Groninger Thuis is het bewonersblad voor alle huurders van Woonstichting Groninger Huis
Themanummer
Bewonersinitiatieven Met onder andere: Minister Blok in Termunterzijl 3 in Onstwedde 5
Artphy: samen oud worden
Nieuw huurdersforum spreekt en denkt mee 12
Huurverhoging 2015 18 Oproep: hoe bereiken we jongeren? 20
No11 Jaargang 7 maart 2015
BEWONERSBLAD VOOR ALLE HUURDERS VAN WOONSTICHTING GRONINGER HUIS
Jaargang 7 • maart 2015
door Hilde van Ree
Binnenkomer Al eerder hebben wij aangekondigd een editie
school en nog weer een ander die voor mensen belastingformulieren invult. Dan hebben we ook nog een aantal
van de Groninger Thuis te willen wijden aan
collega’s die mantelzorg op zich hebben genomen. En als ik in mijn vriendenkring kijk zie ik hetzelfde beeld. Het is
bewonersinitiatieven, omdat deze initiatieven
belangrijk dat we er voor elkaar zijn, en dat je terug kunt vallen op de ander en/of je vertrouwde omgeving.
vaak onderbelicht blijven. We weten dat veel
Met bewonersinitiatieven gaat het nog een stap verder. Het begint met een paar mensen met een goed idee.
vrijwilligers al een belangrijk aandeel leveren
Zij zoeken bij dat idee weer enthousiaste (buurt)bewoners en proberen dat idee samen om te zetten naar een concreet
aan het op peil houden van de leefbaarheid in
bewonersinitiatief. Zo zijn bijvoorbeeld Noaberschap, het hospice in Appingedam en het beheer door vrijwilligers
buurten, wijken en dorpen.
van het zwembad in Meeden van de grond gekomen.
Een samenleving kan niet zonder bezieling Als de nieuwste Groninger Thuis bij u op de deurmat ligt, hebben
Het kan ook zijn dat bewoners geconfronteerd worden met
we net NLdoet achter de rug. Ook Groninger Huis doet voor
iets waar ze zich zorgen over maken of ze willen iets bestaands
het eerst mee aan deze dag. Toch is vrijwilligerswerk voor ons
verbeteren. Zo zijn o.a. zorg-, energie- en wooncoöperaties
niet nieuw. Zo hebben we een collega die bij de vrijwillige
ontstaan. Er zijn zelfs actiegroepen gekomen tegen de wind-
brandweer zit, en een collega die jonge voetballertjes traint,
molens en tegen aardbodemdaling.
weer een ander die in de medezeggenschapsraad zit van een
Het begint dus vaak met een flinke portie enthousiasme, energie en in sommige gevallen zelfs met een gevoel van onrechtvaardigheid. Zo’n aanleiding of gevoel is dan ook bijna voorwaardelijk, anders komt het niet in beweging. Maar het is ook belangrijk dat mensen zich niet laten ontmoedigen door misschien slechte ervaringen uit het verleden of de regels waar ze tegenaan lopen. Marianne Besselink, gedeputeerde van de Provincie Groningen, beschrijft het in haar column heel duidelijk: bestuurders hebben een belangrijke rol bij bewonersinitiatieven door ze ruimte te bieden. Feitelijk betekent het dat bestuurders op hun handen moeten gaan zitten, gewoon loslaten. En uit ervaring kan ik zeggen dat dat knap lastig is, maar wel noodzakelijk om initiatieven echt van de grond te laten komen. Want als deze initiatieven door en voor bewoners van de grond komen, dan ontstaat er ook een zekere trots: trots op elkaar, trots op het dorp, trots op het Grunniger land. Dan ontstaat een samenleving met bezieling. In deze editie kunt u meer lezen over een aantal heel verschillende initiatieven. Wij zijn enthousiast en misschien u ook. Het kan zijn dat het u op een idee brengt. Wie weet!
2
Minister Blok
bezoekt projecten in Termunterzijl Op zaterdag 7 maart heeft minister Blok van Wonen en Rijksdiensten een bezoek gebracht aan Termunterzijl. Hij werd ontvangen door Woonstichting Groninger Huis en een VVD-delegatie van de Provincie en Eemsdelta. De minister ging met Groninger Huis in gesprek, om te vernemen hoe nieuwbouw mogelijk is in een situatie van krimp. Een dergelijk project is mogelijk door samenwerking. Het project is vooral gecombineerd met lokale initiatieven. Zo komen uiteindelijk functies als wonen, recreatie en toerisme bij elkaar in de parel van de Eemsdelta, de dorpen Termunten en Termunterzijl. Met dit project worden uiteindelijk 6 generatiebestendige huurwoningen gerealiseerd, een hotel, huisvesting voor het visserijmuseum en er wordt samen met bewoners aan een ontmoetingsruimte gewerkt. Daarnaast wordt met het Groninger Landschap samengewerkt om een recreatieve impuls te geven aan de Kleine Polder. Ook het project aan de A. Verburghwijk is besproken waar 18 woningen worden gesloopt en 10 generatiebestendige woningen terugkomen. Dit laat zien dat er goed wordt samengewerkt en er mooie kansen ontstaan voor ontwikkelingen.
Hilde van Ree en minister Blok op de plaats waar het hotel gebouwd wordt door Heuvelman Ibis Projecten.
Inhoud
Hilde van Ree: Binnenkomer 2 • Minister Blok in Termunterzijl 3 • Ubuntu in Onstwedde 4 Nieuw onderkomen Stichting Onder de Pannen 6 • Zwembad De Kolck blijft open 8 Bewonersinitiatieven 10 • Nieuw huurdersforum Groninger Huis 12 • Commissie bindende
voordracht 13 • Groninger Thuis blikt terug 14 • Smoeltjes 17 • Huurverhoging 2015 18 Bewoners bundelen krachten in Finsterwolde 19 • Op stap 20 • Op zoek naar jongeren 20 NLdoet 21 • 65-plussers overleggen in Opwierde 21 • Puzzel 22 • Afscheid Evert Schiphuis 22 Colofon en uitsmijter 23 • Marianne Besselink, gedeputeerde Provincie Groningen 24
G R O N I N G E R
H U I S ,
R U I M T E
O M
T E
W O N E N
3
BEWONERSBLAD VOOR ALLE HUURDERS VAN WOONSTICHTING GRONINGER HUIS
Jaargang 7 • maart 2015
Ubuntu in Onstwedde, samen oud worden In 1980 vertrok het echtpaar Kok vanuit het westen naar het mooie Onstwedde en begon daar in het buurtschap Wessinghuizen een biologisch dynamisch landbouwbedrijf. Het landbouwbedrijf bestaat niet meer maar het echtpaar wilde wel graag op deze plek blijven wonen. Groninger Huis sprak met Jan Willem Kok over zijn levensproject Artphy dat hij samen met zijn inmiddels overleden vrouw startte in 2007. ‘Het project Artphy is ontstaan vanuit de
voor de inpandige bouw van drie luxe
gedachte dat je, midden in een natuurge-
appartementen, een meditatieruimte, een
bied, samen oud kunt worden. Niet alleen,
centrale ontmoetingsruimte met eenvoudige
maar als ‘mens samen en onder de mensen’.
horecavoorziening, vijf sobere (hotel-)kamers,
In Zuid-Afrika hebben ze daar een bijzonder
vergaderruimten en een atelier met galerie.
begrip voor: Ubuntu. Daar zijn goede basis-
Zo komen kunst, cultuur, een filosofische
voorzieningen voor nodig, die passen bij
levenshouding en milieu samen voor mensen
mijn persoonlijke levensstijl waarin milieu, natuur, kunst en filosofie een centrale rol innemen. In 2007 deed deze kans zich voor omdat er geld vrij kwam om te investeren. Zo is Artphy begonnen’, vertelt Jan Willem.
Jan Willem Kok
Dit ging niet zonder slag of stoot. Na een
ruimte voor levenskunst’, aansluitend aan
zoektocht langs verschillende architecten
de woning in zijn huidige vorm. In 2011
en de nodige restricties vanuit het bestem-
waren de vergunningen binnen en kon
mingsplan kon in 2007 begonnen worden
concreet gestart worden met de bouw van
met het vormgeven van het plan ‘Artphy,
de eerste fase. De oorspronkelijke boerderij was al eerder duurzaam verbouwd tot een modern woonhuis met een grote natuurlijk
Oproep
aangelegde tuin met fruitbomen en een prachtig uitzicht op de meanderende beek die langs het terrein loopt.
Groninger Huis ondersteunt graag bereid om samen met (toekomstige)
Nieuwe appartementen met veel privacy
huurders de mogelijkheden te onder-
In 2013 kregen de plannen met steun
zoeken voor een vergelijkbare woon-
van Chiel Ottevanger verder vorm. Het
vorm. Het uitgangspunt is om dat
plan richtte zich eerst op appartementen
binnen bestaand bezit van Groninger
voor tijdelijk gebruik. Nu is dat gericht op
Huis of eventueel door aankoop
permanent gebruik. Het project dient als
van een geschikt pand te realiseren.
pilot voor andere initiatieven in de regio.
