Bijlage HAVO
2009 tijdvak 1
aardrijkskunde
Bronnenboekje
923-0131-a-HA-1-b
Aarde
Opgave 1 − Gletsjers bron 1 De Morteratschgletsjer in Ober-Engadin (Zwitserland)
zijmorenen
vrij naar: Dr. F. Keller
923-0131-a-HA-1-b
2
lees verder ►►►
bron 2 Blik op de noordhelling van de Antisanavulkaan (5.705 meter) oost
west
vrij naar: Geographische Rundschau, jaargang 56, nummer 1, 2004
923-0131-a-HA-1-b
3
lees verder ►►►
Wereld
Opgave 2 − Buitenlandse investeringen in China en India bron 3 Aantal fabrieken waarin Nike-sportartikelen worden geproduceerd*
10 13
49
8
26
20 20
124
6
9
18
8
73
6
25
33
22 35
19 9 34
39
9 7
7
Legenda:
9
aantal vestigingen waarin Nike-goederen worden geproduceerd
*Alleen als een land meer dan vijf fabrieken telt, is het aantal vestigingen weergegeven. vrij naar: www.nike.com bron 4 Inkomsten uit verkoop Nike-sportartikelen per regio in 2005 (in miljoen $) Verenigde Staten Europa / Midden-Oosten en Afrika Amerika (anders dan VS) Azië Totaal
$ 1.400 $ 1.200 $ 406 $ 162 $ 3.168
44,2% 37,9% 12,8% 5,1% 100%
bron: http://www.nike.com
923-0131-a-HA-1-b
4
lees verder ►►►
bron 5 Nike-towns Nike-town: alles rondom het merk Sportwinkel op vijf verdiepingen Natuurlijk kan men Nike-artikelen bijna overal ter wereld kopen: in sportwinkels, in warenhuizen, in boetiekjes. Maar een Nike-town zoals die in New York aan de Fifth Avenue is wel iets bijzonders: op vijf verdiepingen vind je hier alles, maar dan ook werkelijk alles van en over Nike. Sportschoenen, trainingspakken, mutsen, basketballen, merchandising, tennisspullen, ski-, snowboard- en bergsportuitrusting. Ook de talrijke bekroonde Nike-reclamefilms, die allemaal 20 minuten op een megaprojectiewand draaien. Voor wie niets wil kopen: alleen al de futuristische architectuur van het gebouw is een bezoek waard. bron: Praxis Geographie, nummer 1, 2006 Nike-towns in 2005 De Nike-towns verkooppunten in de Verenigde Staten (Atlanta, Boston, Chicago, Denver, Honolulu, Las Vegas, Los Angeles, Miami, New York, Orange County Portland, San Francisco, Seattle). De Nike-towns verkooppunten in het Verenigd Koninkrijk (Londen), Canada (Toronto) en Australië (Melbourne). bron: http://www.nike.com
bron 6 Fabrieken in China waarin Nike-sportartikelen worden geproduceerd, per provincie, per 1 april 2005 Guangdong Jiangsu Fujian Binnen-Mongolië Zhejiang Shanghai-Shi Shandong
62 16 15 1 5 11 14
bron: http://www.nike.com
923-0131-a-HA-1-b
5
lees verder ►►►
bron 7 STP’s in India (2004-2005) Legenda: STP-centrum
Srinagar Simla Mohali
PAKISTAN
Dehra Dun Dehna Dun Noida NEPAL
Delhi
BHUTAN Guwahati
Lucknow Indore Kanpur Indore
Jaipur Gandhinagar
CHINA (TIBET)
BANGLADESH Kolkota Kolkata
Indore
I N D Navi Mumbai
I
Bhuvaneswar Bhubaneshwar A
MYANMAR
Pune Hyderabad
Manipal
Bangalore Mysore
Chennai Pondicherry
Trivandrum 0
250
500 km
vrij naar: www.mapsofindia.com bron 8 De Indiase regering stimuleert de ontwikkeling van de softwaresector in India sterk. Hiertoe richt ze Software Technology Parks (STP’s) in India in, waar softwarebedrijven zich goed kunnen ontwikkelen. Het zijn bedrijventerreinen die voldoen aan de eisen van moderne bedrijven, inclusief voorzieningen voor het personeel, zoals winkels en eetgelegenheden. De softwaresector doet het goed in India en levert veel werkgelegenheid en inkomsten op. De sector groeide tussen 1994 en 2004 met gemiddeld 38 procent per jaar. 75 procent van de groei vond plaats in STP’s. Veel buitenlandse IT-ondernemingen hebben (delen van) hun bedrijf overgebracht naar India. vrij naar: http://www.sed.manchester.ac.uk
923-0131-a-HA-1-b
6
lees verder ►►►
bron 9 Aantal technische opleidingen per deelstaat, 2006 Legenda:
31 Aantal technische
Delhi 2
PAKISTAN
opleidingen per deelstaat (2006)
8
CHINA (TIBET)
1 7 4
4
NEPAL
Rajasthan
BHUTAN
Uttar Pradesh
31
17
I
D
I
11
A
MYANMAR
5
Maharashtra Andhra Pradesh 33
83
2
2
BANGLADESH
13
N
147
4
11
54
Karnataka
Tamil Nadu
11
45
0
250
500 km
vrij naar: www.educationinfoindia.com, 2006
923-0131-a-HA-1-b
7
lees verder ►►►
923-0131-a-HA-1-b
8
10o
20o
30o
10o
20o
100
200
300
100
200
300
100
200
300
o
o
o
10o
20o
30o
10o
20
o
30o
100
200
300
Palembang
J M M J S N F A J A O D
o
maanden
10
o
o
klimaatdiagrammen: 30 neerslag in mm temperatuur in 20 graden Celsius
Legenda: moessonwind januari moessonwind juli
100
200
300
400
500
100
200
300
30o
10o
20
o
30o
100
200
300
4000 - 5000 mm
3000 - 4000 mm
2000 - 3000 mm
1000 - 2000 mm
100
200
Yogyakarta 300
10
o
20o
30o
jaarlijkse neerslag
100
200
300
MALEISIË
10
o
20o
30o
10o
20
o
30o
Makassar 100
200
300
400
500
600
100
200
300
10o
20o
30o
100
200
300
400
500
600
10o
20
o
30o
100
OOSTTIMOR 200
300
10o
20o
30o
100
200
300
400
0
10o
20o
30o
10o
20o
30o
125
100
200
300
250 km
10o
20o
30o
evenaar
Ontwikkelingsland − Indonesië
Opgave 3 − Natuur en landbouw in Indonesië bron 10
Klimaat Indonesië
bron: Cito
lees verder ►►►
Let op: de bronnen van opgave 4 beginnen op de volgende pagina.
