BondsKeuringsDienst BINGO!!! Niet-postale stempels van Japan. Door Wilbert Davids

© BondsKeuringsDienst

BINGO !!!

Niet-postale stempels van Japan

Door Wilbert Davids


Afbakening z z z z z

Japanstalige stempels Periode van 1876 tot circa 1910 - de (periode van) permanente zegels type ‘Koban’ en ‘Kiku’ Beoordeling op losse zegels Echte stempels


Koban & Kiku


Soorten gebruik z z z

Stempel is een postaal type: het gebruik is altijd postaal of; Stempel is een niet postaal type: het gebruik is nooit postaal; De stempel is in dezelfde periode en plaats postaal en niet-postaal gebruikt: alleen een poststuk geeft uitsluitsel.


Stempeltypes z z z z z z

Nijumaru (dubbel-ring naamstempels) Kiban (‘nummer’ stempels) Bota (‘stomme’ stempels) Maruichi (gedeelde-ringstempel) Maruni (ring-balkstempel) Kushigata (kamstempel)


Nijumaru z z z z z z

Dubbelring (datum) stempel Periode maart 1873 – augustus 1888 31 subtypes (Nakagawa), totaal 1.830 kantoren over alle types Vuistregel postaal: vrijwel alles, behalve spaarbankstempel van Kyoto Gelijkend type: telegram (kleiner en zonder naam) Zeer populair stempel in Japan


voorbeelden Nujimaru

postaal type

telegraaf


Kiban z z z z z

‘Nummer’ stempel: elke plaats en prefectuur heeft een tekencombinatie Periode 1874 – 1881 Altijd postaal Eén afwijkende vorm (ovaal, van Tokyo) Goed gedocumenteerd en veel verzameld, ook in Europa


voorbeeld Kiban z 1. 2.

3.

Stempel heeft 3 delen: onderin altijd het karakter 号 (go) bovenin ‘nummer’ van de provincie; hier i-na / 1-21 (Chikugo) op de horizontale lijn het ‘nummer’ van de plaats; hier is dat daiichi/1 (Kurume)


Bota z z z z

‘Stomme’ stempels: vorm is toe te wijzen aan een plaats Periode 1875 – 1881 (klein type, 13 stuks), 1881 – circa 1888 (grote type, 69 stuks) Altijd postaal Goed gedocumenteerd, sommige types zijn zeer zeldzaam en kostbaar (vgl. punt 259)


voorbeelden Bota

Kagoshima

Tottori


Maruichi (gedeelde ring) z z

z z

Enkelring naamstempels met een horizontale deelstreep Periodes van gebruik: kantoren 1e en 2e klasse: 1888-1905 kantoren 3e klasse: 1888-1909 Meer dan 8.000 kantoren De Maruichi is op los zegels het lastigste stempel voor niet-Japanstaligen!


voorbeeld Maruichi


Maruichi: waarom lastig? z z

Hetzelfde stempel voor alle postdiensten en stempel vertelt je niet welke. Groot verschil in waardering door Japanse verzamelaars: - hoge nominale waarden vaak niet postaal, - waardering kantoor afhankelijk van klasse, prefectuur of aanwijsbaar postaal gebruik, - hoe dan ook: Maruichi’s zijn populair.


Maruichi – vuistregel postaal z

Stempels met Bingo in het ‘bingo-segment’ kanttekening: in de beginperiode werd bingo zelden (>1903) gebruikt in kleine kantoren

z

Hoe kleiner de plaats, hoe groter de kans dat het postaal is

z

Treinstempels, te herkennen aan de ‘binmei’ (上 = treinnummers), maar zijn heel schaars.


intermezzo: Bingo z z

z

Bingo is altijd postaal en komt voor in de Nijumaru en Maruichi stempels Het betekent ‘postzending’ (bin = post en go = nummer’) en komt in stempels voor als kanji voor het woord ‘nummer’ (bin), gevolgd door het ‘nummer’ (in katagana) van de zending. Bingo werd gebruikt door kantoren met meerdere postzendingen per dag (grotere kantoren)


voorbeeld Maruichi met bingo z

Bingo staat altijd onderin als twee kanji, waarvan het eerste altijd 便 is (bin = post). Het tweede is het ‘nummer’, in dit zegel ロ (letter ro; dit is rang nummer 2).