U kunt hiervoor contact opnemen
De oude schuur is in 2011 gesloopt en
met de afdeling Klant & Markt via
daarvoor kwam een wat groter gebouw
ons centrale telefoonnummer
in dezelfde vorm terug (een eis van de
(0598) 45 14 82. Kiest u optie 3
gemeente en provincie) van ca. 1.000 m2
voor verhuur- en bewonerszaken.
grondoppervlak, dat als casco klaarstaat
nieuwe bewonersinitiatieven. Wij zijn
4
Hilde van Ree stelt zich op de hoogte van de plannen en ideeën van Jan Willem Kok.
van de benodigde zorg. De stichting heeft samen met Landschapsbeheer Groningen de AA-ommetjes ontwikkeld. Wandelaars kunnen vier wandelingen volgen door het oude mozaïeklandschap van Westerwolde. Een van de ommetjes loopt over het terrein van Jan Willem waar de Galloway-koeien gemoedelijk grazen.
Bent u geïnteresseerd? Heeft u interesse in het project Artphy, of wilt u ook wonen in een van de appartementen, dan kunt u voor meer informatie terecht bij Jan Willem Kok via email:
[email protected]. Het Artphy-gebouw biedt straks naast wonen ook ruimte voor ‘levenskunst’.
die deze levensstijl ook nastreven. Niet in
nenden in de buurtschappen (Oud-)Veele,
Nuttig en leuk om te weten
de vorm van een commune maar met veel
Wessinghuizen, Höfte en Ter Wupping
Een energiecoöperatie onderzoekt
privacy voor de toekomstige bewoners. Jan
wordt gewerkt aan het opzetten van één
bijvoorbeeld de mogelijkheden van de
Willem vertelt enthousiast over zijn plannen
of meerdere coöperaties voor de zorg, het
productie van pellets (geperste houtkorrels)
tijdens de rondleiding. De nieuw te bouwen
landschapsonderhoud en de energie-
met hout uit de Boermarker bossen en met
appartementen zijn te koop voor de doel-
winning. Met de bestaande Stichting
eigen machines.
groep: zelfstandige mensen die houden
Boermarke Essen en Aa’s worden deze
Een zorgcoöperatie richt zich op het
van het sociale aspect van deze woonvorm
plannen nu verder ontwikkeld. Zo worden
gezamenlijk inkopen van de benodigde zorg.
maar tegelijkertijd elkaars privacy respec-
bijvoorbeeld de mogelijkheden van de
De AA-ommetjes heten zo omdat door de
teren. Samen vrolijk groeien en bloeien
productie van pellets (geperste houtkorrels)
drie buurtschappen de beken Ruiten AA,
tijdens het gezond ouder worden. De klik
van hout uit de Staatsbosbeheer-bossen
Mussel AA, Oude Loo(p) en Oosterholtsdiep
moet er gewoon zijn, aldus Jan Willem.
en met eigen machines onderzocht. De
lopen. Meer informatie over deze wande-
Naast het wonen zijn ook andere voorzie-
zorgcoöperatie richt zich t.z.t. op het
lingen vindt u op de website van Stichting
ningen belangrijk. Samen met de omwo-
organiseren en het gezamenlijk inkopen
Boermarke www.essenenaas.nl.
Andere woonvormen Door de jaren heen zijn diverse woonvormen ontwikkeld. In de
gemeenschap. In het complex komen ook zorgwoningen.Van
jaren 70 is bijvoorbeeld de kangaroewoning ontwikkeld. Dit zijn
intensieve mantelzorg is geen sprake. Het gaat er vooral om dat
aan elkaar gekoppelde, zelfstandige woningen of wooneenheden
de bewoners gezelschap kunnen opzoeken, samen activiteiten
met een inpandige verbinding voor de zorgvrager en mantelzorger.
kunnen ondernemen en hun eigen talenten blijven benutten
Op deze manier kan met behoud van privacy van alle bewoners
waardoor men langer gezond en zelfredzaam blijft. Dat is voor
zorg en wonen worden gecombineerd.
iedereen winst.
Ook ontstaan in het land verschillende woongemeenschappen voor ouderen of voor gezinnen die samen de krachten bundelen.
Meer informatie
Een mooi voorbeeld is De Naobers Zuthpen. De naam van deze
Het Kenniscentrum Wonen-Zorg organiseert in maart van dit jaar
groep, de Naobers (Twents voor ‘buur’), zegt het al: een goede
een congres met de naam ‘Expeditie Begonia’. Het congres is een
buur willen zijn voor elkaar.
ontdekkingsreis naar woonvariaties in het hele land. Kijkt u voor
De Noabers is onderdeel van een complex met drie woongroepen.
meer informatie over de verschillende mogelijkheden op de
Naast de woongemeenschap voor senioren komt er een woon-
website van het kenniscentrum:
gemeenschap voor gezinnen (Rowida) en nog een woon-, werk-
www.kenniscentrumwonenzorg.nl
G R O N I N G E R
H U I S ,
R U I M T E
O M
T E
W O N E N
5
BEWONERSBLAD VOOR ALLE HUURDERS VAN WOONSTICHTING GRONINGER HUIS
Jaargang 7 • maart 2015
Stichting Onder
Van links naar rechts: Matthijs, Michel en Sanne
Op 7 november 2014 heeft Stichting Onder de Pannen haar nieuwe onderkomen onder grote belangstelling feestelijk geopend. Een mooie woonlocatie in het historische centrum van Appingedam voor drie jong volwassenen met een psychische beperking. Groninger Huis vroeg de initiatiefnemers van Stichting Onder de Pannen hoe het met de nieuwe bewoners van de Stationsstraat 2 gaat na hun verhuizing. Zij speelden die vraag door naar een van de bewoners. Michel (28) vertelt over zijn nieuwe thuis:
6
de Pannen
De appartementen zijn met ondersteuning van de gemeente Appingedam in opdracht van Groninger Huis door bouwbedrijf Kooi in samenwerking met Jongsma|Dijkhuis Architectenbureau ontworpen en verbouwd. Omdat het een monumentaal pand is zijn de originele elementen behouden gebleven. Het pand bestaat uit het pakhuis en het voormalig winkelpand met aangrenzend woonhuis uit de jaren ‘20. Het is destijds ontworpen door de toenmalige gemeentearchitect Evert Rozema in Amsterdamse Schoolstijl.
mogelijkheden voor een woonvoorziening voor een bijzondere doelgroep. Met de verhuizing van juwelier Von Oy naar de Wijkstraat kwam een pand aan de Stationsstraat beschikbaar. Een mooi hoekpand in het historische centrum van Appingedam en geschikt voor onze doelstelling. Het pand bood namelijk ruimte voor drie appartementen en een gemeenschappelijke ruimte. In maart 2014 werd gestart met de verbouwing en in oktober konden onze kinderen hun intrek nemen.’
Heeft Stichting Onder de Pannen nog tips voor andere initiatiefnemers voor vergelijkbare woonvormen? ‘Jazeker, ga op zoek naar goede samenwerkingspartners. Als initiatiefnemers hadden wij volop ideeën en wensen over de toekomstige woonplek van onze kinderen, maar hoe hier vorm en inhoud aan te geven was nog niet zo gemakkelijk. We zijn heel goed op weg geholpen door Goff Miedema van voorheen St. Droomgenoten, die een stappenplan voor ons had. Op die manier is het contact gelegd met Groninger Huis, die open stond voor onze ideeën en een zeer geschikt pand heeft aangekocht.’ ‘Houd ook rekening met de factor tijd, die nodig is tussen de eerste ideeën en de realisatie daarvan. In ons project was dit geen probleem omdat gaandeweg de plannen zo meer vorm konden krijgen. Wij hebben vanaf het begin als ouders/initiatiefnemers alles overlegd met onze kinderen door gezamenlijke vergaderingen. Zij werden bij elke stap betrokken, waardoor het nu ook echt hun eigen huis is geworden. Tijdens het hele proces is ook veel geïnvesteerd in het nadenken over hoe de begeleiding te gaan invullen. Hiervoor vroegen we Natasja Dijkshoorn, zij is halver‘Het heeft mijn verwachtingen overtroffen, we kunnen goed
wege ingestapt als zorgbegeleider en coördinator van Stichting
met elkaar opschieten en dat is natuurlijk een pluspunt voor een
Onder de Pannen. Natuurlijk van groot belang om het wonen tot
goede sfeer. Veel ruimte voor jezelf en alle voorzieningen zijn op
een succes te maken.
loopafstand. Op de avonden komen we samen in de gemeen-
Kortom: laat je goed adviseren, blijf in gesprek met elkaar en
schappelijke ruimte. We koken met begeleiding en eten met
neem voor alle opeenvolgende stappen voldoende tijd. Dan
elkaar. Na de afwas kijken we samen naar het nieuws en verder
kunnen je mooiste dromen werkelijkheid worden!’
spelen we vaak op de Wii leuke spelletjes.’ Nieuwsgierig geworden? Neem gerust een kijkje op de website
Hoe is Onder de Pannen tot stand gekomen?
www.wonenonderdepannen.nl
De moeder van Sanne, Marjan Koning vertelt: ‘In 2011 had de stichting voor het eerst contact met Groninger Huis over de
G R O N I N G E R
H U I S ,
R U I M T E
O M
T E
W O N E N
7
BEWONERSBLAD VOOR ALLE HUURDERS VAN WOONSTICHTING GRONINGER HUIS
Jaargang 7 • maart 2015
Zwembad De Kolck Op een koude maandagmorgen wordt Groninger Huis ontvangen met koffie, koek en een warme kachel door leden van het dagelijks bestuur van Zwembad De Kolck in Meeden. Dankzij de inzet van de ca. 70 vrijwilligers kan dit authentieke buitenbad ook in 2015 gewoon weer open voor de jaarlijks 13.500 bezoekers. Voorzitter Luppo Kruizinga vertelt enthousiast over het werk dat achter de schermen verzet wordt en natuurlijk over de activiteiten voor komende zomer.
