Groots Toon Hermans
in het kleine
9^i_VVg^h]Zii^Zc_VVg\ZaZYZcYViIddc=ZgbVchdkZgaZZY# O^_c\ZWddgiZeaVVihH^iiVgY]ZZ[i'%&%YVVgdbj^i\ZgdZeZc idiIddc=ZgbVch?VVg#>c]Zi`VYZgYVVgkVco^_cY^kZghZ ZkZcZbZciZc!iZaZk^h^Zegd\gVbbVÉhZcZZciZciddc" iZaa^c\\Zdg\Vc^hZZgY#>cYZoZIddc=ZgbVch"heZX^Va `g^_\ijZZcdkZgo^X]ikVclViZgVaaZbVVagdcYdb CZYZgaVcYhbZZhi\Za^Z[YZZciZgiV^cZgiZYdZc^h#Dd` egdWZgZclZk^V^ciZgk^ZlhbZi`ZccZghZcWZldcYZgVVgh YZk^c\ZgiZaZ\\ZcdelViIddc=ZgbVchodÉc\Zc^ZbVV`iZ# Door Victor Engbers / Bron: www.toonhermans.nl
6CE
@jchi8jaijjgq&(
Toon
:ZcaZkZcdeYZW]cZ Van ‘sjaele zeiver’ tot groots theater
Komiek, clown, cabaretier, conferencier, zanger. Versjesmaker,
bestaande cabarettraditie. Dat leidde in 1955 tot de eerste
was Toon zeker niet) burgerlijk en ouderwets. Het tekent
schrijver, tekstdichter. Tekenaar, schilder. Levenskunstenaar.
van de vele One Man Shows: een avondvullend programma
Toon Hermans dat hij zich daar niets van aan heeft getrokken.
En volgens hemzelf: theatermaker. Geen Nederlandse naoor-
waarin we de Toon Hermans herkennen zoals hij herinnerd
En waarom zou hij ook? Zijn fans, en dat zijn er dan nog
logse artiest had zoveel noten op zijn zang als Toon Hermans.
zou worden: clownesk en gemoedelijk, zijn eenvoudige
steeds onnoemelijk veel, hebben geen boodschap aan politiek
Maar hoe wordt een katholieke jongen uit een armoedig
humor, de mimische typeringen en lieve liedjes. De opkomst
in zijn shows. Tegelijkertijd was er ook sprake van een
Limburgs gezin de meest geliefde Nederlandse artiest van
van de televisie betekende nog meer bekendheid. De eerste
schifting: je was of vóór Toon Hermans, of tegen. Heel veel
de twintigste eeuw? Het antwoord ligt wellicht juist in die
uitzending, in 1958 door de AVRO, was direct legendarisch.
mensen waren, en bleven, vóór Hermans, ook in de jaren
omstandigheden. Toon Hermans werd in 1916 geboren als
Hoewel er oorspronkelijk een uur voor uit was getrokken,
tachtig en zelfs jaren negentig, toen Toon in zijn rol van
tweede van vijf zonen. Zijn vader was bankier en dus had het
werd de uitzending vanwege het succes in het land verlengd
grand old man van het Nederlandse theater begon te komen.
gezin het niet slecht. Dat veranderde drastisch in de periode na
naar tweeënhalf uur.
Ook na het overlijden van zijn vrouw Rietje in 1990 bleef hij optreden. In 1993 ging hij de theaters weer in met een
de Eerste Wereldoorlog. In 1927 wordt zijn vader ontslagen, een jaar later overlijdt hij. Het gezin Hermans wordt armlastig.
