BiO

Jongeren, vrije tijdsbesteding en gebruik van voorzieningen

Drs. C. Hogervorst Ctrl/BiO BiO-rapport nr. 1127 November 2009

Jongeren, vrije tijdsbesteding en het gebruik van voorzieningen

Gemeente Eindhoven Bestuursinformatie en Onderzoek

2


Inhoudsopgave

Inhoudsopgave

3

Samenvatting

4

Conclusies

9

Aanbevelingen

11

1

Inleiding

13

2

Onderzoeksopzet

14

3

Gebruik van vrije tijdsvoorzieningen en verdere invulling van de vrije tijd

16

4

Sport

21

5

Cultuur

26

6

Jongerenwerk

30

7

Oordeel over de buurt(voorzieningen)

33

8

Ontwikkelingen en trends

37

Bijlage

43

Geraadpleegde literatuur

55


3


Samenvatting

De raadswerkgroep Actieve Jeugd heeft de opdracht gekregen onderzoek te doen naar de behoeften van de jongeren. In dat kader is de afdeling bestuursinformatie en onderzoek gevraagd een analyse te maken van de vrije tijdsbesteding van jongeren aan de hand van de volgende punten: 1. Wat doen jongeren in hun vrije tijd hoe is het gebruik van diverse vrije tijdsvoorzieningen in Eindhoven, met name op het gebied van Sport en cultuur? 2. Hoe kijken jongeren tegen voorzieningen in hun buurt aan? 3. Welke ontwikkelingen zien we in het gebruik van voorzieningen en welke trends mogen we verwachten in de komende jaren in de wijze van vrije tijdsbesteding? Hieronder staat een samenvatting van de onderzoeksresultaten.

1a Vrije tijdsbesteding en gebruik van diverse vrijetijdsvoorzieningen Bezoek van gelegenheden en activiteiten thuis Gelegenheden die door jongeren frequent worden bezocht zijn: café of snackbar, sportkantine, bioscoop of discotheek. Ongeveer een vijfde volgt ten minste enkele keren per jaar een cursus en eveneens een vijfde bezoekt activiteiten van kerk of moskee. Een iets kleinere groep bezoekt het buurthuis of wijkcentrum. Activiteiten die jongeren thuis vaak dagelijks doen zijn: muziek luisteren , televisie of dvd’s kijken, surfen op internet, e-mailen of chatten, (mobiel) bellen of sms-en met vriend(inn)en. Het maken van huiswerk neemt ook een belangrijke plaats in; 80% doet dit minimaal 3x per week. Computerspellen en naar/met vriendinnen thuis is iets dat ongeveer de helft van de jongeren ten minste 3x per week doet. Verschillen naar leeftijd en geslacht Jongens zien we (veel) vaker bij de sportkantine en in een poolroom dan meisjes. Meer jongens dan meisjes doen computerspelletjes, lezen geregeld de krant of zijn op straat. Bij het doen van computerspelletjes is het verschil groot: 9 van de tien jongens doen dit 1 keer per week, bij de meisjes is dit de helft. Bellen, een boek lezen of tekenen wordt door veel meer meisjes dan jongens tenminste 1x per week gedaan. Aanzienlijk veel meer oudere jongeren gaan naar gelegenheden als een café, festival, discotheek of poolroom. Het bezoek aan de discotheek neemt met de leeftijd toe van 20% naar 60% en bezoek aan de poolroom van 8 naar 35%. Wat de activiteiten thuis betreft zien we dat beneden de 16 veel meer jongeren zich bezighouden met: computerspelletjes, tekenen of op straat rondhangen. Wat ze ook vaker doen is: een boek lezen, zelf muziek maken of huiswerk maken. In de oudere leeftijdsgroep zijn er meer jongeren die geregeld krant lezen, bellen of e-mailen.


4


1b Sport en cultuur Sportdeelname Deelname aan sport is onder jongeren van 12-14 jaar het hoogst: 92%. In de groep 15-23 jarigen is dat 76%. De deelname van niet westers allochtonen is lager dan gemiddeld, maar in de leeftijdsgroep 15-23 zien we geen verschil meer tussen jongens en meisjes. Onder de hele groep van 15 tot 23 jaar sporten jongens meer dan meisjes: 82% versus 70%. Een ruime meerderheid sport meer dan 1 keer per week. Men sport vooral als lid van een sportvereniging (71%) en in mindere mate alleen (31%) of in een zelf georganiseerde groep(30%). Een groep van ca. 6% geeft aan te sporten via sociaal cultureel werk, sportbuurtwerk of welzijnswerk. De meest populaire sporten onder jongeren zijn: fitness conditie/kracht, veldvoetbal, hardlopen/joggen/trimmen en zwemmen. Sportvoorzieningen Vooral de officiële binnensportaccommodaties zijn belangrijk voor het sporten, gevolgd door de officiële buitensportaccommodaties. Sportvoorzieningen in de openbare ruimte in Eindhoven zoals halfpipe, basketbalpleintje , trapveldje of voetbalkooi, worden echter ook door een relatief grote groep gebruikt (41% van de sporters). Daarnaast sport ruim een kwart in Eindhoven op allerlei andere plekken zoals in een park, op straat, bij een buurthuis of thuis. Cultuur Jongeren beoefenen meer dan gemiddeld amateurkunst. Favoriet zijn tekenen, schilderen het bespelen van een muziekinstrument en het ontwerpen van websites. Jongeren nemen niet minder deel aan cultuur dan de gemiddelde bevolking. Zij zijn vooral oververtegenwoordigd bij de populaire podia en minder bij de gevestigde podia. 9 van de 10 jongeren heeft in 2008 ten minste één culturele voorstelling bezocht. Bioscoopbezoek is daarbij het meest in trek. Verder hebben dance- en houseparty’s en cabaret of kleinkunst meer dan gemiddeld de aandacht van jongeren. Tweederde heeft ten minste één culturele instelling bezocht. Zoals de Effenaar, Bibliotheek De Witte Dame, Parktheater of Plaza Futura. Bijna de helft van alle jongeren bezoekt wel eens een bibliotheek in Eindhoven, iets meer dan het gemiddelde in Eindhoven. 1c Jongerenwerk Uit de jeugdmonitor van de GGD Brabant Zuidoost komt naar voren dat ca 16% gebruik maakt van buurthuis of wijkcentrum; uit een recent gehouden enquête onder het digipanel geeft 20 % te kennen in het afgelopen jaar een jongerencentrum bezocht te hebben. Op grond van landelijke gegevens mag ook uitgegaan worden van een bereik van ca 20%. In Amsterdams onderzoek worden als redenen genoemd om niet naar jongerencentra te gaan zijn dat het aanbod vaak onbekend is en de sfeer in de centra niet goed: ruimtes


5


kunnen mooier en de aanwezigheid van probleemjongeren zou minder moeten zijn. Jongerenwerk heeft echter een belangrijke taak in het aanspreken van de jongeren die op straat rondhangen en eventuele overlast in de hand te houden. In sommige buurten kan het daardoor moeilijk zijn om het jongerenwerk voor diverse groepen toegankelijk te houden, wanneer zowel de ruimtelijke als de personele capaciteit daarvoor niet toereikend zijn. Jongeren hebben vooral gewoon behoefte elkaar te kunnen ontmoeten. Veel gemeenten richten zich tegenwoordig echter minder op de zgn. inloopactiviteiten, terwijl de behoeften die jongeren aangeven juist daar in passen. Jongeren die minder van activiteiten houden zijn een moeilijk te herkennen groep en komen onder alle rangen en standen voor. In het Amsterdamse onderzoek bleken deze jongeren niet geïnteresseerd in wat voor deze jongeren wordt gedaan. Het wordt als lastig ingeschat om de vrije tijdsbesteding van deze groep te beïnvloeden. In ditzelfde onderzoek blijkt dat activiteiten via school vaak de enige activiteiten zijn waar jongeren uit de verschillende herkomstgroepen ongeveer even vaak aan mee doen. In Eindhoven is echter de ervaring dat met name op basis van de programmering in het kader van “urban culture” jongeren juist erg “mixen”. 2. Oordeel over de buurtvoorzieningen Eindhovense jongeren geven gemiddeld een 7, 3 voor hun buurt, iets minder dan jongeren in de regio, die gemiddeld een 7,5 geven. De meeste jongeren geven een voldoende aan de buurt waarin ze wonen: 89%. De helft van de jongeren zegt een ontmoetingsplek te missen in hun buurt. Vooral jongeren en 12- tot en met 15 jarigen geven dat aan. Een derde deel vindt dat er genoeg te doen is, 42 % vindt dat er te weinig te doen is. De vragen over de buurt worden in een aantal wijken duidelijk negatiever beantwoord. Dit zijn: Erp, meerhoven, Oud Woensel, Oud Tongelre, Oud Gestel en Dommelbeemd. Wijken waarin jongeren negatiever oordelen zijn ook de wijken waarin het lidmaatschap van (sport)verenigingen onder het stedelijk gemiddelde ligt. Verder zien we dat jongeren die zich vervelen vaker een ontmoetingsplek missen. 3. Ontwikkelingen en trends Algemeen Jongeren hebben zo’n 42 uur per week vrije tijd; volgens het SCP is de hoeveelheid vrije tijd voor jongeren tussen 2000 en 2005 toegenomen. Gelet op de ontwikkelingen rond het aantal lesuren voor scholieren mag hier een lichte afname verwacht worden. Sport: We zien een toename van sporten onder allochtone groepen, met name onder meisjes en een lichte afname van het sporten van de groep 15-23 jarigen. De groei van solosporten gaat ten koste van duosporten, en wijst op meer individualisering van de sport. Jongeren sporten vaker in ongeorganiseerd verband en recreatief, in vergelijking met een decennium geleden. We zien een toename van het lidmaatschap


6


van sportverenigingen, maar een afname van het lidmaatschap van verenigingen in het algemeen. Cultuur Er is een groeiende belangstelling voor tekenen, schilderen en het bespelen van muziekinstrumenten; bij dit laatste is er meer aandacht voor piano en gitaar, minder voor blaasinstrumenten. We zien een toename van het bezoek aan populaire podia/festivals; het bezoek van jongeren aan de Effenaar is in de afgelopen 5 jaar verdrievoudigd. Jongerenwerk Om jongeren te bereiken wordt het steeds belangrijker om de media te gebruiken die onder hen populair zijn. Verder moet het aangebodene iets bijzonders hebben, standaardwerk voldoet niet omdat jongeren heel veel keus hebben en kritisch zijn. Belangrijke trend is verder de menging van jongeren van verschillende culturen op grond van gemeenschappelijke belangstelling, vooral bij de programmering onder de vlag van urban culture in Dynamo is dit zichtbaar. Trends Belangrijke trends in de afgelopen jaren die deels nog voortduren zijn individualisering, toenemend gebruik van internet, mobiele telefoon en daarmee samenhangende producten, en globalisering. Wat individualisering en globalisering betreft zien trendwatchers ook tegengestelde bewegingen: zoals socialisering, en deglobalisering (meer gerichtheid op de eigen omgeving). Daarnaast ziet men dematerialisering (aandacht, vertrouwen enz. worden belangrijker), humanisering (meer nadruk op cultuur en ethiek). Markttrends die gezien worden zijn o.a.: - het delen van ervaringen met vrienden/anderen wordt vooral bij jongeren steeds belangrijker, via mobiele telefoon, e-mail en msn; - hyves als veelgebruikt platform; - populariteit van games die je samen kunt doen, wii; - jongeren gaan minder uit en zijn selectiever geworden; een avondje thuis met vrienden gamen of een gedownloade dvd kijken is voor hen een prima alternatief als ze uitgaan zoeken ze iets bijzonders; - vrijwilligerswerk onder jongeren is toegenomen; - jongeren maken verre reizen en gaan stage lopen in het buitenland. Verwachtingen Van een aantal ontwikkelingen die we zien mogen we verwachten dat deze zich op korte termijn zo verder doorzetten. Daarbij moeten we denken aan: toename deelname allochtone groepen aan sport, toename belang contacten leggen/onderhouden via internet, verdere groei belangstelling voor “low culture”, toename menging van verschillende culturen. Daarnaast zal naar verwachting ook de ontwikkeling, dat jongeren steeds meer keus hebben en mede daardoor veel kritischer zijn, doorzetten.