8
Een zwembad open houden kost veel geld. Hoe krijgen jullie de exploitatie van het zwembad rond?
lessen. Op hoogtijdagen worden zij door vrijwilligers uit het dorp
‘Tot 2013 kreeg Zwembad De Kolck subsidie van de gemeente
gegarandeerd is. Zij ontvangen allemaal een vrijwilligersbijdrage.
Menterwolde voor de exploitatie. Door de recessie werd daarop
Alle andere werkzaamheden, voor bijvoorbeeld de kaartjesver-
ook bezuinigd en werd de bijdrage van de gemeente in 2013 bijna
koop, de kiosk, de schoonmaak en het onderhoud worden door
gehalveerd met nog eens een mindering voor 2014. We hebben
vrijwilligers uitgevoerd. Een hele klus maar wel met groot succes.
toen zelf gekeken hoe we het zwembad toch konden behouden
In 2014 zijn wij tweede geworden in de provinciale verkiezing
voor het dorp. En dat is gelukt. Jaarlijks trekken wij 13.500 bezoekers.’
voor ‘het zwembad van het jaar’. Daar zijn we trots op!’
Hoe hebben jullie inkomsten gegenereerd voor het zwembad?
Welke activiteiten organiseren jullie?
‘Allereerst hebben we bezuinigd op de personeelskosten. Nu hebben
‘We proberen met onze activiteiten extra bezoekers te trekken
we alleen nog betaald badpersoneel voor het geven van de zwem-
voor het zwembad, zodat we meer inkomsten uit de entree en
met een lifeguard diploma ondersteund waardoor de veiligheid
Onderhoudsploeg ‘grijs- en groen’ staat al jaren garant voor alle onderhoud. We zetten ze met deze foto graag in het zonnetje. Zij verzorgen niet alleen het technisch onderhoud in de machinekamer maar ook alle andere (groen) onderhoudswerkzaamheden aan en rondom het zwembad. U begrijpt dat zij heel veel werk verzetten voordat het bad weer open kan. In de zomer ligt het bad er weer stralend bij. Vanaf Koningsdag probeert De Kolck haar deuren te openen voor het publiek. Dat hangt natuurlijk ook af van de weersomstandigheden.
in Meeden de kiosk kunnen genereren. De basisscholen uit Meeden doen aan schoolzwemmen tijdens de gymuren, veelal met de eigen vakleerkrachten. Scholen uit Veendam en Oude Pekela huren het bad ieder jaar, meestal voor de vakantie, een dagdeel af, en de ALO organiseert hier jaarlijks een afstudeerproject. Daarnaast worden ieder jaar de straatspeeldag en het tentenkamp georganiseerd. Dan lopen hier zomaar 300-400 mensen rond die veel plezier hebben met elkaar. Twee duikclubs komen ’s avonds na 20.00 uur een avond duiken in ons bad. Verder organiseren
bruikt een eigentijdse methode voor zwemlessen aan kinderen
wij het bosproject, doen wij aan ‘discozwemmen’ en kunnen
vanaf 4 jaar. Naast het overdekte instructiebad in Muntendam
kinderen ponyrijden op de pony’s die we op ons terrein stallen.
willen zij ook gebruik gaan maken van ons buitenbad. Het bad
Dit trekt dus veel extra bezoekers naar ons bad.’
moet dan wel aan bepaalde voorwaarden voldoen.’
Werken jullie samen met andere lokale zwembaden?
Wat zijn jullie plannen voor de toekomst?
‘De gemeente heeft als voorwaarde gesteld dat er een samen-
‘We blijven actief op zoek naar nieuwe zwemmers, zoals de regio-
werking tot stand moet worden gebracht voor het gezamenlijk
nale zwemclubs. Maar ook nieuwe bewoners in het dorp worden
exploiteren van de gemeentelijke zwembaden in Menterwolde.
persoonlijk geattendeerd op het zwembad en de mogelijkheden
Daarom werken we nu samen met het overdekte instructiebad
voor zwemles. Daarnaast gaan we voor 2016 de haalbaarheid
‘Van der Noordbad’ in Muntendam aan een plan om beide baden
van een overkapping over het bad onderzoeken. Dat geeft ons
commercieel in de markt te zetten.
de mogelijkheid om het hele jaar open te blijven. Dat is ook voor
Zwemschool ‘De Krabbelaar’ geeft zwemles met een lach en ge-
de zwemschool en regionale zwemclubs aantrekkelijk.’
G R O N I N G E R
H U I S ,
R U I M T E
O M
T E
W O N E N
9
Jaargang 7 • maart 2015
BEWONERSBLAD VOOR ALLE HUURDERS VAN WOONSTICHTING GRONINGER HUIS
Bewonersinitiatieven
Appingedam: Activiteitencommissie A. Eppensstraat en Nic. Westendorpstraat is zeer actief In de A. Eppensstraat en Nic. Westendorpstraat in Appingedam is een activiteitencommissie behoorlijk actief voor de bewoners. De commissie heeft een bestuur dat bestaat uit drie personen: een voorzitter, een penningmeester en een secretaris. Van de 140 bewoners van de 98 appartementen zijn er maar liefst 80 lid van deze activiteitencommissie. De bewoners betalen een eigen bijdrage van € 7,50 per appartement per jaar. Van dat bedrag betaalt de commissie zo nu en dan leuke extraatjes voor de deelnemende bewoners. Nieuwe bewoners worden bijvoorbeeld verwelkomd met een bloemetje. Als er een
Met kerst ontvangt iedere bewoner een
Welzijn Appingedam) voor de jaarlijkse
bewoner langdurig ziek is of in het zieken-
kerststaaf en met Pasen ontvangt men een
ledenvergadering. Daar hoort natuurlijk
huis ligt, gaat iemand van de commissie
doosje eieren. Ook wordt ieder jaar een zaal
ook een kopje koffie bij.
er met een bloemetje of fruitmand heen.
gehuurd bij de ASWA (Algemene Stichting
Zuidbroek: Bewonersinitiatief aan de Pijpstraat
10
Ruim een jaar geleden is verpleegkundige
weken kwamen er een paar bewoners,
veel. Daarom is er besloten om de wekelijkse
Monique Kuiken van Zorggroep Meander
maar als snel ontstond er een ‘harde kern’
inloopochtend met een verpleegkundige
gestart met een wekelijkse inloopochtend
van zo’n 14 mensen die iedere woensdag-
terug te brengen tot een maandelijkse
voor de bewoners. Bij de nieuwbouw
ochtend bij elkaar kwamen, samen met de
inloopochtend. Als bewoners vragen
heeft Groninger Huis rekening gehouden
verpleegkundige.
hebben, dan kunnen ze de verpleegkundige
dat bewoners elkaar in de entree kunnen
De bewoners zijn voornamelijk gezonde en
wel altijd bellen. Vervolgens hebben de be-
ontmoeten. Onder het genot van koffie en
vitale mensen, die zelf veel initiatief nemen.
woners het initiatief genomen om zelf door
koek bespraken zij allerlei zaken. De eerste
Echte zorgvragen waren er dan ook niet
te gaan met de wekelijkse koffieochtenden.
Vanuit dit samenzijn ontstaan weer nieuwe
14 mensen samen in de hal om gezellig
middag georganiseerd door de bewoners
plannen en ideeën. Mooi om te zien dat dit
met z’n allen koffie te drinken. Er wordt dan
met glühwein en snert. Iedereen die kon
gewoon doorgaat, ook zonder de inzet van
over van alles en nog wat gesproken, zoals
hielp mee. De bewoners hebben aangege-
een verpleegkundige.
het aanschaffen van groene containers
ven dat ze nu veel meer contact met elkaar
om meer afval te scheiden. De bewoners
hebben. Daarnaast weten ze ook waar ze
Win-win
komen zelf met deze ideeën. Ook werd er
heen kunnen met hun vragen over onder
Er komen nu elke woensdag ongeveer
bijvoorbeeld in december een gezellige
andere zorg. Een mooie win-win-situatie dus!
Termunten en Termunterzijl:
En ook dat het pand op den duur niet ont-
De Keuvelstee voorziet in een behoefte
periode gaan de bewoners en Groninger
komt aan de sloophamer. In de komende Huis daarom op zoek naar mogelijkheden
Om de Keuvelstee kan niemand meer heen.
Volop activiteiten
voor een nieuwe ontmoetingsplek. Zonder
Nog maar twee jaar oud en niet meer weg
Met veel enthousiasme hebben de werk-
enthousiaste inbreng gaat dat uiteraard
te denken uit Termunten en Termunterzijl.
groep en andere bewoners het pand
niet lukken en daar ontbreekt het gelukkig
Een 100% burgerinitiatief.
voorzien van meubels, stoffering en een
niet aan. Termunten en Termunterzijl zonder
koffiezetapparaat. Aan de muur kwamen
Keuvelstee is geen optie meer!
