Crowdfunding & de Stad

Crowdfunding & de Stad Een verkenning van de mogelijke toepassing van crowdfunding als instrument in vastgoed- en stedelijke ontwikkelingsprojecten

| PUBLIEKSPRESENTATIE | 30/01/2015 | Shiva Autar |

| Technische Universiteit Delft | Faculteit Bouwkunde | Msc. in Architecture, Urbanism and Building Sciences | | Track Real Estate & Housing | Afstudeerlab Urban Development Management | | 1e begeleider: dr. ir. Tom Daamen | 2e begeleider: dr. ir. Sake Zijlstra | examinator: dr. Nico Nieboer |

(1)

ONDERZOEKSVRAAG

Wat is de mogelijke toepassing van crowdfunding als instrument in vastgoed- en stedelijke ontwikkelingsprojecten?

Autar

2

Waarom dit onderzoek ?

Autar

3

UITSPRAKEN VAKGEBIED

“in de vakwereld wordt wel gefantaseerd over ‘nieuwe verdienmodellen’ en ‘alternatieve financiering, zoals crowdfunding. Enkele niches daargelaten, behoren deze oplossingsrichtingen meer in het repertoire van Hans Kazan thuis” (de Zeeuw, 2014, p. 2)

Autar

4

PRAKTIJK VOORBEELDEN

(Crowdaboutnow, 2013d

(Crowdaboutnow, 2014b)

(Crowdaboutnow, 2013b

(Voorjebuurt, 2014)

(Crowdaboutnow, 2013a)

(ZUS, 2014)

(Crowdaboutnow, 2011

(Symbid, (Symbid, 2014) 2014)

(Crowdaboutnow, 2013c

(Voorjebuurt, 2013)

(Crowdaboutnow, 2013e)

(Crowdaboutnow, (Crowdaboutnow, 2013b 2014)

(Crowdaboutnow, 2014a)

(Crowdaboutnow, 2011

(Crowdaboutnow, 2013d) (1)

Autar

5

RELEVANTIE ONDERZOEK

Context

Technologie

Wetenschap

Praktijk

Maatschappij

Geografie

Academische kennis & inzichten

Architectuur/ Stedenbouw

Vastgoed ontwikkeling

(eigen werk, 2014)

Autar

Economie

6

Stedelijke ontwikkeling

Ruimtelijke ordening

INHOUD PRESENTATIE

Aanleiding van het onderzoek

!

  Onderzoeksmethode

! !

Wat is, hoe werkt en waarom werkt crowdfunding ?

! !

Welke lessen kunnen we leren uit de praktijk ?

! !

Wat is de mogelijke toepassing ?

! !

Autar

7

DEFINITIE CROWDFUNDING

“een open verzoek via het internet en andere media aan een ongedefinieerd netwerk van mensen voor een financiële bijdrage aan een initiatief, in ruil voor het toekomstige product (voorverkoop) of een andere materiële dan wel een immateriële tegenprestatie” (Hol, 2012)

Autar

8

CROWDFUNDING STEDELIJKE ONTWIKKELING

Wel financieel instrument voor kleinschalige projecten ! Geen vervangend financieel instrument voor grootschalige gebiedsontwikkeling ! Tijdelijke ingrepen in een gebied als test voor toekomstige gebiedsontwikkeling ! Waardeketen stedelijke ontwikkeling op gang brengen

(Hol, 2012)

Autar

9

POTENTIE CROWDFUNDING

Projecten met een duidelijke urgentie ! Marktverkenning voor traditionele investeerders ! Marketing en genereren van bekendheid

(Daamen & Hol, 2014)

Autar

10

AANLEIDING ONDERZOEK

Aanwezigheid van crowdfunding projecten in de praktijk van vastgoed- en stedelijke ontwikkeling ! Onvoldoende wetenschappelijk onderzoek voor het vakgebied ! Onderzoek naar aspecten van en motivaties zou beter inzicht kunnen leveren in de eventuele mogelijke toepassing ! Persoonlijke interesse voor crowdfunding en nieuwe fenomenen in de context van het vakgebied

Autar

11

TYPE ONDERZOEK

Explorerend onderzoek Verkennen van een onderwerp waar weinig van bekend is (Kumar, 2011)

! Interpretivistisch standpunt Het proberen te begrijpen van een fenomeen in het veld middels een combinatie van inductie (theorie vormen) en deductie (theorie testen) (Caveye, 1996)

! Case research Onderzoek naar een vooraf vastgesteld fenomeen zonder van te voren relaties vast te stellen met het doel kennis bij te dragen door bevindingen te relateren aan te kunnen genereren theorie (Caveye, 1996)

!

