Catalogus Opleiding & Training Modules als vertrekpunt voor de opbouw van opleidingen en trainingen met als inzet organisatieontwikkeling, managementontwikkeling en persoonlijke ontwikkeling
Colofon AreaConsult bv, bureau voor beleids- en organisatieontwikkeling Reduitlaan 33, 4814 DC Breda Telefoon (076) 888 00 50 E-mail:
[email protected] www.areaconsult.nl Projecttitel : Catalogus Opleiding & Training Opdrachtgever : AreaConsult bv
Najaar 2010
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 2
AreaConsult bv
Inhoudsopgave Inleiding 5 Effectief communiceren ..........................................................................................................7 Basistraining Assertiviteit .......................................................................................................9 Assertiviteit, Onderhandelen en Conflicthantering ...............................................................11 Resultaatgericht werken ........................................................................................................13 Cliëntgericht en commercieel werken ...................................................................................15 Presentatietechnieken ...........................................................................................................17 Vergadertechniek ..................................................................................................................19 Functionering- en beoordelingsgesprekken ..........................................................................21 Competentiegericht interviewen / selecteren ........................................................................22 POP- of ontwikkelgesprekken voeren...................................................................................24 Persoonlijke effectiviteit .......................................................................................................25 Omgaan met veranderingen ..................................................................................................27 Verbeteren en vernieuwen (Verandermanagement) ..............................................................29 Adviesvaardigheden .............................................................................................................31 Adviesvaardigheden in de politieke context (gemeente) ......................................................33 Organisatieadvies voor de personeelsadviseur .....................................................................35 Programmamanagement .......................................................................................................37 Kwaliteitstrajecten / Business Process Management ............................................................39 Teambuilding ........................................................................................................................42 INK management model .......................................................................................................44 Basistraining Projectmatig werken .......................................................................................46 Senior projectmanagement ...................................................................................................48 Coachend leidinggeven / Competentiegericht coachen.........................................................50 Collegiaal coachen (voor niet-leidinggevenden) ..................................................................51 Individueel coachingstraject voor niet-leidinggevenden.......................................................52 Individueel coachingstraject voor leidinggevenden ..............................................................53 Basistraining Leidinggeven ..................................................................................................54 Vervolgtraining Leidinggeven / Effectief leiderschap ..........................................................56 Leidinggeven aan projecten (voor leidinggevenden) ............................................................57 Maatwerk Management development traject ........................................................................59
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 3
AreaConsult bv
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 4
AreaConsult bv
Inleiding AreaConsult bv is een dynamisch bureau met een enthousiast team van adviseurs, trainers en coaches. We zijn gericht op het leveren van een bijdrage aan het optimaal functioneren van organisaties door het bieden van ondersteuning bij het ontwikkelen van de organisatie, het management en de mensen die er werken. Door middel van deze catalogus presenteren wij u de opleidingen en trainingen die wij voor u kunnen verzorgen. Onze werkwijze kenmerkt zich door producten op maat voor de klant te maken. Doordat we samenwerken met consultants, trainers, coaches en specifieke inhoudsdeskundigen, die zich op projectbasis aan ons bureau verbinden, zijn we breed en flexibel inzetbaar. Door onze brede praktijkervaring kunnen we gesprekspartner zijn op alle lagen van de organisatie en kunnen we de vertaalslag maken van strategische (conceptuele) onderwerpen naar noodzakelijke veranderingen en concreet gedrag voor zowel de directie als het middenkader, staf en uitvoerenden. We maken zoveel mogelijk gebruik van de kennis en deskundigheid die binnen de klantorganisatie aanwezig is.
Visie op training en opleiding: langdurig effect sorteren Om verandering te bewerkstelligen is het nodig aan te grijpen op het niveau waar het onderwerp voor iemand “speelt”. Gedragsverandering is meer dan een kunstje uitvoeren. Het vraagt competenties en een attitude die verbonden is met de overtuigingen (en soms beroepsidentiteit) van de deelnemers. Pyramide van Dilts & Bateson
Spiritualiteit Identiteit
Overtuiging Vermogens Gedrag Omgeving
Op identiteitsniveau kan het zelfbeeld van de hulpverlener zo sterk leven dat het belemmerend kan zijn voor verandering (“ik ben verpleegkundige in hart en ziel; ik ben geen winkeljuffrouw”). Belemmerende overtuigingen kunnen zijn: “je moet het een ander altijd naar de zin maken”, “ik (of ons huis) mag nooit “nee” zeggen”, “men mag geen moeilijke zorgvragen stellen”. Voorbeeld Truus is afdelingshoofd en heeft moeite met coachen. Ze volgt een cursus “Coachen” en heeft daar al vaardigheden aangereikt gekregen. Na één module lukt het haar nog niet om het sturen op te geven. Het blijkt in een reflectiegesprek met een begeleider dat Truus een echte perfectionist is (overtuiging: “ik ben de enige die het kan”) en daardoor moeilijk los kan laten, ze doet dingen liever zelf dan het over te laten aan haar teamleden en hen te coachen. Truus’ leerdoel is dus loslaten, en niet vaardigheden leren om te coachen. Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 5
AreaConsult bv
Om effect te bereiken bij veranderprocessen vinden wij het essentieel om aandacht te besteden aan de overtuigingen die in de weg staan (“doe ik het nu dan niet goed?”, “zijn er klachten over mij”, “ik weet het beste wat hij nodig heeft”, “zo hebben we het altijd gedaan”). Met onze trainingen beogen we (gedrags-)verandering in de werkpraktijk te ondersteunen. Theorie is ondersteunend voor het begrip van vaardigheden. Zo veel als mogelijk werken we met activerende werkvormen waardoor de deelnemer de stof zich al doende eigen kan maken. In de begeleiding dagen we deelnemers uit om buiten hun kader te kijken en uit hun zone van comfort te komen. Dit doen we door met name positieve feedback te gebruiken (waardering tonen voor inzet, effectief gedrag honoreren) en terughoudend te zijn in negatieve feedback. Naast Opleiding & Training bestaan er nog drie andere productgroepen die we hieronder graag kort typeren: De productgroep Onderzoek & Advies omvat beleidsonderzoek en organisatieanalyses/-doorlichtingen. Met deze producten krijgen organisaties middelen in handen om (organisatie-)problemen aan te pakken. In het kader van de productgroep Implementatiebegeleiding verzorgen wij maatwerk MD-programma‟s of ondersteunen wij de doorvertaling van beleid in het dagelijks werk. Tot slot biedt de productgroep Begeleiding & Coaching vormen van (individuele) begeleiding gericht op het verbeteren van het functioneren en/of het vergroten van het zelfinzicht en het eigen lerend vermogen. Voor een uitgebreid inzicht in de activiteiten van AreaConsult bv verwijzen wij graag naar onze website www.areaconsult.nl. In deze Catalogus Opleiden & Trainen zijn producten beschreven waar wij als bureau uitgebreide ervaring mee hebben en die wij op maat voor u kunnen ontwikkelen en uitvoeren. De productbeschrijvingen zijn bedoeld om uw gedachten te richten. De programma‟s worden pas definitief in een proces met de organisatie en na overleg met de opdrachtgever. AreaConsult biedt naast Consultancy ook diensten op het gebied van Interimmanagement, Werving & Selectie en Conceptontwikkeling.
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 6
AreaConsult bv
Effectief communiceren Doelstelling Na het volgen van de module: de deelnemer kent de basisprincipes van communicatie (zender – ontvanger, Watzlawick, vier aspecten van communicatie, verbaal/nonverbaal, objectief/subjectief, filters en ruis) en kan ze toepassen (afhankelijk van niveau deelnemer) Kan de deelnemer technieken inzetten om communicatie te verbeteren (kijken, luisteren, uit- of doorvragen, toetsen en samenvatten) Heeft de deelnemer inzicht in de eigen kwaliteiten en valkuilen bij basiscommunicatie en weet de kwaliteiten te benutten. Competenties die m.n. worden ontwikkeld met deze module Gespreksvaardigheid Luisteren Mondelinge uitdrukkingsvaardigheid Tact / Sensitief gedrag Inhoud van de module Theorie communicatie Hulptechnieken K.L.U.T.S. (kijken, luisteren, uit- of doorvragen, toetsen en samenvatten) Oefenen met de hulptechnieken Theorie Verbaal/non verbaal plus oefeningen Theorie Feiten/interpretatie plus oefeningen Theorie Feedback en oefenen Communicatieniveau‟s/interventieniveau‟s (Eigen) Stijlen van communiceren „Situationeel‟ communiceren Opleidingsduur in dagdelen Afhankelijk van de doelgroep omvat dit programma 4 tot 6 dagdelen. Opleidingsintensiteit Het betreft een intensieve training waarbij deelnemers korte delen theorie krijgen aangereikt om deze daarna via diverse werkvormen te verwerken (voorbereidingsopdracht, plenaire oefeningen, oefeningen in kleine groepjes, individuele opdrachten en simulatie-gesprekken met een trainingsacteur) Certificering Deelnemers krijgen aan het eind van de opleiding/training een certificaat uitgereikt. Opleidingsniveau Het aanbod kan ingevuld worden voor deelnemers van laag tot en met hoog; uiteraard zullen de onderdelen van de verschillende modules daarop aangepast worden (zie nu al hierboven bij „inhoud‟ de aanvulling hiertoe). Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 7
AreaConsult bv
Communicatie met de opdrachtgever Na de intake wordt het contact met de opdrachtgever tussentijds en na afloop van de training onderhouden, tenzij de situatie vraagt om onmiddellijke communicatie. Minimale en maximale groepsgrootte Minimaal 6 en maximaal 18 deelnemers; waarbij bij meer dan 12 deelnemers met 2 trainers wordt gewerkt, i.v.m. de expliciete aandacht voor het oefenen van vaardigheden.
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 8
AreaConsult bv
Basistraining Assertiviteit Doelstelling Na het volgen van de module: Heeft de deelnemer inzicht in het begrip assertiviteit en de relatie met agressiviteit en sub-assertiviteit Kent de deelnemer technieken om de assertiviteit te versterken Heeft de deelnemer geoefend om zich assertief in gesprekken op te stellen Heeft de deelnemer inzicht in de eigen ontwikkelmogelijkheden op deze thema‟s Competenties die m.n. worden ontwikkeld met deze module Assertiviteit Conflicthantering Confronteren (feedback geven) Gespreksvaardigheid Luisteren Mondelinge uitdrukkingsvaardigheid Stressbestendigheid Inhoud van de module Wat is assertiviteit, welke redenen heb je om het wel/niet te zijn? Assertieve technieken Non verbale assertiviteit Oefenen in gesprekken met een trainingsacteur (3e dagdeel) Persoonlijk actieplan Opleidingsduur in dagdelen 3 dagdelen, ingepland met tussenpozen van ca. 10 dagen in verband met verwerkingsopdrachten. Opleidingsintensiteit Het betreft hier een intensieve basistraining waarin de basisbegrippen stapsgewijs worden geïntroduceerd en assertieve technieken worden aangereikt. Vervolgens worden deze via diverse werkvormen actief verwerkt (voorbereidingsopdracht, plenaire oefeningen, oefeningen in kleine groepjes, individuele opdrachten en simulatie-gesprekken met een trainingsacteur) Certificering Deelnemers krijgen aan het eind van de opleiding/training een certificaat uitgereikt. Communicatie met opdrachtgever Na de intake wordt het contact met de opdrachtgever tussentijds en na afloop van de training onderhouden, tenzij de situatie vraagt om onmiddellijke communicatie. Minimale en maximale groepsgrootte Voor dit programma stellen wij een minimale groepsgrootte van 6 en maximaal 10 Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 9
AreaConsult bv
deelnemers per groep voor, i.v.m. het thema en de expliciete aandacht voor het oefenen van vaardigheden.
