Bijlagen handboek ARR 2009 BWK. prof. ir. Jouke Post ir. Guus Timmermans dr. Ana Pereira Reders Arjan van den Heuvel

ARR 2009 BWK

4440

Bijlagen handboek

prof. ir. Jouke Post ir. Guus Timmermans dr. Ana Pereira Reders Arjan van den Heuvel

Christanie Zwijgers Studentnummer 0567206 Eindhoven November 2009

Naam Rabobank:

Blanco rekenmodel om in te vullen

Ingevuld door: Datum: Omgeving

Ecologie

Gesloten grondbalans

5

Groenvoorziening

5

-

Economie

Comfort.

5

onb

1,-5

5

'

Hergebruik regenwater• Totaalscore - --

Delen door aantal gebruikte toepassingen (max. 3) Totaalscore

--

I

•gemiddelde scores uit onderstaande deeltabel voor het onderwerp 'her)ebrutk reaenwater'

.."........,

! Filtersysteem met pomp 1

':.-: :

.;

Rietfilter

'

1..

:'il:!!ID~

,_"7"'1~--l'"Jij"

5

4

onb

5

4

onb

5

1,5

5

I

11

]! --

' Waterdoorlatende bestrating Totaalscore Delen door aantal gebruikte toep_assingen (max. 3) Totaalscore

--

1

Gebouw ' LED verlichting --

HR+

-- - - - -

Ecologie

Economie

Comfort

5

5

onb

3

onb

5

onb

-

3

I

l

HR++

5

Groen dak

5

-

:o

-

----

-

-.

5

Interieur (materialen)* Totaalscore Delen door aantal gebruikte toepassingen (max. 5) Totaalscore

-

*gemiddelde scores uit onderstaande deeltabel voor het onderwerp 'interieur (hoofdmaterialen)' i~fr'il~n

11

''1

~

•htit~~l

Glas Hout met FSC keurmerk

5

5

'

'7

5 --

Hout zonder FSC keurmerk

-3

5 --

-

Beton

0

5

Baksteen (schoon metselwerk) Kunststof

3

3

0

5 ---

Zelf te bepalen Zelf te bepalen Zelf te bepalen Zelf te bepalen Zelf te bepalen Zelf te bepalen

Metalen• --

Leemstuc

..

5

0 I

--

Zelf te _bepalen

Totaalscore Delen door aantal gebruikte materialen (max. 7)

Totaalscore *gemiddelde scores uit de deeltabel op de volgende bladzijde voor het onderwerp 'metalen'

2

-

~c>.

Staa'l en ijzer

T

3

~

~

Aluminium

3

3

Koper

3

0

I I I

I I

1

-

Zware metalen (lood, kwik, zink, cadmium) Totaalscore

I

; Zelf te L bepalen i Zelf te 1 bepalen Zelf te bepalen

3

I

1

-3

-3

1-3 I I

I

· Delen door aantal gebruikte metalen (max. 4) Totaalscore

I I

I

I

Energie & Installaties Comfort

Economie

Energie & Installaties Warmtekoude opslag

Ecologie

5

4

Beton Kern Activering

5

5

- -

-

-

1

onb

I

onb

- 5

---

- -

I I

I

Klimaatplafond

5

3

'

I

Warmteterugwinsysteem

5

5

' onb

I

Natuurlijke ventilatie

5

3

I

3

I

· Mechanische ventilatie

0

3

; Klimaatgevel

3

0

Tweede huid façade

3

0

;3

Windturbine

5

0

Zonnecollectoren

5

1

1onb onb

' Zonnecellen

5

1

i

Zonneboiler

5

1

-

!3 :3 I

1

onb

I

I I 1

onb

Totaalscore Delen door aantal gebruikte toepassingen (max. 12)

I'

I

I

Totaalscore I

3

Materialen

Ecologi e

Economie

Comfort

Baksteen

3

3

Beton en cement

0

5

Natuursteen

0

Glas

5

Zelf të bepalen Zelf te bepalen Zelf te bepalen Zelf te bepalen Zelf te bepalen Zelf te bepalen

Agromaterialen*

--

0 5

--

Houf met FSC keurmerk -

--

--

7

5

-3

5

-

Hout zonder FSC keurmerk

-

-----

Isolatiematerialen* -

Kunststof

0

Leem

5

Zelf te bepalen Zelf te bepalen

5

I

-

0 -- ---

I

'

Metalen* -

Vloerafwerki ng*

---

Totaalscore Delen door aantal gebruikte toepassingen (r:nax ~ 11) Totaalscore --

*gemiddelde scores uit onderstaande tabellen voor de onderwerpen 'agromaterlalen', 'isolatiematerialen', 'metalen' en 'vloerafwerldng' . ~tjtgh

Vlas

~

1.

-

.....

5

5

5

3

Riet

5

0

Stro

5

5

Hennep

~

Zelf te bepalen -zelf te bepalen Zelf te bepalen Zelf te bepalen

----

Totaalscore : Delen door aantal gebruikte : metalen (max. 4)

Totaalscore

4

--- -

.,

'rr;:: "':l

' . millfilfl.Jml

ï(!.(JlJI;'

EPS

5

5

Steenwol

3

3

Glaswor

5

5

PUR

3

5

Zelf te bepalen Zelf te beoalen Zelf te beoalen Zelf te bepalen

~

Totaalscore Delen door aantal gebruikte metalen (max. 4) Totaalscore

-~

'tf~

•C41J!~

·....-· 11Uûllt-

Staal en ijzer

3

3

Aluminium

3

3

Koper

3

0

Zware metalen (lood, kwik, zink, cadmium) Totaalscore

-3

-3

' Zelf te bepalen Zelf te bepalen Zelf te beoalen

I

I I I

'

-3

. Delen door aantal gebruikte metalen (max. 4) Totaalscore

5

Ecol~ie r

THEMA'

--

- -

-

Omgeving

-

Eco11omie

Comfort

-

Gebouw Energie &. Installaties Materialen Totaalscore Delen door 4

Totaalscore --

omgeving

energie B: installaties

energie B: installaties

gebouw

"

ma te ria Le~"" eneraie ft installaties

6

Omgeving

Naam Rabobank: Ude.t1t Ve.g.hels i.t'\1 Veghelt

Er is een opvangsysteem aangelegd waardoor het regenwater kan worden hergebruikt voor onder andere het doorspoelen van het toilet.

Ingevuld door: Chr~Zwq~l'

1

Datum: 25 ~ 2009

Omgeving

Ecologie

Economie

Comfort

Gesloten grondbalans

5

5

onb

Groenvoorziening

5

1,5

5

Hergebruik regenwater*

5

'

I

4

0

Totaalscore

5

Delen door aantal gebruikte toepassingen (max. 3) Totaalscore

l

l

l

5

4

0

·r

~;:

- " .• •

c~

.....

4

..,-~-

Filtersysteem met pomp

'!·"i'r~

,,".-~

5

Rietfilter

0

5

5

4

4

1onb ~

4

onb

1,5

5

0

..

