Bomenwandeling d’ Ekker
Sierkers (Prunus Yedoensis)
Start Immanuelkerk aan de Teullandstraat. Start met de rug naar de kerk, ga links de Teullandstraat in. In deze straat staan verscheidene paardenkastanjes. De bomen links, - witte paardenkastanjes, (Aesculushippocastanum) zijn zo oud als de wijk d’Ekker en zijn ± 60 jaar. De witte bloemen hebben een gele plek aan de voet van de kroonbladeren die later rood kleuren. De vrucht heeft harde stekels die in oktober splijten, waarbij 1 of 2 bruine kastanjes tevoorschijn komen. Bladeren gewoonlijk met 7 soms met 5 blaadjes zonder steel. De kastanje is niet eetbaar. De schors van de boom is donker roodachtig of grijsachtig bruin, in grote platen barstend. De bomen rechts,
1
- rode paardenkastanjes (een kruising tussen Aesculushippocastanum en Aesculuspavia) zijn jonger. Deze (bastaard)paardenkastanje wordt vaak in parken en lanen aangeplant als schaduwboom. De rode bloemen ontluiken in mei in trossen. De vruchten zijn kleiner dan de vruchten van de witte paardenkastanje en zonder stekels. Bij het splijten in oktober komen er 2-3 bruine noten vrij. De bladeren zijn donkergroen en vaak gerimpeld met 5, soms 7 bijna zittende blaadjes. De paardenkastanje werd vaak als medicijn voor paarden gebruikt, vandaar zijn Nederlandse naam. Aan de linkerkant zien we prachtige - Acacia’s (Robinia pseudoacacia) te herkennen aan de zeer diep gegroefde stam. Deze bladverliezende boom levert duurzaam hout en kan 25 m hoog worden. De witte, in trossen, bloeiende bloemen verspreiden in juni een zoete geur. De vruchtpeulen worden 5-10 cm lang met niervormige zaden.
paardenkastanje
Ga rechtdoor naar Oude Kerkhof. Op de hoek, aan het begin van het park, staat een - Atlasceder (CedrusatlanticaManetti) Dit is een boom uit het Atlasgebergte van Algerije en Marokko. In ons land wordt meestal de Blauwe atlasceder (cedrusatlantica Manetti forma glauca Beisen) aangeplant als sierboom in parken. De naalden zijn blauw/groen. De vrouwelijke bloemen ontwikkelen zich tot groene cilindervormige kegels met ronde toppen van ± 8 cm lang en 3,7-5 cm breed. Volg het voetpad door het park. Over het pad groeit een
2
- amberboom (Liquidamber styraciflua), Dit is een bladverliezende boom uit het oosten van de V.S. Hoogte tot 45 m. De Amberboom bloeit in mei, de mannelijke bloemen in ronde groepen of aar, 5 - 7,5 cm lang. De vrouwelijke alleenstaand of in paren ±1-2 cm in doorsnede. De vrucht is een stekelig bolletje ± 0,5 - 3,7 cm doorsnee. Bladeren met 5, soms met 7 lobben, en met fijn getande randen. Herfstkleuren purper, rood en oranje. De geslachtsnaam is afgeleid van het Latijn liquidus, "vloeibaar" en het Arabisch ambar, "gom", een verwijzing naar de welriekende rode gom die de bladeren van de boom bij warmte afscheiden en die uit de stam kan worden afgetapt. De amberboom kan tot 45 m hoog worden, maar wordt in Nederland niet hoger dan 10-20 m. Hij neemt hier tamelijk langzaam in grootte toe, hoewel hij in het herkomstgebied geldt als een snelle groeier. De amberboom heeft veel zon nodig. De jonge boom heeft een kegelvorm. Later wordt de boom breder met een eironde tot ronde vorm.
