Bijlage 2 Comité van aanbeveling en ondersteuners Leden van het Comité van Aanbeveling Jacqueline Cramer Jacqueline Cramer is oud-minister van VROM en momenteel directeur van het Utrecht Sustainability Institute. Het USI is een kennis- en innovatieplatform voor duurzaamheid en verbonden aan de Universiteit van Utrecht. Jacqueline vindt Atelier3D een mooi voorbeeld van hoe op lokaal niveau aan duurzaamheid wordt gewerkt. Douwe Jan Joustra Douwe Jan Joustra is managing partner bij One Planet Architecture Institute en werkt aan de transitie van de lineaire economie naar een nieuwe circulaire economie. Hij was programmamanager Extra Impuls Natuur- en Milieu-Educatie, programmamanager Leren voor Duurzame Ontwikkeling, manager van het Innovatieprogramma Klimaatneutrale Steden (IKS), teamleider van het Cradle to Cradle aanjaagteam van het ministerie van VROM (nu I&M) en AgentschapNL. Hij woonde in Zutphen en droeg bij aan diverse duurzame initiatieven. Douwe Jan vindt Atelier3D een belangrijke nieuwe stap in de ontwikkeling van duurzaamheid in Zutphen en een voorbeeld van de ‘energieke samenleving’. Ed Taylor Ed Taylor is directeur – bestuurder van Urtica De Vijfsprong, leefwerkgemeenschap in Vorden voor mensen met een psychiatrische hulpvraag en mensen met een verstandelijke handicap. Het biologisch dynamisch landbouwbedrijf De Vijfsprong maakt deel uit van deze gemeenschap. Ook is er nauwe samenwerking met de Brasserie De Keuken van Hackfort. Ed: ”Atelier 3D start op het moment dat de visie op maatschappelijk leven aan het kantelen is. Naast de focus op individuele ontwikkeling komen gerichtheid op samenwerken én gezonde omgang met de aarde. Voor Atelier 3D zijn dat speerpunten. Daar kan ieder mens achter staan. Vandaar dat ik dit initiatief graag ondersteun!” Arie van der Ent Arie van der Ent is hoofdredacteur van Slow Food Magazine en bestuurslid van het Slow Food convivium IJsselvallei.”Sinds het eerste rapport van de Club van Rome besef ik dat we op een wereld leven die zijn grenzen kent. Ik heb altijd geprobeerd mijn ecologische voetafdruk zo klein mogelijk te houden en besef inmiddels dat je er op eigen kracht niet komt. Daarom ben ik in verschillende gremia actief met als speerpunt Lekker, Puur en Eerlijk voedsel. Atelier 3D is een initiatief dat de verbinding zoekt. Ik ondersteun dat van ganser harte”, aldus Arie. Arie woont in Warnsveld. Marjan Minnesma Marjan Minnesma is directeur van Stichting Urgenda, dat ze met prof. dr. ir. Jan Rotmans oprichtte. Urgenda wil Nederland sneller duurzaam maken door de duurzaamheidbeweging sneller te laten groeien en tot actie aan te zetten. Minnesma werd in 2012 verkozen tot de meest invloedrijke duurzame Nederlander. In september 2012 sprak ze de eerste Duurzame Troonrede uit, met als boodschap: “We weten wat er moet gebeuren. Laten we samen aan de slag gaan en anderen meesleuren in ons onstuitbaar enthousiasme.” Marjan vindt Atelier3D een prachtig duurzaamheidinitiatief dat ze van harte steunt. Jan ten Hove Jan ten Hove is directievoorzitter van Rabobank Graafschap-Noord, met hoofdkantoor in Zutphen. Het bundelen van verschillende partijen op het gebied van duurzaam denken en doen vindt hij een prima initiatief. Belangrijk is dat er een nieuwe beweging ontstaat die economische bestaansrecht heeft. Ten Hove: “Alleen zulke initiatieven zullen voor langere tijd hun doelen kunnen nastreven. Dit ligt dicht bij de filosofie die de Rabobank ook uitdraagt. Daarom een waardevol initiatief”. Pieter van der Ploeg Pieter van der Ploeg is beleidsadviseur Strategie bij Alliander en woont in Zutphen. Volgens Pieter kan “de weg naar verduurzaming alleen slagen als je daarbij economie en sociale cohesie nauw bij betrekt. Atelier3D ondersteun ik graag, zeker als dit gericht is op de ontwikkeling van het ecologisch stadspark. Voortborduren op milieu-educatie en bedrijvigheid maakt Atelier 3D aanbevelenswaardig.”
1
Anna Schoemakers Anna Schoemakers is directeur van het Klimaatverbond, een vereniging van lokale overheden. Momenteel zijn ruim 160 gemeenten, 11 provincies en 2 waterschappen lid. Het Klimaatverbond werkt aan het bewerkstelligen van energiebesparing en de energietransitie naar een 100% schone energievoor-ziening. Dat doen ze door het uitvoeren van hele concrete projecten als de Warme Truiendag, Kinderklimaattop, Energy Battle, Zonatlas en een Green Deal over regionaal samenwerken op klimaatbeleid. Ook werkt Klimaatverbond in een coalitie met vele andere organisaties aan de lobby om salderen mogelijk te maken. Haar motto: Duurzaam is delen en duurzaam is doen! Henk Wubbels Henk Wubbels is lid van het dagelijks bestuur van het Waterschap Rijn en IJssel. Zutphen valt onder zijn aandachtsgebied. Hij is tevens lid van de Raad van Advies van IVN Gelderland en voorzitter van de werkplaats Kansrijk Platteland, een onderdeel van de Agenda 2020 van de Regio Achterhoek. Ondersteuners Naast het Comité van Aanbeveling en de organisaties/bedrijven waarmee we een intentieverklaring sloten, waren er ruim 20 overwegend Zutphense professionals en bedrijven die ons ondersteunde bij het maken van ons plan. Gratis en belangeloos. Daar zijn we ze zeer dankbaar voor.