-

Waterdoorlatende bestrating 11 5 Totaalscore

5

4

0

Delen door aantal gebruikte toepassinRen {max. 3)

l

l

l

5

4

0

Totaalscore

*gemiddelde scores uit onderstaande deeltabel voor het onderwerp 'hergebruik retenwater'

7

Voor de beglazing is gebrui k gemaakt van HR++ glas. Dit glassoort was toentertijd nog niet zo lang op de markt. Voor het interieur is vooral gebruik gemaakt van de volgende materialen: Glas Aluminium Houten accenten; esdoorn hout (FSC goedgekeurd) Vloerbedekking; tapijt St aal In eerste instantie heeft er in de bankhal een houten vloer gelegen, die is vrij snel vervangen door tapijt van DESSO. Dit tapijt ligt ook in de rest van het gebouw. Gebouw

Ecologie

LED verlicht ing

5

HR+

3

HR++

5

-

Economie

Comfort

5

onb

3

onb

· -· I

-

5

-

Groen dak

5

' 5

5

0

i

--

onb

0

5 --

Interieur (materialen)*

5

Tot aalscore

4 ,33 9,33 2

10 -2

Delen door aant al gebruikte t oepassingen (max. 51 Totaalscore

0 0 2

4,6 7

5

0

"gemiddelde scores uit onderstaande deeltabel voor het onderwerp 'int erieur (hoofdmatertalen)'

~t:mi_",

~~Jf'l

Glas

5

~

;':;';!

UfltJ cl

lt lioti.!llH!H~~J

5

5

5

5

5

-

Hout met FSC keurmerk

7

Hout zonder FSC keurmerk

-3

5

Beton

0

5

Baksteen (schoon metselwerk) -Kunststof

3

3

0

5

Metalen* Leemstuc Totaalscore Delen door -aantal gebruikte materialen (max. 7)

Totaalscore

7

3 5

Zelf te bepalen _ Zelf te bepalen Zelf te bepalen Zelf te bepalen Zelf te bepalen

0

Zelf te bej>_alen

I

3

0 Zelf te bepalen

0

15 3

13 3

0 3

5

4,33

0

"gemiddelde scores uit de deeltabel op de volgende bladzij de voor het onderwerp 'metalen'

8

0

I

..

~

~~

,-

,_

.-

Staal en ijzer

~

~

~

~

~

.-~

3

I ~

--

3

3

3

3

3

3

Zelf te bepalen Zelf te bepaten _ Zelf te begalen

'

Aluminium

3

Koper

3

0

Zware metalen (lood, kwik, zink, ~çadmium) Totaalscore

-3

-3

Delen door aantal gebruikte metalen (max.. 4)

Totaalscore

0 0

-

-3

6 2

6 2

0 2

3

3

0

Energie & Installaties Over het gehele kantoorgedeelte is een klimaatplafond toegepast. Op enkele uithoeken was dit niet mogelijk waardoor op deze plekken het klimaat (in combinatie met de ventilatie) onaangenaam wordt ervaren. Slechts 26% vindt het klimaat aangenaam op de werkplek. Dit betekent dat het klimaatplafon in combinatie met andere factoren niet functioneert zoals het behoort te functioneren. Er wordt gebruik gemaakt van mechanische ventilatie, zowel de toevoer als afvoer is mechanisch. 54,8% van de werknemers is beoordeeld de luchtkwaliteit ruim voldoende tot goed. Daardoor is de score van de mechanische ventilatie hetzelfde als uit de literatuur blijkt. Een kwart van de ondervraagden had wel eens last gehad lichamelijke klachten als gevold van de werkomgeving gehad. De inkomende ventilatielucht wordt eerst verwarmd door het warmte terugwinsysteem. Er wordt geen gebruik gemaakt van zonne- enel'lfe of wtnc:lenergte. Energie & Installaties

Ecologie

Warmtekoude opslag

5

Beton Kern Activering

5

Klimaatplafond

5

Warmteterugwinsysteem

5

Economie ·4

-

onb

5

•5

3 5

5

0 0

' onb -

3

5

onb

1

3

5 5

-

Natuurlijke ventilatie

Comfort

3

--

Mechanische ventilatie

0

3

0

-

-

3

3 -~

-

3 ~

Klimaatgevel

3

0

Tweede huid façade

3

0

3

Windturbine

5

0

onb

1

onb

·-··

Zonnecollectoren

5

Zonnecellen

5

.

-

~

~

~

~

3 --

I

~

-.

Zonneboiler

--··-

.

-

1

onb -

1

5

onb .

Totaalscore Delen door aantar gebruikte toepassingen (max. 12) Totaalscore

-

-

10 3

ll

3,33

3,67

3

3 3 l

9

Gebruikte hoofdmaterialen: baksteen Beton en cement (kelder van 3000m 3 is volledig van beton) Glas Isolatiemateriaal: glaswol Metalen: staal, aluminium en koper Tapijt Materialen

Comfort

Economie

Ecologie

I

Agromaterialen* Baksteen

3

3

Beton en cement

0

0

0

Glas

5

Hout met FSC keurmerk

7

3

5

5

·a

-· --

Natuursteen

3

5

5

5

5 ..

Hout zonder FSC keurmerk

-3

Isolatiematerialen* · Kunststof

5 '

5 0

' Metalen* ; Vloerafwerking* Totaalscore Delen door aantal gebruikte toepassingen (max. 11) Totaalscore

0 0

Zelf te bepalen Zelf te bepalen

5

5

Leem

0

0

5

--

0

Zelf te bepalen Zelf te bepalen Zelf te bepalen Zelf te ' bepalen Zelf te bepalen Zelf te bepalen

3

2

0

5 21 6

3 23 6

0 0 6

3,83

0

I

3,5

*gemiddelde scores uit onderstaande tabellen voor de onderwerpen •agromaterialen', 'isolatiematerialen', 1':1'

...

FT'i"':"...:m.!3t:nl

~.~~

"ij

5

5

5

3

Riet

5

0

Stro

5

5

Vlas

I

Hennep

I

Zelf te bepalen Zelf te bepalen Zelf te bepalen Zelf te bepalen

Totaalscore Delen door aantal gebruikte metalen (max. 4) Totaalscore

•metalen' en 'vloerafwerldng'.

10

~v.t:

~v.t:

~v.t:

r:.T 11

'.öUthll: '~t:rr-

·~w

EPS

5

5

Steenwol

3

3

• Glaswol

5

5

I

PUR

3

' I

"~

Staal en ijzer

I

Koper Zware metalen (lood, kwik, zink, cadmium) Totaalscore Delen door aantal gebruikte metalen (max. 4) Totaalscore

3 3 -3

5 '

0

5

0

1

1

1

5

5

0

·I !

Aluminium

b~palen

Zelf te bepalen Zelf te bepalen Zelf te bepalen

'

5

l !:>":;i1~

3

Zelf te

5 5

Totaalscore · Delen door aantal gebruikte metalen (max. 4) Totaalscore

·~....-=

tl!nilE:l

I I

I

11-~·l~l

3

3

3

3

3

3

3

0

0

' Zelf te : bepalen : Zelf te ! bepalen Zelf te bepalen

0 0 0

1

1

-3

I

I -3 I

I

9

6

3

3

3

2

5

0 I

3

0

0

3

5

3

0

1

1

1

5

3

0 11

Toetsing Rekenmodel Rabobank Uden Veghel

Bijlage B

I

t:

•I

: I I

I

• •

-

i THEMA

Eco!ogfe•.