ode aan zijn vrouw, waarin hij zijn mooiste liedjes zong en
Was die armoede een basis om weg te dromen? Bekend is dat
Zijn naam was nu definitief gevestigd: wie Toon zei, zei Toon
uiteindelijk toch ook weer grappen maakte. In 1996 maakte
Hermans al vroeg in zijn jeugd clown wilde worden. Bekend
Hermans. In de jaren zestig speelde hij voor volle zalen in zijn
hij, op 80-jarige leeftijd, zijn laatste serie optredens. Het werd
is verder dat het feest van carnaval, met alle zottigheid en
geliefde Carré. Hij begon ook met optredens in het buitenland:
een show waarin hij minder uitbundig grappen maakte, maar
spotternij die daar bij hoort, hem inspireerde. In Limburgs
Oostenrijk, Duitsland en Canada. Zijn One Man Shows
waar hij wel zijn grote liefde voor het theater, zijn publiek, en
dialect: ‘sjaele zeiver’, vrij vertaald: vrolijke onzin. En dan
kwamen op televisie en er werd gesproken over de grote drie:
het leven in kwijt kon. In 2000 is het voorbij. Hoewel hij na
was er nog de clown Johan Buziau, die Toon als jongen zag
Toon Hermans, Wim Kan en Wim Sonneveld. Maar de tijden
een hersenoperatie opnieuw plannen maakt voor theater en
optreden in Heerlen. Deze Buziau deed besluiten ook de
veranderden: in de jaren zeventig kwam het politieke cabaret
een cd, overlijdt hij in april van dat jaar. Hij wordt in Sittard
bühne op te gaan.
op en werd alles wat niet politiek geëngageerd was (en dat
begraven, naast zijn geliefde Rietje.
A6C9:A>?@:9DDG7G66@ Dat deed hij dan ook, naast zijn werk als reclametekenaar en etaleur. In 1932 speelde hij met zijn eigen revue en later trad hij op in Café Limburgia in Heerlen, tijdens het Cabaret der ‘ onbekenden’. Was Limburg te klein voor hem? Hoewel hij gedurende zijn leven nooit onder stoelen of banken heeft gestoken waar hij vandaan kwam, verhuisde hij, vol plannen, naar Amsterdam. Daar begon hij in 1942 in het Leidschepleintheater bij het ensemble van Carl Tobi en aan het eind van de oorlog trad hij op in de revue Première. De landelijke doorbraak kwam na de oorlog. Van 1946 - in dat jaar leerde hij ook zijn vrouw Rita Weytboer kennen - tot 1952 speelde hij bij Theater Plezier, waar hij een Buziau-imitatie gaf.
9::G;:C>HK6CIDDC
In dezelfde periode kwam de radio steeds meer op: vanaf
Tien jaar na zijn dood kun je vaststellen dat de waardering voor Toon Hermans eigenlijk alleen maar groter is geworden. Dat heeft
1947 was Toon te beluisteren tijdens het programma De
te maken met de tijdloosheid van zijn humor en het feit dat hij daadwerkelijk een One Man Show was: hij deed alles zelf, van het
Bonte Dinsdagavondtrein van de AVRO.
schrijven tot en met het optreden. Een hele generatie cabaretiers en komieken is door hem beïnvloed of heeft zelfs dankzij hem
In 1953 begon hij met zijn eigen cabaretprogramma’s: tot
besloten het theater in te gaan. Op de website van het Theater aan het Vrijthof (www.theateraanhetvrijthof.nl) staat een prachtige
1955 wist hij avond aan avond de zaal te vullen met shows
serie interviews met grootheden als Brigitte Kaandorp, Bert Visscher, Hans Liberg, Youp van ’t Hek, Herman Finkers, André van Duin,
als Hartendwaas, Ballot en Zaza. In de tussentijd gebeurde
Lenette van Dongen en Tineke Schouten. Stuk voor stuk erkennen ze op de een of andere manier schatplichtig te zijn aan het
er iets bijzonders: Toon maakte zich steeds meer los van de
theatergenie Toon Hermans.
