Bijlage 1 Overzlchtvan foutenclassificaties
Overzicht Orton (1937) VanderWissel (1963) Bakker(1965) Lecours(1966) Ojemann (1970) Kort(1978) Vander Geeste.a. (1978) Kuipers&Weggelaar (1979) Verhoeven(1979) Booij (1979) IndenKleef(1980) Cohen (1980) Cromer (1980) Marcel (1980) Verhoeven(1981) Assink &Verhoeven (1981) Assink(1982) Moats (1983) Verhoeven (1983) Dumont(1985) Noordman (1987) Hamers (1987/88) Henneman (1987-89) Hoefnagel (1990) Bakker-Renes (1991)
TOELICHTING: Op dezepaginazijn defoutenclassificaties chronologisch geordend. Enkele classificaties vertonen eengrote overeenkomst.Dit geldto.a. voor: Kuipers &Weggelaar (1979),Inden Kleef (1980)enDumont(1985). Zij gaan alien uitvanVanderWisselenBakker (1963).
153
Orton(1937 :213) a.staticreversals: omkeringenvandeafzonderlijke letters: links-rechts-omkeringen,zoalsd-b;p-q; boven-beneden-omkeringen,zoalsp-b;f-1, m-w; links-rechts-inboven-beneden-omkering,zoalsb-q;p-d. b.dynamicreversals: omkeringenvandelettervolgorde,zoalsbijstraat• staart;to/en- laten
2. 3.
5.
Overgenomenuit: Orton,S.T.(1937).Reading, WritingandSpeechProblemsin Children. NewYork:Norton&Co,Inc.
6.
9.
10.
11. 12.
13
14.
15.
16. 17.
18.
19.
154
Van d e r Wissel, A . ( 1 9 6 3 : 3 3 + 3 4 )
bij straat•
Problems in
1. A: Het omkeren van tweeklanken (duer/deur, ries/reis, diuf/duif, en dergelijke. Het verwisselen van d en b (dij/bij). 2. B : Het verwisselen van d en b enerzijds met p en q ander3. C: zijds (beer/peer). 4. D: Het verwisselen van visueel op elkaar lijkende letters, namelijk k en h, t en 1,1 en k, r en z, m en n, v en w, C en G (stot/slot, heem/heen, Cerrit/Gerrit). Het verwisselen van de lettervolgorde, verspringingen 5. E: en anticipaties (stol/slot, gristeren/gisteren). 6. F: Klinkerverwisseling, namelijk ee en i, eu en u, a en o, ui en eu, ie en i, e en i, oo en oe, uu en ui, o en u (stok/ stuk, niest/nist, beus/bus). 7. G: Verwisseling van de medeklinkers f en v,s en z (fraagt/ vraagt, zchip/schip). 8. H: Fouten bij de uitgangen ng en nk (gin/ging, bangk/bank). Een extra lettergreep invoegen of weglaten, waar dit fonetisch gezien niet onlogjsch is (werreken/werken, 9. I: Gert/Gerrit). Verwisseling van qua-klank volkomen analoge letters, zoals au/ou/ouw, ij en ei, ch en g (mauw/mouw, zij/zei, 10. M: licht/ligt). Fouten tegen de verdubbelingsregels van klinkers en medeklinkers (gaa/ga, spinen/spinnen, boerren/boeren). 11. K: Verwisseling van d en t aan het eind van zelfstandige naamwoorden en bij de vervoeging van werkwoorden (lant/land, begind/begint). 12. L: Het weglaten of onjuist toevoegen van de meervouds-n of de vervoegings-t of -n (vraag/vraagt, werke/werken, allen/alle). 13 P: Een essentiele letter uit een woord weglaten, toevoegen of door een andere willekeurige letter vervangen (kjop/ knop, rei/reis, poest/poes, netje/netjes). 14. O: Het toevoegen of weglaten van een niet essentiele letter aan het eind van een woord (keukn/keuken, al/alle, mouwe/mouw). 15. S: Het wUlekeurig toevoegen of weglaten van de achtervoegsels-er of-en (balker/balk, kinder/kinderen). Een woord vervangen door een ander woord, dat of syno16. T: niem is,of in het zinsverband vrijwel dezelfde betekenis 17. V: heeft als het weggelaten woord (veld/land, zit te spinnen/begint te spinnen, het schip/zijn schip). Een woord of een groep woorden weglaten ofde woorden 18. W: in een onjuiste volgorde zetten (een balk ligt naast de stoep/er ligt een balk naast de stoep). 19. X: Er worden zo veel fouten in het woord gernaakt, dat het woord onherkenbaar wordt (ng/begint, sing/spinnen).
Overgenomen uit: Van der Wissel, A. (1963). Spellingmoeilijkheden, minusvariant of dysorthografie? Nederlands Tijdschrift voor Psychologie, 18, 13-42. Deventer: Van Loghum Slaterus.
155
Bakker (1965 : 175-177) Hijvoegtaan deindeling vanVanderWissel (1963) nog enkele categories toe: 4categorieenm.b.t. leesfouten; 1categoriem.b.t. dicteefouten. (RX.)
Ojemann ( FOUTEN< Orientatie:
Een woord volledig fonetisch schrijven of lezen (horlosje/horloge, etwie/etui). 21. Een woordvervangen dooreenanderwoorddatnietsynoniemis(marconist/machinist,dimmen/dempen). 22. Anti-ofretrocipatiesopeenanderwoord(prein/pertrein). 23. Een woord of een groep woorden toevoegen (de arbeiders moeten erg hardwerken/dearbeidersmoetenhardwerken).
20.
Overgenomenuit:Bakker,DJ. (1965).Leesstoornissen:een foutenanalyse. NederlandsTijdschriftvoor Psychologic20,173-183.Deventer:VanLoghum Slaterus.
Regelfou
Lecours (1966:221 Amorphological classification of themisspelling is presented: I.Addition e.g. "SERVERAL"(several), II.Deletion e.g. "ELDERY"(elderly), ffl. Substitution e.g. "MGNIGHT"(midnight), IV.Inversion e.g. "PRESENEC"(presence).
Fonetisc
Materia Overgenomenuit:Lecours,A.R.(1966).Serialorderinwriting-astudyofmisspelledwordsindevelopmentaldysgraphia.Neuropsychologia,4,221-241.
Niet te fouten:
Overgen< A'dam.
156
Ojemann (1970:7) FOUTENCATEGORIEEN
ele catet. dictee-
Orientatiefouten: Alle fouten, die voorkomen uit visuele of auditieve desorientatie. Dus zowel omkeringen als omklappen vandeletter (b,d,p,u,n, z,wenz.). Letterverspringing (dorp-drop). Lettertoevoeging of weglating. Woordomkering (oom-moo). Visueleletterverwarring (l,j;l,k,h;v,w,enz.) Auditieve letterverwarring (aa-a)dezgn. klanknuancefouten. Samengevat: 1. structuur vande letter 2. structuur van het klankbeeld 3. woordstructuur
jsje/horloge, mis(marco-
moeten erg
tialyse. nLoghum
Regelfouten:
Allefouten dieiets temaken hebben met hetniettoepassen of hetverkeerd toepassen vandieregel,waarvan wij op goede gronden kunnen aannemen,dat het kind dezeregels geleerd heeft, b.v.doft,opheteind van een woord, (2eklas). Open-gesloten lettergreep.
Fonetische fouten: Allefouten, waarbij hetkind spellend op het gehoor bezigis.Bijv. hep,mooj, maarook steur voor stuur, d.i.een vormvan zuiver klank spellen:als ge-ummen, prachtug, dageleks. Materiaalfouten: :udyofmis11-241.
Fouten dievoortkomen uittypische moeilijkheden van onzetaal:verwarring f/v, s/z aanhetbegin van een woord,d oftalswerkwoorduitgang, in de2eklas, dezewoorden tellen niet meeindebeoordeling.
Niet te analyseren fouten: Fouten die niet tot een van de voorgaande typen terug tebrengen zijn. Overgenomen uit: Ojemann, P.C. (1970). Foutenkijkenuaan. Amsterdam: Tor A'dam.
157
mm
Vervolg K(
Kort(1978 :30-33) IA.
ORIENTATIEFOUTEN TEN AANZIEN VAN DE STRUKTUUR VANDE LETTER(S): VISVEEL:
1- amkering
T. ve
links-reohts:
a. b < - » d b . overige b . v . s —
z; j
•L;
k
— ^
boek 4 ^ doek kaas —>• ^Saas
2- omkering onder-boven:
a. b O P b. overige
u;t— f
b.v.m
3. volgordeverwisseling
in
0/
ID10.
Vi
11.
Vi
leuk-"-^luek gei4->zie boer"™^beor huis— ^hius fout— ^fuot
a. eu— *ue c. oe~->eo d. ui—¥iu e. cwerige b.v.ou— ^uo
H. vevwieseling van op elkaar lijkende
15. v. 13- w
letters: keel4*^heel raam~-^zasn lief— ^tisf stal^ 4stol
a. k k^ h
b. r 44z
C. l f ) t d. cwerige
bea £•£ pen mijn <£-^wijn
a. b.
tweetekenklanken:
b. eiO"ie
IB.
Off VI
IO
b . v . a 4r$o; oe $-P oo
0
IE.
m.
V
is.
I £
ORIENTATIEFOUTEN TEN AANZIEN VAN DE STRUXTUUR VAN DE LETTER(S): AUDITIEF: 5. verun-aseling van lange en korte in gesloten lettergreep:
klinkers klaar-?> klav alootO slot breed— ^bred schuur—>schur brief— ^brif
a. aa•H-a b. oo 4?¥o
c. ee4-^e d. uu4-£u
e. ieO i b. klankverwiaaeling
bij klinkers en
fl.uerwtsseXing
HJ
ear—oor—eur
17.
i
n.
irat
ao.
medeklinkere:
fO v b. c.