Omgeving

5 5 3,33 3,5 16,83 4 4,21

Gebouw I

Energie ft Installaties Materialen Totaalscore Delen door 4

Tot aalscore

Comfort,

Economie --

4

:

4,67 3,67 3,83 16,17 4 4,04

0 0 1 0 1 4 0,25

Hieruit blijkt dat Rabobank Uden Veghel in Veghel behoorlijk hoog scoort op het gebied van ecologie en economie. Het is een bankgebouw dat al 7 jaar oud is, en daardoor niet de doelgroep van dit handboek. Deze resultaten zeggen niet dat het een duurzaam gebouw is, het zegt alleen iets over de gebruikte toepassingen die in het handboek worden besproken. Zeven jaar geleden waren er nog lang niet zoveel mogelijkheden als tegenwoordig. Wat zeven jaar geleden een optie was is tegenwoordig vaak standaard, bijvoorbeeld lichtdetectie en hoogfrequente verlichting. Opvallend is dat op het gebied van comfort erg slecht wordt gescoord. In veel gevallen wordt er niet naar de invloed van het comfort gekeken tijdens het ontwerpproces. Dit heeft echter niets te maken met de leeftijd van het gebouw. Daarnaast scoort deze Rabobank erg slecht op het gebied van klimaat en ventilatie, dit blijkt uit de enquête die hier gehouden is (zie bijlage H).

omgeving

Comfort materialen

....-.---

Ecologie

5--

energie & installaties :

-

I

, energie & installaties

gebouw

omgeving

materialen

gebouw energie & installaties

12

Economie

'Crodle to cradle' krijgt steeds meer handen en voeten. Projectleiders en studenten zijn in ti.indhoven hord aan het

werk om de mooie ideeën te

vertalen in uitvoerbare plannen. Dat gebeurt onder leiding van hoogleraar bouwkunde Jouk~ Post, in samenspraak met opdrachtgevers in de bouwwereld. "In eerste instantie werd ik uiJgelachen."

' Cradle to crodle' (C2C) ï. een rcwlutionaire rnanier van duurzaam ontwerpen ~n bouwen, ût gang gezeL door chemicw

de Eindb011m1e ~jouke Post Door

zijn toedoen IS Îll 1~ het eerste C2Cgebouw ter wereld ~etd: Project XX Mic-.hael Braungart ~n an:hi~c Williarn in Delft. Post i.s ~ en niet banJ voor McDonougb. De huidige opvatting van de muziek uit te lopen. Hij is inmiddels geduurzaamheid IS dat ' de IICbadelijkheid wend .san de ~d. lUuatratief is de van iets beperkt schonere grondatoffen, tui· gang van zaken bij 114 praentatie van de niger Puik I'I!C)'C1in& Maar feitdijk u; dat plannen voor Projeçt }(x_ "Ik werd uitgelagttn n:cyàing. maar een neerwaartse 11piraal chen. Er ontstonden ti1zief in de zaal. Nu ' ling'. C2C betekent dat materialen roepen anderen hetzdfde ale ik toen deed na hun leven ~er fluttig worden in- Zijn idectn worden irimiddeb op ruimere wor een~ lewn. schaal gededd; de ui~ring is "'n heel an· dere zaak. Die '«egt een omslag in de bew-.twmd houdende bouwwereld Om het proces te ~ r radle' apert m Nederland is vr111fidlen werkt aan een C 2C·

ro.t

I

ondenoeb- en ~tnun, waar al drie projecdeiden aan de slag zijn. Eilldllollen heeft een langt: craditie in duurzaam bouwen, ~ndt de 1uJos1eruc. C2C Îl het wnolg daarop. "Net na de Tweede Wcreldoodog betekende duurzaam: zuinig met materialen. Een goed ~ld zijn de Polynonn·woJÜn8al van ~ een soort Meccano. lH ondet-delen werden in de brirk ganaakt. Op de bouwplaats had je al· leen een schroevendraaier nodig. Ook beteJ.c.nde duurzaam loèn; een gdxruw dat niet statisch Îl. Daarna lcw-.am.het milieubesef erbij. C2C ia de volgeode stap.

30 I

13

Post "Het is

hype; het

1

door in

1

de~lfde

ric:

. in I'

I

De

cebruifw 1

wordt ds bdangrijbr. En r nieuwe thema bij, zoab duurzaam

, 1

~ ~"I

beid 111 '

I'

ti

I

nóg

11

nd

I JO( 1 , .,.

na de

............

I

l.

,, Ir

lllaaf

uu • bouwen • voortkomt het ! 111

Op drie con<:

Het ~tcm:in

KJaw:rtje Vu:r an Venlo en de Smart Village m EindhOYm tijdd.ijke · '' 11 \1001' Waaf l

~efl .., "

1 '",

mtentt Velilo

'$'

I• ,_

·j

-al l

I ' Ir

ttdlt er hard

r

l

'

~lijk

wil

Post. ( 2( •

'

De pm]•

nl ~ houdt 1 met ondt noek naar boe ondr:mmûn· l 11 • Ll ll! kun krachu:n 1

lq

~en

·uJh ~netJe­ warmt~ van het audere. 1 dient ah grondatof andn. F...f'n m< 1 ide maar met 1mp I lqt Post uit je sluil 11 111 die nirt 1 '' in hd nóg 1 , , maar , •• '"' f1t in Dan mot 1 Jt: .. • de rua n!'Cht hou· Nederland I 1 • - XX. n:d)' vertelt 1 den. Voor ~nlo dat ook lucig: !W · lwd ·~ claimen dat rnaar ze maken 1 roept I r J ( 2( wilt binnen Kbwutje Vn:r, 1 alken de bekrnde stapp«:n, ~ :r.onnccd komt er een bedrijf dat er ruct aan oldoet. len op hrt dak. IX vraag ie welk~ markt Wat doe dan?' hierin wil u:wettcren. Panirulitttn die bun e~gm huis ~ •1 zijn heel interessant. l-Ar. deel van hrn wil • I maar loopt op tegen de C2C.-w-'tuia pnx ]., n belarJFII van de unnemers. Ondenoclt op het gcbiéd van 'ral ..., omvat alles wat Giet met het echte • -n r• Ik ontwildttl nu voor hen een handboek, een IOOMboo<&l:happualiju"'ln~: maken • zoab tina.ncil!n en pn ~ •ar• 1 t I • materialen, cncrget:ircbe Pbu: "Dun Vct'ltlttr heeft ~de 1l•

'

pbat:je.,

1

~~.nt~

•u :epten en technieken om het wor dbu te

het

ht ( 20·-.huia

. I

rd:

,,, bt

met '

~~

krijgen. ·

analytoc

Viftl ~nlcn

• lWt zelf! beid, aanpak van

' Vtldhuizen houdt ;r.ich daarvan "F.r is

I I

met C7C-clementtu en del. "Dat laatste hebben we

op duuruazn..

woniztcbouw · 1 ht

'· ' • ' tk

H~

modl'l

•I

tl

wndt PI:Jat Stapilt -

1

ontWikkeld.