Op 24 januari 2013 opende de werkgroep
mooie foto’s van vroeger en nu. De Keuvel-
maatschappelijke voorzieningen Termunten/
stee nodigt uit tot vele fijne gesprekken en
Termunterzijl de deuren van het ‘inloophuis’
ontmoetingen. Ook is het een uitstekende
aan de A. Verburghwijk 37. De werkgroep
plek voor bewoners om te oefenen op de
had Groninger Huis gevraagd of ze deze
computer.
leegstaande sloopwoning kon gebruiken
De levendigheid in de Keuvelstee neemt
voor de buurt en Groninger Huis stelde het
nog steeds toe. Er zijn volop activiteiten
pand gratis beschikbaar. Het pand kreeg
waarvoor steeds meer belangstelling is. Om
de welluidende naam Keuvelstee. Het is
slechts een paar voorbeelden te noemen:
dan ook in de eerste plaats een gezellige
samen eten, knutselen, films bekijken, boeken
ontmoetings- en keuvelruimte voor de
ruilen, crea-middagen en natuurlijk ook nog
buurtbewoners. Ook is het een informatie-
steeds gezellig keuvelen onder het genot van
punt voor de bewoners van de Mello
een kopje koffie of thee.
Coendersbuurt en de A. Verburghwijk, waar
Dat de Keuvelstee echt voorziet in een
gesloopt wordt en nieuwbouw komt.
behoefte is inmiddels overduidelijk.
Groninger Huis kreeg dit leuke vogelhuisje cadeau tijdens de bewonersavond op 19 januari.
Iedere dinsdagmiddag begeleidt Annette Feijen de creamiddag.
G R O N I N G E R
H U I S ,
R U I M T E
O M
T E
W O N E N
11
BEWONERSBLAD VOOR ALLE HUURDERS VAN WOONSTICHTING GRONINGER HUIS
Jaargang 7 • maart 2015
Huurdersforum Groninger Huis Tijdens de jaarlijkse bewonersavonden in november heeft Groninger Huis huurders geworven voor een huurdersforum. Maar liefst 14 huurders hebben zich aanvankelijk aangemeld. Op vrijdag 13 februari hebben ze nader met elkaar en met Groninger Huis kennisgemaakt. Waarom wil Groninger Huis een huurdersforum?
gezamenlijk gezichtspunt bespreken wij onderwerpen die voor
Groninger Huis wil graag meer dialoog met haar huurders en
huurders belangrijk zijn en hoe wij als organisatie daar invulling
transparant zijn. Samen met het huurdersforum wil Groninger
aan kunnen geven. Daarbij zoeken wij samen naar een balans
Huis nog beter vorm gaan geven aan deze doelstelling.
tussen de diverse aspecten.
Dialoog aan de voorkant
Het forum draagt ideeën aan
Tussen huurders en Groninger Huis wordt al heel wat afgecom-
Bewoners weten beter dan wie ook hoe ze zelf willen wonen en
municeerd. Vaak zijn het individuele contacten maar ook met
wat er leeft in hun wijk en/of buurt. Door daar samen over na te
groepen bewoners. Wij hebben een digitaal huurderspanel,
denken ontstaan er vaak mooie ideeën en blijken zich diverse
een energiepanel, de klanttevredenheidsonderzoeken en de
kansen voor te doen. Het forum geeft gevraagd en ongevraagd
bewonerscommissies. Omdat Groninger Huis geen huurders-
gekwalificeerd advies over de verschillende ideeën. Dit leidt tot
vereniging heeft, worden jaarlijks op vijf verschillende locaties
een concrete invloed op ons beleid.
in ons werkgebied bewonersavonden georganiseerd. Met deze vormen bereiken wij echter een beperkt deel van onze huurders.
Het forum verdiept zich in actuele zaken
Vooral het contact met jonge huurders komt onvoldoende tot
Het forum verdiept zich minimaal twee keer per jaar in een actu-
stand. Tot een dialoog ‘aan de voorkant’ over te ontwikkelen
eel thema, zoals bijvoorbeeld domotica, wonen & zorg, woonlas-
beleid komt het daardoor onvoldoende. Een forum kan hiervoor
ten en duurzaamheid. Dit kan in de vorm van bijvoorbeeld een
een goede aanvulling zijn.
excursie, overleg met de verschillende klankbordgroepen, een symposium, of door het volgen van scholing. Zo kan het forum
Verantwoording aan de samenleving
Groninger Huis nog beter adviseren en meehelpen beleid te
Groninger Huis is een samenlevingsgerichte organisatie met een
ontwikkelen.
maatschappelijke taak. Huurders geven corporaties bestaansrecht. Vanuit die verantwoordelijkheid is het voor ons vanzelf-
Hoe is de samenstelling van het huurdersforum?
sprekend dat wij op verschillende momenten in contact treden
Om een zo goed mogelijke afspiegeling te vormen van onze
met onze huurders. Op deze manier verantwoorden wij ons aan
huurders is een mix het beste: verschillende leeftijden, mannen
de samenleving. Wij willen zuiver en integer onze rol vervullen.
en vrouwen, afkomstig uit verschillende gemeenten en met
Een van die rollen is het stimuleren en ondersteunen van initia-
verschillende achtergronden. Een rooster van aftreden is ook
tieven van bewoners.
wenselijk zodat er regelmatig vers bloed wordt toegevoegd. De geografische verdeling over ons werkgebied is prima, met
Wat gaat het forum doen?
kandidaten uit iedere gemeente in ons werkgebied.
We streven naar verschillende invalshoeken in onze dialoog met
Er zijn zowel mannen als vrouwen bij. Ook qua leeftijdsopbouw
het huurdersforum.
is er variatie. Wij hebben actief jonge huurders benaderd en bereid gevonden om aan het forum deel te nemen.
Het forum is onze gesprekspartner en kritisch klankbord
12
Het forum gaat meepraten over te ontwikkelen beleid door
Voor wat hoort wat
o.a. bestaand beleid te evalueren. Te denken valt aan ons
Om de rol goed te kunnen vervullen, moeten de huurders wel
onderhoudsbeleid, het programma van eisen voor nieuw-
wat in huis hebben. Daadwerkelijke inspraak in belangrijke
bouw, woningtoewijzing, overlast & handhaving, huurbeleid,
beleidszaken kun je niet zomaar aan iedereen toevertrouwen!
begroting en prestatieafspraken met de gemeente. Vanuit een
Interesse in zaken als woningonderhoud, het programma van
eisen bij nieuwbouw, huurbeleid of een begroting moet er echt wel zijn. Evenals nieuwsgierigheid en het vermogen om verder ‘dan de eigen deurmat’ te kijken. Verder vertegenwoordigt het platform geen achterban: iedere deelnemer zit zonder last of ruggenspraak in het forum. En tenslotte moet er sprake zijn van ‘onbesproken huurdersgedrag’. Dat betekent dat de leden van het forum geen betalingsachterstand hebben, overlast veroorzaken of een juridisch geschil met de verhuurder hebben.
Commissie
bindende voordracht
Per 1 juli 2015 treden twee herkiesbare leden van de Raad van Commissarissen
In ruil daarvoor krijgen de leden van het forum daadwerkelijk inspraak, een passende onkostenvergoeding, faciliteiten, profes-
(RvC) van Groninger Huis af. De RvC
sionele ondersteuning door een extern bureau en scholing- en
houdt toezicht op het bestuur en bestaat
ontwikkelingsmogelijkheden zoals interessante excursies en/of
uit vijf leden die aan een vastgesteld profiel
scholing. De huurders van het forum bepalen uiteraard voor een
moeten voldoen.
groot deel zelf hoe ze gaan werken, aan welke onderwerpen, hoe de samenstelling is en wordt, en hoe dat wordt bereikt (sociale
Bindende voordracht
media, ludieke acties).
Huurders hebben het recht om voor twee leden van de RvC een bindende voordracht te doen. Daarom heeft Groninger Huis tijdens de jaarlijkse bewonersavonden in november 2014 huurders gevraagd zich aan te melden voor een voordrachtscommissie. Negen huurders hebben dat aanvankelijk gedaan en zijn uitgenodigd voor een bijeenkomst op 13 februari. Deze bijeenkomst vond plaats onder leiding van een externe adviseur, mevrouw Annelies Barnard. Mevrouw Barnard heeft ervaring met vergelijkbare opdrachten bij andere corporaties op het gebied van bewonersparticipatie en belangenbehartiging. Zij begeleidt daarom voor Groninger Huis ook het proces om tot een bindende voordracht te komen. De twee herkiesbare commissarissen kunnen opnieuw worden voorgedragen. Maar de voordrachtscommissie kan ook, mits goed onderbouwd, besluiten om een of beide nieuwe commissarissen af te wijzen. Dan start een nieuwe werving en selectie.
Huurdersforum en voordrachtscommissie Wij stellen de kandidaten voor het huurdersforum en de voordrachtscommissie voor 1 mei aan u voor op onze website. Onze huurders ontvangen persoonlijk een brief waarin de kandidaten van het huurdersforum en de voordrachtscommissie worden gepresenteerd. Deze brief ontvangt u samen met de jaarlijkse huuraanzegging. Als huurder kunt u eventueel bezwaar aantekenen tegen deelname van de kandidaten. Dit kan uiterlijk vóór 15 mei en alleen schriftelijk en beargumenteerd per brief of via de mail (
[email protected]). Na 15 mei worden het huurdersforum en de voordrachtsOp de foto: Annelies Barnard, extern adviseur huurdersplatform
commissie definitief samengesteld.
en commissie bindende voordracht
G R O N I N G E R
H U I S ,
R U I M T E
O M
T E
W O N E N
13
Jaargang 7 • maart 2015
BEWONERSBLAD VOOR ALLE HUURDERS VAN WOONSTICHTING GRONINGER HUIS
Groninger Thuis blikt terug
Hospice De Schutse, Appingedam In juli 2011 sprak Groninger Huis met
mevrouw Joukje Haak, bestuurslid van hospice De Schutse in Appingedam. Het hospice stelt zich ten doel mensen die terminaal ziek zijn en hun naasten ondersteuning te bieden in de thuissituatie. In april 2011 was het hospice nog maar net geopend. Groninger Huis is benieuwd hoe het nu verder gaat met De Schutse. Joukje Haak vertelt ons het volgende:
Het is geen probleem om vrijwilligers te thuiskomen, krijgen wij meer aanvragen
vinden. Er zijn nog steeds veel aanmeldin-
‘Op 28 april 2015 hebben wij het hospice
voor hulp en ondersteuning. Binnen de
gen. Door natuurlijk verloop gaan enkele
alweer vier jaar in gebruik. In het begin ging
zorgwereld zijn het roerige tijden. Wij mer-
vrijwilligers stoppen, maar er zijn 15 perso-
het wat moeizaam, maar gaandeweg vond
ken dan ook steeds meer dat de gast die bij
nen op gesprek geweest en die volgen in
men de weg naar het hospice makkelijker.
ons wordt opgenomen door de sfeer in het
het najaar scholing. Ook wat betreft animo
Nu, vandaag, kunnen wij alleen maar zeer
hospice in een veilige omgeving tot rust
voor vrijwilligers gaat het dus heel goed.’
blij en dankbaar zijn dat het goed loopt.
komt. Ook de familie komt tot rust.’
