Bezoekeffecten en nestbescherming bij weidevogels Paul Goedhart Wolf Teunissen Hans Schekkerman Maja Roodbergen
Aantalveranderingen 200 180 160
Index
140 120 100 80 60 40 20 1960
1970 Scholekster
1980
1990 Kievit
Grutto
2000 Tureluur
2010
Intensivering landbouw - maaidatum 12-jun 7-jun
eerste snede
2-jun 28-mei 23-mei 18-mei 13-mei 8-mei 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000
Intensivering landbouw - veedichtheid Veebezetting 1997
The Netherlands Belgium Denmark Ireland Luxemburg Germany UK France Austria Italy Sweden Greece Portugal Finland Spain EU 0
1
2
3
grootvee eenheden/ha
4
5
Predatie van legsels predatie index
2000 N = 90,000 legsels
Predatie “gegeten, predator onbekend” “Vogel " Buizerd Blauwe Reiger Zwarte Kraai Meeuw Torenvalk Ooievaar Sperwer Havik Bruine Kiekendief Kauw “Zoogdier " Hermelijn/wezel Steenmarter Bunzing Egel Vos Hond Rat Kat Gegeten door vogels Gegeten door zoogdieren
Nesten N=128 9%
4%
1% 2%
21% 2% 1% 2% 58% 1%
Kuikens N=254 14% 17% 12% 8-18% 6% 2% 2% 1% 1% 0% 0% 0% 5% 15%
2% 2% 0%
9% 91%
71% 29%
Verliesoorzaken legsels in de tijd
Grutto Black-tailed Godwit Daily verlieskans loss (%) dagelijkse (%)
Daily verlieskans loss (%) dagelijkse (%)
Lapwing Kievit
4
3
2
1,9 1
1,4
0 1987-89
Agric. activities werkzaamheden
1996-99
5 4 3
2,4
2 1
6,7 0 1987-89
Trampling beweiding
Predation predatie
1996-99 Desertion verlaten
aa l
pr ed at ie pr ov ed er at da ie g ‘s na ch ts ag ra ris ch ve rla on te be n ke nd /o ve rig
no rm
Grutto
ei
be ke pr nd ed at ie pr ed vo at ge ie l zo og di er
on
ov er ig
ag ra ris ch
jongen vliegvlug per paar
Scenario’s, uitsluiten verliesoorzaken
1.5
Grutto Grutto
1.0
0.5
kuiken
0.0
Weidevogelbescherming in Nederland 17 100
25 313 2 080
150 617
postponed mow ing other
222 937
nestprotection
123 224
reserves
AES
nestprotection
Totaal 346161 ha nestbescherming, 88,6% van bescherming
Gevonden nesten Kievit Grutto Scholekster Tureluur Overige steltlopers Eenden en ganzen Overige vogels Zangvogels Totaal
2008 81.370 20.315 17.057 9.364 1.263 7.719 6.763 4.087 147.938
Nestbescherming door vrijwilligers
Dagelijkse overleving
1,0
Grutto
0,8 0,6 0,4 0,2 0,0 Ongestoord
Begrazing
Onbeschermd
Maaien
Mestinjectie Kunstmest
Beschermd
Dagelijkse overlevingskans
Bezoekeffecten 1,00 0,98 0,96 0,94 0,92 0,90 0
2
4
6
8
10
12
Intervallengte (dagen)
14
16
Bezoekeffecten
Model (Goedhart et al., 2010): • Kansverdeling voor broedduur en startdatum • Rotella model (Rotella et al., 2000) voor bezoekeffect h: S=h*s, h<1negatief bezoekeffect, h>1positief bezoekeffect • Simulaties met bekende h en s: worden goed geschat maar uitwisselbaar • Gegevens: dataset uit Predatieonderzoek (Teunissen et al., 2005) en Evaluatie vrijwillige weidevogelbescherming (Teunissen 1999, 2000)
Bezoekeffecten
Bezoekeffect (h)
Grutto
Kievit
Gem. predatieverliezen (23%)
1.3%
3.5%
Hoge predatieverliezen (45%)
15.5%
11.0%
Bezoekeffecten bij hoge predatieverliezen
100%
Uitkomstsucces
80%
60% Grutto Kievit 40%
20%
0% 0
1
2
3 Aantal bezoeken
4
5
6
Impact werkzaamheden bij hoge predatieverliezen 1,0 D a g e lijk s e o v e r le v in g
Grutto 100%
0,8 0,6 0,4 0,2 0,0
80%
Ongestoord
Begrazing
Uitkomstsucces
Onbeschermd
60%
Onbeschermd 1 bezoek 2 bezoeken
40%
3 bezoeken
20%
0% Normaal
3 dagen beweiding
Maaien
Mestinjectie
Kunstmest
Maaien
Mestinjectie Kunstmest
Beschermd
Impact bij hoge predatieverliezen Agrarische activiteiten
Scenario
h = 15%
h = 10%
h = 5%
Grutto
Kievit
Grutto
Kievit
Grutto
Kievit
Geen activiteit
Geen bezoek
95%
70%
95%
70%
95%
70%
Opgegeven door onderzoeker
Onbeschermd
90%
66%
90%
66%
90%
66%
Beschermd
63%
51%
76%
56%
85%
62%
Opgegeven door vrijwilligers
Onbeschermd
87%
64%
87%
64%
87%
64%
Beschermd
63%
51%
76%
56%
85%
62%
Onbeschermd
80%
58%
80%
58%
80%
58%
Beschermd
62%
50%
75%
55%
83%
61%
2 x vrijwilligers
Stabiele weidevogelgebieden Aandeel vroeg gemaaid (<1mei)
Percentage
Cm onder maaiveld
Grondwaterstand
Openheid landschap
Openheid
Percentage
Percentage kruidenrijk grasland
Afnemende (0) en stabiele (1) weidevogelgebieden
Conclusies
• Predatie is een belangrijke factor geworden in sommige gebieden, vooral in combinatie met andere verliesoorzaken • Zeer variabel in ruimte en tijd en grotendeels onvoorspelbaar op lokale schaal • Veel verschillende soorten predatoren in het spel • Aanzienlijk negatief effect van nestbezoeken
Gevolgen voor weidevogelbeheer
• Nestbescherming dient te worden beperkt tot de nesten die geconfronteerd gaan worden met agrarische activiteiten • Weidevogelbeheer dient zich vooral te richten op verbeteren van randvoorwaarden
Dank • Onderzoekers en vrijwilligers voor het verzamelen van gegevens • Boeren en andere landeigenaren voor toestemming hun land te betreden • LNV • Natuurmonumenten • Staatsbosbeheer • Unie van landschappen • Vogelbescherming Nederland • Landschapsbeheer Nederland • Acht provincies
