Cheers
vanuit
Amerika’s
Deep South
Het diepe zuiden van de Verenigde Staten kent een rijke historie op het gebied van eten en drinken. Louisiana is de plek van de wereldberoemde ‘cajun cuisine’, de pittige Creoolse keuken. New Orleans, de broeierige hoofdstad van de muziek is de geboorteplek van Southern Comfort. Iets meer naar het Noorden, in Tennessee liggen de roots van Jack Daniel’s en nog iets hoger vind je de ‘Kentucky Bourbon Trail®; met onder meer namen als Jim Beam, Four Roses en Maker’s Mark. Kortom, redenen genoeg om af te reizen er een special aan te wijden. Cheers! 24
www.drinksonly.nl
www.drinksonly.nl
25
grand old ladies of the south: new orleans & southern comfort Het is warm, vochtig en razend druk in Bourbon street, het kloppend hart van ‘the French quarter’ in New Orleans. Dit is de plek waar het allemaal begon voor Southern Comfort, de beroemde likeur. De drank hoort net zo bij de stad als Louis Armstrong, raderboten en de ‘Cajun cuisine’ en draagt niet voor niets al meer dan 100 jaar de eretitel ‘Grand old lady of the South’. Southern Comfort werd in 1874 ontwikkeld door de toen 24-jarige bartender Martin Wilkes Heron van McCauleys saloon in Bourbon street. Hij liet zich beïnvloeden door de swingende contrasten van het diepe Zuiden, waar historie en traditie zich vermengen met energie en warmte. New Orleans was én is immers een echte smeltkroes van culturen, lifestyle, cuisine en natuurlijk muziek.
26
www.drinksonly.nl
Barman Heron experimenteerde naar hartelust met fruit en specerijen uit de ‘cajun- kitchen’ en kwam met een drank die de eerste paar jaar ‘Cuffs & Buttons’ werd genoemd. In de bar schonk Heron zijn creatie in eerste instantie alleen aan zijn vaste klanten, die behoefte hadden aan een drank met een wat zachtere smaak dan de harde whiskey’s die in die tijd de norm waren. Southern Comfort werd binnen een paar jaar echter zo populair dat er werd besloten om de likeur niet elke keer opnieuw ter plekke te mengen, maar hem te bottelen. In 1889 ware de eerste flessen te koop en in 1900 volgde internationale erkenning met het winnen van een Gold Medal voor smaak en kwaliteit op de wereldexpositie in Parijs. In 1904 werd Southern Comfort voor
het eerst in een cocktail gebruikt en kreeg haar bijnaam de ‘Grand old lady of the South. De St.Louis cocktail werd zo’n succes dat Heron met een opvallende slogan kwam om zijn klanten een beetje in toom te houden: “Limit to 2 a customer, a gentleman would not ask for more”. Nu, 140 jaar later zijn de ‘gentlemen’ ver te zoeken; in Bourbon street schreeuwen overal de lichtreclames om je aandacht. Om de paar meter van ’s werelds beroemdste muziekstraat worden je trommelvliezen bestookt door een zanger of zangeres die zijn of haar longen uit het lijf zingt. Het is een kakofonie, een aanslag op je zintuigen, het is geweldig. Bezoekers vanuit de hele wereld, maar toch vooral vanuit de Verenigde Staten zelf maken de straten van de
schilderachtige buurt al vanaf een uur of twee ‘s middags onveilig. Het zijn vooral fans van de ‘Washington Redskins’ die hier dit weekend hun openingswedstrijd van het American Football seizoen komen spelen. Ze hebben er zin in en New Orleans verwelkomt ze met open armen zoals ze dat met haar typisch zuidelijke gastvrijheid met iedereen doet. Waar je in andere steden flink je best moet doen om goede livemuziek te horen, loop je hier bar in, café uit, op weg naar wéér een hoogtepuntje. De sfeer is uitgelaten, het voelt een beetje als dansen op de vulkaan, vooral net nadat orkaan Isaac de stad weer eens onder heeft doen lopen. Niet voor niets heeft een van de best verkopende T-shirts in de souvenirwinkels YOLO ( You Only Live Once) als opschrift.
www.drinksonly.nl
27
Bourbon street is alles tegelijkertijd: stijlvol, ordinair, luid en ingetogen. Prachtige architectuur zorgt voor een passend decor. De sierlijke gietijzeren balkons, vaak vol hangplanten kun je met een groep afhuren om er een paar uur bier en cocktails te drinken. En natuurlijk om vanaf daar, net als bij het wereldberoemde ‘Mardi Gras’ kralenkettingen naar passerende vrouwen te gooien; als zij tenminste hun borsten willen laten zien! Het wordt laat die eerste avond. De band in ‘Funky 544’ heeft een fantastische gitarist, de groep in de ‘Old Opera House’ speelt de zaal plat met uiterst dansbare funk en als afzakkertje mogen we de ouderwetse maar o zo swingende jazzband in Fritzel’s European Jazz Pub niet missen. Dit is de oudste jazz club van New Orleans en een prima plek om met een glas Southern Comfort achterover te leunen en op aangeven van de zanger lekker mee te brullen. Zeer verzoend met het leven wandelen we door de zwoele nacht naar ons hotelletje om de hoek.
