Biolegkippen :
DE AANSCHAF VAN KIPPEN: Zuivere rassen, dwerghoenders of hybriden. Als we de zwaardere rassen verkiezen dan zullen we op jaarbasis een kleinere eierproduktie hebben. Maar dan zullen we een kip hebben die zich gemakkelijker zet om te broeden en bij het slachten zullen we natuurlijk ook meer vleesproduktie hebben. Een voorbeeld van een zwaar ras is de Mechelse Koekoek (dit is een sterk ras maar een trage groeier).We hebben ook nog de Izegemse Koekoek(dit is ook een sterk ras,legt zo’n 120 a’150 eieren per jaar, dit ras heeft de grootste groeisnelheid van de Belgische rassen.) Als hybride kennen we de alom bekende bruine leghen, u kunt ze niet fokken en de broedkenmerken behouden, deze leggen zo’n 250 bruinschalige eieren per jaar. Bij de zuivere rassen hebben we ook heel goeie leghennen zoals de Zilver- en Goud brakels, deze leggen zo’n 180 witschalige eieren. Ik heb hier maar enkele rassen opgenoemd want het is niet mijn bedoeling daar verder op in te gaan.
LEEFTIJD OM AAN TE SCHAFFEN: Eendagskuikens: Dit is de goedkoopste manier om een aantal aan te schaffen, maar waarschijnlijk zijn ze niet gesekst, zodat de helft haantjes kunnen zijn. U moet de kuikens kunstmatig warm houden en dat vind ik niet ecologisch verantwoord. Als u een broedse Mechelse Koekoek hebt op dat moment kan u er een 15-tal kuikens bijplaatsen. Ze zal er goed voor zorgen. Bij een dwerghoender kan u er 7-tal bij plaatsen. Kippen op het punt van te leggen: Strikt genomen zijn dit kippen van 20 weken oud, die op het punt staan van te leggen. Dit is de duurste manier qua prijs maar u hoeft niet lang te wachten op het eerste ei en u hebt er zo’n geen zorgen aan om ze op te kweken. HUISVESTING: Het kippenhok: De grootte van uw hok hangt af van de beschikbare ruimte en van het aantal dieren dat u wilt houden. Algemeen stelt men dat u per dier minstens 0,3-0,5 m² oppervlakte moet voorzien. Een vochtige omgeving is een van de grote kippenvijanden. Ventilatieopeningen brengt u liefst zo hoog mogelijk aan. Uitermate belangrijk is de oriëntatie van uw hok. Tocht is vijand nummer twee voor uw kippen. Alle openingen, de kippeningang, de deur op mensenmaat, de ventilatiegaten oriënteert u zuidoostelijk.. Het is nog beter om aan de kippeningang een soort sas te construeren zodat de wind nooit direct in het hok kan waaien. De vloer binnen in het hok bestaat uit tegels of beton zodat het er droog blijft en u kan het gemakkelijker mesten. Deze bodem bedekt u dan met dikke laag droog materiaal, ikzelf gebruik altijd turf maar u
kunt ook houtkrullen, stro of dergelijk materiaal gebruiken. Als u houtkrullen zou gebruiken, dan best niet van tropisch hout en liefst onbehandeld. Interieur: Zoals reeds vermeld moet het grondoppervlak ongeveer 0,3-0,5m² per dier bedragen, het moet er tochtvrij zijn en de vloer moet kurkdroog zijn. Aan de binnenkant van het dak kan een laag isolatiemateriaal aangebracht worden, vooral wanneer de dakbedekking uit golfplaten bestaat. In het nachthok moeten zitstokken met afgeronde hoeken aanwezig zijn. De afstand tussen twee zitstokken moet ongeveer 30 cm bedragen, de hoogte speelt zo geen grote rol, als ze maar op dezelfde hoogte staan. Maak de zitstokken uitneembaar, dat is gemakkelijker om het hok te reinigen. Op elke meter zitstok kunnen 5 tot 6 hennen een plaats vinden. De ruimte wordt helemaal benut als u zo’n 20 cm onder de zitstokken een mestplank maakt. De bodem daaronder is dan nog beschikbaar. Ook kunnen hier de legnesten worden aangebracht, dat spaart ruimte. De legnesten mogen zeker nooit hoger staan want dan slapen de kippen in de legnesten en worden die sneller bevuild. Als legnest kan men een sinaasappelbakje gebruiken. De buitenren: Dat kippen ongewenst zijn in de sier- en moestuin in het seizoen mag ons er niet van weerhouden om van de kippenren iets moois te maken. Wat de oppervlakte betreft, zou ik zeggen ‘hoe groter, hoe beter’. De inrichting daarvan laat ik aan uzelf over. Ik kan u wel zeggen dat kippen verzot zijn op bessen. Nuttig om te weten is dat kippen ’s zomers behoefte hebben aan een plekje in de schaduw, waar ze op hete dagen hijgend liggen te bekomen. U kunt ze nog meer verwennen door een ruimte voor het stofbad (ter bestrijding van ongedierte in de pluimage) te voorzien, waarbij geldt ‘ hoe stoffiger, hoe beter. Net buiten de omheining van de ren kunt u een haag of heg gebruiken om de ren wat te camoufleren. Bent u niet vies van een experiment, dan kunt u een deel van de ren in het voorjaar afsluiten, omspitten en inzaaien met granen, maïs, vlas en akkerkruiden. Omstreeks de oogsttijd ne emt u de versperring weg en….. het feest kan beginnen.(Seizoenen april 95) Moesten uw kippen dan toch op de blote aarde lopen in de ren, dan bent u best dat u de aarde af en toe eens omspit. De kippen kunnen dan terug naar hartelust scharrelen in de verse aarde.