923-0131-a-HA-1-b
9
lees verder ►►►
Opgave 4 − Natuurlijke bevolkingsgroei in Indonesië bron 11 Bevolkingsdiagrammen van Indonesië voor 2000 en 2025 (in miljoenen) 2000 80+ 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 5-9 0-4
mannen
14 12 10
8
6
4
2
0
8
0
2
4
6
2025 80+ 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 5-9 0-4
mannen
14 12 10
vrouwen
6
4
2
0
8
10 12 14
vrouwen
0
2
4
6
8
10 12 14
vrij naar: US census bureau, International Data Base, 26 april 2005
923-0131-a-HA-1-b
10
lees verder ►►►
bron 12 Transitiemodel 40
Legenda: geboortecijfer sterftecijfer
geboorte en sterfte per duizend per jaar 30
20
10
0
fase 1
fase 2
fase 3
fase 4 tijd
bron: Cito
923-0131-a-HA-1-b
11
lees verder ►►►
Leefomgeving
Opgave 5 − Leefbaarheid en stedelijk beleid op wijk- en buurtniveau in Utrecht bron 13 Vroegere en huidige locatie van het Academisch Ziekenhuis Utrecht (AZU)
Legenda: A: voormalige locatie van Academisch Ziekenhuis Utrecht Bilthoven B: huidige locatie van GroeneAcademisch Ziekenhuis Utrecht kan
Maarsenbroek
A2
A27
Haarzuilens De Bilt
Vleuten
A28
autoweg
CS
Centraal Station
UTRECHT CS
A12
A28
A
B
De Meern
Bunnik A12
Nieuwegein A2
Houten
IJsselstein
0
1
2 km
vrij naar: De Grote Bosatlas, 52e druk en internet
923-0131-a-HA-1-b
12
lees verder ►►►
bron 14 Utrecht: voormalig ziekenhuisterrein - werken en wonen Legenda: kantoren nieuwe woningen verbouwde woningen andere bestemmingen spoorlijn
bron: Cito bron 15 Utrecht: voormalig ziekenhuisterrein - verkeer Legenda: doorgaande weg belangrijke weg minder belangrijke weg fietsroute spoorlijn
bron: Cito
923-0131-a-HA-1-b
13
lees verder ►►►
bron 16 Bewoners zijn luxe appartementen op het voormalige AZU-terrein snel zat Veel bewoners zijn hun luxe appartementen in de binnenstad al gauw weer zat. Ze verhuizen relatief snel naar andere, ruimere huizen in een groene woonomgeving. Dat stelt de Utrechtse sociaalgeograaf Anton Smets op basis van onderzoek op het voormalige AZU-terrein. Zijn boodschap is dat het niet mogelijk is, ongestraft in zeer hoge dichtheden te bouwen. Planners moeten daar in de toekomst rekening mee houden, vindt Smets. vrij naar: Utrechts Nieuwsblad, 16 november 2000
Opgave 6 − Millingerwaard bron 17 Probleembeschrijving Het rivierengebied heeft in 1993, maar vooral in 1995, te kampen gehad met zeer hoge waterstanden. In 1995 zijn zelfs veel mensen uit het rivierengebied geëvacueerd. In de periode daarna zijn de dijken verhoogd, maar dat is geen duurzame oplossing. Er is een nieuwe aanpak nodig volgens de overheid: de rivier moet de ruimte krijgen. Uit alle onderzochte mogelijkheden maakt het kabinet een keuze. Uiterlijk in 2015 moet het Nederlandse stroomgebied van de rivieren Rijn en Maas weer voldoende beschermd zijn tegen hoogwater. Waardevolle gebieden moeten teruggegeven worden aan de natuur en ook de mens moet er met plezier kunnen wonen. De Millingerwaard is teruggegeven aan de natuur en aan de rivier. De Millingerwaard is een 700 hectare groot natuurontwikkelingsgebied langs de Waal. Tijdens hoogwater verandert de Millingerwaard in een kilometersbrede overstromingsvlakte. Het verschil tussen de hoogste en laagste waterstand bedraagt 10 meter. bron: Cito
923-0131-a-HA-1-b
14
lees verder ►►►
bron 18 Topografisch kaartje met Millingen aan de Rijn en de Millingerwaard
vrij naar: Grote Topografische Atlas van Nederland, deel 3, 1997
923-0131-a-HA-1-b 923-0131-a-HA-1-b* Examen havo 2009-1-14-11-
15
lees verdereinde ►►►