7


“Beleving” van het aangebodene wordt steeds belangrijker en creativiteit is geboden om jongeren voor activiteiten te werven.


8


Conclusies

Algemeen 1. De vrijetijdsbesteding van jongeren van 16 tot en met 18 jaar verschilt op een paar punten van die van de jongeren in de leeftijd van 13 tot en met 15 jaar, maar vertoont vooral ook veel overeenkomsten. De groep van 16-18 besteedt meer tijd aan uitgaan en vrienden en vriendinnen, zijn minder vaak lid van een vereniging en gaan minder sporten. Beneden de 16 houden veel meer jongeren zich bezig met: computerspelletjes, tekenen of op straat rondhangen. 2. Jongens doen de volgende dingen vaker: computerspelletjes, krantlezen of op straat zijn. Bellen, een boek lezen of tekenen wordt door meisjes vaker gedaan. Sport en cultuur 3. Sport vormt een hele belangrijke vrije tijdsbesteding; onder 12-14 jarigen sport 92%, onder 15-23 jarigen 76%. Sporten onder niet-westers allochtone jongeren neemt toe, vooral onder meisjes. 4. De officiële binnen- en buitensportaccommodaties zijn het belangrijkst voor het sporten, maar ook de accommodaties in de openbare ruimte zoals half pipes, basketbalveldjes etc. in Eindhoven worden door een grote groep gebruikt (41%). 5. Jongeren zijn koploper in de amateurkunst. Voor tekenen schilderen en vooral het bespelen van muziekinstrumenten is de belangstelling al een aantal jaren aan het toenemen. We zien een toename van het bezoek aan populaire podia/festivals; het bezoek van jongeren aan de Effenaar is in de afgelopen twee jaar verdrievoudigd. Jongerenwerk 6. Het bereik van jongerenwerk wordt voor Eindhoven geschat op ca. 20%. Uit Amsterdams onderzoek komt naar voren dat veel meer jongeren de aangeboden activiteiten leuk vinden. Redenen om niet te gaan zijn onbekendheid met het aanbod en de sfeer in de centra: ruimtes kunnen mooier en de aanwezigheid van probleemjongeren zou minder moeten zijn. 7. Jongeren hebben vooral behoefte elkaar te ontmoeten. Veel gemeenten richten zich tegenwoordig echter minder op de zgn. inloopactiviteiten, terwijl de behoeften die jongeren aangeven daar juist in passen. 8. Jongeren die minder van activiteiten houden zijn een moeilijk te herkennen groep en komen onder alle rangen en standen voor. In het Amsterdamse onderzoek bleken deze jongeren niet geïnteresseerd in wat voor deze jongeren wordt gedaan. Het wordt als lastig ingeschat om de vrije tijdsbesteding van deze groep te beïnvloeden. 9. Uit onderzoek via digipanel blijkt dat zowel jongeren als ouders een voorkeur hebben voor meerdere kleinere jongerencentra die dichterbij zijn, boven één groter centrum met meer mogelijkheden.


9


Beoordeling van de buurt 10. Verreweg de meeste jongeren geven hun buurt een voldoende. Toch zegt de helft een ontmoetingsplek te missen en vindt 42% dat er weinig te doen is in de buurt. 11. Met name Erp, Meerhoven, Oud Woensel, Oud Tongelre worden slechter beoordeeld door de jongeren, maar ook Oud Gestel, Dommelbeemd doen het minder goed. Als we dit naast de gegevens over lidmaatschap van verenigingen leggen dan zien we dat dit ook de wijken zijn waarin het lidmaatschap van een sportclub of andere club ruim onder het stedelijk gemiddelde ligt. Ontwikkelingen en trends 12. Belangrijke trends in de afgelopen jaren die deels nog voortduren zijn individualisering, toenemend gebruik van internet, mobiele telefoon en daarmee samenhangende producten, en globalisering. Wat individualisering en globalisering betreft zien trendwatchers ook tegengestelde bewegingen: zoals socialisering, en deglobalisering (meer gerichtheid op de eigen omgeving). 13. De invloed op jongeren van de ontwikkelingen in de informatie- en communicatietechnologie kunnen moeilijk overschat worden en doen zich op vele manieren voor. Zowel direct als indirect zijn internet en andere ic-middelen van invloed op de vrije tijdsbesteding; direct door er mee bezig te zijn en indirect als informatiebron voor het invullen van de vrije tijd. 14. Een trend die in Dynamo met name op basis van de programmering in het kader van “urban culture” gezien wordt is dat jongeren uit verschillende culturen sterk “mixen, op grond van een gemeenschappelijke belangstelling. 15. Jongeren hebben in toenemende mate behoefte aan “iets speciaals” bij de activiteiten die ze ondernemen. De gewone standaard voldoet niet en via internet is er volop informatie te vinden over mogelijkheden, ook als dat elders is. 16. Ontwikkelingen die vermoedelijk verder zullen doorzetten zijn: toename deelname allochtone groepen aan sport, toename belang contacten leggen/onderhouden via internet, verdere groei belangstelling voor “low culture”, toename menging van verschillende culturen. Daarnaast zal naar verwachting ook de ontwikkeling, dat jongeren steeds meer keus hebben en mede daardoor veel kritischer zijn, doorzetten. “Beleving” van het aangebodene wordt steeds belangrijker en creativiteit is geboden om jongeren voor activiteiten te werven.


10


Aanbevelingen

1.

Ga na hoe het staat met het daadwerkelijke aanbod voor jongeren in de wijken die negatiever worden beoordeeld door jongeren en schenk in deze wijken extra aandacht aan de behoefte. Als het gaat om voorzieningen in de buurt en tevredenheid over de buurt, springen er een aantal wijken in negatieve zin uit. Dit zijn tevens de gebieden waar het lidmaatschap van (sport)clubs laag is. Mogelijk zijn dit ook de gebieden met een relatief oud of beperkt jongerencentrum (zie volgende aanbeveling).

2.

Wees alert op het feit, dat jongerenruimten mogelijk niet bezocht worden door jongeren omdat ze niet aantrekkelijk genoeg zijn. In Amsterdam zijn veel meer jongeren geïnteresseerd in de activiteiten in jongerencentra, dan er op af komen. Ze blijven weg, o.a. omdat de ruimten niet aantrekkelijk zijn en probleemgroepen te prominent aanwezig zijn. Daarnaast speelt onbekendheid daar een rol, als gevolg van versnippering van het aanbod. Ook in het onderzoek dat in 2006 in Eindhoven is gedaan naar jongerenwerk, kwam naar voren dat rond de beschikbare ruimte voor jongeren veel problemen worden ervaren. In het Programma Actieve jeugd is hier wel aandacht voor. Een ander probleem rond de aantrekkelijkheid is dat het lastig is om op buurt/wijkniveau verschillende groepen te bedienen; dominantie van bepaalde groepen houdt anderen weg. Door te sturen op programmering kan dit proces beïnvloed worden. Het jongerenwerk heeft daarom de opdracht te zorgen voor diversiteit in de programmering.

3.

Zorg voor genoeg ontmoetingsplekken en hou voldoende mogelijkheden open voor laagdrempelige inloop. Globaal lijkt het erop dat wat jongeren zoeken, aansluit bij hetgeen in Eindhoven wordt aangeboden. Een heel groot deel van de jongeren (de helft) mist echter een ontmoetingsplek. Belangrijk is verder, dat er in het jongerenwerk voldoende ruimte blijft voor laagdrempelige inloop. Landelijk is een trend te zien waarbij dit laatste wordt verminderd ten gunste van activiteiten waarbij jongeren zelf actiever (moeten) zijn.

4.

Volg de ontwikkelingen rond het sporten van jongeren van 15 tot 23 jaar. Het sporten is onder jongeren van 15 tot 23 jaar iets teruggelopen in de afgelopen paar jaar. Het is nog te vroeg om hier te spreken van een trend, maar dit is wel iets dat gevolgd moet worden. Het sporten van oudere jongeren is reeds onderwerp van aandacht in de samenwerking tussen de combinatiefunctionarissen sport en het jongerenwerk.


11



12


1

Inleiding

In hoeverre wordt nu met de besteding van middelen tegemoet gekomen aan de behoeften van jongeren? Deze vraag kwam naar voren bij de bespreking van de discussienotitie Actieve Jeugd 12+ op 24-03-2009 in de raadscommissie Jeugd en Gezin, Onderwijs, Sport en Cultuur. Naar aanleiding van deze bespreking heeft de raadswerkgroep Actieve Jeugd de opdracht gekregen onderzoek te doen naar de behoeften van de jongeren. De raadswerkgroep Actieve jeugd heeft vervolgens een aantal onderzoeksvragen opgesteld en Bureau Bestuursinformatie en Onderzoek gevraagd dit verder uit te werken. Op basis van deze uitwerking is BiO gevraagd het onderzoek uit te voeren. De nadruk in de oorspronkelijke vraagstelling van de raadswerkgroep Actieve Jeugd lag in het domein Vrije Tijd, maar ging ook over andere domeinen. Uit praktische overwegingen is ervoor gekozen om het onderwerp hiertoe te beperken. Redenen hiervoor waren onder meer dat kosten en uitvoeringstijd anders te zeer zouden oplopen. Besloten is daarom het onderzoek te richten op vrije tijdsbesteding van jongeren en ontwikkelingen en trends daarin. Daarbij is het gebruik van voorzieningen voor de vrije tijdsbesteding een belangrijk item.


13


2

Onderzoeksopzet

Algemeen Naar jongeren, het gebruik van voorzieningen en wat ze willen is al op verschillende manieren onderzoek gedaan en zijn jongeren zelf al verschillende keren benaderd. Er ligt dus al veel materiaal, alleen is de informatie hieruit versnipperd over verschillende rapporten e.d.. Aan het opnieuw een uitgebreide vragenlijst ontwikkelen, verzenden en verwerken zijn een aantal nadelen verbonden, zoals extra tijdsinvestering, hogere kosten en kans op lage respons omdat recent al verschillende vragenlijsten onder jongeren zijn uitgezet. Daarnaast is het zo dat een enquête geen mogelijkheden biedt om dieper op zaken in te gaan. Gesprekken zijn geschikter als instrument om dieper op zaken in te gaan en jongeren de gelegenheid te geven zich uit te spreken. Tevens kan er in een gesprek wisselwerking plaatsvinden. Gekozen is daarom voor een opzet waarbij eerst door BiO een analyse wordt gemaakt van de vrije tijdtijdsbesteding en het gebruik van diverse vrije tijdsvoorzieningen door jongeren in Eindhoven. Vervolgens wordt bij deze analyse gekeken naar ontwikkelingen en trends hierin. Daarna kan de raadswerkgroep actieve jeugd op basis van deze informatie gesprekken (laten) voeren met jongeren over (ontwikkelingen in ) hun behoeften inzake vrijetijdsbesteding.