@jchi8jaijjgq&*
7>D
68I:JG:C8676G:I>:G6A:M@A66H:C
‘ Toons humor
‘ De musical is een ode aan zijn werk en leven’
richt zich op het hart’
IlZZ_VVg\ZaZYZc`gZZ\6aZm@aVVhZcZZciZaZ[ddci_ZkVc
Toons humor en de manier waarop hij
6aWZgiKZga^cYZbZiYZkgVV\d[]^_]ZiaZj`odjk^cYZcdbYZi^iZagda
mensen zo ongelofelijk aan het lachen
iZheZaZc^cZZcbjh^XVadkZgIddc=ZgbVch#
kan krijgen, vindt Alex fascinerend. „Daar hangt een soort geheim omheen.
?VXfjZh@aiZgh^hVjiZjgkVcYZW^d\gV[^ZIDDC!Y^Z^ccdkZbWZgkVcY^i_VVg^cYZl^c`Zaha^\i#:ZcWZiZgZ
Klaasen, toen druk in de weer met
zijn persoonlijke crises waren, weten
W^d\gVV[^hcVjlZa^_`hYZc`WVVg#@aiZgh!oZa[dd^ia^YkVc]ZiXVWVgZi\ZoZahX]Ve9dcFj^h]dX`^c\!^hZZckVc
zijn eerste soloprogramma, dacht een
we niet precies. Dus dat moeten we zelf
Zelf heeft hij eens gezegd: De fijnste ‘ lach is de lach waarvan mensen niet
half jaartje na over het verzoek.
deels invullen.”
weten waarom ze er om lachen.’ Dat
YZ\gdiZZmeZgihde]Zi\ZW^ZYkVcYZCZYZgaVcYhZi]ZViZg\ZhX]^ZYZc^h#
Uiteindelijk belde hij Verlinde terug met
klopt precies. Het mooie van die lach
„Toon Hermans was een held in mijn
8ADLC
Dat wilde hij niet. In mijn biografie ga
een positief antwoord. Daarna begon
E:G;:8I>DC>HB:
is dat je er niet mee kunt ophouden. Ik
kinderjaren. Ik zag hem op de televisie
„Toon was voor mij de man die het
ik dieper op zoek naar de echte Toon,
het eigenlijke werk. Alex las alles wat
Hoewel Alex hem nooit in het echt
heb weleens gehoord dat iemand Toon
en lachte me kapot. Zijn conference
meest verstand had van het vak. We
ook als die minder stralend is als hij
er over Toon te lezen viel en keek al
zag, heeft Toon hem wel geïnspireerd.
na afloop van een optreden in Carré
van De sprekert kende ik uit mijn
spraken vooral over collega’s, over
zich voordeed.
het materiaal dat op dvd te vinden is.
„Hij was en is uniek in de Nederlandse
liet zien dat hele rijen banken waren
hoofd en deed ik thuis tussen de schuif-
voorbeelden van vroeger en nu, over
Mijn respect en waardering voor hem
Hij bestudeerde Toons fysiek, luisterde
theaterwereld. Dat heeft enerzijds te
ondergepiest van het lachen.”
deuren na. In de jaren zeventig, toen ik
vakgeheimen. Hij was complimenteus
en zijn familie zijn gegroeid. Zijn humor
naar zijn stem en probeerde zijn manier
maken met zijn perfectionisme. Ik heb
zelf een linkse cynische cabaretier was
en gaf me het gevoel met hem bevriend
blijft nog altijd overeind, omdat er geen
van denken te begrijpen. Veel werk,
materiaal gezien waarin hij staat te
TOON, de musical staat van 20
in Don Quishocking, had ik niets met
te zijn. Maar ik vroeg me af of dat
kennis voor nodig is. Het gaat bij hem
maar dat mag ook wel: „Ik moet straks
repeteren: hij improviseert, kletst met
november 2010 t/m 7 mei 2011 in de
Toon Hermans. Wij wilden kritisch
werkelijk zo was. Hij noemde mij zijn
niet over plaats en tijd. Je hoeft de krant
een heel leven spelen.” Er bleek ook een
mensen in de zaal. Maar dan verandert
Nederlandse theaters. Op pagina 28 en
zijn, hij niet. Wij wilden ontmaskeren
vriend. Ik hem niet: hij wist niet eens
niet gelezen te hebben, je hoeft zelfs
mooie overlap. „Bekend is dat Toon
de oogpunt van de camera en blijkt
29 van deze Kunst & Cultuur kunt u
en aan de kaak stellen, hij wilde toe-
of ik kinderen had. Er kwamen meer
geen opleiding te hebben. Zijn humor
inspiratie haalde uit zijn familie en zijn
dat er niemand in de zaal zit!” Vooral
kaartjes voor de voorstelling winnen.