VOEDING: Men maakt een verschil tussen het voeder voor leg- en vleeskippen. Gangbare melen en korrels zijn uit ecologisch standpunt niet aan te raden. Vleeskippen hebben een grotere eiwitbehoefte voor een rappere vleesaanmaak. Alle voeders zijn reeds beschik -baar met Biogarantie. Bij jonge kippen voedert men best een gebroken graanmengeling, naarmate de kippen verouderen (enkele maanden) gaat men stilaan over op een volle graanmengeling. Men doet dit best door beetje bij beetje de gebroken- met de volle graanmengeling zelf te mengen. We geven er ook een legvoeder bij (meel of korrels). Hoeveelheid gemengd graan: Zolang jonge kippen nog niet leggen of oudere kippen geen eieren produceren kunnen ze volstaan met ongeveer:
-per dier per dag: 50-75 gr. gemengd graan en 25-50 gr. legmeel of legkorrel. Als deze kippen gaan leggen wijzigen we het rantsoen als volgt: -per dier per dag: 50-75 gr. legmeel of legkorrel. en 25-50 gr. gemengd graan. Dat is de hoeveelheid voedsel die gegeven word in combinatie met keukenafval en groenvoer. De kippen moeten tevens altijd beschikken over grit(gebroken oesterschelpen). Met deze voeding zal u reeds gezonde kippen kweken, maar omdat elk dier eerder schade heeft van vochtgebrek dan van gebrek aan voer mag men zeker geen water vergeten. Het water moet altijd schoon zijn, gebruik geen water uit de sloot. Tijdens de zomer plaatst men het drinkwater best ergens in de schaduw. GROENVOER: In de natuur nemen kippen naast zaden ook veel groenvoer en insecten tot zich. Dit zal de gezondheid en de eierproduktie ten goede komen. Keukenafval voeren is goed, maar dit mag het gewone voer niet vervangen. Alles wat u de kippen voert moet in ieder geval nog zo vers zijn, dat u het zelf nog zou willen opeten. Met groenvoer bedoel ik niet alleen groenten maar ook in het wild groeiende planten. Nu zal ik een lijst opnoemen van veilig eetbare planten. Het is ondoenlijk om alle voor pluimvee eetbare planten en kruiden te vermelden. -Akkerkool -Berenklauw: alleen de bladeren -Braam: alleen de bladeren en dan vooral de jonge scheuten. -Duizendblad -Groot kaasjeskruid -Havikskruid -Herderstasje -Klavers: niet in grote hoeveelheid voeren -Kleefkruid: vooral in het voorjaar -Klein hoefblad: de bloemetjes en de bladeren -Knoopkruid: de plant werkt stoppend -Kruiskruid: laxerende werking -Melkdistel -Paardebloem: laxerende werking -Varkensgras -Vogelmuur: ook wel muur genoemd -Weegbree -Wikke: bevat de stikstof die noodzakelijk is voor de gezondheid en de glans van de veren. -Zevenblad -Zuring: bij grote hoeveelheden giftig Verder kunnen we ook ons gazonmaaisel ter beschikking stellen. Het zal niet allemaal opgeëten worden maar de kippen zullen er ook in scharrelen en veel zal men er na verloop van tijd niet meer van terug vinden. Sommige mensen zeggen dat 1 kip het maaisel van 300m² gazon per jaar kan verwerken.
