CAV Support
Eiwit metabolisme: Afbreken en weer opbouwen
6
Een kapstok voor bedrijfsoptimalisatie
4
Bedrijf uitgelicht: Melkveebedrijf Bakhuis
8
Altijd de optimale kwaliteit voor een gunstige prijs
10
Periodiek magazine van C.A.V. Den Ham Editie 10
Foto genomen bij Melkveebedrijf Bakhuis
Samen naar een optimaal rendement www.cavdenham.nl
Voorwoord
Open communicatie cruciaal tijdens uitdagende tijden Dit is de eerste van twee uitgaven van C.A.V. Support dit jaar. Hierin brengen wij u op de hoogte van nieuwe technische ontwikkelingen in onze voeders of technische onderwerpen, waarvan wij verwachten dat die kunnen bijdragen aan het verder optimaliseren van uw technische en financiële resultaten op uw bedrijf. Sinds de laatste uitgave is de dynamiek
tor een periode van betere opbrengst-
druk hetgeen in sommige gevallen leidt
in de marktomstandigheden alleen
prijzen te zijn ingegaan. De vogel-
tot liquiditeitsproblemen.
maar
Helaas
pest in Amerika in combinatie met het
Dit zelfde geldt al langere tijd voor
moeten we ook concluderen dat dit
verkrijgen van een exportvergunning
de varkenshouderij, zowel de vlees-
heeft geleid tot een zeer beperkte
voor ei-producten van Nederlandse
varkensprijzen als ook de biggenprij-
positieve ontwikkeling. De verwachte
oorsprong, hebben geleid tot een
zen blijven op een te laag niveau om
daling in de grondstoffen heeft wel
forse verhoging van de eierenprijzen.
voldoende resultaat te genereren.
plaatsgevonden, maar in veel mindere
En de verwachting is dat dit ook nog
In deze situatie is het begrijpen van de
mate dan gehoopt en nodig, gegeven
enige tijd zal aanhouden. Voor onze
ondernemersdoelstellingen en daarop
de opbrengstprijzen van de meeste
legpluimveehouders geeft dit ruimte
inspelen nog belangrijker dan anders.
producten. Op het moment van schrij-
om tekorten (iets) te gaan aanvullen.
Open communicatie en het zoeken
ven
verder
wordt
beheerst
2
toegenomen.
de
door
grondstoffenmarkt weersberichten
van de juiste oplossingen is cruciaal
die
Na zeer goede melkprijzen in de afge-
om met elkaar door deze uitdagende
(tijdelijk?) hebben geleid tot een stabili-
lopen 2 jaar staan de prijzen nu onder
tijden te komen. Waar mogelijk probe-
satie of lichte stijging van grondstoffen.
druk. De onduidelijkheid ten aanzien
ren wij hier flexibel op in te spelen en
van mestwetgeving zorgt voor onze-
de juiste voeders te produceren, zodat
Na enkele jaren van zeer slechte
kerheid. Door forse investeringen in de
u het optimale technische en met name
opbrengsten lijkt de legpluimveesec-
laatste jaren staat het rendement onder
financiële resultaat kunt realiseren.
“Samen met externe adviseurs blijven we continue kijken hoe we de vleesvarkensvoeders qua samenstelling nog kostenefficiënter kunnen maken.” In de komende weken wordt een
In deze uitgave van Support wordt ook
nieuw assortiment rundveemengsels
aandacht besteed aan welke uitgangs-
geïntroduceerd. Ook naar het assor-
punten onze nutritionisten hanteren bij
timent met rundveebrokken wordt op
het formuleren van de voeders.
dit moment kritisch gekeken en na de zomer worden de uitkomsten hiervan
Bovenstaande geeft aan dat er zowel
gepresenteerd.
binnen de coöperatie als in de markt
Enkele weken geleden hebben wij
veel gaande is en dat betrokkenheid en
samen met een aantal zeugenhouders
samenwerking essentieel of zelfs cruci-
gesproken over onze zeugenvoeders
aal is om succesvol te zijn en/of te blij-
en de ontwikkelingen/uitgangspunten
ven. Als team willen wij u daar graag bij
voor de voersamenstellingen.
ondersteunen en horen wij graag wat
Gert Bargeman
Samen met externe adviseurs blijven
wij nog beter kunnen doen om u van
Directeur
we continue kijken hoe we de vlees-
dienst te zijn.
varkensvoeders qua samenstelling nog kostenefficiënter kunnen maken met behoud van de goede gerealiseerde technische resultaten.