•i
IF.
taeetekenklanken:
eerst
It.
ia. \
leukO iuik bent— ^bint
a. eu—u—uu—ui b. overige b.v.e<->i
?. klankverkleuring
t
s 4$z overige b.v.b 4-*p;df-J>t
fijn- 4vijn zit— >sit doe' ^toe
ii. 21. 52-
158
VervolgKort(1978:30-33) TER(S):
ORIENTATIEFOUTEN TEN AANZIEN VANDESTRUKTUUR VANDE LETTER(S): VISUEEL en/of AUDITIEF:
io
verwisseling k 4*^ doek s —¥ »raas
vaarO waar metO n e t
a. VO w b. m£3"n
ORIENTATIEFOUTEN TEN AANZIEN VANDESTRUKTUUR VANDE LETTER(S): DIVERSEN:
ID. en ^"^ pen n 4^ w i j n
ik —¥ luak : e i 4-> z i e , r —^ b e o r .s ™^ h i u s it —4 fuot
si 4 ^ h e e l un —$ zaam if —^ t i e f il ^ s t o l
medeklinkers:
langs—¥ lans bang—~^bangk
10- verwarring
bij
11. vemarring
bio aai,ooi,oei
ia-
verwarring
ng,nk
mooi™ ^mooj
bio eei*/,ieuw,us*
13. verkleiningsuitgang
je,(e)tje
nieuw— £niew mannetje—4manneje
ORIENTATIEFOUTEN TEN AANZIEN VANDESTRUKTUUR VANBET WORD:
IE.
m
verandering van delettervolgorde
is
letterweglating: a. van(een)letter(s)ineen medeklinkerkcnbinatie
?TER(S):
k°rt- > k r o t
b r o e k —^ boek f l u i s t e r e n —•> f l u i s t e r
b. overage b.v.achtervoegselen/er lbar —> k l a s
17.
at $4 slot
ad tBas^ birsd e —^ schur e£ —> b r i f
IB.
st— ^irst
jn— ¥vijn zit— ^sit 4oe^"^toe
straat— ^straart a n t i c i p a t i e en r e t r o c i p a t i e neem^ ^meen wcxxcdaxkering ORIENTATIEFOUTEN TEN AANZIEN VANDESTRUKTUUR VANDE ZIN:
IF-
ukO luik nt— ^bint
kans —^ k a n t s lettertoevceging
11. toevoegen, weglaten, vervangen van woorden; veranderen van de woordvolgovde: niethinderlijk
mijnarmdoetpijn — ^mijnarmdoetzeer
50. toevoegen, weglaten, vervangen van woorden; veranderen van de woordvolgorde: welhinderlijk
pietisnietklaar —^>pietisklaarwakker
REGELFOUTEN:
II.
&of t SI. verlengingsregel: eind van eenwoord
aa
open lettergreepregel verdubbelingsregeI:
en
aan net
goed—>goet
medeklinker-
a. openlettergreepregel b. nedeklinkerverduKbeling c.overgeneralisering
beter— ^beeter jammer —%jamer werken—3>werkken keuken— ^keukken
159
•MMJMMtM^
VervolgKort(1978:30-33)
in.
FOHETISCHEFOVTEN:
23. woordengehealfanetisch sakHjven 24. weglaten van deslot-n 5S. extralettergrsep invoeren na1 enr
at.
radio—$•raadiejoo samen™ ^sam@ helft—$•heleft
problemen met de 'atomne e' (®) a. in eindlettergreep
b.
in ig(e)enlijk(e)
c. invoorvoegselsbe,ge,ver
hopan— ^hopun hopn
37.
vervisse lingeiO ij
26. verwisseling
ou(w)4-*au(w)
21. veruisseling ch4^ <3 30. overige b.v.c— ^s/z;ch—^sj
geheim— ^guheim gheim
2 FouU en dialei Voorbeeto koninjin/V
rijk— ^reik gauw—$•gouw schip— ^sgip cent— ^sent
tflZTTE ANALYSEREN FOVTEN:
V.
uu- eu; uu a- aa; e -c l-v;s-z. Voortoee/d
eerlijk— ^aerluk
MATERIAALFOUTEN:
IV.
! Foutf klankont
31.
3 Foot waarner 3.1 Om* - omdev - omde ft - metkwe - methuh - omkerlri 3.2 In vc W:l-k;n-n Voorbeek dok/bok; Zoord/Nc
4 Volg 4.1 Foul vasthoud 4.2 Oe E letter die net woon latter,6fi wordt ver van een a Voorbeeli pos/sop; opiaalbru
Overgenomen uit:Kort,H.(1978).SpellingpakketDeelI. Onderwijsbegeleidingsdienst Eindhoven.
160
VanderGeeste.a. (1978 :147-153) Dit model isontwikkelddoorhetCentrum OnderwijsService. (R.K.) -^raadiejoo
Schematlschoverzlchi van spelllngfouten, gerangschIMnaar mogellfke loutenoorzaak
amen— ^same
t
Fouten a/sgevolg van moeilijkheden in
klankonderscheid
ft— ^heleft
pen—•>hopun hopn jk— ^eerluk im- ^guheim gheim
uu - eu; uu - ui; eu -ui; ui - ou. a - aa; e - ee; e - i; o - oo. u - uu; l-v;s-z. Voorbeelden: deur/duur; heus/huis. schutr/scheur, gat/gaat: pin/pen;vijn/fijn; soet/zoet.
5
•Weetjes'-fouten
Omeenaantalfoutantokunnen voorkomen,moetende kinderendeschrijfwljzevaneen woord eenvoudig weten;erzijngeenandere middelen om deze foutente voorkomen. 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5
I -ie g -ch; gt -cht i|-ei;au-ou -eer; -oor;-eur -aal;~ooi;-oei;-eeuw;-leuw: -uw
5.6 -nk; -ng;-nkt; -ngt. Vooroee/den;
2 Fouten a/sgevolg van een niet-correcte en dialectische
uitspraak
Voorbeelden: koninjin/koningin;egen/eigen; zen/zijn; tafol/tafel
liter-liever;sieraad-sigaar lig-zich;nog-noch;dag-lach;ligt-licht;zegt-vacht; reist-rijst;bouw-lauw:vouw-gauw irst/eerst:dur/deur: dor/door.
rijk— ^reik gauw —%•gouw chip— ^sgip cent— ^sent
6 Fouten in woorden eindlgend op -Ik, -rk, 3 Fouten ategevolg van foutieve visuele waarneming of visueel geheugen 3.1 Omkartngsfouten: - omde verttcaleas:b-d; p-q: - om dohorizontals as:m-w;b-p;d-q; - melkwartdraal: N-Z; - methalvadraa/:u-n;b-q;d-p; - omkeringenvan ui. ei,ou,au,eu.le. 3.2 In rarm opelkaar lijkende madeklinkers: h-k;z-r: W;l-k; n-m; v-w. Voorbeelden: dok/bok: reor/roer; wuis/muis; boes/poes; Zoord/Noord;hoe/koe;roek/zoek;vaar/waar.
4
Volgordefouten
4.1 Foutendieberusten op een niet opmerkenofniet vasthoudenvandevotgordevanda letters. 4.2 Deantlclperende of retrociperendeherhallng(een letterdielaterInhetwoordvoorkomt,wordt aleerderin hetwoord geschreven ter vervanging vaneen andere letter.6teenletterdieeerder Inhetwoord voorkomt, wordtverderop in hetwoord herhaald als vervanging van eenandereletter)
-If. -Ip, -rm, -Im,-rf, -rp, -Ig, -rn. -Ift, enz. Bijditsoonwoorden voegendekinderen vaak een extraklank(endusextralettertekens)inwaarbljdit fonetisch geziennietonioglschis. Voorbeelden: warrum/warm;heliup/help; zeilef/zelf.
7 Fouten bij woorden met voor- en achtervoegsels 7.1 7.2 7.3 7.4
be-,ge-, ver-e.-en.-er,-el,-eren,-elan -iijk.-lijks-,erij-.ernlj -hsid.-leit, -lei
7.5 -ig 7.6 Veritleinwoordehop -|e. -tie. -p|e.-k)e,-e 7.7 Woorden op-Isch.-tie.-age
Voorbeeldon: pos/sop; vats/vast, kruk/kurk. oplaalbrug/ophaalburg. grijgen/krijgen. straal/straat
sbegeleidingsdienst
161
!MftflMfliM8te»iiHiM^^
Vervolg:Vander Geeste.a.; Modelvan het Centrum Onderwijs Service 8
Fouten tegen
spellingregels
8.1 Meerlettergrepigewoordenmetverdubbelingvan demedeklinkerophe!eindvandelettergreepmet gehoordekorteklinker. Voorbeelden: bossen,vissen. 8.2 Woorden meteen enkeleklinkeropheleindvan eenlettergreep metgehoorde langeklinker. Voorbeelden: 16-pen.ma-ken.ru-zie. 8.3 Verlengingsregel:-d.-b
Voorbee/den; land,web. 8.4 Woordenwaarbijde schrljfwijzemedeathangtvan deplaatsvande klemtooninhetwoord. Voorbes/den: olien.knleen. 9
Fouten in
workwoordsvormen
9.1 Inworkwoordenalsdoen,elan,gaan. 9.2 Inwerkwoordenalshappen,plakkan. 9.3 Starkewarkwoordenmetstamop-d:worden. binder): 9.4 »Z)rakk3werkwoordenmetstamop-d:branden, landan, 9.5 '.-Zwckkowarkwoordanmatstamop-t:wachtan, koatant
10 Weglaten van woorden, lettergrepen letters
ol
Voorbeelden: natll|k/natuurll|k;Wnren/klnderen;blnen/blnnen; vrlendet|e/vrlendlnnetje;plel3/palels.