dekken en troosten. Wij keken naar een
vragen in me op naarmate ik hem
richt zich niet op het verstand maar op
omgeving. Hij kon erg goed kijken en
betere wereld in de toekomst. Hij keek
beter leerde kennen. Had hij vrienden?
het hart en dat blijft onveranderd.”
luisteren en dat gebruikte hij in zijn
naar een betere wereld in het verleden,
Wat voor een opvoeding had hij zijn
shows. Ik probeer zelf ook zo te wer-
zijn katholieke verleden waar ik nu
kinderen gegeven? Waar kwamen zijn
ken: goed om me heen kijken en daar
juist van af wilde. In 1989 leerde ik
ideeën vandaan? Wat hield zijn filoso-
wat mee doen. Dat gemeenschappelijke
hem kennen. Ik hielp hem met een paar
fie in? Waar haalde hij die blijheid op
kenmerk is een goed uitgangspunt.” De
zaken toen hij met een voorprogramma
toneel vandaan? Sprak hij de waarheid
musical wordt geen een-op-een imitatie
bezig was van zijn One Man Show
of leidde hij een dubbelleven? Hoe kon
van Toon Hermans. Alex: „Het is een
in 1989. We spraken veel met elkaar.
iemand die de harmonie en de liefde
ode aan zijn werk en leven. De voor-
Het klikte en hij stelde voor dat ik een
predikte tegelijkertijd soms zo hard en
stelling wordt een mengeling van Toon
televisieportret van hem zou maken.
ongenadig zijn? „De mensen kennen
op en buiten het podium. In het podi-
Dat werd Gewoon Toon, een vier uur
me niet. Een clown leer je niet kennen”,
umgedeelte probeer ik in de buurt te
durend programma voor de VARA.
zei hij eens tegen me.
komen van Toon zoals we hem kennen. Daar komt het publiek straks ook voor.
Ook na die tijd hielden we contact en ik was tot zijn dood een trouw bezoeker
L6G:<:O>8=I
Ik hoor nu al vaak dat mensen echt zin
van zijn huis in Bosch en Duin, waar
„Inmiddels weet ik dat zelfs het uitge-
ik het wel en wee van de familie heb
breide tv-interview dat hij heeft gegeven
De biografie TOON wordt uitgegeven
in hebben om Toon’ weer te zien. Voor ‘ het privéleven van Toon Hermans lag
meegemaakt.”
niet de ware Toon prijsgaf.
door Nijgh & Van Ditmar
het anders: „Hoe zijn leven thuis en
&+q@jchi8jaijjg
;did/Gdn7Zjh`Zg
@jchi8jaijjgq&,
IDDC 9:H8=>A9:G
EG:H:CI6IG>8:A>H6L69:
‘ Toon is een profeet
van de liefde’
Kleurig, vrolijk en realistisch naïef. Zo valt de schilderstijl van Toon Hermans in een notendop te omschrijven. Toon schilderde
=ZiaZkZckVc@ad`]j^hegZhZciVig^XZA^hVLVYZ^hkZglZkZcbZi
niet belangrijk. We lopen allemaal op
zijn hele leven, maar deed dat uitsluitend voor zichzelf. Met zijn optredens trad hij genoeg naar buiten, zo vond hij. Hoewel hij
Iddc=ZgbVch#OZhijYZZgYZV[deo^_cDcZBVcH]dlhZchiZaYZYZ
straat en zien allemaal die boom. Dat
er geen geheim van maakte dat hij voor zijn plezier schilderde, werd pas na zijn dood duidelijk dat hij een bekwaam schilder was met een omvangrijk oeuvre. In de jaren na zijn overlijden zijn er met regelmaat tentoonstellingen van zijn werk geweest en is er een groeiende groep liefhebbers en verzamelaars. Momenteel is een aantal werken te zien in Museum Het Domein in Sittard.