VOODOO De volgende morgen moet de receptionist hartelijk lachen als ik informeer naar de moeilijkheden van de afgelopen weken in verband met de orkaan. ”Het stelde allemaal niet veel voor, alleen thuis een weekje zonder elektriciteit. Met Katrina heb ik 6 maanden bij mijn familie in Alabama gewoond, “that was real bad!” Overdag is het bloedheet en vochtig, maar New Orleans blijkt genoeg te bieden te hebben om je daar overheen te zetten. We genieten van het levendige Jackson plein met zijn restaurantjes, de lange rij mooi versierde paardenkoetsen en de stijlvolle Franse St. Louis kathedraal. Het is 10 uur s ochtends, maar op elke hoek klinkt alweer muziek. In restaurant le Monde bestaat de lunch al sinds 1862 uit slappe Franse café au lait en beignets met heel veel poedersuiker. We huren een fiets, rijden langs de rivier met daarop de grote Mississippi raderstoomboten en nemen de pont naar de wijk Algiers. Het contrast met de oude stad kan niet groter zijn. In Algiers heerst volstrekte rust. Omdat er nauwelijks auto’s geparkeerd staan, is het gemakkelijk om je 100 jaar terug in de tijd te wanen. De wat
28
www.drinksonly.nl
afgebladderde houten huizen staan er mooi te wezen, soms verstopt achter bananenpalmen of bloeiende struiken. Het enige geluid is de kerkklok die slaat. Terug in het andere gedeelte van de stad rijden we naar het voodoo museum. De kaartjes worden verkocht door een gezette man die tegelijkertijd met zijn witte python speelt. We zijn meteen helemaal in de sfeer. Het museum is klein maar fijn en we leren hoe de creoolse bevolking moeiteloos de verschillende religies uit Afrika en Europa combineerde tot een heel eigen geloof. Vlakbij het museum ligt het vervallen stadskerkhof met daarop het graf van Marie Laveau, de laatste voodoo koningin. Haar graf is bekrast met tientallen kruizen en aan de voet ervan liggen de meest uiteenlopende voorwerpen; van lege rumflessen tot lippenstift. Die avond laten we Bourbon street voor wat het is en gaan naar Frenchmen street. Het is maar een paar straten verderop maar blijkt een wereld van verschil. Het publiek is wat ouder en meer geïnteresseerd in de muziek zelf dan in alleen maar feesten. Hier geen hand grenade cocktails (‘worlds’ most powerful drink’) in felgroene plastic glazen of ‘huge ass beers’ maar echte New Orleans’ klassiekers als Zazerac’s en Daiquiri’s. Waar we gisteren op ontdekkingstocht naar de ziel van New Orleans nog bar na bar bezochten wordt het deze avond snel duidelijk dat rhythm & blues de essentie van ‘The Big Easy’ is. En die is hier te vinden. Na het betreden van de broeierige Balcony Music Club zullen we er die avond niet meer weggaan tot heel, heel laat. Eudora Evans en haar band Deep Soul kunnen de vergelijking met de soulgiganten van weleer goed aan en we wanen ons in de jaren ’50. De band speelt zonder een enkele onderbreking een dikke drie uur en vrijwel elk nummer raakt je in je hart. Wanneer af en toe de klapdeuren opengaan begroet Eudora enthousiast binnenkomende vrienden en kennissen. De fooienpot, een zilveren champagnekoeler met daarop de tekst ‘band aid’, puilt na een paar uur uit van de dollars die het publiek graag en gul geeft.
Een bevriend trompettist valt binnen, toetert een paar nummers mee en langzaam bereikt de zaal het kookpunt. Het applaus wordt na elk nummer harder, de aanmoedigingen bij het aankondigen van de zoveelste ‘R & B-klassieker’ steeds luider. Bij het laatste nummer komt de zaal als één man in beweging en gaan de stoelen aan de kant. We bedenken nog even hoe jammer het is dat er pas bij het allerlaatste nummer wordt gedanst, maar wanneer het zweet zo’n dik half uur later van onze lijven gutst, begrijpen we dat het misschien maar beter is zo! Ik doe iets wat ik anders nooit doe en vraag of de zangeres met me op de foto wil. Ik ben er na dit optreden van overtuigd dat ze wereldberoemd gaat worden. Als bedankje krijg ik een smile van oor tot oor, een dikke zoen en een “Thank you so much, please come and see us again, honey!” New Orleans we’ll be back.
Geen whiskey maar likeur! Anders dan veel mensen denken is Southern Comfort géén whisky, maar een fruitige en kruidige likeur, die al bijna 140 jaar wordt gemaakt en nauw verbonden is met het diepe zuiden van de Verenigde Staten. Southern Comfort wordt bereid volgens een traditioneel recept dat tot op de dag van vandaag nog steeds geheim is. Zeker is dat er in ieder geval perzik, sinaasappel, vanille, suiker en kaneel in de receptuur worden verwerkt.