11 Toevoegenvanletters,lettergrepenof woorden Voorbeelden: Demannenwerfeenhard/Demannanwerkenheelhard. Janloop!vanschoolnaarhula/Janlooptvanschool naarhuEstoe.
12 Welnlgofriietgestructureerd woordbeeld Voorbeelden: nattardelk/natuuriljMeriek/fabrlak.
13 Slordlgheldsfouten Hleronderrakantmenmaeatalook hetaanelkaar schrfjvanvanwoorden.DesacatagorieIsdoorgaans eanvergaartrakvannletterubricerentauten.
14 Foutentegenvreemde woorden Voorbeelden: chocolada, chauffeur.
6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16 17.
19.
Overgenomenuit:VanderGeest,A.,H.vanderKooij,T.vanRossum,W. Ruijssenaars,W. Swuste,T. Westerbeek (1978).Spellenmetspellingzwakkekinderen. Praxis-reeksno. 15.DenBosch: Malmberg.
20. 21. 22. 23.
Overger uitgevei
162
ce lOf
not
ialhard, shoot
Ruijseren.
Kuipers/Weggelaar (1979 :Handleiding pag.7+8) Zij nemenvrijwelallecategorieen van Vander WisselenBakkerover, maarformuleren ze letsanders. (R.K.) Hetverwisselenvandelettervolgorde,verspringingen. Voorbeeld:duervoordeur. 2 Het vervangenvaneenwillekeurigemedeklinkerdooreen willekeurigeandere medeklinker,voorzoverniet vallendonder IS. 3. Hetvervangenvand doorp ofddoorb,enomgekeerd,spiegelingvaneen letterteken. 4. Hetverwisselenvanvisueelopelkaarlijkende lettertekens voormedeklinkers, m/n en vjw. 5. Anticipatiesenretrocipatiesbinnenhetzelfde woord:eenletter uit het woord wordt opeenverkeerde plaatsherhaald.Voorbeeld: hohpen voorhopen. 6. VerwisselingvanWinkers,uitgezonderd ei/ijenau/ou. 7. Verwisselingvandemedeklinkersf/v ofs/z. 8. Het toevoegenvaneenextralettergreep. 9. Het weglatenvaneenlettergreep. 10. Verwisselingvanquaklankvolkomenanalogelettertekens: ei/ij, ch/g, enau/ou. 11. Fouten tegendeverdubbelingsregelsvanklinkers. 12. Verwisselingvand, tendt. 13. Fouten tegendeverdubbelingsregelsvanmedeklinkers. 14. Het weglaten vaneenletteruiteenwoord,voorzovernietvallendonder9, 11 of 13. 15. Fouten indelaatsteletter,voorzoverniet vallendonder 1. 16 Het toevoegenvaneenextraslotlettergreep. 17. Het vervangenvaneenwoord dooreenwoord dat 6f synoniemis6fdat inhet zinsverband ongeveerdezelfde betekenis heeft. 18. Hetweglaten vaneenwoordofeengroepvanwoorden. 19. Het toevoegenvaneenletter aaneenwoord,voorzover nietvallendonder 8, 12, 13. 15, of 16. 20. Het weglatenvaneenslotlettergreep. 21. Hetvervangenvaneen woorddooreenander woord dat niet synoniemis. 22. Anticipatie of retrocipatie opeenanderwoord: eenletter uit eennaburigwoord wordt ineenwoordingevoegd. 23. Het toevoegen vaneenofmeerwoorden aaneen zin.
Overgenomenuit:Kuipers,Ch.G.&C.Weggelaar(1979).VGravenhage:Staatsuitgeverij.
163
Vervolg
Verhoeven(1979: 151+152)
4 4. 4. 4 4 4 4
Declassificatie wordtnu alsvolgt: 1 Fouten,voortvloeienduitoptiesbinnende ABN-spreektaal. 1.1 Gewonefouten 1.1.1 geenslot-n ('geen'betekent steeds:tenonrechte geen) 1.1.2 vocaal-reductie 1.1.3 sjwa-insertie 1.1.4 j ofwinplaatsvandofals hiaatdelger 1.1.5 r-deletie,waardieindespreektaai correct is(nainplaatsvannaar) 1.1.6 overige 1.2 Hypercorrecties 1.2.1 welslot-n (*weFbetekentsteeds:tenonrechtewel) 1.2.2 overige
5 5 5 5 5 5 5
2. . Fouten,voortvloeienduitdialect™ 2.1 Gewonefouten 2.1.1 finplaatsvanv 2.1.2 sinplaatsvan z 2.1.3 chinplaatsvang 2.1.4 geenslot-t (bv. grach) 2.1.5 geen 1 (bv. zukke) 2.1.6 overige 2.1 Hypercorrecties 2.2.1 vinplaatsvanf 2.2.2 zinplaatsvans 2.2.3 ginplaatsvanch 2.2.4 welslot-t 2.2.5 overige 3. 3.1 3.1.1 3.1.2 3.2 3.2.1 3.2.2 1 1.1 1.2 1.3 4 5 6
Fouten,voortvloeienduitovertredingenvandegelijkvormigheid Gewonefouten t inplaatsvand overige Hypercorrecties d inplaatsvant overige Fouten,voortvloeienduitovertredingenvandeanalogie Gewonefouten analogie-t ino.t.t.niet geendubbele t ino.v.t. geendubbeled ino.v.t. t inplaatsvand bijvoltooid deelwoord t inplaatsvand bij tegenwoordig deelwoord overige
Overgf tenini heersi,
164
m
jg&ttyg
Vervolg:Verhoeven(1979:151+152)
i naar)
xeid
4.2 4.2.1 4.2.2 4.2.3 4.2.4 4.2.5 4.2.6
Hypercorrecties analogie-t ino.t.t.wel dubbeletino.v.t. dubbeled ino.v.t. d in plaatsvantbijvoltooiddeelwoord d in plaatsvant ino.v.t.(2eof 3e persoon) overige
5 5.1 5.1.1 5.1.2 5.1.3 5.1.4 5.1.5 5.1.6 5.1.7 5.1.8 5.2 5.2.1 5.2.2 5.2.3 5.2.4
Fouten, voortvloeienduit overtredingenvande afleiding Gewonefouten ijinplaatsvanei eiin plaatsvanij au in plaatsvanou ou in plaatsvanau geen wofubij:-auw, -ouw,-eeuw,e.d. kinplaatsvanc sin plaatsvanc overige Hypercorrecties welwbijau,ou,e.d. cinplaatsvank cinplaatsvans overige
6 6.1 6.1.1 6.1.2 6.1.3 6.1.4 6.2 6.2.1 6.2.2 6.2.3 6.2.4
Fouteninbastaardwoorden, die nietvallenonder3,4,5, 7of 8 Fouten, dienietberustenopfoute uitspraak eigennamen woordenafkomstig uithet Engels woorden afkomstig uithet Frans overige Fouten,die berustenopfoute uitspraak eigennamen woorden afkomstig uit het Engels woordenafkomstig uithet Frans overige
7 7.1 7.2 7.3 7.4
Fouten,voortvloeienduitovertredingentegendeberegelingvandevocaalverenkelingenconsonantverdubbelinginopenengesloten syllaben" vocaal dubbel consonant dubbel" vocaalenkel12 consonantenkel
3 8.1 8.2 8.3 8.4
Fouten, voortvloeienduitanderespellingsregels verwarringvan-ienen-ieen foute trema-plaats foute afbreking overige
9
Overige
Overgenomenuit:Verhoeven,G.(1979).Verbeeldingenwerkelijkheid. Spelfoutenindeopstellenuitverschillendetypenvanonderwijs.TijdschriftvoorTaalbeheersing, 1,146-163.Groningen:WoltersNoordhoff.
165
VervolgBooi Tsbel2 De 15 lopvan tabel.
B o o i j e . a . ( 1 9 7 9 : 131-134
Tabel1 Overzichi vande lop-foulen 2 Wester.6 12
1 Westen 12-16
1 cons. 1 cons. dubbelof dubbelof enkel enkel : 41 2 slot-/? : 37 2 vocaal dubbelof enkel 3 mv-uit3 slot-// gang :361 4 basj . 4 /ipv. d taardw. : 321 bijpart. 5 ij/ei :211 5 slot-/
1 cons. dubbelof enkel :30 2 vocaal I dubbelof : 271 enkel :22 3 bastaardw. 4 slot-/ : 11 : 9 5 mijn/me
6 f/v,s/z, g/ch 7 slot-/
: 8
j 6 ij/ei : 21 :18
8 eigennaam (buitenland) :16 9 vocaal dubbelof enkel :14 10 tipt.d bijpart. :11
7 lipv.d (gelijkv.) : 7 8 f/v,g/ch. s/z
: 6
9 woordkennis
: 5
10 eigennaatn (buitenland) bastaardw. mijn/me
11 analogic-/ : 10 /ipv. d I (gelijkv.) : 10I 'traditionele'fouten :27",, consonant-vocaal fouten : 28",, overige : 45",,
166
3 Oosten6
6 foute vocaal 7 analogic-/ 8 v/ls/z. g/ch
1 9 slot-//
10 clustersimplif.