YkY"WdmbZio^_clZg`hVbZc#Cd\WZaVc\g^_`Zg^hYVioZ]ZbVah ]VVgaZZgbZZhiZg^c]ZiaZkZcWZhX]djli#
Kijk voor meer informatie op www.hetdomein.nl
&-q@jchi8jaijjg
idee, dat iedereen van het leven kan genieten, hoort bij Toon. We horen er allemaal bij, je wordt gezien. Wat dat betreft was hij een profeet van de liefde.”
„Omdat Toon in dezelfde Hilversumse
I=:G6E:JI>H8=
straat als mijn grootouders woonde,
„De kracht van Toon is zijn talent om
=J>A:C
kwam het wel voor dat ik een handje
mensen te ontroeren door ze te laten
„Ik heb natuurlijk ook wel gehoord dat
mocht schudden met ‘mijnheer Hermans’,
lachen. Hij keerde zich af van alle
hij niet alleen maar altijd leuk was. Hij
zoals mijn opa en oma hem met bijna
conflicten en wilde alleen maar zorgen
heeft ook gezorgd voor teleurstellingen,
koninklijke eerbied aanspraken. Maar
dat hij mensen raakte. Dat is bijna
diezelfde opa en oma noemden hem wel
therapeutisch. Dat moet je wel in de
weer gewoon ‘Toon’ als hij op televisie
tijd zien: in de periode na de Tweede
was en bescheurden zich dan van het
Wereldoorlog, toen zijn stijl en vorm
lachen. Dat fascineerde me enorm.
is ontstaan, was het een manier om
Met dat in mijn achterhoofd ben ik
mensen te laten ontsnappen aan het
hem later gaan bestuderen en heb ik
leven van alledag. Dat gebeurde op
de dvd-box met zijn One Man Shows
een lievere en subtielere manier dan we
samengesteld. Zo groeide hij voor mij
tegenwoordig gewend zijn. We leven nu
uit tot een inspiratiebron.”
in een tijd waarin je alles mag zeggen.
„Ik zie hem als mijn leermeester. Zijn
Het cabaret van nu vind ik vooral navel-
behoefte om het beste uit mensen te halen
staarderij met heel veel harde grappen.
en te laten zien hoe mooi de natuur,
Toch zou ik de humor van Toon niet
de liefde en het leven zijn; dat en meer
ouderwets willen noemen. De gave om
neem ik mee in mijn leven. Bij Het
mooie dingen dichtbij mensen te brengen,
zowel bij familie als collega’s. Maar zelf
klokhuis wil ik ook de kinderen raken:
is volgens mij tijdloos. Wellicht was
heb ik daar geen last van. Ik heb alleen
ik heb goed gekeken hoe Toon met
Toon zijn tijd zelfs vooruit. Hij was
maar een paar keer een handje met hem
simpele woorden en zonder enige vorm
volgens mij de typische kunstenaar:
geschud. De band die ik met hem heb,
van moeilijkdoenerij zijn publiek wist te
hij kon op school niet zo goed meekomen,
gaat over de dood heen. Dat vind ik
vermaken. Maar ook hoe hij de lichtjes
deed altijd zijn eigen ding. Hij studeerde
heel bijzonder. Laatst nog ben ik naar
in zijn ogen ontsteekt. Ook in mijn
wel, maar op zijn eigen manier en had
zijn graf geweest. De tranen liepen over
privéleven heeft Toon de nodige invloed
geen universiteit voor nodig. Hij leerde
mijn wangen, want ik heb mezelf mede
gehad. Ik heb mijn man ontmoet tijdens
van het leven zelf. Hij keek goed naar
dankzij hem ontwikkeld. Toon blijft
het maken van het Toon Hermans Gala
alle dingen van het leven: van wat de
ook zeker een rol in mijn leven houden.