Uitwerking onderzoeksvragen Het onderzoek gaat in op de volgende onderzoeksvragen: 1. Wat doen jongeren in hun vrije tijd en hoe is het gebruik van jongeren van diverse vrije tijdsvoorzieningen in Eindhoven, met name op het gebied van sport en cultuur? 2. Hoe kijken jongeren tegen voorzieningen in hun buurt aan? 3. Welke ontwikkelingen zien we in het gebruik van voorzieningen? 4. Welke trends mogen we verwachten in de komende jaren in de wijze van vrije tijdsbesteding? Ad 1. Wat doen jongeren in hun vrije tijd, hoe is het gebruik van jongeren van diverse vrije tijdsvoorzieningen in Eindhoven, met name op het gebied van sport en cultuur? Op basis van informatie uit de Jeugdmonitor van de GGD-ZOB, de Cultuurparticipatiemonitor en de Sportmonitor van BiO en eventueel nog andere beschikbare gegevens maken we een overzicht van het gebruik van diverse vrije tijdsvoorzieningen. Vraag 1 is uitgesplitst in de volgende deelvragen 1a tot en met 1d.


14


a) b) c) d)

Wat doen jongeren in hun vrije tijd? Van welke verenigingen zijn jongeren lid? Hoeveel en op welke manier wordt er gesport? Welke culturele voorstellingen, instellingen en evenementen worden door jongeren bezocht?

Ad 2. Hoe kijken jongeren tegen voorzieningen voor jongeren in hun buurt aan? a) Welk rapportcijfer geven jongeren hun buurt b) welke voorzieningen missen ze in hun buurt c) vinden jongeren dat er voldoende leuke activiteiten voor jongeren georganiseerd worden in hun buurt? Ad 3. Welke ontwikkelingen zien we in het gebruik van voorzieningen? - Voor zover mogelijk vergelijken we de huidige situatie met onderzoek/gegevens uit een voorgaande periode en kijken we welke ontwikkelingen er zijn. Daarbij houden we in principe dezelfde onderwerpen aan als onder 1 en 2. Daarnaast maken we hierbij gebruik van literatuur. Ad 4. Welke trends mogen we verwachten in de komende jaren in de wijze van vrije tijdsbesteding? - Op basis van de gegevens uit het bestaande Eindhovense onderzoeksmateriaal en op basis van literatuur beschrijven we welke trends we mogen verwachten in de komende jaren in de wijze van vrije tijdsbesteding.

Onderzoekspopulatie Het onderzoek heeft betrekking op alle jongeren in Eindhoven vanaf 12 jaar, tot en met 22 jaar. Voor zover mogelijk zal onderscheid worden gemaakt naar leeftijdsgroepen, op basis van de indelingen die in het materiaal worden aangehouden.


15


3

Gebruik van vrije tijdsvoorzieningen en verdere invulling van de vrije tijd

Per week hebben jongeren meer dan 40 uur vrij te besteden. Over het algemeen zijn jongeren tevreden over de manier waarop ze hun vrije tijd doorbrengen. In een onderzoek onder Amsterdamse jeugd gaf ruim driekwart van de jongeren aan tevreden te zijn met de vrije tijdsbesteding. Factoren die een positieve bijdrage leveren hieraan zijn: - de manier op thuis invulling gegeven wordt aan de vrije tijd; - woonomgeving (w.o. aanwezigheid sportfaciliteiten); - vertrouwen in de eigen toekomst. Welke voorzieningen of activiteiten bezoeken Eindhovense jongeren? Welke activiteiten thuis of elders zijn voor hen belangrijk? Op deze vragen gaan we in dit hoofdstuk in. In de volgende hoofdstukken gaan we nog wat gedetailleerder in op het gebruik van sporten cultuurvoorzieningen. In hoofdstuk 6 gaan we in op het jongerenwerk en in hoofdstuk 7 bespreken we de beoordeling van de buurt en de voorzieningen.

Bezoek van gelegenheden en activiteiten In tabel 1. staat een overzicht opgenomen van een aantal gelegenheden en activiteiten, zoals een café of snackbar, film of discotheek, buurthuis of wijkcentrum.

Tabel 1. Bezoek van onderstaande gelegenheden en activiteiten, in % Paar keer per

Paar keer per jaar

Zelden of nooit

maand of vaker café of snackbar

45

21

34

sportkantine

32

11

58

film

25

63

11

discotheek

20

18

62

cursus

17

4

79

activiteiten van kerk of moskee

9

10

80

buurthuis of wijkcentrum

8

7

84

poolroom/poolcafé

5

15

80

houseparty of danceparty

4

16

80

coffeeshop

2

2

96

festival/popconcert

2

32

66

theater/schouwburg

2

35

63

museum

1

33

65

speelhal/gokhal

1

5

94


16


In de kolom “paar keer per maand of vaker” zien we dat café of snackbar en de sportkantine regelmatig bezocht worden. Ook gaan jongeren regelmatig naar de film of discotheek. Ongeveer een vijfde volgt ten minste enkele keren per jaar een cursus en eveneens een vijfde bezoekt activiteiten van kerk of moskee. Een iets kleinere groep bezoekt het buurthuis of wijkcentrum. In tabel 2 zien we hoe vaak jongeren activiteiten bedrijven als: televisie of dvd kijken, surfen op internet, muziek luisteren.

Tabel 2. Frequentie activiteiten bij jongeren thuis of elders Iedere dag

3-6

1-2 dgn pwk

nooit

muziek luisteren

65

22

9

4

televisie en video/dvd kijken

58

29

11

1

surfen op internet

44

40

12

4

e-mailen of chatten

42

37

15

6

(mobiel-)bellen of sms-en met

38

26

20

15

huiswerk maken

31

51

13

6

computerspelletjes

18

27

24

32

naar/ met vriend(inn)en thuis

16

33

48

13

krant lezen

12

16

23

50

boek lezen

11

22

33

34

muziek maken

10

9

15

66

met een andere hobby bezig zijn

6

10

19

64

op straat rondhangen

4

12

19

66

3

12

27

57

0,1

0,3

3

96

vriend(inn)en

tekenen of knutselen gokken of spelen om geld

De meest populaire bezigheden in de vrije tijd zijn: muziek luisteren, televisie en video/dvd kijken, surfen op internet, e-mailen of chatten, (mobiel-)bellen of sms’en met vriend(inn)en. Verder neemt het maken van huiswerk voor ruim 80% een belangrijke plaats in, want zij doen dit zeer regelmatig (minimaal 3x per week). Het spelen van computerspellen en naar/ met vriend(inn)en thuis is iets dat ongeveer de helft van de jongeren minimaal 3 x per week doet. Tweederde van de jongeren leest regelmatig een boek; de helft leest regelmatig een krant. Tekenen of knutselen wordt door ruim40% regelmatig gedaan. Zelf muziek maken, een andere hobby of op straat rondhangen worden elk door ongeveer een derde van de jongeren minstens 1x per week gedaan.


17


Activiteiten naar leeftijd en geslacht Tussen jongens en meisjes en tussen jongeren beneden en boven de 16 jaar zien we verschillen in activiteiten. Hieronder beschrijven we deze verschillen. De bijbehorende tabellen zijn opgenomen in de bijlage. Geslacht Een groter aandeel meisjes dan jongens gaat een paar keer per jaar of vaker naar: een festival, theater of een cursus. Jongens zien we (veel) vaker bij de sportkantine en in een poolroom. Wat de activiteiten thuis betreft, zien we dat een iets groter aandeel meisjes dan jongens tenminste 1x per week muziek luistert, e-mailt, naar vrienden gaat of een andere hobby doet. Bij de activiteiten bellen, een boek lezen of tekenen is dit verschil nog een stuk groter, een substantieel groter aandeel meisjes dan jongens doet dit tenminste 1x per week. Meer jongens dan meisjes doen computerspelletjes, lezen geregeld de krant of zijn op straat. Bij het doen van computerspelletjes is het verschil tussen jongens en meisjes groot: 9 van de tien jongens doen dit 1 keer per week, bij de meisjes is dit de helft. Leeftijd Van de jongeren tot en met 15 jaar bezoekt een iets groter aandeel dan van de groep van 16 tot en met 18 een museum of buurthuis en volgt een groter deel een cursus. Van de groep vanaf 16 gaan er meer jongeren ten minste een keer per week naar het theater of naar een houseparty. Veel groter zijn de verschillen bij het bezoeken van gelegenheden als een café, festival, discotheek of poolroom: aanzienlijk veel meer oudere jongeren gaan hier naar toe. Het bezoek aan de discotheek neemt met de leeftijd toe van 20% naar 60% en bezoek aan de poolroom van 8 naar 35%. Wat de activiteiten thuis betreft zien we dat beneden de 16 veel meer jongeren zich bezighouden met: computerspelletjes, tekenen of op straat rondhangen. Ook lezen ze iets vaker een boek of maken ze zelf muziek of zijn ze bezig met huiswerk maken. In de oudere leeftijdsgroep zijn er meer jongeren die geregeld krant lezen, bellen of e-mailen. Internet Op de vraag of ze thuis over internet beschikken antwoordt 98% met “ja”. Van de jongeren gebruikt 24% internet 5 à 6 dagen per week en 45% 7 dagen per week. Als jongeren internet voor zichzelf gebruiken, doet 84% dit minimaal 1 uur per dag. Lidmaatschap verenigingen Hoeveel jongeren zijn lid van een vereniging of organisatie? In Eindhoven is 75% van de jongeren van 12 tot en met 18 jaar lid van één of meer verenigingen. In de regio is dit hoger, daar is 81% lid van een vereniging of organisatie. In tabel 3 is te zien van wat voor soort vereniging men lid is. Sportverenigingen nemen verreweg de belangrijkste plaats in: 63% van de Eindhovense jongeren is daar lid van. In de regio is dit 71%.


18


Op de tweede plaats komen de zang-, muziek-, of toneelverenigingen, met een deelname van 13% in Eindhoven en 15% in de regio. Binnen Eindhoven zien we verschillen tussen wijken: jongeren uit Oud-Gestel, Erp en Oud- Woensel zijn minder vaak lid van een sportclub, jongeren uit Achtse Molen, Kortonjo en Meerhoven juist vaker. Geen enkel lidmaatschap van een vereniging zien we vooral onder jongeren uit: Oud Gestel en Erp en verder onder jongeren uit Oud Woensel en Oud Tongelre.