Autar

12

ONDERZOEKSOPZET

Literatuuronderzoek casus 1

Dataverzameling

Interviews Actoren

Voorlopige bevindingen

Dataverzameling

Interviews Actoren


casus 2

Theoretische Resultaten

Empirische Resultaten

Analysekader casus 3

Interviews Actoren

Dataverzameling


Conclusies

Autar

13

(eigen werk, 2014)

Wat is, hoe werkt en waarom werkt crowdfunding?

Autar

14

MOTIEVEN CROWDFUNDING

donatie - bijdrage zonder of symbolische tegenprestatie ! voorverkoop - bijdrage in ruil voor het uiteindelijk ’product’ lening - bijdrage in ruil voor een afgesproken rente voortkomende uit overwegend financiële of sociale motieven

! aandelen - bijdrage in ruil voor een aandeel in een ’onderneming’

voortkomende uit marktkennis, interesse of wederzijdse baten

Autar

15

MOTIEVEN PARTICIPANT

inhoud

Autar

16

(eigen werk, 2014)

ASPECTEN CROWDFUNDING Financieel! Instrument

Financieringsbehoefte voorzien Kosten verlagen Traditionele investeerders aantrekken

Marketing! Instrument

Publiciteit / Bekendheid genereren Interesse creëren Klantengroep/gemeenschap/netwerk vormen

Onderzoek! Instrument

Indicator van vraag / Marktonderzoek Erkenning

Sociaal! Instrument

Autar

Maatschappelijke bijdrage leveren Gemeenschapsvorming

!

17

MOTIEVEN INITIATIEFNEMER

Financieringsgat Financieringsgat

Kostenverlaging Financiering! behoefte Risico-! Risicovermindering vermindering

Traditionele ! investering! aantrekken

Indicator ! vraag

Creëren van interesse

Financieel Markt! onderzoek

Onderzoek

Marketing

Publiciteit

Erkenning! verkrijgen

Sociaal

Bekendheid! genereren

Feedback

Binding! creëren

!

Draagvlak! creëren

Betrokkenheid! creëren

Netwerk! vorming Organiseren

Autar

18

Maatschappelijk! bijdragen

(eigen werk, 2014)

DEELVRAAG EMPIRISCH

Wat kan worden geleerd van de toepassing van crowdfunding in de praktijk van vastgoed- en stedelijke ontwikkelingsprojecten?

Autar

19

ACTOREN vs. TOEPASSING

Initiatiefnemer

toepassing! in so!

!

Participant

Autar

Traditionele actor

20

(eigen werk, 2014)

Luchtsingel

21

(eigen foto, 2014)

ACTOREN LUCHTSINGEL Luchtsingel

Schieblok

Rotterdam Central District

Rotterdam

Participanten

CODUM! ontwikkeling

ZUS! Architecten

Gemeente ! Rotterdam! (Adviesraad)

Gemeente ! Rotterdam! (Toezichthouder)

LSI ! project invest

Autar

22

(eigen werk, 2014)

BEVINDINGEN LUCHTSINGEL

Initiatief-! nemer

Financieringsnoodzaak (geen alternatief)

!

Aantrekken van traditionele financiering (subsidie)

!

Sterke betrokkenheid gecreëerd

!

Dankzij CF campagne bekendheid en sociale binding = winst stadsinitiatief

!

CF als financiën en sociaal draagvlak noodzakelijk zijn voor ontwikkeling

Autar

Participant

Willen ondersteunen van een goed idee (voor de stad)

!

Traditionele Actor

Initiatief heeft gebied op de kaart gezet en bekendheid gecreëerd

!

Identiteit en verpersoonlijking lijken belangrijk

Zorgt voor waardeontwikkeling omliggend vastgoed gezien voorheen niets gebeurde

Sterk gevoel van betrokkenheid en mentaal eigenaarschap

Tijdens CF campagne stijging aantal huurders Schieblok

Deelname lijkt niet voort te komen uit ‚noodzaak naar het gebruik van de functie’

Geen verandering in opstelling gemeente na initiatief

! !

! ! !

CF als onderzoeksinstrument

23

Hardbitten

24

(eigen foto, 2014)

ACTOREN HARDBITTEN

Corio ! fonds

Sponsors !

Corio ! verhuur

Initiatief-! nemer

Participanten

Autar

25

(eigen werk, 2014)

BEVINDINGEN HARDBITTEN

Initiatief-! nemer

financieringsnoodzaak (geen alternatief)

!

Aantrekken traditionele financiering

!

CF is bevestiging geweest van de vraag en het concept

!