Kronkelige zijtakken amberboom
3
Detail amberboom
De Oude kerkhof ligt nu tussen de huizen in de wijk d’ Ekker. In 1950 lag het nog midden in de akkers. In het jaar 1500 stond er al een houten kerkje, in 1648 een stenen kerk en in verschillende perioden zijn hier zowel katholieken als protestanten ter kerke gegaan. Tussen 1648 en 1798 werden er de beter gesitueerde katholieken en gereformeerden begraven. Er was een gedeelte voor protestanten en een deel voor de katholieken. Dit is de kerk die rond 1800 op de Oude Kerkhof heeft gestaan. Vanaf 1904 werden katholieken begraven in Veldhoven-dorp, het kerkhof van de Ceciliaparochie. Het Oude Kerkhof werd aan de gemeente verkocht. Een monument en opstaande betonnen balken en stenen geven weer waar de kerk gestaan heeft. De gedenksteen geeft veel informatie over het kerkhof. - De mooie roodkleurige Bruine Beuken en Gewone Beuken zijn gelukkig blijven staan. Een aantal van hen zijn zeker 110 jaar oud. Ze zijn tussen 1885 en 1900 geplant. Een beuk kan wel 400 jaar oud worden, zij hebben de naam het eeuwig leven te bezitten. Daarom werden ze ook op kerkhoven aangeplant. Ook in ons land is de beuk een inheemse boom. Zij werden veel aangeplant voor houtproductie. De eetbare nootjes leveren olie, die in bepaalde soorten margarine verwerkt wordt. Hij kan tot 30 m hoog worden, met een zware stam, soms tot 2,5 m diameter. De beuk bloeit in mei en de driehoekige nootjes komen vrij in augustus- september. De bladeren hebben 5-9 paar nerven. De schors is glad en grijs. In de mythen is de beuk de koningin van het bos. Als krachtterm zeggen we wel eens: we gooien de beuk er in, als we eens flink moeten aanpakken. Een stukje beukenhout bij je dragen zou geluk brengen. Water uit een holle boom drinken, zou schurft en andere huidziekten genezen, ook bij dieren. Veel beukennoten betekent een lange en strenge winter. De z.g. bloedbeuken met bruine bladeren stonden in een hoog aanzien. Schedels en huiden van geslachte dieren werden aan de offerbomen opgehangen. Bij de Kelten overgoot men de stam met bloed opdat de boom niet zou sterven. - Trompetboom (Catalpa bignonioides) uit de familie Bignoniaceae (naar abt Jean Bignon, bibliothecaris van Lodewijk XIV). Een familie met meestal klimplanten en één geslacht bomen: Catalpa (indiaanse
4
naam) met 11 soorten. De bloemen ontstaan in grote eindstandige pluimen en zijn roomwit-geel. Als een bloem apart bekeken wordt, blijkt dat deze de vorm heeft van een trompet, vandaar de Nederlandse naam. Een bijzondere eigenschap van de planten is dat ze muggen en vliegen op afstand houden. De bomen vragen een wat beschutte standplaats, anders kan in strenge winters het hout stuk vriezen. Elke goede frisse grond is geschikt. Ideaal is zandige leem. De botanische naam Catalpa is afgeleid van het Cherokese 'catawba'. Deze Indianen gebruikten delen van deze boom als geneesmiddel.
Kromme Trompetboom Oude Kerkhof
Als we uit dit park komen, lopen we linksaf de Schotelmannstraat in. Rechtdoor via de Floreffestraat naar de van Aelstlaan. Deze straat slaan we links in. Hier staan weer een aantal kastanjes, berken en een treurberk. Van de - Berk (Betula of Betulacea) bestaan wel 40 soorten, die dwars over het noordelijk halfrond voorkomen en reiken verder dan enig ander geslacht van bomen. De meesten zijn middelgroot met taai hard hout dat veel gebruikt wordt in triplex. Het is zelden groot genoeg voor balken. Berken verspreiden zich door hun lichte zaden in een klein, gevleugeld nootje, dat ver weg kan zweven en groeien het best op kale grond. In de jeugd zijn ze zeer snel groeiend. Ze worden uit zaad opgekweekt. In de mythologie is de berk de boom der wijsheid. Uit berkensap wordt het beroemde haarwater gewonnen. Er werd verteld dat Jezus met berkentakken werd gegeseld, en sindsdien laat de berk uit schaamte zijn takken hangen. In de takken komen vaak vergroeiingen voor die heksenbezems worden genoemd. Dit zou komen, omdat de berk geliefd was bij heksen en witte wieven die ‘s nachts uitvlogen op hun heksenbezems en soms er een verloren.