Tabel 3. Lidmaatschap vereniging of organisatie vereniging of organisatie

Eindhoven

Regio

Sportvereniging

63

71

zang-, muziek-, of toneelvereniging

13

15

organisatie op het gebied van natuur of milieu

6

5

jeugdvereniging

6

8

vereniging of organisatie van kerk of moskee

5

4

ander soort vereniging of organisatie

10

11

geen lid van vereniging

25

19

In tabel 4 zien we de gegevens over lidmaatschap naar geslacht en leeftijd. Meisjes zijn veel vaker géén lid van een vereniging. Ze horen vaker dan jongens bij een zang-, muziek- of toneelvereniging, maar veel minder vaak bij een sportvereniging. Jongeren van 16-18 jaar zijn minder vaak lid van een vereniging dan jongeren van 12-15 jaar. Met name bij sportverenigingen en bij zang- muziek- of toneelverenigingen loopt hun deelname terug. Bij ander soort verenigingen of organisaties neemt hun deelname toe.

Tabel 4. Lidmaatschap verenigingen, naar geslacht en leeftijd in procenten geslacht vereniging of organisatie

leeftijd

man

vrouw

12-15

16-18

Sportvereniging

70

56

68

57

zang-, muziek-, of toneelvereniging

11

15

15

10

organisatie op het gebied van natuur of milieu

5

7

6

5

jeugdvereniging

7

6

6

6

vereniging of organisatie van kerk of moskee

5

5

5

6

ander soort vereniging of organisatie

10

10

8

12

geen lid van vereniging

20

30

21

30


19


“Zo rond het 15e , 16e jaar hebben jongeren de neiging te stoppen met één of meerdere hobby’s. Ze hebben hiervoor geen tijd meer door drukte op school , willen uitslapen op zondag of vinden het niet meer gezellig op de club.1” Dit fenomeen kunnen we duidelijk terugzien in de gegevens over lidmaatschap van verenigingen onder de Eindhovense jongeren.

Vrijwilligerswerk Onder jongeren van 15 tot en met 23 jaar zien we een toename in het doen van vrijwilligerswerk. In 2006 en in 2007 gaf 27% van de jongeren aan vrijwilligerswerk te doen, maar in 2008 was dit gestegen naar 36%2. Dit kan deels verklaard worden uit het feit dat op veel middelbare scholen een maatschappelijke stage is ingevoerd, maar in trendrapporten worden ook andere redenen beschreven, die maken dat vrijwilligerswerk populairder is geworden. Zie hiervoor verder hoofdstuk 8.

1 2

Uit : verkennend onderzoek leefwereld jeugd, Co-efficient, drs. M. Kunst en drs. N. Witlox, Amsterdam Uit: De Eindhovense Stadsmonitor 2008, Gemeente Eindhoven, BiO, 2009


20


4

Sport

In dit hoofdstuk gaan we in op de activiteiten van jongeren op het gebied van sport. We gaan eerst in op deelname naar leeftijd en etniciteit, frequentie en het zichzelf als sporter zien. Vervolgens bespreken we het verband waarin wordt gesport, de vorm van deelname, het gebruik van verschillende typen sportvoorzieningen. Ten slotte gaan we in op de typen sporten die beoefend worden. Voor de beschrijvingen is gebruik gemaakt van twee bronnen: het onderzoek naar sportparticipatie in Eindhoven van de afdeling BiO en de jeugdmonitor van de GGD Brabant Zuid Oost. Deelname naar leeftijd en etniciteit Sport is een belangrijke activiteit voor jongeren, gelet op het percentage dat aan sport deelneemt. We zien verschil in deelname tussen de kinderen van 4 tot 11 jaar, de jongeren van 12 tot en met 14 jaar en de jongeren van 15 tot en met 23 jaar. De deelname is het hoogst in de groep van 12 tot en met 14 jaar, om vervolgens met het stijgen van de leeftijd weer af te nemen. In alle leeftijdsgroepen is de deelname van niet-westers allochtonen lager dan gemiddeld. Opvallend is de ontwikkeling bij de deelname onder allochtone jongeren; in de leeftijdsgroep 15 tot en met 23 jaar blijkt er geen verschil meer te zijn in deelname tussen jongens en meisjes. In de jongere leeftijdsgroepen zijn hier nog forse verschillen te zien. Tabel 5. Sportdeelname 4 t/m 23 jarigen, 2008, naar leeftijd en etniciteit in procenten 4-11 jarigen

12-14 jarigen

15-23 jarigen

Leeftijd Totaal 4-11 jarigen

79

Totaal 12-14 jarigen

92

Totaal 15-23 jarigen

76

Geslacht Jongen

79

94

82

meisje

79

90

70

Jongens

82

95

89

meisjes

84

93

72

Jongens

71

89

60

Meisjes

63

75

58

Etniciteit naar geslacht Nederlands/westerse migrranten

Niet westerse migranten

Bron: Sportparticipatie in Eindhoven, BiO, 2008


21


Bij de groep 15 t/m 23 jarigen als geheel sporten de jongens (82%) echter relatief meer dan de meisjes (70%). Hoewel de groep allochtone jongeren van 15 tot en met 23 jaar nog steeds minder sport dan gemiddeld, hebben ze wel een inhaalslag gemaakt. Hun sportdeelname is in de afgelopen 4 jaar gestegen, van 51% in 2004 naar 60% in 2008. Ook bij de meisjes zien we een groei van 52% in 2004 naar 58% in 2008. Wat betreft het aantal sportbeoefenaren is in de periode 2000-2008 in bijna alle leeftijdsgroepen de sportparticipatie toegenomen. Uitzondering lijken de 15-24 jarigen en de 75-plussers te vormen. In beide leeftijdsgroepen is in de periode 2004-2008 het aantal sporters iets teruggelopen. Zie grafiek 1 hieronder.

Grafiek 1 Sportbeoefenaren naar leeftijd, in 2000, 2004 en 2008, in % (volgens RSOnorm) 0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80% 75%

15 - 24

75%

25 - 34

68%

35 - 44

65% 64%

45 - 54

60%

55 - 64

53%

65 - 74 75 - 84

46% 40% 36% 2008

65%

90%

80%

74% 73%

71% 70%

61% 60%

56% 54%

46% 2004

2000


Frequentie van het sporten en zichzelf als sporter zien Een ruime meerderheid (61%) sport méér dan 1 keer per week; ongeveer één op de zes jongeren sport 1 x per week en eveneens één op de zes doet dit minder vaak; 6% sport in het geheel niet. In totaal beschouwt de helft van de jongeren van 12 tot 18 zichzelf echt als sporter en een vijfde enigszins (tabel 7).


22


Tabel 6. Aantal keren sporten in de afgelopen twaalf maanden Aantal keren:

%

minder dan 1 keer per maand

4

1 keer per maand

2

2 keer per maand

4

3 keer per maand

6

1 keer per week

17

meer dan 1 keer per week

61

nvt, sport niet

6

Bron: Jeugdmonitor 12 t/m 18 jarigen 2007-2008, GGD Brabant Zuid Oost

Tabel 7. Mate waarin jongeren zich zelf als sporter zien Zie je jezelf als sporter? nee, in het geheel niet

9

nee, nauwelijks

15

enigszins

21

ja, tamelijk

26

ja, zonder meer

23

nvt, sport niet

6


Verband waarin wordt gesport Men sport vooral als lid van een sportvereniging (71%), en in mindere mate alleen (31%), in zelf georganiseerde groep (30%) of als lid van een commerciële sportaanbieder. Een groep van 6% geeft aan te sporten via het sociaal–cultureel werk, sportbuurtwerk of welzijnswerk (zie tabel 7). Tabel 8. Verband waarin sport in de afgelopen twaalf maanden werd beoefend, in % Verband:

%

a. als lid van een sportvereningen

71

b. als abonnee/lid/cursist van een fitnesscentrum of andere

29

commerciele sportaanbieder c. in het kader van bedrijfssport

6

d. via het sociaal-cultureel werk, sportbuurtwerk of welzijnswerk

6

e. tijdens een georganiseerde sportvakantie

11

f. als deelnemer aan een georganiseerd sportevenement

15

g. in groepsverband, georganiseerd door uzelf, familie, en/of kennissen

30

h. alleen ongeorganiseerd

31

i. anders namelijk

17



23


In welke vorm was het sporten gegoten? Gaat men vooral trainen of doen de jongeren vooral aan wedstrijden mee? Het volgen van lessen of cursussen blijkt het belangrijkst, direct gevolgd door trainingen. Toernooien, sportevenementen is door bijna de helft genoemd en competitie door een kwart. Tabel 9. Vormen van deelname aan sport in de afgelopen 12 maanden in % Vorm:

%

a. lessen/ cursussen

70

b. trainingen

62

c. competitie

26

d. toernooien/ sportevenementen

46

e. geen van bovenstaande

37


Gebruik sportvoorzieningen Welke voorzieningen gebruiken de jongeren om te sporten? En hoe belangrijk zijn sportvoorzieningen in de openbare ruimte? Dit zien we in tabel 10. De officiële binnen sportaccommodatie in Eindhoven is door 76 % van de sportende jongeren genoemd; de officiële buitensportaccommodatie in Eindhoven door 58%. De sportvoorzieningen in de openbare ruimte worden eveneens door een relatief grote groep gebruikt. Daarnaast sport ruim een kwart op allerlei andere plekken zoals in een park, op straat, bij een buurthuis of thuis. Tabel 10. Type en locatie van voorziening voor sportbeoefening 1.

Officiële binnensportaccommodatie (zoals sporthal, gymnastiek-

%

lokaal, fitnesscentrum/sportschool, overdekt of combizwembad, ijshal/ijsbaan binnen, tennisbaan, klimhal, karthal etc).

2.

-in eindhoven

76

-elders

24

Officiële buitensportaccommodatie ( zoals voetbalveld, hockeyveld, tennisbaan buiten, openluchtzwembad, ijsbaan, manege etc.

3.

-in eindhoven

58

-elders

21

Sportvoorziening in de openbare ruimte (zoals halfpipe, basketbalpleintje,trapveldje/voetbalkooi etc).

4.

-in eindhoven

41

-elders

18

Andersoortige voorziening (zoals park, bos, bergen, strand, meer, openbare weg, buurthuis,wijkcentrum, cafe, huis, tuin). -in eindhoven

28

-elders

19



24


Welke sporten Tot slot de vraag welke sporten nu het meest worden beoefend. De top 5 voor de groep 12 tot en met 18 jarigen bestaat uit: fitness conditie, veldvoetbal, hardlopen/joggen/trimmen, zwemsport, fitness kracht. De top 5 van meest beoefende sporten onder de 15-23 jarigen wijkt weinig af van die van de gemiddelde bevolking. De top 5 van deze groep jongeren bestaat uit fitness conditie/ - kracht, hardlopen, voetbal en zwemmen. In plaats van wandelen en fietsen doen zij meer aan voetbal. Bij de niet-westerse migranten 15-23 jarigen ziet de top 5 op één na hetzelfde er uit als bij de Nederlandse en de westerse migranten van deze leeftijd. Daar komt dansen in de plaats van fitness/kracht. De top 5 van deze groep niet-westerse migranten bestaat uit fitness conditie, zwemmen, dansen, voetbal en hardlopen. Team-, duo - of solosport Van alle Eindhovenaren beoefent 18% in 2008 een teamsport, 33% een duosport (een sport waarbij een tegenstander vereist is) en 68% beoefent een solosport. Ten opzichte van 2000 is dit beeld veranderd. Het aantal solosporters is relatief gezien toegenomen. Meer solosport is in overeenstemming met de landelijke tendens van de individualisering van de sport. Het aantal teamsporters is naar verhouding gelijk gebleven. Het duosporten is ten opzichte van 2000 wat gedaald. Bij de 15-23 jarigen staan de solosporten eveneens bovenaan. Bij de niet-westerse migranten 15-23 jarigen is het beoefenen van solosporten minder en staat op gelijke hoogte met de duosporten3 .