Campagne draagt bij aan ontwikkeling plan, boodschap en skills

Participant

1. specifieke doelgroep: de klantenkring, identificatie met het initiatief of initiatiefnemer

!

2. supportersgroep: de inwoners met de behoefte goed te doen voor de stad of het willen ondersteunen van de inzet van de initiatiefnemers (gunfactor)

!

Langer en beter uitgedacht zou een grotere en sterke betrokken gemeenschap bereiken

CF als indicator van vraag en draagvlak voor het idee

!

CF draagt bij aan het concept, concept voegt waarde toe aan het winkelcentrum (bekendheid, groter of diverser publiek, breder aanbod)

!

Sponsoren willen merknaam binden met het initiatief gedurende en na de campagne

!

CF als onderzoeksinstrument

!

CF als financieel en belangrijk marketinginstrument

Autar

Traditionele Actor

26

Sodafabriek

27

Restauro (2013)

ACTOREN SODAFABRIEK

Restauro! Architecten

Gemeente! Schiedam

sociaal werkbedrijf

Educatieve instellingen

Participanten

Autar

28

(eigen werk, 2014)

BEVINDINGEN SODAFABRIEK

Initiatief-! nemer

Financieringsnoodzaak (geen alternatief)

Participant

CF campagne laat draagvlak zien

!

Willen ondersteunen van een goed initiatief of het gunnen van succes voor de initiatiefnemer

!

Sterk sociaal motief, financiële motieven lijken weinig aan de orde

!

Aanvraag aanvullende financiering loopt CF heeft netwerk vergroot en betrokken gemeenschap gecreëerd

!

!

CF kan een manier zijn voor cofinanciering CF kan een reden zijn voor heroverweging

!

Deelname en faciliteren van CF komt imago ten goede en draagt bij aan stadsontwikkeling

!

CF als hefboomeﬀect voor bekendheid, netwerkvorming, op gang krijgen

!

!

Imago initiatiefnemer

!

CF als marketingaspect zwaarder weegt dan financiën

Autar

Traditionele Actor

29

REIKWIJDTE PROJECTEN

! Luchtsingel ! ! !

Hardbitten

Sodafabriek

vermoeden initiatiefnemer: met name Rotterdam e.o geen postcode data

! ! ! ! !

16%

20%

27%

13% 71%

53%

Regionaal

! !

( symbool )

!

Binnen de stad Binnen de regio (25km) Buiten de regio

Lokaal

! !

( bezoekersfunctie )

! ! 30 !

Binnen de stad Binnen de regio (25km) Buiten de regio

Regionaal

! !

( maatschappelijk karakter )

! ! !

MOTIEVEN INITIATIEFNEMER

Financieringsgat

Kostenverlaging Financiering! behoefte Risico-! Risicovermindering vermindering

Aantrekken! traditionele! financiering

Indicator ! vraag

Financieel


Markt! onderzoek

Publiciteit / ! hypevorming

Onderzoek

Marketing


Sociaal Bekendheid! genereren

Feedback

Binding! creëren

Draagvlak! creëren

!



Autar

31


(eigen werk, 2014)

MOTIEVEN MARKTPARTIJ


Kostenverlaging Financial needs

Inbreng eigen! vermogen

Risico-! vermindering

Indicator ! vraag

Financieel


Markt! onderzoek

Marketing

Onderzoek

Publiciteit


Sociaal Feedback

Bekendheid! genereren Binding! creëren

!

Draagvlak! creëren



Autar

32


(eigen werk, 2014)

MOTIEVEN PUBLIEKE PARTIJ


Kostenverlaging Financiering! behoefte Inbreng eigen! vermogen

Risico-! vermindering

Indicator ! vraag

Financieel


Markt! onderzoek

Onderzoek Marketing

Publiciteit


Bekendheid! genereren

Feedback

Sociaal

Binding! creëren

!

Initiatief faciliteren




Autar

33

(eigen werk, 2014)

MOTIEVEN PARTICIPANT

Schuld, empathie

Ervaring & ! enthousiasme

Investerings! mogelijkheid

Rendement

Geluk, verblijding

Voldoening! verkrijgen

Financieel

Materiële tegenprestatie

Persoonlijke! binding

Emotioneel

Nieuwe producten of! functies

Functioneel

Identiteit

Immateriële tegenprestatie

Status en ! reputatie

Sociaal Gevoel van ! betrokkenheid

Ondersteunend ! willen zijn

Participeren! gemeenschap

Filantropie Persoonlijke relatie

Ondersteunen ! initiatiefnemer

Autar

34

Formalisering ! bestaande! relatie

Ondersteunen ! (goed) doel of initiatief

(eigen werk, 2014)

EMPIRISCHE RESULTATEN

Crowdfunding voor initiatiefnemers kent een sterk marketingaspect die zo niet belangrijker is dan het financieel aspect van crowdfunding als tijd en energie meegerekend wordt. Initiatiefnemers van reeds gecrowdfunde projecten stellen dat een vervolgkeuze voor crowdfunding zal worden beslist als behoefte is naar een (sociaal) draagvlak, sociale binding of bekendheid in een project.

