Benjamin Vandewalle / Campo Point of View
`
25 & 26/10/2013 – 20:30 – Kaaitheater Dance | 60 min.
CREDITS
concept Benjamin Vandewalle dance Kim Ceysens Tale Dolven Zoltán Vakulya Benjamin Vandewalle dramaturgy Marnix Rummens coach scenography Erki De Vries music dramaturgy Alain Franco executive producer CAMPO co-‐production Kaaitheater (Brussels) CAMPO (Ghent) Vooruit (Ghent) Départs (Brussels) thanks to Peter Aers Philip Van Loocke Peter Vermeersch
POINT OF VIEW
NL -‐ Choreograaf Benjamin Vandewalle is gefascineerd door alles wat met waarneming te maken heeft. Ook in Point of View, zijn jongste installatievoorstelling, wil hij onze vertrouwde manier van kijken doorbreken. Wat gebeurt er wanneer we beweging waarnemen vanuit verschillende invalshoeken tegelijk? In een choreografie van dansers, camera's en projectie ontstaat een bezwerende feedback loop die onze klassieke blik op een dansvoorstelling volledig openvouwt. Als parallelle werelden verstrengelen echte en virtuele lichamen zich tot een universum vol paradoxen. Bestaat er wel een eenduidige werkelijkheid als elke waarneming persoonlijk wordt ingevuld? • Van Benjamin Vandewalle toonden we eerder Birdwatching, een voorstelling die hij maakte met beeldend kunstenaar Erki De Vries. Een duizelingwekkende choreografie van dansende wanden en dansers die in een andere wereld leken te bewegen. De voorbije zomer maakte Vandewalle er een straatversie van, Birdwatching 4x4. Voor Festival Kanal 2012 trok hij ermee door hartje Molenbeek, een van de mooiste projecten van het festival. Benjamin Vandewalle is ook actief in Zuid-‐Afrika en Mozambique, waar hij ondermeer samenwerkte met de dansopleiding Nyakaza, en mee het project Comfusao opzette. FR -‐ Le chorégraphe Benjamin Vandewalle est fasciné par la perception. Dans Point of View, son nouveau spectacle-‐installation, il cherche à nous faire rompre avec notre manière habituelle de regarder. Que se passe-‐t-‐il lorsqu’on perçoit le mouvement à partir de perspectives différentes ? Dans une chorégraphie qui réunit danseurs, caméras et projections apparaît une boucle ensorcelante de renvoi d’images qui nous écarquille les yeux et étend le champ du regard que l’on porte sur un spectacle de danse. Comme des mondes parallèles, des corps réels et virtuels s’imbriquent dans un univers truffé de paradoxes. Peut-‐il exister une réalité univoque dès lors que chaque perception relève d’une interprétation individuelle ? • De Benjamin Vandewalle, nous avons présenté Birdwatching, un spectacle réalisé avec l’artiste-‐plasticien Erki De Vries. Une chorégraphie étourdissante de parois dansantes et de danseurs qui paraissaient se mouvoir dans un autre monde. L’été passé, Vandewalle l’a adaptée en spectacle de rue, Birdwatching 4x4, qu’il a joué au cœur de Molenbeek lors du Festival Kanal 2012, et ce fut l’un des plus beaux projets du festival. Benjamin Vandewalle est également actif en Afrique du Sud et au Mozambique, où il a travaillé avec la formation de danse Nyakaza et participer à la mise en œuvre du projet Comfusao. EN -‐ Choreographer Benjamin Vandewalle is fascinated by everything to do with perception. In Point of View, his latest installation performance, he wants to break away from our traditional way of looking. What happens if we observe movement from different angles simultaneously? In a choreography for dancers, cameras and projection, he creates an invocatory feedback loop that completely opens up our traditional view of a dance performance. Like parallel worlds, real and virtual bodies intertwine to form a universe full of paradoxes. Is there really any unambiguous reality in a world in which every perception is given a personal interpretation? • We have previously presented Benjamin Vandewalle’s Birdwatching, a performance he created with the artist Erki De Vries, a dazzling choreography of dancing walls and dancers who seemed to move in another world. Last summer Vandewalle created a street version called Birdwatching 4x4. For Festival Kanal 2012 he took it through the centre of Molenbeek and it was one of the best projects of the festival. Benjamin Vandewalle also operates in South Africa and Mozambique, where he has worked with the Nyakaza dance course, with which he set up the Comfusao project.