’s Winters kan u de dieren af en toe in de tuin laten lopen, dan vinden ze daar ook nog veel. Tegen dat het donker word keren de kippen van zelf terug naar hun hok. Zo zal u veel minder last hebben van naaktslakken en insecten. Als er niets meer van groenten in de serre staat, laat ik mijn kippen ook daar scharrelen. HET BEGIN VAN DE LEG: Zoals reeds vermeld, mag men verwachten dat een kip begint te leggen aan een leeftijd van min of meer 20 weken. De”twee vinger” proef is een manier om aan de weet te komen of een jonge kip aan de leg is, door de breedte te meten tussen de bekkenbeenderen. Dit kan gevoeld worden aan weerszijden van de anus. Als men er twee vingers gemakkelijk tussen kan houden is de kans groot dat de hen aan de leg is. Later, als ze volop aan het leggen is, is de ruimte groot genoeg voor de breedte van drie vingers. Als de kip een helderrode kam heeft en een soepele ruime buik, dan kunt u met vrij grote zekerheid zeggen dat u een goed leggende hen heeft. Af en toe legt de jonge hen wel eens een ei op de vloer en niet op de gewenste plaats in de legbakken. Een manier om de hennen tot leggen te stimuleren in de legbakken kan, door gebruik te maken van enkele kalken eieren en deze in de legbakken te leggen. Kippen zijn verzot op zetmeel(maï s), maar als ze teveel maï s krijgen worden ze niet alleen te vet, maar is het ook de oorzaak van het minder leggen. De eierproduktie houdt nauw verband met de uren daglicht. Worden de dagen korter, dan neemt de eierproduktie daar evenredig mee af. U kunt de dieren het idee geven dat het geen najaar is, door ze wat extra licht te geven met een lamp, zodat ze ongeveer 14 u. licht per dag hebben. Ik zelf laat de natuur zijn gang gaan. Als de dagen in het najaar korter worden gaat een gezonde kip ruien. Voor de winter wordt een volledig nieuw verenpak aangeschaft. Dat gebeurt meestal in september en oktober. Een gezonde kip ruit snel en laat, meestal duurt de rui 4 tot 6 weken. Tijdens de rui wordt niet gelegd. Na de rui begint de leg opnieuw. Bij strenge vorst leggen de meeste kippen niet. Ook mag men beslist niet vergeten dat legkippen wat extra voer nodig hebben omdat ze meer warmte en energie behoeven. Het gemakkelijkst vind ik het geven van wat meer legkorrels. Een hen bereikt een leeftijd van 7 à8 jaar. Of u de dieren zo oud laat worden moet u zelf beslissen. Een feit is zeker dat er ieder jaar minder eieren komen. Als mijn kippen 3 à 4 jaar oud zijn, vervang ik ze door nieuwe. Een goede legkip moet toch zeker zo’n goeie 200 eieren leggen per jaar als ze op de juiste manier verzorgd en gevoed word.
HET BEWAREN VAN EIEREN: Versheidstest : In zoutwater(1/10) blijven verse eieren op de bodem liggen, oude eieren drijven boven. Inmaken: Eieren kunnen ook ingemaakt worden door ze eerst hard te koken, ze te ontdoen van de schaal en ze onder te dompelen in azijn dat van te voren aan de kook is gebracht en weer afgekoeld.
Door 30 gr. gemengde kruiden aan 1 l. azijn toe te voegen, terwijl deze wordt verwarmd, krijgen de eieren een verrukkelijke smaak. De eieren blijven op deze manier tot 2 maanden goed.
PROBLEMEN MET EIEREN: Eierpikken: Indien ze de gewoonte hebben ontsnappen nog weinig eieren aan de vraatzucht van de kip (en zelfs de haan). Sommige kippen zijn zo onhebbelijk de eieren aan te vreten zodra ze gelegd zijn. Soms wil het ook nog wel helpen om een heel stel kalken eieren in de legnesten te doen. Anders de boosdoeners opsporen en uitschakelen. De kwaal wordt vaak veroorzaakt door het voeren van eierschalen. Op zich is dat niet slecht, maar u maakt deze best heel fijn zodat de kippen niet meer merken dat het eier schalen zijn. Verenpikken: Dit is één van de ergste kwalen die uw kippen kunnen krijgen. Eénmaal begonnen is er geen houden meer aan. Ze vreten elkaar aan tot bloedens toe. Vooral het achterlijf moet het ontgelden. Het wordt snel een gewoonte die bijna niet meer af te leren is. De precieze oorzaak is niet bekend, maar wel is zeker dat te weinig ruimte, geen afleiding en verkeerde voeding een rol spelen. Van bij het begin moet u direct inGrijpen. Geef de dieren zoveel mogelijk ruimte en zorg dat ze bezig blijven. Veel groenvoer geven, en dat dan zo ophangen, dat ze er maar net bij kunnen. Meerdere keren per dag graan voeren in het strooisel, omspitten van de ren, en allerlei andere dingen die u maar kunt verzinnen om de dieren bezig te houden. Tot slot kunt u de aangepikte kippen bestrijken met een stinkende vloeistof, bijvoorbeeld hertshoornolie in combinatie met bruine zeep.(De wonden ook inwrijven, want juist deze vormen een mikpunt voor nieuwe aanvallen.)