2
Bijlage 4 De pijlers van Atelier3D De pijlers zijn de onderdelen van Atelier3D waarin de activiteiten van de leden(organisaties) plaatshebben en van waaruit de producten en diensten van de coöperatie worden geleverd. Het zijn aparte benoembare eenheden in de organisatiestructuur van Atelier3D, veelal ook gekoppeld aan een fysiek ruimtebeslag. In de praktijk zullen de mensen in de pijlers samenwerken op velerlei onderwerpen waardoor pijlers in elkaar vloeien. Zo is Atelier3D ook bedoeld. Gezamenlijk behoren de pijlers (naast de programma’s en MVO) tot één van de drie dragers van Atelier3D. Ondernemen – Zelfstandige ondernemers werken aan bewustwording en duurzame oplossingen. In Atelier3D komt kantoor- én praktijkruimte voor ondernemers met duurzaamheid als kernactiviteit. De doelgroep is zakelijke dienstverleners. Atelier3D biedt een inspirerende werkplek, óók voor ondernemers die ruimte zoeken om te experimenteren of praktisch onderzoek te doen. Voorwaarde is dat ze kennis, expertise en ervaring brengen naar de Zutphense samenleving. De huurprijs is concurrerend. Atelier3D voegt daar nog twee dingen aan toe: - Atelier3D daagt de ondernemers uit om als een collectief te gaan opereren. Zo kunnen individuele ondernemers elkaar versterken en worden ze een interessantere partij voor een breder scala aan opdrachtgevers. - Atelier3D gaat zich als kennis-, advies- en doecentrum voor duurzaamheid in de markt zetten en actief opdrachten verwerven voor de aangesloten ondernemers. Belang voor de ondernemer: - Omzet genereren door bekendheid, imago, marketing van Atelier3D én doordat je in collectief verband grotere opdrachten kunt verwerven. - Een setting waarin je makkelijker partners (collega ondernemers en bevlogen vrijwilligers) vindt voor de ontwikkeling en uitvoering van producten en diensten. - Leuker werken en meer verrijkend dan in je eentje bezig zijn. Belang voor Atelier3D: - Kennis, expertise, ervaring en netwerk van de ondernemers wordt geconcentreerd ingezet op de markt voor duurzaamheid in Zutphen e.o.. - Deskundigheid bij het ontwikkelen van Atelier3D activiteiten voor een duurzaam Zutphen. - Verdiencomponent door verhuur kantoorruimte en fee voor opdrachten die Atelier3D verwerft. Met Kamion (vereniging voor zelfstandige ondernemers) en Centrum voor Jong Ondernemerschap werkt Atelier3D het concept voor de pijler Ondernemen verder uit (zie Bijlage 6 voor intentieverklaringen). Ontmoeten – Ontmoetingsplek waar mensen met ideeën en initiatieven elkaar treffen en inspireren. Atelier3D organiseert ontmoetingen op verschillende niveaus. Op de locatie De Kaardebol is ruimte beschikbaar voor mensen met ideeën, passie en initiatieven. Speciaal ook voor onze buren, de inwoners van de aanliggende wijken. Het is ook de thuisbasis voor natuur-, milieu- en duurzaamheidorganisaties. Atelier3D organiseert ook ontmoetingen buiten de locatie de Kaardebol. Virtuele ontmoetingen, ontmoetingen in de stad door daar activiteiten te organiseren (bijvoorbeeld in leegstaande winkelpanden) en aan de keukentafel via het outreachend werken. De gedachte erachter is dat een duurzame samenleving haar kracht vindt in de creativiteit en inzet van individuele burgers. De fysieke ontmoeting is de beste manier om tot prikkeling, uitdaging en initiatief te komen. Een wezenlijke verbinding komt tot stand als het lukt om mensen te raken en activeren in hun passie. Met Transition Town Zutphen (zie Bijlage 6 voor intentieverklaring) en de outreachend werker werkt Atelier3D het concept voor de pijler Ontmoeten verder uit.
1
Eten en drinken – Eetcafé en kookstudio gericht op bewust consumeren In het souterrain van de locatie De Kaardebol komt een eetcafé en een kookstudio. De exploitatie is in handen van een groep professionele Zutphense horeca-ondernemers met restaurantervaring. De horeca is ook een middel om te werken aan het vergroten van het bewustzijn voor duurzaam en gezond voedsel in de Zutphense samenleving. Daarnaast maakt het eetcafé en de kookstudio het mogelijk om complete arrangementen aan te bieden voor de zakelijke markt. Het eetcafé is laagdrempelig, ademt de sfeer van duurzaamheid uit en is vriendelijk geprijsd. In Bijlage 5 staat het horeca concept van Atelier3D nader uitgewerkt. Met Catering Zutphen, De Eerlijke Tafel en Volkhuis Zutphen werkt Atelier3D het concept voor de pijler Eten en Drinken verder uit (zie Bijlage 6 voor de intentieverklaring). Leren, Beleven, Recreëren – Educatieve tuinen en het middeleeuws erf. Duurzaam denken en doen begint met bewustwording en activering. Daarom maken educatie, voorlichting en communicatie een belangrijk onderdeel uit van de activiteiten van Atelier3D. Dat gebeurt in het gebouw, de tuinen, het middeleeuws erf en op locaties bij de doelgroepen. Daarnaast organiseert Atelier3D regelmatig activiteiten op het gebied van duurzaamheid, zoals lezingen en evenementen. Op de locatie De Kaardebol gaan leren en beleven hand-in-hand met ontspanning en recreatie in een natuurlijke omgeving. Met Veldwerk Nederland, Vrije School Zutphen/De Regge en Erve Eme werkt Atelier3D het concept voor de pijler Leren, Beleven, Recreëren verder uit (zie Bijlage 6 voor intentieverklaringen), waarbij de samenwerking met IVN Zutphen/Warnsveld en vrijwilligers wordt gezocht. Werken – Vrijwilligers en mensen met beperking of achterstand doen mee Binnen Atelier3D worden mogelijkheden gecreëerd voor mensen met dagbesteding, beperking of achterstand tot de arbeidsmarkt. Daarnaast wordt Atelier3D een intermediaire organisatie die functioneert als schakel tussen (groepen van) werkgevers en initiatiefnemers enerzijds en Het Plein en Delta anderzijds. Door outreachend te gaan werken, wil Atelier3D mensen bereiken en in hun eigen kracht zetten. Als intermediaire organisatie zal Atelier3D toegevoegde waarde creëren in het uitlokken, bundelen en begeleiden van verzoeken van werkgevers en het ontzorgen van de direct betrokkenen. Onderdeel van de pijler werken is ook het oprichten van een handambachtelijke werkplaats op de locatie De Kaardebol waar initiatiefnemers duurzame ambachten kunnen uitoefenen, ontwikkelen en overdragen. Het plan is een 250 jaar oude boerenschuur op te kopen, te demonteren en vervolgens op het terrein van de Kaardebol weer op te bouwen. Met Delta, Het Plein en Zozijn werkt Atelier3D het concept voor de pijler Werken verder uit (zie Bijlage 6 voor intentieverklaringen).
2
Bijlage 5 Concept Eten en Drinken Inleiding Het concept Eten en Drinken heeft tot doel het bewustzijn voor een duurzame productie en consumptie van voedsel te vergroten. Bezoekers kunnen dat ervaren in het eetcafé. In de kookstudio worden mensen uitgenodigd daar zelf actief in te zijn. Het concept wordt vormgegeven en uitgevoerd door lokale horecaondernemers. Uitstraling en sfeer van het eetcafé De kernwoorden zijn: Warmte, gezelligheid, duurzaam, samen. De uitstraling is een mix van strak en organisch-kunstzinnig. Er staan vintagemeubelen en wellicht ook tweedehands servies. De kleuren van de muren en plafonds zijn licht. De vloer is van houten planken. Er is ruimte voor kunst aan de muren: fotografie, schilderijen, tekeningen en lokale kunstenaars die afwisselen hun creaties tentoonstellen. De zitruimte is als een huiskamer in het groen, waar je ’s morgens een kopje koffie drinkt, tussen de middag een broodje eet, tegen borreltijd een glas rosé bestelt met bittergarnituur en ‘s avonds lekker en verantwoord eet. Duidelijk mag worden dat hier sprake is van eten en drinken met gevoel. Tentoonstellen van producten die je gebruikt. In de weekenden is er ’s middags live muziek: fado met bijvoorbeeld Flor d’Luna, jazz, folk, klassiek, songs, een pianist, musettes op de accordeon. Alles in het genre ‘kamermuziek’. Jong talent. Er staat een piano. Het eetcafé en de kookstudio is gevestigd in Atelier3D maar voert een eigen naam. Lay-out In het souterrain komt een eigentijds eetcafé en een kookstudio waar groepen kunnen koken en workshops worden gegeven. Groenten komen overwegend uit de nabijgelegen productietuin. Het souterrain is direct vanuit de hoofdingang bereikbaar via een brede trap. In het souterrain zitten aan de oost- en zuidzijde grote ramen voor de inval van buitenlicht. Er komt een buitenterras aan de voorzijde van het gebouw op het zuiden, op de plaats waar nu de kassen staan. De kassen worden verplaatst naar een andere locatie op het terrein van De Kaardebol. In de muur aan de voorzijde wordt een doorgang gemaakt zodat het terras ook van binnenuit bereikbaar wordt voor personeel en gasten (zie bijlage). Enkele natuurspeelplaatsen en de prachtige tuinen complementeren het geheel. Zo wordt het een rust- of startpunt in de groene long die in de toekomst de functie van ecologisch stadspark krijgt. Inrichting binnenruimte en terras De inrichting van de binnenruimte geschiedt geheel met duurzame en hergebruikte materialen. Er staat een grote stamtafel, met wellicht gratis te gebruiken laptops, kranten en tijdschriften. Op banken en op het terras kun je lekker kletsen of rondkijken. Er is gratis wi-fi. Voor het meubilair kiezen we gebruikte tafels, stoelen, banken, etc. die een op elkaar afgestemd geheel vormen. We benaderen daarvoor de kringloopwinkels en de spullenbank en maken een selectieve keuze uit het aanbod gedurende een langere periode. Zo ontstaat een smaakvolle, eigentijdse, trendy aankleding van het eetcafé en terras dat in zijn totaliteit duurzaamheid uitstraalt. Licht is daarbij een belangrijke factor. Op het terras staan houten banken, stoelen en tafels, misschien wel tweedehands. Bedrijfsvoering Het eetcafé biedt standaard plaats aan 25 gasten, op topdagen uit te breiden naar 40. Het is vijf à zes dagen per week open van ’s ochtends tot ‘s avonds. Er is een met het seizoen wisselende kaart met menu’s van rond de €15,-. Groenten en kruiden komen zo veel mogelijk uit de nabijgelegen productietuin en kas. Er wordt biologisch en met streekproducten gekookt. De professionele standaardbezetting is één kok en één persoon in de bediening. Daarnaast draaien mensen met een beperking of achterstand waar mogelijk en naar vermogen mee. Vanzelfsprekend wordt aan alle kwaliteit- en veiligheidnormen, zoals HACCP, voldaan. De kookstudio is ingericht op het ontvangen van groepen van 10 tot 15 personen. Gewerkt wordt op twee kookeilanden die volledig uitgerust zijn met kook toebehoren en fornuis. De begeleiding wordt verzorgd door professionele koks met een sterk communicatief profiel.