voor de AVRO. En Toons familie zat
dood nou precies is, tot hoe de bomen
Iedere keer zie ik weer iets anders en
bij ons huwelijk op de eerste rij.”
eruitzagen. Kennis is bij wat hij doet
altijd word ik weer geraakt.”
@^eeV
@jchi8jaijjgq&.
8676G:I>:G;G::@9:?DC<:
‘ Zijn grootsheid zit
::C?66G KDAIDDC
8VWVgZi^Zg;gZZ`YZ?dc\ZlZgYVah`^cYYddgIddc=ZgbVchWZidkZgY#9^ZWZidkZg^c\kZgVcYZgYZdeaViZgZ aZZ[i^_Y^cWZldcYZg^c\# =^_`dc]ZiiZaZ[ddcWdZ`kddgaZoZcZcYZbZchZcaViZc]j^aZckVc]ZiaVX]Zc#É È
9:7:A6C
?@HI: :K:C:B:CI:CDE::CG>?
=D:B66@I:?>?@:CC>HB:I IDDC=:GB6CH4
deed de rest. Ik was betoverd en had
eentje speelde. Daarmee heeft hij ook wel
Iddc'%&%lZgYde'*Veg^a\ZdeZcYbZiZZc
vanaf dat moment maar één ambitie:
het zelfbewustzijn van de Nederlandse
„Wij hadden een boekje thuis: Portret
mensen mateloos laten lachen. Hoe?
artiest vooruit geholpen; je kunt spreken
van Toon, geschreven door mr. E. Elias.
Dat was afwachten natuurlijk. Maar de
van een emancipatie van het amusement.
9^icV_VVghiVVicd\ZZc[a^c`VVciVaZkZcZbZciZc
Daarin stonden tekeningen van Toon
bevestiging dat ik het kon, had ik eerder
Bovendien was hij een van de eerste
dehiVeZa#=^ZgZZcdkZgo^X]i#
zelf. Toen ik dat las, had ik Toon nog
dat jaar wel al gekregen, toen ik als
bekende Nederlanders en ook daarin
nooit zien of horen optreden. Alle kennis
conferencier in een roes een schoolavond
een pionier. Toch was hij niet in alles
DC:B6CH=DLHDEI:A:K>H>:
IDDC=:GB6CHBJO>:@<6A6
over hem had ik uit dat boek. Maar dat
voor de brugklassen aaneen praatte.”
origineel. De toon in zijn liedjes lijkt
De AVRO zendt op 30 augustus en 6 september compilaties
Op 5 september vindt het AVRO Toon Hermans Muziek
soms op Leo Ferre en in zijn geflopte
van de One Man Shows van Toon Hermans uit.
Gala plaats op het historische Marktplein in Sittard. Diverse
hem in het niets’
was genoeg om te wensen dat ik een
]Z^a^\Zb^h^cH^iiVgY!YZ\ZWddgiZhiVYkVc=ZgbVch#
van zijn kinderen was.
L6I>HO>?C@G68=I4
film Moutarde de Sonnansee imiteert
Zijn eerste show op de televisie in 1958
„Het grootse van Toon zit hem in het
hij Jacques Tati nogal nadrukkelijk.