LOEREN IN DE LENS Fragmenten uit een tekst van Marnix Rummens “Le cinétisme ce n'est pas ce qui bouge, c'est la prise de conscience de l'instabilité du réel” -‐ Jean Clay 1. Point of View is de nieuweling in een reeks van voorstellingen waarin Benjamin Vandewalle en de zijnen gedreven onze perceptie van de werkelijkheid onderzoeken. Geïnspireerd door denkbeelden uit de cinema wordt onze blik op een innemende manier in beweging gebracht en bevraagd. Hoe beïnvloedt de manier waarop we kijken de werkelijkheid die we ervaren? Bestaan de dingen op zichzelf of is onze waarneming een bepalende factor in de wereld waarin we leven? Het zijn die fascinaties die in dit werk steeds vanuit een andere invalshoek worden vormgegeven. In Point of View gebeurt dat vanuit een focus op de manier waarop we beweging waarnemen. Dansend met een serie handycams en projectoren gaan vier performers na wat er gebeurt wanneer je beweging beschouwt vanuit verschillende standpunten tegelijk. 2. Net zoals objecten slechts betekenis krijgen in relatie tot elkaar, zijn ook lichaam, beweging en omgeving in onze waarneming moeilijk te scheiden. Toch gaan we ervan uit dat bewegingen op zich bestaan, en lijken we te vergeten dat die enkel waargenomen kunnen worden in relatie tot de omgeving en het oog van de waarnemer. Breng die kaders in beweging en onmiddellijk verandert de essentie van de beweging op zich. Denk maar aan de typische beelden van een benji-‐jumper, waarvan het gezicht wordt gefilmd vanuit de helm. Het is vanuit dit gegeven dat Vandewalle in Point of View vertrekt. Het klassieke perspectief op een dansvoorstelling wordt onderuitgehaald door camera's die met lichte, draagbare constructies in een vaste verhouding tot het bewegend lichaam worden geplaatst. In real time worden de captaties op de achterwand van de scène geprojecteerd. Net zoals bij de benji-‐sprong wordt de beweging binnenstebuiten gekeerd: de danser lijkt stil te staan, terwijl de ruimte rondom lijkt te tollen. Tegelijk zie je op de scène de performer dansen in de statische ruimte van het theater. En net in dat contrast van paradoxale perspectieven wordt de relativiteit van onze perceptie blootgelegd. 3. Maar er is meer aan de hand. Tussen film-‐ en scènebeeld in merk je dat beweging een eigenschap is die heel genuanceerd overgeleverd kan worden tussen verschillende lichamen, naargelang het gezichtspunt van waaruit je die bekijkt. Stilstaande lichamen op de scène lijken in de projectie te bewegen. Die illusie wordt nog versterkt door de verduisterde ruimte die elk referentiepunt maskeert. Als in een zwart gat krijgen de dansers door het spel met de camera een onnatuurlijke bewegingsvrijheid. En toch geeft het real time karakter de filmbeelden een hoge geloofwaardigheid mee. Het is een vreemde spanning. Je beseft dat beweging geen op zichzelf staand gegeven is, maar net het product van de vaart van elk element op zich, zowel binnen als buiten beeld. Navigerend tussen beide realiteiten ervaar je dat het standpunt van waaruit je de beweging bekijkt, die waarneming ook op een heel concrete manier beïnvloedt. 4. Afhankelijk van je referentiekader wordt beweging in Point of View steeds elders gelocaliseerd. Hetzelfde gebeurt met de werkelijkheid. Door de interactie tussen live act en projectie ontstaat er met momenten een subtiel spel van schaduwen die een dialoog aangaan met de projectie. Tegelijk ontwikkelt er ook een feedbackloop in de videoregistratie wanneer de camera zowel de danser als de achtergrondprojectie filmt. Dat levert een bijzondere gelaagdheid op in de beeldtaal. Hetzelfde gebeurt wanneer de performer die de camera bedient de eigen schaduw filmt. We zien niet alleen beelden van beelden, maar telkens ook de achterliggende machinerie ervan, het productieproces achter de coherente illusie van het beeld. Als parallelle universa roepen die beeldlagen niet alleen een enorm poëtisch potentieel op, ze lokken ook vragen uit over wat we als werkelijkheid beschouwen: Is een videobeeld van een videobeeld minder 'echt' dan het oorspronkelijke videobeeld? Wat zegt dat over het verschil tussen de oorspronkelijke fysieke act en haar digitale registratie? Is een fysiek lichaam 'echter' dan de weergave ervan? Of levert onze waarneming ervan als neurologisch proces misschien net zo goed een particuliere abstractie op van de werkelijkheid? In Point of View wordt de realiteit tastbaar gemaakt als een extreem broeierig kluwen van mogelijkheden, dat pas een coherente vorm krijgt in de invalshoek van de aanwezige.