2
1 woordkennis
16
19
:54
:42 :35 :29 :20
:20 : 19
: 18
2 eigenn. (buitenland) 3 slot-n 4 analogic-/ 5 /ipv.d bijpart. 6 vocaalreductie 7 cons. enkelof dubbel 8 mv-uitgang
• 15 : 12
11 9 8
7 7
: 15
9 -tte(n) welof niet 0 slot-/ 13 bastaardw.
: 4
5 4
1 Conso 2 Slot-n 3 Vocaa 4 Fouti 5 Slot-/ 6 /ipv.' 7 Mv-u .8 Analc 9 Vreen 10 /ipv.. 11 (yipv. 12 FouU 13/ipv. 14Woo 15 Mijo Totaal De fouti op zich 1 en 2 is gezoc zijn de f 1 2 3
4
11
5 6 7 8 9
11
11
: 4 : 4 11 /ipv.d (gelijkv.) dipv.t (gelijkv.)
4 Zuiden12
10
Overgenome Minnen(197
VervolgBooije.a.(1979:131-134) TabeS2 De IS top-fouien, verkregen dooroptelling vande top-fouteninde 4 groepen van label1.
2 16
19
15 12
: 11 : 9
1 Consonant tenonrechteenkelofdubbelgespeld 2 Slot-nontbreektofhypercorrect 3 Vocaaltenonrechtedubbelofenkelgespeld 4 Foutinbastaardwoorden('onherleidbaar') 5 Slot-*ontbreekt 6 /ipv. v, vipv./,sipv.z,ripv.s,gipv.ch,chipv.g 7 Mv-uitgangontbreekt .8 Analogie-f tenonrechtewelofniet 9 Vreemdeeigennaam fout 10 /ipv.dbijparticipiaperfecti 11 ijipv.eiofeiipv.ij 12 Foutevocaal(b.v.doorreductie) rf(gelijkvormigheid) 13 tipv. 14 Woordkennisschiettekort 15 Mijoime ipv.mijnenomgekeerd
132 86 83 76 60 45 43 40 35 35 29 28 28 24 24
: 8 Totaal : 7 : 7
768
De fouten zijn door ons geklassificeerd optweeniveaus. Eerstzijn de fouien op zich gekwantificeerd - eendeel vandeze klassificatie vindt menin tabel 1 en 2- en vervolgens iser een summiere foutenanalyse gemaakt. Hierbij IS gezocht naar een mogelijke verklaring van de fouten. Op basis hiervan zijn defouten intypen ingedeeld. Hierbij onderscheiden wij:
: 5 : 4
1 2 3
: 4
4 5 6 7 8 9 10 11
Fouten tegendeanalogieregel. Fouten tegendegelijkvormigheidsregel. Fouten tegendeconsonant- envocaalspelling bijopen engesloten syllaben. Fouten in verband met het bestaan van2 tekens voor 1foneem of omgekeerd. Fouten, voortvloeiend uitgebrekkige woordkennis. Fouten in bastaardwoorden. Fouten voortvloeiend uitmorfologischeofsyntactische onkunde. Fouien voortvloeiend uitdespreektaal. Fouten voortvloeiend uit dialect. Varia Onverklaard (althans voor ons).
Overgenomenuit:Booij,G.E.,C.Haitians,G.Verhoeven,F.Balk&Ch.H.van Minnen (1979).Spelling.Groningen:Wolters-Noordhoff.
167
Bffiatittaftta
jjjajjjftlMIMttwftRwA^
IndenKleef(1980:45+46)
VervolgIr
Zij voegt enkele categorieeen aandievan Vander Wissel(1963) enBakker (1965) toe enneemtde ordeningvanDumont (1978) over.(R.K.)
Toelichtin Deze kate van Vand schrijfstoc aangevulc Denumm vullingen tegorie 9 erdevoo: omdatvo veronden wijze van
I.VISUELEDYSLEXEENDYSORTHOGRAFIE 3.Hetspiegelenvanandereletters,bv.t,s,z,jenz. 4.Hetverwisselenvanvisueelopelkaarlijkendeletters,namelijkk-h,t-1, 1-k,r-z,m-n,v-w,C-G(stot/slot,heem/heen,Cerrit/Gerrit);ookhetnietgoed afmaken vandelettervormo.i.v.hetnognietgeautomatiseerdeverbonden schrift, metnameu-uuofv-wmetpootteveelofteweinig,b-1 (lel/bel). H.AUDlTffiVE DYSLEXIEENDYSORTHOGRAFIE 6.Klinkerverwisseling,metname ee-i,eu-u,a-o,ui-eu,ie-i,e-i,oo-oe, uu-ui,o-u (stok-stuk,niest/nist,deur/dur,bel/bol). Eveneensverwisselingvankorteenlangeklinkersineengeslotenlettergreep (hel/heel,ardig/aardig). 7.Verwisselingvandemedeklinkersf-v ens-z(fraagt/vraagt, zchip/schip)ook t-daanhetbeginvaneenwoord(tak/dak). 9.Eenwoordvolledigfonetisch schrijven oflezen(horlosje/horloge, etwie/etui). HI.TRANSFORMATDEVANAUDITIEFWOORDBEELDINVISUEEL WOORDBEELDENOMGEKEERD '22.Foutenbijdeklankgroepen:-eeuw,-ieuw,-uw,-aai,-ooi,-oei (leew/leeuw;rauw/ruw;mooj/mooi) '29.Woordennietaanelkaarschrijvenofjuistwel,waardatnietmoet(helemaal,volgende,isal/isal). V. SPELLINGSREGELSALSFOUTENBRON '26.Verwisselingvantoonlozeemetuinmeerlettergrepigewoorden (suringen/seringen)enfouten bijdeuitgang"lijk"of "ig"(moeiluk/moeilijk smerug/smerig). '27.Foutentegendespellingsregelsvanvreemdetalen(abriekozen/abrikozen, sitroen/citroen,hiacint/hyacint,illuzie/illusie). '28.Weglatenvanhoofdletters vanleestekensoftenonrechte hoofdletters schrijven.
168
Overgenon ternepubll' Nijmegen.
VervolgIn den Kleef (1980 :45+46) ToeHehting Dezekategorieen zijn ontleend aandefoutenanalyses uithetonderzoeK van VanderWissel(1963)en Bakker (1965)bij kinderen metlees-en schrijfstoornissen ennormalelezersen schrijvers. Dumontheeft deze aangevuld en geordend invijf hoofdgroepen. Denummers 26 t/m29hebben wehieraan toegevoegd, evenalsde aanvullingenbijkategorie4,6en 7.Hoewelnummer26en 27 ook onder kategorie9gerangschikt kunnenworden- althansgedeeltelijk - geven we er devoorkeuraan zein tedelen onder dehoofdgroep "spellingsregels", omdatvoor hetkorrekt schrijven vandetoonlozee (26) deklemtoonregel verondersteld wordtenvoorkategorie 27regels gelden voorde schrijfwijze van woorden,dieweontlenen aan vreemde talen.
Overgenomenuit:IndenKleef,T.(1980).Taalonderzoek "zuiverschrijven". InternepublikatievanhetInstituutvoororthopedagogiek,KathohekeUmversiteit Nijmegen.
169
Cohen(1980:153) Correct
Cromer
A- type error
vveck blue scene shoot some shore night slow rain bear stare right beach taught pale call whole pair grown great plain straight feet been ball peace paw lane sail board
In Version A
weak blew seen chute sum sure knight sloe rein bare stair write beech taut pail caul hole pear groan grate plane strait feat bean bawl piece pore lain sale bored
B-type error wake blow soon sheet same share nought slew roan beer store wrote birch tight pile cull whale peer green greet place street fate bone bowl pace pew lone soil beard
- the error substitutions
C-type error
D-type error
weke bloo scan shute sumb sliaw nitc slo rane bair ster ryte beche tawt payl cawl whoal payre grone grait playn strate feit bene borl peece por layn say! bord
waik bloc some shcat saini sliair nawt sloo rone beir staw roat bcrch titc pylc kull wayl peir grean greit playce strete fayt boan boll paicc pugh lown soyl beird
were real word
homophones
RKIX for RAIN, BEECH for BEACH), i.e. they were phonologic ally identical
wiili the correct word. In I'rrsion B - the error substitutions were real word n o n h o m o p h o n e s ROANIbrRAIN BIRCH for BEACH), i.e. they were phonologic ally different from the correct word. In VersionC - the error substitutions were compatible pscudohomophones (RAKE or RAIN, BLOO for B L U E ) , i.e. n o n - w o r d s w lich sounded like the correct word. In Version D - the error substitutions were incompatible pscudohomophones ( RONE for RAIN, BLOE for B L U E ) , i.e. n o n - words which sound like a re al word b u t not the correct one.
Overgenomenuit:Cohen,G.(1980).Readingandsearchingfor spellingerrors. InU. Frith(ed.).Cognitiveprocessesinspelling. London:AcademicPress.
170
Cromer(1980: 416-421) l Phono-graphical errors 1.1 Phono-graphically similar ik >c me
Oentrrlly similar in sound (in British English pronunciation)
tat
ERROR
ni
agac
lir wt o ic ir \v it
rch le II yi r an :it ycc
:te t in
1 ce ?h m I rd
phones "UlK-;il JIIOIHS
Herein homounded seudowhicli
mgerrors. Press.