3
Rundvee Bedrijfsoptimalisatie
Een kapstok voor bedrijfsoptimalisatie Aan het eind van de 19e eeuw kwamen de boeren er achter dat er veel waardevolle meststoffen vanuit de mesthopen uitlekte in de grond. De mesthopen in het land of naast de stal werden vervangen door betonbakken of verharde mestplaten. Ook in de negentiende eeuw waren de boeren dus al bezig met het kringloopdenken. De KringloopWijzer is in die zin dus
zetten. Hoeveel melk kan er gepro-
vlees. Bij mest, de volgende schakel in
eigenlijk niets nieuws. Omdat de bedrij-
duceerd worden met 1 kg drogestof
de kringloop, is dit een ander verhaal.
ven groter en complexer geworden
aan voer? Een verhoging van de voer-
Hier valt dan ook vaak een grote winst
zijn, is er een programma ontwikkeld
efficiëntie van 0,01 MM/kg Ds kan al
te behalen op het gebied van stikstof
om de mineralenstromen weer inzich-
een voordeel op leveren van minimaal
verliezen. Van alle stikstof verliezen
telijk te krijgen, maar de kringloop is
€2000,- per jaar bij een productie van
in de vorm van ammoniak gaat meer
geen programma, maar een manier
1 miljoen kg melk. Meten is weten dus
dan 90% verloren bij stal, opslag en
van denken. In het vroege voorjaar van
zorg dat u weet wat de voerefficiëntie
aanwending op grasland. Door op het
2015 hebben we in samenwerking met
is. Dan kunt u verdere plannen maken
juiste moment te bemesten, mest te
Zwier van der Vegte van Proefboerde-
om de voerefficiëntie te verbeteren.
verdunnen of aan te zuren bij opslag of
rij “De Marke” een aantal KringloopWij-
Punten van aandacht op dit gebied zijn
aanwending is er nog een ammoniak
zer bijeenkomsten georganiseerd voor
o.a. ruwvoerkwaliteit, vruchtbaarheid
reductie van 20% tot 40% te realiseren.
onze leden.
en vervangingspercentage.
De focus op voerefficiëntie
Mest optimaal benutten
Landelijk gezien zit er een variatie in
Al heel snel kwam naar voren dat voer-
In principe is een melkkoe bijna 100%
drogestof opbrengst van 10 ton. De
efficiëntie een zeer belangrijk instru-
efficiënt. Al het voer dat er in gaat komt
opbrengsten liggen tussen de 6 en 16
ment is om hier in stappen te kunnen
er weer uit in de vorm van melk, mest of
ton Ds/ha. De beschikbaarheid van
De bodem als productiemiddel
4
Bedrijfsoptimalisatie Rosékalveren
grondsoort en regio, voor iedereen
Van veehouder naar mineralenmanager
gelijk. Vakmanschap en boerenver-
De kracht van de KringloopWijzer is dat
stand zijn de belangrijkste ingrediën-
het uw hele bedrijf rondgaat. Elke actie
ten, om de bodemprestaties te verbe-
heeft invloed op de kringloop. Tegelijk
teren. Organische stof is belangrijk
kan dit ook het gevaar zijn. Je ziet door
voor de levering van voedingsstoffen.
de bomen het bos niet meer. Tijdens de
Door wisselbouw en gras onder mais
Themabijeenkomsten kwamen er mini-
kunt u hier al stappen in zetten. Zorg
maal 50 praktisch tips naar voren waar
goed voor de bodem en houd de struc-
u als veehouder mee aan de slag kunt.
tuur in stand. Ook als er geen inspo-
Misschien is focus het toverwoord.
ring te zien is kan de bodem verdich-
Maak een plan en richt uw pijlen op een
ten met de grote machines. Ga niet te
aantal doelen tegelijk. De rest komt
vroeg het land op wanneer er teveel
volgend jaar. Op deze manier kunt u
water is gevallen en zorg voor de juiste
stappen zetten en krijgt u de minera-
bandenspanning. Zorg voor een maxi-
lenstroom in uw bedrijf steeds meer in
male bodemdruk van 1 kg/cm². Ook
de vingers.
meststoffen is, deels afhankelijk van
“Bij mest, de volgende schakel in de kringloop, is dit een ander verhaal. Hier valt dan ook vaak een grote winst te behalen op het gebied van stikstofverliezen.”