5. Dat gevoel van gelaagdheid wordt nog versterkt door het monumentale kijkkader dat even later wordt opgevoerd en deel wordt van de choreografie. Niet alleen vertakt het frame met zijn schaduw en videobeeld tot een architectuur die verschillende werkelijkheidsniveaus omvat in één constructie. Ook het podiumgebeuren op zichzelf ontwikkelt simultaan beelden in verschillende kaders door een choreografie die dansers en camera langs beide kanten van het frame voert. Net zoals bij de denkmallen van Jan De Cock verdwaalt je blik in een constructie van kaders op kaders op kaders. Virtueel en materieel, mentaal en fysiek. Die kantelende frames en de fysieke aanwezigheid van de dansers creëren een haast materiële diepte in het beeld. Het scherm wordt letterlijk meerdimensioneel. En ook de beweging wordt complexer door de bijkomende manoeuvres van het mobiele, houten frame. Maar pas wanneer dit kader zich openplooit in viervoud en deels bespannen wordt met stroken projectiescherm, desintegreert het beeld als coherente eenheid totaal. De projectie van de filmbeelden komt los van haar vlakke achterwand en krijgt een fysieke plaats op de scène. Het is een bezwerende trompe l'oeil: dansers en beelden van dansers bewegen samen door een hybride ruimte waarin geen enkel referentiepunt meer vaststaat. Je blik wordt ondergedompeld in een kaleidoscopisch totaalbeeld, alsof je door tientallen ogen tegelijk het getoonde steeds op een andere manier ziet. 6. In die zin is Point of View een live cinematrip doorheen een filmset op drift. Camera, performers, projector, scherm en beweging worden ingezet, niet om een eenduidige illusie op te zetten, maar om langs die illusies paradoxen te creëren die onze waarneming bevragen. Op haar hoogtepunt ontwikkelt de voorstelling zich tot een verbijsterend simultaantableau van verschillende overlappende cadrages en projecties in een eindeloze feedback, waarin alle mogelijke tegenstellingen onontwarbaar door elkaar lopen. De binnenkant van de scenografische structuur wordt langs buiten geprojecteerd, waardoor de afscherming haast doorzichtig wordt. Virtuele en fysieke lichamen en structuren treden in een gezamenlijk verband. Stilstand wordt beweging, links wordt rechts, boven wordt onder -‐of omgekeerd-‐ afhankelijk van het gezichtspunt. De meerduidigheid die optreedt in die cluster van kaders, bewerkstelligt net het tegenovergestelde van klassieke framing: ze isoleert geen deel van de werkelijkheid tot een wereld op zich, maar zoekt net aansluiting tussen verschillende werelden die fragmenten worden van een groter geheel. In Point of View wordt de realiteit even tastbaar gemaakt als een extreem broeierig kluwen van mogelijkheden, dat pas vorm krijgt in de invalshoek van de aanwezige. 7. In zijn roman Levels of Life beschrijft Julian Barnes hoe de eerste ballonvaart een mentale omwenteling teweegbracht bij de mens, doordat die voor het eerst de eigen leefwereld van bovenuit kon aanschouwen. Als afstand nemen tot de eigen omgeving een nieuw bewustzijn vormt, dan neemt Point of View afstand tot dat reflectiemechanisme zelf. In de splinterbom van invalshoeken die de voorstelling met momenten is, wordt elk perspectief vanuit een ander opzicht weer gecontrasteerd. Dat bewustzijn van gemaaktheid van élke vorm van realiteit -‐of het nu om foto, video of onze lichamelijke waarneming gaat-‐ laat onze mentale camera via een omweg kijken naar zichzelf. En bewust worden van zijn impact op de werkelijkheid, als houvast in een wereld waarin alles voortdurend in beweging is. Ten slotte is het dat inzicht dat blijft nazinderen in het eindbeeld, wanneer de laatste danser de camera recht in de lens kijkt, oog in oog, terwijl het beeld al lang is weggevallen en enkel de ervaring overblijft.