Near homophones ERROR
TARGET
ofT to
(or) N 4 , S 2 (too) N 2 , S 4 , S 5
to two
(two) R 6 , N l , N 3 , S 3 (to) N 5
TARGET
(again) S5
agang aginc alone arc baak basked baskes basking begain boles cairn caridg chaged changed choob con conplane c o ntinner cud did'en doun
(again) S 6 (again) E 4 (along) S 4 ('oh' o r ' a h ' ) N l (back) S 6 (basket) D l (basket) R 3 (basket) D l (began) S2 (balls) N 3 ( c a m e ) SI (carriage) N 3 (chased) S 2 (chased) S 2 (tube) N 3 (come) S 1 . S 6 (complain) S2 (container) E 4 (could) S 5 (didn't) D 3 (down) N 3
ilimk dust employ rvreonc late lomc U>uc frighting Iritcncd Critic Kelt
(duck) S 5 (just) N 3 (empty) E4 (everyone) S 3 (fight) S I (from) S I (four) S I (lighting) S 4 (frightened) R 6 (fright) N l (get) S2 (come) SI (as) S 2 (as) S 2 (horse) D 3 (horse) D 5 (imagine) N 4 (jumped) N 6 (cart) S2 (like) SI (little) S5 (lots) N 3 (mickey) S2 (monkey) S6 (monkey) N 3
K""1 has his hoursc house iniamgine juinbcd karl lark lilll lolss miky •nomky money enz
•
Vowel substitutions ERROR
TARCET
an anuther ap bay bean beg buskct carnal caw chcaky cilender
(in) S 6 (another) N 3 (up) S I , S.r) (boy) EI (been) N 3 (big) S 6 (basket) D l (camel) N 1 (cow) SI (cheeky) S2 (cylinder) N 2 enz.
Letter omissions ERROR
TARGET
a a agan alon alwas an bclive came carrige cat com empted
(and) S 4 (at) E 5 (again) D 5 , N 3 (along) N 3 (always) N 3 (and) S 2 (believe) N 5 (camel) R 2 (carriage) N 6 (cart) R 7 (come) D 3 (emptied) S4 pnz.
1.2 Phom ^•graphically distant ERROR
TARCET
a aagmints a gold
(up) N 2 (argument) S 3 (again) S I
anoy argy backt dolis ccpt cnted cxetcd fcclablcncss
(another) S 5 (angry) S 2 (basket) E 2 (balls) E l ( e m p t y ) E4 (emptied) N l (except) N l (feebleness) S2
'enz
171
VervolgCromer(1980: 416-421) 1.3 Souiid-relaltd syllable errors Syllable omissions
si
F.KKOR
TARGET
cinder K"«imaging l""K mines rrmbcrcd suddlcy llicr
(cylinder) S2 (again) E4 (imagining) S3 (along) E4 (minutes) E4 (remembered) S2 (suddenly) D6 (other) E4
3 Morphological errors ERROR
TAROET
angar founded frighted laughtcd slowlyer
(angry) S3 (found) S2 (frightened) 1)6 (laughed) D6 (slower) N2
4 Spelling rule errors 4.1 SuJ/ix-adding rules ERROR
Syllable transpositions F.KROR
TARGET
amanals ainanls molar
(animals) D3 (animals) D3" (moral) S3
2 Visual e r r o r s 2.1 General visual errors ERROR
TAROET
chacse erg ergs rKK rnougth fiiuli fired liriiul
(chase) E4 («Ht> S5 (eggs) S5 (eye) S5 (enough) N4 (fight) S3 (friend) S5 (friend) S6
bigcr bitting bravly chascing emplyied Hiing gating gcting hcavyer bidding ncting pioded poped puting sloped storys
ERROR
TARGET
atfer crat korss loin nacr sotp tried wofl
(after) S5 (carl) S6 (cross) S6 (lion) Da (near) S.ri (stop) R6 (tired) D 4 , S2 ( w o l f ) S6
2.3 Otherorder errors ERROR
TARGET
arolhe benuese saw
(other) I"4 (because) 1)3 (was) Sfi
172
TARGET
(bigger) S5 (biting) R2, R4, N2 (bravely) S2 (chasing) R4, E2, E4 (emptied) N5 (Hying) Nl (getting) S5 (getting) R4, S5 (heavier) N6 (hiding) S2 (netting) N3 (plodded) S2 (popped) N l (putting) R4, E4, S5 (stopped) N5 (stories) N4
4.2 End-erule ERROR
TARCET
bake bite
(back) E4 ( b i t ) D l , D 2 , D3, D4, D6, E4 (chase) N3 (done) N3 (duck) E4 (ducks) E4 (home) SI (take) SI
enz. 2.2 Letter transpositions
ERROR
a con a cross a ginc a long alright
chas don duke dukes horn lak
4.3 Spelling conventions ERROR
TARGET
acros animall bcter cammcl puling roled "gger wcl
(across) N3 (animal) N4 (better) N3 (camel) N6 (pulling) N3 (rolled) N3 (tiger) N2 (well) N3
ERROR
buck dnck duck hospital
ERROR
an arer bag
VervolgCromer(1980:416-421) 5 Segmentation errors ERROR
TARGET
a con a cross a ginc a long alright
(again) SI (across) S2 (again) lvS(along) S2 (all right) S4
6 Letter form e r r o r s ERROR
TARGET
buck dnck duck hospilal
(duck) R6 (duck) El (back) SI (hospital) R6
;4 7 Uaciassifiable ERROR
TARGET
an arcr bag
(?)S6 (?)Sl ( ? b a d ) El
Toelichting: .. . Cromer neemtvaniederecategorieeen groot aantalitems op.Deze zijn in ditoverzichtnietallemaalweergegeven.Weizijn allecategoneen vande foutenclassificatie opgenomen.Voordevolledige opsommingvan alle itemsraadplege menhet oorspronkelijke werk(R.K.). (4,
Overgenomenuit:Cromer,R.F.(1980).Spontaneousspellingbylanguagedisorderedchildren.In:U.Frith(ed.).Cognitiveprocesses inspelling.London:AcademicPress.
173
Verhoeven
Marcel(1980:382) TABLE 3 E r r o r types Group:
a n d their frequ mcy probability (in percent) Examples
Patients
Child en
Adul is
In WordjMn-word 1 Yd J Vwd Wd Nwd
Wd Nuid
Wd
JYwd
ERRORTYPE
Oninitialunvoicedstop+ liquid Liquid omitted Liquid misplaced Stop voiced, liquid omitted Oninitialvoicedstop4liquid Liquid omitted Liquid misplaced Stop unvoiced, liquid omitted Oninitials +unvoiced stop+ liquid Liquid omitted Liquid misplaced Stop voiced, s and liquid omitted
32 22 27
2(i 25 19
40 18 30
34 25 30
26 23 18
20 16 15
37 10 26
26. 21 25
31 20 36
20 15 20
41 05 41
31 05 36
tray-»tay cry-*rcy cry-«-gay
glass->gasse blood-»-boold grass->cass
plid-*pid prog-*porg crade-*-gadc
II. 1.anticipa1 2.persevei 3. verdubb
blan->ban brcb-»berb grock-»-cock
III. 1.letter:/!' 2.lettergre 3. woord:
25 20 15
38 10 29
29 28 12
41 20 15
26 15 41
36 05 46
spring->sping strike->styker scrape->gap
Onterminalnasal +voiced stoporfricative 05 Nasal omitted Stop/fricative omitted 11 0 Nasal misplaced
17 34 0
10 19 0
20 39 0
15 26 0
31 36 0
mend->-med lond-»-lod hummed-*hum lond->lone
Onterminal nasal + unvoicedstop Nasal omitted Stop/fricative omitted Nasal misplaced
28 0 35
50 0 10
25 0 31
42 0 35
36 0 36
46 0 10
bent->bet bent~>betn
fent-»-fetn
Onterminalliquid + voicedstop Liquid omitted Stop omitted Liquid misplaced
20 31 0
10 32 0
32 21 0
38 34 0
31 36 0
36 41 0
herb-*hcab held->hell
pold->pod pold-»pol
Onterminal liquid + unvoiced stop Liquid omitted Stop omitted Liquid misplaced
34 0 0
40 0 0
37 0 0
43 0 0
36 0 0
46 0 0
help-*hap
—
scrot-»-scotc I spram-»-sporm strabe->-dabe
fent-s-fet
—
—
—
delp-*dep
—
Overgenomen uit:Marcel,T.(1980).Phonological awarenessandphonological representation.Investigationofaspecific spellingproblem.In:U.Frith(ed.). Cognitiveprocesses inspelling. London:AcademicPress. 174
I. 1.Insertie: 2. omissie: 3. substitut 4. transpos
IV. 1. begin:/ 2. midden 3. einde: v
Overgenom Tijdschriftv
Verhoeven (1981 : 45 +46)
les
Mwd
plicl—s-pid prog-i-porg crade-*gadc
I. 1.Insertie: noge(=nog), ooejevaar, moersassen (=moerassen) 2. omissie:doker (=dokter), banen (=bananen), apart (= aparte) 3. substitutie: laten(= later),het(= heb). 4. transpositie:verkooptser (=verkoopster), rodens(= rondes). II. 1.anticipatie:drorpje (=dorpje), iendereen. 2.perseveratie: heldel (=helder).blijben (= blijven). 3. verdubbeling:woord(=word),haar haar(= haar).
blan->ban brcb-»-berb grock-»-cock
III. 1.letter: liefts(= liefs), voges(= vogels). 2.lettergreep:banen (=bananen),gegeven(-geven). 3. woord:metmet (= met).
scrot->scotc spram-*sporm strabe->dabe
IV. 1.begin:heus(= neus), werder(=verder),evrvalsen (= vervalsen). 2. midden:steunpeunt (=steunpunt), handet (= handelt). 3.einde:wild (=wilde), burgemeest(=burgemeester), laten (= later).
lond-»lod lond-*lone
Overgenomenuit:Verhoeven,G.(1981).Isditeenspelfoud ofeenvergissing? TijdschriftvoorTaalbeheersing,3,41-49.Groningen: Wolters-Noordhoff.
feat- • f e t fent-=• f c t n
pold--*pod pold--*pol
delp-»dep
honological rith(ed.).