! !

Crowdfunding voor traditionele actoren in de private sector is op de eerste plaats een onderzoeksinstrument is en op de tweede plaats een marketinginstrument. Redenen voor cofinanciering; crowdfunding als indicator en inbreng eigen vermogen.

! !

Crowdfunding voor traditionele actoren in de publieke sector is op de eerste plaats een sociaal instrument is en op de tweede plaats een onderzoeksinstrument. Redenen voor cofinanciering; crowdfunding als indicator.

!

Crowdfunding door participanten een sterk sociaal karakter kent, het gunnen van de initiatiefnemer of het willen ondersteunen van een goed doel of bijzonder initiatief staat centraal en op de tweede plaats spelen emotionele afwegingen als het kunnen identificeren met het initiatief of de locatie van het initiatief een rol..

Autar

35

THEORETISCHE RESULTATEN

Crowdfunding is meer dan alleen een financieel instrument, crowdfunding vervult in een financieringsnoodzaak en kenmerkt zich daarnaast door sterke sociale motieven van participanten en bijhorende marketingswaarde.

!

Afhankelijk van het maatschappelijke of commerciële karakter van het crowdfunding project ligt de meerwaarde van crowdfunding bij het creëren van sociaal draagvlak voor een project en/of genereren van bekendheid voor het project of de onderneming.

!

Door de sterke locatiegebondenheid van vastgoed- en stedelijke ontwikkelingsprojecten ligt de potentie van crowdfunding in het vakgebied in kleine ontwikkelingen of cofinanciering van grotere ontwikkelingen door traditionele actoren die de sociale en/of onderzoekswaarde van een succesvolle crowdfunding campagne inzien.

!

Een definitie van crowdfunding

Autar

36

DEFINITIE CROWDFUNDING VAKGEBIED

Crowdfunding in vastgoed- en stedelijke ontwikkelingsprojecten:

! !

Een open verzoek via online en offline kanalen, waarbij de uiteindelijke transactie plaatsvindt via het internet, voor een financiële bijdrage aan een initiatief in ruil voor een materiële dan wel immateriële tegenprestatie, hetgeen onder andere mogelijk wordt gemaakt door sociale- en/of emotionele motieven van participanten, resulterende in marketingwaarde, onderzoekwaarde of sociale waarde voor initiatiefnemers en traditionele actoren in vastgoed- en stedelijke ontwikkelingsprojecten.

(eigen werk, 2014)

Autar

37

HOOFDVRAAG ONDERZOEK

Wat is de mogelijke toepassing van crowdfunding als instrument in vastgoed- en stedelijke ontwikkelingsprojecten?

Autar

38

TOEPASSING in vastgoed- en stedelijke ontwikkelingsprojecten Financiering kleinschalige projecten

! !

Cofinanciering grootschalige projecten

! !

Indicator van vraag of draagvlak

! !

Sociale inbedding van projecten

! !

Bekendheid, publiciteit of betrokkenheid creëren

! !

Waardeontwikkeling of ‚kickstarter’ voor projecten

! !

Maatschappelijk urgente projecten of projecten met enige uniciteit

Autar

39

ANTWOORD HOOFDVRAAG

Crowdfunding in vastgoed- en stedelijke ontwikkelingsprojecten leent zich voor kleinschalige projecten of als cofinanciering in grotere deelontwikkelingen en kan worden gebruikt als aanjager, het aantrekken van traditionele financiering, creëren van sociale binding of draagvlak en het genereren van bekendheid of publiciteit voor een project.

Autar

40

AANBEVELINGEN PRAKTIJK

Belang van de aspecten van het instrument Met name sociale- en marketingaspecten zijn belangrijk zo niet belangrijker dan het financieel aspect.

!

Voorbereiding aanloopfase Om de volledige potentie van de sociale-, marketing- en onderzoeksaspecten te benutten is een goed doordachte strategie of en bepaling campagneduur van belang. Vooraf kunnen al afspraken gemaakt worden met traditionele actoren.

!

Campagnes moeten een sociaal karakter kennen Gezien de sterke sociale en emotionele motieven van participanten is het van belang dat campagnes een sociaal karakter kennen.