ZIEKTEN: Kalkpoten: - Worden veroorzaakt door een parasiet die leeft tussen de schubben van de poten. De poten worden dikker en er verschijnt een grijsachtige neerslag. Daardoor ontstaan er grove misvormingen en kunnen de tenen zelfs afrotten. Zo vroeg mogelijk wrijf je de tenen meerdere malen per dag in met olie of vaseline tot de poten weer zuiver zijn.
Luizen: Veroorzaken meestal geen grote problemen, maar kunnen voor uw kippen behoorlijk lastig zijn. De bestrijding is eenvoudig: zorg dat er een zandbak aanwezig is. Bloedluizen: - Dit is geen luis maar een mijt. - De kleur is bleekgeel, maar na een maaltijd kippenbloed letterlijk bloed rood. het diertje bevind zich alleen ’s nachts op de kip. de kippen kunnen er letterlijk door dood gezogen worden. de behandeling is vrij eenvoudig en maakt gebruik van het feit dat de mijten zich dagelijks verplaatsen van hun schuilplaats naar de kip. -
Als u de uiteinden van de zitstokken en de steunen waar deze op rusten goed in de carbolineum houdt, kunnen de bloedluizen uw dieren niet meer bereiken. LET WEL OP met carbolineum: goed laten drogen.
Bevriezing: - In strenge winters kunnen de kam en kinlellen bevriezen. Dit is eenvoudig te voorkomen door er wat vaseline op te smeren. Snot: -
Is een ademhalingsziekte die veroorzaakt wordt door een bacterie. Veelvuldig niezen, natte neusgaten en gezwollen ogen duiden op deze ziekte, zeker als de ademhaling daarbij duidelijk hoorbaar en belemmerd wordt. Doorgaans helpt een behandeling met antibiotica heel snel. Snot is wel besmettelijk.
De overige ziekten blijven onbesproken, omdat u er zonder tussenkomst van de dierenarts weinig kunt aan doen. Schakel hem dan in als u twijfelt. U zult hem niet vaak nodig hebben, want over het algemeen zijn kippen die de amateur erop na houdt, erg gezond. Ikzelf geef om de 2 weken ECHINACEA druppels in het drinkwater. ( een 30-tal druppels in 1 l. water)
BROEDKIPPEN: Men kan beter niet gaan broeden met jonge hennen, best wachten tot het tweede jaar dat ze leggen. De broedsheid is bij kippen een natuurlijk erfelijk instinct om de soort te vermeerderen. De stamhouders van de huiskippen legden twee broedsels: één in het voorjaar en één in de nazomer, een totaal van ongeveer 30 eieren. Maar de “commercie” heeft zoveel mogelijk de broedsheid ongedaan gemaakt en daarom moeten we voor
dit doel uitkijken naar oudere zwaardere rassen en de kruisingen ervan of naar krielkippen. Een broedse hen is gemakkelijk te herkennen omdat zij op het nest blijft en als u in de buurt komt, zet ze zich uit tot twee keer haar normale grootte en laat ze luid klagend geschreeuw horen. Indien men ze van het nest haalt, zal ze in kringen rond gaan lopen en met uitgezette veren, luid kakelend wederom de eieren gaan op zoeken. Het uitkomen: De gemiddelde broedtijd is 21 dagen voor een kip en na de 20e dag begint het kuiken te trachten uit het ei te komen. De punt van de bovensnavel is voor dit doel verhard: de eitand, die na enige dagen afvalt. Het is niet goed de kuikens te helpen uitkomen, want als er zwakkelingen zijn is de kans groot dat zij toch niet lang in leven blijven. Broeds-afmaken: Het komt af en toe voor dat een kip broeds wordt op een moment dat u dat zelf niet wilt, wel om deze broedsheid te doen ophouden halen we de kip van het nest en plaatsen haar in een kooi, die op blote betonnen vloer staat. Daar de kip op de koude vloer moet zitten, zal ze spoedig van gedacht veranderen. De hen in de kooi moet wel beschikken over voldoende water en voeder.
Als u kippen afgezonderd hebt of er nieuwe wilt bijvoegen heeft dit wel problemen. De normale gang van zaken is dat ze als vreemde hen wordt behandeld, dit wil zeggen: afgemaakt. Bij het loslaten, en dat is tegen de tijd dat de kippen op stok gaan, goed opgelet worden dat het onvermijdelijke gevecht niet uit de hand loopt. Zorg tijdens het samenvoegen voor voldoende afleiding. Hang een snee brood of groenvoer in de ren.