1
Bewust consumeren Aan de doelstelling ‘bewust consumeren’ wordt op drie manieren inhoud geven: - Aan onze gasten het goede voorbeeld geven door duurzaam voedsel te serveren; - Voor inwoners van Zutphen workshops geven rondom diverse thema’s zoals biologisch koken, koken met ‘vergeten’ groenten, koken voor diabetici (i.s.m. GGD/zorgverzekeraars), etc.. - Voor groepen (bedrijven, organisaties, verenigingen) op aanvraag een verantwoord en actief kook/eet-uitje verzorgen. De ondernemers Drie Zutphense horecaondernemers staan aan de basis van het concept Eten en Drinken. Zij hebben het concept bedacht en willen het gaan uitvoeren. Ze hebben een ruime ervaring met het exploiteren van eetgelegenheden en het koken voor en met groepen. Zij doen dat door uitsluitend gebruiken te maken van duurzaam verbouwde (hoofdzakelijk biologisch) ingrediënten en door een duurzame bedrijfsvoering. In Atelier3D willen ze gasten laten zien en beleven wat dat is. Het team van ondernemers: - Catering Zutphen Catering Zutphen is het bedrijf van Antwan en Mirjam Berntssen. Ze kennen het restaurantwezen van binnen en van buiten. Zij omdat ze ermee opgegroeid is en hij omdat hij jarenlang als kok in diverse restaurants heeft gewerkt. Acht jaar geleden zijn ze samen Catering Zutphen gestart. Ze hebben het uitgebouwd tot een volwaardig full time draaiend bedrijf dat voldoet aan alle eisen die de horecawetgeving stelt. Ze kennen de zakelijke markt omdat ze leveren aan bedrijven. Ze volgen continue de particuliere markt waardoor hun aanbod steeds voldoet aan de wensen van de consument. - Eerlijke Tafel De Eerlijke Tafel is het bedrijf van Elze Boshart. Ze is een professioneel allround traiteur die thuis of op locatie een table d’hôtes verzorgt. Daarnaast verzorgt ze kookworkshops waar ze haar passie voor lekker, gezond en grotendeels plantaardig koken op een plezierige wijze deelt met gasten. Elze combineert haar culinaire kwaliteiten met haar professionele achtergrond als communicatieadviseur en journaliste. Ze schrijft en spreekt over het thema dat haar boeit: Eten met aandacht. Zo wordt koken en eten luchtig doorregen met een boodschap. -
Volkshuis Zutphen Sinds 2006 is Mark Schuitemaker manager bij het Volkshuis Zutphen, een onderneming die onderdeel is van Delta. Onder zijn leiding heeft het Volkshuis een ingrijpende metamorfose ondergaan en het is nu een van de best draaiende horecagelegenheden in Zutphen. Uit ervaring weet Mark wat erbij komt kijken om een horecagelegenheid type eetcafé op- en uit te bouwen. En hoe mensen met een beperking het beste kunnen worden ingepast in de bedrijfsvoering. Met die kennis en ervaring ondersteunt hij de ondernemers in Atelier3D.
Het concept Eten en Drinken staat. In het voorjaar 2013 wordt het nader uitgewerkt en zullen naar verwachting één of meer horecaondernemers zich aansluiten. Daarover zijn de gesprekken gaande. Marktperspectief Het eetcafé is er voor degenen die gebruik maken van Atelier3D, voor bezoekers van Atelier3D en voor externe gasten. De doelgroep is jong en oud; mensen die houden van lekker eten in een casual omgeving, met een verantwoord tintje en tegen een vriendelijke prijs. De kookstudio is er voor mensen die als groep komen of mensen die zich inschrijven voor een cursus/workshop. Met gegevens verstrekt door het bedrijfschap Horeca en Catering is een beperkte marktanalyse gemaakt. Daaruit wordt geconcludeerd dat de vestiging van een eet- en kookgelegenheid op de locatie De Kaardebol uniek is door de combinatie met de tuinen en het groen: - Er is geen eetgelegenheid in Zutphen die gevestigd is op een locatie met een prachtige diversiteit aan tuinen en groen, vrij toegankelijk en met een omvang van 2,3 hectare. - Er is geen kookstudio van betekenis in Zutphen die direct de relatie kan leggen tussen koken en het gebruik van groenten en kruiden uit de ‘eigen’ tuin. - De locatie De Kaardebol ligt centraal in de vierhoek Zuidwijken, Waterkwartier, Zuidelijk Warnsveld en Leesten (totaal bijna 30.000 inwoners) waarin niet of nauwelijks eetgelegenheden type eetcafé gevestigd zijn. - De ligging in het Ecologisch Stadspark versterkt de aantrekkingskracht van het eetcafé. Op basis van deze initiële analyse concludeert Atelier3D dat de vestiging van een eetcafé en kookstudio op de locatie De Kaardebol een goed marktperspectief biedt.