Adriaan
de juiste pH is nog steeds een groot
Dubbeldam
aandachtspunt. Het zou mooi zijn
Adviseur Rundvee
dat
uw
volgende
grondonderzoek
komend voorjaar een bewijs wordt van goed gedrag in plaats van een rapport met onvoldoendes.
Foto’s genomen bij Steggink Akkerbouw
5
Eiwit metabolisme
Eiwit metabolisme: Afbreken en weer opbouwen Dieren zetten (net als mensen) hun voeding om naar bouwstoffen voor het lichaam. Dat proces staat bekend als metabolisme: stofwisseling. Bij de meeste dieren worden de voedingsstoffen in de maag afgebroken en omgezet naar bouwstoffen. Deze gaan vervolgens naar de dunne darm en worden via de darmwand opgenomen in het lichaam. Dit verhaal gaat niet op bij koeien. Hun metabolisme werkt anders. Plat gezegd voer je geen koe, maar vul je een groot fermentatievat. Dat vat gaat aan het werk met wat je erin stopt.
6
Dit is van grote invloed op de eiwit-
Eiwitfabriek
Niet-herkauwers kunnen deze amino-
productie van de koe. Als niet-herkau-
Hierdoor ziet de rekensom er anders uit
zuren niet zelf bouwen. Zij zijn dus
wende
innemen,
bij een koe. Als 60 tot 70 procent van de
afhankelijk van de typen aminozuren
breken ze die af in hun maag. De afge-
voedingsstoffen in de pens wordt afge-
die gevoerd worden. Een herkauwer kan
broken eiwitten worden daarna via
broken, betekent dit dat maar 30 tot 40
een groot gedeelte van de aminozuren
de dunne darm opgenomen door het
procent rechtreeks door het lichaam
- nadat het ruwe eiwit en aminozuren
lichaam. Dus hoe meer eiwitten je erin
wordt opgenomen. Het is dus niet: hoe
zijn afgebroken - zelf weer opbouwen
stopt, hoe meer er ook in het lichaam
meer ruw eiwit wordt bijgevoerd, hoe
in de pens. Dat neemt niet weg dat je
belanden. Bij koeien werkt deze reken-
beter de eiwitproductie. Hoe kun je de
een aantal essentiële aminozuren toch
som niet. Een koe heeft een grote pens
eiwitproductie dan wel aansturen? Bij de
altijd voldoende moet voeren. Dit om
waarin de aanvoer eerst wordt gefer-
koe draait alles om een goede werking
met zekerheid te voorzien in de basis-
menteerd. Bacteriën breken hier 60 tot
van het fermentatievat: de pens. Die
behoefte. Voor een goede eiwitpro-
70 procent van alle binnenkomende
moet op zo’n manier functioneren, dat
ductie is het noodzakelijk dat de pens
voedingsstoffen af. Daarna worden ze
er zoveel mogelijk eiwit wordt aange-
goed
weer opgebouwd. Dan pas stromen ze
maakt. Hier stem je de samenstelling van
In de voeding moeten alle nutriënten
als ‘nieuwe bouwstoffen’ (waaronder
het rantsoen op af. Voor de aanmaak
zitten om de pens op de juiste manier
nieuwe eiwitten) door naar de dunne
van de enzymen, hormonen, eiwitten,
te laten fermenteren. Bovendien is het
darm.
enz. hebben dieren, zowel herkauwers
belangrijk dat deze nutriënten in even-
als niet-herkauwers, aminozuren nodig.
wicht zijn.
dieren
eiwitten
uitgebalanceerd
kan
werken.