;
175
Vervolg As
Assinken Verhoeven (1981) PROBLEMEN METDESLOT-N
OVERIGE PROBLEMEN
GROEP ! V
2. zonder-n luisterde vluchtte bouwde verorberde wachtte
D. Vocaalreductie 7. Bijdea pastoor patatkraam kanaal station garage
8. Bijdeo apotheker grammofoon automatiek komedie collega's
la. F
B. Bij substantia 3. met-n getuigen zieken gewonden verdachlen gevangenen
1c. ^
4. zonder-n getuige zieke gewonde verdachte gevangene
E. Sjwaproblemen 9. Sjwa-insertie 10. Sjwa-deletie kelkblaadjes geloven terp belazercn werf terrein gleuf tcrugkrijgen kloof geleidehond
C. flyadject iva 5. met-n gouden zilveren papieren wollen houten
6. zonder-n koude betere fiere bolle zoute
A. BijVerba I. met-a luisterden vluchtten bouwden verorberden wachtten
F. Intervocalisched 11. d—j wisseling 12. rf-» wwisseling zeiden houden reden koude dcden zouden gleden oude treden(subst.) gouden
> f lb. I 1 s
GROEP
2a.
2b.
2c.
Overgenomen uit:Assink,E.&G.Verhoeven(1982).Verschilleninspelfouten bij dicteesenandereschrijfprodukten. TijdschriftvoorTaalbeheersing,4,42-57. Groningen:Wolters-Noordhoff.
2d.
Assink (1982) GROEP
176
PERSOONSVORMEN
VOLTOOIDE DEELWOORDEN
I. Oppositie la/lb Tegenwoordige tijd: prefix/gewoon Voorbeeld: herkent/verraadt
IV. Oppositie la/lc Volt, deelw.: prefix/gewoon Voorbeeld: verhuurd/gehuurd
II. Oppositie 2a12c Verl. tijd: prefix/gewoon Voorbeeld: bemestte/ beboste
V. Oppositie 2a/2d Attributief deelw. prefix/ gewoon Voorbeeld: vermoede/gedroomde
III. Oppositie 2a/2b In beide gevallen verl. tijd met "verdubbeling": vermeldde/meldde
VI. Oppositie 2a/2b AlsIII, nu wordt gekeken naar de volt, deelw.: verklede/geklede
3a.
3b.
Overgenom waar?). Exp 57.Groning
Vervolg Assink (1982) GRQEP 1: WERKWOORDSVORMEN DIE EINDIGEN OP EEN HOORBARE -T
la. >on k
lb. lc.
>en nd •seling
fouten bij -57. Gro-
Prefixwerkwoorden in de t.t. enk. met suffix -t VERSUSvolt,deelw.op-d Bij: zwakke w.w. met de prefixen be-,ge-,her-, ont-en verVoorbeelden: gebeutt/d,verandert/d Persoonsvorm inde t.t. en v.t. enk. Bij: sterke en zwakke w.w. behalve die met de stam op -t Voorbeelden: vind(t),win(d)(t), parkeert, bestrijdt/bestreed Voltooidedeelwoorden die eindigen op een hoorbare -t Bij: sterke en zwakke w.w., voor zover zij niet vallen onder la Voorbeelden: getimmerd,gekocht, gevraagd
GROEP 2: WERKWOORDSVORMEN DIEHOORBAAREINDIGENOP -DE/-TE 2a. Persoonsvormv.t.enk.VERSUSattributief voltooiddeelwoord op-e Bij: zwakkeprefixwerkwoorden (zie la)met stamop-t of-d Voorbeelden:vergrootte/vergrote, verbrandde/verbrande 2b. Persoonsvormv.t.enk.VERSUSattributief voltooid deelwoord op -e Bij: deoverigezwakkew.w.met stamop-tof-d Voorbeelden: landde/gelande,viuchtte/gevluchte 2c. Persoonsvormv.t.enk. vaivzwakkew.w. Probleemishierofdestamwelofniet op-tof -deindigt Voorbeelden: wende/wendde,miste/mistte,gistte/vergiste,lachte/ wachtte 2d. Attributiefgebruiktevoltooidedeelwoorden op-e Ditisgroep lc,nuattributief gebruikt Voorbeelden: getimmerde,gekochte,gevraagde GROEP 3: WERKWOORDSVORMEN DIEHOORBAAR EINDIGENOP -DEN/-TEN Persoonsvorm t.t. meerv.of infinitief VERSUSpersoonsvormv.t. meerv. Bij:zwakkew.w.met stamop-dof-t Voorbeelden: antwoorden/antwoordden, wachten/wachtten 3b. Voltooidedeelwoordenop-en Bij: sterkeenzwakkew.w. Voorbeelden: gevochten,gezouten,geweven
3a.
Overgenomenuit:Assink,E.(1982).Hetbestepaardstruikeltweleens...(Maar waar?).Experimentenmetervarenspellers.TijdschriftvoorTaalbeheersing,4, 4257.Groningen:Wolters-Noordhoff.
177
Vervolg
Moats(1983 : 123-125) Error Types !. Preconventional Phonetically Accurate Errors A. Preconventional Consonant Errors 1. Nasal omitted before final stop consonant (WED/wind). 2. Dspelling for tongue flap/D/occurring in middleof word (LIDL/little). 3. Use of a letter whose name contains the sound of the phoneme, especially Y for/w/and H for/c/(YOH/watch). 4. Representation of affrication of initial blends tr and dr (JRSR/dresser; CHRAN/train). 5. Other articulatory phonetic detail (USZE/use). B. Preconventional Vowel Errors, Phonetically Accurate 1. Vowel letter whose name represents the long vowel and representation of r-controlled long vowels with short vowels paired with them in articulation (MAK/make; WER/wear). 2. Letter name segmented and used to represent lax (short) vowel sound (BAD/bed; GU/got). 3. Representation of glide, rounding, or elongation of long vowel (TIY/tie). 4. Transitional preconventional vowel spellings (WAER/ wear; TIUR/tire). C. Syllabic Phonetically Accurate Preconventional Spellings 1. Letters m, n. r, I used syllabically (LITTL/little; RTTN/ written. 2. Letter name for syllable or part of syllable BGAN/began; DRSR/dresser). D. Phonetic Spelling of Morpheme Ed(CARD/cared). II. Phonetically Accurate Conventional Errors A. Consonant Errors 1. Consonant doubling; unnecessary addition of a doubled letter. 2. Consonant doubling; omission of a doubled letter. 3. Alternativeconsonant grapheme forphoneme,within the symbol system. a) Conforming to constraints of position (WHER/wear). b) Violating position constraints (CKARD/cared). c) Omission of silent letter in knew and written. B. Vowel Errors 1. a) Vowel grapheme greater than 10 percent predictable according to sound-symbol and position constraints (LODE/load). b) Vowel grapheme less than 10percent predictable but still permissible (TROBEL/trouble). c) Vowel misspelling derived by analogy toknown word rather than by use of a spelling pattern (YOUSE/use). 2. Reduced vowel (schwa) substitution (LESSEN/lesson). C. Syllabic alternative elfor le(in trouble and little).
178
III.
Overgenc olderdys Annalsoj OrtonDy
Vervolg Moats(1983 : 123-125) HI. Phonetically Inaccurate Errors A. Consonant Nonphonetic 1. Consonant omission (STUCK/struck). 2. Consonant addition (BEGAND/began). 3. Consonant substitution. a) Voiced-voiceless confusion (CLASS/glass). b) Preservation ofsalient phonetic feature (1'LUN/plum). c) Bizarre substitutions (EVEY/easy). B. Vowel Nonphonetic 1. Vowel not represented, or omitted. 2. Vowel addition (BECANE/began). 3. Vowel substitution." a) Similar phonetic features (NOW/knew). b) Not similar (NEN/noon). C. Serial Order Errors 1. Letter order confusions (SRTUKj'struck). 2. Duplication and insertion of letter out of sequences (see LeCours, 1966) as in CAREERED/cared.
Overgenomenuit:Moats,L.C.(1983).Acomparisonofthespellingerrorsof olderdyslexicandsecond-gradenormalchildren.In:E.L.Hartwige.a.(ed.). Annalsofdyslexia: dyslexiainperspective,XXXIII, 121-139.Baltimore:The OrtonDyslexiaSociety.
179
Verhoeven(1983:133) code foutentype 1 2 3 4
grafeemadditie grafeemdeletie grafeemtranspositie omkering digrafen
5 vocaalsubstitutie 6 grafecmspiegeling 7 substitutie stemhcbbende/ stemloze consonanten 8 substitutie overige consonanten 9 woordverminking
Dumoi mogelijke gevallen
oe-eo, ui-iu,eu-ue ie-ei a-aa, e-ee,i-ie, u-eu enz. b-p, d-p, t-f, s-2,enz.
voorbcelden kip-klip, kist-kists zwaan-zaan, kaft-kat gesp-keps, soep-poes duim-dium, boek-beok kan-kaan, muis-mus
F. i H 2H 3H 4H
/< 5V Cl
boot-doot, kast- ast II F
v-f, s-z b-k, f-g, m-z, enz. 2 of meet fouten in sen woord
zus-sus, vuist-fuist koek-boek, rups-gups
6K
stoel-sot, wesp-vip
7V 8 E
Overgenomenuit:Verhoeven,L.Th.(1983).Foutenclassificatie bijbeginnende spellers.TijdschriftvoorTaalbeheersing,5,2, 131-138. Groningen:WoltersNoordhoff.
