Life style
Bijbelse wijn Dat Jezus en zijn volgelingen wel van een glaasje wijn hielden, is genoegzaam bekend. De Israëlische wijnbouwtraditie gaat dan ook al duizenden jaren terug. Maar dat er in Israël sinds enkele jaren ook wijn van hoge kwaliteit wordt gemaakt, weten maar weinig mensen. Tekst Bram Peeters, foto’s Marijn Alders pagina 46, 14-05-2011 © Het Financieele Dagblad Bijlage
I
n het hart van Israël, op een hoogte van 700 meter, kijkt Domaine Du Castel uit op zowel de omliggende heuvels van Judea als op de Middellandse Zee. Hier bouwde Eli Ben-Zaken twintig jaar geleden zijn pluimveebedrijf om tot de eerste wijnboerderij in het gebied. Want Ben-Zaken had naast zijn kippen in het nabijgelegen Jeruzalem ook een Italiaans restaurant, waar hij zijn eigen wijn wilde serveren. De autodidact bleek een gave te hebben, want de eerste oogst in 1992 bracht de Castel Grand Vin, een bordeaux blend waarvoor het hoofd van Sotheby’s wijnafdeling Serena Sutcliffe het woord briljant in de mond nam. Enkele jaren later stond Castel als enige Israëlische wijnmaker in het 600 pagina’s dikke boek The World Greatest Wines van de gerenommeerde Franse wijncritici Bettane en Desseauve. Het mag een klein wonder heten dat een Israëlische firma zoals Castel topwijn produceert. Weliswaar werd in deze regio in Bijbelse tijden al wijn gedronken, maar die werd wel flink verdund met honing, bessen en kruiden. ‘Het was in dat opzicht misschien niet eens zo erg dat de Arabieren in de 7de eeuw het heilige land veroverden en alle wijngaarden vernietigden’, zegt Israëls invloedrijkste wijncriticus Daniel Rogov op een terras in Tel Aviv. Pas in de 19de eeuw gaf de Franse, zionistische baron Edmond de Rothschild Israël zijn wijnindustrie terug met de aanleg van wijngaarden en de bouw van wijnkelders. ‘Helaas meende de baron dat de wijn net zoals koosjere wijn in
Israëlische wijn werd in Bijbelse tijden flink verdund met honing, bessen en kruiden
pagina 47, 14-05-2011 © Het Financieele Dagblad Bijlage
Boven: twintig jaar geleden verbouwde voormalig pluimvee-
houder Eli Ben-Zaken zijn kippenschuur tot wijnhuis. Met succes.
Europa moest zijn’, zegt Rogov. ‘En dat is: rood, zoet en vulgair.’ De revolutie begon volgens Rogov toen een groep Israëlische investeerders rond 1980 experts van de Universiteit van Californië uitnodigden. Zij wisten te vertellen dat de Golanvlakte, Galilea en de heuvels van Judea zeer geschikte gebieden voor wijnbouw zouden zijn door de aanwezigheid van verschillende grondsoorten, microklimaten en het mediterrane klimaat. En dus gingen de wijnbouwers aan de slag en werden de eerste flessen in 1984 in de proefkamer van Rogov afgeleverd. ‘Ik gaf tijdens een blinde test een zeer aardige sauvignon blanc een score van 89. Toen ik zag dat de wijn van de Israëlische Golan Heights Winery kwam, wist ik zeker dat er een geintje met me werd uitgehaald. Ik ben er meteen een kijkje gaan nemen. En wat ik daar zag… wijnvelden die werden onderhouden volgens de laatste wetenschappelijke methoden. Toen werd me duidelijk dat er voor het eerst goede Israëlische wijn werd gemaakt. Andere firma’s konden niets anders dan deze trend te volgen en hun kwaliteit te verbeteren.’ De vraag naar betere wijn kwam ook van de Israëliërs zelf, vertelt de van oorsprong Franse sommelier Jessy Bodec. Bodec werkte bij de meest prestigieuze restaurants van Israël en werd enkele jaren terug verkozen tot sommelier van het jaar. ‘Het afgelopen decennium zijn de
Israëliërs meer wijn gaan drinken; van een à twee liter per persoon per jaar tot zeven à acht liter. Israëliërs reizen nu eenmaal ontzettend veel, en wat ze ontdekken in een ander land, willen ze thuis ook. Daarnaast hebben Israeliërs ondernemerschap hoog in het vaandel staan. Tien jaar geleden had je geen wijnbars, nu kun je overal wijn proeven.’