5
Opvallend is hier de - Treurberk (Betula pendula “Youngi”), veel aangeplant vanwege zijn sierlijke hangende vorm. We lopen tot aan nr. 91 en gaan hier rechts af het fietspad op. Langs dit pad staan bij elkaar Berken, Platanen en geknotte Esdoorns: - Papierberk (Betulapapyrifera) wordt ook bij ons veel geplant. De ondoorlatende bast werd door indianen gebruikt voor constructies van kano’s. Het hout is ook heel geschikt voor de houtdraaierij en als brandhout. Een decoratieve boom waarvan de glimmende schors, crème-achtig wit , afschilfert in dunne papierachtige vellen, waardoor bleek oranje-kleurige jonge schors zichtbaar wordt. Op oude bomen wordt de schors donkerder, gebarsten en schubachtig. Het blad kleurt in de herfst geel.
Papierberk (detail)
- Plataan (Planatusacerifolia). Dit is een bladverliezende boom met een hoogte van meer dan 30 m. De mannelijke en vrouwelijke bloemen ontluiken in mei in afzonderlijke bolvormige bloeiwijzen. De vrouwelijke groter en roodachtig aan de top van een scheut, de mannelijke geel, wat lager geplaatst op oud hout. De bladeren kunnen sterk variëren, zelfs op eenzelfde boom, met diepere lobben, meer tanden of van verschillende grootte. Zij verkleuren tot geel en oranje in de herfst. Schors is kenmerkend, loslatend in schilfers waarbij lichtere onderlagen vrijkomen, zodat een gevlekt geheel ontstaat. De vrucht is een dopvruchtje, dat in de bolvormige vruchthoofdjes lang aan de boom blijft hangen tot zelfs in het voorjaar. Doorlopend tot aan het bankje zien we Europese Lariks, Meidoorn, Conifeer, Hazelnoot en Plataan.
6
- Europese Lariks of Lork. Het loof verkleurt tot goudgeel en valt af in november. Dit is bij ons de enige naaldboom die zijn blad verliest. De schors is grijs of rozeachtig grijs met verticale barsten en schubben. De kegels rijpen van groen tot bruin in de herfst ± 1,5- 3 cm lang. Elke schub is enigszins gegolfd.
Europese Lariks
We steken nu de Abdijlaan over en gaan het voetpad links voor de Abdijtuinen op. Links zien we een mooie - Esdoornlaan met hier en daar een Es ertussen. Deze bomen dateren van ongeveer 1965 en waren toen 6 - 7 jaar oud en nu (2012) zijn ze dus ruim 45 jaar oud. De Esdoornfamilie (Aceraceae) naar de klassieke naam van acer = scherp, omdat aan het hout een scherpe punt gemaakt kan worden. Er zijn 130 soorten die op twee na alle echte esdoorns (Acers) zijn. Ze hebben tegenovergestelde bladeren en bloemen die op alle mogelijke manieren zijn gerangschikt. Bij sommige staan de geslachten aan verschillende bomen, bij andere in aparte trossen, gemengd of beide binnen dezelfde volledige bloem. Soms staan al deze vormen aan één en dezelfde boom. Ze hebben hard, dicht en glad, lichtgekleurd hout. Achter het laatste grote flatgebouw zien we een Trompetboom én een hele mooie
7
- Kaukasische Vleugelnoot!! Dit prachtige exemplaar behoort tot de walnotenfamilie (Juglandaceae). Opvallend zijn de vruchten die 5-9 cm lang kunnen worden. De boom heeft een es-achtig blad dat in de herfst tot warmgeel verkleurt. In Europa aangeplant voor houtproductie of als sierboom. Hoogte tot 30 m met een dikke korte stam. Opvallend zijn de bloemen die 30-50 cm lang zijn. De bladeren kunnen wel 60 cm lang zijn, maar meestal minder.