Tabel 11. Aandeel team, duo en solosporten onder jongeren 15 tot 23 jaar en totaal in procenten Type

15-23 jr.

totaal

Teamsport

41

18

Duosport

54

33

Solosport

76

68


3



25


5

Cultuur

Hoe is de deelname van Eindhovense jongeren aan cultuur? Aan welke activiteiten nemen zij deel en van welke instellingen maken zij gebruik? De informatie uit dit hoofdstuk is afkomstig uit de Cultuurmonitor 2008 van de afdeling Bestuursinformatie en Onderzoek van de gemeente Eindhoven en gaat over jongeren van 15 tot en met 24 jaar.

Bezoek culturele voorstellingen Zo’n 91% van de jongeren heeft in het afgelopen jaar ten minste één culturele voorstelling bezocht. Bioscoopbezoek (78%) is voor hen de meest favoriete bezigheid. Ook dance –/houseparty (27%) en cabaret of kleinkunst (29%) hebben meer dan gemiddeld de aandacht van jongeren.

Grafiek 2 Bezoek aan culturele voorstellingen door jongeren, in 2003, 2006 en 2008, in % 0

10

20

30

40

50

60

34 32

concert pop-/wereldmuziek

27 25

dance-/houseparty 20

musical toneelvoorstelling

21

concert harmonie, fanfare, brassband

8

25 27 24 28

10 10

9 8

jazz-/bluesconcert

8

concert klassieke muziek

6

11

10

8 12 7

uitvoering van een koor

6

1

4 3 3

2

6

5 4 37

museum geen voorstelling bezocht(exclmuseum)

35

11 10 13

ballet- dansvoorstelling

literaire bijeenkomst

46

29 30 26

cabaret of kleinkunst

lezing over cultuurhistorie/ kunstgeschiedenis

4

9 10 2008

Bron: Monitor Cultuurbereik Eindhoven, BiO, 2008


80 78 78

film in de bioscoop of filmhuis

opera of operette

70

26

2006

2003

90 86

100


Als we het jaar 2003 met het jaar 2008 vergelijken zijn er wat het bezoek van de jongeren aan culturele voorstellingen betreft over de linie bekeken nauwelijks verschillen. Wel geldt dat voor de periode 2006-2008. Dan zien we een terugloop van het bezoek aan bioscopen, concerten pop- /wereldmuziek en dance- /houseparty, die we niet kunnen verklaren. Voor het overige zijn er in de afgelopen 5 jaar geen significante verschillen. Het SCP neemt landelijk een groei waar onder tieners van de toeloop naar (kunst)musea, toneel, ballet, cabaret, popmuziek en galeries (vergelijking 2003-2007)4.

Bezoek culturele instellingen Zo’n 68% van de jongeren heeft ten minste één Eindhovense culturele instelling bezocht. Jongeren zijn meer dan gemiddeld bezoekers van de Openbare Bibliotheek in de Witte Dame (35%)( en de Effenaar (42%). In de afgelopen 5 jaar is het bezoek van de jongeren aan de Eindhovense culturele instellingen niet significant gewijzigd. Behalve voor de Effenaar: het bezoek van

Grafiek 3 Bezoek aan Eindhovense culturele instellingen door jongeren, in 2003, 2006 en 2008, in % 0

5

10

15

de Effenaar

20

25

34

30 32 33

Plaza Futura 11

Van Abbemuseum

14

17

14

16 18

11

Historisch Openlucht Museum Centrum voor de Kunsten

9

5 7 5 6

Centrum Kunstlicht in de Kunst 4 4

2

Museum Kempenland

3

de Krabbedans(kunstleen, CBK)

44 6 78 5 6

Mu [Witte Dame] TAC [Temporary Art Center] 2 4

De Fabriek Grafisch Atelier Daglicht

1 2

Kunstenaarswerkpl. Beeldenstorm

1 2 0,01

geen Eindh culturele instelling bezocht

25 2008

2006

2003


Bron: Cultuurbewonderaars en cultuurbeoefenaars, SCP, Den Haag , 2009

Bestuursinformatie en Onderzoek

27

32

45 42

2021 21

Muziekcentrum Frits Philips

Gemeente Eindhoven

40

33 35 32

Parktheater [ Stadsschouwburg]

4

35

15

Bibliotheek Eindhoven [Witte Dame]

De Overslag

30

40


jongeren is in die periode bijna verdrievoudigd. Ook bij het Muziekcentrum zien we een lichte stijging van jongeren.

Bibliotheek Eindhoven Zoals we hiervoor zagen bezoeken de jongeren meer dan gemiddeld de centrale bibliotheek in De witte dame. Ook het bezoek aan alle bibliotheken gezamenlijk ligt hoger onder jongeren: bijna de helft van hen (46%)bezoekt wel eens een bibliotheek in Eindhoven, gemiddeld ligt dit op 42%. Jongeren, (en migranten) geven twee belangrijke redenen om geen lid te zijn van de bibliotheek zijn: men koopt de boeken liever zelf en men kan de gewenste informatie thuis vinden via Internet. Verder vinden jongeren en niet-westerse migranten meer dan gemiddeld het lidmaatschap te duur. Een kwart van hen overweegt om lid te worden. Jongeren zijn wat de producten en diensten van de bibliotheek betreft ruim meer dan gemiddeld bekend met ‘muziek, Cd’s, Dvd’s en bladmuziek’ en ‘films en informatie op Cd-rom, Dvd’s en blue ray’. Jongeren maken iets meer dan gemiddeld gebruik van de website van de bibliotheek: 21% versus 17%.

Evenementen Evenementen STRP Art Loves Technology Festival en Dutch Design Week De jongeren zijn meer dan gemiddeld bekend met STRP Art Loves Technology Festival en Dutch Design Week. Wat bezoek betreft wijken ze niet af van het gemiddelde. Overige Eindhovense festivals/ evenementen Wat betreft bekendheid met Eindhovense festivals/evenementen scoren jongeren vaak onder het gemiddelde. Opvallend is de sterke bekendheid van Dance Tour onder jongeren. Ook Fresh Grooves scoort duidelijk hoger. Wat betreft bezoek scoren jongeren duidelijk hoger bij : Koninginnedag, carnaval, PSV kampioenschap en Dance Tour. Zie grafieken in de bijlage.

Kunstzinnige activiteiten Jongeren zijn koploper in het beoefenen van kunstzinnige activiteiten; ze beoefenen meer dan gemiddeld de amateurkunst. Dit geldt voor het merendeel van de kunstzinnige activiteiten. In 2008 werd door 58% van de Eindhovense jongeren ten minste één kunstzinnige activiteit beoefend. Onder alle Eindhovenaren was dit 44%. Favoriet zijn tekenen, schilderen, het bespelen van muziekinstrument en het ontwerpen van websites. Ten opzichte van 2003 zien we een toenemende belangstelling voor tekenen, schilderen en grafisch werk en voor het bespelen van een muziekinstrument (zie grafiek 4).


28


Grafiek 4 Beoefening amateurkunst door jongeren in 2003, 2006 en 2008, in % 0

10

20

tekenen, schilderen, grafisch werk

22

muziekinstrument bespelen

16

19

25

40

50

60

30

26

20 18 19 18 17 16

websites ontwerpen fotografie film/ video 12

zingen

9 11

muziek maken op de computer

7 7 7

(volks)dans, (jazz)ballet

6 6 7 6 7

beeldhouwen, boetseren, pottenbakken, sieraden maken werken met textiel

15

14

10 10

verhalen gedichten schrijven

toneel, mime

30

13 15

9

5 5 5

ten minste 1 activiteit beoefend

55 2008

2006

58 59

2003


Communicatie met jongeren ‘Mond-tot-mond’ reclame blijkt de beste informatiebron voor jongeren. Jongeren maken significant meer dan gemiddeld gebruik van informatiebronnen zoals ‘mond-tot-mond’ reclame, affiches , tijdschriften en meer van andere internetsites dan die van culturele instellingen.

Conclusie Jongeren nemen niet minder deel aan cultuur dan de gemiddelde bevolking. Zij zijn vooral oververtegenwoordigd bij de populaire podia5 (low culture) en minder bij de gevestigde podia6 (high culture). Zo is bijvoorbeeld het bezoek van jongeren aan de Effenaar in de afgelopen 5 jaar verdrievoudigd. Jongeren doen ook gemiddeld meer dan ouderen aan amateurkunst.

5

Gedoeld wordt op bijvoorbeeld: bezoek aan dance-/houseparty.

6

Gedoeld wordt op bijvoorbeeld: bezoek concert klassieke muziek, ballet- of dansvoorstelling.


29

70


6

Jongerenwerk

Hoe is het bereik van jongerenwerk? Wat willen jongeren graag als het gaat om vrije tijdsbesteding? Hoe verhoudt zich dat tot het aanbod in het algemeen en in het bijzonder tot dat van het jongerenwerk? In de gemeente Amsterdam is hier uitgebreid onderzoek naar gedaan door de afdeling Onderzoek en Statistiek aldaar7 en door de rekenkamer van de stadsdelen Amsterdam8. Tot op zekere hoogte mogen we er van uitgaan dat een aantal voorkeuren en processen vergelijkbaar zijn. Op basis van deze onderzoeken en een aantal onderzoeksgegevens uit de eigen gemeente gaan we in op de genoemde vragen. Bereik jongerenwerk Als we kijken naar het gebruik van buurthuis of wijkcentrum, komen we op een bereik van minimaal 15 %; hierbij zijn de jongerencentra echter niet als aparte mogelijkheid aangeduid. Uit een enquête onder het digipanel onder 18-23 jarigen waarin jongerencentra wel expliciet worden aangeduid, geeft 20% te kennen in het afgelopen jaar een jongerencentrum bezocht te hebben. Ook in de Nota Jongerenwerk9 wordt uitgegaan van 20%. In het onderzoek van de gemeente Amsterdam uit 2006 zijn jongeren onder meer bevraagd over hun gebruik van jongerenwerk. Van de Amsterdamse jongeren had 11% een buurthuis bezocht en 8% een jongerencentrum. Doelgroep Jongerenwerk is belangrijk voor de vrije tijdsbesteding, naast tal van andere voorzieningen die er zijn voor vrije tijdsbesteding, zoals: sportclubs, verenigingen, muziekschool e.d. Jongerenwerk is vooral belangrijk voor diegenen die niet zo snel toegang vinden bij het andere reguliere aanbod. Het jongerenwerk heeft onder meer een belangrijke taak in het aanspreken van de jeugd die op straat rondhangt. Deze taak brengt echter met zich mee dat andere jongeren juist niet komen, ook al spreken de activiteiten ze wel aan (zie hiervoor verder bij het volgende punt). Aansluiting voorzieningen op behoefte In het Amsterdamse onderzoek vond tweederde een breed scala aan activiteiten leuk. Eenderde houdt minder van de actieve vrijetijdsbestedingen. De activiteiten waar de gemeente Amsterdam op aanstuurt, namelijk vrijwilligerswerk en zelf iets organiseren, worden samen met studeren gemiddeld het laagst beoordeeld. 7