180
iimii^mmtsm^mmmmmiim^i^MitMmMiim
I
MMMMailM^MMMM^^
0
Dumont (1985:74-76)
:-kists kaft-kat >cp-poes boek-beok uis-mus
I Foutenvan visueleoorsprong i Hetomkerenvan tweeklanken (duer/dem, Wes/reis, diuflduit). 2 Hetverwisselen van den b (dij/bij). 3 Hetverwisselen van denbenerzijds metpenqanderzijds{beer/peer). 4 Het verwisselen van visueel op elkaar lijkende letters, namelijk k en h, t en /, lenk,r en z,menn,v en w, Cen G(5/of/slot, heemlheen, Cerrit/Gerrit). 5 Verwisseling vanqua klank volkomen analoge letters, zoals au/ou/ouw, ijenei, cheng(mauw/mouv/,zij/zei, lichtjWgi).
:ast- ast t-fuist ups-gups sp-vip
innende lters-
II Foutenvanauditieve oorsprong 6 Klinkerverwisseling, namelijk eeen i,euen u,aen o,uien eu,ieen /, eien i, ooen oe,uuen HI,oen «(j/o/c/stuk, nisi/mest, beus/bus). 7 Verwisselingvandemedeklinkers/en v,j enz(/raagr/vraagt,zc/iip/schip). 8 Eenextra lettergreep invoegen of weglaten, waar dit fonetisch gezien niet onlogisch is(werreken/werken, Gerl/GeTrh). 9 Eenwoord volledig fonetisch schrijven oflezen (horlosje/horloge, etwie/etui). III Foutenbijhetomzetten vanklankreeksen inletterreeksenenvanletterreeksen in klankreeksen io Het verwisselen van de lettervolgorde, verspringingen en anticipaties (stol/slot, gristeren/gisleren). 11 Een essentiele letteruiteen woord weglaten, toevoegen ofdoor een andere,willekeurige letter vervangen (kjop/knop, rei'/reis,poest/poes,netje/netjes). 12 Het toevoegen of weglaten vaneen niet essentiele letter aan het eind vaneen woord (keuknjkeuken, a//alle,mowe/mouw). 13 Hetwillekeurigtoevoegen ofweglaten vandeachtervoegselserofen(balker/balk, kinder/kinderen). 14 Eenwoord ofeengroep woorden weglaten ofdewoorden ineenonjuiste volgordezetten (eenbalk ligtnaastdestoep/erligteenbalk naast destoep). 15 Er worden zoveel fouten gemaakt in het woord, dat het woord onherkenbaar wordt (ng/begint,s/ng/spinnen). 16 Anti-ofretrocipatiesopeenander woord (prein/pertrein). 17 Eenwoord ofeengroepwoorden toevoegen (dearbeidersmoetenerghardwerken/ dearbeiders moeten hard werken). IVTaalproblemen 18 Eenwoord vervangen dooreenander woord datofsynoniem is,ofinhet zinsverband vrijwel dezelfde betekenis heeft als hetweggelaten woord (veW/land,zitte spinnen/begint tespinnen,hetschip/zijnschip). 19 Eenwoord vervangen door eenander woord datniet synoniem is(marconistlmachinist, dimmen/dempen). 20 Grammatical fouten in vervoeging of verbuiging vanwoorden (hunzei/zijzeiden, wijslaapten/wij sliepen,schippen/schtpen,smidden/smeden). 21 Syntactische fouten (hij wasmaar wat blij voordathijeraan gedacht had).
181
iMmmmMtimmmmimmimmammM
VervolgDumont(1985: 74-76) V Fouten tegendespellingsregels 22 Fouten bijde uitgangen ngennk (gin/ging, bangk/bank). 23 Fouten tegen de verdubbelingsregels van klinkers en medeklinkers (gaa/ga, spinenjspinnm, boerrenlboeren). 24 Verwisselingvan den taan heteind van zelfstandige naamwoordenen bijdevefvoegingvanwerkwoorden (tort/land,begind/begint). 25 Het weglaten of onjuist toevoegen van de meervouds-n of de vervoegings-r of n (vraag/vraagt, werke/werken,allen/allc).
Overgenomenuit:Dumont,J.J.(1985).Leerstoornissen1.Theorie en model. Rotterdam:Lemniscaat.
If
Ov
Ne,
N.l me
182
;::;::;:::
§§§i
?Mtm$mMm.$m
Noordman, Vander Sluis,VanderKooij, Koster (1987 : 19)
?aa/ga, spi\ bijde vergings-f of n
orieen
Foutencategorieen: 1. Inconsistentiesinhetinformatieverwerkendesysteem (I-categorie) 1. verwisselingvanlettervolgorde,verspringingen 2. vervangenvaneenwillekeurigemedeklinkerdooreenwillekeurigeanderemedeklinker *3. vervangend/p/benspiegeling 4. verwisselen vanvisueelopelkaarlijkendelettertekens 5. anticipatie/retrocipatieineenwoord(publiek/plu- bliek 6. verwisselingvanklinkers(behalveei/ij,au/ou) *8. toevoegenvaneenextralettergreep. 9. weglatenvaneenlettergreep(voorzovernietvallendonder20) 14. weglatenvaneenlettervaneenwoord(voorzovernietvallendonder9, 11, 13,15) *15. fouten in de laatste letter (voorzover niet vallend onder 1,3,6, 7, 10, 12,14) *16. toevoegingvaneenextraslotlettergreep 17. vervangendooreensynoniemwoord 18. weglatenvaneengroepvanwoorden 19. toevoegen van een letter in een woord (voorzover niet vallend onder 11,12,13,15,16) 20. weglatenvaneenslotlettergreep 21. vervangendooreenanoniemwoord 22. anticipatie/retrocipatie op een ander woord, volgorde verwisseling, perseveratieindezin *23. toevoegingvaneenofmeerwoordenineenzin 2. Fonetischecategorie (F-categorie) 7. verwisselingf/v, s/c/z 10. verwisselingvanquaklankanalogelettertekens(ch/g,ei/ij, au/ou,i/ie) 24. fonetisch spellen *25. verwisselingvanng/nk(voorzovernietvallendonder14) 3. Didactischecategorie(D-categorie) 11. fouttegendeverdubbelingsregel vanklinkers 12. fouten metd/t/dtbijwerkwoordsvormen 13. fouten tegenverdubbelingsregelvanmedeklinkers 26. foutentegenspellingsregels(voorzovernietvallendonder 11,12,13,27) *27. fouten inwerkwoordsvervoegingen (voorzovernietvallendonder12) Qvergenomenuit:Noordman,A.,Sluis,J.vander,Kooij,R.vander,Koster,K.B. (1987).Hetsignalerenvanleerlingenmetspellingproblemenindebrugklas. NederlandsTijdschriftvooropvoeding, vormingenonderwijs, 3(1),14-26. N.B.: de met een sterretje gemarkeerde items zijn in Noordman e.a. (1990) niet meeropgenomen.
183
Hamers, Castelijns, Visser (1988 : 175) Hoofdcategorieen: 1.
woorden of woorddelen meteeneenduidige relatie tussen fonetische en orthografische structuur (zgn.klankzuivere woorden of woorddelen)
2.
vaste lettercombinaties met eenduidige relatie tussen fonetische en orthografische structuur (bv.aai,eeuw)
3.
woorden of woorddelen meteen niet-eenduidige relatie tussen fonetische en orthografische structuur, welke evenwel via het toepassen van bepaaldespellingregels achterhaald kunnen worden (bv.lo-pen)
4.
woorden of woorddelen met een niet-eenduidige relatie tussen fonetische en orthografische structuur, welke ook niet via het toepassen van bepaalde spellingregels achterhaald kunnen worden. Het betreft hier woorden of woorddelen waarbij een keuze moet worden gemaakt tussen twee of meer alternatieve tekens of tekencombinaties (bv. au(w)/ou(w))
Overgenomenuit:Hamers,J.H.M.,Castelijns, J.H.M.enD.G.P.Visser(1988).De betekenis vanfoutenclassificatiesystemen voorhetopsporenenverklarenvan spellingproblemen. In:Leij, A.vanderenJ.Hamers:Dyslexie 1988. Amsterdam/Lisse:SwetsenZeitlinger, 167-180. N.B.: Deze hoofdcategorieen zijn ontleend aan het LSP-VO-dictee en -foutenclassificatiesysteem, dat in het kader van het project "Lees- en schrijfproblemen in het voortgezet onderwijs (LSP-VO)" door K. Henneman en J. Clemens ontwikkeld is.Een volledige beschrijving van dit dictee en classificatiesysteem isverantwoord in :Henneman, K.enJ. Clemens (1987) "signaleren en diagnostiseren van leerlingen met lees- en schrijfproblemen in het voortgezet onderwijs". Utrecht: Hogeschool Midden Nederland/SOLCOCMA.
184
ClemensenHenneman (199 : 81e.v.) FoutenclassificatiesysteemLSP-VO 1987 netische /oordde-
ische en
en fone?epassen lo-pen)
Categorie1 Fouten in de schrijfwijze van 'klankzuivere' woorden of woorddelen. Dit zyn woordenof woorddelen waarbij de klank met het meest voorde handliggende tekengeschrevenwordt. Categorie2 . Fouten in de schrijfwijze van klankgroepen met vaste tekencombinaties. Het gaathierbij omklankgroepen weergegeven metdevolgende tekencombinaties: -aai,-ooi,-ieuw,-eeuw,-uw,-ouw,-auw,-eur,-eer,-oor,-tie,-ti-, -isch(e).
en fonejepassen ;t betreft rden geibinaties
Categorie3 Foutenindeschrijfwijze vanklankenwaarvooralternatievetekensbestaan.Het gaat hierbij omdelettertekens:ei/ij, au-ou, g-ch, s-z-c,k-c,x-ks,j-sj, eau-o,tth,au-ooindegevallendatdeuitspraakvandeaubijveelNederlanderseen hi is,'bijv. in 'auto'.Indeze categorieisook deschrijfwijze vandeN inopenlettergrepenopgenomen:i-ie-yen -ij- in'bijzonder'. Nietonderdezecategorievallenwisselingenvanf-v ens-z(ziecat.5).
