Aan boord zijn alle faciliteiten en diensten binnen handbereik. Om als haven zeecruiseschepen te ontvangen is echter wel een cruisekade nodig , aangezien het meestal om gigantische schepen gaat. Themacruises Gedurende het jaar organiseren verschillende rederijen diverse themacruises. Enkele voorbeelden zijn golfcruises, kookcruises, muziek- of sterrencruises (met bekende artiesten), actieve fietscruises en wijncruises. Minicruises Een minicruise bevat alle ingrediënten van een cruise, alleen duurt deze aanzienlijk korter . Meestal begint de minicruise dichterbij huis, liggen de prijzen lager en zijn de cruiseschepen ietwat kleiner, maar wel van alle luxe gemakken voorzien die men mag verwachten. Wereldcruises Een wereldcruise biedt de mogelijkheid om in alle tijd en rust een cruise rond de wereld te maken. Daar hangt alleen wel een relatief hoog prijskaartje aan. De vertrekdatum is meestal in januari en de tocht duurt ongeveer zestig tot honderdentien dagen. Gedurende de trip wordt bij circa dertig tot zestig havens aangemeerd. Transitcruises Van een transitcruise is sprake wanneer een bestemming als tussenstop fungeert. T ijdens een transit legt het cruiseschip vroeg in de ochtend of middag aan, zodat passagiers genoeg tijd hebben om de bestemming te bezoeken. Veelal gaat het om een dagbezoek of kortstondig verblijf van enkele dagen, waarna het cruiseschip verder vaart naar een andere bestemming . Turn-aroundcruises Indien een bestemming als start- en/of eindpunt van een cruise fungeert dan spreekt men van een turn-aroundcruise. De cruiseschepen meren aan in de haven om passagiers te laten in- en ontschepen. Voor passagiers is de bestemming dan niet de beoogde verblijfsbestemming , maar soms maakt men wel van de gelegenheid gebruik om nog een toeristisch verblijf aan deze bestemming te verbinden. Turn-around cruises zijn alleen mogelijk als een haven beschikt over een terminal.

1.3

Cruiseschepen in allerlei soorten en maten

Iedere dag cruisen enkele honderden schepen langs diverse routes wereldwijd. De vergelijking van een cruiseschip met een drijvend resort of dorp wordt al snel gemaakt. Er bestaan kleine zeecruiseschepen met ‘slechts’ een paar honderd passagiers aan boord, maar ook schepen die plaats bieden aan ruim drieduizend passagiers. Vooral de grote schepen bieden talrijke faciliteiten om passagiers te vermaken, met onder meer jacuzzi’s, zwembaden, casino’s, clubs, fitness, sauna en wellnessvoorzieningen, winkels, (4D)bioscopen, (karaoke)bars en afwisselende shows.

4

Cruisetoerisme

De cruisemarkt is de laatste jaren enorm toegenomen in aantallen passagiers en bestemmingen. Door deze groeimarkt ontstaat een vraag naar (zeer) grote cruiseschepen. Sommige rederijen spelen daar gretig op in en zien het als kans om de hevige concurrentie het hoofd te bieden. De huidige cruiseschepen zijn ontwikkeld naar functionaliteit (van de destinatie) en bij het ontwerp is rekening gehouden met de beoogde doelgroep.

Het allergrootste cruiseschip ter wereld is de Oasis of the Seas, eigendom van de Amerikaanse rederij Royal Caribbean International. De bouw van het schip kostte zo’n 900 miljoen euro. De nieuwe schepen van R oyal Carribbean International bieden een buitengewone cruise ervaring met grensverleggende innovaties aan boord, waaronder: rotsklimwanden, sportvelden, joggingbanen, surfsimulatoren, beachpools, ijs - en golfbanen en zwevende whirlpools. De Oasis of the Seas beschikt over een capaciteit van maar liefst 7.300 passagiers, 2.115 bemanningsleden en 15 dekken. Het schip heeft een lengte van 362 meter, een breedte van 47 meter en een diepgang van 9,2 meter . Zo kan het schip onmogelijk keren op het Amsterdamse IJ , dat ‘slechts’ 270 meter breed is. De Oasis of the Seas is in november 2009 in gebruik genomen en vaart voornamelijk in het Caribische gebied. De eigenaren van dit technisch meesterwerk beweren dat het schip naast de grootste, ook tot een van meest milieuvriendelijke schepen ter wereld behoort.

1.4

De branche georganiseerd

Cruise Lines International Association De Cruise Lines International Association (CLIA) is de grootste cruisevereniging ter wereld die de belangen behartigt van 26 toonaangevende cruisemaatschappijen. De aangesloten maatschappijen vertegenwoordigen meer dan 97% van de capaciteit van de Noord- Amerikaanse cruisemarkt. De non-profitorganisatie CLIA is opgericht in 1975 en houdt zich bezig met vraagstukken in de sector met betrekking tot de veiligheid, de volksgezondheid, verantwoordelijkheid voor het milieu, veiligheid, medische faciliteiten, bescherming van passagiers en wetgevende activiteiten. Ze is betrokken bij de ontwikkeling van regelgeving en beleid en geeft ondersteunend advies voor het bevorderen van een veilige en gezonde cruise -industrie. De drie grootste spelers op de wereldwijde cruisemarkt zijn Carnival Cruise Lines, R oyal Caribbean International en Norwegian Cruise Lines.

Cruisetoerisme

5

European Cruise Council De ECC vertegenwoordigt sinds de oprichting in 2004 de meest toonaangevende cruise maatschappijen in Europa en telt 30 cruiseleden en 34 geassocieerde leden. Zij behartigt de belangen van haar leden en werkt nauw samen met diverse EU -instellingen. Gezamenlijk buigen zij zich over beleidsvraagstukken die gerelateerd zijn aan cruisetoerisme. Het gaat hierbij om onderwerpen in relatie tot vervoer, milieu, gezondheid, consumentenzaken, belasting en toerisme. Bovendien probeert de ECC de voordelen van cruisereizen onder de aandacht te brengen bij een zo breed mogelijk publiek. IG River Cruise De IG River Cruise is een vereniging waarbij 14 van de grootste riviercruisemaatschappijen aangesloten zijn. IG RiverCruise is opgericht in 2000 door drie Zwitserse rederijen, inmiddels vertegenwoordigt zij 85% van de Europese markt (met meer dan 177 schepen). Organisaties in Nederland Dutch Cruise Council (DCC) is de vereniging van cruiserederijen en diens generaal-agenten op de Nederlandse markt. Sinds de oprichting in mei 2009 is het belangrijkste doel van de DCC om de totale Nederlandse cruisemarkt te vergroten en het cruiseproduct te promoten als een bereikbare en geweldige vakantie ervaring. Op die manier probeert men meer draagvlak te creëren voor het cruisetoerisme in Nederland. De activiteiten van de Dutch Cruise Council zijn niet alleen gericht op promotie, maar juist ook op het verstrekken van neutrale/objectieve informatie over cruisevakanties. Hierin past onder meer het educatieve aspect en het geven van trainingen of informatiebijeenkomsten voor reisagenten, cruisespecialisten en toeristische opleidingen. Zo organiseert de DDC diverse ledenbijeenkomsten en roadshows. T ijdens zulke bijeenkomsten wisselt men kennis en ervaring uit voor het verbeteren van de samenwerking . Ook werkt de DDC samen met reisvakbladen en investeert de DCC in het opbouwen van perscontacten, zodat er nog meer publicaties over cruises verschijnen. De Nederlandse riviercruisesector blijkt niet in staat zich te verenigen en zo haar belangen te verdedigen. Alleen al in Amsterdam zijn er vier organisaties die zich op de een of andere wijze bezighouden met de vertegenwoordiging van de passagiersvaart (V AR, VEVAG, VPAH en VKSR). Weliswaar zijn er behoorlijk wat rederijen aangesloten bij de enige landelijke belangenvereniging voor de passagiersvaart (CBRB), toch gaat het ook hier om een minderheid van de rederijen. Dit zorgt ervoor dat het CBRB de rederijen niet optimaal kan vertegenwoordigen en ook niet alles kan doen wat er gedaan zou kunnen worden, omdat daar nu simpelweg geen geld en tijd voor is. Het belangrijkste probleem hierin lijkt het zogenaamde freerider probleem; het is voor een individueel bedrijf rationeel om geen lid te zijn van het CBRB wanneer alle andere bedrijven dat wel zijn. Dit omdat het dit bedrijf geld bespaart terwijl ze nog net zo goed vertegenwoordigd zullen zijn.