Kiezen voor koosjer Telde Israël vóór 1980 nog geen twintig wijnbedrijven, intussen heeft het land er zo’n 350. En elke week opent wel ergens een nieuwe boetiekwijnmakerij haar deuren. In het gebied waar Eli Ben-Zaken met zijn Castel het pionierswerk verrichtte, volgden tientallen enthousiastelingen zijn voorbeeld. Zo besloot een aannemer uit de buurt van Castel de braakliggende grond rond zijn woonboerderij om te toveren tot wijngaard. De eerste wijnen van deze Clos de Gat verschenen nog geen acht jaar geleden, maar wonnen al gauw prestigieuze prijzen en zijn inmiddels te koop bij warenhuis Harrods in Londen. Toch zijn dat de uitzonderingen, zegt sommelier Bodec. ‘Onder die 350 wijnfirma’s zitten ook veel keuterboertjes die weliswaar wijn maken, maar vaak is dat gewoon bagger. Opgeteld zijn er zo’n honderd serieuze wijnmakers die degelijke kwaliteit leveren.’ Zoals Barkan, wiens riesling voor € 5,50 bij de Hema ligt. ‘Slechts twintig wijnfirma’s maken echte topwijnen.’ Hoewel de meeste Israëlische wijnen vanwege de vele strenge regels niet koosjer zijn, zijn de betere wijnen dat volgens Bodec vaak wel. Som-
pagina 48, 14-05-2011 © Het Financieele Dagblad Bijlage
Koosjere wijn is in trek, maar vergt investeringen. Dat is niet voor iedere wijnboer haalbaar
Links: het magazijn van Vitkin, vanwaar ook naar Nederland wordt
geëxporteerd; rechts: proeven bij wijndomein Clos de Gat.
mige wijnfirma’s zijn later koosjer geworden om hun afzetmarkt te vergroten, zoals Castel, dat in 2003 besloot over te stappen. Dat maakt introductie op de internationale markt gemakkelijker. ‘Landen als de Verenigde Staten en Frankrijk hebben grote joodse gemeenschappen, die steeds vaker op zoek gaan naar koosjere wijn van hoge kwaliteit’, verduidelijkt Eytan, de oudste zoon van Eli Ben-Zaken. Of een wijn koosjer is, zegt overigens niets over de kwaliteit van de wijn. In de praktijk betekent het in elk geval dat bezoekers in de wijnkelder van Castel niets mogen aanraken en er een orthodoxe medewerker is die de deuren opent. Zelfs Ben-Zaken en zijn niet-religieuze zonen mogen niet aan hun apparatuur en vaten komen.
Onbekende druivenrassen
De afgelopen tien jaar zijn Israëliërs meer wijn gaan drinken: van
1-2 liter naar 7-8 liter per jaar. De hippe wijnbars rukken op.
Noordelijker gelegen bevindt zich de kleine wijnfirma Vitkin. Die heeft geen ‘last’ van de regels die bij het koosjere maakproces komen kijken. Vitkin kan het zich vanwege de extra investeringen nog niet veroorloven om koosjer te gaan. Vanuit de voormalige koeienstal van zijn grootouders zorgt Doron Paz-Belogolovsky samen met zijn vrouw en zijn in Bordeaux opgeleide zwager al enkele jaren voor behoorlijk wat opwinding binnen de Israëlische wijnsector. Om zich te onderscheiden, werkt het familiebedrijf volgens het ABCM-principe, vertelt hij. ‘Anything
pagina 49, 14-05-2011 © Het Financieele Dagblad Bijlage
Zie ook iPad-video: Hubrecht Duijker over Israelische wijnen
Waar te koop in Nederland?
