CAV Support
Opstart hennen Een goede start is van levensbelang!
4
Terugbrengen aantal doodgeboren biggen
6
Vitamines- en mineralenvoeding voor rundvee
8
Samen naar een optimaal rendement www.cavdenham.nl
Periodiek magazine van C.A.V. Den Ham Editie 11
Voorwoord
Technische resultaten en kostenbeheersing Voor u ligt een nieuwe uitgave van Support, een uitgave van C.A.V. Den Ham waarin specifiek aandacht wordt besteed aan technische onderwerpen. In een periode dat al langere tijd opbrengstprijzen voor de meeste sectoren onder druk staan, kunnen deze prijzen het belangrijkste onderwerp van gesprek worden. De realiteit is echter ook dat de invloed van een individuele boer op de opbrengstprijzen beperkt is. Het realiseren van goede technische resultaten en kostenbeheersing wordt dan nog belangrijker.
2
In de intensieve veehouderij is het
John
varkens,
aantal geboren biggen en hun overle-
uitgangsmateriaal dat wordt gebruikt
besteedt aandacht aan het terug-
vingskans. In de rundveehouderij is het
van cruciaal belang. Patrick Ketels, onze
brengen van het aantal doodgebo-
optimaliseren van het eigen geprodu-
pluimveespecialist, besteedt aandacht
ren biggen in de zeugenhouderij. Ook
ceerd ruwvoer cruciaal bij het realise-
aan de opfok van leghennen. Vaak een
hier geldt dat de zeugenhouder eigen-
ren van een kostenefficiënte melkpro-
periode waar de leghennenhouder
lijk de basis creëert voor een succes-
ductie. Het in 2015 geïntroduceerde
minder bij betrokken is. Toch wordt in
volle vleesvarkensronde. De laatste 6
nieuwe assortiment mengsels speelt
deze periode de basis gelegd voor een
maanden is ons assortiment zeugen-
hierbij een belangrijke rol. Naast keuze
wel of niet succesvolle legperiode in
voeders verder geoptimaliseerd. Eén
voor het juiste mengsel is ook een
de komende 60 weken. Als leghennen-
van de aspecten waar aandacht aan is
juiste vitaminering/mineralisering van
houder moet hieraan (meer?) aandacht
besteed, is het aantal levendgeboren
het mengsel essentieel in het berei-
worden besteed en misschien ook wel
biggen per zeug. Keuzes in de voersa-
ken van optimale resultaten. Herman
eisen worden gesteld waar de hennen
menstelling en vooral premix kunnen
van der Woerdt, teamleider rundvee,
aan dienen te voldoen.
een positieve bijdrage leveren aan het
besteedt in zijn artikel hier aandacht
Nijhoff,
teamleider
“De laatste 6 maanden is ons assortiment zeugenvoeders verder geoptimaliseerd. Eén van de aspecten waar aandacht aan is besteed, is het aantal levend geboren biggen per zeug.” aan. In de komende maanden zal ook een nieuw assortiment rundveebrokken worden geïntroduceerd. Dit nieuwe assortiment sluit aan bij het in 2015 vernieuwde mengselassortiment. Samen met u blijven wij continu werken aan het verbeteren van de technische
Gert Bargeman
prestaties die onze voeders leveren met
Directeur
als doel u te ondersteunen om ook in deze uitdagende tijden een optimaal rendement op uw bedrijf te realiseren.
3
Rundvee Pluimvee
Een goede start is van levensbelang! De cruciale fase van een koppel leghennen laat na opzet niet lang op zich wachten. Je zou zelfs kunnen zeggen dat deze al begint op de dag dat de hennen arriveren en pas eindigt als de kippen stabiel in topproductie zijn. Als het in deze periode misgaat, zal het je de hele ronde blijven achtervolgen. De opstart van leghennen is van levensbelang, voor de kip én voor uw bedrijfsresultaat.
Plan van aanpak
er voor zorgen dat hier extra aandacht
bedrijf. Vergeet de waterleiding niet!