6

Cruisetoerisme

1.5

Belangrijkste vaarroutes

De laatste jaren vindt er een verdere diversificatie en wereldwijde uitbreiding plaats van cruisevaarroutes. Echter, het Caribische gebied, Alaska en Europa (Middellandse Zeegebied) blijven de dominante bestemmingen. Door de sterke ontwikkeling ontstaat er meer keuze uit wereldwijde cruisebestemmingen en neemt het aantal Trans-Atlantische routes toe. De belangrijkste regio voor cruises is Noord-Amerika (ongeveer 70% van cruises), waarbij het Caribisch gebied de populairste bestemming is. Europa volgt op afstand met 13%. De meeste Europese routes worden in de Middellandse Zee ondernomen, maar het snelst groeiende segment zijn cruises in de Oostzee. Doordat de vraag toeneemt, wordt het op de bekende vaargebieden (NoordAmerika) steeds drukker met als gevolg dat rederijen op zoek gaan naar nieuwe bestemmingen.

Cruisetoerisme

7

2

Opkomst cruisetoerisme wereldwijd

Het cruisetoerisme was in de vroege jaren 1900 vooral voorbehouden aan de elite. Na de Tweede Wereldoorlog kwam de passagiersluchtvaart op gang en gaven steeds meer mensen de voorkeur aan een vliegreis. In de tweede helft van de 20e eeuw werden cruisereizen populair onder welvarende senioren. Een cruisevakantie riep bij deze generatie beelden op van een luxe en weelderige levensstijl.

2.1

Cruisemarkt groeit

Voorheen was het cruisetoerisme vooral gericht op de Amerikaanse markt. Inmiddels raakt deze markt behoorlijk verzadigd en verovert het cruisetoerisme Europa, waaronder dus ook Nederland. Het is veruit de snelst groeiende tak in het toerisme. Cruisereizen worden steeds bekender bij de klant met als gevolg dat de bereidbaarheid om een cruise uit te proberen alsmaar groter wordt. Steeds meer mensen ontdekken en erkennen de voordelen van cruise vakanties ten opzichte van landvakanties. Hier wordt op ingespeeld met een steeds breder aanbod. Van rondreizen langs de fjorden van Noord Noorwegen tot een vaartocht door het Caribisch gebied. Ook zijn er steeds meer nieuwe cruisebestemmingen in opkomst. Aanvankelijk was de groei en ontwikkeling van cruises gecentreerd rond het Caribisch gebied, Alaska en Mexico, maar nu omvat het alle gebieden van de wereld. De Noord Amerikaanse cruisemarkt is dan ook grotendeels verantwoordelijk voor de totale groei die van de jaren 70 tot en met 90 heeft plaatsgevonden. Door het ontstaan van steeds meer nieuwe cruisegebieden kan men per schip de hele wereld verkennen. Het gevaar schuilt hem er alleen wel in dat cruisetoerisme ook negatieve gevolgen kan hebben met betrekking tot het milieu, maar ook voor de samenleving . Wanneer enorme schepen in kleine havens aanmeren kan congestie ontstaan en dat kan een negatieve impact hebben op de natuur, maar ook op tradities en sociaal gedrag onder lokale bewoners. Cruises bieden de mogelijkheid om zelfs zeer perifere gebieden te bereiken en dus de laatste paar onaangeroerde plaatsen op de kaart te verwijderen. Menig een stelt dat daardoor paradijzen op aarde verloren gaan, volgens anderen kunnen deze gebieden zich daardoor juist ontwikkelen tot nieuwe belangrijke toeristische bestemmingen en mogen deze prachtige gebieden mensen niet ontnomen worden. Een zorgwekkend fenomeen is dat veel cruiseschepen onder goedkope vlag varen. Alle pracht en praal is alleen bestemd voor passagiers. V eel rederijen hebben als basis Bermuda, Sint Vincent, Mauritius of Malta waar de gestelde eisen vrij liberaal zijn. Dit betekent vooral lage lonen en weinig sociale zekerheid voor het personeel, maar ook lage belastingen op de winst voor het bedrijf.

8

Cruisetoerisme

2.2

Maritiem erfgoed

Cruisen groeide geleidelijk uit tot een traditie door T rans-Atlantische overtochten in het begin van 1900. In de strijd om passagiers voegden rederijen veel luxe toe aan het schip. De T itanic is het beroemdste voorbeeld van dergelijke schepen, met lekker eten en goed ingerichte hutten. Het eerste schip gebouwd uitsluitend voor dit doel was de P rinzessin Victoria Luise, ontworpen door Albert Ballin, algemene Manager van Hamburg -America Line. Het schip werd voltooid in 1900. De Prinzessin Victoria Luise wordt beschouwd als eerste speciaal gebouwde cruiseschip.

Als eerbetoon wordt precies 100 jaar na de fatale afvaart (8 april 2012) het exacte traject van de Titanic afgelegd met een georganiseerde cruisereis van Miles Morgan Travel. Op de rampplek zal een ceremonie plaatsvinden en (anders dan het originele vaarplan) bezoekt men ook de plek waar de slachtoffers begraven liggen.

2.3

Trends en ontwikkelingen in de cruisemarkt

In de cruisesector die volop ontwikkeling doormaakt tekenen zich enkele opmerkelijke trends af. • Evolutie van cruiseschepen Zoals eerder besproken worden schepen steeds groter, luxer en wordt het steeds drukker op de wateren. Een gevolg daarvan is de globalisering van routes. Om de concurrentie te verslaan en dus meer passagiers te trekken wordt er fors geïnvesteerd in een fenomenaal aanbod van voorzieningen aan boord en in capaciteit. De technologische ontwikkeling vormt daarbij niet zozeer een belemmering, maar een belangrijk knelpunt vormt de ontvangst van deze megaschepen in zeehavens. • Doelgroepgerichte schepen Voorheen verbleef men standaard in een tweepersoonshut, maar de tendens is nu steeds meer naar individuele hutten. Niet voor niets, want een belangrijke sociaal- culturele ontwikkeling is de toenemende individualisering. In de Westerse samenleving stijgt het aantal alleenwonenden en daar houden sommige cruiserederijen rekening mee met speciale single concepten. Zo biedt Norwegian Cruise Lines op het schip Norwegian Epic meer dan 100 singlehutten aan. Daarnaast is er aan boord een lounge geopend waar uitsluitend singles welkom zijn. Ook rederij Fred Olsen Cruises biedt singlehutten aan, die betrekking hebben op alle rangen, voor een prijs die rond het ‘per persoon ’ tarief ligt. Daarnaast is het mogelijk om met een onbekende een tweepersoonshut te delen. Niet alleen aan singles wordt een gepersonaliseerde cruise -ervaring geboden. Vrijwel elke demografische groep wordt bediend, van gezinnen met kinderen tot singles en senioren. Cruisetoerisme

9

Zo biedt MSC Cruises kindvriendelijke cruises met speciale kindermenu ’s, kinderopvang, tienerdisco’s en animatieprogramma’s voor kids. En Costa Cruises biedt cruisevakanties aan speciaal voor de alleenstaande ouder met kind. Sommige rederijen zijn zelfs zo kindvriendelijk dat kinderen gratis mee mogen. Dit staat dan weer in schril contrast met cruise reizen die voor kinderen verboden zijn. • Het schip als bestemming Een cruiseschip brengt passagiers naar een bestemming , maar een bijzonder fenomeen is dat sommige cruiseschepen al een bestemming op zich zijn. Deze megaschepen van reders als Disney, Royal Caribbean, Carnival Cruises, Norwegian Cruise Lines en Aida Cruises richten zich tot een jong cruisepubliek met veel entertainment als spetterende theatershows en vuurwerkshows midden op zee. Aan boord bevinden zich onder andere tropische zwemparadijzen, megatheaters en ijsbanen. • Het creëren van een ervaring en beleving Een andere belangrijke sociaal-culturele ontwikkeling die de laatste jaren speelt is dat beleving steeds belangrijker wordt bij de vakantiekeuze. De toerist verwacht meer dan een kwalitatief goed product, een redelijke prijs en goede service. Hij wil iets beleven op reis en is constant op zoek naar nieuwe ervaringen en prikkels. Cruiserederijen doen er dan ook alles aan om een beleving aan te bieden om zo het hart van de consument te veroveren. • Sterke thematisering Verder kent de cruisemarkt een sterke thematisering . Er bestaat vooral veel belangstelling voor voedsel en wijn, muziek, cultuur en kunst themacruises. Daarnaast krijgt de consument steeds meer oog voor duurzaamheid, authenticiteit, gezondheid en wellness. Zo ontstaat er bij cruisevakanties steeds meer vraag naar actieve walexcursies (onder andere mountainbiken, snorkelen en fietsen) en sportieve activiteiten aan boord en er verschijnen steeds meer kuuroorden van enorme proporties aan boord van cruiseschepen, vaak gesponsord door topmerk spapartners. Het toenemende gezondheidsbewustzijn van de consument is enigszins te verklaren door de vergrijzing, men wordt tegenwoordig vitaler en gezonder oud. • Culinair genot met de nadruk op gezond Aan boord vindt men een breed scala aan eetgelegenheden. Er komen steeds meer alternatieve of specialiteitenrestaurants bij, die met veel zorg wereldgerechten opdienen van lokale ingrediënten. Een gezonde, evenwichtige en gevarieerde voeding staat hierbij centraal. • Self-packaging Cruisereizigers verlengen steeds vaker de cruisevakantie met een strandvakantie, een stedentrip of een rondreis door een bepaald gebied. • Extra kosten aan boord Cruisevakanties hebben als vanouds een verplicht fooien systeem. Maar tegenwoordig moet men ook rekening houden met extra uitgaven, omdat cruisereizen niet meer altijd standaard een all-in concept aanbieden. Een tendens die alleen maar toeneemt. Cruisereizen worden

10

Cruisetoerisme

hierdoor voor een breder publiek toegankelijk. Mede doordat de capaciteit van cruise schepen is gestegen, kunnen sommige rederijen het zich veroorloven om de prijzen te verlagen. Ook duiken er low -budgetcruisemaatschappijen op, zoals EasyCruise.