In het hospice hebben onze vrijwilligers en
‘In ons vorig interview spraken wij over de
verpleegkundigen sinds de oprichting aan
Veel vrijwilligers
buurt. Vorig jaar hebben wij een uitnodi-
130 gasten hulp mogen bieden. De gast
‘Momenteel hebben wij 85 vrijwilligers
ging gestuurd naar de mensen uit onze
weet dat het levenseinde nadert, en samen
in dienst; de meeste zijn zorgvrijwilligers,
hele straat. Leuk dat wij een echtpaar op
maken wij deze laatste periode zo waarde-
maar er zijn ook 7 vrijwilligers die in de tuin
de koffie hadden. We hopen dat bij een
vol mogelijk. In een warme huiselijke sfeer
werken en daar ieder een eigen gedeelte
volgende uitnodiging er meer mensen op
bieden wij uitstekende palliatieve zorg
met grote zorg onderhouden. Het was de
de koffie komen.’
(zorg aan patiënten die niet meer beter
afgelopen zomer geweldig om deze tuin te
kunnen worden) waarbij familie en vrien-
bekijken. Daarnaast werken 5 vrijwilligers
‘Er is heel wat nodig om het huis, de finan-
den zeer welkom zijn.’
als kok. Iedere dag wordt er vers gekookt
ciën enzovoort draaiende te houden. Wij
en er is zelfs een speciaal groepje voor
verheugen ons nog steeds in veel giften
‘Ook wij merken veranderingen in de zorg.
de soep. Door de vrijwilligers die dienst
van gasten, hun familie, instellingen en or-
Doordat mensen zo lang mogelijk thuis
hebben wordt er gewassen en gestreken,
ganisaties en sponsorgelden waardoor wij
blijven en vanuit het ziekenhuis snel weer
enzovoort.
dit prachtige werk kunnen blijven doen.’
Stichting Noaberschap Appingedam In het voorjaar van 2013 spraken wij met Truus Smid destijds voorzitter van Stichting Noaberschap Appingedam. Het Noaberschap werd in 1995 opgericht. Dit jaar viert de stichting haar 20 jarig jubileum. Wij zijn benieuwd hoe het nu met het Noaberschap gaat en spraken met de huidige voorzitter, mevrouw Els Jansen.
14
Hoe gaat het nu met Stichting Noaberschap Appingedam?
respijtzorg, dat is de zorg die aan mantel-
noaber en bouwt een contact op. Er is dus
zorgers wordt verleend. Op mantelzorgers
ook sprake van een wisselwerking, zowel
‘Ik denk dat ik niet teveel zeg als ik zeg
rust vaak een zware taak. Als oudere men-
de hulpvrager als de hulpgevers ontlenen
dat het goed gaat met de stichting. Er
sen langer thuis blijven wonen en één van
iets aan het contact. De meeste vrijwilligers
wordt duidelijk in een behoefte voor-
de partners wordt ziek en hulpbehoevend,
werken al jaren voor het Noaberschap.
zien van mensen in onze samenleving
dan heeft dat grote gevolgen voor de
Hieruit blijkt wel hun grote betrokkenheid.
die zich - soms tijdelijk - in een moeilijke
partner of de kinderen die zorg verlenen.
Eén van de uitkomsten van het onderzoek
situatie bevinden. Zo helpen wij bij het
Om die mantelzorgers af en toe wat te ont-
was dat er meer aan naamsbekendheid
boodschappen doen, het invullen van
lasten kan een beroep worden gedaan op
kon worden gedaan. De stichting probeert
formulieren, het regelen van vervoer naar
vrijwilligers van het Noaberschap zodat zij
daar zoveel mogelijk aan te doen, maar het
arts of ziekenhuis, etc. Daarnaast worden
ook af en toe even de handen vrij hebben.
heeft nog niet geleid tot een toestroom
er nog steeds regelmatig koffieochtenden
Hoe de veranderingen uiteindelijk zullen
van vrijwilligers in de leeftijdsgroep 30-50
georganiseerd, waarbij mensen elkaar
doorwerken bij de mensen die zorg behoe-
jaar. Nu is het natuurlijk bekend dat deze
kunnen ontmoeten en waarop sprekers
ven, zal de tijd moeten leren. We bevinden
groep vaak al een overvolle agenda heeft
worden uitgenodigd. Een groep van ruim
ons nu nog in een overgangsfase. Voor de
en simpelweg minder tijd om naast baan
30 vrijwilligers staat klaar om hun ‘noabers’
vrijwilligers is er professionele begeleiding
en gezin tijd vrij te maken voor vrijwilligers-
van dienst te zijn.
om hen voor te bereiden op de verande-
werk. In april vieren we ons 20-jarig be-
Kijkend naar het functioneren van de
rende hulpvraag.’
staan. Dan zullen we goed zichtbaar zijn
stichting zien we hier eigenlijk hoe de
in Appingedam.’
van hulp. Appingedam heeft al 20 jaar
In 2013 heeft de Hanzehogeschool onderzoek gedaan naar hoe het komt dat het Noaberschap zo weinig jonge vrijwilligers trekt. Is dit inmiddels veranderd?
een stichting die duidelijk voorziet in een
‘Helaas telt het Noaberschap Appingedam
Het doel was en is om een netwerk te heb-
behoefte en waarop het met recht trots
nog steeds nauwelijks jongeren onder
ben naast de professionele hulpverlening.
kan zijn.’
de vrijwilligers. Het zou natuurlijk heel
Dit om in de Damstersamenleving gestalte
participatiemaatschappij gestalte krijgt. Overal in het land worden er acties ondernomen om in te kunnen springen nu de overheid verder terugtreedt en mensen zelf verantwoordelijk zijn voor het organiseren
Hoe zijn jullie ondersteund in het tot stand brengen van jullie initiatief? ‘De stichting is in 1995 opgericht op initiatief van de ASWA en de Damster kerken.
mooi zijn als ook jongeren zich aangetrok-
te geven aan het omzien naar elkaar, maar
Wat merken jullie van de veranderingen in de zorg?
ken zouden voelen tot dit werk, maar als
ook om te zorgen dat een kwetsbare groep
bestuur zijn we blij met onze trouwe groep
niet in een sociaal isolement zou gaan
‘Bij Stichting Noaberschap merken we al
vrijwilligers. We richten ons op de mensen
raken. Verder is er financiële steun geweest
enige tijd dat er meer vraag komt naar
die we wel hebben. Vrijwilligerswerk doen
van diverse instanties, de gemeente, vaste
is niet vrijblijvend. Je verbindt je aan een
sponsoren en donateurs. Zonder hun steun zou het onmogelijk geweest zijn de stichting draaiende te houden.’
Tot slot, hebben jullie nog een tip voor andere initiatiefnemers? ‘Ik denk dat het altijd moet beginnen met mensen die enthousiast zijn en graag de schouders onder een dergelijk initiatief willen zetten. Laten mensen vooral ook eens bij vergelijkbare organisaties in het land hun licht opsteken, je hoeft niet alles zelf uit te vinden.’
Lees verder op de volgende pagina
G R O N I N G E R
H U I S ,
R U I M T E
O M
T E
W O N E N
15
Jaargang 7 • maart 2015
BEWONERSBLAD VOOR ALLE HUURDERS VAN WOONSTICHTING GRONINGER HUIS
Vervolg Groninger tHuis blikt terug
Troefmarkt/Steunstee in Woldendorp In juli 2011 spraken wij met Pauline Bouma, samen met haar echtgenoot Jaap Bouma eigenaar van het Wilhelminahotel en de Troefmarkt in Woldendorp. Een hotel en supermarkt waar zij een groep mensen met een verstandelijke beperking begeleiden in de dagbesteding. Wij zijn benieuwd hoe het nu met hen gaat. Pauline vertelt: ‘In het vorige interview hadden we een op-
vallen kunnen we zo door blijven gaan.
roep geplaatst voor meer deelnemers aan
Dit heeft ook zeker te maken met de econo-
Als dat niet zo is dan kan het ook wel echt
de dagbesteding. Helaas zijn hier geen
mische crisis. Mensen zijn voorzichtig met
lastig gaan worden in de toekomst, want
reacties op gekomen, maar de dagbesteding
waar ze het geld aan uitgeven. Dat ondanks
een supermarkt zonder zorginkomsten in
is wel degelijk uitgebreid vanuit het netwerk
dat wij ook goedkopere producten in ons
zo’n klein dorp kan niet uit. Een flinke huur,
van de deelnemers zelf, onze contacten met
assortiment aanbieden, maar tegen de Aldi,
energiekosten en personeel moeten wel
de ZMLK scholen, andere zorgorganisaties
Lidl en prijspakkers van andere supermarkten
betaald kunnen worden.’
en daarnaast ook met vier mensen vanuit
kunnen we niet op. Met een aantal van
onze eigen vertrouwde logees. Zij hebben
onze producten en reclames wel. Het zou
in de loop der tijd de club doen verdub-
mooi zijn als de mensen die dit lezen en
belen.’
geen boodschappen bij ons doen, zich
Oproep!