Venlo

rbttermogelijldu:den voor nlt'U~-e en beataantie I n. ,, I Het stadhuis van v.:nJo wordt volgml dit model • · · r

Y(IOt

t

tfollpje

Behalw Venlo zijn ook Hoofddorp eu .1\lmcn:: zeer " 1 ' d lp C2C • <1 Nu I"'IC-"'t de bou-n:ld 11011: •1 ' worden ~ ''Die roept ' 1 r t dit allang ~t Vervolgens worden haalbaarbcid, '
"'--el '

Reac:Jies: NflactleObtoobant.nl I 31

14

Tot 1999 is Herman Wijffels voorzitter van de hoofddirectie van Rabobank Nederland geweest. Als afscheidscadeau kreeg hij een fonds aangeboden waarvan hij zelf het doel mocht bepalen. Als doel van deze jaarlijkse prijs koos Herman Wijffels het stimuleren van innovatie en maatschappelijk verantwoord ondernemen.

Duurzaam leven kan net zo comfortabel zijn

DENK NA OVER JE KEUZE

Vl-.: Betekent duurzaam lellen automatisch mlnder comfort? Antwoord: Integel Idee!, c:bM'zaam lellen kan net zo comfortabel als je gewend bent.

ook tot orlraDea en beftip repDVIII iD andere ludea. die tot replrecbte rampallamam leidea. "Later dit jurfa er iD ~hqm een~bijemlromltow:r

peil andere toekomst dan ftft duur-

dit oaderwerp. Maar onze laadelilIre politiek hoeft met te wachten op intematioiWe afsprûeo. OOR poUtiek lraD ftllt laten malren met de iDtrocluctle van elelttrfac:be auto's en ze kan aDerlei rev""'"' treffen om bet pilruik Y8D IOIUiep8lleleo aantrekkelijlrer te malreD.•

zame,met:6,Smiljard....-aopaarde die allemaal een behoorlijk leven wiJlen.• Hij stelt dat we de aarde als bron van alle lewo,zorruldil moeten beheren. "WIJ als mensen zijn fysiek verbonden met die aarde,we malren onderdeel uit van de lewnatroom. We kappen tx.en, vervuilrD Dat moet een balt toeseroepen worden." Worldconnec:ton probeert dat door aandacht te vrqeo voor mondiale problemen zoals de C02 uitstoot en de gevolpn daarvan. Wijffeta stelt dat de~ niet alleen mqt V001' een toenemende

~ wat doet Herman Wijffeta zelf aan duurzaam levn7 "Ik voel me altijd verantwoordetijk voor de effecten van miJn pdrag. Elke keuze & ik maak, beeft bepaalde c:onsequentiel en als ik die lreo,ldel ik dus heel bewust.• Wijffeta stelt dat er met bem inmiddels al eeopote poep mensen is die :dcb CODStant afvraaen wat het ellec:t van hun aankoop of actie Is. "Deze mensen wUien, net als ik, oeptfew kaftten van een keus workomen of op :ájn minst compenseren. Wie een •liep'efa wil of moet ma-

Herman Wijffels fa voorzitter van

Worldcomlectors. een netwerk die zich Inzet voor duunaambejd en sodale ~eid wereldwijd. "Ik beo elke dal met duurzaambeid bezii", vertelt biJ. "Ik zie namelijk

-ter.

ow:r Wilt er septm wordt. wat ik,_, koop ik bet? Is elke daa V wel nodl1, en zo ja, Wilt wor vlees Hoe zijn mijn klerm JI!IDA1IItt? kindemi iD clercle -ldlanden7 met welk materiaal1

clnJostellltoduldruJellmdeo,maar

o..n..n COIIIIDrt Zelf maakt hijdergelijlre blues

........ ...._......... __ ......._ _.......... .. -. ,~

~-

ken, !raD dit bijvoorbeeld compenseren door bet (laten) planten van bomen eqmsopAarde." Hij noemt ook bet scheiden van afval als iets dat ooit vreemd wml lftODdm, maar inmiddels helemaal UJaeburaerd is. "We schelden huisvuil van sroen afval, we scheiden paper en aJu- Dat lijn ook keuzeswaar de JDeeJrte mensen inmiddels zonder nadenken aan rneewerken." WijffelsmltdatmensenopalleFbieden keuzn kunoea mabn.-z-Js

lijb. "We eten~ vlees,Jropeo onze boodscbappen inde biolopcbe . kelenalswevliepn doen weelat 'Greeaseat'.oas huis is Füoleerd en weorimterenonsiDOIIIftlteel op plaatsenvan~Wijffe

heeft wel een auto. maar vraqt zicti bewust voor elke reis al af bet wel· licht ook via het openbaar vervoel kan. "We zijn zoals ZOftlen. 'op weg om steeds een stapje duurzamer te lewn.lk vind het wel beJanirijk om duidelijk te maken dat duurzaam Ie· won beslist niet mlnder '-'Omfortabrl is, dat idee moet maar eens de wereld uit. Er l.ijn WVftl nieouwe mogelijk· heden en inzichten dat meDIIeD echt, Aftil comfort 1.D boeven te lewren."

Groei en Groen , bijlage bij het Algemeen Dagblad, nr. 3 september 2009

15

Sent~ Maatlat zeer duurzame utiliteitsbouw 2006

1

2

3

maatregeU toetsine;scriterium De energieprestatie van het ontwerp dient minimaal 30% beter te zijn dan de minimale eis in het Bouwbesluit.ll het ontwerp moet aandacht hebben voor vervuilende bronnen het ontwerp moet tlexibel zijn * bouwkundig * installatietechnisch

hoe te toetsen

in het ontwerp moet sprake zijn van een gesloten grondbalans

Nvt

controleer of aparte rUimten voor rokers, printers en kopieermachines zijn gemaakt met een eigen effectieve afzuiging 4 van onderstaande 8 items moeten in het ontwerp zitten: a. installaties uitgelegd op maximaal 1.8 m i.p.v. 3.6m b. installaties opgedeeld in bouwdelen c. meer kleine ketels in plaats van één grote d. demontabele binnenwanden e. plafondstructuur die veranderd kan worden f. bemetering per bouwdeel in plaats voor het hele gebouw

U678 én U677

5

in het ontwerp wordt uitsluitend duurzaam geproduceerd hout toegepast

6

in het ontwerp zijn waterbesparende maatregelen opgenomen in het ontwerp is de hemelwaterafvoer afgekoppeld van het rioleringsstelsel en gebruik waar mogelijk halfverharding het ontwerp moet maatschappelijk verantwoord zijn

7

8

16

vraag de aanvrager om een onderbouwing middeis een berekening van de grondstromen (wat wordt afgegraven/aangevuld; wat gebeurt er met een tekortloverschot van de grond) controleer of in PvE/bestek is opgenomen dat voor alle houttoepassingen hout met certificering van FSC, PEFC (Duitsland), of FFCS (PEFC Finland) is opgenomen (constructie, gevels, binoentimmerwerk etc.). controleer of minimaal zijn opgenomen: toiletten met 4 literreservoir en waterbesparende kranen/ douches controleer of hemelwaterafvoer is losgekoppeld van het rioleringsstelsel controleer of halfverllarding is toegepast

Laat de aanvrager aangeven wat er duurzaam is aan het ontwerp en vraag de aanvrager om concreet aan te tonen dat duurzaam bouwen wordt uitgedragen, bijvoorbeeld door ruchtbaarheid aan het project te geven middels brochures, lezingen, rondleidingen, kennisoverdracht etc. ..