2
Investering en exploitatie Atelier3D is een maatschappelijke onderneming met commercieel opgezette onderdelen. Het eetcafé en de kookstudio zijn commercieel van opzet en werken tegen concurrerende prijzen. Op deze wijze dragen zij bij aan het mogelijk maken van andere laagrenderende onderdelen van Atelier3D. De horeca ondernemers zijn zelf verantwoordelijk voor de bedrijfsvoering en het financiële risico van de exploitatie. Voor deze fase van de inschrijving is een globale schatting gemaakt van de benodigde investeringen, verwachte kosten en omzet. De raming is voorzichtig en er is gebaseerd kerncijfers verstrekt door het bedrijfschap Horeca en Catering. De benodigde investering voor het eetcafé en de kookstudio wordt geraamd tussen de €75.000,- en €100.000,-, bouwkundige aanpassingen meegerekend. Wij gaan ervan uit dat het dragen van de kosten van bouwkundige aanpassingen onderwerp van gesprek is tussen de verhuurder en huurder. Voor de financiering zijn verschillende opties in onderzoek. De geschatte omzet van het eetcafé en de kookstudio in 2014 is respectievelijk €158.000,- en €57.000,- per jaar (zie onderstaande tabellen). Na de aanloopperiode wordt een jaarlijkse groei voorzien van circa 15%. De exploitanten dragen 10% van de omzet af aan Atelier3D. Volgens de geschatte omzet een bedrag van afgerond €22.000,- op jaarbasis. Het percentage is gebaseerd op de gemiddelde huisvestingskosten in de sector. Geschatte omzet eetcafé in 2014 Gasten Eters Drinkers Bezoekers evenementen Deelnemers arrangementen Totaal eetcafé
Gemiddeld aantal 100/wk 150/wk 2.500/jr 800/jr
Geschatte omzet kookstudio in 2014 Gasten Workshop/cursussen Groepsuitjes Totaal kookstudio
Aantal/jr 60 40
Gemiddelde besteding 17,50 4,00 4,00 35,00
Geschatte omzet (€) 90.000 30.000 10.000 28.000 158.000
Deelnemers per keer 10 15
Opbrengst per deelnemer 35 60
Geschatte omzet (€) 21.000 36.000 57.000
3
Bijlage 6 Intentieverklaringen In deze bijlage zijn de intentieverklaringen opgenomen die Atelier3D heeft gesloten met de onderstaande partijen. Berkel Milieu Centrum voor Jong Ondernemerschap De Eerlijke Tafel Catering Zutphen Het Volkhuis Erve Eme Delta Het Plein Kamion Transition Town Saxion - Kenniscentrum Leefomgeving Veldwerk Nederland Vrije School Zutphen / De Regge Zozijn Zutphen Bijenstad Zuuth
\
INTENTIEVERKLARING Atelier3D- DuurzaamDenken en Doen Centrum voor Jong OndernemerschapZutphen In deze intentieverklaring leggen partijenhun samenwerkingvast in het stimulerenvan zelfstandig in Zutphen. ondernemerschap
PARTIJEN CoóperatieAtelier3D- DuurzaamDenkenen Doen,gevestigdte Zutphen,vertegenwoordigd door de voorzittervan het bestuurde heerA.E.M.Hemelaar,verdergenoemdAtetier3D; Zutphen,gevestigdte Zutphen,vertegenwoordigd StichtingCentrum voor Jong Ondernemerschap door mevrouwG. Philippien mevrouwC.A.T.EReijers,verdergenoemdCvJO;
OVERWEGINGEN van maatschappelijkeorganisaties,zelfstandige 1. Atelie13D is een samenwerkingsverband die actief zijn op het gebied van duurzaamheid. ondernemersen kennis-en scholingsinstellingen Atelier3Dverbindt,ondersteunten versneltduuzame activiteiten waardoorze effectieverworden.Het doel van Atelier3Dis het bewustzijnvoor duuzaamheid te vergrotenzodat de samenlevingvan Zutphen,Warnsvelden de nabijeregiobeteren snellerin staatis tot duuzaam kiezenen handelen. 2. Het CvJO is een broedplaatsdie werkruimtevoor starterscombineertmet een projectbureauvol waarin door netwerk, ondernemendestudenten.Het CvJO biedteen inspirerendewerkomgeving tot bloei komen,kansenwordengecreëerd ervaringenen informatiete delenondernemerskwaliteiten wordengelegdnaar andereondernemersen/ofnieuweklanten. en verbindingen voor bestaandeen startendeondernemers,en 3. KamionZutphen is een ondernemingsvereniging voor mensendie overwegenondernemerte gaan worden.Kamionis opgerichtin 2006, met het doel elkaar te stimulerenen te motiveren.Kamion doet dit door het ondersteunenvan leden en het organiserenvan brjeenkomsten. 4. De Gemeente Zutphen is een openbare inschrijvinggestart met als doel De Kaardebol, Harenbergweg1 te Zutphente verhurenaan een ondernemendepartijdie de locatiegaat exploiteren als een ondernemenden inspirerendcentrumvoor duuzaamheid. 5. Het procesvan inschrijvingis opgedeeldin een eerstefase van voorinschrijving waarin vezocht wordt om globale planbeschrijvingen en, na toetsingvan de inschrijvingen,een vervolgfasevan definitieveinschrijving.Plannen ingediend bij de voorinschrijvingdienen invullingte geven aan financieel-economische, duuzaamheid en sociaalmaatschappelijke doelstellingen.De fase van voorinschrijving looptvan 28 november2412 bt 9 januari2013.Atelier3Ddoet mee aan de openbare inschrijvingdoor het indienenvan een plan voor de ontwikkelingvan de locatie De Kaardebolals zelfstandig duuzaamheidcentrum. 6. Zelfstandigeondernemerszijn een belangrijkeschakel in de weg naar een duuzaam Zutphen. Naasthun deskundigheid biedenzij kennisvan en inzichtin de lokalesamenlevingwaarinzij ingebed zijn en zich ontwikkelen.Dat maakt dat zij maatwerkoplossingenkunnen leveren,flexibelkunnen te leggenmet groepenin de samenleving. opeferenen in staatzijn verbindingen
7. Atelier3Dwil op de locatieDe Kaardebolruimtebiedenaan zelfstandige ondernemers die, in partijen, samenwerking metandereaan Atelier3D verbonden werkenaan programma's en projecten gerichtop eenverduuzaming vande Zutphense samenleving en de regio. DOEL Hetdoelvan de intentieverklaring is hetvoornemen van samenwerking van partijen vastte leggenin de periodevooruitlopend vanAtelier3D op de vestiging op de locatieDe Kaardebol. ACTIVITEITEN 1. HetCvJOis bereidomhaarervaring methetontwikkelen vanbroedplaatsen vanondernemers te delen, alsinputvooreenconceptvoorzelfstandige ondernemers metduuzaamheid als kernactiviteit op de locatieDe Kaardebol. HetconceptvanAtelier3D wordtopgenomen in de definitieve inschrijving vanAtelier3D. gebruik 2. Deinitiatiefnemers vanAtelier3D zijnvoornemens te makenvande ruimteen faciliteiten vanhet CvJO.Afspraken wordenvastgelegd in de doorhetCvJOgehanteerde Ingebruiknemingovereenkomst mettenminste tweevande initiatiefnemers. 3. Om het ondernemerscollectief van Atelier3Dalvastvorm aan te laten nemen,kunnenook ondernemers die zich bij Atelier3D aansluiten een Ingebruiknemíngsovereenkomst aangaanmet het CvJO. Het CvJO is bereidom voor deze ondernemers de voonrvaarde van maximaal5 iaar KvK inschrijving soepelte hanteren. 3. Atelier3D en hetCvJOgaannaderoverleggen overeensamenwerking in hetwervenen begeleiden vanstudenten op duurzame opdrachten. COMMUNICATIE Partijendragenhun intentietot samenwerking actiefuit in hun communicatie naar externenen stemmen daarinonderling af,opdatde communicatie eenvormig en helderplaatsvindt. LOOPTIJD De intentieverklaring eindigt op 31 december2013 of op het moment dat de GemeenteZutphen besluitde exploitatievan de locatieDe Kaardebolaan een anderepartijdanAtelier3Dte gunnen. Aldusovereengekomen te Zutphen,7 januari2013, NamensAtelier3D
Namenshet CvJO
Il
{t v q.;-;r_-,-gáLÍ
Íc.