Groninger Huis is enthousiast over de
bedenken en toch eens in de twee weken
werkwijze van Troefmarkt. Zij bieden met
‘We begeleiden nog steeds dezelfde mensen
bij ons komen kijken. Je hoeft niet veel te
de winkel het personeel een zinvolle dag-
uit onze dagbesteding. Er werken nu 16
halen, maar snuffel eens rond en je komt
besteding en het Steunstee een gezellig
mensen bij ons, met een verstandelijke
zeker hele goeie prijzen tegen en het is ook
onderdak. We hopen dat de bezoekers
beperking en/of een vorm van autisme. Een
nog eens gezellig.’
aan de winkel er ook aan denken om prijsvaste producten zoals tijdschriften
aantal van hen waren ook al logee bij ons. Door de combinatie met de supermarkt
‘Dankzij al onze vaste klanten is er voldoende
en tabakswaren in de Troefmarkt te
is het werken in Woldendorp nog leuker
te doen voor onze mensen in de dagbe-
kopen. Iedere klant is er een en het zou
geworden. De mensen uit het dorp die hun
steding. Als de bezuinigingen mee zullen
toch mooi zijn om met elkaar de winkel in stand te houden voor het dorp.
boodschappen bij ons komen halen kennen ze bijna allemaal. We hebben ook vaste klanten die zelfs bijna dagelijks komen
In de Steunstee is een werkgroep van zeven personen actief met begeleiding van de Stichting
en een echte band met onze mensen op
Welzijn en Dienstverlening. Er is elke week een koffieochtend met de mogelijkheid boeken
hebben gebouwd. Achter in onze winkel
te ruilen. Er is een crea-ochtend met gemiddeld 15 dames. Twee keer per maand is er een
is de Steunstee gehuisvest. Hier zien wij
mogelijkheid om samen te eten, eenmaal verzorgd door de Zonnehuisgroep Noord en
een groei van het aantal bezoekers en de
eenmaal verzorgd door vrijwilligers. Deze bijeenkomsten worden door gemiddeld 25 mensen
combinatie met de supermarkt zorgt voor
bezocht. Verder worden er workshops gegeven zoals bloemschikken en is er eens per maand
levendigheid.’
een themamiddag met een huisarts, thuiszorg en valpreventie. Daarnaast wordt de Steunstee ook gebruikt door groepen als de Klankbordgroep, tuingroep, gemeente, de diëtiste, de
16
Het is ook nog eens gezellig
windmolenpraatgroep en ga zo maar door. Doordat veel mensen langer in het dorp blijven
‘De vorige keer hebben we al verteld dat
wonen is het belangrijk een onderkomen te hebben voor het sociale gebeuren. ‘En we merken
onze omzet net iets onder de prognose ligt.
dat de Steunstee daarin een belangrijke functie vervult voor Woldendorp’, aldus Tinie Buiter
Helaas is onze omzet nog verder gedaald.
van de Steunstee.
Smoeltjes
Onze mensen in het zonnetje ... In deze voorjaarseditie stellen wij onze
nieuwe medewerkers aan u voor:
Bert Panneman is ruim een jaar onze nieuwe vakman installaties voor de gemeenten Oldambt, Delfzijl en Appingedam. Bij een storing aan de technische installaties krijgen onze huurders Bert op bezoek voor de reparatie. Maar ook andere installatiewerkzaamheden binnen het planmatig onderhoud worden door hem uitgevoerd.
Edwin Tiemens is in september in dienst gekomen als werkvoorbereider. De technische jaarbegroting wordt door hem opgesteld. Daarnaast verzorgt hij de uitbesteding van bouwkundige werkzaamheden en de calculaties daarvan. Ook krijgt u hem soms aan de lijn als u een reparatieverzoek heeft.
Jolein Amsinga is vorig jaar op de afdeling Financiën als stagiaire begonnen. Vanaf 1 juli is zij nu ook in dienst gekomen. Jolein is verantwoordelijk voor de afhandeling van de facturatie. Daarnaast beheert zij de debiteurenen crediteurenadministratie.
Nadia Eefsting is vanaf juni onze secretariaatsmedewerkster. Als u belt met het centrale nummer van Groninger Huis, is de kans groot dat u haar aan de lijn krijgt, behalve op de dinsdag-, woensdagen vrijdagmorgen. Ook uw mailberichten worden door haar uitgezet in de organisatie voor verdere afhandeling. Vlnr: Bert Panneman, Nadia Eefsting, Edwin Tiemens en Jolein Amsinga vinden het wel een bak, zo’n fiets.
Duurzaam alternatief voor de auto De fiets op de foto heet ‘Urban Arrow’ en is een elektrische bakfiets. De eigenaar van deze fiets heeft ervoor gekozen zijn tweede auto te vervangen door deze fiets. Voorop de fiets zijn verschillende transportbakken leverbaar. De bak op de foto biedt plaats aan twee kinderen.
Dijkhuis Tweewielers in Zuidbroek vertelt u er graag meer over.
G R O N I N G E R
H U I S ,
R U I M T E
O M
T E
W O N E N
17
Jaargang 7 • maart 2015
BEWONERSBLAD VOOR ALLE HUURDERS VAN WOONSTICHTING GRONINGER HUIS
Per 1 juli 2015 worden de huren landelijk weer aangepast. Dit is wettelijk zo geregeld en vindt ieder jaar plaats. De huurverhoging hangt af van uw inkomen. Iedere corporatie krijgt van de belastingdienst door in welke inkomstencategorie een huishouden valt. Voor 1 mei ontvangt u een brief met een vooraankondiging van de huurverhoging.
Huurverhoging 2015 Ons beleid Groninger Huis hanteert gemiddeld gezien lagere huren dan haar collega corporaties in de provincie Groningen. Een bewuste keus omdat wij betaalbaar wonen belangrijk vinden. De afgelopen jaren hebben wij veel geïnvesteerd
• het serviceonderhoud (een abonnement voor klein onderhoud kost nu € 3,40 per maand) • de ontstoppingswerkzaamheden (een abonne- ment kost nu € 2,30 per maand) • gratis verzekering voor glasbreuk (huidige kosten € 1,50 per maand).
in de herstructurering van de woningvoorraad
Profiteer van onze tegemoetkoming! }
door sloop en nieuwbouw. Daarnaast is er veel
Alle vergoedingen die u nu eventueel via de huur
aandacht besteed aan verduurzaming van onze
betaalt, worden vanaf die datum geschrapt, waar-
woningen. Ook een bewuste keus omdat het
door de verhoging lager uitpakt. Ook de huurders
energiezuinig maken van onze woningen direct
die tot nu toe geen gebruik konden maken van
ten goede komt aan onze huurders: meer woon-
deze diensten kunnen dat vanaf 1 juli dus wel,
comfort en door een lagere energierekening
waardoor deze groep minder kosten voor hun
minder woonlasten. Echter, door de ontwik-
eigen rekening zal hoeven te nemen. De bespa-
kelingen van de afgelopen jaren kunnen wij
ring voor huurders kan dus oplopen tot € 7,20 per
ook dit jaar niet om een huurverhoging heen.
maand. Bij een huurprijs van € 500 is dat 1,5% van de huur. Per saldo betekent dit voor de laagste in-
Tegemoetkoming
komensgroepen dat de huurverhoging uiteindelijk
Groninger Huis wil haar huurders tegemoet
slechts 1% bedraagt.
komen door de huurverhoging te combineren met een voordeel voor alle huurders, ongeacht
Op onze website kunt u via ‘service-onderhoud’
de hoogte van de huur en/of het gezinsinkomen.
de brochure ‘Wie onderhoudt wat ...’ nalezen.
Het voorstel is dat vanaf 1 juli gratis de volgende
De vermelde werkzaamheden voor rekening huur-
diensten worden aangeboden aan alle huurders:
der zijn na 1 juli voor rekening van Groninger Huis.
Huurverlaging geen haalbare kaart Het vermogen van de corporatie is in 2012 en 2013 gestegen. Kamerleden willen daarom huurverlaging. Maar corporaties moeten de huren wel verhogen. Het rijk legt forse heffingen op. Bovendien zit het vermogen van de corporaties in de stenen: pas bij verkoop van een woning komt het geld vrij. En verkoop zit nog lang niet in de lift. Daar komt bij dat in krimpregio’s de woningen alleen maar in waarde zijn gedaald.
Let op! Wij zijn afhankelijk van de gegevens die de belastingdienst ons verstrekt. Bepalend voor de huurverhoging 2015 is het gezinsinkomen over 2013! Dat kan dus afwijken van uw huidige gezinsinkomen. Ook is het mogelijk dat de belastingdienst ons gegevens verstrekt van een voorgaande bewoner, waardoor de toegepaste huurverhoging onjuist is. Als er sprake is van een van deze situaties dan kunt u ons dat laten weten, door middel van de bezwaarprocedure kunnen wij de huurverhoging dan corrigeren. Een model bezwaarschrift kunt u afhalen op ons kantoor of downloaden op www.huurcommissie.nl.