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 10
AreaConsult bv
Assertiviteit, Onderhandelen en Conflicthantering Doelstelling Na het volgen van de module: Heeft de deelnemer inzicht in het begrip assertiviteit en de relatie met agressiviteit en sub-assertiviteit Kent de deelnemer technieken om de assertiviteit te versterken Heeft de deelnemer geoefend om zich assertief in gesprekken op te stellen Kent de deelnemer de eigen voorkeursstijl in conflicten Heeft de deelnemer geoefend met een andere dan de voorkeursstijl Kent de deelnemer de theorie van Fisher & Ury over onderhandelen Heeft de deelnemer geoefend in onderhandelingssituaties en overtuigingskracht Heeft de deelnemer inzicht in de eigen ontwikkelmogelijkheden op deze thema‟s Competenties die m.n. worden ontwikkeld met deze module Assertiviteit Conflicthantering Confronteren (feedback geven) Gespreksvaardigheid Luisteren Onderhandelen Overwicht Stressbestendigheid Tactisch gedrag / schakelen Inhoud van de module Wat is assertiviteit, waarom ben je het wel/niet? Assertieve technieken Non verbale assertiviteit Oefenen in gesprekken Stijlen van conflicthantering plus zelftest Oefenen met de stijlen Theorie van onderhandelen Onderhandeloefeningen Persoonlijk actieplan maken Opleidingsduur in dagdelen 3 tot 5 dagdelen afhankelijk van de vraagstelling en gewenste nadrukken Opleidingsintensiteit Het betreft hier een intensieve training waarin de stof via diverse werkvormen actief wordt verwerkt (voorbereidingsopdracht, plenaire onderhandeloefeningen, oefeningen in kleine groepjes, zelftest, individuele opdrachten en afhankelijk van de doelgroep simulatie-gesprekken met een trainingsacteur) Certificering Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 11
AreaConsult bv
Deelnemers krijgen aan het eind van de opleiding/training een certificaat uitgereikt. Communicatie met opdrachtgever Na de intake wordt het contact met de opdrachtgever tussentijds en na afloop van de training onderhouden, tenzij de situatie vraagt om onmiddellijke communicatie. Minimale en maximale groepsgrootte Minimaal 6 en maximaal 18 deelnemers; waarbij bij meer dan 12 deelnemers met 2 trainers wordt gewerkt, i.v.m. de expliciete aandacht voor het oefenen van vaardigheden.
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 12
AreaConsult bv
Resultaatgericht werken Doelstelling Na het volgen van de module: Kent de deelnemer de principes van doel- en resultaatgericht werken Heeft de deelnemer inzicht in het begrip assertiviteit en de relatie met agressiviteit en sub-assertiviteit Kent de deelnemer technieken om de assertiviteit te versterken Heeft de deelnemer geoefend om zich assertief in gesprekken op te stellen Heeft de deelnemer inzicht in het eigen tijdgebruik Kent de deelnemer de eigen werkstijl en de consequenties daarvan voor timemanagement Kent de deelnemer de basisbegrippen en samenhang uit de stresstheorie Kan de deelnemer de RET inzetten Competenties die m.n. worden ontwikkeld met deze module Assertiviteit Confronteren (feedback geven) Delegeren Doel- en resultaatgerichtheid Gespreksvaardigheid Initiatief Luisteren Plannen en organiseren Stressbestendigheid Inhoud van de module De tijd van je leven Tijdmanagementmatrix (Covey) De dingen goed doen; de goede dingen doen Test Persoonlijke werkstijl Assertiviteit als tijdspaarder Stressmanagement Rationeel Emotieve Training/RET Opleidingsduur in dagdelen 4 tot 5 dagdelen afhankelijk van de doelgroep, vraagstelling en gewenste nadrukken. Opleidingsintensiteit Het betreft hier een intensieve training waarin de stof via diverse werkvormen actief wordt verwerkt (voorbereidingsopdracht, plenaire oefeningen, oefeningen in kleine groepjes, zelftest, visualisatie en individuele opdrachten) Certificering Deelnemers krijgen aan het eind van de opleiding/training een certificaat uitgereikt.
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 13
AreaConsult bv
Communicatie met opdrachtgever Na de intake wordt het contact met de opdrachtgever tussentijds en na afloop van de training onderhouden, tenzij de situatie vraagt om onmiddellijke communicatie. Minimale en maximale groepsgrootte Minimaal 6 en maximaal 18 deelnemers; waarbij bij meer dan 12 deelnemers met 2 trainers wordt gewerkt, i.v.m. de expliciete aandacht voor het oefenen van vaardigheden.
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 14
AreaConsult bv
Klantgericht en commercieel werken Doelstelling Na het volgen van de modules: Kent de deelnemer het begrip klantgericht werken en de uitgangspunten van de organisatie daaromtrent; Kent de deelnemer de methodische stappen van klant- of vraaggericht werken; Kent de deelnemer de mogelijkheden van het aanbod van de organisatie; Kan de deelnemer gesprekstechnieken inzetten om de vraag van de klant/cliënt te inventariseren; Weet de deelnemer methodes om om te gaan met lastige klanten/cliënten; Kan de deelnemer de vraag van de klant analyseren en gerelateerd aan de mogelijkheden en alternatieven; Kan de deelnemer duidelijke afspraken maken met de klant/cliënt en met collega‟s; Kan de deelnemer een evaluatie(-gesprek) uitvoeren; Is de deelnemer zich bewust van de rol die (professionele) overtuigingen spelen bij klant- of vraaggericht werken; Kent de deelnemer haar/zijn eigen overtuigingen met betrekking tot klantof vraaggericht werken; Heeft de deelnemer inzicht in zijn/haar eigen sterktes en zwaktes in klant0of vraaggericht werken. Competenties die m.n. worden ontwikkeld met deze module Conflicthantering Initiatief Klantgerichtheid Luisteren Onderhandelen Organisatiesensitiviteit Probleemanalyse Tact / Sensitief gedrag
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 15
AreaConsult bv
Inhoud van de module Wat is klantvisie en ambitie van de organisatie Wat heb jij nodig om klant- of vraaggericht te kunnen werken? De methodische stappen van klant- of vraaggericht werken (toelichting en oefenen) Actief luisteren / KLUTS Oefenen/uitspelen casus met een trainingsacteur Nee verkopen (organisatie kan deze zorgwens niet vervullen). Observeren en rapporteren Communiceren via de telefoon (oefening) Met de klant/cliënt afspraken maken en evalueren (theorie en oefenen) Feedbackmarkt Actieplan (één of twee aandachtspunten uitwerken) Onderhandelen Theorie Fisher & Ury en oefenen Opleidingsduur in dagdelen 3 tot 5 dagdelen afhankelijk van de doelgroep, vraagstelling en gewenste nadrukken. Opleidingsintensiteit Het betreft hier een intensieve training waarin de stof via diverse werkvormen actief wordt verwerkt (voorbereidingsopdracht, plenaire oefeningen, oefeningen in kleine groepjes, individuele opdrachten en simulatie-gesprekken met een trainingsacteur) Certificering Deelnemers krijgen aan het eind van de opleiding/training een certificaat uitgereikt. Communicatie met opdrachtgever Na de intake wordt het contact met de opdrachtgever tussentijds en na afloop van de training onderhouden, tenzij de situatie vraagt om onmiddellijke communicatie. Minimale en maximale groepsgrootte Minimaal 6 en maximaal 18 deelnemers; waarbij bij meer dan 12 deelnemers met 2 trainers wordt gewerkt, i.v.m. de expliciete aandacht voor het oefenen van vaardigheden.
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 16
AreaConsult bv
Presentatietechnieken Doelstelling Na het volgen van deze modules zijn de deelnemers in staat om presentaties voor verschillende doeleinden te houden, waaronder het uiteenzetten van veranderingstrajecten of het overbrengen van kennis in leertrajecten. Deelnemers weten hoe zij effectief informatie over moeten brengen en hoe zij de doelgroep geboeid en betrokken kunnen houden. Competenties die m.n. worden ontwikkeld met deze module Assertiviteit Gespreksvaardigheid Klantgerichtheid Luisteren Mondelinge uitdrukkingsvaardigheid Overwicht Presenteren Inhoud van de module Feedback geven Presenteren voor verschillende doeleinden Contact maken met het publiek Structuur en opbouw van een presentatie Argumentatieopbouw Gebruik van (audio-visuele) hulpmiddelen Non verbale communicatie (o.a. stemgebruik, gesticulatie en mimiek) Juist omgaan met (lastige) vragen en discussie Discussiespel „Lagerhuis‟ (middel/hoger) Boeien en blijven boeien (middel/hoger) Opleidingsduur in dagdelen 3 of 4 dagdelen, mede afhankelijk van het doel en de doelgroep. Opleidingsintensiteit Het betreft hier een intensieve training waarin veel wordt geoefend zowel plenair als in kleine groepjes. Iedere deelnemer verzorgt zelf een presentatie en krijgt daar feedback op. Via diverse werkvormen wordt de theorie actief verwerkt (voorbereidingsopdracht, plenaire presentatie, oefening lichaamstaal, oefenen in kleine groepjes en individuele opdrachten). Certificering Deelnemers krijgen aan het eind van de opleiding/training een certificaat uitgereikt. Communicatie met opdrachtgever Na de intake wordt het contact met de opdrachtgever tussentijds en na afloop van de training onderhouden, tenzij de situatie vraagt om onmiddellijke communicatie.
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 17
AreaConsult bv
Minimale en maximale groepsgrootte Minimaal 6 en maximaal 18 deelnemers; waarbij bij meer dan 12 deelnemers met 2 trainers wordt gewerkt, i.v.m. de expliciete aandacht voor het oefenen van vaardigheden.
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 18
AreaConsult bv
Vergadertechniek Doelstelling Na het volgen van de module heeft de deelnemer inzicht in het verloop van vergaderingen en besluitvormingsprocessen kan de deelnemer het verloop van de vergadering en besluitvormingsprocessen sturen om de gewenste effecten te behalen kan de deelnemer optimaal gebruik maken van de kwaliteiten van de deelnemers aan de vergadering kan de deelnemer omgaan met lastige vergaderdeelnemers kan de deelnemer vergaderingen leiden met een heldere structuur en concrete resultaten / afspraken. Competenties die m.n. worden ontwikkeld met deze module Besluitvaardigheid Doel- en resultaatgerichtheid Gespreksvaardigheid Luisteren Oordeelsvorming Overwicht Probleemanalyse Taakgericht leiderschap Inhoud van de module Effectief gedrag in groepsdiscussies Rollen in een vergadering Communicatie- of interventieniveaus Discussietechnieken Besluitvormingstechnieken Creativiteit / denken buiten bestaande patronen Rollen van de groepsleden specifiek de rol van voorzitter Opleidingsduur in dagdelen 3 of 4 dagdelen, mede afhankelijk van de vraagstelling en de doelgroep. Opleidingsintensiteit Het betreft hier een intensieve training waarin veel wordt geoefend. Iedere deelnemer oefent de verschillende vergaderrollen (voorzitter, secretaris, deelnemer) en krijgt daar feedback op. Via diverse werkvormen wordt de theorie actief verwerkt (voorbereidingsopdracht, vergaderoefeningen, oefeningen besluitvorming, individuele opdrachten en oefeningen in kleine groepjes). Certificering Deelnemers krijgen aan het eind van de opleiding/training een certificaat uitgereikt.
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 19
AreaConsult bv
Communicatie met opdrachtgever Na de intake wordt het contact met de opdrachtgever tussentijds en na afloop van de training onderhouden, tenzij de situatie vraagt om onmiddellijke communicatie. Minimale en maximale groepsgrootte Minimaal 6 en maximaal 18 deelnemers; waarbij bij meer dan 12 deelnemers met 2 trainers wordt gewerkt, i.v.m. de expliciete aandacht voor het oefenen van vaardigheden.