Drinkwijze Southern Comfort is verrassend lekker in de mix met Sprite.
www.drinksonly.nl
29
JACK DANIEL’S EEN FLES ZONDER HAAST
Het is bijna een religie voor de inwoners van Tennessee en voor veel whiskey drinkers van andere staten in Amerika. Bijna een kwart miljoen bezoekers gaan jaarlijks op ‘bedevaart’ naar de plek waar Jack Daniel in 1866 zijn eerste Tennessee whiskey stookte en waar ook nu nog de distilleerderij staat. Het is een hele rit naar het piepkleine plaatsje Lynchburg, verstopt tussen de boerderijen in het midden van Tennessee. Eenmaal gearriveerd waan je je in een andere wereld. Een wereld waar het woord ‘haast’ niet bestaat. Time in a bottle Het verkeer rondom Nashville is hectisch, maar zo’n 125 kilometer verderop is het alsof iemand een deur op slot heeft gedraaid voor de moderne, jachtige wereld. Het landschap is haast bijbels met glooiende grasvlaktes met hier en daar wat koeien of paarden en af en toe een klein stadje met wat oude vervallen schuren. Per gemeente zo’n 3, 4 kerken en langs de wegen veel witgeschilderd hekwerk. Hier lijken alle wegen te eindigen. De 361 inwoners van Lynchburg hebben alles te danken aan Jack’s whiskey. Ik slaap die avond bij Candy Richard’s Mulberry’s B & B. Zij blijkt de dochter van de man die de distilleerderij leidde van 1958 tot 1978 en zit vol verhalen. Volgens haar moet ik die avond naar Marvin’s family restaurant. Ik volg haar advies graag op en krijg op die manier een mooi inkijkje in de mini wereld van Jack. Marvin’s blijkt de ‘huiskamer’ van het stadje, iedereen kent iedereen en voor nog geen zes dollar schuif je aan bij het ‘all you can eat buffet’. Voor me in de rij staat de lokale sheriff, die eerst nog wat gewichtig
30
www.drinksonly.nl
doet, maar helemaal ontdooit als zijn favoriete serveerster langskomt. Ze zijn namelijk samen opgegroeid zoals bijna iedereen hier en zij was zijn eerste
Netjes gestapelde houten planken esdoornhout worden verbrand. Zo’n balkje kost ’n dollar, en voor een lading houtskool zijn 350 stapels nodig.
de duurste houtskool ter wereld liefde, vertrouwt hij me toe. Serveerster Kim vertelt dat haar zoon sinds een paar jaar in de distilleerderij ‘vaten rolt’. Hij draagt laarzen met stalen neuzen. Voor het geval dat ‘ie eens een vol vat laat vallen. Nee, ze is nog nooit met een rondleiding mee geweest, dat heeft geen haast.
Op tour met Jesse James De tour rond de distilleerderij de volgende morgen is leerzaam en onderhoudend. Onze gids - wiens ouders een nogal specifiek gevoel voor humor moeten hebben gehad - heet Jesse James. We hebben geluk dat er die dag net houtskool wordt gemaakt.
Met zo’n 200.000 dollar hout op een ochtend een dure manier van fikkie stoken dus. Daar staat tegenover dat de verkregen houtskool daarna 3-6 maanden kan worden gebruikt om de whiskey door te laten lopen om zo de specifieke Jack Daniel’s smaak te krijgen. Op Jack’s kantoortje staat nog de originele kluis die indirect de oorzaak van zijn overlijden is geweest. Op een kwade dag was hij vroeg op zijn werk maar was hij de combinatie voor de kluis vergeten. Uit pure frustratie schopte hij keihard tegen de kluisdeur en brak zijn teen. De teen raakte ontstoken, amputatie volgde en gangreen velde hem op 61- jarige leeftijd. Het verhaal doet gids Jesse verzuchten dat je dus niet in alle
www.drinksonly.nl
31
Discover Riesling, pinot noir & Co.: www.germany.travel
the taste of Germany
de Jack Daniel’s familie Een bijzonder onderdeel van de rondleiding vormt de ‘single barrel room’. Middenin staat een prachtige display met uitsluitend flessen single barrel whiskey. De wanden van de kamer hangen vol koperen plaatjes met daarop de namen van de kopers van de desbetreffende vaten. Nog geen half procent van alle gemaakte Jack Daniel’s komt in aanmerking om als single barrel te worden verkocht. Het is whiskey die hoog in de ‘rick houses’ (de opslagruimtes waar Jack Daniel’s ligt te rijpen) wordt opgeslagen en die wat meer blootstaat aan temperatuurverschillen. De whiskey trekt daardoor meer in het hout in de zomer en wordt weer afgestoten in de winter. Daardoor smaakt ‘ie meer intens, is donkerder van kleur en heeft meer van de natuurlijke suikers uit het hout opgenomen. De echte liefhebbers, en gezien de hoeveelheid naamplaatjes zijn dat er nogal wat, betalen tussen de 9.000 en 12.000 dollar voor zo’n vat, afhankelijk van de accijnzen in hun staat. Voor dat bedrag wordt het vat dan wel voorzien van je naam op het deksel en wordt het bij je thuisbezorgd! In Nederland zullen we het met de flessen single barrel moeten doen.
facebook.com/jackdanielsnederland
32
www.drinksonly.nl
Naast de bekende Jack Daniel’s no 7 en de ‘Single Barrel’ is er ook ‘Gentleman Jack’. Zoals zijn naam al doet vermoeden is het een zachte, lichte whiskey, gemaakt van de beste kwaliteit mais, rogge en gerst. Elke druppel van Gentleman Jack loopt tweemaal door een ca. drie meter dikke laag houtskool; een keer vóór rijping van het distillaat en een maal daarna. Dit proces zorgt voor een uitzonderlijk zachte whiskey met een elegante smaak, met wat meer caramel en vanille tonen dan zijn populaire neef. Kortom, een smaak die past bij een bijzondere gebeurtenis en Gentleman Jack tot een prachtig cadeau maakt.