Voor een goede opstart van uw koppel
op komt te liggen. Zo kunt u elke ronde
De leegstandsperiode is het enige
leghennen zijn er een groot aantal
de omstandigheden voor de hen weer
moment dat u met hoge doseringen
zaken die goed voor elkaar moeten
iets beter krijgen en geeft u de kip een
reinigingsmiddel in uw leiding kunt
zijn. De meeste lijken vanzelfsprekend,
eerlijke kans de hoge verwachtingen
werken. Gebruik de leegstand ook om
maar in de praktijk blijkt toch dat dit niet
waar te maken.
ongedierte als ratten, muizen en bloed-
altijd zo is. Durf kritisch naar uw eigen
4
luizen keihard aan te pakken. Bespreek
bedrijfsvoering te kijken, vaak weten
De voorbereiding
ruim voor de leegstand met uw onge-
we wel hoe het zou moeten maar doen
We hebben het hier over de periode
diertebestrijder hoe u samen tot een
we het ook? We verwachten steeds
van leegstand. Er is geen kip aanwezig,
zo effectief mogelijke bestrijding komt.
meer van onze dieren, maar dit is alleen
maar toch is het een belangrijke peri-
Breng samen met uw bedrijfsadviseurs
gerechtvaardigd, als we de omstandig-
ode. Als je goed wilt presteren, moet je
tijdig een bezoek aan de opfokker en
heden waarin we hennen houden ook
goed voorbereid zijn en moet de stal
stem lichtschema’s en voerovergangen
steeds verder optimaliseren. De afge-
goed voorbereid zijn om de kippen te
goed op elkaar af.
lopen ronde goed analyseren samen
ontvangen. Het schoonmaken van de
met uw bedrijfsadviseurs en hier een
stal gebeurt bij voorkeur nat en wordt
Aankomst van de hennen
aantal verbeterpunten uit halen moet
uitgevoerd door een gespecialiseerd
Op de dag dat de hennen arriveren is de
Rosékalveren stal droog, op temperatuur, is er overal
Voorjaarskoppels
voldoende waterdruk en zijn alle voer-
Hennen die opgezet worden in het
goten goed gevuld met het juiste voer.
mooie voorjaar, komen vaak vroeg en
We starten altijd met pré-legvoer, deze
snel in productie. Er lijkt geen rem op
is gericht op de aanzet van spiermassa
te zitten. Dit proberen tegen te houden
en bevat relatief weinig calcium.
heeft weinig zin, het is belangrijk om de hennen de ruimte en tijd te geven goed
“Durf kritisch naar uw eigen bedrijfsvoering te kijken, vaak weten we wel hoe het zou moeten maar doen we het ook?”
Op naar de top
te vreten. Bespreek de lichtschema’s
In de eerste drie weken na de opzet
dus goed met de opfokorganisatie en
draait het om voeropname, zo snel
houd goed contact met uw bedrijfsad-
mogelijk richting de 100 gram voer-
viseur of dit eventueel bijgesteld moet
opname is het doel. Uiteraard moet
worden. Kenmerken voor het voorjaar
de wateropname in hetzelfde tempo
zijn de warme dagen en koude nach-
meestijgen. Een goed geijkte voer-
ten, hierin schuilt een groot ventila-
weging en watermeter zijn hierbij erg
tierisico. Zorg voor rust in de ventila-
belangrijk! Wanneer de hennen zo
tie en bespreek dit eventueel met een
rond de 5 tot 10% leggen, schakelen we
ventilatiespecialist. Let ook op bij het
van pré-leg- naar startvoer. Het start-
opvangen van de hennen: het kan al
voer is ontwikkeld om de hen opti-
aardig mooi weer zijn, wat de indruk
Patrick Ketels
maal in productie te laten komen en
geeft dat de stal niet opgestookt hoeft
Adviseur
tegelijk zelf goed door te ontwikkelen
te worden, maar schijn bedriegt. Vaak is
pluimveevoeding
tot volwassen en volgroeide legkip. Bij
het systeem na de leegstand erg koud
normaal verloop blijft het koppel op
en dient er toch enkele dagen gestookt
startvoer tot de leeftijd van ongeveer
te worden om een optimale tempera-
dertig weken.
tuur van het systeem te krijgen.
5
Varkens
Terugbrengen aantal doodgeboren biggen In het algemeen heeft de stijging van
Het geboortegewicht is een criterium
“speencapaciteit” met bijna 10 kilo.