Philippi
C.A.T.E.Reijers
Bijlage 7 Atelier3D en vrijwilligers Vrijwilligers zijn belangrijk voor Atelier3D. Ze vormen hét sociale kapitaal voor de transitie naar een duurzame samenleving. In het brede pakket van producten en diensten zullen vrijwilligers, betaalde arbeidskrachten en mensen met een beperking of achterstand zij aan zij werken. Het is belangrijk een goed vrijwilligersconcept te ontwikkelen. Een concept waar alle partijen zich tevreden bij voelen: de betrokken organisaties worden versterkt en de vrijwilligers gewaardeerd. In dit stuk schetsen we de contouren voor zo'n concept. Uitgangspunten Atelier3D kiest voor een ontwikkelingsbenadering van de vrijwilliger. De coöperatie heeft baat bij de vrijwilliger, maar de vrijwilliger moet ook baat hebben bij de coöperatie. Indien de vrijwilliger daar prijs op stelt, moet hij/zij zich tijdens de werkperiode bij Atelier3D kunnen ontwikkelen. Met iedere vrijwilliger wordt een overeenkomst gesloten, waarin de wederzijdse verwachtingen en afspraken worden vastgelegd. Uitgangspunt is dat vrijwilligheid geen vrijblijvendheid is. Vastgelegd wordt waar beide partijen op mogen rekenen. Atelier3D ondersteunt de leden om voor iedere vrijwilliger kansen te scheppen. Vrijwilligers worden gestimuleerd om voor meerdere pijlers van de Atelier3D organisatie te werken. Mobiliteit tussen de diverse werkzaamheden binnen Atelier3D biedt extra kansen. Werken bij Atelier3D kan zo voor beide partijen winst opleveren. Positie in de coöperatie Voor alle vrijwilligers actief op de locatie De Kaardebol komt een overkoepelend vrijwilligersbeleid. Dat wordt vastgesteld door de leden(organisaties) van de coöperatie en door alle leden gehanteerd. Op coöperatieniveau wordt ook een aantal zaken uniform voor alle vrijwilligers geregeld, waaronder de werving, eventuele training, coöperatiebetrokkenheid, procedures (waaronder evaluatiegesprekken) en formulieren (waaronder contracten). Echter, de primaire verantwoordelijkheid voor vrijwilligers actief op De Kaardebol ligt bij de leden van Atelier3D, dat wil zeggen de organisaties waarvoor de vrijwilligers werkzaam zijn. Die organisaties zorgen ook voor de begeleiding van de vrijwilligers. Voor specifieke werkzaamheden op overkoepelend coöperatieniveau zal een vrijwilliger direct onder verantwoordelijkheid het management van de coöperatie vallen. Bij alle ledenorganisaties van de coöperatie is er het besef dat vrijwilligers belangrijk zijn. De belangen van vrijwilligers worden zo in de eerste plaats door de ledenorganisaties behartigd. Periodiek is er op coöperatieniveau een overleg voor vrijwilligers. In dit overleg kunnen vrijwilligers zich uitspreken over het beleid van de coöperatie. Werving Er zijn al vrijwilligers actief op de locatie De Kaardebol, voornamelijk in de tuinen. Met ieder van hen bespreken we welke activiteiten ze in Atelier3D willen uitvoeren en wat Atelier3D hen kan bieden. Daarnaast starten we een wervingscampagne voor de vacatures die we niet kunnen invullen met de huidige vrijwilligers. Daarbij maken we onder andere gebruik van de Vrijwilligerscentrale Zutphen en de (sociale) media. We streven naar een zo divers mogelijke groep met uitlopende kwaliteiten.
Bijlage 8 Producten en diensten Pijler Ondernemen Adviesdiensten De zelfstandige ondernemers leveren adviesdiensten op het gebied van duurzaamheid, natuur of milieu. Naast hun eigen bedrijfsactiviteiten ontwikkelen zij, op initiatief en met ondersteuning van de verbinder, projecten die ze onder de vlag van de coöperatie uitvoeren. Voor de ontwikkeling van adviesdiensten werkt Atelier3D met een aantal programma’s, waaronder energie, voedsel, afval, MVO, natuur en landschap, mobiliteit. In Bijlage 9 staan deze programma’s beschreven. Doelgroep: Inwoners, bedrijven en organisaties in Zutphen Opdrachtgever: De zakelijke markt (overheden, bedrijven, non-profit organisaties); regio Zutphen. Ontwikkeld door: De verbinder en zzp-ers (Bijlage 6 voor intentieverklaringen met Berkel Milieu en Veldwerk Nederland voor productontwikkeling, en met Kamion en Centrum voor Jong Ondernemerschap voor de ontwikkeling van het zzp-er concept). Informatiedienst Alle informatie over duurzaamheid, natuur of milieu op één punt aanwezig en digitaal ontsloten. Atelier3D heeft een MediaWiki-systeem opgezet dat daarvoor wordt gebruikt. Doelgroep: Inwoners(>10 jaar) van de gemeente Zutphen. Opdrachtgever: Overheden en bedrijven Ontwikkeld door: De verbinder en zzp-ers Evenementen Atelier3D organiseert regelmatig thematische activiteiten, variërend van discussiebijeenkomsten tot grote evenementen. Georganiseerd door de zelfstandige ondernemers en de verbinder, samen met andere leden van de coöperatie. Doelgroep: Afhankelijk van het thema; Inwoners(>10 jaar) van de gemeente Zutphen. Betaald door: Overheden, bedrijven met bijdrage van de doelgroep. Ontwikkeld door: De verbinder i.s.m. zzp-ers Pijler Eten en Drinken Genieten van (h)eerlijk eten en drinken In het souterrain van het gebouw komt een eigentijds eetcafé met terras aan de voorzijde. Groenten en kruiden komen uit de nabijgelegen productietuin. Enkele natuurspeelplaatsen en de prachtige tuinen complementeren het geheel. Het is een rust- of startpunt in de groene long die in de toekomst de functie van ecologisch stadspark krijgt. Een groep horeca ondernemers exploiteren het eetcafé. Doelgroep: Mensen met een modaal uitgaansbudget en de trendy zakelijke markt; regio Zutphen. Betaald door: De doelgroep Ontwikkeld door: Catering Zutphen, Eerlijke Tafel, Volkshuis (intentieverklaring Bijlage 6). Kookworkshops Naast het eetcafé komt een kookstudio, geëxploiteerd door lokale traiteurs. Voor groepen om gezamenlijk te koken en mensen die de door de traiteurs ontwikkelde themaworkshops volgen. Doelgroep: Zakelijke markt, verenigingen, inwoners>30 jaar; regio Zutphen. Betaald door: De doelgroep Ontwikkeld door: Catering Zutphen, Eerlijke Tafel, Volkshuis (intentieverklaring Bijlage 6). Verkoop biologisch groenten uit tuin en kas In de buitenruimte komt een productietuin. De kas wordt verplaatst en gebruikt voor de teelt van tuinbouwgewassen. De gewassen uit de productietuin en kas zijn voor het eetcafé en de verkoop. Doelgroep: Bezoekers van Atelier3D, gasten van het eetcafé, bewoners van aangrenzende wijken. Betaald door: De doelgroep. Ontwikkeld door: Catering Zutphen, Eerlijke Tafel, Volkshuis (intentieverklaring Bijlage 6). Arrangementen Arrangementen variëren van de simpele verhuur van de groepsruimte voor vergadering of cursussen tot uitgebreide pakketten met doe-activiteiten, gebruik van de buitenruimte en eten/drinken. Doelgroep: Zakelijke markt, verenigingen. Betaald door: De doelgroep. Ontwikkeld door: Catering Zutphen, Eerlijke Tafel, Volkshuis (intentieverklaring Bijlage 6).