Kaukasische vleugelnoot
Verder lopend passeren we een bijzonder gesnoeide Plataan. We gaan linksaf, terug naar de Abdijlaan. We lopen door een laan van Platanen en - Scharlaken Eiken (Scharlaken=herfstkleur). Deze eik is veel minder algemeen dan de Amerikaanse eik en is een smallere boom. Het blad is klein, diep en gelijkmatig gelobd. Het bladeren zijn zowel onder als boven glanzend en per tak vaak op verschillende tijdstippen eerst scharlakenrood verkleurend, daarna donkerrood. De dode bladeren aan de lagere takken blijven zitten tot het eind van het jaar. We steken over en gaan rechtsaf. Rechts zien we een fraaie
8
- Beukenhaag die het sportveld markeert. In Veldhoven zeggen wij “een heg”. Beuk is zeer geschikt en erg mooi om als haag te dienen voor o.a. tuinen, hoe vaker hij is geknipt, hoe dichter hij wordt. De haag biedt een goede schuil- en nestplaats voor vogels, ook in de winter doordat hij zijn bladeren pas in het voorjaar verliest als de nieuwe bladeren uitlopen. De meikever komt ’s zomers vaak in deze heg voor en wordt dan ook wel hegmulder genoemd. Links passeren we - Noorse Esdoorns.(Acer Platanoides). Het blad lijkt op het blad van de plataan. De bloemen gaan open voor het blad zich ontvouwt, gewoonlijk in maart en zijn groen geworden tegen de tijd dat het blad uitloopt. In de herfst kleuren de bladeren oranje en rood. Aan het einde staat een ongeveer 75 jaar oude Scharlaken Eik en de laatste boom is een prachtige - Treurbeuk We gaan linksaf de Burgemeester van Hoofflaan in. Hier zijn - Hollandse Linden aangeplant. Dit is een hybride tussen de Zomer- en Winterlinde. Het is de gewone linde voor straten, lanen, pleinen en daar toch niet echt voor geschikt. Hij bereikt een grote hoogte en leeft lang, maar zijn wortels dringen overal in door. Hij vormt veel opslag rond de stamvoet, is gevoelig voor luisaantasting, is vaak misvormd en vertoont geen herfstkleuren. In de mythologie staat de Linde voor liefde en trouw. Lindebomen worden soms aangeplant als gedenkboom bij geboorte of jubileum. Bij het planten krijgt dan de boom de naam van de geëerde persoon bv. Wilhelmina boom. Leilinden worden vaak aangeplant op de zuidzijde van gebouwen als zonnescherm. Ook zou de boom een goede bliksemafleider zijn voor o.a. woningen. Liesje leerde Lotje lopen langs de lange lindelaan, enz. enz. Ook werden onder lindebomen belangrijke vergaderingen gehouden. We kenden ook gerechtsbomen, die dienden als rechtbank waar vonnissen werden uitgesproken. Als je de lindeboom beschadigde of er tegen plaste, zag men dat als een misdaad. Door het strooien van linde-as op een akker kon men onkruid of schadelijke insecten, die daar door toverij waren terecht gekomen, verdrijven.
Eerste voetpad links. We zijn weer bij het startpunt onder een gigantische, in 1951 geplante - Sierkers (Prunus Yedoensis). Yeddo is een oude naam voor Tokio. In maart of begin april, als hij nog volledig getooid is met sierlijke bloemen en druk bezocht wordt door bijen, dan is deze boom onweerstaanbaar mooi! Later heeft hij weinig bekoring. Hij heeft een slecht gevormde kroon, plat afhangende twijgen en het loof is zwaar en zonder levendigheid. Einde wandeling. Route in totaal 1,5 km
9
Detail vleugelnoot (zomer)
10