Eiwit metabolisme Alles draait om balans Het voer van de koe bestaat uit ruwe energie (o.a. suikers) en ruw eiwit. Deze twee moeten ongeveer even snel fermenteren. Nat kuilvoer fermenteert snel. Het gaat snel door het lichaam van de koe, waardoor je o.a. dunne mest kunt krijgen. Om de penswerking in balans te houden, moet er naast het aanwezige snel fermenteerbare eiwit ook snel fermenteerbare energie in het voer zitten. Andersom is het bij een drogere kuil, dus langzamer eiwit, belangrijk dat het voer aangevuld wordt met een deel snel fermenteerbaar eiwit om de pensproductie en passage te stimuleren. Als deze snelheden niet goed in balans zijn, worden de voedingsstoffen onvoldoende omgezet (er zitten vezels in de mest) of kan er (bij teveel aan energie) pensverzuring ontstaan.
Analyse is de basis Wat kunt u als veehouder met deze informatie? Het bovenstaande maakt nog eens duidelijk hoe belangrijk het is om de kuiluitslagen van blgg zorgvuldig door te nemen met uw rundveevoorlichter. Samen kunt u de uitslag analyseren en beoordelen of er aanpassingen nodig zijn in uw rantsoen. En zo ja, welk type krachtvoer naast uw basisrantsoen kan bijdragen aan de optimale penswerking. Als C.A.V. Den Ham willen we deze keuze zo helder en eenvoudig mogelijk voor u maken. Het nieuwe assortiment eiwitaanvullingen helpt u om een goede keuze te maken. Op basis van de kuilanalyse maakt u een keuze voor een krachtvoer met een lager of hoger percentage penseiwit. Oftewel eiwitten die direct doorgaan naar de maag, of die eerst gefermenteerd worden. Uw rundveevoorlichter kan u hier alles over vertellen.
“Op basis van de kuilanalyse maakt u een keuze voor een krachtvoer met een lager of hoger percentage penseiwit.”
7
Bedrijf uitgelicht
Melkveebedrijf Bakhuis
“Altijd alert zijn op de penswerking” In Daarle runt Herman Bakhuis, samen met zijn oudste zoon Jan-Willem, een melkveebedrijf met 320 melkkoeien en 160 stuks jongvee. Ze hebben een fulltime medewerker in vaste dienst: “Een keer in de 3 weken draait ieder van ons weekenddienst. Zo kom je ook toe aan je sociale leven.” Echtgenote Bernadien doet sinds april van dit jaar de recreatietak: vakantieboerderij en bed & breakfast De Reggestee in Hancate.
Waarom ben je aangesloten bij C.A.V. Den Ham?
Hoe werk je samen met de C.A.V.?
Ik ben in ’93 bij Den Ham gekomen
Voorlichter Henri Kolkman komt maan-
om
prijs/kwaliteitsverhouding
delijks langs. We maken dan een rondje
van het voer. Die was het allerbeste.
langs de stal, kijken naar de pensvul-
Advies werd toendertijd extern inge-
ling, de herkauwactiviteit, de mestspo-
huurd. In de loop der jaren zijn ze meer
ren etc. en maken een inschatting hoe
gaan doen aan hun dienstverlening en
de pens functioneert. Ook als ik denk:
hebben ze de advisering op een hoger
het draait niet lekker, en ik kom er zelf
plan gebracht. Deze lijn zet zich door.
niet uit, dan bel ik Henri. Hij is nutritio-
Dit betekent waarschijnlijk wel dat de
nist en heeft het goede fingerspitzen-
kosten iets hoger worden. Maar als dat
gefühl. Je kunt wel weten hoe het op
ten goede komt aan het resultaat, mag
papier werkt, maar in de praktijk is het
dat ook.
toch vaak net even anders.
Wat verwacht je van je coöperatie?
Hoe optimaliseer je de eiwitproductie?
Dat ze op tijd anticiperen op ontwik-
Bij een afwijking kijken we wat de pens
kelingen. Zoals het fosfaatplafond: ik
mist om optimaal te kunnen fermente-
hoor geluiden dat we daar in Nederland
ren. Dan passen we het rantsoen aan.
nu al overheen zitten. De opdracht aan
Wij voeren het nieuwe eiwitmengsel
de C.A.V. is om zo snel mogelijk voer te
al van CAV. Marathon is de langzame,
ontwikkelen met een lager fosfaatge-
Sprint de snelle variant. Voerefficiëntie
halte, zodat we onze stallen vol kunnen
is de sleutel en is financieel erg belang-
houden. Onderbezetting kost geld.
rijk. Als we de voerefficiëntie met een
de
tiende kunnen verbeteren, kunnen we daar bij wijze van spreken bijna onze medewerker van betalen.