2.4

Toekomstperspectief cruisesector

Talrijke macro-economische factoren zijn van invloed op de cruisesector. Het consumentenvertrouwen wordt sterk beïnvloed door de financiële crisis en vooral de gevolgen daarvan in de Verenigde Staten en Europa. Ook de politieke onrust in Noord- Afrika speelt een rol. Daarnaast zijn er ook de verwoestende natuurrampen en ondervindt men hinder van piraterij die de Golf van Aden en de omliggende gebieden blijft bedreigen. Deze factoren hebben allemaal aanzienlijke invloed op de vraag naar cruisereizen en het toerisme op lokaal en internationaal niveau. Meer dan de helft van de wereldwijde cruisemarkt is in handen van Noord- Amerika. De tweede grootste cruisemarkt is die van Europa. Naar verwachting heeft Europa de komende jaren waarschijnlijk het meeste groeipotentieel te bieden en wordt deze capaciteit verre van volledig benut. De lage penetratie biedt dus nog enorme kansen voor de toekomst van cruisereizen en de verwachting is dan ook dat de cruise -industrie nog veel verder groeit de komende jaren. De Europese markt wordt goed vertegenwoordigd door onder meer Groot Brittannië, Duitsland, Italië en Frankrijk. Het marktaandeel van Europa is ongeveer 30% met 5,5 miljoen vervoerde passagiers in 2010 (met vertrek vanuit een Europese haven). Cruisetoerisme vormt hiermee een belangrijke motor voor de Europese economie en de ontwikkeling van het toerisme in Europa. In 2010 werden er 4% meer banen gecreëerd waardoor het totaal aantal banen in de cruise-industrie in 2010 uitkomt op 300.000. Het geeft vertrouwen voor de toekomst dat de cruisemarkt zich zelfs onder moeilijke omstandigheden sterk blijft ontwikkelen. Ook de verwachtingen voor de komende jaren zien er veelbelovend uit.

Cruisetoerisme

11

Cijfers en feiten

Bron: ECC

2.5

Figuur 2.1 Europese cruisemarkt uitgedrukt in aantallen vervoerde personen per jaar

Bron: ECC

Uit bovenstaande afgeronde cijfers blijkt dat er ieder jaar sprake is geweest van groei. In tien jaar tijd is de Europese cruisemarkt ruim verdubbeld. Uit nauwkeurige cijfers blijkt dat de Europese cruisemarkt een groei van 74% heeft doorgemaakt in 5 jaar tijd (2005 – 2010).

Figuur 2.2 Europese cruisemarkt in 2010 naar bestemming

12

Cruisetoerisme

De omvang van de totale Europese markt in 2010 betreft 5.452.000 passagiers. In 2009 bedroeg deze nog 4.944.000 passagiers. Dit betekent een stijging van 10,2%. T wee op de drie Nederlandse passagiers kiest voor een Europese cruisebestemming . Vooral de Westelijke Middellandse Zee is populair. In 2009 kozen 2.825.000 cruisepassagiers voor het Middellandse Zeegebied als bestemming, in 2010 waren dit er 3.303.000. Een stijging van 16,9%. In 2010 is ook de bestemming Noord-Europa vaker bezocht. Dat was 2,6% meer ten opzichte van 2009 (884.000 personen) De overige bestemmingen zijn met 0,6% licht gestegen. In 2009 trokken deze 1.235.000 cruisepassagiers, in 2010 waren dit er 1.242.000. De gemiddelde duur van cruises neemt nog altijd toe. In 2010 telt de gemiddelde cruise 7,3 dagen. Bijna driekwart van de rivier cruises duren gemiddeld een week.

Gemiddelde cruiselengte in aantal dagen

2000

6,5

2001

6,4

2002

6,9

2003

6,9

2004

6,9

2005

6,9

2006

6,9

2007

7,1

2008

7,2

2009

7,2

2010

7,3

Bron: CLIA Cruise Market Overview, 2011

Jaar

‘De Europese cruisemarkt is gegroeid in 2010 met 10,2% naar 5.452.0000 personen’

2007

4.290.000

2008

4.690.000

2009

4.840.000

2010

5.280.000

Verandering 2010 t.o.v. 2009 9,1%

Bron: ECC (G. P. Wild/BREA)

Figuur 2.3 Gemiddelde cruiselengte in 2010

2007

18.820.000

2008

21.710.000

2009

23.780.000

2010

25.200.000

Verandering 2010 t.o.v. 2009 6%

Figuur 2.5 Cruisebezoek in Europa (in aantal passagiers) Cruisetoerisme

13

Bron: ECC (G. P. Wild/BREA)

Figuur 2.4 Aantal cruisepassagiers met vertrek uit Europa

Bron: ECC

Figuur 2.6 Europese cruisepassagiers naar nationaliteit

Bron: G. P. Wild International Limited van PSA, CLIA, IRN en andere bronnen

De top 3 van Europese cruise landen bestaat uit: Groot Brittannië, Duitsland en Italië. Duitsland maakt momenteel de grootste groei door.

Figuur 2.8 Wereldwijde cruisemarkten in aantal passagiers Wereldwijd is de cruisemarkt goed voor bijna 20 miljoen passagiers. De wereldwijde groei is vastgesteld op 7,6%. De Europese cruisemarkt groeit gestaag .

14

Cruisetoerisme

Zwitserland

53

Nederland

42

Duitsland

39

Malta

34

Frankrijk

28

Bulgarije

5

Portugal

4

Roemenië

3

Zweden

3

Oostenrijk

1

België

1

Tsjechië

1

Groot Brittannië

1

Polen

1

Totaal vloot

Er varen 42 riviercruiseschepen onder Nederlandse vlag. Dat is niet het exacte aantal dat in Nederland vaart, aangezien ze een internationaal karakter hebben. Veel schepen zijn bovendien geregistreerd in Zwitserland en Malta, vanwege het belastingvriendelijke klimaat in deze landen.

Aantal

216

(Passenger Shipping Out of the Blue, 2011)

Land

Cruisetoerisme

15

3 3.1

Cruisesector heeft Nederland ontdekt Groeiende belangstelling

Ook in Nederland is sprake van een groeiende belangstelling voor cruisereizen. Nederland heeft dan ook een flinke achterstand in te halen, want haar aandeel is nog erg klein in de cruisewereld. De afgelopen jaren heeft de Nederlandse cruisemarkt zich sterk ontwikkeld en zijn de passagiercijfers in korte tijd flink gestegen. In 2010 werden vanuit Nederland 65.511 passagiers geboekt voor een kortere of langere trip op cruiseschepen die uitvoeren naar wereldwijde bestemmingen. Dat was 5,1% meer dan in 2009. Het afgelopen jaar is de cruisemarkt wederom gegroeid met 31,7% naar ruim 86.000 passagiers. Door de aanhoudende groeicijfers richten steeds meer rederijen zich op de Nederlandse markt. Dit komt ook tot uiting in de stijging van het aantal vertrekken uit de Nederlandse havens Amsterdam, R otterdam en IJmuiden. Vorig jaar kwamen 168 schepen naar een Nederlandse cruisehaven, in 2012 zijn dat er al 225. Hiervan zijn 132 zogenaamde 'turn-arounds'. R ederijen brengen bovendien ieder jaar meer schepen naar de Europese vaargebieden. Touroperators en cruisespecialisten spelen hier alert op in. Het aanbod aan cruises in de diverse reisgidsen en op 'reisportals' is flink toegenomen, ook stijgt het aantal cruisebrochures in de reisbureaus. De toenemende vraag naar riviercruises ging vaak ten koste van het marktaandeel van busreizen. De DCC is positief gestemd over de komende jaren en streeft op korte termijn naar 160.000 Nederlandse cruisepassagiers. In 2012 wordt dan ook een verdere stijging verwacht. De cruisemarkt maakt niet alleen in Nederland een grote groei door. Ook in België wordt het cruisen steeds populairder. Volgens de Belgische cruiseberoepsvereniging Cruise & F erry World (CFW) maakten in 2011 ongeveer 80.000 Belgen een cruise. In 2010 waren dat er nog 65.000. De afgelopen jaren zag men steeds een stijging in aantallen van 10 tot 15%.