Sightseeing in Würzburg. Wijnproeverij in vinotheken en wijnkelders van het Frankenland. Duitsland smaakt naar meer!
© Katrin Heyer
vroegte moet gaan werken; het kan je dood worden! Jack liet geen vrouw en kinderen na, alleen 7(!) vriendinnen die samen 2 stoelen betaalden om bij zijn graf over hem te kunnen praten. We bekijken de ruimte waar de ‘mash’ wordt gemaakt, zien de reusachtige distilleerketels, lopen door een rick house en leren hoe vaten worden gemaakt. Met gevoel voor understatement sluit Jesse de tour af met de opmerking dat er niet zo gek veel afleiding is in Lynchburg en dat ze waarschijnlijk daarom zo graag whiskey maken. Tussen zijn grapjes door bespeur ik echter iets dat weleens het échte geheim achter het wereldwijde succes zou kunnen zijn: trots en passie voor hún Jack.
bourbon...
amerika’s trots
DRINKWIJZER.INFO www.drinksonly.nl
35
de geschiedenis van bourbon Naast de wereldberoemde Schotse en Ierse whisk(e)y, is er die derde soort whiskey: ‘bourbon’, Amerikaanse trots met een Franse naam. Waar het in Europa vooral om gerst draait als hoofdbestanddeel, zijn in de Verenigde Staten rogge, maar vooral maïs onontbeerlijk voor het lokale vuurwater.
Amerika’s nationale
borrel 36
www.drinksonly.nl
Voor een product uit de ‘nieuwe wereld’ heeft de Amerikaanse drank een behoorlijk lange en rijke geschiedenis. Allereerst de -Franse!- naam. Bourbon whiskey komt van Bourbon county, een gebied op de grens van de staten Virginia en Kentucky. Na de Amerikaanse revolutie kreeg dit gebied zijn naam, afgeleid van de Franse Koninklijke familie. Het gebied werd opgesplitst in kleinere delen en werd door iedereen Old Bourbon genoemd. Aan de Ohio rivier lag een haven van waaruit whiskey en andere producten werden verscheept. Op alle vaten die daar passeerden werd Old Bourbon gestempeld. Het was voor veel mensen de eerste ‘andere’ -want van maïs gemaakte- whiskey. Na verloop van tijd werden alle soorten maïs whiskey ‘bourbon’ genoemd. Aan de bron van de productie stonden waarschijnlijk geïmmigreerde Schotten en Ieren die de lokale grondstoffen gebruikten om hun eigen whisk(e)y zo dicht mogelijk te benaderen. Maar ook Duitse en Nederlandse immigranten hebben in die beginjaren hun distilleerkennis in de strijd gegooid. Hoewel er nogal wat gaten zitten in de geschiedenis van de Amerikaanse whiskey is het waarschijnlijk de Samuels family geweest (de grondleggers van Maker’s Mark) die de allereerste waren om bourbon te produceren. In 1840 begon hun productie in Kentucky op basis van een nogal bittere receptuur van opa Samuels. In 1953, na een aantal jaren van stilstand in verband met de drooglegging, verbrandde de toenmalige ondernemer Bill
Samuels Senior het meer dan 100 jaar oude recept van zijn voorvader om over te gaan op een zachtere en succesvollere receptuur. Zijn zoon, Bill junior maakt nu furore met het merk Maker’s Mark. In 1783 werd de eerste commerciële distilleerderij in Kentucky geopend door Evan Williams. Zijn opvolgers zijn nog altijd ‘in the business’. Een ander, maar nogal twijfelachtig verhaal is dat van Elijah Craig die de bourbon zou hebben uitgevonden, door maïs whiskey een aantal jaren op te slaan. Hij richtte een distilleerderij op die hij als goede Baptistenvoorganger ‘Heaven Hill’ noemde en die nog steeds bestaat in Bardstown, een piepklein plaatsje, maar wel de ‘bourbon hoofdstad van de wereld’. De whiskey opstand van 1794 was een belangrijk moment in de geschiedenis van de Verenigde Staten. Maïsboeren in Pennsylvanië kwamen in opstand tegen een accijnsverhoging, waarna president Washington (die daarvoor nota bene zelf bourbon had gestookt!) 13.000 soldaten inzette om het verzet te breken. Uiteindelijk liep alles met een sisser af, maar het was de allereerste keer dat het federale gezag zich moest laten gelden. Het gevolg was dat duizenden Schotse en Ierse immigranten naar Kentucky verhuisden. De Amerikaanse burgeroorlog (18611865) veroorzaakte de sluiting van veel distilleerderijen. Na de oorlog kwam er een periode van grote groei en ontstonden er een paar hele grote ondernemingen. De Amerikaanse drooglegging
(1920-1933) was ook voor de whiskey fabrikanten desastreus. Velen stookten illegaal en slechts een heel klein aantal van de 183 distilleerderijen van voor de ‘prohibition’ waren in staat de draad weer op te pakken. In 1964 werd Bourbon door het Amerikaanse Congres officieel tot ‘native spirit’ (nationale drank) uitgeroepen en werden de regels rondom Bourbon bij de wet vastgelegd (zie hieronder). Inmiddels is september in Amerika uitgeroepen tot de ‘’National Bourbon Heritage Month’ en wordt de nationale whiskey in meer dan 100 landen verkocht.