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 20
AreaConsult bv
Functionering- en beoordelingsgesprekken Doelstelling Na het volgen van de modules: Kent de deelnemer het basismodel van communicatie Kent de deelnemer het belang van non verbale communicatie Kan de deelnemer gesprekstechnieken (L.S.D.) inzetten om door te vragen Kan de deelnemer de STAR-techniek inzetten om een situatie te verhelderen Kan de deelnemer duidelijke afspraken maken met de medewerker Heeft de deelnemer inzicht in zijn/haar eigen sterktes en zwaktes in gesprekken met medewerkers. Competenties die m.n. worden ontwikkeld met deze module Coachen Confronteren (feedback geven) Doel- en resultaatgerichtheid Gespreksvaardigheid Luisteren Taakgericht leiderschap Tact / sensitief gedrag Tactisch gedrag / schakelen Inhoud van de module Herhaling basiscommunicatie en gesprekstechniek (LSD) Communicatie- of interventieniveaus Oefenen met de start van een gesprek Oefenen met een trainingsacteur op basis van een eigen casus Actieplan (één of twee aandachtspunten uitwerken) Opleidingsduur in dagdelen 2 tot 3 dagdelen afhankelijk van de vraagstelling en gewenste nadrukken. Opleidingsintensiteit Het betreft hier een intensieve gespreksvaardigheidstraining waarin korte delen theorie worden aangereikt (deels als herhaling/opfrisser) waarna de stof via meerdere oefeningen met een trainingsacteur wordt verwerkt. Certificering Deelnemers krijgen aan het eind van de opleiding/training een certificaat uitgereikt. Communicatie met opdrachtgever Na de intake wordt het contact met de opdrachtgever tussentijds en na afloop van de training onderhouden, tenzij de situatie vraagt om onmiddellijke communicatie. Minimale en maximale groepsgrootte Minimaal 6 en maximaal 12 deelnemers i.v.m. de expliciete aandacht voor het oefenen van vaardigheden. Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 21
AreaConsult bv
Competentiegericht interviewen / selecteren Doel Na het volgen van deze module: Is de deelnemer in staat op de adequate manier een interview/selectiegesprek voor te bereiden; Kent de deelnemer de principes van het competentiegericht interviewen (vragen naar het verleden); Kent de deelnemer de STAR-techniek en kan deze in een eenvoudig gesprek toepassen; Kent de deelnemer de eigen kwaliteiten en valkuilen bij het competentiegericht selecteren/interviewen. Competenties die m.n. worden ontwikkeld met deze module Besluitvaardigheid Doel- en resultaatgerichtheid Gespreksvaardigheid Luisteren Organisatiesensitiviteit Tact / sensitief gedrag Inhoud van de module Selectietechnieken algemeen Herhaling gesprekstechniek (LSD) Theorie competentiegericht interviewen STAR-techniek oefenen Opbouw van een interview/selectiegesprek Oefenen met gesprekken (met rollenspeler/trainingsacteur) Individuele feedback en actieplan. Opleidingsduur in dagdelen 2 tot 4 dagdelen afhankelijk van de vraagstelling en gewenste nadrukken. Opleidingsintensiteit Het betreft hier een intensieve gespreksvaardigheidstraining waarin korte delen theorie worden aangereikt (deels als herhaling/opfrisser) waarna de stof via meerdere oefeningen wordt verwerkt. In het laatste dagdeel vervult een trainingsacteur de rol van sollicitant. De deelnemers kunnen hun gesprekstechniek oefenen en krijgen individuele feedback. Certificering Deelnemers krijgen aan het eind van de opleiding/training een certificaat uitgereikt. Communicatie met opdrachtgever Na de intake wordt het contact met de opdrachtgever tussentijds en na afloop van de training onderhouden, tenzij de situatie vraagt om onmiddellijke communicatie.
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 22
AreaConsult bv
Minimale en maximale groepsgrootte Minimaal 6 en maximaal 12 deelnemers i.v.m. de expliciete aandacht voor het oefenen van vaardigheden.
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 23
AreaConsult bv
POP- of ontwikkelgesprekken voeren Doelstelling Na het volgen van de modules: Kan de deelnemer gesprekstechnieken (L.S.D.) inzetten om door te vragen Kan de deelnemer een effectieve gespreksstructuur hanteren Kan de deelnemer de medewerker over de juiste onderwerpen aan het woord brengen en laten Heeft de deelnemer inzicht in zijn/haar eigen sterktes en zwaktes in gesprekken met medewerkers. Competenties die m.n. worden ontwikkeld met deze module Coachen Confronteren (feedback geven) Doel- en resultaatgerichtheid Gespreksvaardigheid Luisteren Mensgericht leiderschap Tact / sensitief gedrag Tactisch gedrag / schakelen Inhoud van de module Herhaling basiscommunicatie en gesprekstechniek (LSD) Communicatie- of interventieniveaus Oefenen met de start van een gesprek Oefenen met een trainingsacteur op basis van een eigen casus Actieplan (één of twee aandachtspunten uitwerken) Opleidingsduur in dagdelen 1 tot 2 dagdelen afhankelijk van de vraagstelling en gewenste nadrukken. Opleidingsintensiteit Het betreft hier een intensieve gespreksvaardigheidstraining waarin korte delen theorie worden aangereikt (deels als herhaling/opfrisser) waarna de stof via meerdere oefeningen met een trainingsacteur wordt verwerkt. Certificering Deelnemers krijgen aan het eind van de opleiding/training een certificaat uitgereikt. Communicatie met opdrachtgever Na de intake wordt het contact met de opdrachtgever tussentijds en na afloop van de training onderhouden, tenzij de situatie vraagt om onmiddellijke communicatie. Minimale en maximale groepsgrootte Minimaal 6 en maximaal 12 deelnemers i.v.m. de expliciete aandacht voor het oefenen van vaardigheden.
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 24
AreaConsult bv
Persoonlijke effectiviteit Doelstelling Na het volgen van de module: kent de basisprincipes van communicatie (zender – ontvanger, Watzlawick, vier aspecten van communicatie, verbaal/non-verbaal, objectief/subjectief) en kan ze toepassen (afh.van niveau deelnemer) Kan de deelnemer technieken inzetten om communicatie te verbeteren LSD/KLUTS (kijken, luisteren, uit- of doorvragen, toetsen en samenvatten) Kent de deelnemer de regels voor het ontvangen en geven van feedback Kan de deelnemer assertieve technieken inzetten om de eigen doelen te behalen Kent de deelnemer de communicatie- of interventieniveaus en kan deze in eenvoudige gesprekken toepassen (sturen in gesprekken) Heeft de deelnemer inzicht in de eigen kwaliteiten en valkuilen bij basiscommunicatie en weet de kwaliteiten te benutten. Competenties die m.n. worden ontwikkeld met deze module Assertiviteit Confronteren (feedback geven) Doel- en resultaatgerichtheid Gespreksvaardigheid Luisteren Tact / sensitief gedrag Tactisch gedrag / schakelen Inhoud van de module Theorie basiscommunicatie Hulptechnieken LSD/KLUTS (kijken, luisteren, uit- of doorvragen, toetsen en samenvatten) Oefenen met de hulptechnieken Theorie Verbaal/non verbaal plus oefeningen Theorie Feiten/interpretatie plus oefeningen Theorie Feedback ontvangen en geven en oefenen Communicatie- of interventieniveau‟s Gesprekken oefenen met een trainingsacteur Eigen kwaliteiten en ontwikkelrichtingen Feedbackmarkt Opleidingsduur in dagdelen Afhankelijk van de doelgroep omvat dit programma 5 tot 6 dagdelen. Opleidingsintensiteit Het betreft een intensieve training waarbij deelnemers korte delen theorie krijgen aangereikt om deze daarna via diverse werkvormen te verwerken Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 25
AreaConsult bv
(voorbereidingsopdracht, plenaire theorie en oefeningen, oefeningen in kleine groepjes, individuele opdrachten en simulatie-gesprekken met een trainingsacteur) Certificering Deelnemers krijgen aan het eind van de opleiding/training een certificaat uitgereikt. Communicatie met de opdrachtgever Na de intake wordt het contact met de opdrachtgever tussentijds en na afloop van de training onderhouden, tenzij de situatie vraagt om onmiddellijke communicatie. Minimale en maximale groepsgrootte Minimaal 6 en maximaal 18 deelnemers; waarbij bij meer dan 12 deelnemers met 2 trainers wordt gewerkt, i.v.m. de expliciete aandacht voor het oefenen van vaardigheden.
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 26
AreaConsult bv
Omgaan met veranderingen Doelstelling Na het volgen van de module: Heeft de deelnemer inzicht in de reactiepatronen van zichzelf en van collega‟s bij verandering c.q. bij negatieve feedback Kan de deelnemer reacties plaatsen in de verandercyclus Weet de deelnemer hoe de verwerking van veranderingen plaatsvindt Weet de deelnemer hoe hij/zij individuele medewerkers in verandering kan ondersteunen (do‟s en dont‟s) Heeft de deelnemer geleerd hoe individuele verandering kan worden ondersteund met communicatie Kent de deelnemer de eigen kwaliteiten en valkuilen bij het begeleiden van medewerkers in veranderprocessen. Competenties die m.n. worden ontwikkeld met deze module Coachen Confronteren (feedback geven) Doel- en resultaatgerichtheid Gespreksvaardigheid Mensgericht leiderschap Tact / sensitief gedrag Tactisch gedrag / schakelen Inhoud van de module Theorie verandercurve (Kübler-Ross) Reactiepatronen op verandering Communicatie- of interventieniveaus (t.b.v. omgaan met emoties) Ondersteuningsgesprekken oefenen met elkaar Stilte management Oefenen met een trainingsacteur (verschillende verwerkingsfases, verschillende emoties) Actieplan (één of twee aandachtspunten uitwerken) Opleidingsduur in dagdelen 1 tot 3 dagdelen afhankelijk van de doelgroep, de vraagstelling en gewenste nadrukken. Opleidingsintensiteit Het betreft hier een verdiepende training waarin gerichte delen theorie (voortkomend uit de klinische psychologie) worden aangereikt die vervolgens worden geoefend. Niet-leidinggevende volgt een korter programma om collegiaal het omgaan met veranderingen te kunnen herkennen en ondersteunen; (aankomend) Leidinggevenden leren ook actief het verwerkingsproces te ondersteunen door met een trainingsacteur dit type gesprekken te oefenen. Certificering Deelnemers krijgen aan het eind van de opleiding/training een certificaat Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 27
AreaConsult bv
uitgereikt. Communicatie met opdrachtgever Na de intake wordt het contact met de opdrachtgever tussentijds en na afloop van de training onderhouden, tenzij de situatie vraagt om onmiddellijke communicatie. Minimale en maximale groepsgrootte Minimaal 6 en maximaal 12 deelnemers i.v.m. de expliciete aandacht voor het oefenen van vaardigheden.
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 28
AreaConsult bv
Verbeteren en vernieuwen (Verandermanagement) Doelstelling Na het volgen van de module Heeft de deelnemer inzicht in de eigen rol als verandermanager en in de effecten van het eigen gedrag bij het bewerkstellingen van verandering Kan de deelnemer weerstanden herkennen, inschatten en ermee omgaan Kan de deelnemer een planmatige verandering initiëren en implementeren Heeft de deelnemer inzicht in actuele veranderingsprocessen binnen de organisatie Kent de deelnemers verschillende manieren om een verandering gericht te kunnen sturen (strategieën voor verandering) Competenties die m.n. worden ontwikkeld met deze module Conflicthantering Confronteren (feedback geven) Doel- en resultaatgerichtheid Gespreksvaardigheid Luisteren Mensgericht leiderschap Taakgericht leiderschap Tactisch gedrag / schakelen Inhoud van de module Verandering als proces Veranderdiagnose De rol van de veranderaar Veranderstrategieën (bijv. verandering in kleuren) Veranderplannen Weerstand bij veranderingsprocessen Modellen voor verandermanagement o INK-managementmodel o 7S model (diagnose-instrument) o E.a. afhankelijk van de waargenomen behoefte Opleidingsduur in dagdelen 4 (middel) tot 6 dagdelen, afhankelijk van het niveau van de deelnemers. Opleidingsintensiteit Er worden uiteenlopende werkvormen gebruikt: rollenspelen (bijv. ervaren weerstand bij verandering), „veranderspel‟, „de denkende hoofddeksels van de Bono‟, inzet diagnose-instrumenten, theorie over verandermodellen. Nadruk ligt bij middelniveau op doen, ervaren en leren om gedrag beter stuurbaar te maken. Bij het hogere- en directie-niveau idem, maar komt er meer theorie aan te pas, m.n. over mogelijke verandermodellen die handig toegepast kunnen worden. Intensiteit: belasting i.v.m. tussentijdse voorbereiding varieert van 3 (middel) tot 5 uur (hoger/directie) voor de totale opleiding.