worpgrootte de laatste jaren geleid
dat een heel belangrijke rol speelt in de
Doodgeboren biggen worden gedefi-
tot een verhoging van het percentage
bepaling van bigkwaliteit en bigover-
nieerd als biggen die tijdens het werp-
doodgeboren biggen. Het is vandaag de
leving. Een kenmerk als gemiddeld
proces doodgaan doordat de bloed-
dag normaal om één of meer doodge-
geboortegewicht en totaal geboor-
toevoer van de placenta afneemt of
boren biggen per worp te hebben. Dit
tegewicht hebben een relatief hoge
wegvalt door het samentrekken van de
blijkt uit bedrijfsresultaten van individu-
erfelijkheid van respectievelijk 0,25
baarmoeder. Er zijn meerdere facto-
ele bedrijven en fokkerijdata. Door een
en 0,15. Kenmerken als aantal lichte
ren die van invloed zijn op het aantal
gedegen focus in het fokprogramma en
biggen onder de 800 gram of verschil
doodgeboren biggen, de meeste zijn
goed management biedt dit gegeven
in geboortegewicht binnen een worp
gerelateerd aan de zeug en het werp-
kansen voor verbetering van de “speen-
blijken ook erfelijk te zijn, wat inhoudt
proces. Het worpnummer heeft het
capaciteit”. Vaak is “aantal levendge-
dat er nog voldoende potentie is voor
grootste effect, omdat het aantal dood-
boren biggen per worp” een belangrijk
genetische vooruitgang. De genoemde
geboren biggen na de tweede worp
selectiecriterium. In combinatie met het
kenmerken hebben een lagere erfelijk-
gestaag oploopt. Het hoogste aantal
“totaal aantal geboren biggen” zorgt dit
heid van respectievelijk 0,10 en 0,07.
doodgeboren biggen hebben zeugen
ervoor dat het percentage doodgebo-
6
van de 6e worp en hoger. Zeugen die
ren biggen per worp binnen aanvaard-
Goed management is een must
grote worpen produceren, hebben ook
bare grenzen blijft. Enkel een focus op
Het toepassen van goed management
een verhoogde kans op doodgebo-
worpgrootte brengt met zich mee dat
voor en tijdens het werpen is ook een
ren biggen. Het aantal doodgeboren
de geboortegewichten naar beneden
zeer belangrijke factor. Terugbrengen
biggen is sterk gerelateerd aan de tijd
gaan en dat de uniformiteit van de worp
van doodgeboren met 0,3 big per
die het werpproces in beslag neemt.
af zal nemen. Worpgrootte en bigkwa-
worp, wat relatief eenvoudig te reali-
Normaal is de duur van een werppro-
liteit zijn namelijk negatief aan elkaar
seren is op de meeste bedrijven, leidt
ces 2 tot 5 uur, maar de meeste zeugen
gecorreleerd. Te veel focus op één enkel
tot 1,4 biggen meer gespeende biggen
werpen binnen 2 tot 3 uur. Wanneer het
criterium heeft een negatief effect op
per zeug gedurende haar productieve
werpproces meer tijd in beslag neemt,
andere, tevens zeer belangrijke criteria.
leven en geeft een verhoging van de
gaat dit gepaard met toename van
doodgeboren biggen, omdat het risico
aantekening maken, kan helpen om hier
het zaak dat het inleiden zo laat moge-
van het stoppen of verminderen van
extra aandacht aan te besteden.
lijk plaatsvindt. Per bedrijf zal gekeken
de bloedtoevoer groter wordt met de
moeten worden wat het meest opti-
tijd. Een andere zeer belangrijke factor
Controle
male moment is om de worpen in te
is de fase van het werpproces, waarin
Controle tijdens het werpen is essenti-
leiden.
een zeug zich bevindt. Bijna alle biggen
eel om een verbetering van het aantal
die dood gaan tijdens het werpproces,
doodgeboren biggen te bewerkstel-
overlijden in het laatste deel van het
ligen. Dit houdt over het algemeen in
werpproces en 70% bij de laatste drie
dat het grootste deel van de worpen
biggen. Om het werpproces zo effec-
ingeleid dient te worden. Het is van
John Nijhoff
tief mogelijk te managen, dienen de
belang dat de gemiddelde drachttijd
Teamleider
zeugen met een verhoogde kans op
per ras of per kruising bekend is binnen
varkens
doodgeboren biggen bekend te zijn. Op
de zeugenstapel, maar ook worpnum-
de zeugenkaart van meerdere worps-
mer, omdat ook hierin variatie zit op
zeugen en zeugen met een geschiede-
verschillende bedrijven. Om het maxi-
nis van meer doodgeboren biggen een
male geboortegewicht te behalen, is
De richtlijnen
de geboorte geholpen te
worden en indien nodig dienen
De hieronder opgesomde
worden. Het tijdsinterval kan
ze bij de ademhaling geholpen te
managementmaatregelen kunnen
bijgesteld worden, als dit uit de
worden. Vervolgens is het goed
gebruikt worden om het aantal
bedrijfsomstandigheden beter
de biggen onder de warmtelamp
doodgeboren biggen terug te
lijkt te zijn.