Waar moet Bourbon aan voldoen om zo te mogen heten? • ‘Kentucky Bourbon’ moet tenminste een jaar en een dag in de staat Kentucky hebben gerijpt. • De receptuur (‘mash bill’) moet minimaal 51% maïs bevatten. • Het distillaat dat het vat ingaat mag niet meer dan 62,5% alcohol bevatten. • Het distillaat dat uit de stookketels komt mag niet meer dan 80% alcohol bevatten. • De vaten waarin de whiskey rijpt moeten van nieuw eikenhout zijn en worden eerst van binnen zwart geblakerd.
www.drinksonly.nl
37
De Kentucky Bourbon Trail® Kentucky is de geboorteplaats van bourbon en produceert dan ook 95% van de wereldwijde productie. Al in 1964 is bourbon door het Amerikaanse Congres tot de enige nationale sterke drank ‘verheven’.
Bourbon moet minimaal 51% mais bevatten en rijpen in nieuwe eikenhouten vaten die van binnen licht geblakerd zijn. Sinds 1999 is de productie van bourbon met meer dan 115% gestegen, naar bijna 1 miljoen vaten in 2010. De grootste groei zit in ‘single barrel’ en ‘small batch’ varianten. De voorraad bourbon die in Kentucky ligt te rijpen is op dit moment ongeveer 4,9 miljoen vaten. Dat betekent dat er nu in Kentucky meer vaten zijn dan inwoners, waar er 4,3 miljoen van zijn!
Er werken bijna 10.000 mensen in de bourbon industrie. De Kentucky Bourbon Trail® is opgezet in 1999. De tocht trekt bezoekers vanuit alle 50 Amerikaanse staten en vanuit nog zeker 50 andere landen buiten Amerika. Al meer dan 2 miljoen bezoekers bezochten de distilleerderijen in de afgelopen jaren, verleden jaar alleen al waren het er bijna een half miljoen.
Zo’n 20.000 bezoekers per jaar bezoeken alle deelnemende distilleerderijen, laten hun speciale bourbon paspoort afstempelen en ontvangen een speciaal T-shirt. De fanatieke bourbonliefhebbers kunnen inmiddels terecht bij 7 distilleerderijen: Four Roses in Lawrenceburg, Heaven Hil in Bardstown, Jim Beam in Clermont, Maker’s Mark in Loretto, Wild Turkey in Lawrenceburg, Woodford Reserve in Versailles,Town Branch in Lexington (sinds 1 oktober van dit jaar, de eerste nieuwe distilleerderij in Kentucky die in meer dan 100 jaar word geopend!)
DRINKWIJZER.INFO
www.kybourbontrail.com
www.drinksonly.nl
39
maker’s mark
alles nét even anders De geschiedenis van Maker’s Mark begint weliswaar al in 1780 met wat whisky distilleren voor eigen gebruik, maar pas in 1840 wordt het serieus en wordt er een echte distilleerderij opgezet. Het is ‘business as usual’ totdat in 1953 Bill Samuels, als zesde generatie het roer overneemt. Hij vind de geproduceerde bourbon te ‘hard’ en maakt een dramatisch gebaar: hij verbrandt het eeuwenoude familierecept en begint helemaal opnieuw. Om tot een geschikte
receptuur voor zijn gewenste zachte, milde bourbon te komen, experimenteert hij met het bakken van brood met verschillende granen en ontdekt zo het rode wintertarwe. Zijn vrouw levert een belangrijke bijdrage aan het succes van het merk, wanneer ze de naam ‘Maker’s Mark’ suggereert voor de nieuwe bourbon. Ze komt op dat idee wanneer ze in haar verzameling tinnen voorwerpen de stempels (‘marks’) van de ambachtslieden
(‘makers’) gedrukt ziet staan. Het idee voor het opvallende rode waszegel aan de bovenkant van de fles komt eveneens van haar en is geïnspireerd door de cognacflessen uit die tijd. Dat ze er kijk op had blijkt wel uit het feit dat de fles een paar jaar geleden door een groep vooraanstaande ontwerpers is uitgeroepen tot een van de vijf beste industriële ontwerpen ooit!