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 29
AreaConsult bv
Certificering Deelnemers krijgen aan het eind van de opleiding/training een certificaat uitgereikt. Communicatie met opdrachtgever De intake aan het begin van deze opleiding is belangrijk. Geïnventariseerd dient te worden welke veranderingstrajecten spelen binnen de organisatie c.q. gaan spelen In een gesprek met een vertegenwoordiger vanuit het directieteam en vanuit P&O, kan hier snel een adequaat beeld opgebouwd worden. Dit dient als basis voor de ontwikkeling van het opleidingsprogramma. Vervolgens is tussentijdse terugkoppeling en terugrapportage na afloop vanzelfsprekend. Benoeming van een zinvolle contactpersoon is hier een eenvoudige weg om deze communicatie te stroomlijnen. Minimale en maximale groepsgrootte 6 tot 14 personen.
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 30
AreaConsult bv
Adviesvaardigheden Doelstelling Na het volgen van de modules: Kan de deelnemer feedback geven en ontvangen Kent de deelnemer de theorie (adviseren = vakexpertise plus gespreksvaardigheid) Kan de deelnemer gesprekstechnieken inzetten om de vraag van de klant helder te krijgen Kent de deelnemer de communicatie- of interventieniveaus en kan deze in gesprekken toepassen (sturen in gesprekken) Kan de deelnemer zich als adviseur positioneren ten opzichte van de klant/opdrachtgever Heeft de deelnemer inzicht in het krachtenveld waarin hij/zij als adviseur opereert Kan de deelnemer omgaan met weerstand in het adviestraject Kan de deelnemer de eigen ideeën en gedachten (het advies) duidelijk presenteren Heeft de deelnemer inzicht in zijn/haar eigen sterktes en zwaktes in adviesvaardigheden. Competenties die m.n. worden ontwikkeld met deze module Confronteren (feedback geven) Gespreksvaardigheid Initiatief Integriteit Klantgerichtheid Oordeelsvorming Organisatiesensitiviteti Presenteren Probleemanalyse Tactisch gedrag / schakelen Zelfontwikkeling
Inhoud van de module Adviestheorie Feedback ontvangen en geven Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 31
AreaConsult bv
Opfrisser L.S.D. Communicatie- of interventieniveaus (sturen in gesprekken) Oefenen met de start van een adviesgesprek Adviesstijlen (aansluiten, confronteren) Adviesrollen en klantrollen Omgaan met weerstand Overtuigen als adviseur Analyse van het adviestraject Adviesgesprekken oefenen aan de hand van een simulatie Persoonlijk actieplan (één of twee aandachtspunten uitwerken) Opleidingsduur in dagdelen 6 tot 8 dagdelen, afhankelijk van de vraagstelling en gewenste nadrukken, bij voorkeur op aaneengesloten dagen. Opleidingsintensiteit Het betreft hier een zeer intensieve, verdiepende gespreksvaardigheidstraining waarin korte delen theorie met betrekking tot adviseren worden aangereikt, waarna de stof via meerdere rondes van oefeningen wordt verwerkt (plenair, in groepjes en soms individueel). Belasting i.v.m. uitvoeren van voorbereidingsopdrachten wordt ingeschat op 4 tot 8 uur voor de totale training. Certificering Deelnemers krijgen aan het eind van de opleiding/training een certificaat uitgereikt. Communicatie met opdrachtgever Na de intake wordt het contact met de opdrachtgever tussentijds en na afloop van de training onderhouden, tenzij de situatie vraagt om onmiddellijke communicatie. Minimale en maximale groepsgrootte De inhoud en complexiteit van het programma vraagt de inzet van twee trainers. De groepsgrootte is daarom gesteld op minimaal 9 en maximaal 12 deelnemers.
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 32
AreaConsult bv
Adviesvaardigheden in de politieke context (gemeente) Doelstelling Na het volgen van de module: Kan de deelnemer gesprekstechnieken inzetten om de vraag van de klant helder te krijgen Kent de deelnemer de communicatie- of interventieniveaus en kan deze in gesprekken toepassen (sturen in gesprekken) Kan de deelnemer zich als adviseur positioneren ten opzichte van de klant/opdrachtgever, zowel binnen als buiten het ambtelijk apparaat Heeft de deelnemer inzicht in het krachtenveld waarin hij/zij als adviseur opereert Kan de deelnemer omgaan met weerstand in het adviestraject Kan de deelnemer de eigen ideeën en gedachten (het advies) duidelijk presenteren Heeft de deelnemer inzicht in zijn/haar eigen sterktes en zwaktes in adviesvaardigheden. Kan de deelnemer werken met een omgevingsanalyse en een actor- en belangenanalyse Competenties die m.n. worden ontwikkeld met deze module Confronteren (feedback geven) Gespreksvaardigheid Initiatief Integriteit Klantgerichtheid Loyaliteit Organisatiesensitiviteti Presenteren Tactisch gedrag / schakelen Zelfontwikkeling Inhoud van de module Adviestheorie Communicatie- of interventieniveaus (sturen in gesprekken) Oefenen met het voeren van adviesgesprek Adviesstijlen (aansluiten, confronteren) Adviesrollen en klantrollen Omgaan met weerstand Overtuigen als adviseur Analyse van het adviestraject Adviesgesprekken oefenen aan de hand van een simulatie Maken krachtenveld-analyse en actor- en belangenanalyse Persoonlijk actieplan (één of twee aandachtspunten uitwerken) Opleidingsduur in dagdelen 6 tot 8 dagdelen, afhankelijk van de vraagstelling en gewenste nadrukken, bij voorkeur in de vorm van hele dagen gegeven. Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 33
AreaConsult bv
Opleidingsintensiteit Het betreft hier intensieve, verdiepende gespreksvaardigheidstraining, waarin delen theorie met betrekking tot adviseren worden aangereikt, waarna de stof via meerdere rondes van oefeningen wordt verwerkt (plenair, in groepjes en soms individueel). Het werken aan omgevingsbewustzijn via o.a. het maken van krachtenveldanalyses vormt een belangrijk aandachtspunt. Voorbereidingsopdrachten tussen de trainingsdagen door wordt ingeschat op 4 tot 8 uur. Certificering Deelnemers krijgen aan het eind van de opleiding/training een certificaat uitgereikt Opleidingsniveau Communicatie met opdrachtgever Na de intake wordt het contact met de opdrachtgever tussentijds en na afloop van de training onderhouden, tenzij de situatie vraagt om onmiddellijke communicatie. Minimale en maximale groepsgrootte De inhoud en complexiteit van het programma vraagt de inzet van twee trainers. De groepsgrootte is daarom gesteld op minimaal 9 en maximaal 12 deelnemers.
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 34
AreaConsult bv
Organisatieadvies voor de personeelsadviseur Doelstelling Na het volgen van de modules: Kan de deelnemer feedback geven en ontvangen Kent de deelnemer de theorie (adviseren = vakexpertise plus gespreksvaardigheid) Kent de deelnemer modellen voor organisatieanalyse Kan de deelnemer zich als adviseur positioneren ten opzichte van de klant/opdrachtgever Heeft de deelnemer inzicht in het krachtenveld waarin hij/zij als adviseur opereert en kan daar effectief mee om gaan Kan de deelnemer schakelen (gedragsstijl of tactiek veranderen), om een gewenst doel te bereiken Kent de deelnemer de principes van veranderkunde Beschikt de deelnemer over de basisvaardigheden van coaching Kent de deelnemer zijn/haar eigen ambitie in de rolinvulling (basis is rollen van Ullrich) Heeft de deelnemer inzicht in zijn/haar eigen sterktes en zwaktes in adviesvaardigheden. Competenties die m.n. worden ontwikkeld met deze module Conflicthantering Confronteren (feedback geven) Gespreksvaardigheid Initiatief Klantgerichtheid Loyaliteit Omgevingsbewustzijn Oordeelsvorming Organisatiesensitiviteti Presenteren Tactisch gedrag / schakelen Zelfontwikkeling Inhoud van de module Feedback ontvangen en geven Adviestheorie Communicatie- of interventieniveaus (sturen in gesprekken) Krachtenveldanalyse Rollen van Ullrich; toegevoegde waarde, ambities en mogelijkheden Organisatiekunde Veranderkunde / Omgaan met weerstand Inbreng van praktijkopdrachten Persoonlijk actieplan (één of twee aandachtspunten uitwerken) Opleidingsduur in dagdelen 6 tot 8 dagdelen afhankelijk van de vraagstelling en gewenste nadrukken.
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 35
AreaConsult bv
Opleidingsintensiteit Het betreft hier een intensieve, verdiepende training waarin theorie wordt aangereikt die via opdrachten in de training en in de praktijk wordt verwerkt. (plenaire oefeningen, opdrachten in groepjes, externe spreker, individuele opdrachten en praktijkopdracht). Certificering Deelnemers krijgen aan het eind van de opleiding/training een certificaat uitgereikt. Communicatie met opdrachtgever Na de intake wordt het contact met de opdrachtgever tussentijds en na afloop van de training onderhouden, tenzij de situatie vraagt om onmiddellijke communicatie. Minimale en maximale groepsgrootte De inhoud en complexiteit van het programma vraagt de inzet van twee trainers. De groepsgrootte is daarom gesteld op minimaal 9 en maximaal 12 deelnemers.