8
Herman Bakhuis
Bedrijf uitgelicht
“Ook als ik denk: het draait niet lekker en ik kom er zelf niet uit, dan bel ik Henri. Hij is nutritionist en heeft het goede fingerspitzengefühl.”
9
Zeugen Nutritie
Altijd de optimale kwaliteit voor een gunstige prijs C.A.V. Den Ham is er voor haar leden. We zijn er om u te helpen de best mogelijke bedrijfsresultaten te halen. Hieraan werken we onder meer door, zoals in onze missie staat: ‘doeltreffende voeders te bieden tegen de laagst mogelijke kostprijs.’ Hoe doen we dat?
Ingangscontroles
Constante samenstellingen
Doelgericht assortiment
Doeltreffende voeders: wat zijn dat?
De samenstelling van voeders blijft altijd
C.A.V. biedt een compleet assortiment
Dat zijn voeders die voorspelbare resul-
aan verandering onderhevig. Dit wisselt
voeders voor verschillende doelen.
taten geven. Om een voorbeeld te
onder meer door het veranderende
Onze nutrionisten zitten samen met
noemen: van het varkensvoer weet je
aanbod en de fluctuerende prijzen van
onze mensen van de buitendienst in
vooraf wat de groeiresultaten zijn. Om
de grondstoffen en door de tussen-
diergroepen. Hierdoor wordt er voort-
dit te kunnen waarborgen, voeren we
tijdse optimalisaties. Ook verschillen de
durend
nauwkeurige ingangscontroles uit op
nutriëntwaarden van de grondstoffen
zij wat er leeft in het veld en wat u
alle grondstoffen. Hierdoor weten we
regelmatig. C.A.V. voert alleen kleine
verwacht nodig te hebben de komende
van elke binnenkomende partij precies
aanpassingen
tijd: zowel in kwaliteit (samenstelling)
wat de voedingswaarden zijn. Daar
bandbreedtes. Hierdoor ontstaan er
houden we rekening mee bij de samen-
niet tot nauwelijks smaakverschillen
stelling van de voeders.
(waardoor vee een voeder mogelijk
door.
Binnen
nauwe
weigert) en weet u wat u krijgt en waarvoor u betaalt.
10
kennis
als kwantiteit.
uitgewisseld,
weten
Pluimvee Nutritie Openheid en overleg
ontwikkelingen in de sector. Ook langs
Onze nutritionisten hebben regelma-
deze weg blijven we ons assortiment
tig overleg met onze productiechef.
continu doorontwikkelen.
Zij spelen de ervaringen, wensen en verwachtingen van onze leden aan
Laagst mogelijke kostprijs
hem door, waardoor onze voeders
Onze mensen van nutritie hebben
voldoen aan uw kwaliteitseisen (ook ten
voortdurend overleg met onze afde-
opzichte van o.a. hardheid, slijtvastheid
ling inkoop, over de ontwikkelingen
enz.). We nemen samen met andere
in de markt en de prijsstellingen. We
marktpartijen
kopen bruikbare partijen grondstoffen
deel
aan
praktijkge-
richte onderzoeken, gericht op nieuwe
zo gunstig mogelijk in.
“We voeren nauwkeurige ingangscontroles uit op alle grondstoffen. Hierdoor weten we van elke binnenkomende partij precies wat de voedingswaarden zijn.”
11
Alles op het gebied van dieren, tuinen en klussen!
Bijna 3000m2!
• Klus • Dier • Tuin • Agri • Ruitersport • Kleding en schoeisel • Speelgoed en vrije tijd • Hengelsport
úw groene vakwinkel Dorpsstraat 58, 7683 BL Den Ham T 0546-67 12 51 www.cavwinkel.nl
Openingstijden: ma-do: 8:00 - 18:00 uur vrijdag: 8:00 - 20:00 uur zaterdag: 8:30 - 16:00 uur
Bestel óók online!
www.cavwinkel.nl