Het is een wat mistige morgen wanneer ik de distilleerderij van Maker’s Mark bezoek. Hij ligt goed verstopt in de heuvels, ‘away from it all’ en misschien is het mede daarom dat Greg Davis, pas de vijfde Master Distiller in de geschiedenis van de bourbonmakers mij opgetogen ontvangt. Maker’s Mark is een wat vreemde eend in de bourbon bijt. Inmiddels een grote naam in de wereld van de Kentucky whiskey’s, maar dan toch vooral om alles wat ze ánders doen dan hun collega bourbon makers. Om te beginnen noemen ze de door hun gemaakte bourbon ‘whisky’ in plaats van ‘whiskey’, als eerbetoon aan hun Schotse voorouders. “Ga maar na”, doceert Greg enthousiast, “we doen eigenlijk alles nog kleinschalig: onze batches zijn niet groter dan 1000 gallons (4.500 liter) per keer (ongeveer 19 vaten), het water komt nog steeds uitsluitend uit onze eigen bron. We zijn de enigen die een rotatiesysteem hanteren. De vaten die bovenin liggen te rijpen worden afgewisseld met de vaten
die onderin liggen te rijpen. En elke fles wordt met de hand voorzien van een rood lakzegel over de dop van de fles. We hebben waarschijnlijk de langzaamste bottellijn van het land, meer dan 40 per minuut kunnen de dames echt niet bijbenen” lacht hij. “Vergelijk dat maar eens met de 300400 per minuut bij onze grote broers. Maar het allerbelangrijkste is natuurlijk dat we rode wintertarwe in plaats van rogge in onze receptuur gebruiken, waardoor onze bourbon veel zachter is dan die van de andere distillateurs.” Greg’s ogen beginnen te schitteren wanneer hij vertelt over zijn overstap van Barton, een grote distilleerderij om de hoek in Bardstown, naar het veel kleinere Maker‘s Mark. “Het heeft Kevin Smith, de vorige Master Distiller hier, wel een jaar gekost om mij te overtuigen. Het was in het begin even wennen, maar inmiddels ben ik ontzettend blij dat ik de overstap heb gemaakt. Het is fantastisch om heel dicht op elke stap van het productieproces te zitten en vanaf het begin tot het einde de kwaliteit te kunnen optimaliseren.”
aan de buren werd verkocht. We lopen langs het voormalig woonhuis van de familie Samuels, bekijken de garage voor de brandweerwagens en eindigen natuurlijk in het ‘Still house’, de distilleerderij waar het allemaal gebeurt. Wanneer ik vertrek melden zich de eerste groepen whisky liefhebbers bij het bezoekerscentrum. Ik maak een praatje met ze en ze zijn opgetogen nu ze met eigen ogen kunnen aanschouwen hoe hun favoriete drank wordt gemaakt. Wanneer ik wegrijd kijk ik nog eens om. Achter me ligt de distilleerderij te glimmen in de zon. Het is een mooi idee dat als ik er over een paar jaar terugkom er waarschijnlijk niets is veranderd…
Hij leidt me enthousiast rond langs de voornamelijk bruinrode gebouwen. Ik zie het Quart House, officieel de oudste drankwinkel in de Verenigde Staten, waar al vanaf 1889 bourbon
40
www.drinksonly.nl
www.drinksonly.nl
41
four roses
terug aan de top Het is een lange weg terug geweest voor Four Roses Bourbon. Het merk dat volgend jaar zijn 125-jarig bestaan viert was decennia lang een van de toonaangevende soorten sterke drank in de Verenigde Staten. Tijdens de drooglegging was voor Four Roses een van de zes ‘spirits’ die toch gedronken mochten worden: op doktersrecept mocht je 4,5 liter per 10 dagen kopen. Dat waren de jaren dat de artsen aan elkaar recepten voorschreven voor allerlei uiterst vage kwalen!
42
www.drinksonly.nl
De jaren ’50 waren de succesjaren voor Four Roses. Het merk was samen met merken als Coca Cola, Kodak en Ford een echte Amerikaanse icoon. In 1971 ging het fout. De toemalige eigenaar (Seagram) besloot om in Amerika een canadese blend whisky onder het merk Four Roses te gaan voeren en de echte bourbon alleen voortaan te gebuiken voor de export. De nieuwe smaak week echter zo af dat de Four Roses verkopen in de Verenigde Staten in
de nieuwe eigenaar (Kirin Brewery’s) ervan overtuigde dat Four Roses Bourbon moest terugkeren naar de Verenigde Staten. Pas sinds 2004 is het merk weer terug in Amerika als Bourbon. Jim ontwikkelde daarnaast ook nieuwe produkten om de consument ter opnieuw van te overtuigen dat Four Roses één van de beste Bourbons ter wereld is. Master Distiller Jim Rutledge (68) en Brand Ambassador Al Young (70) worden, ondanks of juist dankzij hun
voor ‘eerherstel’. Ik ben er altijd van overtuigd geweest dat Four Roses weer terug zou keren aan de bourbon top en kan er echt van genieten als ik in een bar iemand het hoor bestellen. Moet je voorstellen, op een gegeven moment waren er nog maar 5 van de 48 staten waar je Four Roses kon krijgen. Overigens is nog steeds bijna 90% van de geproduceerde Four Roses voor de export, met name naar Japan en Europa. En ook daar komt er steeds meer belangstelling voor de speciale varianten.”