te leggen en zo snel mogelijk te
brengen:
zorgen dat ze biest krijgen. Goede hygiëne is van groot belang,
Wanneer de zeug met het
wanneer geboortehulp wordt
Als het werpproces te langzaam
werpproces is begonnen de tijd
toegepast. Het wassen van de vulva
verloopt of als de zeug stopt met
noteren. Bij elke volgende controle
(en omgeving) met warm water en
persen, dient 0.5 ml oxytocine
weer tijd, aantal levendgeboren
desinfectiemiddel behoren samen
intramusculair toegediend te
biggen en doodgeboren biggen
met het gebruik van een plastic
worden of 0.25 ml oxytocine in
op de zeugenkaart noteren. De
handschoen en glijmiddel tot de
de vulva, nadat gecontroleerd
controleur dient goed bekend te
standaardprocedure. Tevens dient
is dat het geboortekanaal vrij is.
zijn met het werpproces, zodat hij/
de zeug als zij niet goed start na
De oxytocine-behandeling dient
zij snel kan ingrijpen bij abnormale
geboortehulp, een injectie met lang
geregistreerd te worden, zodat
situaties of problemen.
werkende antibiotica te krijgen.
er gerichte nacontrole plaats
In de beginfase van het werpproces
Wanneer er geelbruin darmpek
mag, indien nodig, elke 20 tot 30
is de geboortehulp bijna niet nodig.
(biggenontlasting) in het vlies zit
minuten herhaald worden. Te veel
Een zeug dient het werpen zelf te
dat om de big aanwezig is, duidt
oxytocine kan ervoor zorgen dat
doen, tenzij ze problemen lijkt te
dit vaak op zuurstofgebrek en
de baarmoeder zich sluit en kan
hebben of zich ongemakkelijk lijkt
moet onmiddellijk geboortehulp
zo leiden tot meer doodgeboren
te voelen, dan is assisteren bij de
toegepast worden.
biggen.
Wanneer er geboortehulp
Nadat geboortehulp is toegepast,
Als er 6 á 7 biggen geboren
toegepast wordt, dienen alle biggen
dient de zeug goed geobserveerd
zijn en er ongeveer 20 minuten
waar men bij kan eruit te worden
te worden totdat het werpproces
geen biggen (levend of dood)
gehaald. Bij de geboren biggen
ten einde is. Indien nodig nogmaals
meer zijn geboren, dient bij
dient slijm en vlies verwijderd te
geboortehulp toepassen.
kan vinden. Deze behandeling
geboorte gewenst.
7
Rundvee
Vitamines- en mineralenvoeding Een goede vitamine- en mineralenhuishouding begint in de pens. Wellicht heeft u er nooit bij stilgestaan, maar de koe is in staat om een groot deel van haar benodigde vitamines zelf aan te maken. Het gaat hierbij om de zogenaamde
Wel moet er ook gezegd worden dat
weer gebreken of zelfs toxiciteit kunnen
B-vitamines. Voorbeelden hiervan zijn
‘meer’ niet altijd beter is. Dit geldt ook
ontstaan. Voor een juiste ondersteuning
vitamine B1, B2 niacine, biotine, folium-
voor de mineralenaanvullingen. Om
van vitamines en mineralen, afgestemd
zuur en vitamine B12. Deze B-vitamines
als melkvee top te kunnen presteren
op uw veestapel, heeft C.A.V. Den Ham
zijn een co-factor bij de glucose-
zal ieder mineraal in de juiste hoeveel-
vier mineralenmengsels geformuleerd,
aanmaak in de lever. Ook hebben ze
heid aanwezig moeten zijn. De wet van
die voor u door de eiwit- en energie-
een belangrijke functie bij het vetzuur-
Liebig geeft dit hieronder schematisch
mengsels gemengd kunnen worden.
en eiwitmetabolisme en spelen ze een
weer. De productie wordt bepaald door
Deze
rol bij hoornvorming. Daarnaast stabi-
het mineraal dat het minst aanwezig
hebben ieder hun eigen nutriëntwaar-
liseren ze de pensfermentatie, onder-
is. Dit illustreert ook duidelijk waarom
des en kunnen sturing geven aan speci-
steunen - en zijn onderdeel van - het
het beter is om de onderlinge verschil-
fieke kenmerken en doelstellingen.
immuunsysteem en spelen ze een
len tussen mineralen te verkleinen.
belangrijke rol in de lever. Wanneer er
Het overmatig voeren van mineralen
onvoldoende
aanwezig
zal ook leiden tot onderlinge interac-
zijn, functioneert uw koe niet meer.
ties tussen mineralen, waardoor er juist
B-vitamines
De wet van Liebig Om top presterende koeien te
mineralentoevoegingen
Cu WDVE
hebben, moet van ELK nutriënt
VEM Mg
voldoende gegeven worden.