16

Totaal aantal Nederlandse passagiers in 2007: Totaal aantal Nederlandse passagiers in 2008: Groei 2008 t.o.v. 2007:

33.698 48.642 + 44,3%

Totaal aantal Nederlandse passagiers in 2008: Totaal aantal Nederlandse passagiers in 2009: Groei 2009 t.o.v. 2008:

48.642 62.342 + 28,6%

Totaal aantal Nederlandse passagiers in 2009: Totaal aantal Nederlandse passagiers in 2010: Groei 2010 t.o.v. 2009:

62.342 65.511 + 5,1%

Cruisetoerisme

Bron: (tourpress.nl, Dutch Cruise Council, De Standaard)

Ontwikkelingen in Nederland

3.2

Imago

De Nederlandse cruise-industrie gaat nog altijd gebukt onder een imagoprobleem. Dit blijkt uit onderzoek van de website Cruises.nu. De website ondervroeg ruim 1.000 mensen die nog nooit een cruise hadden geboekt naar hun ideeën bij een dergelijke vakantie. De resultaten verklaren waarom de Nederlandse cruisemarkt, met ongeveer 65.000 reizigers per jaar , een van de kleinere in Europa is. Een cruise wordt al snel geassocieerd met saai en/of eentonig (54%) en oudere mensen (78%). Ook is 23% bang om zeeziek te worden aan boord van een cruiseschip. Daarnaast maken weinig mensen onderscheid tussen verschillende typen cruises. Riviercruises, zoals Rijncruises worden weliswaar naar verhouding vaak door ouderen geboekt. Dit komt doordat bij dit type cruiseschepen weinig sprake is van productinnovatie. Dat resulteert erin dat de sector nu lang niet alle marktsegmenten aanspreekt. Maar zeecruises bieden juist een heel divers aanbod voor een breed publiek, zoals speciale jongerencruises en gezinscruises. Bovendien zijn zulke schepen verre van ouderwets en zo zijn er nog veel meer clichés die niet kloppen. De cruisesector heeft dus onterecht een grijs imago en gelukkig overwinnen steeds meer Nederlanders hun argwaan over cruises. Dat de beeldvorming over cruises veranderd komt deels door de grote inspanningen van brancheorganisaties als de DCC. Zij doet er alles aan om de bekendheid van cruises bij een zo breed mogelijk publiek te vergroten. Ook mond-tot -mond reclame speelt een heel belangrijke rol.

Rampschip Costa Concordia Het ongeval met de Costa Concordia dat in januari 2012 plaatsvond heeft voor veel opschudding gezorgd. Het schip raakte gekapseisd nabij de Italiaanse kust. Een grote chaos is ontstaan, nadat het schip vol water liep en mensen in paniek raakten. Er zijn aanwijzingen dat de kapitein ernstige steken heeft laten vallen. Hem wordt verweten dat hij van de koers is afgeweken voor een zeemansgroet en dat daardoor het schip aan de grond is vastgelopen. Ook heeft hij het schip vroegtijdig verlaten. De gevolgen van dit ongeluk zijn gigantisch. Vrijwel direct is er een zoektocht op touw gezet naar vermiste passagiers, maar voor 25 mensen heeft dit niet meer mogen baten. Door de oliedreiging vreesde men ook voor een grote milieuramp. Het schip op een zo veilig en secuur mogelijke manier weghalen, waarbij de kosten in de tientallen miljoenen euro’s zullen oplopen zal naar schatting een jaar duren. Opmerkelijk is dat deze ramp zich voltrok zich op vrijdag de 13 e. >>

Cruisetoerisme

17

Voor de sector is het van groot belang om te voorkomen dat een dergelijke ramp als die van de Costa Concordia een grote deuk oplevert in het imago van cruisereizen. Onjuiste berichtgeving in de media, die vaak alleen maar als doel hebben om emotie op te roepen bij de lezer, kunnen het imago ernstig schaden. Het doet ook de discussie opwaaien over ‘onverantwoord grote cruiseschepen’ of een ‘niet te evacueren drijvende stad’. Dit terwijl het een menselijke fout betreft, waarbij zelfs de strengste veiligheidseisen niet meer helpen. Goede communicatie is dan ook van primair belang voor de sector, want de afgelopen jaren is cruisen altijd een bijzonder veilige manier van reizen gebleken. Door dit soort ongelukken worden cruisereizen juist nog veiliger , omdat ze grote gevolgen hebben op de regelgeving . Zo heeft rederij Costa Cruises een zeemansgroet met onmiddellijke ingang verboden. Toch verwacht men dat de cruisesector de gevolgen van de ramp zal voelen.

18

Cruisetoerisme

4

4.1

Wie is de (Nederlandse) cruisetoerist

Cruisevakantie voor iedereen

Wie is de cruisetoerist? Het traditionele beeld is van een bejaard echtpaar met een hoge levensstandaard die de tijd aan boord slijt met een spelletje bridge en een diner met de kapitein. Anderzijds bestaat het vooroordeel van passagiers van middelbare leeftijd die op zoek zijn naar non-stop entertainment en winkelen. Dergelijke bestaan nog steeds, maar zijn geen goede weergave van de werkelijke passagiers. Oorspronkelijk waren het voornamelijk welgestelde Amerikanen die veel cruisereizen onder namen, maar in de huidige cruisemarkt zijn de Duitsers en de Britten ook relatief frequente passagiers. Waarschijnlijk zal de komende jaren het aantal nationaliteiten op cruiseschepen alleen maar toenemen (Trendrapport toerisme, recreatie en vrijetijd, 2011). De gemiddelde leeftijd van de moderne cruisetoerist is aanzienlijk gedaald. V oorheen bestond de doelgroep voornamelijk uit 65-plussers. Nu bestaat de grootste groep cruisereizigers (45%) uit de leeftijdscategorie van 45 tot 65 jaar. Het aandeel van de 65-plussers omvat 35% van het totaal. Ook het aandeel van cruisereizigers in de leeftijd van 25 tot 45 jaar stijgt (13%). De gemiddelde leeftijd aan boord wordt vooral bepaald door het type cruiseschip en de keuze van de maatschappij. De moderne cruisetoerist is niet alleen jonger, maar ook gezonder/vitaler en hecht veel waarde aan beleving, maatwerk en veiligheid. Veel rederijen streven herhaalbezoek na door een uitstekende service, kwaliteit en gastvrijheid als meerwaarde te bieden. 40% van de passagiers maakt dan ook binnen 2 jaar een nieuwe cruise. V erder staat de Nederlandse cruisetoerist erom bekend dat hij meestal laat boekt en zeer prijsgedreven is. De doorgewinterde cruise passagier boekt juist meestal vroeg, soms al ruim een jaar vooruit. V erder staat de cruisepassagier bekend om zijn relatief hoog bestedingspatroon, waardoor de cruisemarkt een belangrijke bijdrage levert aan de algemene kwaliteit - en imagoverbetering van de regio. Twee derde van de Nederlandse cruisepassagiers onderneemt een cruise in Europa. V ooral het Middellandse Zeegebied is populair. Vertrek uit Nederland is beslist favoriet en men ziet graag dat er in de toekomst meer verschillende routes vanuit Nederlandse havens worden aangeboden. Verder vinden veel Nederlanders het niet vervelend om een paar dagen op zee door te brengen voordat de eerste haven wordt aangedaan. De ervaren senioren cruisereiziger blijft het meest trouw aan een rederij en reist frequent. Zij hebben al veel genoten van cruisen in het verleden, daarom zijn alleen minimale marketing inspanningen nodig om deze groep te bereiken. Het maakt hen niet uit dat cruisen een ervaring is die zij al kennen, zij blijven er elke keer weer van genieten.

Cruisetoerisme

19

Late babyboomers behoren tot het grootste segment van cruisedeelnemers. Zij hebben meer geld en tijd te besteden en zijn ook bereid en gewend om geld aan vakantie uit te geven. Babyboomers hechten vooral waarde aan: betrouwbaarheid, authenticiteit, gezondheid, comfort, gemak en veiligheid. Ook hebben zij veel behoefte aan afwisseling (steeds andere bestemmingen) en die behoefte blijft ook op zeer hoge leeftijd bestaan. Ondanks de vergrijzing blijven jongeren een interessante doelgroep. Een jonge toerist van vandaag is de (meer kapitaalkrachtige) toerist van morgen. Door jongeren aan te trekken, probeert men het herhaalbezoek op latere leeftijd te stimuleren. Bovendien zijn jongeren zeer internationaal georiënteerd.