Ja/Nee/nvtL1

--

controleer of Qpres:toifOpres.toel· !: o.7

g. bereid gebouw voor op functionele aanpassingen h. demontabele draagconstructies

4

NPU

nvt U618 U615 UI46 U637 U024 én U378 U419 U057 -nvt

U063"1 én U064

U383 én U385 U734 U098

-nvt

-·.

VerwijzingJ)

................ ................

Sent~

Maatlat zeer duurzame utiliteitsbouw 2006 I) Gebouwen of gebouwdelen met een industriefunctie of overige gebruiksfunctie, bijvoorbeeld bedrijfshallen, komen niet in aanmerking voor de regeling omdat het bouwbesluit geen energieprestatie-eisen stelt voor deze gebouwen of gebouwdelen. Voor meer informatie over het bouwbesluit, gebouwfuncties en energieprestatie-eisen, zie http://87 .251.60.63/bouwbesluitonline.

2

> Voor maatregel S063 (indien hout wordt toegepast, pas dan duurzaam geproduceerd hout toe) moet gebruik worden gemaakt van de uitwerking van de maatregel in het specificatieblad van het Nationaal Pakket uit november 2002. Aan deze eis wordt derhalve slechts voldaan indien ook werkelijk duurzaam geproduceerd hout wordt toegepast.

Geef in de een na laatste kolom aan of een maatregel is toegepast. Indien een maatregel niet is toegepast of niet van toepassing is, geef dan een toelichting op een apart blad.

J)

4

>

Geef in de laatste kolom aan in welk document en op welk paginanummer de informatie is terug te vinden.

17

Sent~ Toelichting Maatlat zeer duurzame utiliteitsbouw 2006

Voor de beoordeling van projecten in categorie h4 van de Regeling groenprojecten 2005

SenterNovem April2007

19

•

IMMI ...... Mtwr• .............h

Sent~

ALGEMEEN Sinds 2005 biedt de Regeling groenprojecten mogelijkheden investeringen in zeer duurzame nieuwbouw van utiliteitsgebouwen (categorie h4) 'groen' te financieren, dat wil zeggen met leningen tegen extra gunstige rentepercentages. Deze utiliteitsgebouwen moeten dan beschikken over een groenverklaring. Utiliteitsgebouwen in de categorie h4 worden beoordeeld aan de hand van de Maatlat zeer duurzame utiliteitsbouw 2006. Omdat de energieprestatie-eis in de Maatlat uitsluitend met duurzame energie kan worden gerealiseerd zou zowel voor het gebouw als voor de duurzame energie een groenverklaring kunnen worden aangevraagd. Om dit te voorkomen kan op hetzelfde project slechts één groenverklaring van toepassing zijn. Gebouwen of gebouwdelen met een industriefunctie of overige gebruiksfunctie, bijvoorbeeld bedrijfshallen, komen niet in aanmerking voor de regeling omdat het bouwbesluit geen energieprestatie-eisen stelt voor deze gebouwen of gebouwdelen.

Projectvermogen en bruto vloeroppervlak De groenverklaring bedraagt maximaal EUR 400,- per vierkante meter bruto vloeroppervlak. Voor een project komt maximaal 5.000 vierkante meter voor een groenverklaring in aanmerking. Per jaar komt maximaal 50.000 vierkante meter voor een groenverklaring in aanmerking.

Aanvang van de werkzaamheden Categorie h4 van de regeling is alleen van toepassing op nog niet bestaande utiliteitsgebouwen. Op het moment van het indienen van de aanvraag voor een groenverklaring mag de bouw nog niet zijn gestart. Bij nieuwbouw is dat bij aanvang van de werkzaamheden vanaf de begane-grondvloer.

Verplichte start der werkzaamheden Projecten gericht op duurzame woningbouw moeten binnen twee jaar na afgifte van de groenverklaring gestart zijn met de bouw.

Looptijd groenverklaring De looptijd van de groenverklaring is tien jaren. Na tien jaar eindigt de werkingskracht van de groenverklaring. Dit betekent dat de groene financiering (groene hypotheek) met zijn voordelige rente voor maximaal die termijn geldt.

20

Sent~ OPZETVAN DE MAATLAT Bij zeer duurzame utiliteitsbouw is slechts een zeer beperkte keuzemogelijkheid voor maatregelen. Dit in tegenstelling tot de systematiek die bij duurzaam bouwen en renoveren van woningen en de Groen Label Kassen is gekozen. Er is daarentegen een pakket van 8 maatregelen geformuleerd waar een project aan moet voldoen. Dit pakket is zeer ambitieus in verhouding tot het bouwbesluit en wat er in de praktijk wordt gerealiseerd. Het pakket is echter technisch gezien zeker te realiseren door de projectbeheerder die een aanzienlijke inspanning voor duurzaamheid pleegt.

Verdere toelichting: 1. Met het Nationaal pakket wordt bedoeld de uitgave 'Duurzaam bouwen: nationaal pakket utilitutiliteitsbouw' (uitgave van de Stichting Bouwresearch, bestelnummer 461.S). Echter, voor maatregel S063 (indien hout wordt toegepast, pas dan duurzaam geproduceerd hout toe) moet specifiek gebruik worden gemaakt van de uitwerking van de maatregel in het specificatieblad van het Nationaal Pakket uit november 2002. Aan deze eis wordt derhalve slechts voldaan indien ook werkelijk duurzaam geproduceerd hout wordt toegepast. 2. Bij het indienen van de aanvraag wordt uitgegaan van de meest recente uitgave van het Nationaal pakket. Indien in de voorbereiding van de aanvraag is uitgegaan van een eerdere versie mag er op het moment van aanvragen niet meer dan een half jaar verstreken zijn, nadat de meest recente versie is uitgegeven. 3. Om voor een groenverklaring in aanmerking te komen, moet een project aan alle 8 maatregelen van de tabel voldoen. 4. In de kolom 'NPU' geven de Unummers de specificatiebladen aan zoals deze zijn opgenomen in de CDROM-versie van het Nationaal pakket. In dit pakket worden de in deze kolom vaak summier omschreven maatregelen verder geconcretiseerd. 5. In de kolom 'NPU' geeft 'nvf aan dat het om een maatregel gaat die (nog) niet is opgenomen of afwijkt van het Nationaal pakket. 6. Als de aanvrager kan aantonen dat er sprake is van overmacht waardoor niet volledig aan maatregel 4 (gesloten grond balans) kan worden voldaan, maar er wel een andere nuttige toepassing is van de grond, kan hiermee worden voldaan aan deze eis. Als de aanvrager kan aantonen dat er sprake is van overmacht ingeval de vergunning wordt afgewezen om het hemelwater te infiltreren in de bodem of op het oppervlaktewater te lozen (maatregel 7), kan hiermee worden voldaan aan deze eis.

Aan de tekst van deze toelichting kunnen geen rechten worden ontleend. Hiervoor verwijzen wij naar de tekst van de Regeling groenprojecten 2005 zoals gepubliceerd in de Staatscourant Zie: www.overheid.nl.