BENJAMIN VANDEWALLE : QUESTION DE POINT DE VUE Entretien par Patrick Jordens, 23/10/2013, Agenda -‐ Brussel Deze Week Comment interprétons-‐nous le mouvement lorsque le contexte et notre point de vue sont manipulés de manière radicale ? Le chorégraphe et danseur Benjamin Vandewalle et ses trois « partenaires-‐danseurs » se penchent sur la question dans Point of View. Ce n’est pas un spectacle de danse conventionnel, plutôt un croisement entre une performance live et une installation cinématographique. Un exercice pour regarder autrement. Benjamin Vandewalle, ancien étudiant de P.A.R.T.S., est profondément fasciné par le phénomène de la « perception » et les récents développements de la physique quantique. Dans Point of View, il conjugue danse en direct, caméras et projections. Les corps réels et virtuels s’entremêlent et forment un univers intrigant rempli de paradoxes. « Ce qu’on oublie souvent », explique Vandewalle, « c’est que nous pouvons percevoir le mouvement seulement parce que l’espace tout autour est statique. La relation à l’environnement est d’une importance cruciale. C’est intéressant de voir ce qui se passe si on fait bouger l’espace et le regard du spectateur ». À quoi doit-‐on s’attendre, concrètement ? Benjamin Vandewalle : Les danseurs bougent souvent par deux et un des deux porte constamment une caméra légère. Celle-‐ci est attachée à un bâton lui-‐même sanglé à la hauteur de la taille d’un autre danseur. En plus, le danseur manipule la caméra. Ce qui fait, par exemple, qu’on a une image où le danseur 1 est immobile, mais on dirait qu’il effectue un salto parce que le danseur 2 tourne autour avec la caméra. Les images particulières qui naissent ainsi sont projetées sur un écran. De cette façon, vous voulez modifier la perspective du spectateur ? Vandewalle : Effectivement. J’essaie en fait de « faire sortir les yeux du public de leurs orbites » pour les faire bouger à travers l’espace. Le mouvement même devient ainsi le point de départ de la perception. Cela crée une tout autre expérience, plus stratifiée, que dans une représentation théâtrale classique. Est-‐ce qu’un dispositif avec un point de vue fixe est trop déterminant pour vous, trop univoque ? Vandewalle : Ce n’est pas une « réaction contre », ça a plutôt à voir avec mes fascinations personnelles, comme pour les nouvelles découvertes de la physique quantique ou la théorie de la relativité. On ne peut plus revenir à l’image du monde que Newton nous a transmise. La réalité est beaucoup plus complexe que ce que nous pensons à première vue, et c’est cela que j’essaie d’explorer. Parce que la manière dont nous regardons le monde détermine aussi la manière dont nous le pensons. En permettant un autre regard, davantage multiforme, on peut expérimenter le fait que la réalité est une interprétation spécifique de toute une série d’approches possibles. Et que l’interprétation ne réside pas dans une sorte de vérité universelle, applicable dans tous les cas. Peut-‐être que naviguer continuellement entre différents points de vue est une alternative plus intéressante. Nous avons surtout parlé de l’approche visuelle. Dans quelle mesure le son, la musique joue aussi un rôle dans la perception ? Vandewalle : On a principalement travaillé avec la musique minimaliste du compositeur américain Terry Riley. C’est une musique qui renvoie à elle-‐même et ça rejoint bien cette danse qui se réfléchit aussi elle-‐ même. Mais le musicien et dramaturge Alain Franco intègre également de temps en temps de la musique classique dans les sons répétitifs de Riley. Ce contraste doit secouer le spectateur. Nous essayons donc de saper régulièrement la stabilité aussi au niveau auditif.
LOOKING INTO THE LENS Fragments from a text on Point of View by Marnix Rummens “Le cinétisme ce n'est pas ce qui bouge, c'est la prise de conscience de l'instabilité du réel”-‐ Jean Clay 1. Point of View is the latest in a series of performances in which Benjamin Vandewalle and his dancers conduct an impassioned exploration of the way we perceive reality. Using concepts taken from cinema, he compellingly questions and shifts the way we look at things. How does our way of looking influence the reality we experience? Do things exist as such, or is our perception a determining factor in the world we live in? It is these fascinations that are constantly being moulded from an ever-‐changing point of view in this work. Point of View focuses on the way we perceive movement. Dancing with a series of handycams and projectors, four performers explore what happens when you simultaneously view movement from different perspectives. 2. Just as objects only become meaningful in relation to one another, in our perception, body, movement and environment are also hard to separate. Yet we assume that movements in themselves do exist, and we seem to forget that they can only be perceived in relation to the environment and the eye of the beholder. Set these frameworks in motion and the essence of the movement itself changes immediately. Think, for example, of the typical footage of a bungee jumper, whose face is being filmed from inside his helmet. It is this idea that acts as Vandewalle’s starting point for Point of View. Cameras mounted on light, portable constructions are fixed to the moving bodies, and these subvert the traditional way of viewing a dance performance. Footage from them is projected in real time onto the rear wall of the stage. Just like with the bungee jump, movement is turned inside out: the dancer appears to be standing still, while the space around him appears to spin. At the same time, you see the performer dancing on stage within the static space of the theatre. By this contrast of paradoxical perspectives, the relativity of our perception is exposed. 3. But there is more going on than this. In between the filmed images and those you see on stage, you notice that movement is something that can be passed on between different bodies in a highly nuanced way, depending on the point of view from which you observe it. Bodies standing still on stage appear to be moving on the projection screen.This impression is further enhanced by the darkened space, which masks all points of reference. This playing with the camera gives the dancers an unnatural freedom of movement, as if they were in a black hole. Yet, as the film footage is projected in real time, it is highly credible. This creates a