4.2

Waarom cruisen? Alle faciliteiten zijn binnen handbereik Aan boord hoeft niemand zich te vervelen. Volgens de DCC is de ‘tevredenheidgarantie’ vrijwel 100% Een cruisevakantie levert een ongeëvenaarde klanttevredenheid. Dit geldt zowel voor de frequente- als de ‘first time’ cruiser. Telkens overtreft de cruise-ervaring de verwachtingen op een breed scala van belangrijke vakantie kenmerken. T er vergelijking met andere type vakanties scoren cruisevakanties altijd hoog . Zeer gunstige prijs/ kwaliteitsverhouding Cruisevakanties worden aangeboden in diverse prijsklassen. ‘Cruisereizen voldoen in hoge mate aan de belangrijkste vakantie elementen: service, kwaliteit, beleving, tijd voor elkaar en gezelligheid’ Norbert van der Glas van Cruise Travel. Cruisereizen zijn geschikt voor een brede doelgroep Veel schepen bieden aan boord faciliteiten voor alle leeftijden. Vanwege de toenemende groei van het aanbod is er bovendien een steeds ruimere keuze uit talloze wereldwijde bestemmingen Cruisen is afwisselend. In één vakantie kan men heel veel verschillende plaatsen zien. Het cruiseproduct is gemakkelijk te kopen (als pakketreis), vereist geen planning en biedt een geweldige ervaring zonder ongemak. Een cruise is een rondreis waarbij de koffer niet telkens opnieuw gepakt hoeft te worden. Het verblijf blijft hetzelfde, alleen de omgeving verandert.

20

Cruisetoerisme

5

Cruisebestemming Zeeland

Zeeland heeft ontzettend veel te bieden, niet in het minst waar het toeristische mogelijkheden betreft. In met name de Benelux en Duitsland is dat redelijk algemeen bekend, maar door Zeeland te vermarkten als cruisebestemming kan daar verandering in komen en kan Zeeland ook internationaler zo’n reputatie opbouwen. Mocht er een cruiseterminal in Vlissingen komen, is Zeeland een nieuwe cruisebestemming. Als nieuwe toetreder van de markt is het belangrijk om erachter te komen wat de concurrent doet en wat het onderscheidend vermogen van de concurrent is. Daarnaast is het erg belangrijk om te weten wat het concurrerend vermogen van de haven en de bestemming zelf is.

5.1

Potentie van Zeeland als cruisebestemming

De haven van Zeeland is gesitueerd aan de monding van de W esterschelde, centraal gelegen tussen Rotterdam en Antwerpen en heeft een open verbinding met de Noordzee. De haven is samengesteld uit de haven van Vlissingen en de haven van T erneuzen. Wegens zijn strategische positie is het één van de best gesitueerde havens van Noordwest Europa. Er zijn dan ook goede verbindingen met het Europese achterland. Het toerisme in Zeeland wordt vooral aangetrokken door de natuur en de rust. Daarentegen valt er in de Zeeuwse steden genoeg te beleven, want er is een ruime hoeveelheid aan activiteiten en evenementen. Ook zijn er veel bezienswaardige plekjes in bijvoorbeeld Vlissingen, Middelburg, Veere en Zierikzee. Bovendien beschikt Zeeland over wereldberoemde bouwwerken zoals de Deltawerken en Neeltje Jans. Mocht de toerist met dit aanbod alsnog geen genoegen nemen, kan hij altijd nog uitwijken naar de Vlaamse kunststeden in het directe achterland.

5.2

Komst van Zeeland Cruiseport (cruiseterminal)

Zes jaar geleden heeft havenbedrijf Shipping, Trading & Transport B.V (S.T.T.) op verzoek van de Kamer van Koophandel onderzocht of industrieel toerisme in Zeeland een haalbare markt kon zijn. Dit bleek niet het geval; hiervoor is er te weinig grote industrie die geschikt is om ook toeristen binnen de poorten te hebben. T ijdens dit proces is het idee om Zeeland als cruise bestemming te ontwikkelen ontstaan. Met de gemeente Vlissingen als speerpunt die door haar unieke ligging een geschikte Noord Europese cruise bestemming kan worden. Om deze kar te gaan trekken is het bedrijf Zeeland Cruise P ort opgericht bestaande uit een besloten vennootschap en een stichting. De onderneming is een onderdeel van S .T.T. Het werk van de stichting bestaat uit het promoten van het toerisme in de provincie Zeeland, met als doel toeristen per cruiseschip naar Zeeland te trekken. De werkzaamheden van de besloten vennootschap bestaan uit het behandelen van cruiseschepen, het vervoeren van passagiers en bagage en het verstrekken van logistieke diensten. Zeeland Cruise port staat onder leiding van dhr . Alex Nelis en is gevestigd in Ritthem. Cruisetoerisme

21

Het idee voor de komst van een cruiseterminal en een bijbehorend centrum zijn in de jaren na 2006 uitgewerkt. Mocht er een cruiseterminal komen kan dit ervoor zorgen dat er meer (dag)toeristen, werkgelegenheid en diversiteit in productaanbod binnen W alcheren komt. Daarnaast moet de verbintenis er voor zorgen dat de visie, wat betreft de marktpotentie van zeecruiseschepen voor Zeeland en specifiek voor de gemeente Vlissingen, krachtiger ondersteund wordt. Om niet alleen de binnenkomende cruise -toerist te bedienen, maar ook iets te betekenen voor de Zeeuwse bevolking kan er gedacht worden aan een centrum voor L eren, Werken, Beleven en Ontspannen. Het ontwikkelde concept is gebaseerd op deze thema ’s en sluit aan bij de doelstellingen van de Structuurvisie Vlissingen 2020 ‘een goede economische ontwikkeling van de gemeente Vlissingen’ en ‘het realiseren van een aantrekkelijk werk-, woonen leefklimaat’. De doelgroepen van het centrum zijn: inwoners van Zeeland; inwoners van Rotterdam, Antwerpen, Bergen op Zoom, Roosendaal, Breda en Dordrecht/Zwijndrecht; Verblijfstoeristen in de provincie Zeeland; studenten (van het Maritiem instituut de R uyter) en natuurlijk de internationale cruisetoerist. De zuilen van het concept zijn als volgt: • Een unieke, aantrekkelijke en in Zeeland stedenbouwkundig bepalende, internationale cruiseterminal. • Toeristische, cruise- en havengerelateerde onderwijsinstellingen. • Een levendig water gerelateerd centrum voor L eisure en Retail, in combinatie met een constant aanbod van vrijetijdsactiviteiten. Binnen de thema’s Leren, Werken, Beleven en Ontspannen zouden de volgende diensten kunnen aansluiten bij de bovengenoemde zuilen: • Leren: Studenten van bijvoorbeeld het Maritiem opleidingsinstituut • Werken: Kantoren Kinderdagverblijf Cruise conferentie • Beleven: Cruiseterminal Bowling Horeca Karting Detailhandel • Ontspannen: Klimwand Flow- bodyboard baan Fitness & health club Multifunctionele sportvoorziening Samen kunnen deze diensten een multifunctioneel centrum vormen dat toekomt aan de beoogde, toekomstige doelstellingen van de Structuurvisie Vlissingen 2020.

22

Cruisetoerisme

5.3 Wat bepaalt het succes van de concurrent? Momenteel zijn er in Nederland drie concurrenten op het gebied van cruise toerisme, namelijk Rotterdam, Amsterdam en IJmuiden. In deze paragraaf wordt er dan ook gekeken naar het concurrerend vermogen van deze havens. Daarnaast wordt er gekeken naar een aantal bekende buitenlandse havens waar ook cruiseschepen aanmeren. Wat ontvangen deze havens aan cruiseschepen en hoe onderscheiden deze havens zich ten opzichte van andere havens? Zeebrugge Zeebrugge is de belangrijkste ferry- en cruisehaven van België. Elk jaar ontvangt deze haven meer dan 800.000 passagiers. Een belangrijke attractie in de buurt van Zeebrugge is de historische stad Brugge. In 2012 meren er 94 cruiseschepen aan in de Belgische haven. De haven onderscheidt zich door de volgende punten: • De haven van Zeebrugge ligt aan de kust van de Noordzee, de drukst bevaren zee ter wereld. • Zeebrugge ligt op een relatief korte afstand van Groot -Brittannië. • Er is een goede verbinding met alle landen van Continentaal Europa.

Zeebrugge is naast een concurrent voor Vlissingen (mocht er in Vlissingen een cruise terminal komen) ook een van de grootste kansen voor Vlissingen. Vlissingen biedt ten opzichte van Zeebrugge enkele voordelen. Vlissingen heeft een betere infrastructuur dan Zeebrugge, een mooier achterland en goed georganiseerde service. Genoeg argumenten om rederijen te bewegen hun aanlegplaats in Zeebrugge te verruilen voor een bezoek aan Vlissingen.