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 36
AreaConsult bv
Programmamanagement Doelstelling Na het volgen van de module Zijn de afspraken over projectmatig werken en projectmanagement, vastgelegd in bijv. „Spelregels‟, opgefrist. Heeft de deelnemer in vogelvlucht opnieuw de stappen voor bekwaam projectmanagement doorlopen. Kan de deelnemer een goed en helder programma opstellen Kent de deelnemer de organisatieprincipes die ten grondslag liggen aan de inrichting van de organisatie en aan de plaats van complexe programma‟s binnen deze organisatie Heeft de deelnemer inzicht in zijn eigen rol als programmamanager binnen de context van de totale organisatie Heeft de deelnemer geoefend met het opbouwen van een machtsbasis/invloed Is er expliciet afgesproken hoe programmamanagers zich tot elkaar verhouden Is er expliciet aandacht besteed aan het functioneren van programmamanagers in een politiek gevoelige context. Competenties die m.n. worden ontwikkeld met deze module Besluitvaardigheid Coachen Confronteren (feedback geven) Doel- en resultaatgerichtheid Organisatiesensitiviteit Overwicht Presenteren Probleemanalyse Taakgericht leiderschap Tactisch gedrag / schakelen Inhoud van de module Korte reprise van de „Spelregels‟ inzake projectmatig werken/projectmanagement/programmamanagement Taken van een programmamanager De programmaorganisatie in de context van de totale organisatie Taken, verantwoordelijkheden, beslissingsbevoegdheden leden programmaorganisatie Afspraken met management over verdeling taken/verantwoordelijkheden tussen programmamanagers en leidinggevenden/directie Uitvoering van een programma: inbreng praktijkcases die tijdens de training besproken en (deels) uitgewerkt worden Sturingsfilosofieën Inzet van hulpmiddelen (m.n. sturingssysteem) Opereren in een politiek-maatschappelijke context Motiveren en overtuigen van medewerkers en omgeving Oefenen in de opbouw van een machtsbasis en in beinvloedingsstrategieën
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 37
AreaConsult bv
Opleidingsduur in dagdelen 4 dagdelen. Opleidingsintensiteit Tussen de verschillende modules in verwachten wij voorbereidingstijd van de deelnemers t.b.v. de uitwerking van enkele praktijkcases: ongeveer 2 uur per bijeenkomst, tot een maximum van 6 uur gedurende de totale opleiding. Tijdens de opleiding wordt veel aandacht besteed aan de wijze waarop de organisatie en de programmaorganisatie zijn opgebouwd en hoe deze twee zich tot elkaar verhouden. Dit kan betekenen dat in het belang van het aanscherpen van de organisatielijnen op dit punt, bestuurders/leden directie worden uitgenodigd om de discussie aan te gaan. Voor de werkvorm betekent dit: gesprek, discussie. Actief geoefend wordt er in rollenspelen waarbij gewerkt wordt aan het opbouwen van een machtsbasis en aan overtuigingskracht/beinvloedingsstijlen. Aan de hand van concrete cases tenslotte, wordt praktisch gewerkt aan de verbetering van lopende of nog te starten programma‟s; heel concreet en gekoppeld aan de actualiteit. Certificering Deelnemers krijgen aan het eind van de opleiding/training een certificaat uitgereikt. Communicatie met opdrachtgever Het is voor deze opleiding van belang om in de intakefase een duidelijk beeld te vormen van hetgeen de actuele praktijk is binnen de organisatie, als het gaat om programmamanagement. Dit betekent dat zowel (een deel van) het management, als (een deel van) het bestuur bij de voorbereiding bevraagd zal worden op een aantal punten. Het gaat hier immers ook om de visie op programmamanagement voor de nabije toekomst. Dit betekent een korte situatieanalyse aan het begin. Vervolgens is het zinvol om een beperkte stuurgroep t.b.v. deze opleiding te formeren, waarmee tussentijdse signalen/vragen en eventuele knelpunten doorgesproken kunnen worden. Deze stuurgroep draagt zorg voor de verankering van afspraken die gemaakt worden rondom en tijdens de opleiding. Tijdsinvestering voor de stuurgroep is beperkt; inschatting 4 tot 6 uur gedurende het totale opleidingstraject. Uiteraard worden de resultaten uit de afzonderlijke bijeenkomsten teruggekoppeld en wordt apart aandacht besteed aan de eindevaluatie, die mogelijk gepaard gaat met een aantal aanbevelingen voor de toekomst. Minimale en maximale groepsgrootte 6 tot 12 deelnemers
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 38
AreaConsult bv
Kwaliteitstrajecten / Business Process Management Uitgangspunten: De dagelijkse werkomgeving biedt een krachtige leeromgeving De eigen werkplek / praktijk biedt vaak de beste voedingsbodem om te leren en te ontwikkelen. In de werkplek dienen ook de resultaten van het leren geboekt te worden, dit versterkt de motivatie om te leren en te ontwikkelen. De eigen praktijk wordt als uitgangspunt genomen in het leertraject; De methode die wij kiezen is toegesneden op uw organisatie. Vanuit de visie van de opdrachtgever op Business process management wordt de training vorm gegeven. Is deze visie nog niet helder verwoord dan zullen gedurende het trainingstraject een aantal gezamenlijke uitgangspunten worden geformuleerd; Een definitieve invulling van het opleidingstraject kan pas plaatsvinden na overleg en afstemming met de opdrachtgever. Een mogelijk opleidingstraject kan er, ter indicatie, als volgt uit zien: Doelstelling Na het volgen van de module: Zijn de uitgangspunten voor business process management binnen de organisatie benoemd en vastgesteld; Zijn deelnemers in staat de primaire processen in de bedrijfsvoering te identificeren en hun werkelijke doelstellingen te verduidelijken; Is een aanvang gemaakt met de ontwikkeling van een volgende fase in procesmanagement binnen de organisatie en is daarbij helder welke valkuilen en hobbels aanwezig zijn; Zijn deelnemers in staat om processen te modelleren op hoofdlijnen; Zijn deelnemers in staat om kansen voor verbetering te identificeren en deze te benutten; Zijn de deelnemers in staat om een business case op te stellen voor een verbeterproject; Zijn de deelnemers in staat de performance-indicatoren van de processen te benoemen en de meetresultaten te evalueren; Weten de deelnemers op welke wijze medewerkers gefocust kunnen worden op procesdoelstellingen om daarmee betere prestaties te behalen Competenties die m.n. worden ontwikkeld met deze module Besluitvorming Doel- en resultaatgerichtheid Klantgerichtheid Oordeelsvorming Onafhankelijkheid Organisatiesensitiviteit Plannen en organiseren Presenteren Probleemanalyse Tactisch gedrag / schakelen Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 39
AreaConsult bv
Inhoud van de module Inleiding en uitgangspunten BPM o Procesmanagement, waar hebben we het over? o Waarom BPM, gerelateerd aan marktontwikkelingen o Procesmanagement, dienstverlening en certificering o Een visie op procesmanagement en de succesfactoren o Relatie procesmanagement en andere sturingsmodellen als het INK Techniek / architectuur, hulpmiddelen en implementatie o Het belang van een projectmatige aanpak o Processen identificeren en beschrijven (technieken) o Het identificeren van kansen voor verbetering (o.a. kostenreductie, verhoging kwaliteit, verbetering doorlooptijd, voldoen aan wetgeving) o BPM-tools o Aandachtspunten en vuistregels voor implementatie o Van procesbeheerder naar proceseigenaar. o Praktijkcasus / best practise (Six Sigma / Balanced score card) Presteren met processen o Het ontwikkelen van prestatie-indicatoren in processen o Het belang van een continue evaluatie (PDCA-cirkel) o Het beheersen van kritieke punten o Het toetsen van processen o Leiderschap in een procescontext o Trends en evoluties tav Business Process Management o Praktische resultaten Opleidingsduur in dagdelen De training bestaat uit zes dagdelen, liefst in 3 blokken van 1 hele dag gegeven, verspreid over ongeveer twee maanden. Opleidingsintensiteit De ruimte tussen de trainingsmomenten wordt benut om in de eigen praktijksituatie opdrachten uit te werken. Direct gekoppeld aan een trainingsdag moet rekening gehouden worden met 2 uur voorbereidingstijd. Daarnaast wordt de toepassing in de eigen praktijksituatie als leermoment gezien. Deelnemers krijgen begeleiding en adviezen n.a.v. de verwerkingsopdrachten met betrekking tot hun eigen individuele situatie. Voor de begeleiding wordt uitgegaan van twee en een half tot drie uur per deelnemer over de totale training. Certificering Deelnemers krijgen aan het eind van de opleiding/training een certificaat uitgereikt. Communicatie met opdrachtgever Middels een voorbereidingsbijeenkomst zal het leertraject worden ontworpen opdat het aansluit bij de specifieke situatie en behoefte van de organisatie. Het vaste aanspreekpunt voor u bij AreaConsult is daadwerkelijk betrokken bij de ontwikkeling en uitvoering van het opleidingstraject. Na de intake wordt het contact met de opdrachtgever tussentijds en na afloop van de training onderhouden, tenzij de situatie vraagt om onmiddellijke communicatie. Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 40
AreaConsult bv
Minimale en maximale groepsgrootte Minimale groepsgrootte 6 deelnemers, maximaal 12 deelnemers.
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 41
AreaConsult bv
Teambuilding Doelstelling - Deelnemer kent de eigen specifieke rol binnen het team en die van de collega‟s - De aanwezige kwaliteiten binnen een team zijn in kaart gebracht - Verschillende manieren van samenwerking binnen een team worden besproken, gedemonstreerd en beoordeeld op effectiviteit - Samenwerkingsproblemen zijn a.h.v. actuele cases geïnventariseerd en geanalyseerd - De deelnemers hebben zicht op hun eigen manier van omgaan met conflicten - De deelnemers zijn in staat om op verschillende manieren op een conflict te reageren - De deelnemers hebben oefeningen aangereikt gekregen om het „teamgevoel‟ te versterken - De deelnemers kennen een aantal manieren om te werken aan teamgeest en hierop te sturen. Competenties die m.n. worden ontwikkeld met deze module Assertiviteit Conflicthantering Confronteren (feedback geven) Klantgerichtheid Luisteren Organisatiesensitiviteit Samenwerken Zelfontwikkeling Inhoud van de module - Inzicht in (kern)kwaliteiten via „kwaliteitenspel‟ - Inzicht in teamrollen (bijv. Belbin) met hun sterke en zwakke kanten - Incidentmethode toepassen om samenwerking te beoordelen en conflictsituaties te analyseren - Test om de eigen manier van omgaan met conflicten in kaart te brengen (Kilmann) - Oefeningen in conflicthantering - Interactieve oefening „verdieping onderlinge relaties‟ - Teambuildingsoefeningen waarbij de verschillende kwaliteiten binnen een team centraal staan (bijv. Overlevingsoefening). Opleidingsduur in dagdelen 3 dagdelen Opleidingsintensiteit Accent in deze training ligt bij het oefenen en het ervaren/ondergaan van uiteenlopende situaties. Er wordt dus veel gewerkt met spellen, rollenspelen, maar ook met testen en het (interactief) bespreken van kritische situaties. Daarnaast worden er korte stukjes theorie gepresenteerd (teamrollen e.d.), die naar niveau Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 42
AreaConsult bv
worden uitgediept. Voorbereidingsopdracht: maximaal 3 uur. Certificering Deelnemers krijgen aan het eind van de opleiding/training een certificaat uitgereikt. Communicatie met opdrachtgever Na de intake wordt het contact met de opdrachtgever tussentijds en na afloop van de training onderhouden, tenzij de situatie vraagt om onmiddellijke communicatie. Minimale en maximale groepsgrootte 8 tot 16 deelnemers; bij meer deelnemers wordt er gewerkt met een co-trainer (tot 24 deelnemers), of met meerdere groepen.
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 43
AreaConsult bv
INK management model Doelstelling Na het volgen van de module: Hebben deelnemers inzicht verkregen in de werking en toepassingsmogelijkheden van het INK managementmodel. Kunnen zij de verkregen inzichten relateren aan de eigen situatie. Zijn medewerkers in staat om verbetermogelijkheden op het terrein van leiderschap en personeel te inventariseren en in verbeteracties om te zetten. Competenties die m.n. worden ontwikkeld met deze module Besluitvorming Doel- en resultaatgerichtheid Oordeelsvorming Onafhankelijkheid Organisatiesensitiviteit Plannen en organiseren Probleemanalyse Tactisch gedrag / schakelen Inhoud van de module Kennis van het INK managementmodel o Achtergronden en principes o Aandachtsgebieden o Ontwikkelingsfasen van organisaties Toepassingsmogelijkheden van het INK managementmodel Positiebepaling Werken met prestatie-indicatoren Veranderen en verbeteren op basis van het INK managementmodel o Veranderdiagnose op basis van het INK model o Verandermanagement o Succesfactoren o Best-practice Toepassing INK-model in de eigen praktijkcasuïstiek inclusief reflectie Opleidingsduur in dagdelen In de toepassing zijn er twee varianten a) Een inleiding in het werken met het INK-managementmodel, waarbij middels 1 of twee dagen (2 tot 4 dagdelen) wordt ingegaan op de verschillende aspecten middels interactieve presentaties, best-practice voorbeelden, toepassingsoefeningen, discussies etc. b) Een toepassingstraject van meerdere dagen, mogelijk met deelnemers uit verschillende lagen van de organisatie, waarbij met de organisatie bijvoorbeeld een positiebepaling wordt uitgevoerd, waarbij het INKmanagementmodel wordt geïmplementeerd als sturingsinstrument voor de organisatie of waarbij het accent ligt op het INK-model als uitgangspunt voor veranderings- c.q. verbetertrajecten. Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 44
AreaConsult bv
Opleidingsintensiteit De ruimte tussen de trainingsmomenten wordt benut om in de eigen praktijksituatie opdrachten uit te werken. Direct gekoppeld aan elke trainingsdag moet rekening gehouden worden met 2 uur voorbereidingstijd. Daarnaast wordt de toepassing in de eigen praktijksituatie als leermoment gezien. De tijd die daarmee gemoeid is, is op voorhand moeilijk te bepalen. Er wordt een variatie aan werkvormen gebruikt, waarbij het in een oefening doorvertalen van de theorie naar de praktijk centraal staat. Certificering Deelnemers krijgen aan het eind van de opleiding/training een certificaat uitgereikt. Communicatie met opdrachtgever Middels een voorbereidingsbijeenkomst zal het leertraject worden uitgelijnd zodat dit aansluit bij de specifieke situatie en behoefte van de opdrachtgever. Vanuit AreaConsult bv is een vast aanspreekpunt aanwezig. Het aanspreekpunt vanuit AreaConsult is daadwerkelijk betrokken bij de ontwikkeling en uitvoering van het opleidingstraject Minimale en maximale groepsgrootte Minimale groepsgrootte 6 deelnemers, maximaal 14 deelnemers.