21

Cellulose lsofloc, Kassel-Lohfelden (0), tel. 0049-561951720, Climacell, Goirle, tel./fax 013-5347249 (ook houtvezelplaten), Warmcell, Utrecht, tel. 030-2721406, Applegate, Deventer, tel. 0570-657118 Hennepdekens LCDA, Bar-sur-Aube (F), fax 0033-325273548 Houtvezelplaat Pavatex, Middelstum, tel. 050-5490449 Houtwol Steico-Cell, Aschheim (0), tel. 0049-899915510, of Brussel, tel. (0032)-(0)24241181 Katoen lsocotton, Augsburg (0), tel. 0049-8215210805 Kleikorrels Argex, Naarden, tel. 035-6942184 Kurk (Portugese) Van Avermaet, Lokeren, tel. (0032)-(0)934815n Polystyreen lsobouw, Someren, tel. 0493-498111 Riet Reed lnsulation, Fife (GB), tel. 0044-1334655669 Schelpen lsoschelp b.v. Postbus 142, 9250 AC Burgurn info®isoschelp. nl www. isoschelp. nl Schuimglas Pittsburgh Corning, Nieuwegein, tel. 030-6035241 Vlas Heraflax, Bussum, tel. 035-6936096 (ook schapewol), *lsovlas, Wieuwerd, tel. 058-2501981 (ook bij vestigingen van Stiho, Raab Karcher en de Dobomar-vestigingen in Goirle, Rucphen en Groningen)

23

Inleiding Op 2 februari 2009 heb ik 80 enquêtes uitgedeeld onder de werknemers van Rabobank Veghel- Erp, vestiging in Veghel. Van de 80 enquêtes zijn er 73 ingevuld zijn geretourneerd, een hoog percentage van ruim 91%. De enquête met de uitwerkingen zijn te vinden in deze bijlage. Ik heb gekozen om deze enquête te houden in de Rabobank vestiging te Veghel omdat ik hier 1 tot 2 dagen per week werk. Hierdoor heb ik de enquêtes persoonlijk kunnen uitdelen waardoor naar mijn mening het percentage geretouneerde enquêtes zo hoog is. De enquête is in samenwerking met Rabobank Veghel- Erp gemaakt. Van tevoren is gekeken naar al eerder gehouden enquêtes en interviews binnen deze lokale Rabobank zodat mijn vragen niet al eerder waren gesteld. Ik heb met name hulp gekregen van Dhr. Wil de Bruijn, facilitair directeur Rabobank Veghel- Erp en Uden. Ook hebben een aantal medewerkers de enquête proefgemaakt. Sociale duurzaamheid is het thema van deze enquête. De gedachte achter het houden van deze enquête is het meer inzicht krijgen in de belevingen van de gebruiker met betrekking tot zijn of haar werkplek.

Conclusies enquête De eerste vraag van de enquete gaat meteen over een algemene waardering over de werkplek. Opvallend is dat bijna 66% van de geënquêteerden hun werkplek als 'pel' ervaren. Dat ts een erg hoog percentage. Niemand heeft ztjn werkplek als 'zeer goed' aewaardftrd, dtt betekent dat de werkplek nog verder veraangenaamd kan worden. Dit blijkt ook uit het vervolg van de enquete. Uit verschillende onderzoeken [o.a. Luuk Engbers, 2007] is gebleken dat meer groen op de werkplek de gezondheidsklachten vermindert. Echter blijkt ook wel uit de enquete dat niet iedereen het waardeert om meer groen in de werkomgeving te hebben, 27% in dit geval. Gekeken zal moeten worden op welke manieren dit groen kan worden toegepast, leent het kantoor en zijn indeling zich er wel toe om meer groen toe te passen. Dit betekent dat al bij het ontwerpen van het interieur en de indeling zal moeten worden gekeken op welke manieren en plaatsen er groen kan worden toegepast. Achteraf een paar kamerplanten plaatsen in een kantoor wat al ruimte te kort komt zal de werkomgeving niet begunstigen. Daglicht is een steeds belangrijker wordend aspect binnen de duurzaamheid van een kantoor. Door meer daglichttoetreding zullen er minder energiekostende lampen worden aangezet. Vaak wordt het contact met de buitenomgeving ook als prettig ervaren. Toch blijkt uit de enquete dat ruim 41% de lamellen altijd dicht heeft, waardoor er altijd lichten aan moeten en zo goed als geen contact met de buitenwereld is. Aan de buitenzijde van het gebouw zitten zonnensereens die automatisch naar beneden gaan wanneer de zon maar een beetje te voorschijn komt. Meer daglichttoetreding is 4 keer als reden ingevuld dat men op een andere lokatie binnen het bankgebouw wil zitten. De daglichttoetreding is een belangrijk punt waarop verbeterd kan worden en waar al vroeg in het ontwerp rekening mee moet worden gehouden. Als voorbeeld kunnen we het gebouw van Rabobank Westland in De Lier nemen, dit gebouw is helemaal afgestemd op de orientatie en aan de daglichttoetreding is op slimme manieren gemaximaliseerd. Er blijkt uit verschillende vragen dat het contact met cotlep's verbeterd kan worden. Niet alleen door het creeëren van meer zitjes en open ruimtes, maar ook door de indeling. Het is nu zo dat verschillende afdelingen ver van elkaar af zitten of dat de manager niet op de afdeling zit. Dit wordt ook als voornaamste reden gegeven waarom men op een andere lokatie binnen het bankgebouw zou willen zitten. Het is dus belangrijk dat er een goede indeling wordt gemaakt. Moderne kantoren worden vaak getypeerd door flexibele werkplekken: men heeft geen vaste werkplek maar mag zelf bepalen waar men gaat zitten werken. Tijdens een werkdag bij de Rabobank wordt er eigenlijk continu overlegd, niet alleen met de eigen afdeling, maar ook tussen verschillende afdelingen. Wanneer er wordt gekozen voor het concept met flexibele werkplekken zal er dus goed moeten worden gekeken dat mensen van een afdeling wel in de zelfde ruimte kunnen zitten. Ook zal er van te voren moeten worden gekeken waar welke afdelingen komen. De grootte van z'n kantoor is variërend, 37% van de geënqueteerden heeft een voorkeur voor een kantoortuin met meer dan 10 werknemers. Het andere deel heeft liever minder mensen op de afdeling. Belangrijk is wel dat er concentratie werkplekken aanwezig zijn, bij deze Rabobank locatie ontbreken ze. Ook heeft iedereen zijn eigen vaste werkplek. De flexibiliteit wordt gemiddeld als ruim voldoende beschouwd, door de inplugpunten in de vloer is het makkelijk om bureau's te verschutven en anders te ordenen.