Vrijetijdsbesteding Amsterdamse jongeren 2006, Gemeente Amsterdam, Dienst Onderzoek en Statistiek, 2007 8 Jeugdbeleid in Amsterdam.Vrijetijdsbesteding voor jongeren: de stadsdelen vergeleken, Rekenkamer Stadsdelen Amsterdam, mei 2008 9 Nota Jongerenwerk, Gemeente Eindhoven, april 2009


30


Met vrienden sporten, winkelen of uitgaan worden het vaakst leuk gevonden. Negen van de tien jongeren vinden de activiteiten leuk die in buurthuizen of jongerencentra worden aangeboden. Vooral sportlessen, feesten en dansworkshops spreken de meeste jongeren aan. Toch is het aandeel bezoekers onder de jongeren relatief gering. Als reden daarvoor geven zij aan: - onbekendheid met het aanbod - sfeer in de centra: ruimtes kunnen mooier en de aanwezigheid van probleemjongeren zou minder moeten zijn. Andere aandachtspunten hierbij: - ruim een kwart van de 16-19 jarigen mist een jongerencentrum in zijn of haar buurt. - Hoewel de gemeente zich steeds minder richt op inloopfaciliteiten, geeft bijna een kwart van de jongeren aan behoefte te hebben aan meer overdekte hangplekken in de buurt. Jongeren die thuis goede mogelijkheden hebben hun vrienden te ontvangen hebben hier minder vaak behoefte aan. - Sportfaciliteiten en (betaalbare) activiteiten missen de jongeren het meest in Amsterdam. Jongeren tussen 20 en 23 jaar zijn het vaakst ontevreden over de sportmogelijkheden in de stad. In de meeste gevallen vindt men het sporten te duur. - Jongeren zijn tevreden over de diversiteit van het aanbod van vrijetijdsvoorzieningen in Amsterdam. De informatie over de activiteiten is echter versnipperd, waardoor veel jongeren geen duidelijk beeld hebben van de mogelijkheden. Segregatie Uit het Amsterdamse rapport blijkt dat activiteiten via school vaak de enige activiteiten zijn waar jongeren uit de verschillende herkomstgroepen ongeveer even vaak aan meedoen. Bij sportverenigingen , studieverenigingen, muziekles, maatschappelijke organisaties en hobbyverenigingen komen autochtone jongeren vaker, terwijl kerken en moskeeën, buurthuizen en jongerencentra het vaakst bezocht worden door allochtone jongeren. Jongeren die minder actief zijn Jongeren die minder van activiteiten houden zijn een moeilijk te herkennen groep: ze komen voor onder alle rangen en standen en kenmerken zich vooral door wat ze niet doen. Ze vervelen zich vaker maar zijn toch niet vaker ontevreden over de manier waarop ze hun vrije tijd doorbrengen. In Amsterdam bleken deze jongeren niet geïnteresseerd in wat er voor de jongeren wordt gedaan. Het wordt als lastig ingeschat om de vrijetijdsbesteding van deze groep te beïnvloeden. Participatie - Jongeren sluiten zich liever aan bij een activiteit die ze leuk vinden dan dat ze alles zelf moeten verzinnen. - Juist de minder actieve jongeren die bijvoorbeeld minder vaak lid zijn van een vereniging, minder activiteiten leuk vinden en zich vaker vervelen, voelen zich


31


-

minder vaak aangetrokken tot de mogelijkheden van jongerenparticipatie binnen de gemeente. Wanneer jongeren gevraagd wordt mee te denken over beleidskwesties moeten er hele concrete vragen worden gesteld. De meeste jongeren zijn niet geïnteresseerd in politiek en bekijken de meeste onderwerpen alleen vanuit zichzelf en niet vanuit de maatschappij.

Voorkeur voor jongerencentrum met meer faciliteiten of voor jongerencentrum dichterbij? In de gemeenteraad van Eindhoven is dit voorjaar de nota ‘jongerenwerk’ aan de orde geweest. Een punt waar nog besluitvorming over moet komen is de keus in Woensel Noord tussen meerdere kleinere jongerencentra of één grote. Het presidium heeft de afdeling BiO gevraagd vragen hierover voor te leggen aan het Digipanel. Uit de beantwoording kwam naar voren dat het Digipanel een voorkeur heeft voor meerdere kleinere jongerencentra op loop/fiets afstand boven een groter jongerencentrum met ruimere faciliteiten. Dit geldt voor zowel de jongeren in het Digipanel als voor ouders met kinderen in de leeftijd van 18-23 jaar. De ouders hebben een nog sterkere voorkeur voor meerdere kleinere jongerencentra op loop/fietsafstand. Jongeren die zeggen tot nu toe geen gebruik te maken van jongerencentra lijken vaker een voorkeur te hebben voor een groter centrum met meer faciliteiten dan de jongeren die wel gebruik maken van een jongerencentrum. In de bijlage is het volledige verslag van de betreffende Digipanelronde opgenomen.


32


7

Oordeel over de buurt(voorzieningen)

In dit hoofdstuk bespreken we de beoordeling door jongeren van hun buurt. We gaan onder meer in op het rapportcijfer dat jongeren geven voor hun buurt en op de vraag of er voorzieningen zijn die ze missen. Daarbij kijken we naar verschillen tussen wijken. De gegevens uit dit hoofdstuk zijn gebaseerd op de jeugdmonitor van de GGD Brabant Zuid Oost.

Rapportcijfer voor de buurt Aan de jongeren is gevraagd wat voor rapportcijfer ze hun buurt geven. De Eindhovense jongeren geven hun buurt gemiddeld een 7,3; in de regio geven de jongeren gemiddeld een 7,5 voor hun buurt. In de bijlage is een tabel opgenomen met de gemiddelde rapportcijfers die jongeren geven. Jongeren uit: Erp, Oud-Gestel, Meerhoven, Oud Woensel, Oud Tongelre, Halve maan en Dommelbeemd geven gemiddeld een lager rapportcijfer dan het stedelijk gemiddelde. De meeste jongeren geven een voldoende aan de buurt waarin ze wonen: 89% (regio: 91%). Binnen Eindhoven zien we dat jongeren uit : Erp, Oud-Woensel, Halve maan, OudTongelre, Dommelbeemd, Meerhoven en Oud-Gestel hun wijk minder vaak een voldoende geven. Jongeren uit de wijken Rozenknopje, Begijnenbroek, Oud-Stratum, Oud-Strijp, Kortonjo en Oud-Kasteel doen dit juist vaker10.

Iets missen in de buurt De helft van de Eindhovense jongeren geeft aan iets te missen in hun buurt. Vooral jongens en 12 tot en met 15-jarigen geven dit aan. In tabel 13 op de volgende pagina is te zien dat voetbalvelden, pleintjes, hangplekken en grasvelden het meest genoemd worden. In het algemeen gezegd gaat het om plekken waar jongeren samen iets kunnen doen en/of gewoon gelegenheid om elkaar te ontmoeten. In een aantal wijken geven jongeren vaker aan dan gemiddeld, dat ze één of meer ontmoetingsplaatsen missen: vooral in Meerhoven, en in Oud-Tongelre, ligt dit hoger dan elders. Verder blijkt dat jongeren die zich vervelen iets vaker een ontmoetingsplek missen dan de jongeren die zich niet vervelen (zie tabel 3 in de bijlage).

10

Bron: Kernpunten voor de gemeente Eindhoven, (Toelichting GGD Brabant Zuidoost bij jeugdmonitor 12 t/m jarigen 2007-2008), 2008.


33


Tabel 12. Welke van de volgende plekken mis je in jouw buurt? % Ik mis niets

50

Voetbalveld

15

Pleintjes

14

Hangplekken

14

Anders

12

Grasveld

11

Skatebaan

11

Jeugdhonk

10

Buurthuis

9

Tabel 13. Missen van één of meer soorten ontmoetingsplaatsen, naar wijk, in procenten Wijk

%

Meerhoven

75

Oud-Tongelre

65

Erp

57

Begijnenbroek

57

Centrum

55

Halve Maan

55

Rozenknopje

54

Oud-Strijp

51

Kortonjo

51

Oud-Stratum

49

Oud-Gestel

49

Ontginning

49

Dommelbeemd

48

Wijk De Laak

47

Aanschot

47

Oud-Woensel

45

Putten

45

Oud Kasteel

44

Achtse Molen

41


34


Genoeg te doen? Een derde deel van de jongeren (31%)vindt dat er genoeg te doen is; in de regio is dit iets meer (33%) Een groter deel vindt dat er te weinig te doen is: 42 %. In de regio is dit echter ook hoger: 43%. Ruim een kwart van de Eindhovense jongeren heeft hier echter geen oordeel over.

Tabel 14. Oordeel over aantal leuke dingen die voor jongeren georganiseerd worden Eindhoven

Regio

meer dan genoeg

6

5

genoeg

25

28

te weinig

21

24

veel te weinig

21

19

weet ik niet/geen mening

28

25

Ook hier zien we verschillen tussen Eindhovense wijken; in Oud-Woensel, Meerhoven, en Erp vinden jongeren veel vaker dan elders dat er te weinig leuke dingen zijn te doen in de buurt.

Tabel 15. (veel te weinig leuke dingen te doen in de buurt, naar wijk, in procenten Wijk

%

Oud-Woensel

59

Meerhoven

58

Erp

57

Oud-Tongelre

49

Ontginning

48

Oud-Gestel

47

Dommelbeemd

45

Rozenknopje

45

Halve Maan

44

Oud-Strijp

43

Begijnenbroek

40

Centrum

36

Oud-Stratum

36

Achtse Molen

35

Putten

33

Aanschot

33

Wijk De Laak

33

Kortonjo

32

Oud Kasteel

28


35


Conclusie Bij de vragen over de buurt zijn er een aantal wijken waar jongeren negatiever oordelen. Met name Erp, Meerhoven, Oud-Woensel, Oud-Tongelre worden slechter beoordeeld, maar ook Oud-Gestel en Dommelbeemd doen het minder goed. Als we dit naast de gegevens over lidmaatschap van verenigingen leggen dan zien we dat de wijken waarin de jongeren negatiever oordelen over hun buurt, ook de wijken zijn waarin het lidmaatschap van een sportclub of andere club ruim onder het stedelijk gemiddelde ligt. Ook zien we dat jongeren die zich vervelen vaker een ontmoetingsplek missen. Dit hoeft niet direct te betekenen dat er dan in de buurt daadwerkelijk minder gelegenheid is dan elders; het kan ook zijn dat de behoefte gewoon groter is in de ene buurt dan in de andere.


36


8

Ontwikkelingen en trends

In dit hoofdstuk gaan we in op ontwikkelingen en trends in de vrije tijdsbesteding (en gebruik van voorzieningen daarvoor) van jongeren. Een aantal van deze ontwikkelingen zijn al terloops aan bod gekomen bij de vorige hoofdstukken.