DK:GO>8=IHI:CIDDCHI:AA>C<INE>H8=IDDC
Stef Bos en Rowwen Hèze, zullen onder begeleiding van
niets. Hij kon het telefoonboek voor-
Aan het Nederlandse cabaret heeft hij
Tot 26 september is in Museum het Domein een overzichts-
Het Metropole Orkest een avondvullend programma ten
lezen en de mensen laten huilen van
niet veel bijgedragen, maar dat komt
tentoonstelling van Toon Hermans te zien. Hier ziet u Toon in al
gehore brengen met als rode draad het werk van Toon Hermans.
het lachen. Dit minimalisme, dat
omdat in zijn persoon vorm en inhoud
zijn glorie. Er is aandacht voor zijn leven, zijn werk, zijn humor
De presentatie is in handen van Chantal Janzen. De AVRO
Samuel Becket voor het ernstige toneel
één waren. Dus dat stond of viel bij zijn
en zijn schilderkunst. Een deel is gewijd aan zijn One Man Shows
maakt opnames en zendt die op 11 september om 20.10 uur
vertegenwoordigde, droeg Toon uit
aanwezigheid op het toneel. Maar
met diverse rekwisieten, hoedjes, petjes en originele draaiboeken.
op Nederland 2 uit. Meer informatie: www.avro.nl
voor het amusement. Aanvankelijk
tegelijkertijd heeft hij de lat hoog gelegd.
Verder zijn er nog nooit vertoonde schilderijen uit onder andere
deed hij de Nederlandse komiek Buziau
En heeft hij als je het mij vraagt drie
de privéverzameling van de familie Hermans te zien.
;G::@9:?DC<:DK:GIDDC
na. Buziau was een clown die in de
sketches voor de eeuwigheid achter-
Meer informatie: www.hetdomein.nl
Tijdens het Studium Generale van de Universiteit van Maastricht
revue speelde en zich op die manier met
gelaten: Het galadiner, De duif is dood
cabaret en chanson tussen de hoge
en Vereniging ons genoegen (Mevrouw
A>B7JG
professor Kusters over Toon Hermans. Het zal gaan over de
kunst en het volkstheater wrong.
Loofhutjes).”
Op 4 september is er een Limburgs eerbetoon aan de meest
essentie van Toon en de kunst van de kleine kolder.
Toon is een amalgaam van clown,
beroemde zoon van Sittard. Op het Marktplein zullen die
Meer informatie: www.sg.unimaas.nl
cabaretier en chansonnier. Er is geen
avond Limburgse artiesten liedjes van Toon Hermans in het
artiest ter wereld die al die kwaliteiten
Limburgs ten gehore brengen. Met onder meer Jack Vinders,
IDDC9:BJH>86A
op een dergelijk niveau in zich verenigt.
Renée van Wegberg en de Mo Jones Big Band.
In december gaat TOON in première. Deze musical over het
Meer informatie: www.toon2010.nl
leven van Toon Hermans belooft een voorstelling met een
Dat ging overigens niet vanzelf.”
Op 13 oktober vertelt Freek de Jonge
Nederlandse artiesten, onder wie Guus Meeuwis, Karin Bloemen,
gaat Freek de Jonge op 13 oktober in gesprek met literatuur-
lach en een traan te worden. Alex Klaasen neemt de hoofdrol
in een tweegesprek met literatuur-
6CE
'%q@jchi8jaijjg
L6I>H=:I7:A6C<K6CIDDC KDDG=:IC:9:GA6C9H:8676G:I4
professor Wiel Kusters over de essentie
7>D:9DDG?68FJ:H@AyI:GH
op zich. De eerste try-outs zijn te zien vanaf 20 november en
van Toon Hermans en de kunst van de
In november verschijnt de biografie van Toon Hermans van de
de première vindt plaats in Sittard op 17 december. Daarna
„Hij is bij mijn weten in Nederland de
kleine kolder. Plaats van handeling is
hand van Jacques Klöters. Het boek wordt uitgegeven door
zal de voorstelling door het hele land te zien zijn.