Rotterdam De Rotterdamse haven is een van de grootste havens van Europa en de op drie na grootste haven ter wereld. In de periode 1962 – 2004 was de R otterdamse haven zelfs de grootste van de wereld. Aan naamsbekendheid komt de haven van R otterdam in ieder geval niet te kort. In 2012 verwacht Rotterdam 28 cruiseschepen te ontvangen. Onderscheidende factoren van de Rotterdamse haven zijn: • Er is een open verbinding met de Noordzee door de Nieuwe W aterweg en de Eurogeul. • De haven heeft een gunstige ligging aan de monding van de Rijn. • De haven heeft een gunstige ligging ten opzichte van bevolkingsconcentraties zoals de Randstad en het Ruhrgebied in Duitsland en heeft dus een groot bereik. • Er is een directe verbinding tussen R otterdam en Zuidoost-Europa. Amsterdam In 2012 meren er 157 cruiseschepen aan in de Amsterdamse haven, daarmee is Amsterdam de koploper van Nederland wat betreft cruisevakanties. Hetgeen de Amsterdamse haven onderscheidt is: Cruisetoerisme

23

• De haven is dichtbij Centraal Station Amsterdam gelegen, waardoor er een frequente verbinding is met Schiphol en meer dan 50 internationale treinbestemmingen. • Schiphol heeft directe links naar 240 steden over de hele wereld, er is dus een lage drempel voor buitenlanders om in Amsterdam in te schepen. • Alleen Amsterdam-stad heeft al bijna 800.000 inwoners en dus heeft de haven een groot bereik. • Amsterdam trekt veel toeristen aan. IJmuiden IJmuiden staat in Nederland op de tweede plek wat betreft het aanmeren van cruiseschepen. Het succes van IJmuiden wordt voor een groot deel bepaalt doordat de cruiseterminal van Amsterdam geen ruimte meer heeft voor extra aankomsten. In 2012 worden er in IJmuiden 45 cruiseschepen verwacht. Een minpunt van de IJmuidense haven is dat hij een stuk lastiger te bereiken is dan de havens van R otterdam en Amsterdam. IJmuiden heeft bijvoorbeeld geen treinstation. Onderscheidende factoren van de haven zijn echter: • In mei wordt de spiksplinternieuwe cruiseterminal geopend. • De haven staat in open verbinding met de Noordzee en heeft geen sluizen. Dit scheelt reistijd voor passagiers. • IJmuiden profileert zich door middel van de visserij. Hierdoor komen er ook veel mensen op dagreis naar de haven. Antwerpen De haven van Antwerpen verwacht in 2012 26 cruiseschepen. De cruisemarkt van Antwerpen heeft een aantal jaren in een dipje gezeten, maar de laatste jaren neemt het aantal cruise schepen dat de haven aandoet weer toe. Het onderscheidend vermogen van de Antwerpse haven ligt in de volgende punten: • De haven ligt 60 kilometer landinwaarts. Binnen een straal van 350 kilometer wonen er 100 miljoen mensen. • Antwerpen is het knooppunt van een aantal belangrijke Europese wegen. • In internationale onderzoeken over werkproductiviteit komen Belgische dokwerkers vaak op de eerste plaats. Ook spreekt het grootste gedeelte van de havenstaf verschillende talen. De haven heeft hierdoor een goede reputatie. Kiel Kiel is de belangrijkste Duitse start- en aankomsthaven wat betreft cruisereizen in NoordEuropa. Kiel is zich nog steeds aan het ontwikkelen en wordt steeds luxueuzer . Dit wordt bevestigd door het steeds groter wordende aantal luxueuze cruiseschepen dat in Kiel aanmeert. Op het moment zijn er 50 cruiseschepen die in 2012 zullen aanmeren in Kiel. De onder scheidende factoren van deze haven zijn: • Vanaf 2013 kunnen er schepen van 300 meter en langer aanmeren in de haven.

24

Cruisetoerisme

• In 2011 is er een oud pakhuis opgekocht wat omgebouwd zal worden tot een nieuwe passagiersterminal. • Kiel is een van de meest bezochte winkelbestemmingen van het Oostzee gebied. Le Havre Le Havre is een haven voor riviercruises en een aanlegplaats voor grote cruiseschepen. De haven is de op één na grootste ferryhaven van F rankrijk. In 2012 meren er 42 cruiseschepen aan in deze Franse haven. De haven onderscheidt zich ten opzichte van andere havens door de volgende punten: • De haven ligt aan één van de drukste zeeroutes ter wereld. • Le Havre ligt op maar 200 kilometer van P arijs. • Le Havre is één van de veiligste havens ter wereld. Dit is te danken aan de technische faciliteiten die overeenkomen met de ISPS veiligheidsnormen. Southampton De haven van Southampton is voornamelijk bekend om de vele cruiseschepen die er aanleggen. Elke dag arriveren en vertrekken er in Southampton cruiseschepen van over de hele wereld. Het is onduidelijk hoeveel cruiseschepen er in 2012 aan zullen meren in deze Engelse haven, maar het gaat om honderden. Onderscheidende factoren van de haven zijn: • De haven is dichtbij een goed autosnelwegnetwerk en spoorbanen gelegen. • Southampton ligt in het graafschap Hampshire (Zuid Engeland) en is een toegangspoort tot veel historische bezienswaardigheden. • Southampton is de ‘Cruise hoofdstad’ van het V erenigd Koninkrijk. Göteborg De haven van Göteborg is de grootste haven van Zweden. Göteborg is een echte evenementenstad waar er altijd wel wat te beleven valt. Hoeveel cruiseschepen Göteborg in 2012 verwacht is nog onduidelijk. Onderscheidende factoren van deze haven zijn: • De Scandinavische natuur trekt veel toeristen aan. • De haven van Göteborg is de grootste van Zweden. • De stad Göteborg telt +/- 450.000 inwoners. De haven heeft alleen daardoor al een groot bereik.

Cruisetoerisme

25

5.4

Concurrentiepositie Cruiseterminal Vlissingen

In dit deelhoofdstuk wordt er specifiek gekeken naar de concurrentiepositie van de Cruiseterminal Vlissingen. Wat zijn de factoren die Vlissingen de ideale cruisebestemming maken en wat zijn de bedreigingen? Positie van Zeeland binnen de cruisemarkt De ligging van Zeeland is voor het cruisetoerisme ideaal. De provincie ligt direct aan de Noordzee en er is een goede verbinding met het Europese achterland. Ook op het gebied van toerisme is er voldoende aanbod. Belangrijk is dat Zeeland Cruiseport alle disciplines van een havenbedrijf beheerst welke noodzakelijk zijn voor de aankomst van cruiseschepen. Het product kan dus optimaal ondersteund worden. Vlissingen heeft tevens voordeel ten opzichte van de twee dichtstbijzijnde havens, Antwerpen en Zeebrugge. De heen- en terugreis naar de haven van Antwerpen duurt met een cruiseschip twaalf uur, terwijl er vanaf Vlissingen, per auto, binnen twee uur naar Antwerpen gereden kan worden. Door aan te meren in Vlissingen blijft er dus veel tijd over voor het maken van excursies. Dit is belangrijk, want rederijen verdienen voornamelijk geld met excursies. Daarbij komt dat de haven van Zeebrugge zich steeds meer richt op containers. Om die reden zijn er steeds minder aanlegplaatsen voor cruiseschepen, terwijl er steeds meer cruiseschepen bijkomen. Dit maakt dat de reders ontevreden zijn en weg willen uit België.

"Het zijn straks niet alleen rijke Amerikanen die aan Zeeuwse wal stappen. Er is een omslag gaande. Ook steeds meer Europeanen maken een zeecruise. Het is betaalbaar geworden. Zes op de tien passagiers maken regelmatig cruises en hebben Antwerpen en Amsterdam wel gezien. Rederijen en operators zoeken nieuwe bestemmingen. Dat is wat Zeeland aantrekkelijk maakt." dhr. Maes in de PZC van 9 november 2007.

Een ander aspect dat hierbij een rol speelt is dat de cruisemarkt zich momenteel sterk verplaatst naar Noordwest-Europa. De reden hiervoor is dat cruiserederijen risicogebieden zo veel mogelijk mijden. Denk hierbij aan de oorlogssituaties in het Midden- Oosten en het Noorden van Afrika en de kernramp in Japan. Deze verschuiving maakt de kans voor Vlissingen nog groter om zich als nieuwe bestemming aan te bieden. Antwerpen is hierbij de grootste concurrent. Antwerpen rekent geen havengelden voor het aanmeren van cruise schepen, hierdoor kunnen de kosten voor rederijen beperkt worden. Maar zoals bij alle initiatieven zijn er niet alleen maar positieve kanten. Er zijn namelijk ook zwakke punten en bedreigingen. Een voorbeeld hiervan is dat voor het verwelkomen van gasten van zo’n groot schip meer nodig is dan een standaard aanlegplaats. Op dit moment ontbreekt er in Zeeland een cruiseterminal. Tevens is de groei van Zeeland Cruiseport afhankelijk van het aantal cruiseschepen en het aantal passagiers. Het is onmogelijk om zonder cruiseterminal een groei van het aantal cruiseschepen te realiseren.