18
Hoe het ook kan ...
Inwoners bundelen de krachten in een stichting Stichting Coöperatief Finsterwolde werkt samen met de inwoners van het dorp Finsterwolde aan positieve ontwikkelingen voor het dorp. Een mooi voorbeeld, buiten ons eigen werkgebied, hoe bewoners met elkaar resultaten kunnen behalen. Groninger Huis sprak met Henriët Sabajo, voorzitter van de stichting. Hoe is de Stichting Coöperatief Finsterwolde tot stand gekomen?
onderzoek Wooncoöperatie Finsterwolde.
Henriëtte Sabajo. ‘In het verleden zijn al
Het onderzoek richt zich naast het behoud
eerder 50 woningen gesloopt. In mei 2014
‘De Stichting Coöperatief Finsterwolde
van 28 woningen voor de bewoners op de
is voor de betreffende leegstaande wonin-
(SCF) komt voort uit een reactie op sloop-
mogelijkheden voor het vergroten van de
gen een meldpunt ingericht voor interesse
plannen in Finsterwolde. In maart 2014
leefbaarheid in het dorp Finsterwolde. Dit
in tijdelijke verhuur en daar kwamen toen
werd bekend dat men van plan was om nog
haalbaarheidsonderzoek is in volle gang
in korte tijd 11 aanmeldingen op binnen.
eens 28 woningen te slopen in het dorp.
en wordt in maart afgerond. De aftrap was
De stichting werkt nu toe naar een voorstel
Hierdoor komt de sociale cohesie in de
door middel van een dorpsbijeenkomst. Er
om de verhuur van de woningen over te
wijk ernstig onder druk te staan. Onder de
is inmiddels al een dorpsenquête gehouden
nemen. Hiervoor moet wel nog een solide
bewoners was veel onrust en er werd om
onder alle inwoners van Finsterwolde.
verdienmodel worden opgesteld.’
aandacht gevraagd bij de lokale politieke
Daarnaast vinden er gesprekken plaats met
partijen voor de ontstane situatie. Uit deze
verschillende doelgroepen, zoals ouderen,
samenwerking ontstond eerst het Actie-
jongeren en ondernemers. De stichting
Hoe kijkt de stichting naar de toekomst?
comité Schier Finnewold. Het actiecomité
zoekt en verwacht een breed draagvlak.’
‘Het zou mooi zijn dat vanuit de positieve insteek samen met bewoners gekeken
wilde samen met de Belangengroep
wordt naar de mogelijkheden van het dorp.
niet alsnog behouden konden blijven voor
Hoe kijkt u terug op de afgelopen periode?
de buurt. Uit deze samenwerking is uitein-
‘De persoonlijke verhalen raken je vanwege
Oldambster boerderijen, het Festival Hon-
delijk de Stichting Coöperatief Finsterwolde
het ontwrichten van de sociale cohesie
gerige Wolf trekt jaarlijks veel bezoekers
voortgekomen.’
van de buurt. We hadden het gevoel dat
en het dorp heeft nu nog voorzieningen
Finsterwolde onderzoeken of de woningen
Die zijn er genoeg: het Reiderland met 200
er krimp wordt gecreëerd in Finsterwolde.
zoals de winkel, de school, de apotheek,
Wat is de doelstelling van de SCF precies?
Op basis van leegstand is een besluit voor
een gezondheidscentrum, sportcentrum en
sloop genomen, maar die leegstand was
het dorpshuis. Laten we met elkaar vooral
‘Vanuit de Provincie Groningen hebben
niet vanuit spontaan vertrek van dorps-
kijken naar de kracht van het dorp en daar-
wij in november 2014 subsidie gekregen
bewoners ontstaan. De mensen willen juist
mee aan de slag gaan.’
voor de uitvoering van het Haalbaarheids-
helemaal niet weg uit het dorp’, aldus
G R O N I N G E R
H U I S ,
R U I M T E
O M
T E
W O N E N
19
BEWONERSBLAD VOOR ALLE HUURDERS VAN WOONSTICHTING GRONINGER HUIS
Op Stap Geïnspireerd door het veen t/m 6 april 2015 Veenkoloniaal Museum Veendam
Oost-Groninger Bloembollenroute Krokuszondag 15 maart 2015 • 11.00 - 17.00 uur Winschoten
Wonen en Co de beurs 19 t/m 22 maart 2015 Martiniplaza, Groningen
Jaargang 7 • maart 2015
Jongeren
bereik je niet alleen met een app. Of wel? Hoe bereiken wij onze jongere doelgroep? Dat is voor ons belangrijk en daarom gaan wij hier ook concreet mee aan de slag. Want alleen het maken van bijvoorbeeld een app is niet voldoende. Tot nu toe is het ons nog niet goed gelukt om jongeren actief bij onze organisatie te betrekken. Daarom starten wij een onderzoek onder jongeren om te kijken wat zij belangrijk vinden. Hoe willen jongeren wonen? En waar? Weten ze wel hoe ze aan een huurwoning kunnen komen? Waar lopen ze als jonge huurder tegenaan? Dan kunnen wij in onze informatievoorzie-
NLdoet
ning daarop aansluiten en zo ook de aandacht van jongeren trekken. Dat nemen
20 en 21 maart 2015
we mee in ons nieuwe communicatiebeleid.
Heel Nederland
Wie heeft de gouden tip? Bloemenjaarmarkt
We zijn dus op zoek naar de gouden tip. Die horen wij graag van de jongeren zelf.
3 april 2015 • 9.00 - 17.00 uur
We krijgen namelijk vaak te horen ‘Jullie moeten gebruik maken van social media’.
Binnenstad Groningen
Dat willen wij ook wel, maar waar kiezen we dan voor? Facebook? Twitter? En wat
Streekproductenmarkt Nienoord 4 april 2015 Leek
Tuin- en Lifestyle Fair 6 april 2015 • 11.00 - 17.00 uur Fraeylemaborg Slochteren
Nationale Museumweek 18 t/m 26 april 2015 Heel Nederland
Lentemarkt 9 en 10 mei 2015 • 11.00 - 18.00 uur Bourtange
Festival Terug naar het begin 16 mei 2015 • 10.30 - 23.00 uur Appingedam en omliggende wierdedorpen
WaterWeekend Blauwestad 16 en 17 mei 2015 Oldambtmeer
Oostwold Airshow 24 en 25 mei 2015 • 12.00 - 17.00 Polderweg 28
20
zetten we er dan op? Hoe gaan we ermee om?
Wie kan ons bruikbare tips geven? De gouden tip wordt beloond met een cadeaubon van € 25. Tips kun je doorgeven aan
[email protected] o.v.v. ‘contact met jongeren’.
Groninger Huis doet mee aan NLdoet!
65-Plussers en organisaties gaan samenwerken in Opwierde Sinds september 2014 houdt een groep van ongeveer twintig 65-plussers in de wijk Opwierde in Appingedam zich actief bezig met de knelpunten in het aanbod van wonen, welzijn en zorg in hun wijk. Dit doen ze door regelmatig met elkaar te overleggen. Aanleiding hiervoor was het project Duurzame
Wat is NLdoet?
Ouderenparticipatie, dat op 1 april 2014 officieel van start is
Het Oranje Fonds organiseert op 20 en 21 maart, samen met
gegaan.
duizenden organisaties in het land, NLdoet; de grootste vrijwilligersactie van Nederland. De actie zet vrijwillige inzet in de
Project Duurzame Ouderenparticipatie
spotlights en stimuleert iedereen om een dag(deel) de handen
Het doel van het project Duurzame Ouderenparticipatie is het
uit de mouwen te steken.
tot stand brengen van een dialoog en nauwe samenwerking
Vrijwilligers zijn het kloppend hart van vele sociale initiatieven.
tussen 65-plussers en deelnemende organisaties. Inmiddels
Het Oranje Fonds laat daarom met NLdoet zien hoe belangrijk
hebben de 65-plussers een aantal knelpunten benoemd en
actieve burgers voor de samenleving zijn. Daarnaast draagt
hiervoor passende oplossingen bedacht. Binnenkort willen zij
NLdoet bij aan een goed imago van het vrijwilligerswerk. Ook
hierover in gesprek gaan met de relevante organisaties, zodat
laat NLdoet zien hoe leuk vrijwilligerswerk kan zijn.
zij gezamenlijk kunnen werken aan het oplossen van één of meerdere knelpunten. De deelnemers richten zich in eerste
Groninger Huis steekt de handen uit de mouwen
instantie op de thema’s verkeersveiligheid, verkeersoverlast en
Heel veel huurders van ons doen al jaren vrijwilligerswerk.
zorg. Daarnaast gaat één groep zich wellicht nog richten op
Elders in dit magazine staan een paar mooie voorbeelden,
het thema milieu en leefomgeving (zwerfvuil, hondenpoep,
zoals de activiteiten in de Keuvelstee in Termunterzijl en aan de
afvalcontainers en dergelijke).