Algemeen - Een allesoverheersende ontwikkeling is die van de sterk toegenomen invloed van het internet en van andere IT-middelen. Voor jongeren is dit juist in de vrije tijd belangrijk, om spellen te kunnen doen, al dan niet interactief, en om contacten te leggen en te onderhouden. Inmiddels heeft 98% van de jongeren thuis internet. Daarnaast zijn de mobiele telefoon en de technologische ontwikkelingen daarbij heel belangrijk voor jongeren. - De samenleving wordt diverser en vooral onder de jongere leeftijdsgroepen is dit merkbaar. Dit werkt door in vraag en aanbod bij de vrije tijdsbesteding. Enerzijds hebben sommige groepen behoefte aan aanbod specifiek voor hun eigen culturele achtergrond, anderzijds zien we ook “kruisbestuivingen”. - De hoeveelheid vrije tijd van jongeren Van 12 tot 19 jaar schommelt al lang rond de 40 uur. Het aantal uren vrije tijd van deze leeftijdsgroep lag in 2005 rond de 42 uur11; enkele uren hoger dan in 2000. Dit zal mogelijk iets lager komen te liggen als gevolg van het streven naar meer lesuren/minder lesuitval in het voortgezet onderwijs. - We zien een afname in de lidmaatschappen van clubs onder jongeren van 12-18 jaar12. Sport - We zien een toename van het sporten onder allochtone groepen, met name ook onder meisjes; tevens zien we een lichte afname bij het sporten van de groep 15-23 jarigen, tot hetzelfde niveau als in 2000. Niet duidelijk is of hier sprake is van een trend. Onder jongeren van 12-18 jaar zien we tegelijkertijd een toename van het lidmaatschap van sportclubs of sportscholen, ondanks de afname van lidmaatschap van clubs in totaal13; - Er is een groei van het solosporten ten koste van duosporten; dit wijst op meer individualisering van het sporten - Jongeren sporten vaker ongeorganiseerd en recreatief dan een decennium geleden14. Dit hangt deels samen met de toename van solosporten; een sport als 11

Bron: Tijdsbesteding.nl/scp, volume tvrije tijd naar persoonskenmerken op basis van vergelijking van de uitkomsten van de jeugdmonitor GGD 12-18 (regiouitkomsten uit 2003 en 2007). 13 idem 14 Bron: Boschma en Groen, 2006 12


37


hardlopen/joggen kan goed uitgeoefend worden zonder verenigingsverband of wedstrijdverband.

Cultuur Bij jongeren zien we vanaf 2003 een toenemende belangstelling voor tekenen, schilderen en het bespelen van muziekinstrumenten. Met name het bespelen van muziekinstrumenten is toegenomen. Bij de muziekschool is zichtbaar dat de aandacht voor blaasinstrumenten (dwarsfluit, klarinet) afneemt, en de aandacht voor piano en gitaar alleen maar toeneemt. Dit is ook een landelijke trend. Jongeren zijn vooral oververtegenwoordigd bij de populaire podia15 (low culture) en minder bij de gevestigde podia16 (high culture). Zo is bijvoorbeeld het bezoek van jongeren aan de Effenaar in de afgelopen 5 jaar verdrievoudigd. Het SCP neemt landelijk een groei waar onder tieners van de toeloop naar (kunst)musea, toneel, ballet, cabaret, popmuziek en galeries.

Jongerenwerk Jongeren hebben door het internet steeds meer inzicht in mogelijkheden die er overal zijn, en hebben meer keus daardoor als ze willen uitgaan. Een instelling als bijvoorbeeld Dynamo moet steeds creatiever worden om jongeren binnen te krijgen, want de jongeren zijn steeds selectiever. De “gewone standaard” voldoet dan in ieder geval niet meer,een optreden of activiteit moet dan ook wel echt iets bijzonders hebben, om jongeren binnen te krijgen. Beleving is daarbij belangrijk. Dit alles geldt voor die jongeren die de middelen hebben om voor dergelijke activiteiten naar elders te gaan; voor wie dat niet het geval is, is de keus beperkter. Het internet is ook bepalend in een andere zin; als een voorstelling/optreden op internet door de eigen groep negatief wordt beoordeeld, werkt dit door in de bezoekersaantallen. Verder blijft het uitgaan van jongeren niet meer beperkt tot het weekend, ze zijn niet meer zozeer gebonden daaraan. Een belangrijke trend die bij Dynamo wordt waargenomen is dat bepaalde groepen jongeren meegaan in de veranderende maatschappij met inwoners van zo veel verschillende herkomstgebieden. Ze zien dat er bij deze groepen meer menging is van culturen op basis van gemeenschappelijke interesse voor o.a. een muziekgenre. Dit is onder meer terug te zien in de zgn. mad projects/urban culture projecten. Een trend in het aanbod van jongerenwerk is minder inlopen te programmeren en jongeren meer zelf activiteiten te laten organiseren. Hierbij is een spanningsveld, want jongeren zelf geven aan vooral behoefte te hebben aan laagdrempelige ontmoetings15

Gedoeld wordt op bijvoorbeeld: bezoek aan dance-/houseparty.

16

Gedoeld wordt op bijvoorbeeld: bezoek concert klassieke muziek, ballet- of dansvoorstelling.


38


mogelijkheden. Vrijwilligerswerk en zelf iets organiseren, wat door veel gemeenten wordt nagestreefd als activiteit voor jongeren, wordt in Amsterdams onderzoek samen met studeren het laagst gewaardeerd. Toch is er in Eindhoven wel een duidelijke toename gemeten van het vrijwilligerswerk onder jongeren. Deels kan dit verklaard worden vanuit de maatschappelijke stage die is ingevoerd op middelbare scholen, maar trendwatchers geven aan dat er ook andere redenen zijn en het in populariteit toeneemt (zie hiervoor verder onder het volgende punt).

Aanwijzingen uit trendrapporten In trendrapporten wordt er gewezen op een aantal tendensen die voor het onderwerp jongeren en vrijetijdsbesteding relevant zijn. Voor de beschrijving die hier volgt is gebruik gemaakt van het rapport “Trends signaleren en vertalen” van C. Looman. In dit rapport wordt onderscheid gemaakt tussen megatrends, consumententrends en markttrends, waarbij de megatrends de algemene, langer durende trends op het hoogste niveau zijn en de markttrends de korter durende invullingen op de markt zijn. Consumententrends zitten daar tussenin. Op basis van dit onderscheid worden de volgende trends beschreven. Megatrends 1. Socialisering als tegenhanger van individualisering: de grote hoeveelheid relatiebureaus, dating sites en single parties wijzen erop dat individualisering toch niet als ideaal wordt gezien 2. Dematerialisering: aandacht, vertrouwen, medeleven, overzichtelijkheid, toegankelijkheid enz. worden belangrijker. 3. Humanisering: meer klemtoon op cultuur en ethiek 4. Globalisering: als gevolg van moderne transport- en communicatiemiddelen 5. Deglobalisering/antiglobalisering Consumententrends 1. Behoefte aan collectieve verbanden en echte vriendschappen. 2. Consument wil verrast worden; beleving is belangrijk. Uitgangspunt is niet het product of de dienst maar de beleving ervan. 3. Toename maatschappelijke betrokkenheid onder jongeren. 4. Verhoogde interesse in andere culturen als gevolg van globalisering. 5. Verlangen naar wat herkenbaar en vertrouwd is: ”Oost west thuis best”. Markttrends 1. Consument legt op verschillende manieren contact met mensen met dezelfde interesses, problemen of behoeften en probeert dit contact ook te onderhouden. Vooral bij jongeren wordt het delen van ervaringen met vrienden steeds belangrijker, via mobiele telefoon, e-mail en MSN.


39


2. 3. 4. 5.

6. 7.

Hyves is een veelgebruikt platform; eind 2007 is Hyves als populairste site benoemd. Nintendo Wii is populair: samen gamen staat centraal daarbij. Jongeren gaan minder uit en zijn selectiever geworden zoeken naar gelegenheden met “iets extra’s”, persoonlijke aandacht. Vrijwilligerswerk onder jongeren is toegenomen; voor jongeren is de belangrijkste motivatie daarbij: voldoening. Voorwaarde is wel dat het vrijwilligerswerk flexibel dient te zijn. Verder werken jongeren bij voorkeur met andere jongeren. Jongeren maken verre reizen en gaan stage lopen in het buitenland, willen wat van de wereld zien. Jongeren gaan steeds minder uit. Een avondje thuis met vrienden gamen of een gedownloade dvd kijken is voor hen een prima alternatief voor uitgaan.

De genoemde trend rond vrijwilligerswerk – toenemende populariteit- lijkt wat tegenstrijdig met de bevindingen in het Amsterdamse Onderzoek, waarin gesignaleerd wordt dat vrijwilligerswerk relatief laag gewaardeerd wordt, in vergelijking met andere activiteiten. Toch sluit het ene het andere niet uit, want ongeveer tweederde van de Eindhovense jongeren doet geen vrijwilligerswerk. Dus ook al is sprake van een toename, dan is er nog een grotere groep waarbij vrijwilligerswerk kennelijk minder in trek is. De verwachte trends zijn deels een reactie op trends die nog lopen, zoals globalisering en individualisering. Op tal van terreinen zien we dat deze trends toch nog voortduren. Zo zien we in de sport dat solosporten nog steeds groeien en komt via het internet informatie vanuit de hele wereld vrij. De nieuwe mogelijkheden als gevolg van ontwikkelingen in techniek en communicatie worden vooral door jongeren benut en zijn juist bij deze groep populair. Deze ontwikkelingen zijn van grote invloed op de mogelijkheden om jongeren te informeren en om contact met ze te leggen. Enerzijds legt dit beperkingen op: de “oude manieren” zijn minder werkzaam. Anderzijds opent dit veel mogelijkheden.

Verwachtingen Van een aantal ontwikkelingen die we zien mogen we verwachten dat deze zich op korte termijn zo verder doorzetten. Daarbij moeten we denken aan: toename deelname allochtone groepen aan sport, toename belang contacten leggen/onderhouden via internet, verdere groei belangstelling voor de populaire podia, toename menging van verschillende culturen. Daarnaast zal naar verwachting ook de ontwikkeling, dat jongeren steeds meer keus hebben en mede daardoor veel kritischer zijn, doorzetten. “Beleving” van het aangebodene wordt steeds belangrijker en creativiteit is geboden om jongeren voor activiteiten te werven.


40


Op grond van de onder het vorige punt genoemde trendanalyses is het de vraag of solosporten nog verder zullen toenemen. De onder het vorige punt genoemde trends duiden op een beweging die juist niet op individualisatie gericht is: toename vrijwilligerswerk, samen gamen in plaats van alleen achter de computer. Van de waargenomen afname in deelname aan sport van 15-23 jarigen is eveneens nog niet duidelijk of dit een ontwikkeling is die zich verder zal doorzetten; in de regio zien we tegelijkertijd een toename van het lidmaatschap van sportclubs onder jongeren van 12 tot 18 jaar (zie de laatste tabel in bijlage 1).