1988). De nvan nster-
Categorie4 Fouten inde schrijfwijze van/t/en/p/aan heteindevaneen woordof vaneen deelvaneensamenstelling,resp.geschrevenals-den-b,voorzoverzenietonderdegelijkvormigheidsregelvallen(voorbeelden:afosoluut,clufc,steeds,sinds.
e en -fou>n schrijfmanen J. en classi987) "sigjlemen in and/SOL-
Categorie5 Foutenindeschrijfwijze vande/f/Js/Jv/Jzf (Voorbeelden: beginvanwoord: ,/eestelijkheden, rinds ineenwoord: huizen,duivenfotogra/en,aankruisen eindvanwoord: die/,huis Categorie6 Fouten inde schrijfwijze vande sjwa: de sjwa wordt metverschillendetekens weergegeven: e:adem i: beschacu'gd ij:duidehyk Categorie7 Fouten in de schrijfwijze van klanken in woorden die uit het Engels en Frans komen:populate,team,route,directrice
185
Vervolg ClemensenHenneman (1989 :81 e.v.) Categorie8 Tenonrechtewelofnietschrijven vanmedeklinkersvaneenzelfde soort(m.u.v. cat. 13). Medeklinkers worden verdubbeld na een beklemtoonde korte klinker ennaenkeleonbeklemtoondeklinkers.Enkelevoorbeelden: - voWedig, bestemming - garen,keu&en,koninklij&e,maatrege/en - kubussen Categorie9 Fouten in de schrijfwijze van de lange klinker aan het einde van een klankgroep:vb.laten,na,mee, tweeling Categorie10 Foutenbij hetschrijven vandeslot-ninallewoordsoorten enaanheteindevan dedelenvansamenstellingenenafleidingen: voorbeelden: Weglatenentoevoegenvanslot-n: - bijwerkwoorden:defamilievolgde,gehouden - bijzelfstandige naamwoorden: monumenten - bijbijvoeglijke naamwoorden:koperen,gebrandschilderde - bijzelfstandig gebruiktevoornaamwoorden:alien - bij samenstellingenenafleidingen: eigenlijk Categorie11 Foutenindeschrijfwijze van/t/en/p/geschrevenalsdenbopgrandvandegelijkvormigheidsregel:brand,hefr
-verw
Categorie 12 Fouten tegen de schrijfwijze van meervoudsuitgangen van woorden op -ie en -ee: ideeen,financien (incl. trema) Categorie 13 Fouten in de schrijfwijze van identiekemedeklinkers in samenstellingen en afleidingen waarvan het einde van hetene deel eenzelfde medeklinker bevat als hetbeginvanhetvolgendedeel:handobek,onmidde/fijk Categorie 14 Foutenvande schrijfwijze vandelangeklinkerineenopenlettergreep bijverkleinwoorden: autootje
186
M»MlM««^Jii4mM»MllMU|tta8^^
mmmMmmmtMMmmmMMfflmmimMiniiii-n-iniririflminTiinnf miwiiifliBiMWflgjMnaif.-
Vervolg Clemens en Henneman (1989 :81e.v.) fdesoort(m.u.v. dekorte klinker
Categorie15 Fouten inde schrijfwijze vande 's,zowelvoor- als achteraan een woord,incl. eenfouteplaatsingvanhoofdletter wanneerdezinbegintmet's: 's-Gravenhage, 'snachts,auto's,Pietersboek. Categorie16 Deletievanindeuitspraakhoorbareklanken:omstreeks
van een klank-
inheteindevan
Categorie17 Deletie van lettertekens voor klanken die in de uitspraak niet of niet duidelijk hoorbaarzijn:materiaal,jouw,bekendste,voortdurend,nauwdijks Categorie18 Additie van lettertekens voor klanken die in de uitspraak enigszins hoorbaar zijn:wer(r)ek,hel(e)p,cent(e)rum Categorie19 Additievanlettertekensvoorklankendieindeuitspraakniethoorbaar zijn:exposi(ti)tie,p(l)ubliek
p-ondvandege-
Categorie20 Transpositiesvanletters: -verwisselenvanvolgordevantwee(teken)klanken:geschewrd - verwisselen vanlettervolgorde:programma(porgramma)
orden op -ie en
Categorie21 Hetgeheelfonetisch schrijvenvanwoorden: voorbeelden:otorieteiten,eksposietsie
stellingenen afdinkerbevat als
.ergreepbijver-
Categorie22 Woordverminkingen:een woord is zo goed als onherkenbaar geworden: voorbeelden:uvociel(officieel), corstert(concert),gesgokte(gescheurde) Categorie23 Werkwoordsvormen dieeindigenopeenA/ Voorbeelden:(was)voltooid,hij vond Categorie24 werkwoordsvormen (ookbijvoeglijk gebruikt)dieeindigenop-tenof-den:verwach(t)te(n),verbran(d)de(n)
187
Vervolg Clemensen Henneman (1989 :81 e.v.) Overige verschijnselen: Categorie25 Onterecht los of aan elkaar schrijven van woorden of woorddelen: voorbeeld: herstelwerkzaamheden Categorie26 Woorden weglaten, vervangen, toevoegen, herhalen enverandering vanwoordvolgorde Categorie27 Woorden veranderen waardooreennietbestaandwoordontstaatdatwelcorrect geschreven is:vb.voorledig(volledig)
3. 4. 5. 6. 7. 8.
Categorie28 Onjuiste verbuigingvanwerkwoorden(zij slaapten) Categorie29 Onjuist gebruikvanhoofdletters zowelaanhetbeginvandezinalsbijeigennamen Categorie30 Onjuist gebruik van interpunctie (alleen punten, vraagtekens en aanhalingstekensbijdirecterede)
12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19.
Categorie31 Onjuist gebruikvantrema(m.u.v.cat. 12):vb.ideeen Categorie32 Inconsequentespellingvaneenwoorddatmeerderemalenvoorkomt. enoefe Overgenomenuit:ClemensJ.enK.Henneman:Signalerenendiagnostiserenvan leerlingenmet lees-en spellingproblemen in het voortgezet onderwijs. Culemborg: Phaedon 1989.
188
Hoefnagel, Verbeek,Bakker (1990 : 14-16,22) Foutencategorieen KLINKERS ENTWEEKLANKEN klankverkleuring ([e:], [o:]enzvoor [r]:bir/beer 1 2 sjwa (e,ig, lijk) 3 -eeuw en -ieuw 4 1 of2tekens: a-o-u 5 eof ee i ofie(of y) 6 7 -iesof -isch 8 ij of ei 9 au of ou
I: voorbeeld:
; vanwoord-
ttwelcorrect
MEDEKLINKERS 10 ngof nk 11 gof ch 12 f ofV 13 tofd 14 eind-nof niet s of z 15 verdubbelingen 16 17 s-, sj-,zjen ts-kl(c/zocolade,passagiers,macMne) 18 vreemde woorden rest:fouten diehet gevolg zijn vaneen niet-correcteauditieve ana19 lyse en/of van een onjuiste temporele ordening van de klank-tekenkoppeling (toevoegingen, weglatingen, omkeringen en vervangingen) Derestcategoriebevatdezgn.'ernstige fouten'.
bijeigenna-
lanhalingste-
Overgenomen uit:Hoefnagel M.,VerbeekJ., BakkerH.,Spel-Direkt, spellingtest enoefenprogramma. Nijmegen, BerkhoutB.V.1990,14-16,22.
rt.
ostiserenvan ~wijs. Culem-
189
mmmm
msm
Bakker-Renes,Fennis-Poort (1991 :A 2400-1-2-3) Foutencategorieen: 1.
Regelfouten: fouten tegen op school geleerde regels: - werkwoordspelling - openen gesloten lettergreep - d of taan eind van een woord (verlengingsregel) - derest: bv.tussenklanken in samenstellingen
2.
Onthoud-fouten: fouten in de schrijfwijze van klanken waarvoor alternatieve tekens bestaan die hetzelfde klinken. Je moet de schrijfwijze onthouden. - Nederlandsetekens:ei/ij; au/ou; s/c;k/c; g/ch; i/ie/y - 'vreemde'letters:x/ks;eau/o;au/o;g/zj;j/js; ch/sj enz.
3.
Auditieve fouten: - indeklank-tekenkoppeling:bv.luiki.p.v.leuk - opwoordniveau: bv.denen i.p.v.denken - opzinsniveau: stukken van dezin weglaten/veranderen
4.
Morfologische fouten: fouten insteeds terugkerende morfemen.
Aparte kolom voor: - totaleverminkingen - 'lay-out': hoofdlettergebruik, interpunctie, volschrijven vanregels, indeling in alinea's - hetlosen aan elkaar schrijven van woorden - het handschrift
Overgenomenuit:Bakker-RenesH.W.,Fennis-PoortCM.(red.):Remedial Teachinghulp bijleerprohlemenII. Houten/Antwerpen, Bohn,Stafleu,Van Loghum,Houten/Antwerpen 1991,A 2400-1-2-3.
190