Maruichi – vuistregels niet-postaal z z z

Bingo-segment bevat ‘denshin’ of ‘denwa’ (telegram/telefoon); periode 1901 – ca 1909 Bingo-segment leeg bij ‘grote steden’ of op hoge waarden (> 20 Sen) Gedeelde ring met verticale schrifttekens (tategaki-maruichi)


voorbeeld Maruichi met denshin z

z

z

In onderste segment geen ‘bingo’ maar twee kanji voor het woord telegram (denshin): 話電 De andere variant is denwa (telefoon) en is als volgt: 信電 Beide gemakkelijk te herkennen aan de ‘haak’ van het twee kanji


voorbeeld tategaki-Maruichi z z

Tategaki betekent ‘verticaal geschreven’ Er zijn een aantal varianten, waaronder een kleiner type met twee kolommen:


Maruichi – grijs gebied z

z

z

Als bingo-segment leeg is en plaats is onvindbaar op een (atlas)kaart; dan is het meestal postaal gebruikt, Uketorijo (受取節 ontvangst) en Toriatsukaijo (取扱節 afhandeling): classificatie in het Japans; dit zijn kantoren < klasse 3. Deze zijn schaars, maar niet aanwijsbaar postaal/niet-postaal Specifieke types


voorbeelden grijs gebied Maruichi z

Bingo-segment leeg

Kamiiso (Oshima)

Kaminojiri (Tosa)


Maruni (balk-ringstempel) z z z z z

Periode 1900 – 1905 ‘Proef’ in 5 grote steden + bijkantoren Vuistregel postaal: onderste segment met tijdsaanduiding Vuistregel niet postaal: onderste segment leeg Grijs gebied: karakters in onderste segment: sommige bijzondere typen (Sachalin, Taiwan) zijn postaal, andere niet.


voorbeelden Maruni

postaal

niet-postaal


Kushigata of kam-stempel z z z

z

Periode 1906 (1e/2e klasse) of 1910 (3e klasse) tot circa 1995 Is ook internationaal gebruikt (latijns schrift) Stempeltype vergelijkbaar met lange balk en heeft 5 segmenten: - A & C = bovenste/onderste helft - B = datumbalk - D & E = bovenste/onderste middensegment Segment D en E kunnen verticale (normaal) en horizontale arcering bevatten of tekens


voorbeeld Kushigata (1971)


Kushigata (2) z z z

Vuistregel postaal: tijdsaanduiding in onderste segment Binmei (上 / trein) in segment C, D of E Vuistregel niet postaal: - 3 (soms 2) symmetrische hiragana (bijv.よはも) in segment C (postsparen) - 3 asterisken in onderste segment C (telegram/telefoon) - denwa (telefoon) in segment C


voorbeelden Kushigata

1. 2.

1

2

3

3. 4. 5. 6.

4

5

6

postaal (’24) niet postaal (’24) postaal (’24) niet postaal (’23) postaal (’27, roman) niet postaal (’24)


Kushigata (3) z

Grijs gebied (o.a.): - Noodstempels 1942-50 met 3 asterisken; postaal maar lijkt op de telegram/telefoon - Korea, Karafuto, Kwantung 1940-45 met 3 asterisken; postaal - Prefectuurnaam of provincienaam in onderste segment 1943-45 en 1949/50 - Militaire & veldpoststempels: WO1 & WO-2: met asterisken of naam in segment C


Kushigata – ‘emperor date’ z z

z

Jaartal geeft jaar in keizerlijke periode weer: begin keizerlijke periode = jaar 1 Vereenvoudigd als volgt: - Meiji (Mutsuhito): jaar 1868 – 1912 (45) - Taishu (Yoshihito): jaar 1912 – 1926 (15) - Showa (Hirohito): jaar 1926 – 1989 (64) - Heisei (Akihito): jaar 1989 – heden Notatie: jaar-maand-dag


Literatuur z z z z z

Nujimaru, Kiban & Bota: eigen publicatie Arge Japan (1969, Duitstalig) Amano-handboek, 2 delen (1968) – in het Duits vertaald door de Arge Japan (1970) Diverse moderne, uitstekende, maar Japanse werken De JSCA (Japans) Diverse websites, m.b.t. Koban & Kiku


Uitsmijter: Maruichi’s herkennen z z z z

z z z

Heeft Maruichi bingo? Is Maruichi een denshin of denwa? Is Maruichi van Korea of een spoorwegstempel (staat gewoon in het Japans in het stempel) Bij geen bingo; raadpleeg Japanstalig boek met kantoren en bepaal prefectuur en klasse van het kantoor Op welk zegel zit de Maruichi: oude, nieuwe of UPU Koban of Kiku? Op welke waarde zit de Maruichi? Van welke datum is de Maruichi? (in het Japans)


Maruichi’s waarderen z

Gebruik de volgende formule:

Waarde = zegeltype x nominale waarde x klasse kantoor x populariteit prefectuur / correctiefactor niet-postaal Zegeltypes: Koban (oud = 10, nieuw = 2, UPU = 1) en Kiku =1 Klasse kantoor: bereik = 1 – 5 Populariteit prefectuur: plaats en tijdgebonden Correctiefactor: toepassen bij aanwijsbare niet-postale stempels van met name grote steden

BondsKeuringsDienst BINGO!!! Niet-postale stempels van Japan. Door Wilbert Davids

Recommend Documents