41



42


Bijlage

Inhoud: 1. Tabellen 2. Verslag Digipanel jongerenwerk 3. Wijkindeling Eindhoven


43


Bijlage 1. Tabellen Tabel 1. Bezoek van onderstaande gelegenheden en activiteiten naar geslacht, in % Man

vrouw

Film

88

90

Cafe

65

67

sportkantine

52

32

discotheek

38

38

museum

36

33

Festival

31

38

theater

30

44

poolroom

26

14

houseparty

20

20

cursus

19

24

activiteiten van kerk

19

20

buurthuis

17

15

speelhal

8

4

coffeeshop

3

5

Paar keer per jaar of vaker naar:

Tabel 2. Bezoek van onderstaande gelegenheden en activiteiten naar leeftijd, in % 12-15

16-18

film

89

88

cafe

53

81

sportkantine

43

41

museum

38

31

theater

35

39

festival

26

45

cursus

23

18

activiteiten van kerk

20

18

discotheek

20

60

buurthuis

18

13

houseparty

15

26

poolroom

8

35

speelhal

5

7

coffeeshop

2

7



44


Tabel 3. Activiteiten bij jongeren thuis of elders, naar geslacht in procenten man

vrouw

televisie kijken

98

99

surfen op internet

96

97

muziek luisteren

94

98

huiswerk maken

94

95

e-mailen

92

96

computerspelletjes

89

47

naar vrienden

85

90

bellen

77

92

boek lezen

58

75

krant lezen

53

47

op straat

38

30

andere hobby

33

38

tekenen

33

53

muziek maken

33

36

vrijwilligerswerk

6

7

tenminste 1x per week :

Tabel 4. Activiteiten bij jongeren thuis of elders naar leeftijd, in % 12-15

16-18

televisie kijken

99

99

huiswerk maken

97

91

muziek luisteren

96

97

surfen op internet

95

98

e-mailen

91

98

naar vrienden

86

88

bellen

79

91

computerspelletjes

76

59

boek lezen

68

63

tekenen

51

33

op straat

42

25

krant lezen

39

64

muziek maken

37

30

andere hobby

37

34

vrijwilligerswerk

5

9



45


Tabel 5. Lidmaatschap sportvereniging, naar wijk, in procenten Wijk

%

Achtse Molen

75

Kortonjo

72

Meerhoven

71

Oud Kasteel

68

Rozenknopje

68

Aanschot

67

Wijk De Laak

67

Oud-Stratum

67

Ontginning

66

Begijnenbroek

62

Putten

60

Oud-Strijp

59

Oud-Tongelre

58

Dommelbeemd

57

Centrum

57

Halve Maan

57

Oud-Woensel

54

Erp

49

Oud-Gestel

47

Tabel 6. Geen lid van een vereniging, naar wijk, in procenten Wijk

%

Oud-Gestel

38

Erp

35

Oud-Woensel

31

Oud-Tongelre

31

Halve Maan

28

Dommelbeemd

27

Putten

27

Aanschot

26

Begijnenbroek

24

Ontginning

24

De Laak

23

Oud-Strijp

23

Rozenknopje

21

Centrum

21

Oud Kasteel

21

Oud-Stratum

17

Achtse Molen

17

Meerhoven

17

Kortonjo

14


46


Tabel 7. Missen van een ontmoetingsplek en zich vervelen Vervelen: (bijna) nooit

Regelmatig of vaker

Ja

48,7

54,9

Nee

51,3

45,1

Totaal

100%

100%

N=

1610

623

Missen ontmoetingsplek

Tabel 8. Sporten naar deelnamepercentage onder jongeren Sport

%

fitness/conditie

32

veldvoetbal

32

hardlopen/joggen/trimmen

28

zwemsport

26

bowling

25

fitness/kracht

25

tafeltennis

24

basketbal

22

danssport

22

badminton

21

tennis

21

biljart/poolbiljart/snooker

18

hockey

18

schaatsen

17

gymnastiek/turnen

16

zaalvoetbal

16

darts

14

skeeleren/skaten

13

skien/langlaufen/snowboarden

13

honkbal/softbal

11

kano

11

klimsport

11

midgetgolf

11

vecht- en verdedigingssport

11

volleybal

10

andere sport

10

atletiek

9

watersport/zeilen surfen

9

handbal

8

paardensport

8

wielrennen/mountainbiken/toerfietsen

8

dammen

7


47


Vervolg tabel 8. Sporten naar deelnamepercentage onder jongeren Sport

%

karting

7

wandelsport

7

geen sport

7

jeu de boules

6

schaken

6

aerobics/steps

5

golf

5

korfbal

5

squash

5

duiksport

4

roeien

4

schietsport

3

motorsport bridge

1 0,5

Tabel 9. Gemiddelde rapportcijfer voor de buurt, naar wijk Wijk

Gemiddelde cijfer:

Rozenknopje

8,0

Oud-Stratum

7,9

Kortonjo

7,8

Centrum

7,8

Begijnenbroek

7,8

Oud-Strijp

7,7

De Laak

7,7

Achtse Molen

7,5

Aanschot

7,5

Oud Kasteel

7,5

Putten

7,3

Ontginning

7,3

Dommelbeemd

7,1

Halve Maan

7,1

Oud-Tongelre

6,9

Oud-Woensel

6,9

Meerhoven

6,7

Oud-Gestel

6,7

Erp

6,5


48


Tabel 10. Lidmaatschap club of sportclub, onder jongeren van 12 t/m 18 jaar in de regio, 2003 en 2007 2007

2003

Van een club (totaal )

84

87

Van een sportclub/sportschool

74

65

Lidmaatschap


49


Bijlage 2. Verslag digipanel Digipanel: Jongerenwerk (week 23, 2009; response: ca 1700 respondent, 50%) •

Het Digipanel heeft (per stadsdeel) een voorkeur voor meerdere kleinere jongerencentra op loop/fiets afstand boven een groter jongerencentrum van de XL-vriant met ruimere faciliteiten.

•

Ook in de specifieke situatie in Woensel-Noord (een stadsdeel waar het culturele aanbod voor jongeren matig is en met een relatief grote afstand tot het centrum) is dat het geval.

•

Jongeren (18-23 die zeggen (tot nu toe) geen gebruik te maken van jongerencentra lijken vaker een voorkeur lijken te hebben voor een XL-variant dan jongeren die wel gebruik maken van een jongerencentrum (in dit onderzoek een kleine 20%).

Inleiding In de gemeenteraad komt de nota ‘Jongerenwerk’ aan de orde. Jongerenwerk benadert jongeren in hun eigen leefomgeving. Ruimte voor jongeren (in de vorm van accommodatie) vormt hierbij een belangrijk middel. Over deze jongerencentra ging de junironde van het Digipanel. Meerdere kleinere of één iets grotere? Voor de bijna dertigduizend Eindhovense jongeren in de leeftijdscategorie 12-23 jaar zijn 23 locaties beschikbaar in verschillende varianten: A)

zelfstandig jongerencentrum: een jongerencentrum (JC) met een eigen ingang, inrichting en imago, exclusief en de volle week beschikbaar voor de uitvoering van jongerenwerk of jongerenactiviteiten.

A+)

XL-variant: een groter jongerencentrum met ruimere faciliteiten op sport en cultureel gebied zoals een podium en een studio en met een breder opgezette programmering ten behoeve van een groter gebied.

A-)

VTA-variant: Een specifieke ruimte afgehuurd binnen een VTA (vrije tijdsaccommodatie). Geen eigen ingang, inrichting en imago, en een relatief klein ‘verzorgingsgebied’.

Er wordt over gedacht in Woensel-Noord een A+ variant te gaan realiseren. De behoefte daaraan en de haalbaarheid worden onderzocht. Tegelijkertijd zou dan het aantal kleinere centra (VTAvarianten) kunnen worden verminderd. Niet iedereen is voorstander van dergelijke grotere jongerencentra. Een voordeel van schaalvergroting is betere programmeringmogelijkheden, een nadeel is de grotere (loop/fiets) afstand. De vraag die aan het Digipanel werd voorgelegd is: “Wat heeft in principe uw voorkeur: in een stadsdeel een groter jongerencentrum van de XL-variant, of toch liever meerdere kleinere jongerencentra?”. Het Digipanel heeft een voorkeur voor meerdere kleinere jongerencentra op loop/fiets afstand boven een groter jongerencentrum van de XL-vriant met ruimere faciliteiten.


50


weet niet / geen mening 17%

een groter jongerencentrum in de XL-variant 29%

meerdere kleinere jongerencentra 54%

De jongeren (18 t/m 23 jaar) die zich hebben opgegeven voor het nieuw te vormen Eindhovense jongerenpanel (ongeveer 100) zijn, omdat het een typisch jongerenonderwerp betreft, ook in het onderzoek betrokken. Onder hen behoudt de voorkeur voor meerdere kleinere jongerencentra zijn meerderheid (44%) maar is het aandeel voorstanders van een groter jongerencentrum van de XL-variant groter (40%) dan onder de volwassenen. Opvallend daarbij is overigens dat jongeren die zeggen (tot nu toe) geen gebruik te maken van jongerencentra vaker een voorkeur lijken te hebben voor een XL-variant dan jongeren die wel gebruik maken van een jongerencentrum (in dit onderzoek een kleine 20%) . Ouders met kinderen in de leeftijd 18-23 jaar opteren meer voor de kleinschalige dicht-bij-huis jongerencentra. Specifieke situatie in Woensel-Noord Ligt dat nu ook zo in de specifieke situatie in Woensel-Noord, een stadsdeel dat weliswaar ruim in zijn sportvoorzieningen zit, maar waar het culturele aanbod voor jongeren ontbreekt terwijl de afstand tot het centrum groot is? Logischerwijs groeit bij deze vraag het aandeel personen dat geen mening heeft, een groot deel van het Digipanel woont immers niet in Woensel-Noord. Toch blijven bij deze vraag in grote lijnen de verhoudingen hetzelfde als bij de principiële vraag waarbij de locatie niet werd genoemd. Zo’n 45% is voor meerdere kleinere jongerencentra, 33% voor een iets groter jongerencentrum en 22% weet het niet of heeft geen mening.


51


weet niet / geen mening 22%

een groter jongerencentrum in de XL-variant 33%

meerdere kleinere jongerencentra 45%

Van de ongeveer 325 respondenten in Woensel-Noord heeft zo’n 10% geen mening, is een kleine 40% voorstander voor de XL-variant en heeft iets meer dan 50% een voorkeur voor meerdere kleinere jongerencentra.


52


Bijlage 3. Wijkindeling Eindhoven


53



54


Geraadpleegde literatuur

-

-

Cultuurbewonderaars en cultuurbeoefenaars, Trends in cultuurparticipatie en mediagebruik, A. van den Broek, J. de Haan en F. Huysmans, SCP, Den Haag , 2009 Kernpunten voor de gemeente Eindhoven, Jeugdmonitor 12 t/m 18 jarigen 20072008. GGD Brabant Zuid Oost Trends signaleren & vertalen, Jongerencentrum Dynamo, Charlotte Looman (afstudeerverslag Hogeschool voor de Kunsten Utrecht) Trends en ontwikkelingen in vrije tijdsbesteding, Gemeente Amsterdam, 2006 Sportparticipatie in Eindhoven. De ontwikkelingen van 2000 tot 2008, P. de Kort, BiO, 2008 De Eindhovense Stadsmonitor 2008, Signalen voor beleid, Gemeente Eindhoven, BiO, 2009 Monitor Cultuurbereik Eindhoven, De ontwikkelingen van 2003 tot 2008, P. de Kort, BiO, 2008 Nota Jongerenwerk, Gemeente Eindhoven, Sector MM/Jeugd, april 2009 Verkennend onderzoek leefwereld jeugd, Co-efficient, drs. M. Kunst en drs. N. Witlox, Amsterdam

Internetsites - Tijdsbesteding.nl, SCP - CBS, Statline


55

BiO

Recommend Documents