1
Pijler Ontmoeten Broedplaats De locatie De Kaardebol wordt een voor iedereen toegankelijke plek. Er is altijd ruimte beschikbaar voor mensen met ideeën, passie, initiatieven om met elkaar in contact te komen of met de ondernemers van Atelier3D. Speciaal ook voor onze buren, de inwoners van de aanliggende wijken. De gedachte erachter is dat een duurzame samenleving haar kracht vindt in de creativiteit en inzet van individuele burgers. De fysieke ontmoeting is de beste manier om tot prikkeling, uitdaging en initiatief te komen. Elkaar speken, naar elkaar luisteren maar vooral elkaar zien vormen bij uitstek de momenten waarop mensen binding krijgen met de elkaar. Doelgroep: Inwoners met passie, een idee of initiatief, speciaal uit de nabije wijken. Betaald door: Gratis gebruik van een ruimte. Ontwikkeld door: De verbinder i.s.m. maatschappelijke organisaties. Procesbegeleiding initiatiefnemers Atelier3D zal initiatieven uitlokken en biedt ondersteuning aan individuen, groepen of organisaties die een goed idee tot uitvoering willen brengen. Goede raad en handige tips zijn vaak voldoende en gratis beschikbaar. Waar nodig wordt de verbinding gelegd met andere activiteiten of initiatiefnemers. Indien meer intensieve begeleiding gewenst is, wordt in overleg een passende vorm gekozen en financiering gezocht. Uitgangspunt is dat de initiatiefnemer steeds de regie houdt. Doelgroep: Inwoners met een goed idee of initiatief. Opdrachtgever: Overheden en bedrijven, met een bijdrage van de doelgroep. Ontwikkeld door: De verbinder i.s.m. Transition Town (intentieverklaring Bijlage 6). Pijler Leren, Beleven, Recreëren Jeugdtuinen Kinderen huren een stukje grond en verbouwen groenten, onder begeleiding van vrijwilligers. Doelgroep: Kinderen van 8-12 jaar. Betaald door: De doelgroep. Ontwikkeld door: De verbinder Schooltuinen Een onderwijsinstelling huurt een stuk grond waarop ze scholieren landbouwonderwijs geven. Doelgroep: Onderwijsinstellingen. Betaald door: De doelgroep Ontwikkeld door: Vrije School Zutphen VO, De Regge (intentieverklaring Bijlage 6) Erve Eme/Oyshamme Op een speelse wijze leren van het verleden op het middeleeuws erf. Doelgroep: Gezinnen met kinderen in de leeftijd 6-12 jaar. Betaald door: De doelgroep Ontwikkeld door: Erve Eme (intentieverklaring Bijlage 6) Pijler Werken Activering tot re-integratie Mensen die buiten het arbeidsproces staan, zitten soms vast in hun eigen omgeving en patronen. Door outreachend te werken, wordt met deze mensen contact gelegd op een wijze dat ze in hun eigen kracht komen. Vervolgens krijgen ze de ondersteuning die ze vragen, zodat ze zelf de dingen gaan doen die ze willen bereiken. Met als doel ze voor te bereiden op een reguliere werkkring. Aan de andere kant worden werkgevers actief benaderd, gericht op het uitlokken, bundelen en begeleiden van initiatieven. Zo functioneert Atelier3D als een intermediaire organisatie die matches maakt en de direct betrokkenen ontzorgt. Doelgroep: Mensen die vallen onder de Wwb, bedrijven met MVO-ambities Opdrachtgever: (Semi-)overheden en bedrijven. Ontwikkeld door: Outreachend werker i.s.m. Het Plein en Delta (intentieverklaring Bijlage 6). Hand-ambachtelijk werken Er is een toenemend tekort aan mensen die met hun handen kunnen en willen werken. Jongeren met een VMBO-opleiding vinden moeilijk werk en oudere handwerklieden verliezen hun baan. Atelier3D wil daartoe een handambachtelijke werkplaats oprichten op de locatie De Kaardebol waar initiatiefnemers duurzame ambachten kunnen uitoefenen, ontwikkelen en overdragen. Dit kan zich ontwikkelen tot een Gilde Duurzaam Vakmanschap, met Leerling, Gezel en Meester als titels. Doelgroep: Jongeren tot 27 jaar, wwb-ers van 50+, zzp-ers, gedetacheerde medewerkers Opdrachtgever: Opleidingen, organisaties en bedrijven met MVO-ambities. Ontwikkeld door: Outreachend werker i.s.m. Het Plein, Delta en opleidingen.
2
Bijlage 9 Programma’s voor adviesdiensten Atelier3D ontwikkelt overkoepelende programma’s waarin de verbindingen tussen de pijlers wordt gelegd. De programma’s zijn hoofdzakelijk gericht op het leveren van adviesdiensten voor de zakelijke markt. Ze worden vanuit actuele klantvragen door de coöperatieleden gezamenlijk uitgewerkt tot concrete projecten gericht op de Zutphense samenleving en de nabij omgeving. De uitvoering van de projecten geschiedt door de leden van Atelier3D, waar mogelijk in samenwerking met bewoners, studenten en andere partijen. De coöperatie is samen met de partners inmiddels bezig de volgende programma’s vorm te geven, welke deels in 2013 al starten: - Programma Bewust consumeren – Voedsel - Programma Afval - Programma MVO - Programma Energie - Programma Natuur en landschap - Programma Mobiliteit - Programma informatie en communicatie Hieronder een toelichting per programma Programma Bewust consumeren – voedsel Consumenten hebben met de keuze van hun voedsel niet alleen invloed op hun gezondheid, maar ook op het milieu, dierenwelzijn en arbeidsomstandigheden. Daarom wil Atelier3D mensen en organisaties ondersteunen en uitdagen in de keuze voor duurzame producten. Het produceren van voedsel heeft impact op het milieu. Zo zijn bij de productie en het transport van voedsel gas, energie, water en grondstoffen nodig en ontstaat er afval. Duurzaam voedsel wordt vaak genoemd in combinatie met biologisch, Fair Trade, streekproducten en kleinschalig produceren. Projecten: • Distributieproject duurzame agrarische streekproducten (in voorbereiding): We werken aan een projectopzet voor een distributiesysteem duurzame agrarische producten uit de regio. Een goed functionerend distributienetwerk is een eerste vereiste om een breed publiek in Zutphen nadrukkelijker uit te dagen om voor duurzame voeding te kiezen. Hiermee wordt tevens een netwerk opgebouwd en de samenwerking rond het thema voeding versterkt. Partners zijn o.a.: Transition Town Zutphen, Slow Food IJsselvallei, Visiegroep Duurzaam Zutphen. • Foodonderwijs (2014): Voedseleducatie is een basis voor een gezond voedingspatroon. Het gaat om het bevorderen van gezonde voeding en meer bewegen, waarbij het concept ‘natuurlijk spelen’ een belangrijke rol kan spelen. Streekarrangementen worden ontwikkeld en aangeboden, waarin kinderen van groep 6 en 7 op een actieve manier leren over (de herkomst van) voeding en via het concept ‘natuurlijk spelen’ meer bewegen. Gerichte kookcursussen zijn onderdeel van het programma. Mogelijke partners: GGD, Sportfederatie en sportclubs, basisscholen, actoren in de voedingssector. Programma Afval Een duurzaam Zutphen kenmerkt zich onder andere door een afvalvrije samenleving en een circulaire economie. Om dat te bereiken is nog meer dan nu een gedragsverandering nodig bij burgers, bedrijven en organisaties gericht op het zelf verantwoordelijkheid nemen voor de leefomgeving.