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 45
AreaConsult bv
Basistraining Projectmatig werken Doelstelling Na het volgen van de module Kent de deelnemer de methode en de bijbehorende terminologie; Kent de deelnemer de eisen van een goed projectplan.Heeft de deelnemer inzicht in zijn eigen rol als (aankomend) projectleider of projectmedewerker en in de effecten van het eigen gedrag Kan de deelnemer een compleet en gefaseerd (deel-) projectplan opstellen; Heeft de deelnemer geoefend met onderdelen van de methodiek Projectmatig werken Kent de deelnemer de randvoorwaarden die nodig zijn voor projectmatig werken Weet de deelnemer wanneer projectmatig werken effectief ingezet kan worden. Zijn zowel de (aankomend) projectleider, als de projectmedewerker in staat om resultaatgerichte afspraken te maken over de wederzijdse bijdragen aan een project. Competenties die m.n. worden ontwikkeld met deze module Doel- en resultaatgerichtheid Gespreksvaardigheid Klantgerichtheid Oordeelsvorming Organisatiesensitiviteit Plannen en organiseren Presenteren Probleemanalyse Tactisch gedrag / schakelen Inhoud van de module Wat is projectmatig werken, een model; Voorbereiding van een project Leren faseren, opknippen in fasen Taken van een projectleider Taken van een projectmedewerker Hoe ziet de projectorganisatie er globaal uit Taken en verantwoordelijkheden leden organisatie Uitvoering van een project Begroting; sturing op uren/financiën/middelen Inzet van hulpmiddelen bij projectmatig werken Resultaatgericht werken. Opleidingsduur in dagdelen Afhankelijk van de wensen van de opdrachtgever beslaat deze training 6 tot 8 dagdelen; deze dagdelen zijn overigens desgewenst te comprimeren tot 4 hele dagen. Tussenruimte tussen de dagdelen is noodzakelijk i.v.m. tijd voor verwerkingsopdrachten. Opleidingsintensiteit Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 46
AreaConsult bv
I.v.m. concrete, op de actualiteit geënte verwerkingsopdrachten tussen de verschillende trainingsdagdelen in, gaan wij uit van een gemiddelde voorbereidingstijd van 2 uur per dagdeel. Komt dus voor de gehele training neer op 10 tot 14 uur. De trainer begeleidt de huiswerkopdrachten (per e-mail). De Essentie van de opleiding is zeer praktisch, praktijkgerelateerd, met inbreng van eigen actuele casus vanuit de deelnemers. Nadruk op oefenen van vaardigheden. Het theoretische gedeelte is beperkt. Het gaat erom dat vaardigheden beklijven. Certificering Deelnemers krijgen aan het eind van de opleiding/training een certificaat uitgereikt. Communicatie met opdrachtgever Met de opdrachtgever wordt bekeken welke deelnemers in aanmerking komen en welke specifieke vragen/behoeften er per groep liggen. Tevens wordt de opdrachtgever tussentijds en na afloop op de hoogte gebracht van bevindingen en vorderingen. Minimale en maximale groepsgrootte Minimaal 8 deelnemers, maximaal 16 bij 1 trainer; bij meer deelnemers (tot 24) wordt met een co-trainer gewerkt.
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 47
AreaConsult bv
Senior projectmanagement Doelstelling Na het volgen van de module Kent de deelnemer de binnen de organisatie gebruikte methode en de bijbehorende terminologie, die zijn vastgelegd in bijv. „Spelregels‟. Heeft de deelnemer kennisgemaakt met aspecten van andere methodes t.a.v. projectmanagement, zoals bijv. Prince 2. Kent de deelnemer de eisen van een goed projectplan. Heeft de deelnemer inzicht in zijn eigen rol als senior projectleider/projectmanager en in de effecten van het eigen gedrag. Kan de deelnemer een compleet en gefaseerd (deel-) projectplan opstellen; Heeft de deelnemer geoefend met specifieke onderdelen van de methodiek Projectmatig werken Kent de deelnemer de randvoorwaarden die nodig zijn voor projectmatig werken Zijn de senior projectleiders/projectmanagers in staat om resultaatgerichte afspraken te maken over de verlangde bijdragen aan een project. Competenties die m.n. worden ontwikkeld met deze module Besluitvorming Doel- en resultaatgerichtheid Klantgerichtheid Oordeelsvorming Organisatiesensitiviteit Plannen en organiseren Presenteren Probleemanalyse Taakgericht leiderschsap Inhoud van de module Meting beginniveau vaardigheden seniors m.b.v. een radarchart Wat is projectmatig werken binnen de organisatie Voorbereiding van een project: doelen/resultaten Leren faseren, opknippen in fasen Taken van een projectleider De projectorganisatie Taken en verantwoordelijkheden leden organisatie Afspraken met management over verdeling taken/verantwoordelijkheden tussen seniors en leidinggevenden/directie Uitvoering van een project Begroting; sturing op uren/financiën/middelen Inzet van hulpmiddelen bij projectmatig werken Resultaatgericht werken. Opereren in een politiek-maatschappelijke context Leren motiveren en overtuigen van medewerkers en omgeving Meting eindniveau seniors m.b.v. een radarchart.
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 48
AreaConsult bv
Opleidingsduur in dagdelen Afhankelijk van de wensen van de opdrachtgever beslaat deze training 6 tot 8 dagdelen; deze dagdelen zijn overigens desgewenst te comprimeren tot 4 hele dagen. Tussenruimte tussen de dagdelen is noodzakelijk i.v.m. tijd voor verwerkingsopdrachten. Opleidingsintensiteit I.v.m. concrete, op de actualiteit geënte verwerkingsopdrachten tussen de verschillende trainingsdagdelen in, gaan wij uit van een gemiddelde voorbereidingstijd van 2 uur per dagdeel. Komt dus voor de gehele training neer op 10 tot 14 uur. De trainer begeleidt de huiswerkopdrachten (per e-mail). Ook bij deze training wordt veel nadruk gelegd op de vaardigheden, maar zullen ook de randvoorwaarden voor projectmatig werken en projectmanagement een belangrijke rol spelen en zonodig interactief vormgegeven worden. Certificering Deelnemers krijgen aan het eind van de opleiding/training een certificaat uitgereikt. Communicatie met opdrachtgever Bij deze opleiding gaan wij er van uit dat er ook op managementniveau een aantal afspraken gemaakt worden i.r.t. de praktijk van de seniors. Bijv. de organisatiebrede „Spelregels‟, die de context vormen voor het projectmatig werken en het projectmanagement, dienen duidelijk te zijn. Ook aan de taakverdeling tussen seniors en directie dient aandacht besteed te worden en mogelijk ingeoefend. Eigenlijk spreken we bij deze opleiding van een belendend implementatietraject dat een noodzakelijke randvoorwaarde vormt, wil de vaardigheid van de seniors uit kunnen groeien. Dit maakt dat hier bij de intake veel aandacht aan besteed zal worden. Met de opdrachtgever wordt vervolgens bekeken welke deelnemers in aanmerking komen en welke specifieke vragen/behoeften er per groep liggen. Tevens wordt de opdrachtgever tussentijds en na afloop op de hoogte gebracht van bevindingen en vorderingen. Minimale en maximale groepsgrootte Minimaal 8 deelnemers, maximaal 16 bij 1 trainer; bij meer deelnemers wordt met een co-trainer gewerkt (tot 24).
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 49
AreaConsult bv
Coachend leidinggeven / Competentiegericht coachen Doelstelling Na het volgen van de module kent de deelnemers de principes van coachend leidinggeven op competenties en is in staat om deze principes toe te passen binnen de eigen werksituatie. Competenties die m.n. worden ontwikkeld met deze module Coachen Doel- en resultaatgerichtheid Gespreksvaardigheid Klantgerichtheid Luisteren Mensgericht leiderschap Tact / Sensitief gedrag Inhoud van de module Coaching als leiderschapsstijl in een lerende organisatie Het belang van competenties Coachend leidinggeven versus leidinggeven Het coachingsgesprek Competentiegericht coachen oefenen met een trainingsacteur Interventiestijlen voor coachen (IJsberg-model) Eigen kwaliteiten en uitdagingen Opleidingsduur in dagdelen Afhankelijk van de doelgroep omvat dit programma 3 tot 5 dagdelen. Opleidingsintensiteit Het betreft een intensieve training waarbij deelnemers korte delen theorie krijgen aangereikt om deze daarna via diverse werkvormen te verwerken (voorbereidingsopdracht, plenaire theorie en oefeningen, oefeningen in kleine groepjes en individuele opdrachten). Certificering Deelnemers krijgen aan het eind van de opleiding/training een certificaat uitgereikt. Communicatie met de opdrachtgever Na de intake wordt het contact met de opdrachtgever tussentijds en na afloop van de training onderhouden, tenzij de situatie vraagt om onmiddellijke communicatie. Minimale en maximale groepsgrootte Minimaal 6 en maximaal 18 deelnemers; waarbij bij meer dan 12 deelnemers met 2 trainers wordt gewerkt, i.v.m. de expliciete aandacht voor het oefenen van vaardigheden.
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 50
AreaConsult bv
Collegiaal coachen (voor niet-leidinggevenden) Doelstelling Na het volgen van de module kent de deelnemers de principes van coachen en is in staat om een collega coachend bij een vraagstuk te ondersteunen. Competenties die m.n. worden ontwikkeld met deze module Coachen Doel- en resultaatgerichtheid Gespreksvaardigheid Klantgerichtheid Luisteren Tact / Sensitief gedrag Inhoud van de module Collegiale coaching in een lerende organisatie Coachen zonder hiërarchische bevoegdheden Gesprekstechnieken (L.S.D.) Het coachingsgesprek Competentiegericht coachen oefenen met een trainingsacteur Interventiestijlen voor coachen / IJsberg-model Eigen kwaliteiten en uitdagingen als coach Opleidingsduur in dagdelen Afhankelijk van de doelgroep omvat dit programma 2 tot 3 dagdelen. Opleidingsintensiteit Het betreft een intensieve training waarbij deelnemers korte delen theorie krijgen aangereikt om deze daarna via diverse werkvormen te verwerken (voorbereidingsopdracht, plenaire theorie en oefeningen, oefeningen in kleine groepjes en individuele opdrachten). Certificering Deelnemers krijgen aan het eind van de opleiding/training een certificaat uitgereikt. Communicatie met de opdrachtgever Na de intake wordt het contact met de opdrachtgever tussentijds en na afloop van de training onderhouden, tenzij de situatie vraagt om onmiddellijke communicatie. Minimale en maximale groepsgrootte Minimaal 6 en maximaal 18 deelnemers; waarbij bij meer dan 12 deelnemers met 2 trainers wordt gewerkt, i.v.m. de expliciete aandacht voor het oefenen van vaardigheden.