25

Per afdeling of ruimte verschilt de flexibiliteit natuurlijk wel, netzoals de grootte. Een groot aantal tussenwanden tussen de verschillende ruimtes kunnen worden weggehaald waardoor een ruimte qua grootte kan worden veranderd. Over het algemeen zijn de kantoorruimtes in Veghel ruim opgezet en is de verhouding tussen het aantal bureaus en de grootte goed. Wel wordt er aangegeven dat sommige afdelingen met veel mensen in één ruimte zitten waardoor er ook weer meer geluidsoverlast is en het concentratievermogen verminderd. De luchtkwaliteit is altijd een moeilijk aspect binnen een gebouw. Het is belangrijk dat ramen ook open kunnen voor frisse buitenlucht. Ook deze Rabobank lokatie scoort hierin niet zo goed, ruim 45% beoordeelt de luchtkwaliteit als matig tot onvoldoende. Gezondheidsklachten als geïriteerde en moeie ogen zijn vaak hieraan gerelateerd. Ook heeft apparatuur als een printer, fax of kopieerapparaat invloed op de luchtkwaliteit en het klimaat. Op sommige afdelingen staat deze apparatuur dichtbij de werkplekken in dezelfde ruimte. Dit wordt als onprettig ervaren. Het klimaat wordt maar door slechts een kwart van de werknemers als goed ervaren. Het blijkt dat op de 2e verdieping het klimaat als beter wordt ervaren. Tocht is ook een belangrijk punt wat al bij de indeling van een plattegrond moet worden meegenomen. Het is een vaak voorkomende klacht bij kantoorpersoneel. Uit de antwoorden over de beoordeling van het klimaat blijkt dat het klimaat vaak wisselend is, maar bijna nooit goed. Mensen die het snel koud hebben kunnen warmere kleding aan doen als zij het klimaat als koud ervaren. Doordat het klimaat hier dus erg wisselend is, is het moeilijk om je hierop te kleden. Een kwart van de geënquêteerden heeft door het werk of de werkomgeving lichamelijke klachten gehad. Het is erg belangrijk dat de werkomgeving wordt ingesteld op de werknemer. Wanneer je elke dag op een andere plek zit, dan wordt minder snel het bureau, de bureaustoel en het beeldscherm ingesteld op de gebruiker. Daarnaast is afwisseling in werk ook belangrijk zodat niet steeds dezelfde bewegingen worden gemaakt. Er komen steeds meer middelen om de werkplek beter op de werknemer te kunnen afstellen waardoor minder lichamelijke klachten optreden. Een voorbeeld hiervan zijn de bureaus die zijn toepast bij Rabobank Westland in De Lier. Deze bureaus kunnen worden versteld tot een hoogte van 110 cm, terwijl dit door de Arbo maar tot 85 cm verplicht is. Het voordeel van deze hoog in te stellen bureaus is dat er nu ook staand kan worden overlegd. Wanneer bepaalde papieren even met twee mensen worden doorgenomen kan zo'n bureau met één druk op de knop snel omhoog worden gebracht. Het geluid in de werkomgeving is natuurlijk per afdeling verschillend. Waar mensen met velen (>10 personen) op een afdeling zitten is vaker last van geluidsoverlast. Dit blijkt ook uit de waarderingen. Het grootste gedeelte van de geluidsoverlast wordt veroorzaakt door collega's. Wanneer mensen wat meer uit elkaar zitten en de bezettingsgraad van een ruimte kleiner wordt, kan dit worden verminderd. De veiligheid binnen een bankgebouw is natuurlijk erg belangrijk. Deze lokatie scoort erg hoog op dit onderwerp, men voelt zich veilig genoeg. De veiligheid is natuurlijk wel afhankelijk van de lokatie van een bankgebouw. Wanneer dit gebouw midden in het centrum van een stad zou staan is het aan te nemen dat hierop minder hoog kan worden gescoord. Personeel dat in de bankhal klanten ontvangt is natuurlijk een stuk kwetsbaarder omdat iedereen hier in en uit loopt. De kantoren in een bankgebouw zijn alleen toegankelijk met een pasje. De suggesties voor het veraangenamen van de werkplek zijn onder te verdelen in onderwerp. De meeste suggesties hebben te maken met de indeling van de afdeling: de manager of een andere afdeling waarmee vaak wordt overlegd zit nu heel vaak niet dichtbij. Ook zullen het klimaat en de luchtkwaliteit een grote bijdrage kunnen leveren aan een fijnere werkomgeving. Meerdere malen wordt vermeld dat er vaak een etenslucht hangt. Andere suggesties die meerdere malen naar voren kwamen zijn een modernere en sfeervoltere inrichting, meer ontspanningsplekken, minder mensen in een ruimte, betere schoonmaak en meer daglichttoetreding.

26

Deze enquête is gehouden onder de werknemers van Rabobank Veghel- Erp, vestiging in Veghel. Er zijn 80 enquêtes uitgedeeld waarvan er 73 ingevuld zijn geretourneerd, een hoog percentage van ruim 91%. De enquêtes zijn uitgedeeld op 2 februari 2009.

Waarderingscategorieën: 1= onvoldoende/ 2= matig/ 3= ruim voldoende/ 4= goed/ 5= zeer goed Omcirkel het juiste antwoord. Vraag 1: Hoe beoordeelt u uw werkomgeving in het algemeen op dit moment?

1

2

3

4

5

50 48

50 40 30 20

16

10 0

l

1

0

onvoldoende

matig

ruim 11oldoencle

goed

zeersoect niet i,.evuld

Vraag 2: Hoe beoordeelt u het op dit moment aanwezige groen in het gebouw?

1

2

3

35

4

5

31

30 25 20 15 10 5 0

0

0

0

onvoldoende

matig

rum voldoende

goed

zeer goed niet ingevuld

27

1- .

Uitwerkingen Enquête Rabobank Veghel- Erp

• I

Vraag 3: Zou u het waarderen als er meer groen zou worden toegepast? Ja/Nee

•.a

. ,ee

Vraag 4: Hoe beoordeelt u de daglichttoetreding op uw kantoor?

1

2

3

zeergoed

4

5

4

goed

44

14

ruim voldoende

matig

8

onvoldoende

3 0

10

20

Vraag 5: Heeft u vaak last van felle zoninstraling? Ja/Nee

28

30

40

so

Bijlage H

. Uitwerkingen Enquête Rabobank Veghel- Erp

•i

Bijlage H

Vraag 6: Heeft u meestal de lamellen dicht waardoor er geen contact met de buitenwereld meer is? Ja/Nee

21

ja

10

0

20

30

40

50

60

Vraag 7: Welke factoren zullen volgens u het contact met collep's (zowel formeel als Informeel) bevorderen? o Weglaten van deuren o Meer glas, bijvoorbeeld in wanden en deuren o Minder loopafstand tussen de verschillende afdelingen o Wanneer kantoren niet aan een lange gang grenzen maar aan een soort plei ntje o Meer ontspannings(werk)plekken, bijvoorbeeld meer zitjes waar ook kan worden overlegd 0

40 35 30

25 20

15 10

5

0

Overige ideeën: Een volwaardtge tnrtchttng van plekken rondom het koffiezetapparaat Kantoormanager zetf op de afdeling plaatsen zoals bij andere banken vaak wet gebeurt. Jutste afdelingen bij elkaar zetten zoals ZR btj PB Mftr teambutldtna zoals weekendje weg en dergelijke Op werkplek ts voor telefonie andere mogettjkhetd Grotere ruimtes rnaken

aeen

29

Vraag 8: Naar welke kantooropzet gaat uw voorkeur? o Eigen kamers o Kamer tot 4 personen o Kantoortuin tot 10 personen o Kantoortuin >10 personen met concentratiewerkplekken in aparte kamers o Kantoortuin >10 personen zonder concentratiewerkplekken in aparte kamers

40 35 30 25

35

20 15

'.

f7

10 5 0

-

-c----

-

...

I

~

-

~

-

u

-

Vraag 9: Hoe beoordeelt u de mate van flexibiliteit van uw werkplek? Is de indeling van de werkplek bijvoorbeeld makkelijk te veranderen?