De wijnen van Domaine Castel zijn onder meer verkrijgbaar bij wijnhandelaar Henri Bloem in Amstelveen en Eindhoven.
De wijnen van Vitkin zijn te koop bij wijnkoperij de Hermitage in Amsterdam, ’t Okshoofd in Apeldoorn, wijnkoperij Van Holst in Ugchelen. Meer info op vitkin.nl. De wijnen van Clos de Gat zijn te bestellen via levantwines.eu.
But Cabernet, Chardonnay and Merlot, want bijna iedereen hier werkt met die druivenrassen. Wij besloten te kijken welke druivenrassen baron De Rothschild destijds nog meer heeft meegebracht. Zoals de carignan, colombard en cabernet-franc. Daarnaast gebruiken we voor Israël onbekende soorten, zoals de pinot-noir, riesling en gewürztraminer.’ Inmiddels heeft hij met Vitkin vele prijzen gewonnen en werd de firma in 2006 uitgeroepen tot de beste ‘boutique winery’ in Israël. Hoewel slechts 5% wordt geëxporteerd, zijn de wijnen van Vitkin ook in Nederland te koop. Met dank aan het Nederlandse echtpaar Harold en Tanny van Ouwerkerk. Zij dronken al jarenlang Israëlische wijn en werden verrast door de kwaliteit van
De wijngaarden van Clos de Gat liggen in de heuvels bij Jeruzalem.
De wijn die hier wordt gemaakt, leverde al vele prijzen op.
Vitkin, reden waarom ze besloten de wijn in Nederland te introduceren. De wijnen van Vitkin kosten net als de wijn van Castel en alle andere betere Israëlische wijnen in Europa algauw ¤20 tot ¤30. Paz-Belogolovsky beseft dat dit pittige prijzen zijn, zelfs voor de liefhebbers van exclusieve wijn. ‘En dan moet onze riesling bijvoorbeeld ook nog eens concurreren met die van Duitse makelij.’ Eytan Ben-Zaken van Castel worstelt met hetzelfde dilemma. In Israël is het geen probleem om zijn wijn te verkopen, maar in het buitenland
wordt Castel duur gevonden, vertelt hij. ‘Toch zal dat waarschijnlijk zo blijven, omdat we als klein wijnland alle flessen, kurken, tanks en vaten moeten importeren.’
Geschiedenis als marketingstrategie Maken Israëlische topwijnen überhaupt wel een kans buiten eigen land? Sommelier Jessy Bodec is niet al te optimistisch. ‘Je moet deze wijn eigenlijk vooral willen drinken vanwege de geschiedenis, vanwege het idee dat je wijn drinkt uit een land waar al ver voor het begin van onze jaartelling wijn werd gemaakt. Het verhaal achter de wijn kan een belangrijk marketingelement zijn, maar de marketing richt zich ten onrechte nog alleen op de joodse gemeenschap.’
pagina 50, 14-05-2011 © Het Financieele Dagblad Bijlage
Wijncriticus Daniel Rogov, die werkt voor de krant Haaretz, meent dat het belangrijkste selling point van Israëlische wijn de mediterrane smaak en de romantiek van het mediterrane gebied zijn. ‘Of dat genoeg is om te slagen, weet ik niet. Net zomin als dat ik overtuigd ben dat Israëlische wijn het gaat maken.’ Maar Rogov bekijkt het van de positieve kant: als iemand me vijftien jaar geleden had verteld dat ik jaarlijks een Guide to Israeli wines zou schrijven, had ik hem hard in zijn gezicht uitgelachen. Toen was er nog niet één Israëlische wijn die ik in mijn kelder zou willen leggen. En zie het verschil: nu bestaat een derde van mijn verzameling uit Israëlische wijn. Dan mag je toch wel spreken van een succesverhaal.’