strange tension. You perceive that movement is not something self-‐contained, but is in fact the product of the velocity of each element on its own, both in and out of shot. Navigating between the two realities, you experience how the point of view from which you look at the movement also has a very specific influence on your perception. 4. Depending on your frame of reference, movement in Point of View always takes place somewhere else. The same is true of reality. Thanks to the interaction between live act and projection, there are times when a subtle play of shadows enters into dialogue with the projection. At the same time, a feedback loop also develops in the video recording, when the camera films both the dancer and the background projection. This lends an especially layered quality to the visual language. The same thing occurs when the performer operating the camera films his own shadow. We see not only images of images, but also the machinery that lies behind them, the production process behind the coherent illusion of the image. Like parallel universes, the layers of images not only create enormous poetic potential, but also throw up questions about what we perceive as reality. Is video footage of video footage less ‘real’ than the original video footage? What does this say about the difference between the original physical act and its digital recording? Is a physical body ‘more real’ than a recorded view of it? And is there such a thing as an unambiguous reality in a world in which every perception is mediated? For, as a neurological process, the way we view things could also be seen as a personal abstraction of reality.
5. This sense of layering is further enhanced by the monumental viewing frame that is presented a little later on, and which becomes part of the choreography. Not only does the frame, with its shadow and video images, branch out into an architecture that encompasses various different levels of reality in one construction. The events on stage in themselves also develop simultaneous images in various frames by means of a choreography that leads dancers and camera along both sides of the frame. Just as with Jan De Cock’s Denkmal-‐series, your gaze becomes lost in a construction of frames upon frames upon frames. Both virtual and material, mental and physical. These tilting frames and the physical presence of the dancers lend an almost tangible depth to the image. The screen literally becomes multi-‐dimensional. The movement also becomes more complex, due to the additional movements of the mobile, wooden frame. But it is only when this frame unfolds in quadruplicate and is partially spanned with strips of projection screen that the image totally disintegrates as a coherent whole. The projection of the filmed images is set free from its flat rear wall and given a physical place on stage. This creates an enthralling trompe l’oeil: dancers and images of dancers move together through a hybrid space in which there are no longer any fixed points of reference. Your gaze is immersed in a kaleidoscopic overall picture, as if you were continually seeing what is being shown in a different way, through dozens of pairs of eyes simultaneously. 6. In this sense, Point of View is a live cinematic trip through a drifting film set. Camera, performers, projector, screen and movement are all used, not to build up an unambiguous illusion, but to create paradoxes between different illusions that question our perception. At its peak, the performance develops into a wonderful, simultaneous tableau of different overlapping frameworks and projections in an endless feedback, in which all kinds of contradictions run inseparably through one another. The interior of the scenographic structure is projected onto the exterior, which makes its masking almost transparent. Virtual and physical bodies and structures enter into a shared bond. Standstill becomes movement, left becomes right, above becomes below – or the other way round – depending on the point of view. The ambiguity that operates in this cluster of frameworks accomplishes the diametric opposite of classical framing: it does not isolate one part of reality into a world of its own, but actually looks for connections between different worlds, which become fragments of a larger whole. In Point of View, reality is made as tangible as an extremely torrid cluster of possibilities, which only takes shape from the point of view of the person present. 7. In his novel Levels of Life, Julian Barnes describes how the first balloon flight brought about a mental revolution amongst humans, because, for the first time, they were able to observe their own environment from above. If distancing yourself from your own environment creates a new consciousness, then Point of View distances itself from the reflection mechanism itself. In the cluster bomb of points of view of which the performance at times consists, every perspective is once again contrasted from a different angle. This consciousness of the artificiality of every kind of reality – be it a photo, a video or our physical perception – allows our mental camera to look at itself via a circuitous route. And to become aware of its impact on reality, as a handhold in a world where everything is perpetually in motion. Ultimately, it is this insight that resonates in the final image, when the last dancer looks straight into the camera lens, eye to eye, while the projection has already been extinguished for some time, and only the experience remains. Kaaitheater is supported by