“Old soldiers never die, they just keep making whiskey” een vrije val raakten en het zorgvuldig opgebouwde imago zwaar werd beschadigd. Seagram werd verkocht en opgesplitst. Het was Master Distiller Jimn Rutledge die er door zijn vastberadenheid voor zorgde dat hij
hoge leeftijd, op handen gedragen door hun collega’s en vakbroeders. Zoals dat ook bij de bourbon zelf het geval is, lijkt ook hier te gelden ‘hoe meer jaren, hoe beter’. “Het is fantastisch om het resultaat te zien van onze jarenlange queste
De weg terug werd bekroond pas met introductie van Single Barrel in 2004, gevolgd door Small Batch in 2006. Beide nieuwe varianten zijn een groot succes waarbij de Single Barrel verkopen de ‘reguliere’ Four
www.drinksonly.nl
43
bourbonfacts Het begin… In 1776 maakte de - toen nog wildernis van - Kentucky deel uit van Virginia. In dat jaar werd er een wet uitgevaardigd dat iedereen die een hutje bouwde en een moestuintje met daarin mais verbouwde vóór 1 januari 1778, recht had op 400 hectaren land! Het mais groeide weliswaar fantastisch, maar nadat het hele gezin te eten had gehad en het vee was gevoerd, was er nog wel erg veel over… en zo is het distilleren van alcohol van mais ontstaan.
Whiskey was in de beginjaren zo waardevol dat het werd gebruikt als geld. In het oosten van de VS waren er al papiergeld en munten in omloop terwijl in het zuiden whiskey nog volop als betaalmiddel werd gebruikt.
Roses Yellow Label afzet zelfs al naar de kroon steekt. De elegante fles heeft een etiket waarop je tot op de meter kunt zien waar het vat van deze bourbon tijdens het rijpingsproces heeft gestaan: in welk ‘rickhouse’, op welke hoogte, links of rechts en voor, achter of in het midden. Er zijn -een
Lexington. De grote stad lijkt echter ver weg op deze uitbundige zomermiddag. De rozen bloeien in een veelvoud van vier en geven nog meer charme aan het ongewone gebouw waarin de distilleerderij is ondergebracht. Het is gebouwd in de ‘Spanish Mission’ stijl die in de
Bourbon Festival’ dat elk jaar in september wordt gehouden. Veel praten, proeven en weinig slaap, maar fantastisch om te doen”. Wanneer ik eenmaal weer thuis op de website van het festival kijk zie ik het programma onderdeel ‘Kentucky Bourbon All-Star Sampler’. Het is de
“de rozen bloeien in een veelvoud van vier” weliswaar beperkt aantal- mensen die het verschil proeven! Four Roses Small Batch werd dit jaar tijdens de World Whisky Awards uitgeroepen tot de beste bourbon onder de 7 jaar en de Single Barrel werd door Jim Murray in zijn Whisky Bible 2012 tot beste Single Barrel gekroond. “Het heeft eigenlijk bijna 40 jaar geduurd voor we weer staan voor wat we vroeger waren: een van de allerbeste en meest bekende bourbons!” vertelt Al Young, de andere van de nestors in het bedrijf en een onvermoeibaar ambassadeur voor Four Roses. Hij leidt me rond op de prachtige distilleerderij in Lawrenceburg, niet zo ver van
44
www.drinksonly.nl
jaren 1920 razend populair was. Nu is het er rustig, want zoals bij vrijwel alle bourbon makers wordt er geen whiskey geproduceerd in de zomermaanden. Dan is het onder meer tijd voor groot onderhoud en kunnen alle problemen die het jaar daarvoor de kop hebben opgestoken eindelijk structureel worden opgelost. Met een productieschema van 24 uur per dag en 7 dagen per week is het de rest van het jaar vaak improviseren als er iets mis gaat.
Traditioneel vertrouwden de meeste distillateurs op rogge als derde smaakmaker in hun bourbon. Er waren echter ook stokers die tarwe gebruikten omdat wat gemakkelijker te verbouwen was. De Amerikaanse indianen noemden maïs ’maize’. De eerste kolonisten noemde de grondstof ‘Indiaans maïs’. Het smaakte goed, bevatte voldoende voedingsstoffen en was op vele manieren te eten. Het werd daarom al snel het belangrijkste onderdeel van het dieet van de pioniers en hun dieren.
Vanaf het prille begin werd gerst gebruikt door de distillateurs. Door het aan de maïs toe te voegen kreeg het distillaat een notensmaak die zorgde voor een mooie ronde whiskey smaak. Veel van de immigranten in Kentucky waren afkomstig uit Schotland, Ierland of Duitsland. En die brachten allemaal distilleerkennis en -kunde mee. De hardhouten ‘white oak’ was de meest voorkomende boom in Kentucky. Het hout hiervan is van nature waterdicht en zorgt voor extra karakter en smaak van de whiskey Ideaal dus om vaten van te maken. Een vol vat van 53 gallon (240 liter) weegt na afvullen ongeveer 250 kilo. Na 18 jaar rijping van de whiskey is er nog minder dan de helft over, circa 100 kilo.