eerste die voor en na de pauze in zijn
de Universiteit van Maastricht
Nijgh & Van Ditmar. Meer informatie: www.nijghenvanditmar.nl
Voor speellijst en reserveringen kijk op www.toondemusical.nl
KddgbZZg^c[dgbVi^ZdkZg]Zi]ZgYZc`^c\h_VVg`jcij`^_`Zcdelll#iddc'%&%#ca
HegZ`ZcYZhX]VYjlZc
De in Rotterdam geboren schilder Kees van Dongen is bekend van zijn prachtige en uitdagende vrouwenportretten. Als avant-gardist brak hij door in Parijs, waar hij een atelier deelde met Picasso en zich ontwikkelde tot gevierd kunstenaar. Voor de tentoonstelling worden ruim tachtig virtuoze werken overgevlogen uit internationale topcollecties, waaronder vele stukken uit familiebezit die zelden of nooit zijn uitgeleend. Aan de hand van hoogtepunten belicht ‘De grote ogen van Kees van Dongen’ de beginperiode van de kunstenaar, zijn doorbraak, zijn reizen en latere succes.
H]VYdl9VcXZ^hYZZZghiZ\gdiZiZciddchiZaa^c\dkZg]Zi\ZWgj^`kVchX]VYjl^cYZ`jchi^cCZYZgaVcY#:Zc\gdZe ^ciZgcVi^dcVVadeZgZgZcYZ`jchiZcVVghXgZ
ZgYZZZc^cig^\ZgZcYZkZgoVbZa^c\kVcYj^hiZgZZcheZZahZlZgZaYZc#
Dertig beeldend kunstenaars met een
denkbeeldige flakkerende kaars in de
laten ons zo goed als verdwijnen, de ene
fascinatie voor het effect van schaduw
hand - meegevoerd in de soms duistere
keer gewild, de andere keer ongewild
leggen samen de basis voor ShadowDance.
maar ook speelse werelden die de
en hinten in lichtzinniger ogenblikken
Hun tentoongestelde werken verschillen
kunstwerken oproepen.
op een ander, uiterst vluchtig bestaan, waarin niets nog van enig belang lijkt te zijn dan de gestalte die ze toevallig heb-
- in het bijzonder schaduw in beweging
Speciaal voor deze tentoonstelling is
ben gekregen.” De catalogus bevat ook
- als cruciaal beeldend middel.
een catalogus samengesteld met daarin
een flipboekanimatie van Tomas Schats
De kunstenaars gebruiken schaduw als
het essay Het gat van de schaduw van
en een bloemlezing van citaten en tekst-
metafoor voor zware thema’s als tijd,
Edzard Mik. Daarin schrijft Mik onder
fragmenten over schaduw, van Plato tot
kwaad en dood. Maar het fenomeen
meer: „Schaduwen spreken tot ons. Ze
Peter Schlemihl tot Lucky Luke.
schaduw vormt ook een bron van
prikkelen onze fantasie, spelen in op
inspiratie voor luchtiger werk, het
onze angsten en verlangens. Ze lopen
ShadowDance is van 18 september
creëren van illusies en schaduwspel. In
achter ons aan, met ons mee en voor
2010 t/m 9 januari 2011 te zien in
ShadowDance gaat het elektrische licht
ons uit. Ze imiteren, persifleren en
Kunsthal KAdE Amersfoort. Meer
even uit en worden bezoekers - met een
misvormen. Ze beangstigen, verduisteren,
informatie: www.kunsthalkade.nl
''q@jchi8jaijjg
www.boijmans.nl
18 sept 2010 – 23 jan 2011
van
Kees van Dongen Hoofdbegunstiger
;6CI6H>::C6C
Vinger op de wang, 1910, Olieverf op doek, 65 x 54 cm, Stichting Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam, Pictoright Amsterdam
lijke deler is het gebruik van schaduw
Hoofdsponsor
qua inhoud en vorm. De gemeenschappe-