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 51
AreaConsult bv
Individueel coachingstraject voor nietleidinggevenden Doelstelling Coaching is een wijze van individuele ondersteuning die bij diverse aanleidingen kan worden ingezet. We geven enkele voorbeelden: een medewerker ondersteunen in het proces van zelfontplooiing door het helpen vergroten van de zelfkennis, in combinatie met specifieke competenties; als middel om een medewerker te ondersteunen bij een specifieke opdracht of taak, bijvoorbeeld om verantwoordelijk te worden een nieuwe dienst of een nieuw product of vakgebied; om een nieuwe loopbaanstap (bijvoorbeeld als leidinggevende) voor te bereiden of zich juist te beraden op volgende loopbaanstappen; Als een vorm van ondersteuning op afroep. Een medewerker kan behoefte hebben om op bepaalde momenten een organisatieprobleem door te praten met een objectieve externe deskundige. Competenties die m.n. worden ontwikkeld met deze module Zelfontwikkeling, andere competenties zijn afhankelijk van de gekozen leerdoelen. Inhoud van de module Coaching kan veel vormen aannemen. Op basis van de specifieke situatie van de medewerker, organisatieprobleem en wensen, doen wij een voorstel voor de omvang van het traject en bepaalde methodieken. Indien wij een coachingstraject overeenkomen, leggen we leerdoelen en andere afspraken schriftelijk vast. Dit contract wordt bij de start met de deelnemer en de opdrachtgever besproken en dient bij de afronding als leidraad voor wederom een gesprek met deelnemer en zijn/haar leidinggevende/opdrachtgever. De coach kan desgewenst tussentijds rapporteren, maar nooit zonder de toestemming van de deelnemer. Coaching is voor ons bij uitstek maatwerk, zowel bij de start als tijdens het coachingsproces! De behoeften van de medewerker en zijn/haar leidinggevende bepalend voor de wijze waarop wij de ondersteuning inzetten. Opleidingsduur in dagdelen Afhankelijk van de vraagstelling omvat dit programma doorgaans 5 tot 7 gesprekken (3 à 4 dagdelen). Opleidingsintensiteit Het betreft een intensief individueel programma waarvoor van tevoren geen blauwdruk is te geven. Certificering Deelnemers krijgen aan het eind van de opleiding/training een certificaat uitgereikt. Communicatie met de opdrachtgever Het coachingstraject wordt afgesproken en geëvalueerd in de „driehoek‟ van deelnemer, zijn/haar leidinggevende en de coach. Zonodig vindt er een tussentijds gesprek plaats. Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 52
AreaConsult bv
Individueel coachingstraject voor leidinggevenden Doelstelling Coaching is een wijze van individuele ondersteuning die bij diverse aanleidingen kan worden ingezet. We geven enkele voorbeelden: een leidinggevende ondersteunen in het proces van zelfontplooiing door het helpen vergroten van de zelfkennis, in combinatie met specifieke competenties; als middel om een leidinggevende te ondersteunen bij een specifieke opdracht of taak, bijvoorbeeld om een ingrijpende verandering door te voeren in de organisatie; om een nieuwe loopbaanstap (bijvoorbeeld als leidinggevende) voor te bereiden of zich juist te beraden op volgende loopbaanstappen; Als een vorm van ondersteuning op afroep. Een leidinggevende kan behoefte hebben om op bepaalde momenten een organisatieprobleem door te praten met een objectieve externe deskundige. Competenties die m.n. worden ontwikkeld met deze module Zelfontwikkeling, andere competenties zijn afhankelijk van de gekozen leerdoelen. Inhoud van de module Coaching kan veel vormen aannemen. Op basis van de specifieke situatie van de deelnemer, organisatieprobleem en wensen, doen wij een voorstel voor de omvang van het traject en bepaalde methodieken. Indien wij een coachingstraject overeenkomen, leggen we leerdoelen en andere afspraken schriftelijk vast. Dit contract wordt bij de start met de deelnemer en de opdrachtgever besproken en dient bij de afronding als leidraad voor wederom een gesprek met deelnemer en zijn/haar leidinggevende/opdrachtgever. De coach kan desgewenst tussentijds rapporteren, maar nooit zonder de toestemming van de deelnemer. Coaching is voor ons bij uitstek maatwerk, zowel bij de start als tijdens het coachingsproces! De behoeften van de medewerker en zijn/haar leidinggevende bepalend voor de wijze waarop wij de ondersteuning inzetten. Opleidingsduur in dagdelen Afhankelijk van de vraagstelling omvat dit programma doorgaans 5 tot 7 gesprekken (3 à 4 dagdelen). Opleidingsintensiteit (contacturen, werkvormen, diepgang) Het betreft een intensief individueel programma waarvoor van tevoren geen blauwdruk is te geven. Certificering Deelnemers krijgen aan het eind van de opleiding/training een certificaat uitgereikt. Communicatie met de opdrachtgever Het coachingstraject wordt afgesproken en geëvalueerd in de „driehoek‟ van deelnemer, zijn/haar leidinggevende en de coach. Zonodig vindt er een tussentijds gesprek plaats.
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 53
AreaConsult bv
Basistraining Leidinggeven Doelstelling Na het volgen van de module: kent de deelnemer de principes van situationeel, resultaat gericht en coachend leidinggeven Heeft deelnemer zicht op de eigen stijl van leidinggeven en weet wat de eigen kwaliteiten en valkuilen zijn. Heeft de deelnemer de eigen competenties om te sturen, te begeleiden en te ondersteunen (verder) ontwikkeld en weet hier flexibel en effectief mee om te gaan. Weet de deelnemer zijn medewerkers en teams op de juiste manier te stimuleren en uit te dagen zichzelf verder te ontwikkelen Heeft de deelnemer een visie op de eigen rol als leidinggevende. Competenties die m.n. worden ontwikkeld met deze module Assertiviteit Besluitvorming Doel- en resultaatgerichtheid Gespreksvaardigheid Mensgericht leidinggeven Organisatiesensitiviteit Taakgericht leidinggeven Tactisch gedrag / schakelen
Inhoud van de module De leidinggevende als persoon o De basis van leidinggeven o Leiderschapsstijlen o Inzicht in eigen kwaliteiten en valkuilen De leidinggevende en de individuele medewerker o Taakvolwassenheid / competentieniveaus van de medewerker o Sturende en coachende gesprekken voeren o Feedback o Motiveren en bieden van ontwikkelkansen De leidinggevende en het team o Teamontwikkeling o Inspelen op groepsprocessen o Voorzitten van werkoverleg De leidinggevende in de organisatie o De plaats van de leidinggevende binnen de organisatie o Resultaatgericht werken o Inspelen op veranderingen o Omgaan met conflicten / onderhandelen
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 54
AreaConsult bv
Opleidingsduur in dagdelen De opleiding heeft een omvang van 4 dagen met in totaal dus 8 dagdelen. Er wordt bij de uitvoering de voorkeur gegeven aan om de opleiding in hele dagen aan te bieden, maar wel met een tussenruimte van enige weken tussen de afzonderlijke dagen. Opleidingsintensiteit De ruimte tussen de trainingsmomenten wordt benut om in de eigen praktijksituatie opdrachten uit te werken. Direct gekoppeld aan de training moet rekening gehouden worden met in totaal 4 uur voorbereidingstijd. Mogelijke werkvormen: interactieve presentatie, testen voor zelfinzicht, analyse van de eigen leidinggevende situatie, verwerkingsopdrachten, rollenspelen, casuïstiekbespreking.
Certificering Deelnemers krijgen aan het eind van de opleiding/training een certificaat uitgereikt. Communicatie met opdrachtgever Middels een voorbereidingsbijeenkomst zal het leertraject worden uitgelijnd zodat dit aansluit bij de specifieke situatie en behoefte van de opdrachtgever. Thematiek van het trainingstraject kan worden aangepast en/of verfijnd Vanuit AreaConsult is een vast aanspreekpunt aanwezig. Deze is daadwerkelijk betrokken bij de ontwikkeling en uitvoering van het opleidingstraject Minimale en maximale groepsgrootte Minimale groepsgrootte 6 deelnemers, maximaal 14 deelnemers.
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 55
AreaConsult bv
Vervolgtraining Leidinggeven / Effectief leiderschap Doelstelling Na het volgen van de training Is de deelnemer in staat om de principes van resultaatgericht managen toe te passen; Is de deelnemer in staat om vanuit een coachende rol de competentieontwikkeling van medewerkers te faciliteren; Hebben de deelnemers zicht op de werkprocessen binnen hun eigen organisatieonderdeel en zijn in staat om hier sturing aan te geven. Kent de deelnemers de dilemma‟s bij het leidinggeven aan professionals en is de deelnemer in staat om professionals aan te sturen en te begeleiden; Heeft de deelnemer zicht op besluitvormingsprocessen, en is in staat om besluitvormingstechnieken toe te passen als middel om doelen te bereiken. Is de deelnemer in staat om verschillende soorten problemen doelgericht aan te pakken. Competenties die m.n. worden ontwikkeld met deze module Assertiviteit Besluitvorming Coachen Doel- en resultaatgerichtheid Gespreksvaardigheid Mensgericht leidinggeven Organisatiesensitiviteit Taakgericht leidinggeven Tactisch gedrag / schakelen Inhoud van de module Resultaatgerichtheid / doelgerichtheid / resultaatgericht sturen Voortgangsbewaking Procesmanagement Besluitvaardigheid Probleemoplossend vermogen Zelfontwikkeling (Inzicht in jezelf / persoonlijke ontwikkeling) Crossfunctioneel management Leiding geven aan professionals Coachend leidinggeven Opleidingsduur in dagdelen De opleiding heeft een omvang van 4 dagen met dus een totaal van 8 dagdelen. Opleidingsintensiteit De ruimte tussen de trainingsmomenten wordt benut om in de eigen praktijksituatie opdrachten uit te werken. Direct gekoppeld aan de training moet rekening gehouden worden met 4 uur voorbereidingstijd voor de totale training. Werkvormen: interactieve presentatie, testen voor zelfinzicht, analyse van de eigen leidinggevende situatie, verwerkingsopdrachten, rollenspelen, eigen casuïstiek. Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 56
AreaConsult bv
Certificering Deelnemers krijgen aan het eind van de opleiding/training een certificaat uitgereikt. Communicatie met opdrachtgever Middels een voorbereidingsbijeenkomst zal het leertraject worden uitgelijnd zodat dit aansluit bij de specifieke situatie en behoefte van de organisatie. Thematiek van het trainingstraject kan worden aangepast en/of verfijnd. Vanuit AreaConsult bv is een vast aanspreekpunt aanwezig. Het aanspreekpunt vanuit AreaConsult is daadwerkelijk betrokken bij de ontwikkeling en uitvoering van het opleidingstraject. Minimale en maximale groepsgrootte Minimale groepsgrootte 6 deelnemers, maximaal 14 deelnemers.
Leidinggeven aan projecten (voor leidinggevenden) Doelstelling Na het volgen van de training: Zijn de uitgangspunten voor „leidinggeven algemeen‟ aangescherpt en heeft de deelnemer zicht op de eigen positie als leidinggevende binnen projecten Weet de deelnemer hoe er in een team draagvlak wordt opgebouwd Zijn de principes behandeld voor het samenstellen van een succesvol projectteam (teamrollen en kernkwaliteiten) Is er inzicht in de eigen manier van onderhandelen en conflicthantering (voorkeursstijl) en is ervaring opgedaan met andere stijlen Heeft het begrip „omgevingsbewustzijn‟ inhoud gekregen voor de deelnemers en praktische uitwerkmogelijkheden. Is heel duidelijk hoe de taakverdeling binnen de organisatie is als het gaat om algemeen leidinggevenden, versus leidinggevenden binnen projecten. Competenties die m.n. worden ontwikkeld met deze module Assertiviteit Besluitvorming Conflicthantering Doel- en resultaatgerichtheid Gespreksvaardigheid Onderhandelen Organisatiesensitiviteit Taakgericht leidinggeven Tactisch gedrag / schakelen
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 57
AreaConsult bv
Inhoud van de module Leidinggeven aan een team Rolmanagement Creëren van draagvlak in een team Samenstellen van een projectteam Herkennen en leren omgaan met gedrag, kernkwaliteiten en persoonlijkheid Onderhandelen / conflicthantering Omgaan met krachten en belangen Motiveren Taken, verantwoordelijkheden, bevoegdheden bij de diverse vormen van leidinggeven Opleidingsduur in dagdelen 6 dagdelen. Opleidingsintensiteit Er wordt gewerkt met verwerkings- /voorbereidingsopdrachten gekoppeld aan de verschillende trainingsdagdelen. Dit zal een tijdsbeslag vragen van 8 tot 10 uur voor de totale training. De trainer zal deze verwerkingsopdrachten begeleiden, wat betekent dat er ook tussen de trainingsdagen door contact is tussen trainer en deelnemer. Het accent in de werkvormen ligt op praktisch oefenen met diverse vaardigheden, gekoppeld aan de concrete uitwerking (individueel en gezamenlijk) van actuele praktijkcases. Certificering Deelnemers krijgen aan het eind van de opleiding/training een certificaat uitgereikt. Communicatie met opdrachtgever Bij de intake wordt de situatie m.b.t. leidinggeven in het algemeen, en leidinggeven binnen projecten samen met de opdrachtgever in kaart gebracht. Op basis hiervan wordt het definitieve programma vorm gegeven. Na de intake wordt het contact met de opdrachtgever tussentijds en na afloop van de training onderhouden, tenzij de situatie vraagt om onmiddellijke communicatie. Minimale en maximale groepsgrootte 8 tot 16 deelnemers. Bij meer deelnemers wordt er gewerkt met een co-trainer (tot 24 deelnemers).