26

Cruisetoerisme

De bedreiging van nieuwe toetreders in de markt is gelukkig erg klein. Er zijn aan de Nederlandse kust weinig mogelijkheden meer om een cruisekades aan te leggen. Daarnaast hebben de buurlanden België, Engeland, Duitsland en F rankrijk al reeds bestaande cruisekades die al jaren meedraaien in de vaarschema ’s van de rederijen. Cruisevaart Zeeland In 2009 is het eerste cruiseschip in Vlissingen aangemeerd. Daarnaast waren er 250 boekingen van riviercruises. Het doel voor 2020 is 20 zeecruiseschepen en 450 rivier cruiseschepen binnen halen. Om dit doel te bereiken zijn er twee factoren essentieel: er moet een ligplaats voor zeeschepen en rivierschepen bestaan en er moet een terminal in de buitenhaven van Vlissingen aanwezig zijn. Daarnaast moeten er geïnteresseerde rederijen zijn. Om meer rederijen kennis te laten maken met Zeeland als cruisebestemming is er in 2011 en 2012 een vertegenwoordiging van Zeeland Cruise Port naar de cruisebeurs Seatrade in Miami getrokken. Momenteel hebben de volgende rederijen een boeking voor Zeeland gemaakt: Holland America Line, Phoenix Reisen, Grand Circle Travel en Peter Deilmann Cruises. Belangstellende rederijen zijn: Fred Olsen Cruises, Sea Cloud Cruises, Seabourn, F eenstra rhine line en Azamara cruises.

5.5

Effecten komst Zeeland cruiseport

De komst van de Zeeland Cruiseport zou voor belangrijke ontwikkelingen in Zeeland en specifiek in de regio Walcheren kunnen zorgen. Met de komst van een cruiseterminal komen er immers aanzienlijke groepen bestaande uit vaak kapitaalkrachtige toeristen, die op zoek zijn naar vertier tijdens hun verblijf. Een dagtrip naar interessante steden is dan zeker een serieuze en lucratieve optie. Elders in Nederland genereert de cruisewereld al mooie omzetten. Er worden bedragen genoemd van 1,4 miljard euro per jaar verdeeld over slechts enkele steden en provincies. Er wordt gesproken over 300.000 euro aan inkomsten per dag (per cruiseschip). Dit bedrag is gebaseerd op de havenkosten, de gemiddelde uitgaven per passagier en de toeleveranciers. Deze sector in heel Zeeland en tot ver daarbuiten kan dus profiteren van de komst van cruiseschepen. Economie en imago Mocht er een cruiseterminal komen, dan is dit van economisch belang; uit haalbaarheids studies is gebleken dat een soortgelijke ontwikkeling kan zorgen voor een totaal aan werkgelegenheid van 350 fulltimers. Wel is het belangrijk dat het aantal cruiseschepen dat in Vlissingen aanmeert, stijgt. Alleen op die manier kan de economische betekenis en werkgelegenheid gegarandeerd blijven. Verder is het bekend dat de bestedingen van cruisepassagiers relatief hoog zijn, waardoor de cruisemarkt een belangrijke bijdrage levert aan de algemene kwaliteit- en imagoverbetering van de regio. Ook leveren de bestedingen van cruisepassagiers een belangrijke bijdrage aan de handhaving en versterking van veel diensten en voorzieningen in de regio. Daarnaast kan het imago, het vermaak, de levendigheid, de uitstraling en het aanbod van een cruiseterminal, het vestigingsbeleid van het bedrijfsleven positief beïnvloeden. Verder zal het cruisetoerisme de haven dichter bij de mensen en de stad brengen. Ook dit zorgt voor een imagoverbetering. Cruisetoerisme

27

Toerisme Een ander effect van de komst van een cruiseterminal zou zijn: de stijging van het dagtoerisme in Vlissingen en omgeving. Het stationsgebied van Vlissingen zal aantrekkelijker worden door de nieuwe functies en impulsen in het gebied. Hierdoor zal de reismotivatie voor zowel binnen als buitenlandse toeristen aanzienlijk toenemen. Uit onderzoek blijkt dat 40% van de cruise passagiers terug komt voor een herhalingsbezoek en circa 80% de cruisereis gebruikt om ideeën op te doen voor de volgende vakantie. Internationalisering De aanwezigheid van grote aantallen cruiseschepen geeft de stad en de regio een sterke internationale dynamiek. Er komt een grotere diversiteit aan aanbod, een nieuwe culturele ontmoetingsplek en het aantal bezoekers wordt verspreid over een heel jaar . De bezoekers zijn bovendien zowel lokaal, regionaal als internationaal. Kortom Zeeland en in het bijzonder Vlissingen komen op de internationale kaart te staan; waardoor naast de cruiseschepen ook andere activiteiten worden aangetrokken.

28

Cruisetoerisme

Nawoord Alex Nelis

Ik heb dit rapport met belangstelling gelezen en kan u verzekeren dat het een waarheidsgetrouwe weergave van de feiten geeft aangaande cruises en de belangen die daarmee voor een stad en regio zijn verbonden. Vanuit een ruime ervaring op het gebied van marketing en acquisitie weet ik dat het niet eenvoudig is een regio te introduceren op een Global Scale. Zeeland heeft echter zeer veel te bieden en door de unieke ligging van de stad Vlissingen aan de monding van de rivier de Westerschelde maakt het de stad en de regio extra aantrekkelijk voor cruiserederijen om te bezoeken. Gezien de groei van de cruise markt en de behoefte aan nieuwe bestemmingen voor de cruise passagier moet Vlissingen in de komende jaren haar kansen gaan verzilveren. Middels een netwerk van vertegenwoordigers in de cruise markt en door actieve gerichte marketing zal Zeeland Cruise Port hier haar inspanningen voor verrichten. Dat onze regio aantrekkelijk is voor cruise schepen blijkt uit het grote aantal boekingen uit de ons omringende havens, zoals bijvoorbeeld de 94 aanlopen in Zeebrugge in 2012. Vlissingen heeft op facilitair gebied genoeg te bieden nu de Gemeente Vlissingen besloten heeft de Finsa Terminal aan de buitenhaven van Vlissingen in te richten voor de ontvangst van cruise schepen. In samenwerking met Promotie Zeeland Delta, stad Vlissingen en de provincie Zeeland zijn er programma´s opgesteld waarbij het beste van onze regio zal worden gepresenteerd aan de cruise toeristen. Zoals in het rapport omschreven is primair het doel om middels de aanloop van cruise schepen het toerisme in Zeeland een positieve impuls te geven. Er is echter veel meer gaande, een regio en een stad die zich kan positioneren als cruise haven krijgt niet alleen veel internationale bezoekers maar zal ook steeds meer publiciteit gaan genieten. Zeeland Cruise Port is lid geworden van Cruise Europe, een Europese cruise organisatie waarin de naam van Vlissingen als stad reeds in één adem genoemd wordt met steden als Barcelona, Amsterdam, Antwerpen etc etc. Ons doel is Vlissingen en Zeeland telkens opnieuw in onze presentaties te vermelden als een gebied dat fantastisch is om te bezoeken maar ook om te wonen, werken en recreëren. Zoals eerder gesteld in de komende jaren moeten wij de gouden kansen voor Vlissingen en Zeeland gaan verzilveren en wij als organisatie zullen daar zeker ons steentje aan bijdragen. Alex Nelis, Directie Zeeland Cruise Port

Cruisetoerisme

29

Bijlage I:

Cruiseterminologie

Enige kennis van cruisejargon kan altijd van pas komen tijdens een cruisevakantie. Aangezien de voertaal aan boord meestal Engels is, staat in onderstaande lijst ook de Engelse benaming vermeld. Aanloophaven (port of call) Een haven die door een schip even bezocht wordt. Achterdek (aft) Het dek aan de achterzijde van een schip dat tegen de achtersteven aansluit. Achtersteven (stern) Het achterste deel van een schip. Atrium (atrium) Een middenplein of plaats van een cruiseschip. Een atrium wordt meestal gekenmerkt door een open plafond met zicht op verschillende etages en een glazen dak en glazen wand aan één zijde. Bakboord (port) De linkerzijde van een schip als men in de vaarrichting vooruit kijkt. Het tegenovergestelde van stuurboord. Boeg (bow) Het voorste deel van een schip. Brug (bridge) De plaats van waaruit gestuurd, gecommandeerd en genavigeerd wordt. Meestal de hoogste plek in de opbouw en bij zeevaart vaak over de volle breedte van het schip. Cruisecard (cruisecard) Als betaalmiddel aan boord geldt een zogenaamde cruisecard die meestal gekoppeld is aan een creditcard. Deze betaalkaart ontvangt elke passagier voor vertrek, zodat alle uitgaven die men tijdens een cruise doet direct worden geregistreerd. Aan het einde van de reis ontvangt de passagier een boordrekening, daarop staan persoonlijke kosten van aankopen die aan boord gedaan zijn. Indien het resterende bedrag niet automatisch van een creditcard wordt afgeschreven moet deze boordrekening worden betaald op de laatste avond van vertrek bij het kantoor van de purser of bij de receptie. Naast betaalmiddel dient deze kaart als legitimatie om van en aan boord te gaan. Soms functioneert deze kaart ook als hutsleutel. Het verschilt per rederij wat aan boord is inbegrepen. In de meeste gevallen zijn vrijwel alle faciliteiten inclusief, bijvoorbeeld de entree van shows, theater en discotheek. Exclusief zijn vaak speciale diensten zoals massages, maar ook drankjes en fooien zijn niet altijd inbegrepen.