In het eerste jaar van de drooglegging daalde de alcoholconsumptie met ca. 30%. In de 11 jaar daarna steeg hij echter tot aan het einde van de drooglegging er weer bijna net zoveel werd gedronken als voorheen…alleen nu allemaal illegaal waardoor de overheid miljoenen dollars aan accijnzen misliep. Het ‘nobele’ experiment van de drooglegging had onder meer als consequentie dat bij de opheffing ervan minder dan de helft van de 183 distilleerderijen weer heropende.
Met dank aan Alamo autoverhuur, www.alamo.nl
middag dat je je gekochte flessen kunt laten signeren door Jim en zijn collega Master Distillers. Het is al uitverkocht. Ik bekijk mijn gesigneerde fles single barrel meteen met andere ogen!
Ik gluur nog even naar binnen naar het ingrijpend verbouwde bezoekerscentrum. Het is er een rommel van jewelste. “Volgende week moet alles klaar zijn”, zegt Jim, “ik verheug me enorm op het ‘Kentucky
www.drinksonly.nl
45
Jim Beam:
verwelkomt bourbon fans! Onlangs, op 3 september opende het fonkelnieuwe bezoekerscentrum van Jim Beam zijn deuren. Drinks Only! was in de buurt en had de primeur om als allereerste Nederlandse bezoeker een kijkje te mogen nemen, thuis bij de bestverkopende bourbon in de wereld. Het eerste wat opvalt wanneer ik uit de auto stap is het prachtige uitzicht. De distilleerderij ligt midden in de heuvels van Kentucky, waar ik weliswaar al de hele dag doorheen heb gereden, een rit als in een soort natuurlijke achtbaan, maar nu pas zie ik hoe adembenemend mooi het gebied is! Ik loop het ‘Stillhouse’ binnen en bevind me in een koele, heel hoge ruimte. Om van de eerste naar de tweede verdieping te komen zijn er twee manieren, beide even leuk: óf je gaat met de majestueuze, authentieke trap van de distilleerderij uit 1940 of je neemt de ‘stillevator’, een hypermoderne lift verpakt als
een reuze distilleerkolom. Van zo’n machine is er maar één in de wereld dus zoef ik naar boven. Daar wordt net de laatste hand gelegd aan de displays, bars, balie’s en wat er allemaal nog meer bij komt kijken om de onuitputtelijke souvenirhonger van de -voornamelijk- Amerikanen te stillen naar hún Jim Beam. Een gemiddeld museum in ons land zou er jaloers op zijn: veel interactieve displays, ruimschoots aandacht voor de personen die het merk groot hebben gemaakt en, voor de echte liefhebbers, ‘limited editions’ van Jim Beam bourbons die uitsluitend hier te verkrijgen zijn.
‘Beam’zonderheden The Jim Beam American Stillhouse is een onderdeel van the Kentucky Bourbon Trail, een tocht langs bourbons’ meest interessante plekken die jaarlijks door meer dan 350.000 mensen wordt bezocht, waaronder een sterk groeiend aantal whiskey liefhebbers van buiten de Verenigde Staten. In de afgelopen jaren bezochten rond de 80.000 mensen de Jim Beam distilleerderij. Vanaf september van dit jaar kan dit aantal naar 200.000 bezoekers stijgen door de opening van het nieuwe ‘Stillhouse’.
46
www.drinksonly.nl
Op het uitgestrekte terrein van de Jim Beam Clermont Distillery staan meer dan 27 ‘rack houses’. Samen bevatten ze meer dan een half miljoen vaten bourbon. Die voorraad blijkt maar net genoeg om de dorst naar bourbon te stillen. Per jaar worden er bijna 100 miljoen flessen ter plekke gebotteld en verscheept naar meer dan 200 landen. Plannen om richting Kentucky af te reizen? Kijk dan op www.americanstillhouse.com
Ook de taste room is helemaal op de schop gegaan en ziet er nu al even flitsend uit. Bij binnenkomst krijg je een chipcard waarmee je twee servings kunt tappen uit prachtig vormgegeven machines. Je kunt kiezen uit zo’n 12 soorten Jim Beam, waarvan de White Label, bekend om de zachte smaak met veel vanille, voor ons in Nederland natuurlijk veruit de bekendste is. Ik probeer ook een collectors item, ‘Old Tub’, de naam waaronder Jim Beam in het Amerika van voor de drooglegging bekend was. Buiten is het inmiddels moordend heet. Ik mag, omdat ik tenslotte helemaal uit Holland kom, nog even in het vroegere woonhuis van Jeremiah Beam kijken en loop even naar het standbeeld van Booker Noe, de zesde master distiller in de geschiedenis van het bedrijf, die met zijn visie en vakmanschap heel belangrijk is geweest voor het wereldwijde succes van Jim Beam. Hij zit daar mooi, wat onderuit gezakt, samen met zijn hondje. Te wachten tot de zon ondergaat en het tijd wordt voor een zelfgemaakte bourbon van zijn favoriete merk.
voor de precieze openingstijden en routebeschrijving. Like Jim Beam op Facebook.com/jimbeam of volg het merk op Twitter via #AmericanStillhouse. www.drinksonly.nl www.drinksonly.nl
47