Spoor- en Pijpstraat in Zuidbroek. Goed voorbeeld doet goed volgen! Daarom doen alle medewerkers van Groninger Huis
Intentieverklaring
dit jaar mee aan NLdoet. Er is een groot aanbod van klussen,
Als blijk van hun wil tot samenwerking ondertekenden de
dus voor elk wat wils. Het opknappen van een buurthuis of
vertegenwoordigers van zeven (lokale) organisaties gezamenlijk
speeltuin, het planten van bomen, schoonmaken of activiteiten-
een intentieverklaring in het ASWA-gebouw op 13 januari.
begeleiding van bewoners in een zorginstelling of formulieren
Met deze verklaring zeggen de deelnemende organisaties
helpen invullen: het kan allemaal. Op dit moment bekijken we
toe zich in te spannen om een dialoog tussen 65-plussers en
voor welke klussen in ons werkgebied er vrijwilligers nodig zijn.
organisaties op het gebied van wonen, welzijn en zorg in
Want we gaan natuurlijk het liefst aan de slag in de dorpen waar
Opwierde te realiseren. Ook zullen zij zich inzetten om gevolg
u als huurder van Groninger Huis woont. Grote kans dus dat u
te geven aan de uitkomsten van het project. De intentie-
ons ergens tegen komt op 20 of 21 maart!
verklaring werd ondertekend door de Algemene Stichting
Groninger Huis overweegt om voor 2016 een eigen project
Welzijn Appingedam, Zonnehuisgroep Noord, de gemeente
aan te wijzen voor een vergelijkbare inzet als voor de projecten
Appingedam, Woongroep Marenland, Woonstichting Groninger
van NLdoet. Huurders kunnen hiervoor dan een project bij ons
Huis, het Universitair Medisch Centrum Groningen en de
aanmelden in hun eigen wijk en/of buurt.
Rijksuniversiteit Groningen.
G R O N I N G E R
H U I S ,
R U I M T E
O M
T E
W O N E N
21
Jaargang 7 • maart 2015
BEWONERSBLAD VOOR ALLE HUURDERS VAN WOONSTICHTING GRONINGER HUIS
Puzzel
E
O
O
G
A
A
R
V
N
A
A
T
D
U
U
R
Z
A
A
M
L
K
N
S
G
N
I
G
A
D
T
I
U
E
S
T
I
M
U
L
E
E
R
W
E
H
D
I
E
H
R
E
V
O
I
M
U
J
S
C
N
T
E
E
U
N
E
I
T
C
A
H
E
N
G
N
L
letters een spatie en u ziet een zin!
G
S
D
T
P
E
T
I
T
I
E
Stuur uw oplossing voor 1 mei op naar:
I
N
I
T
I
A
T
I
E
F
O
B
E
T
R
O
K
K
E
N
O
E
F
R
E
G
N
I
N
O
R
G
T
Zoek de volgende woorden: groninger betrokken aanvraag
petitie
uitdaging duurzaam stimuleer
overheid
actie
gemeente
stichting
initiatief
alternatief huis regio Plaats op de juiste plek tussen de overgebleven
Woonstichting Groninger Huis, Kerkstraat 42b, 9636 AC Zuidbroek. Onder de juiste inzenders verloten wij een attentie.
Uitslag puzzel Groninger Thuis nummer 10 De juiste oplossing van de puzzel uit Groninger Thuis nummer 10 was:
‘Piet is groen met goud’
Met pensioen Evert Schiphuis
In totaal hebben wij 44 inzendingen ontvangen. Bijna alle inzendingen waren
Op 5 maart hebben wij feestelijk
juist. Onder de goede inzenders hebben
afscheid genomen van onze collega
wij zes boodschappenpakketten ter waarde
Evert Schiphuis die na 31 jaar gaat
van € 20,- verloot.
genieten van zijn pensioen. Evert was verantwoordelijk voor de huur-
De winnaars zijn:
incasso. Zijn taken zijn inmiddels
J. ter Veer, Zuidbroek
overgenomen door Alida Farenhorst.
M. Neyts, Muntendam R. Bontsema, Wagenborgen A. Halsema, Appingedam H. Baas, Oostwold S. Haaijer, Oostwold De winnaars hebben hun prijs inmiddels ontvangen.
22
Woonstichting Groninger Huis Bezoekadres Kerkstraat 42b
ALS ELKE VRIJWILLIGER EEN STER KREEG
9636 AC Zuidbroek
Postadres Postbus 7 9636 ZG Zuidbroek
Telefoon (0598) 45 14 82
Uitsmijter
Telefax (0598) 45 30 05
WERD HET NOOIT MEER DONKER
Rabobank IBAN NL64 Rabo 0357 7461 55 BIC RABONL2U
KvK-nummer: 02319567 Reparatieverzoeken (0598) 45 25 25 (ook buiten kantooruren)
Verstoppingen Kunt u melden op (0598) 69 65 30 (ook buiten kantooruren)
Glasschade meldt u op (0800) 02 44 422
Openingstijden Maandag t/m vrijdag van 8.00 tot 12.00 uur Maandag t/m donderdag ’s middags alleen op afspraak
Website www.groningerhuis.nl
Teksten: Woonstichting Groninger Huis Concept en vormgeving: Manisch Creatief Foto’s: Woonstichting Groninger Huis
Reacties kunt u mailen naar:
[email protected]
Druk: Drukkerij De Bruin, Zuidbroek Aan dit bewonersblad kunnen geen rechten worden ontleend. De regelingen en bedragen die in dit blad worden genoemd, kunnen door nieuwe wettelijke regelingen wijzigen. Niets uit deze uitgave mag worden gebruikt zonder voorafgaande, schriftelijke toestemming van Woonstichting Groninger Huis.
G R O N I N G E R
H U I S ,
R U I M T E
O M
T E
W O N E N
23
Bestuurders hebben een belangrijke rol bij bewonersinitiatieven: ze ruimte bieden Mooie dingen hebben ruimte nodig om tot groei en bloei te komen. Inwoners nemen heel vaak het initiatief om activiteiten te ontplooien die hun omgeving mooier en leefbaarder maken. Want laten we wel wezen, bewoners van bepaalde straten, buurten, wijken of dorpen, weten zelf heel goed wat er moet gebeuren. Ze wonen er, leven er, slapen er, spelen er, maken er contacten, praten met elkaar … Daar kan geen onderzoeksrapport tegenop. En wat het mooie is, ik heb gemerkt dat bewoners niet alleen heel goed weten wat er moet gebeuren, maar ook dat ze heel graag zelf initiatief willen nemen om zaken aan te pakken. De tijd is voorbij dat de overheid alles voor ons regelde, verzorgde en betaalde. Sommigen verlangen daar nog wel eens naar, maar ik merk dat de meesten beseffen dat er een nieuwe wind door Nederland waait. Sterker, ik merk dat veel mensen ook graag het heft in handen willen nemen. Ze willen zelf hun buurt of wijk mede vormgeven, zoals zij dat willen. Ik vind het geweldig dat overal dat soort energie ontstaat. En het maakt niet uit of het nu bijvoorbeeld gaat om het exploiteren van een zwembad, het realiseren van een speeltuin, het opzetten van zorgvoorzieningen voor ouderen of het organiseren van hulp bij het invullen van belastingpapieren. Het ijzersterke van bewo-
Marianne Besselink, gedeputeerde Provincie Groningen voor krimp, wonen, welzijn, zorg en leefbaarheid
nersinitiatieven is namelijk dat het daar ontstaat waar het nodig is en er energie is om het aan te pakken. We kunnen faciliteren. Dat moeten we ook. Niet in de laatste Bestuurders hebben een zeer belangrijke rol bij deze initiatieven,
plaats omdat we beschikken over mensen die veel verstand
maar het is tegelijkertijd de rol die bestuurders over het algemeen
van zaken hebben over allerlei praktische en ingewikkelde
het moeilijkst vinden: bewonersinitiatieven de ruimte geven.
zaken. Want hoe richt je bijvoorbeeld een coöperatie op? Of
Ze de kans geven zich te ontwikkelen en er dan vooral voor te
welke zaken zijn wettelijk toegestaan? Of hoe zit het met een
zorgen als bestuurder niet in de weg te lopen.
boekhouding? Of hoe kunt u de communicatie inrichten met uw achterban? En, niet onbelangrijk, de provincie heeft de
En dat is soms best lastig, ik geef het toe. Bestuurders hebben nu
mogelijkheden om geld beschikbaar te stellen. Niet veel, maar
eenmaal een natuurlijke behoefte om zaken te regelen, te orga-
vaak net genoeg om een initiatief op weg te helpen of rendabel
niseren en te bepalen waar iets heen moet. De stip op de horizon
te maken in een eerste jaar.
te zetten. Maar bij bewonersinitiatieven moeten we dat juist niet doen. We moeten niet bepalen waar het heen gaat. Niet zeggen
De kern van dit alles is vertrouwen! Vertrouwen in u. Vertrouwen
hoe het moet en wie het moet doen. Want waarom zouden wij
dat u het beste weet wat voor uw omgeving van belang is.
het beter weten? Ook voor bestuurders zal er een nieuwe wind
Vertrouwen dat u de uitvoering enthousiast oppakt. Vertrouwen
moeten waaien in Nederland.
dat u uw ideeën het beste verder kunt brengen. Vertrouwen ook dat, hoewel het best wel eens ergens verkeerd kan gaan, het
En dat betekent niet dat we de boel over de schutting gooien.
goed komt. En dat vertrouwen heb ik voor 100%. Vertrouwen ook
Ik zeg niet: redt u zich er maar mee. Integendeel. Als overheid en
dat steeds meer bestuurders zullen inzien dat u dat vertrouwen
openbaar bestuur kunnen we initiatieven heel goed ondersteunen.
verdient.