1
Projecten: • Zutphen afvalvrij (in voorbereiding 2013): Ontwikkeling van een methodiek voor het op gang brengen van een proces waarin de Zutphense en Warnsveldse gemeenschap zich actief gaat bewegen in de richting van een afvalvrije samenleving. Onderdeel van dat concept is de professionele begeleiding van initiatiefnemers en het leggen van verbindingen met andere aan Atelier3D gelieerde activiteiten. Mogelijke partners zijn: Berkel Milieu, gemeente Zutphen en bewonersorganisaties, wijk/buurtmanager, woningbouwverenigingen. • Stimulering inzameling en hergebruik afvalfracties (vanaf 2014): Ondersteuning en verbetering van de (nieuwe) inzameling van diverse fracties, zoals textiel, frituurvet, etc. De resultaten van deze projecten dragen bij aan de ambitie en transitie naar een afvalloze maatschappij in 2030. De uitvoering gebeurt zo veel als mogelijk met deelname van de aan Atelier3D verbonden ondernemers, maatschappelijke organisaties en mensen met een achterstand tot de arbeidsmarkt. Mogelijke partners zijn: Berkel Milieu, Delta, Het Plein, Veldwerk Nederland, scholen. Programma MVO Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) is één van de drie dragers van Atelier3D. Op bedrijfsniveau gaan we in Zutphen waarde creëren; economisch (profit), ecologisch (planet) en sociaal (people). Projecten: • MVO-certificering Atelier3D (2014): De coöperatie Atelier3D geeft zelf het goede voorbeeld en laat zich certificeren. Daarbij worden instrumenten zoals ISO 26000 en de Prestatieladder Sociaal Ondernemen (PSO) gebruikt. • Zutphen MVO-stad (2014/2015): De kennis en ervaring die Atelier3D opdoet, wordt samen met alle andere MVOkoplopers in Zutphen, ingezet voor het stimuleren en begeleiden van Zutphense bedrijven die met MVO aan de slag willen. Mogelijke partners zijn: lokale en regionale MVO-partijen, waaronder Weevers Grafimedia, Delta, Inntel, Berkel Milieu. • Gebouwen en terrein Atelier3D energieneutraal (2013/2014): Atelier3D energieneutraal; een plek waar iedere bezoeker zelf kan zien en ervaren hoe energieneutraliteit in de praktijk gerealiseerd kan worden. Dat heeft een sterke educatieve werking en zet bezoekers aan tot zelf actie nemen. Mogelijke partners: huidige gebruikers, Europe’s Energy Point. • PSO-Zutphen (2013/2014): Met de Prestatieladder Socialer Ondernemen (PSO) maakt een bedrijf zichtbaar wat haar bijdrage is aan de werkgelegenheid voor mensen met een kwetsbare arbeidsmarktpositie. In dit project ontwikkelt Atelier3D samen met partners een aanpak waarin, gezien de veranderende wetgeving, werkgevers in Zutphen gestimuleerd worden om mensen in dienst te nemen met een beperking en/of achterstand tot de arbeidsmarkt. Onderdeel daarvan is het ondersteunen en ontzorgen van bedrijven. Mogelijke partners: Delta, Het Plein. Programma Energie De gemeente maar ook een aantal maatschappelijke organisaties en bedrijven hebben het energieneutraal maken van Zutphen hoog op de agenda staan. Een aantal partijen is ook al daadwerkelijk aan de slag. Om alle betrokkenen efficiënt en effectief met elkaar te laten samenwerken, is Atelier3D is het programma Energie gestart. Projecten: • Energetisch Renoveren Zutphen (ERZ): Op initiatief van de gemeente is het project Energetisch Renoveren Zutphen (ERZ) gestart. Het heeft tot doel het totale Zutphense woningbestand optimaal te isoleren. Atelier3D denkt en doet mee, samen met maatschappelijke organisaties, bedrijven en burgers. 2
•
•
Van E naar A: Een van de grote uitdagingen van het ERZ-project is het betrekken van huurders en huiseigenaren. Atelier3D is daarom het project Van E naar A gestart, een communicatietraject om burgers te verleiden tot isoleren. MeD zon op school: Atelier3D ondersteunt met raad en daad het MeD-project dat op PP4 (basisscholen De Wegwijzer en De Plotter) is gestart om schoolgebouwen qua energie bij de tijd te brengen. Het project is inmiddels opgenomen in het Stedendriehoekproject Zon op school. In MeD wordt nauw samengewerkt met Zutphense Energie Transitie (ZET) en betrokken ouders.
Programma Natuur en landschap Natuur en landschap vormen een onmisbare schakel in een duurzame samenleving. Ze zijn voor velen een bron van vreugde en genot en overtuiging voor de overgang naar duurzaamheid. Zutphen kent een aantal organisaties die met het thema bezig zijn. Het gaat hierbij ook om het landelijke gebied rondom Zutphen. In het programma Natuur en landschap legt Atelier3D de verbindingen tussen stad en platteland en tussen de betrokken partijen. Projecten: • Het groene belevingsnet Atelier3D wil over Zutphen een ‘groen belevingnet’ leggen: een aaneenschakeling van wandel-, fiets- en speel- en andere routes en plekken. In de directe omgeving van de locatie De Kaardebol gaat het om de beleefbaarheid van de groene long waarover we in gesprek zijn met de initiatiefgroep Ecologisch Stadspark. Mogelijke partners: Ze zoekt daarbij samenwerking met natuurorganisaties, Fietsersbond Zutphen en toeristisch recreatieve organisaties. • Stad ontmoet landschap Atelier3D wil een aanpak ontwikkelen gericht op het meer betrekken van de burgers bij natuurgebieden en landschapsbeleving. Mogelijke partners : Natuurmonumenten, Geldersch landschap, Agrarische Natuurvereniging 't Onderholt, scholen en natuureducatieve organisaties als Stichting Veldwerk Nederland en IVN Zutphen. • Beleef IJssel en Berkel Zutphen en Warnsveld hebben historisch gezien een nauwe band met water. Water en beleving van natuur en landschap gaan nauw samen. Bij de Berkel en de IJssel bieden actuele ontwikkelingen ('ruimte voor de rivier' en 'meanderen van de Berkel') een uitnodiging, waarbij Atelier3D een ondersteunende rol kan bieden aan Rijkswaterstaat, Waterschap Rijn en IJssel. • Burger en klimaat In dit project worden maatregelen die burgers kunnen nemen om het klimaat te bestendigen verzameld, uitgewerkt en gecommuniceerd. Denk aan afkoppelen hemelwater en gebruik ervan in eigen tuin of minder bestraten van de tuin, waardoor minder wateroverlast en 's zomers koeler. Mogelijke partners: Waterschap Rijn en IJssel, Transition Town, volkstuinverenigingen. • Hoe biodivers ben jij? Wat kan je als Zutphense inwoner op je eigen plek doen om het bestaan voor de planten en de dieren te verbeteren? Zutphen kent al veel initiatieven, we willen bekijken hoe we die beter voor het voetlicht van de burgers kunnen brengen. Programma Mobiliteit Zutphen is een stad als ieder ander, met veel verkeers- en vervoersstromen. En met de bijbehorende problemen van luchtvervuiling (fijn stof) en geluidsoverlast. Het programma Mobiliteit is bedoeld om een bijdrage te leveren aan duurzame mobiliteit in de stad. Projecten: • MyWheels coördinatie Op het gebied van autodelen is in Zutphen MyWheels actief. Atelier3D verzorgt de coördinatie met het doel het autodelen te bevorderen. Onder meer door particulieren te verleiden hun auto aan het MyWheels bestand toe te voegen. 3
•
Groen tanken Atelier3D wil dubbel duurzaam zijn in elektrisch rijden. In onderzoek is om op de locatie De Kaardebol een oplaadpunt creëren met ter plaatse opgewekte duurzame energie.