Mn Zn P Co
8
vier
Ons assortiment Mineralenvoeding: Unilac Voor een universele mineralen-aanvulling,
gemakkelijk door de eiwit- en energiemeng-
die zowel bij het jongvee als het melkvee
sels gemengd worden. Daarnaast is Unilac
ingezet kan worden, is Unilac geformuleerd.
ook in zakgoed verkrijgbaar en is het de
Unilac heeft een prima basis aan vitami-
ideale aanvulling voor uw jongvee.
nes, mineralen en spoorelementen en kan
Vitalac Voor extra ondersteuning van de vitaliteit en uier- en klauwgezondheid van uw veestapel is Vitalac ontwikkeld. Ook Vitalac kan gemengd worden door de eiwit- en energiemengsels van uw basisrantsoen en is ook verkrijgbaar in zakgoed. Vitalac heeft naast de essentiële mineralenbasisvoeding
haar
ondersteuning aan levermetabolisme
transportmechanismen in het lichaam,
speerpunt
en klauwgezondheid. Door, naast anor-
waardoor de kans op eventuele blokka-
gericht op uier- en klauwgezondheid.
ganische spoorelementen, ook orga-
des en interacties wordt verkleind. Niet
Hiervoor zijn speciale vitamines, mine-
nische spoorelementen in te zetten,
het ‘meer’, maar het ‘via een andere
ralen en spoorelementen geselecteerd,
verhoogt u de effectiviteit van de
weg’ voeren van mineralen en spoor-
die deels organisch gebonden zijn. De
absorptie. De opname van deze spoor-
elementen helpt uw veestapel de uier-
extra geselecteerde vitamines geven
elementen verloopt namelijk via andere
en klauwgezondheid op peil te houden.
9
Rundvee
Acilac Voor het ondersteunen van de pensgezondheid kan Acilac ingezet worden. Ook Acilac kan gewoon gemengd worden door de eiwit- en energiemengsels van uw basisrantsoen. Snelle rantsoenen en warme periodes
zijn of het bufferend vermogen onvol-
ingezet worden, dat helpt om de pens
kunnen ervoor zorgen dat de pensge-
doende. Het gevolg is dat hierdoor de
op een goede pH te houden en daar-
zondheid onder druk komt te staan.
pH in de pens daalt en de balans in de
naast alle vitamines, mineralen en
Dit kan komen door een verhoogde
pensmicroben verstoord raakt. De pens
spoorelementen te leveren die de koe
pensfermentatie, of door bijvoorbeeld
fermenteert minder goed en minder
nodig heeft.
onvoldoende herkauwactiviteit van uw
B-vitamines worden aangemaakt. Om
koeien. De fermentatie kan verstoord
hier sturing aan te geven kan Acilac
Provulac Voor het bevorderen van de productie en het ondersteunen van de vruchtbaarheid heeft C.A.V. Den Ham Provulac geformuleerd. Ook Provulac kan gewoon gemengd worden door de eiwit- en energiemengsels van uw basisrantsoen en is ook verkrijgbaar in zakgoed.
10
Provulac heeft naast de essentiële
zijn. Daarnaast zijn speciale vitamines
de effectiviteit van de absorptie. Niet
mineralenbasisvoeding haar speerpunt
bijgevoegd, die ondersteuning geven
meer maar beter afstemmen van vita-
gericht op productie en vruchtbaarheid.
aan de energiestofwisseling in de lever.
mines, mineralen en spoorelementen
Ook hiervoor zijn speciale vitamines,
Door, naast anorganische spoorele-
helpt u naar een betere melkproductie
mineralen en spoorelementen gese-
menten, ook organische spoorelemen-
en vruchtbaarheid van uw veestapel.
lecteerd, die deels organisch gebonden
ten in te zetten, verhoogt u wederom
Pluimvee
U = Unilac P = Provulac V = Vitalac A = Acilac
U
P
V
A
U P V
A
U
P
U P V A
V A U
P
A
V
V
A
V A U P
11
U
P
Alles op het gebied van dieren, tuinen en klussen!
Bijna 3000m2!
• Klus • Dier • Tuin • Agri • Ruitersport • Kleding en schoeisel • Speelgoed en vrije tijd • Hengelsport
úw groene vakwinkel Dorpsstraat 58, 7683 BL Den Ham T 0546-67 12 51 www.cavwinkel.nl
Openingstijden: ma-do: 8:00 - 18:00 uur vrijdag: 8:00 - 20:00 uur zaterdag: 8:30 - 17:00 uur
Bestel óók online!
www.cavwinkel.nl