!

Mate van uniciteit De geografische reikwijdte van locatiegebonden projecten lijkt sterk regionaal wat invloed heeft op het maximaal op te halen bedrag en mogelijk een grens van totaal aantal aan succesvolle crowdfundingprojecten in een regio i.e. het optreden van verzadiging. Participanten zullen niet oneindig deelnemen in projecten.

!

Geen wondermiddel Als een project niet op andere manieren financiering weet te verkrijgen wil het niet zeggen dat het middels het uitvoeren van een crowdfunding project wel een succesvol project wordt.

!

Autar

41

AANBEVELINGEN VERDER ONDERZOEK

Validatie middels dataomvang .

!

Onderzoek in relatie tot cofinanciering

!

Mate van waarde van marketing- en onderzoeksaspecten voor traditionele actoren

! !

Buitenlandse praktijkvoorbeelden

!

Onderzoek naar toepasbaarheid crowdfunding in aandelen in Nederland

! !

Belang van uniciteit en verzadigingseﬀecten

! ! ! ! !

Autar

42

REFERENTIES

! Geciteerd werk

Gebruikte afbeeldingen

!

P. 1 & P.5

!

Caveye, A.L.M. (1996). Case study research: a multi-faceted research approach for IS. Info Systems Journal(6), 227-242.

Crowdaboutnow. (2011). Stortplaats van dromen, een BV uit Utrecht. Retrieved 20-01-2015, from https://http://www.crowdaboutnow.nl/ Stortplaats-van-Dromen Crowdaboutnow. (2013a). Cinetol, een broedplaats uit Amsterdam. Retrieved 20-01-2015, from https://http://www.crowdaboutnow.nl/ Cinetol Crowdaboutnow. (2013b). Harbitten & the Others, een conceptstore uit Almere. Retrieved 20-01-2015, from https://http:// www.crowdaboutnow.nl/Hardbittenandtheothers Crowdaboutnow. (2013c). Lola, een locatie voor feesten, partijen, workshops, diners en borrels uit Groningen. Retrieved 20-01-2015, from https://http://www.crowdaboutnow.nl/Lola Crowdaboutnow. (2013d). Sodafabriek, een Coöperatieve Vereniging U.A. uit Schiedam. Retrieved 20-01-2015, from https://http:// www.crowdaboutnow.nl/sodafabriek Crowdaboutnow. (2013e). Tramrestaurant Hoftrammm, een restaurant in een rijdende tram uit Den Haag. Retrieved 20-01-2015, from https://http://www.crowdaboutnow.nl/tramrestaurant-hoftrammm Crowdaboutnow. (2014a). CastellumCafé, een horecagelegenheid uit Utrecht. Retrieved 20-01-2015, from https://http:// www.crowdaboutnow.nl/CastellumCafe Crowdaboutnow. (2014b). De smeltkroes, een ondernemerscoöperatie uit Nijmegen. Retrieved 20-01-2015, from https://http:// www.crowdaboutnow.nl/desmeltkroes Symbid. (2014). Donner moet blijven. Retrieved 01-06-2014, from https:// http://www.symbid.nl/ideas/5366-donner-moet-blijven Voorjebuurt. (2013). De Buurtcamping. Retrieved 20-01-2015, from https://http://www.voorjebuurt.nl/campaigns/debuurtcamping/ Voorjebuurt. (2014). Pauzelandschap Potterspoort. Retrieved 20-01-2015, from https://http://www.voorjebuurt.nl/campaigns/pauzelandschap/ ZUS. (2014). Luchtsingel. Retrieved 20-01-2014, from http:// www.luchtsingel.org/wp-content/uploads/2013/10/2.1.jpg

Daamen, Tom, & Hol, Barry. (2014). De zin en onzin van crowdfunding in vastgoed- en gebiedsontwikkeling. Unpublished. Hol, Barry. (2012). Crowdfunding, gemeenschapsfinanciering in stedelijke ontwikkeling. (Master City Developer), Erasmus University Rotterdam, Rotterdam. Kumar, Ranjit. (2011). Research methodology: a step-by-step guide for beginners. London: SAGE Publications. de Zeeuw, Friso. (2014). Grondbeleid: resetten en met mate innoveren. from http://www.gebiedsontwikkeling.nu/artikel/10931-grondbeleidresetten-en-met-mate- innoveren

! ! !

!

P. 27 Restauro. (2013). Sodafabriek. Retrieved 20-01-2015, from http://sodafabriek.nl/ wp-content/uploads/2013/10/P10108941-1024x768.jpg

! 43

Crowdfunding & de Stad

Recommend Documents