Programma informatie en communicatie Het Zutphense duurzaamheidsproces kan niet slagen zonder een goede informatie- en communicatiestrategie. Het eerste programma dat Atelier3D is gestart betreft dan ook informatie en communicatie. Samen met andere partijen werken we dit programma momenteel uit. Projecten: • A3D Data Dataprogramma voor het beheer van gegevens met betrekking tot Atelier3D en het Zutphense duurzaamheidsproces. Het programma is gemaakt in samenwerking met MOOI Informatiebeheer, gebaseerd op Mediawiki (van Wikipedia) en bedoeld voor leden van de coöperatie Atelier3D. Zij krijgen een account om de data in te zien en te beheren. Het programma bevat inmiddels 181 organisaties, 241 personen en 43 projecten, producten of diensten. • Webcare Dit project is bedoeld om een webcareteam op te richten. Dit team moet alle sociale media gaan beheren die Atelier3D wil gaan inzetten. We willen dit doen in samenwerking met Bold58 en Zuuth. • Winkelproject In de Zutphense binnenstad staan een aantal winkels leeg. We willen onderzoeken onder welke voorwaarde deze panden zijn in te zetten voor de ruimtebehoefte van duurzame instellingen. Clubs die een plek nodig hebben maar geen middelen om te huren, kunnen zo tijdelijk onderdak vinden op een toplocatie. Tevens kunnen de leegstaande winkels als reclamezuil dienen voor duurzaamheidsthema's in Zutphen. Bovendien krijgt de stads zo een leefbaarder aanzien. In het project gaat Ateliers3D de samenwerking zoeken met winkeleigenaren en projectontwikkelaars voor tijdelijk gebruik van hun panden. Hierover zijn we in gesprek met de Binnenstadmanager. • Atlas Leefomgeving Zutphen De landelijke overheid ontwikkelt momenteel een webportaal met kaartinformatie over de 1 leefomgeving, zie https://www.atlasleefomgeving.nl/ . Typ je postcode in, kies je thema (bijvoorbeeld Asbest, Luchtkwaliteit of Ruimtelijke ordening) en je krijgt de beschikbare informatie gerelateerd aan je woonplek. Zeer waardevol om als burger bewust te worden van je omgevingskwaliteit. Atelier3D gaat zich daarom inspannen om zoveel mogelijk beschikbare kaartinformatie onder Atlas Leefomgeving te krijgen. Dat doet ze in samenwerking met MOOI Informatiebeheer en de Taakgroep Atlas Leefomgeving.
1
Gemeente Zutphen heeft aan de ontwikkeling van Atlas Leefomgeving bijgedragen door te participeren in de regional pilot Milieuatlas Stedendriehoek, zie http://milieuatlas.regiostedendriehoek.nl/stedendriehoek/index.html.
4
Bijlage 11 Atelier3D energieneutraal TRIAS-Energetica Atelier3D zal het gehele terrein inclusief de gebouwen energieneutraal gaan exploiteren. Vanuit Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen geeft Atelier 3D zo zelf het goede voorbeeld in duurzaamheid. Energieneutraal betekent dat alle energie (elektriciteit, warmte en gas) die wordt gebruikt, op of in de directe omgeving van het terrein duurzaam wordt opgewekt. Uitgangspunt is de TRIAS-Energetica waarbij: - zoveel mogelijk energie wordt bespaard, - alleen hernieuwbare energie wordt gebruikt, - die zo efficiënt mogelijk wordt ingezet. Hierbij zullen aanwezige grondstoffen en energiebronnen (zon, wind, water, bodem en biomassa) optimaal worden benut. Samen met de huidige gebruikers en Hans Hof van Europe’s Energy Point, wordt een scan gemaakt van de aanwezige voorzieningen en mogelijkheden op de locatie Kaardebol en de direct aangrenzende omgeving. Deze aanpak dient steeds vier doelen; - Energieneutrale en duurzame exploitatie en productie. - Het zichtbaar maken van wat praktisch mogelijk is. - Het samen met bedrijven uitvoeren van pilots voor nieuwe technieken. - De directe omgeving betrekken, gebruiken en gebruik laten maken. Een eerste verkenning geeft de volgende inzichten. Hoofdgebouw De huidige warmte- en elektriciteitsvraag voor alleen het gebouw is zeer laag en kan nog verbeterd worden als enkele voorzieningen worden aangepast, gerepareerd en/of goed in gebruik worden genomen. Het buiten bedrijf gestelde afzuigsysteem en de warmtepomp kunnen daarbij een belangrijke rol gaan spelen. Aangezien de energievraag flink zal stijgen door het intensiever gebruik, is een palletketel gestookt op snoeihout een rendabele en duurzame investering. Door dit te combineren met het plaatsen van Warmte-Kracht-Panelen op de toegangscorridor voor het gebouw kan al een deel van de huidige vraag aan elektriciteit en warmwater worden geleverd. Het sedumdak kan prima worden gekoppeld aan het opvangen, filteren en hergebruiken van hemelwater. Kas Deze doet nu dienst als werkruimte waardoor er onevenredig veel warmte wordt gebruikt en verloren gaat. De kas wordt verplaatst en gebruikt voor de teelt van groenten in het eetcafé. De kas voorziet grotendeels zelf in de warmtevraag en kan in de zomer in combinatie met WKO of WKK als energiebron worden gebruikt. De hierboven genoemde installatie bij het hoofdgebouw levert de benodigde additionele warmte. De huidige locatie van de kas wordt het terras bij het eetcafé. Voor het creëren van schaduw worden flexibele doeken gebruikt die tevens elektriciteit opwekken. Overige gebouwen De twee middeleeuwse boerderijen hebben een beperkte energievraag waarin grotendeels wordt voorzien door gebruik te maken van lokaal kaphout dat we zelf inzamelen. Optioneel in het plan van Atelier3D is het oprichten van een ambachtelijke werkplaats. Er wordt een meer dan twee eeuwen oude schuur die nu voor de sloop staat genomineerd, aangekocht, gedemonteerd en opnieuw opgebouwd achterop het terrein. Zowel de vloer als het dak zullen optimaal worden geïsoleerd. Aan de zonzijde worden (warmte-kracht)panelen geplaatst voor energieopwekking. Een dergelijke werkplaats is veel duurzamer, goedkoper en daar kan een prachtig educatief/sociaalmaatschappelijk/zelfwerkzaamheid project van worden gemaakt, met vrijwilligers, ontwerpers, bouwbedrijven en studenten.
1
Terrein Alle machines en voertuigen die worden gebruikt, gaan draaien op hernieuwbare energie. Voor de bemesting van de tuinen en kas zal de samenwerking met de kinderboerderij worden voortgezet. De reststromen vanaf het terrein worden uiteraard voor compostering gebruikt. Met de natte fractie (ook uit het gebouw) zal een kleinschalig experiment voor bioraffinage worden gestart. Een kleine biovergistingsinstallatie wordt alleen gebruikt voor educatieve doeleinden. Biomassa is immers als energiebron alleen rendabel als het in zeer grote hoeveelheden wordt verzameld en verwerkt. Dat is niet wenselijk op dit terrein en de gehele directe omgeving, en heeft meer kans van slagen op bovenlokaal niveau. Nabij de parkeerplaats komt een proefopstelling van een kleine windmolen, gekoppeld aan een oplaadpunt voor elektrische voertuigen. Mogelijkheden voor andere kleine winturbines op het terrein worden onderzocht. Directe omgeving Niet alleen met de kinderboerderij, maar ook met activiteiten elders in het hele gebied tot aan de IJssel wordt verbinding gezocht. Ecologisch maar ook energetisch. Het gebouw en installaties van Vitens zijn bijzonder interessant als mogelijkheid voor warmte-koudeopslag. Eerste contacten met hen hierover zijn gelegd. Het oppervlaktewater van de naast het terrein gelegen vijver zou voor warmtewinning gebruikt kunnen worden. Een deel van het terrein bij Helbergen heeft mogelijkheden voor biologische landbouw en kleinschalige educatieve teelt van energiegewassen. Kennis, kunde, handen, tijd en energie waar wij binnen de coöperatie over beschikken worden hiervoor ingezet. Atelier3D ziet met deze plannen de mogelijkheden om alle benodigde energie zelf en duurzaam op te wekken en samen met partners (zoals een lokaal duurzaam energiebedrijf) zelfs ook voor enkelen van onze toekomstige buren. Dit zal conform richtlijnen voor MVO-certificering worden gemonitord en verantwoord. Zo is Atelier3D een plek waar iedere bezoeker duurzaamheid zelf kan zien en kan ervaren hoe duurzaamheid in de praktijk werkt.
2