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 58
AreaConsult bv
Maatwerk Management development traject Management Development is in onze ogen altijd maatwerk. Wij zien MD in relatie tot organisatie ontwikkeling en persoonlijke ontwikkeling. Deze ontwikkeling wordt opgepakt, uitgebouwd en geborgd door de samenwerking van AreaConsult bv met de opdrachtgever bij de opzet en uitvoering van het programma. AreaConsult bv
Management ontwikkeling
persoonlijke ontwikkeling
Opdrachtgever organisatie ontwikkeling
Doelstelling Als eindresultaat mag verwacht worden dat deelnemers vanuit een persoonlijke ontwikkeling, in de richting van de organisatiedoelen, beter toegerust zijn op de taken en verantwoordelijkheden die gekoppeld zijn aan hun functie. De in gang gezette ontwikkeling is geborgd door het creëren van een klimaat waarin zich een continue leerproces afspeelt door alle lagen van de organisatie heen. De organisatie is in staat om dit continue ontwikkelingsproces zelfstandig te faciliteren. Deelnemers hebben kennis aangereikt gekregen, hebben vaardigheden geoefend en hebben instrumenten aangereikt gekregen aansluitend bij hun specifieke praktijksituatie binnen de organisatie Eindresultaten worden nader geconcretiseerd op basis van de analysefase, waarbij wij ervan uit gaan dat er sprake is van een gezamenlijke verantwoordelijkheid van adviseurs en organisatie en deelnemers om te komen tot verwezenlijking van de resultaten (zie onderdeel „wijze van aanpak / analysefase‟). Competenties die m.n. worden ontwikkeld met deze module Een breed scala aan comnpetenties, mede afhankelijk van de keuzes die de opdrachtgever maakt voor wat betreft nadrukken. Inhoud van de module Eveneens in de analysefase wordt een raamwerk opgesteld waarin de thema‟s voor de modules van een MD-traject worden bepaald in gezamenlijkheid met de organisatie (zie onderdeel „wijze van aanpak / analysefase‟). Als voorbeeld is aan het eind van dit onderdeel een aantal thema‟s benoemd die wij vaak in MDtrajecten die door ons worden uitgevoerd, terug zien komen. In de vormgeving van de inhoud worden theorie, vaardigheid en praktijk als hoofdstromen aan elkaar gekoppeld tijdens een opleidingsdag (zie onderdeel „programmaontwikkeling, uitvoering borging en meting‟). Als leermethodiek maken wij gebruik van probleemoplossende methoden, leer- en discussietrajecten horizontaal (uitgaande van de verschillende managementlagen) en verticaal (uitgaande van de verschillende organisatorische eenheden) door de organisatie en overige interactieve methoden. Hierbij vormen MD dagen vaak de aanzet voor organisatie-ontwikkelvraagstukken die in aanzet behandeld kunnen worden. Bv. ”cultuurverandering”: wat willen we hiermee, hoe realiseren we dit? Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 59
AreaConsult bv
De programma‟s die wij ontwikkelen bestaan uit gezamenlijke werkvormen (op basis van collectiviteit of op basis van open inschrijving), maar ook uit individuele begeleidingstrajecten (coaching / begeleide intervisie). Deze individuele trajecten sluiten nauw aan op de analyse van het profiel van de leidinggevenden. Instrumenten als het zelfanalyse instrument management vaardigheden van Robert Quinn en competentieprofielen, vormen een zeer waardevolle basis om te komen tot een persoonlijk ontwikkelplan. Waar mogelijk en waar het een meerwaarde heeft worden „gastsprekers‟ uitgenodigd. Deze gastsprekers kunnen ook uit de organisatie zelf komen. Wanneer bijvoorbeeld het thema financieel management betreft is het zeer waardevol om de controller / HEAD te betrekken in het programma. Nog een stap verder betreft de mogelijkheid om programma-onderdelen volledig in eigen beheer te ontwikkelen en uit te voeren, dan wel alleen in de voorbereiding met ondersteuning. Voorbeelden van thema’s en aanpak Thema/vaardigheid Bijz. werkvorm Bijz. betrokkene Kennismaking Persoonlijke presentaties Context: ontwikkelingen Omgevingsanalyse maken Raad van in en om de sector Bestuur/Directieteam Interview stakeholders Integraal management Eigen beleidsplan maken, beleidsplan analyseren Financieel management Planning en controlcyclus Interne financiële concretiseren naar eigen eindverantwoordelijke onderdeel Kwaliteit, INK Interne inleider Leidinggeven & Coachen
Leidinggeven carrousel
(competentiegerichte) Gespreksvaardigheid Verandermanagement Projectmatig werken Persoonlijke effectiviteit Probleemoplossing en creativiteit Conflicthantering en onderhandelen Klanten en leveranciers
Trainingsacteur
Veranderspel/ inbreng veranderprojecten Eigen project inbrengen
Projectleiders in organisatie
Je eigen APK Creatieve probleemoplossende methoden
Klantgericht werken
Personeelsmanagement Afsluiting
Lid Directieteam
Klanten (CR) en of leveranciers betrekken Vertegenwoordigers P&O Externe spreker
Feedbackmarkt en link met POP
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 60
AreaConsult bv
Opleidingsduur in dagdelen De opleidingsduur is afhankelijk van de aard van het MD-traject en de specifieke vraag van de organisatie. Vanuit de analysefase wordt vastgesteld hoeveel moduledagen een MD-traject moet omvatten om de gewenste effecten te kunnen bereiken. Op basis van onze ervaring kunnen we stellen dat een „basis MD-traject‟ waarbij de nadruk ligt op het vormen van een eenduidig referentiekader voor (nieuw benoemde) managers zo‟n 8 tot 12 opleidingsdagen omvat (16 tot 24 dagdelen), verspreid over een periode van zo‟n 1,5 jaar. Een MD-traject met de nadruk op voortgaande ontwikkeling van een zittende groep managers omvat zo‟n 4 tot 6 opleidingsdagen per jaar (8 tot 12 dagdelen). Opleidingsintensiteit Een MD-traject blijft niet beperkt tot de contacturen tijdens de moduledagen. Het is een leertraject wat zich in de dagelijkse praktijk voortzet. Wanneer een thema de doorvertaling van beleid betreft, kan het opstellen van een jaarplan voor het eigen organisatieonderdeel opgepakt worden als leerelement. Het MD-traject, en specifiek de ontwikkeling van een medewerker, zal onderwerp van gesprek zijn in de coachingsgesprekken van de deelnemer met zijn naast hoger gelegen leidinggevende en kunnen gezien worden als leeractiviteit. Direct gekoppeld aan het MD-traject wordt aan de deelnemers gevraagd om voorbereidingsactiviteiten te verrichten voor de contactmomenten van de modules en om verwerkingsopdrachten uit te voeren. Deze direct gekoppelde activiteiten zullen per trainingsdag zo‟n 4 tot 8 uur tijd vragen van de deelnemer. Met onze (trainings)programma‟s beogen we (gedrags-)verandering in de werkpraktijk te ondersteunen. Theorie is ondersteunend voor het begrip van vaardigheden. Zo veel als mogelijk werken we met activerende werkvormen, waardoor de deelnemer de stof zich al doende eigen kan maken. Het werken met eigen casuïstiek en sessies met trainingsacteurs zijn daar voorbeelden van. In de begeleiding dagen we deelnemers uit om buiten hun kader te kijken en uit hun zone van comfort te komen. Dit doen we door met name positieve feedback te gebruiken (waardering tonen voor inzet, effectief gedrag honoreren) en terughoudend te zijn in negatieve feedback. In de formulering van onze uitgangspunten voor MD-trajecten wordt nader informatie gegeven over inzet van werkvormen. Certificering Deelnemers krijgen aan het eind van de opleiding/training een certificaat uitgereikt. Communicatie met opdrachtgever Om bij de concretisering van thema‟s afstemming met de ontwikkeling van de organisatie te verkrijgen en om de praktische inbreng en wensen van deelnemers te borgen (gekoppeld aan de wenselijke ontwikkeling van de organisatie), maakt AreaConsult bv deel uit van een ondersteuningsstructuur.
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 61
AreaConsult bv
Voor het (bij)sturen van het MD traject in de gewenste richting denken we aan de volgende structuur: Stuurgroep Tijdens de stuurgroepbijeenkomsten wordt onder andere de voortgang van het MD traject in relatie tot de ontwikkelingen binnen de organisatie, de bereikte resultaten, het effect op de leidinggevenden en de organisatie en de waardering door de leidinggevenden besproken. Tussentijdse communicatie via telefoon en e-mail met de projectleider en het coördinatiepunt voor praktische afstemming. Afhankelijk van de omvang van het gehele traject kunnen één of meerdere werkgroepen worden ingericht bestaande uit een afvaardiging van de deelnemersgroep een manager van het naast hoger gelegen niveau en een opleidingsfunctionaris van de organisatie. De werkgroepen hebben tot doel om direct input vanuit de deelnemersgroep te krijgen in evaluatieve zin betreffende de uitgevoerde module, en in voorbereidende zin betreffende de nog uit te voeren modules. Werkgroepen vinden plaats tussen twee bijeenkomsten van het MD-traject. Coördinatiepunt Het MD vraagt in zijn omvang en looptijd een daadkrachtige interne coördinatie. AreaConsult gaat uit van de aanwezigheid van een intern coördinatiepunt als doel om het traject soepel te laten verlopen. Dit coördinatiepunt draagt bijvoorbeeld zorg voor de interne communicatie, voor de organisatie van cursusruimtes, lunches, onderwijsmiddelen en het beschikbaar zijn van aanwezigheidslijsten. Het coördinatiepunt is voor de deelnemers aanspreekpunt voor vragen, opmerkingen etc. Wij zien de ondersteuningsstructuur als een belangrijke motor voor het slagen van het MD traject als middel voor de ingezette organisatie ontwikkeling / verandering. Hiermee wordt het verschil gemaakt tussen een cursorische opzet van een MD traject en een op organisatie ontwikkeling ingezet traject. Analysefase: In de startfase wordt vanuit de organisatie en de deelnemers input verwacht voor de opbouw van het MD-traject. Input wordt verkregen door analysegesprekken met sleutelpersonen uit de organisatie, potentiële deelnemers, eventuele competentieprofielen en informatie uit eventueel uitgevoerde assessments. Minimale en maximale groepsgrootte Minimaal 8 en maximaal 24 deelnemers; waarbij bij meer dan 14 deelnemers met 2 trainers wordt gewerkt. Er zijn werkvormen die worden gehanteerd waarbij een grotere groep deelnemers gehanteerd kan worden, zoals de vorm van een werkconferentie. De werkvorm moet wel passen bij de doelstellingen van de betreffende moduledag.
Catalogus Opleiding & Training AreaConsult bv/ Najaar 2010
Pagina 62
AreaConsult bv