1

2

3

zeer goed

5

2

goed

-

ruim voldoende

-

matig

--

onvoldoende

.. .1 20 -

_j'

27

.123 1

0

30

4

5

10

15

20

25

30

Vraag 10: Hoe beoordeelt u de grootte van uw werkplek? 1 2 3 4

5

45

40 35 30

25 20

15 10 5 0 onvoldoende

m~tlg

goed

ruim voldoende

zeer goed

Vraag 11 : Hoe beoordeelt u het aantal bureaus op uw afdeling in verhouding tot de grootte van de ruimte?

1

2

3

4

5

zeergoed goed ruim voldoende

matig onvoldoende 3C)

Vraag 12: Hoe beoordeelt u de locatie van uw werkplek in het totale gebouw?

1

2

3

4

45 40 35 30

/\··-

/ /

25 20 15

10

s 0

5

/,,

___ . /

/

/

\ \

\

\

\

\....s. --...._

1

/ 31

Vraag 13: Had uw liever op een andere plek, bijvoorbeeld uitkijkend op de bankhal of vlakbij de trap of keuken , gezeten? Ja/Nee Zo ja, welke locatie spreekt u meer aan? ··············-··········-·-·-····-·-····- ······..

Antwoorden: Met uitzicht op de bankhal Meer contact met directe collega's Grenzend aan bankhal (2 keer ingevuld) Dichter bij de afdeling Op de 1e verdieping, maakt niet uit waar Op een vaste werkplek, maakt niet uit waar Een plek met meer daglicht (4 keer ingevuld) Met gezicht naar de deur toe 1e verdieping/begane grond ivm beter klimaat 1e of verdieping

ze

Vraag 14: Hoe beoordeelt u de luchtkwaliteit op uw werkplek? 1 2 3 4

5

35 30

25 20

15 10 5 0 onvoldoende

32

matig

ruim voldoende

goed

zeergoed

-, ,'

.

I

i

Uitwerkingen Enquête Rabobank Veghel- Erp

Bijlage H

I

Vraag 15: Hoe beoordeelt u het klimaat op uw werkplek? o Altijd te koud o Goed o Altijd te warm o In winter te koud, in zomer te warm o Tocht 0

• Altijd te koud

• Goed • Altijd te warm • In winter te koud, in zomer te warm

• Tocht • Nietingevuld • Overig

Antwoorden: Soms te warm (l keer ingevuld) In winter te warm, in zomer te koud Klimaat is wisselend (-4 keer ingevuld) Het ventilatiesysteem hoor je vaak Klimaat is niet constant gedurende werkweek: 's maandags koud, einde week warm (3 keer ingevuld) In de zomer te koud 's morgens koud Of te warm, of te koud: nooit goed (6 keer ingevuld) In winter te koud Op maandat te koud In zomer te warm (2 keer ingevuld) Na 15.00 wr is het vaak ineens kouc:t« Bij veel gebruik printer is het warm Vaak tewarm

33

Vraag 16: Hoe beoordeelt u het geluid in uw werkomgeving?

2

1

3

4

5

30 25 20 15 10

5 0

'be

e<:'

,~

be

r!'<:'

bo

0è

~~

~

~0

~~

I 11 ~

~'b

i'

,~tG

i:-

~

Indien u 1 of 2 heeft ingevuld: Door welk geluid wordt de overlast veroorzaakt? o Colteaa's o Apparatuur o Muziek o Omgevingsgeluid zoals verkeer 0

40

35 30

25 20

15 10

5 0

cl~

/

Antwoorden: Telefoon (3 keer ingevuld) Computerruimte

34

-

Vraag 17: In welke mate voelt u zich veilig op uw werkplek? 1 2 3 4

5

so 45

40

35 30

25 20

15 10 5 0

onvoldoende

matig

ruim voldoP.ndP.

goed

zeergoed

Vraag 18: Heeft u door uw werk of werkomgeving ooit lichamelijke klachten gekregen? Ja/Nee Zo ja, wat voor soort klachten waren dit? Heeft u suggesties die helpen om de kans op deze klachten te verminderen?

• niet ingevuld

35

Soort klachten: 8 .--------------------------------------------7 6

s 4

3 2 1 0

Suggesties: Werkplek anders indelen Recht voor beeldscherm zitten Headset telefoon Geen vloerbedekkina Meer frisse lucht (4 keer ingevuld) Fysiotherapie Advies over juiste houding (2 keer ingevuld) Betere stoelen Werkplek beter kunnen instelling (3 keer inaevuld) Hulpmiddelen Meer afwisseling in werk Werkplek is instelbaar, maar dit wordt niet altijd gedaan

Vraag 19: Heeft u nog suggesties/wensen die uw werkplek kunnen veraangenamen? Schonere werkplek, met name het toetsenbord Als je met meerdere mensen je werkplek deelt zou je elke keer je stoel pd moeten zetten en de instellingen van je computer en tafel veranderen, dit gebeurt nu niet Commerdële adviseurs zitten op verdieping maar moeten vaak naar beneden. Dichter bij bankhal zou passend zij n. Klimaat is dramatisch! Bijvoorbeeld op maandagmorgen ef'l koud Kleinere kantoren (<10 werknemers plus concentrattewerkplekken) Kopteerapparatuur op de gang ivm luchtkwaliteit Meer planten Betere schoonmaak, deze is nu super slecht. Alleen het hoognodige wordt nu gedaan. Dit is een ver z meling van bacteriën, hierdoor ziekteverzuim hoger?? Printer met kleurenfadUteiten Temperatuur moet altijd hetzelfde zijn Het team van Adviseurs Particulieren zou bij elkaar aan een bureau moeten zitten. Dit om gemakke lijker zaken met elkaar te kunnen bespreken en kennis op peil te houden. De teamleider zou meer binnenhandbereik moeten zitten.

r

36

Moderner interieur in spreekkamers die meer een woonkamer idee uitstralen. Aanpassen van het beleid zoals het toestaan dat je op je beeldscherm een eigen bureaublad achter grond mag hebben Meer kunst aanwezig in de ruimte Minder mensen in een ruimte Bij raampartij bij Lac bs is het altijd koud Etenslucht, minder aangenaam Een opgeruimd kantoor geeft veel rust Veelglas en daglicht werkt fijn Voldoende kast-en opbergruimte Vaste werkplek en kast in de buurt Fitnessruimte Minder mensen op een afdelint, te veellawaai en afteidtl"'l Eigen werkplek Te veel mensen in een ruimte Meer licht Alle lamellen weg doen en alleen zonwertnt aan de buttenzijde Direct daglicht Nu vaak geur afkomstil van keuken Een fitnessruimte In de zomer temperatuur beter regelbaar is wenselijk Etenslucht komt binnen op afdeling rond 11.30 uur, minder aangenaam Meer ruimte, maar daar wordt aan gewerkt Door digitalisering van de werkzaamheden is het moeilijk afwisseling te vinden tussen beeldscherm werk en andere werkzaamheden. Printer/Fax/Kopieer apparatuur niet op de kamer Betere sfeer creeëren, nu een echt kantoorgebouw. Ontspaooingsplekken creeëren Minder mensen op de kleine ruimte waar ik nu zit Betere temperatuurregelint Geen werkplekken in het torentje (afgelegen) Meer open ruimtes

37