30

Cruisetoerisme

Dagprogramma (day programme) Passagiers worden geïnformeerd via een dagprogramma dat elke voorafgaande avond wordt verstrekt. In het dagprogramma staan de vertrek - en aankomsttijden van het cruiseschip vermeld, informatie over de aankomende bestemming en excursie mogelijkheden, contact gegevens van havenagenten, maar ook (openings -)tijden en locaties van restaurants, bars en activiteiten die plaatsvinden. Dok (dock) Inrichting voor de reparatie en controle van schepen. Dubbele bezetting (double occupancy) Refereert naar een kajuit voor 2 passagiers. Excursies (excursions) Per bestemming worden vaak verschillende excursies aangeboden. Meestal zijn excursies vooraf al bekend. Het is dan ook aan te raden deze tijdig te boeken om eventuele teleurstelling te voorkomen. Fooien (tips/ gratuities) Fooien voor het bedienend personeel zijn verplicht. Op de laatste dag van de cruise ontvangt men een envelop in de hut voor bijvoorbeeld de hut steward of kelner . Maar meestal wordt een vastgesteld bedrag, gemiddeld $10, dagelijks automatisch bijgeschreven op de boordrekening. Garantiehut (cabin guarantee) Bij sommige rederijen is het mogelijk om een garantiehut te reserveren. Dit komt erop neer dat de passagier een bepaald type hut boekt, maar geen inspraak heeft over de locatie van de hut. In ruil daarvoor komt de passagier in aanmerking voor een upgrade, bijvoorbeeld van een binnenhut naar een buitenhut (met balkon). Dit gebeurt alleen als het type hut waarvoor geboekt en betaald is niet meer beschikbaar is. V an een downgrade is nooit sprake, dat wordt de passagier gegarandeerd. Aan de andere kant loopt de gast wel het risico dat hij eindigt in dezelfde categorie waarvoor hij betaald heeft, maar een locatie krijgt toegewezen waarvoor hij nooit zou hebben gekozen (vlakbij de bemanning of bij de machinekamer), maar daar kan hij achteraf niet over klagen. Het blijft dus altijd een risico om voor een garantiehut te kiezen. Hut (stateroom) Een persoonlijke verblijfplaats (privé kajuit) aan boord van een schip. Inschepen (embark) Het aan boord (laten) gaan van passagiers. Het tegenovergestelde van ontschepen. Kajuit (cabin) Een persoonlijke verblijfplaats (privé hut) aan boord van een schip. Cruisetoerisme

31

Huttenplan (cabins plan) Een plattegrond waarop men de ligging van de hutten en de openbare ruimten aan boord kan vinden. Ook wel dekkenplan genoemd. Lijzijde (leeward) De beschutte kant van het schip. De zijde waar de wind niet tegenaan blaast. Het tegenovergestelde van loefzijde. Loefzijde (windward) De zijde van het schip waar de wind op staat. Het tegenovergestelde van lijzijde. Ontschepen (disembark) Het van boord (laten) gaan van passagiers. Het tegenovergestelde van inschepen. Pier (pier) Een ver in het water uitstekende steiger (met palenconstructie) in een haven die dient als aanlegplaats voor schepen. Stuurboord (starboard) De rechterzijde van een schip als men vooruit kijkt. Het tegenovergestelde van bakboord. Triple/ quad kajuit (triple/ quad cabin) Refereert naar een kajuit voor 3 of 4 passagiers. Verzamelplaats (muster station) De specifieke locatie aan boord waar men moet verzamelen is afhankelijk van de ligging van de hut. Watertaxi (tender) Een klein taxivoertuig om passagiers over een korte afstand over het water te vervoeren. In de meeste gevallen zijn bij het gebruik daarvan kosten aan verbonden. (encyclo.nl, cruisebookers.be, Al eens aan een cruise gedacht?, 2011 Reisrevue; Development of the cruise industry, n.d.)

32

Cruisetoerisme

Literatuurlijst CBRB Passenger shipping: out of the blue (2011) The economic impact of passenger shipping on inland waterways in the Netherlands in 2010 Rotterdam: Erasmus Universiteit Rotterdam CCR Marktobservatie (2011) Europese binnenvaart Straatsburg: Secretariaat CCR CCR Marktobservatie (2010) Europese binnenvaart Straatsburg: Secretariaat CCR Cruise Trends (2011) Industry Experts Look at What the Future Holds Questex Media Group ECC 2011/2012 Report (2011) Making a real social and economic contribution to Europe’s economy Londen: Ashcroft & Associates Ltd ECC 2010/2011 Report (2010) Grow, develop, innovate, build, protect, health, people, communities, responsible, safe, environment, enjoyment, holidays Londen: Ashcroft & Associates Ltd Impactanalyse Cruisemarkt 2008 ING (2011) Economische waarde touringcarsector Amsterdam Amsterdam: Amsterdam toerisme & congres bureau ING Economisch Bureau (2009) Nederland ontdekt de cruisevakantie. Amsterdam: ING Bank N.V. Reisrevue oktober cruisemaand (2011) Weleens aan een cruise gedacht? Trendrapport (2011), Trendrapport Toerisme Recreatie en Vrije tijd 2010/2011 Breda: NRIT Onderzoek IG RiverCruise Bokaroes.nl KNV.nl Cruise.allerbest.nl Leerwiki.nl Cruisebookers.be Lifestyle-cruises.nl Cruisefactory.nl Makemyholiday.nl Cruisereizen.eu Nedcruise.info Cruisereiziger.nl Olezo.nl Cruises.nu Reizen.info Cruisestyle.be Reizen-en-recreatie.infonu.nl Cruisetravel.nl Schuttevaer.nl Cruise-vakanties.info Stichting Zeeland Cruise Port Cruisewinkel.nl Tourpress.nl Cruising.org Travolon.com EC Europa Vakantiebeurs De Standaard VCKtravel.nl De Volkskrant Zeeland Cruise Port Fred Olsen Cruises Zeetours.nl Holland America Line 50plusplein.nl Cruisetoerisme

33

34

Cruisetoerisme

Cruisetoerisme

35

De cruise-industrie is de meest belangrijke groeisector in de gehele toeristische markt. De markt maakt nog altijd een positieve groei door, ondanks de wereldwijde economische crisis. Noord-Amerika is de primaire markt voor cruiseactiviteiten. Hoewel dit de meest volwassen markt is, de Verenigde Staten leveren (van oorsprong) de meerderheid van cruisepassagiers, toont zij ook tekenen van verzadiging. Toch heeft de wereldwijde cruisemarkt nog enorm potentieel. De Europese cruisesector is de nummer twee en vertegenwoordigt de snelst groeiende markt. Grootste Europese speler is Groot Brittannië. Het aandeel van Nederland is nog relatief klein, hoewel grote cruisehavens als Rotterdam en Amsterdam een steeds betere strategische positie innemen. De Nederlandse cruisepassagier is nog niet erg overtuigd van deze comfortabele manier van reizen, maar ook daar zit een stijgende lijn in. Er bestaan nog altijd veel vooroordelen over cruisevakanties, maar ook over de mensen die zulk soort reizen ondernemen. Om deze vooroordelen weg te nemen maken diverse belangenverenigingen zich hard om de bekendheid van het cruiseproduct te vergroten. Het geeft vertrouwen voor de toekomst dat de cruisemarkt zich zelfs onder moeilijke omstandigheden (in tijden van crisis) sterk blijft ontwikkelen. Dat de cruise-industrie een enorme positieve bijdrage kan leveren aan een toeristische bestemming en economische voordelen oplevert maakt het een interessante nichemarkt voor kustregio’s. Zo ook voor de provincie Zeeland; mocht er in de toekomst een cruisehaven in Zeeland komen, dan betreedt de provincie een veelbelovende markt.

Kenniscentrum Kusttoerisme

KENNISCENTRUM KUSTTOERISME

Deze publicatie is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van Pieken in de Delta Zuidwest-Nederland

NHTV Breda

HZ University of Applied Sciences

Postbus 3917

Postbus 364

4800 DX Breda

4380 AJ Vlissingen

T (076) 533 20 67

T (0118) 489 756

E [email protected]

E [email protected]

www.kenniscentrumtoerisme.nl

www.kenniscentrumtoerisme.nl